POTENCIJALI POVEĆANjA PROMETA U VODNOM SAOBRAĆAJU REPUBLIKE SRBIJE I PROGNOZA PROMETA DO 2025. GODINE
Poznati potencijali vodnog saobraćaja u odnosu na drumski i železnički saobraćaj su bezbednost, ekološke prednosti, ekonomičnost pri prevozu masovnih rasutih ili generalnih tereta uz dobru organizaciju, mala iskorišćenost unutrašnjih vodnih puteva, a samim tim i zanemarljiva zagušenja. U Tabeli 2.1 prikazana je količina tereta koja je prevezena železnicom, drumom i unutrašnjim vodnim putevima u periodu od 2008. do 2012. godine. Veliki deo ostvarenog obima prevoza u drumskom saobraćaju nije evidentiran (privatni prevoznici, transport za sopstvene potrebe i dr.), a to bi promenilo učešće prevezene količine tereta i ostvarenog transportnog rada svih vidova saobraćaja.
Tabela 2.1. Učešće prevezene količine tereta domaćom flotom u ukupno prevezenoj količini tereta železnicom, drumom i unutrašnjim vodnim putevima
Prevezeno tereta (miliona tona) Procentualno učešće (%) Godine Ukupno (2=3+4+5) Železničkisaobraćaj Drumskisaobraćaj Saobraćaj na unutrašnjim vodnim putevima (domaćim brodovima) Železničkisaobraćaj (6=3/2) Drumskisaobraćaj (7=4/2) Saobraćaj na unutrašnjim vodnim putevima (8=5/2) 1 2 3 4 5 6 7 8 2008 24,89 14,13 5,40 5,36 56,77 21,70 21,53 2009 18,05 10,42 5,70 1,93 57,73 31,58 10,69 2010 20,73 12,58 6,20 1,95 60,68 29,91 9,41 2011 19,87 12,62 5,10 2,15 63,51 25,67 10,82 2012 17,9 9,45 6,00 2,45 52,79 33,52 13,69 Izvor podataka: Statistički godišnjak RZS, Saobraćaj i telekomunikacije, 2013. godina
Od 2010. godine učešće prevezene količine tereta domaćom flotom raste i kreće se od 9% do 14% ukupne prevezene količine tereta železnicom, drumom i unutrašnjim vodnim putevima. Očigledno je da postoji potencijal za povećanje učešća saobraćaja unutrašnjim vodnim putevima.
U Tabeli 2.2 prikazano je učešće ostvarenog transportnog rada domaćom flotom u ukupnom transportnom radu ostvarenim železnicom, drumom i unutrašnjim vodnim putevima. Od 2010. godine ostvareno je značajno povećanje učešća drumskog saobraćaja (15%), kao i smanjenje učešća železničkog saobraćaja (10%) i učešća saobraćaja na unutrašnjim vodnim putevima (4%). Ostvareni transportni rad domaćim brodovima iznosi tokom 2011. i 2012., 20,11% i 21,34% ostvarenog transpornog rada sredstvima železničkog saobraćaja.
Tabela 2.2. Učešće ostvarenog transportnog rada domaćom flotom u ukupnom transportnom radu ostvarenim železnicom, drumom i unutrašnjim vodnim putevima
Tonski kilometri (mil.) Procentualno učešće, % Godine Ukupno (2=3+4+5) Železničkisaobraćaj Drumskisaobraćaj Saobraćaj na unutrašnjim vodnim putevima (domaćim brodovima) Železničkisaobraćaj (6=3/2) Drumskisaobraćaj (7=4/2) Saobraćaj na unutrašnjim vodnim putevima (8=5/2) 1 2 3 4 5 6 7 8 2008 6820 4339 1112 1369 63,62% 16,30% 20,07% 2009 5017 2967 1185 865 59,14% 23,62% 17,24% 2010 6086 3522 1689 875 57,87% 27,75% 14,38% 2011 6244 3611 1907 726 57,83% 30,54% 11,63% 2012 5834 2769 2474 591 47,46% 42,41% 10,13% Izvor podataka: Statistički godišnjak RZS, Saobraćaj i telekomunikacije, 2013 godina
Ostvaren transportni rad kao osnovni pokazatelj saobraćaja na unutrašnjim vodnim putevima i godišnje promene prikazane su u Tabelama 2.3 i 2.4.
Tabela 2.3. Ostvaren transportni rad u milionima tonskih kilometara
Godina 2008 2009 2010 2011 2012 Tona km 1369 865 875 726 591 Izvor podataka: Statistički godišnjak Republike Srbije 2013 – Saobraćaj
Tabela 2.4. Promena ostvarenog transportnog rada u saobraćaju na unutrašnjim vodnim putevima Srbije
Godina 2009. – 2010. 2010. – 2011. 2011. – 2012. Godišnja promena (u %) +1,16 -17,03 -18,60
Ostvareni transportni rad opada od 2010. godine. Pretpostavka je da su razlog manjeg ostvarenog transportnog rada blagi porast prevezene količine tereta, kraće relacije prevoza tereta (kao i smanjenje broja plovila sa važećom dozvolom i veći troškovi zbog neefikasne flote). U zemljama Evropske unije takođe je uočen pad učešća unutrašnjeg vodnog saobraćaja u ukupnom ostvarenom radu u poređenju sa drumskim i železničkim saobraćajem. Najveći rast u ostvarenom radu ima drumski saobraćaj iz razloga što postoji gusta drumska mreža, jednostavna organizacija prevoza „od vrata do vrata”, pošiljke su manje i ima više lako kvarljive robe koja mora da se dopremi u kratkom roku. Duža vremena prevoza lako kvarljive robe unutrašnjim vodnim saobraćajem u poređenju sa drumskim predstavljaju nedostatak uprkos manjim troškovima. Pored nižih troškova, da bi sektor bio konkurentan u odnosu na drumski saobraćaj potrebno je poboljšati kvalitet ponuđene usluge.
Modernizacijom postojeće flote i lučke infrastrukture i suprastrukture, odnosno smanjenjem potrošnje energije i samim tim povećanjem energetske efikasnosti sektora moguće je povećati cenovnu konkurentnost i kvalitet usluga što bi za posledicu imalo povećanje učešća ovog vida saobraćaja.
Tabela 2.5 daje prikaz ukupnog prevoza tereta unutrašnjim vodnim putevima u periodu od 2008. do 2011. godine. Unutrašnji prevoz je prevoz robe unutrašnjim vodnim putevima između dva mesta (mesto utovara/istovara) u istoj državi.
Tabela 2.5. Prevoz tereta unutrašnjim vodnim putevima (u hiljadama tona)
God. Unutrašnji prevoz Izvoz Uvoz Tranzit Ukupno
Procentualne promene povećanja, odnosno smanjenja prevezene količine tereta po vrsti saobraćaja date su u Tabeli 2.6.
Tabela 2.6. Procentualna učešća prevoza tereta unutrašnjim vodnim putevima po vrsti saobraćaja
Godina Unutrašnji prevoz (%) Izvoz Uvoz Tranzit Domaćim brodovima(%) Stranim brodovima(%) Domaćim brodovima(%) Stranim brodovima(%) Domaćim brodovima(%) Stranim brodovima(%) 1 2 3 4 5 6 7 2008 81,53 4,26 10,27 13,11 30,77 1,10 58,95 2009 59,64 20,42 16,11 17,92 26,09 2,03 57,80 2010 62,14 18,29 18,19 19,57 31,72 50,09 2011 73,27 8,38 21,93 17,79 34,26 0,56 43,81
Tabela 2.7. Procentualna promena količine prevezenog tereta unutrašnjim vodnim putevima
Godina Unutrašnjiprevoz (%) Izvoz Uvoz Tranzit Ukupno Domaćim brodovima(%) Stranim brodovima(%) Domaćim brodovima(%) Stranim brodovima(%) 1 2 3 4 5 6 Republika Srbija 6009242 1145645 1906027 2957570 Proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova 1290264 35 1233846 56383 21,47 Ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas 256612 14457 29960 212195 4,27 Rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma 2737350 1088795 148063 1500492 45,55 Prehrambeni proizvodi; pića i duvan 17552 – 9653 7899 0,29 Drvo i proizvodi od drveta i plute (osim nameštaja); pleteni proizvodi od slame i pruća; drvenjača; papir i proizvodi od papira, štampani proizvodi i snimljeni mediji 4449 – – 4449 0,07 Koks i rafinisani naftni proizvodi 726946 37330 289997 399619 12,10 Hemikalije, hemijski proizvodi i sintetička vlakna; proizvodi od gume i plastike; proizvodi nuklearne industrije 390676 – 2884 387792 6,50 Ostali proizvodi od nemetalnih minerala 35544 5028 21424 9092 0,59 Bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme 309300 – 163298 146002 5,15 Mašine i oprema na drugom mestu nepomenute; kancelarijske mašine i informatička oprema; električne mašine i električni aparati na drugom mestu nepomenuti; radio, TV i komunikaciona oprema; medicinski, precizni i optički instrumenti, ručni satovi i časovnici 3404 – 608 2796 0,06 Transportna oprema 1888 – 824 1064 0,03 Nameštaj; ostali industrijski proizvodi na drugom mestu nepomenuti 199339 – 1767 197572 3,32 Sekundarne sirovine; komunalni otpaci i ostali otpaci 7047 – 2285 4762 0,12 Oprema i materijal koji se koristi u prevozu robe 26033 – 50 25983 0,43 Roba prevezena u okviru preseljenja pokućstva i kancelarijske opreme; prtljag prevezen odvojeno od putnika; automobili prevezeni redi popravke; ostala netržišna dobra na drugom mestu nepomenuta – – – 0,00 Grupisana roba; razne vrste robe koja se zajedno prevozi 921 – 169 752 0,02 Roba koja se ne može identifikovati; roba koja iz nekog razloga ne može biti identifikovana i, prema tome, ne može biti razvrstana u jednu od grupa 1706 – 988 718 0,03 Ostala roba, na drugom mestu nepomenuta 211 – 211 – 0,00 Izvor podataka: Saobraćaj, skladištenje i veze, 2009, Bilten 534
Tabela 2.9. Obim prometa po vrsti robe u 2010. godini (u tonama)
Vrsta tereta Obim prometa (2=3+4+5) Unutrašnji promet – utovar Izvoz Uvoz Učešće robe u obimu prometa u % 1 2 3 4 5 6 Republika Srbija 6899351 1212958 2160163 3526231 Proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova 1522762 54655 1462399 59708 22,07 Ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas 297347 27693 15022 254632 4,31 Rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma 3047524 993409 69529 1984587 44,17 Prehrambeni proizvodi; pića i duvan 1023 – 1023 – 0,01 Drvo i proizvodi od drveta i plute(osim nameštaja); pleteni proizvodi od slame i pruća; drvenjača; papir i proizvodi od papira, štampani proizvodi i snimljeni mediji 4275 – – 4275 0,06 Koks i rafinisani naftni proizvodi 1102759 191201 250836 660722 15,98 Hemikalije, hemijski proizvodi i sintetička vlakna; proizvodi od gume i plastike; proizvodi nuklearne industrije 349797 – 18428 331369 5,07 Ostali proizvodi od nemetalnih minerala 28445 – 20276 8169 0,41 Bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme 492865 – 295358 197507 7,14 Mašine i oprema na drugom mestu nepomenute; kancelarijske mašine i informatička oprema; električne mašine i električni aparati na drugom mestu nepomenuti; radio, TV i komunikaciona oprema; medicinski, precizni i optički instrumenti, ručni satovi i časovnici 2455 – 878 1577 0,04 Transportna oprema 3697 – 655 3042 0,05 Nameštaj; ostali industrijski proizvodi na drugom mestu nepomenuti 27802 – 14460 13342 0,40 Sekundarne sirovine; komunalni otpaci i ostali otpaci 13930 – 9773 4157 0,20 Oprema i materijal koji se koristi u prevozu robe 197 – 197 – 0,00 Grupisana roba; razne vrste robe koja se zajedno prevozi 831 – – 831 0,01 Roba koja se ne može identifikovati; roba koja iz nekog razloga ne može biti identifikovana i, prema tome, ne može biti razvrstana u jednu od grupa 1594 – 146 1448 0,02 Ostala roba, na drugom mestu nepomenuta 2048 – 1183 865 0,03 Izvor podataka: Saobraćaj i telekomunikacije u Republici Srbiji, 2010, Bilten 549
Ostvareni obimi prometa saobraćajem na unutrašnjim vodnim putevima (zbir unutrašnjeg prometa, izvoza i uvoza) u 2009. i 2010. godini prikazani su Tabelama 2.8 i 2.9, kao i Slikama 2.1 i 2.2. U obimu prometa (unutrašnji promet: utovar, izvoz i uvoz) tokom 2009. i 2010. godine najviše su zastupljeni:
rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma (45,55%, 44,17%);
proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova (21,47%, 22,07%);
koks i rafinisani naftni proizvodi (12,10%, 15,98%);
bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme (5,15%, 7,14%);
hemikalije, hemijski proizvodi i sintetička vlakna; proizvodi od gume i plastike; proizvodi nuklearne industrije (6,50%, 5,07%);
ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas (4,27%, 4,31%).
Kamen, pesak, šljunak, glina, treset i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena su uključeni u kategoriju rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma sa učešćem u ukupnom obimu prometa od 19,06% u 2009. godini, odnosno 15,5% u 2010. godini.
Slika 2.1. Procentualna zastupljenost roba u ostvarenom obimu prometa u Republici Srbiji u 2009. i 2010. godini
Zastupljenost roba u unutrašnjem prometu tokom 2009. i 2010. godine:
rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma (95,04%, 81,90%);
koks i rafinisani naftni proizvodi (15,76%, 3,26%);
ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas (1,26%, 2,28%);
proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova (0%, 4,51%).
Slika 2.2. Procentualna zastupljenost roba u ostvarenom unutrašnjem prometu u Republici Srbiji u 2009. i 2010. godini
Zastupljenost u izvozu:
proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova (64,73%, 67,70%);
koks i rafinisani naftni proizvodi (15,21%, 11,61%);
bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme (8,57%, 13,67%);
rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma (7,77%, 3,227%);
ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas (1,57%, 0,70%).
Zastupljenost u uvozu:
rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma (50,73%, 56,287%);
koks i rafinisani naftni proizvodi (13,51%, 18,74%);
hemikalije, hemijski proizvodi i sintetička vlakna; proizvodi od gume i plastike; proizvodi nuklearne industrije (13,11%, 9,40%);
ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas (7,17%, 7,22%);
bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme (4,94%, 5,60%);
nameštaj; ostali industrijski proizvodi na drugom mestu nepomenuti (6,68%, 0,38%);
proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova (1,91%, 1,69%).
Tokom 2009. i 2010. godine došlo je do povećanja prevezenih količina sledećih roba:
proizvodi poljoprivrede lova i šumarstva; riba i ostali proizvodi ribolova;
ugalj i lignit; sirova nafta i prirodni gas;
koks i rafinisani naftni proizvodi;
bazni metali; proizvodi od metala, osim mašina i opreme.
U okviru izrade Strategije analizirana je struktura roba u ostvarenom prometu saobraćajem na unutrašnjim vodnim putevima država u regionu. U Tabelama 2.10 i 2.11 i na Slici 2.3 prikazane su najviše zastupljene robe po strukturi roba.
Tabela 2.10. Zastupljenost roba u ukupnom prometu ostvarenom u Republici Bugarskoj, Republici Hrvatskoj i Republici Mađarskoj
Bugarskapo godinama u procentima (%) Hrvatskapo godinama u procentima (%) Mađarskapo godinama u procentima (%) Vrsta tereta
Tabela 2.11. Zastupljenost roba u ukupnom prometu ostvarenom u Republici Austriji, Rumuniji i Republici Slovačkoj
Republika Austrijapo godinama u procentima (%) Rumunijapo godinama u procentima (%) Republika Slovačkapo godinama u procentima (%) Vrsta tereta
Slika 2.3. Procentualna struktura roba u ukupnom prometu u državama u okruženju tokom 2012. godine
[pic]
U Tabeli 2.12 prikazan je obim prometa najviše zastupljenih roba u državama regiona radi upoređenja sa količinama istih roba koje se prevoze u Republici Srbiji (tokom 2010. godine).
Tabela 2.12. Obim prometa po strukturi robe u 2010. godini u Republici Srbiji i državama u okruženju (u hiljadama tona) i procentualno učešće navedenih roba u ukupnom prometu
Vrsta tereta
Prognoza prometa u saobraćaju na unutrašnjim vodnim putevima urađena je na osnovu pretpostavke da će godišnji ukupni promet pratiti procentualne promene realnog bruto domaćeg proizvoda (BDP) u Republici Srbiji. Kretanje porasta realnog BDP preuzeto je iz informacija koje daje Međunarodni monetarni fond (MMF).
U Tabeli 2.14 početna vrednost obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima domaćim brodovima preuzeta je iz Tabele 2.5. Za 2013. godinu računat je porast realnog bruto domaćeg proizvoda od 2,498%, za 2014. godinu pad od -0,537% i tako redom do 2019. godine u skladu sa vrednostima iz Tabele 2.13. Od 2019. do 2025. godine pretpostavljen je godišnji porast realnog bruto domaćeg proizvoda od 3%.
Tabela 2.14. Prognoza obima prometa (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz) na
unutrašnjim vodnim putevima (u hiljadama tona) ostvarenog domaćim brodovima
Godina Prognoza obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima domaćim brodovima 2012 2454 2013 2515 2014 2502 2015 2528 2016 2566 2017 2622 2018 2688 2019 2768 2020 2851 2021 2937 2022 3025 2023 3116 2024 3209 2025 3306
Tabela 2.15 prikazuje prognozu obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima (u hiljadama tona) ostvarenog domaćim i stranim brodovima (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz). Početna vrednost za 2011. godinu dobijena je sabiranjem vrednosti iz Tabele 2.5. (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz ostvareni domaćim i stranim brodovima). Početna godina projekcije jeste 2012. godina, za koju je izračunato smanjenje obima prometa za 1,8% u odnosu na 2011. godinu. Ostale vrednosti su izračunate kao u Tabeli 2.14.
Tabela 2.15. Prognoza obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima (u hiljadama tona) ostvarenog domaćim i stranim brodovima (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz)
Godina Prognoza obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima domaćim i stranim brodovima 2011 6391 2012 6276 2013 6433 2014 6398 2015 6465 2016 6562 2017 6706 2018 6874 2019 7080 2020 7292 2021 7511 2022 7736 2023 7968 2024 8207 2025 8454
Slika 2.4. Prognoza obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima
[pic]
Rezultati predloženog scenaria rasta obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima ostvarenog samo domaćim i zajedno domaćim i stranim brodovima (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz) pretpostavljenog u okviru ovog istraživanja prikazani su u Tabeli 2.16.
Tabela 2.16. Porast obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima
2012 – 2020. 2012 – 2025. 10,7% 34,7%
Pretpostavljeni scenario u okviru ovog istraživanja, u skladu je sa postojećim rezultatima studija koje su rađene u prethodnom periodu.
PLATINA Prognoza evropskog unutrašnjeg vodnog transporta (2011);
Generalni master plan saobraćaja u Srbiji (GTMP) (2006);
Generalni plan i Studija izvodljivosti za unutrašnji vodni transport u Srbiji (2006);
Projekat: „Priprema dokumentacije za hidrotehničke i bagerske radove na kritičnim sektorima na reci Dunav” (2012).
Na osnovu navedenih studija očekuje se godišnji rast tereta u unutrašnjem vodnom saobraćaju u Republici Srbiji:
1,75% PLATINA, bazna godina projekcije tereta je 2007. godina;
5,83% GTMP, bazna godina projekcije tereta je 2006. godina;
7,90% Studija UVT, bazna godina projekcije tereta je 2002. godina;
4,0% (srednji scenario rasta) „Priprema dokumentacije za hidrotehničke i bagerske radove na kritičnim sektorima na reci Dunav”, bazna godina je 2010. godina.
U Tabeli 2.17. ukupan prognoziran obim prometa na unutrašnjim vodnim putevima koji bi mogao da bude ostvaren domaćim i stranim brodovima (iz Tabele 2.15.) tokom 2025. godine podeljen je po strukturi roba. Učešće vrsta roba u ukupnom obimu prometa u odnosu na podatke iz 2010. godine neznatno je promenjeno i podložno je promenama (osnov je Tabela 2.12).
Tabela 2.17. Prognoza obima prometa na unutrašnjim vodnim putevima po vrsti robe (unutrašnji prevoz, uvoz i izvoz domaćim i stranim brodovima ) u 2025. godini (u
hiljadama tona)
Red. Br. Vrsta robe Učešće(%) Prognoza obima prometa 1 Proizvodi poljoprivrede, lova i šumarstva, ribe i ostali proizvodi:Od toga: Žitarice:Ostali proizvodi: 25964 2114202985 2 Ugalj i lignit;sirova nafta i prirodni gas:Od toga: Ugalj i lignit:Sirova nafta:Prirodni gas: 4936,80,2 338314231 3 Rude metala i ostali proizvodi vađenja ruda i kamena; treset; rude uranijuma i torijuma: 42 3551 4 Koks i rafinisani naftni proizvodi:Od toga: Koks:Proizvodi nafte: 142476 1184284900 5 Hemikalije i hemijski prizvodi (azotni proizvodi i đubriva) 6 507 6 Bazni metali; proizvodi od metala 6 507 7 Ostalo: 3 254 8 Ukupno: 100 8454 9. Ukupno rasutih tereta: 89 7524 10. Ukupno tečnih tereta i gasa: 11 930
Izvor: RZS; Saobraćaj i telekomunikacije (2009, 2010), Bilten 534, 549. Prilog 2, Tabela 2.15
Preduzimanjem odgovarajućih mera za realizaciju ciljeva, u budućnosti se može očekivati povećanje prometa na unutrašnjim vodnim putevima sledećih kategorija robe:
proizvodi poljoprivrede, lova i šumarstva, riba i ostali proizvodi ribolova – U Strategiji poljoprivrede i ruralnog razvoja Republike Srbije stoji da značajnijih promena u strukturi trgovine poljoprivrednim i prehrambenim proizvodima tokom poslednje decenije nema. Tradicionalno najvažniji izvozni proizvodi su žitarice, voće i jezgrasto voće, šećer, masnoće i ulja i napici, koji zajedno čine oko 60% ukupne vrednosti izvoza poljoprivredno-prehrambenog sektora. Na osnovu ekspertske ocene predstavnika Udruženja za unapređenje proizvodnje i izvoza žitarica i uljarica „Žita Srbije” može se očekivati 10 miliona tona žitarica u izvozu (pod uslovom da se poveća prinos obradivog zemljišta pri postojećem korišćenju zemljišta). Iz ekonomskih razloga opravdano je da veće količine od prognoziranih budu prisutne u unutrašnjem vodnom saobraćaju (od 3 do 4 miliona tona godišnje);
ugalj, kamen, pesak, šljunak i ostali proizvodi – JP Elektroprivreda Srbije planira da izgradi teretno mehanizovanog pristaništa za sopstvene potrebe „Kostolac“ odakle bi se otpremalo 50000 tona godišnje uglja, odnosno u koje bi se dopremao krečnjak (170000 tona/godišnje) za potrebe TE Kostolac B;
proizvodi od metala – „Železara Smederevo” poznata je po proizvodnji čelika, toplo i hladno valjanih proizvoda i belog lima. Godinama je najveći izvoznik iz Republike Srbije. Uspešno rešavanje pitanja privatizacije Železare Smedrevo otvara mogućnost ponovnog rasta procenta ove vrste robe iz Republike Srbije;
nafta, naftni derivati;
transportna oprema;
sekundarne sirovine; komunalni otpaci i ostali otpaci.
prehrambeni proizvodi; pića i duvan;
mašine i oprema, kancelarijske mašine i informatička oprema, električne mašine i električni aparati, radio, TV i komunikaciona oprema, medicinski, precizni i optički instrumenti, ručni satovi i časovnici.
[pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic]