PREDLOG ZAKONA
O OSIGURANjU DEPOZITA
I. OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuje se obavezno osiguranje depozita fizičkih lica kod banaka, radi zaštite depozita tih lica u slučaju stečaja banke.
Član 2.
Pojedini pojmovi, u smislu ovog zakona, imaju sledeća značenja:
1) depozit je dinarsko ili devizno novčano potraživanje prema banci koje proizlazi iz novčanog depozita, uloga na štednju, bankarskog tekućeg računa ili drugog novčanog računa i na osnovu kog nastaje zakonska ili ugovorna obaveza banke na povraćaj sredstava;
2) osigurani depozit je depozit fizičkog lica koji osigurava agencija iz člana 3. stav 1. ovog zakona, a koji ne obuhvata depozite:
(1) fizičkog lica koje delatnost obavlja radi sticanja dobiti,
(2) direktora, člana upravnog ili nadzornog odbora banke,
(3) akcionara banke – fizičkog lica koje ima najmanje 5% akcija s pravom upravljanja i fizičkog lica koje je sa ovim akcionarom povezano imovinskim ili upravljačkim odnosima,
(4) direktora, člana upravnog ili nadzornog odbora pravnog lica – akcionara banke koji ima najmanje 5% akcija s pravom upravljanja i fizičkog lica koje je sa ovim licima povezano imovinskim ili upravljačkim odnosima,
(5) članova porodice lica iz podtač. (2), (3) i (4) ove tačke,
(6) koji glase na šifru ili na donosioca,
(7) nastale kao posledica pranja novca u smislu zakona kojim se uređuje sprečavanje pranja novca,
(8) lica koja su obavljala reviziju finansijskih izveštaja banke u stečaju, kao i reviziju finansijskih izveštaja lica koja su povezana imovinskim ili upravljačkim odnosima s bankom u stečaju;
3) osigurani iznos je iznos osiguranog depozita do 3.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po zvaničnom srednjem kursu koji važi na dan donošenja rešenja Narodne banke Srbije o oduzimanju dozvole za rad banci, po deponentu, utvrđen nakon prebijanja potraživanja između deponenta i banke;
4)banka je pravno lice osnovano kao banka, koje poslove obavlja prema zakonu
kojim se uređuju banke i druge finansijske organizacije;
5) filijala strane banke je pravno lice koje ima dozvolu za rad Narodne banke Srbije (afilijacija) i koje delatnost obavlja na teritoriji Republike Srbije pod uslovima propisanim zakonom kojim se uređuju banke i druge finansijske organizacije.
Članovima porodice, u smislu stava 1. tačka 2) podtačka (5) ovog člana, smatraju se supružnici, deca i ostali potomci, roditelji i ostali preci, pobočni srodnici do trećeg stepena srodstva, usvojenici, usvojilac, kao i lica koja nemaju potpunu poslovnu sposobnost, te su stavljena pod starateljstvo lica iz podtač. (2), (3) i (4) te tačke.
Član 3.
Banka je dužna da depozite fizičkih lica osigura kod agencije za osiguranje depozita osnovane posebnim zakonom (u daljem tekstu: Agencija).
Filijala strane banke na teritoriji Republike Srbije dužna je da depozite fizičkih lica osigura kod Agencije na osnovu odluke Narodne banke Srbije – ako u zemlji sedišta te banke ne postoji sistem osiguranja depozita ili ona nije uključena u taj sistem, kao i ako je taj sistem nepovoljniji za deponenta od sistema osiguranja depozita utvrđenog ovim zakonom ili nije primenljiv na filijalu izvan zemlje sedišta.
Filijala domaće banke u inostranstvu dužna je da, na osnovu odluke Narodne banke Srbije, depozite fizičkih lica osigura kod Agencije u slučaju:
1) kada u zemlji u kojoj obavlja delatnost nije osigurala depozite;
2) kada je u zemlji u kojoj obavlja delatnost osigurala depozite, a Narodna banka Srbije utvrdi da je taj sistem nepovoljniji za deponenta od sistema osiguranja depozita utvrđenog ovim zakonom.
Član 4.
Agencija osigurava depozite do visine osiguranog iznosa.
Za obaveze iz stava 1. ovog člana jemči Republika Srbija.
Član 5.
Agencija donosi propise za koje je zakonom ovlašćena.
Član 6.
Agencija i Narodna banka Srbije razmenjuju informacije u vezi sa osiguranjem depozita.
Narodna banka Srbije blagovremeno obaveštava Agenciju o preduzetim merama u postupku kontrole boniteta i zakonitosti poslovanja banaka.
II. FOND ZA OSIGURANjE DEPOZITA
Član 7.
Radi obezbeđenja sredstava za osiguranje depozita Agencija obrazuje poseban fond sredstava (u daljem tekstu: fond za osiguranja depozita).
Fond za osiguranje depozita obrazuje se od: premija za osiguranje depozita koje plaćaju banke, prihoda od ulaganja sredstava fonda za osiguranje depozita, sredstava ostvarenih naplatom potraživanja Agencije iz stečajne mase banke po osnovu isplate osiguranih iznosa, sredstava obezbeđenih zaduživanjem, donacija i sredstva iz budžeta Republike Srbije.
Sredstva fonda za osiguranje depozita koriste se za isplatu osiguranih iznosa u slučaju stečaja banke, za plaćanje administrativnih troškova u vezi sa isplatom tih iznosa i upravljanjem sredstvima fonda za osiguranje depozita, kao i za povraćaj pozajmljenih sredstava upotrebljenih za namene iz ovog stava.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, sredstva fonda za osiguranje depozita se mogu upotrebiti za odobravanje kredita banci, ako u toku postupka likvidacije dođe do kratkoročne nelikvidnosti te banke, uz odgovarajuće sredstvo obezbeđenja. Ovaj kredit se može koristiti isključivo za isplatu depozita koji se smatraju osiguranim u smislu ovog zakona, i to do visine osiguranog iznosa utvrđenog ovim zakonom.
Krediti iz stava 4. ovog člana odobravaju se pod uslovima utvrđenim opštim aktom koji donosi Upravni odbor Agencije.
Sredstva fonda za osiguranje depozita ne mogu biti predmet izvršenja, izuzev po osnovu obaveze Agencije na isplatu osiguranih iznosa.
Član 8.
Agencija je dužna da novčana sredstva fonda za osiguranje depozita drži na posebnom depozitnom računu otvorenom kod Narodne banke Srbije.
Agencija može sredstva fonda za osiguranje depozita, na osnovu odluke Upravnog odbora, ulagati u dužničke hartije od vrednosti koje izdaje Republika Srbija ili Narodna banka Srbije.
Na osnovu odluke Upravnog odbora Agencije i ugovora zaključenog sa Agencijom i po nalogu Agencije, Narodna banka Srbije, u svoje ime a za račun Agencije, sredstva fonda za osiguranje depozita ulaže u strane hartije od vrednosti ili ih polaže kao depozit kod stranih banaka, u skladu s politikom upravljanja deviznim rezervama.
Sredstava fonda za osiguranje depozita ulažu se na način kojim se umanjuje rizik, ostvaruju odgovarajući prihodi i održava likvidnost fonda za osiguranje depozita .
III. PREMIJE OSIGURANjA
Član 9.
Banka je dužna da Agenciji plaća premiju za osiguranje depozita (u daljem tekstu: premija), na način i u rokovima koje propiše Agencija.
Banka je dužna da Agenciji dostavlja mesečne izveštaje o ukupnim i osiguranim depozitima, kao i druge podatke koji Agenciji mogu biti potrebni za obavljanje njenih zakonom utvrđenih poslova, na način i u rokovima koje propiše Agencija.
Ako banka ne plati premiju u propisanom roku, Agencija o tome obaveštava Narodnu banku Srbije, koja preduzima odgovarajuće mere, u skladu sa zakonom.
Član 10.
Banka je dužna da plaća premiju od dana upisa u sudski registar do dana donošenja rešenja Narodne banke Srbije o oduzimanju dozvole za rad toj banci.
Član 11.
Banka je dužna da plaća početnu premiju, tromesečnu premiju i vanrednu premiju.
Član 12.
Banka je dužna da početnu premiju plati u roku od 45 dana od dana upisa u sudski registar.
Početna premija iznosi 0,3% novčanog dela minimalnog osnivačkog kapitala banke.
Član 13.
Agencija utvrđuje stopu tromesečne premije za narednu godinu najkasnije do 30. septembra tekuće godine, na osnovu stanja u bankarskom i ukupnom finansijskom sistemu Republike Srbije, stepena rizika kome je izložena i visine sredstava u fonda za osiguranje depozita.
Stopa tromesečne premije iznosi najviše 0,1%.
Tromesečnu premiju Agencija obračunava i naplaćuje na osnovu prosečnog stanja ukupnih osiguranih depozita u banci u prethodnom tromesečju.
Agencija za dinarske depozite tromesečnu premiju obračunava i naplaćuje u dinarima, a za devizne depozite u evrima – po kursu evra prema određenoj valuti koji važi na dan obračunavanja ove premije.
Agencija može obustaviti obračun i naplatu tromesečne premije ako sredstva u fonda za osiguranje depozita dostignu 5% ukupnog iznosa osiguranih depozita.
Član 14.
Ako sredstva fonda za osiguranje depozita nisu dovoljna za isplatu osiguranih iznosa, dopunska sredstva obezbeđuju se naplatom vanredne premije, na osnovu odluke Agencije.
Zbir stopa vanrednih premija u toku jedne godine iznosi najviše 0,4%.
Agencija vanrednu premiju obračunava i naplaćuje na osnovu poslednjeg utvrđenog prosečnog stanja ukupnih osiguranih depozita iz člana 13. stav 3. ovog zakona, na način utvrđen u stavu 4. tog člana.
Član 15.
Ako i posle naplate vanredne premije sredstva fonda za osiguranje depozita nisu dovoljna za isplatu osiguranih iznosa, dopunska sredstva Agencija može obezbediti zaduživanjem, na osnovu odluke Upravnog odbora, uz prethodnu saglasnost Vlade Republike Srbije.
IV. ISPLATA OSIGURANIH IZNOSA
Član 16.
Banka u stečaju je dužna da Agenciji dostavi podatke o deponentima i njihovim depozitima prema njenim uputstvima u roku od 15 dana od dana donošenja rešenja nadležnog trgovinskog suda o otvaranju stečajnog postupka nad bankom.
Posle prijema podataka iz stava 1. ovog člana, Agencija utvrđuje visinu osiguranog iznosa po deponentu, i to na osnovu salda (stanja) svih depozita tog deponenta u banci na dan donošenja rešenja Narodne banke Srbije o oduzimanju dozvole za rad banci, uključujući i pripadajuću ugovorenu kamatu obračunatu do dana donošenja tog rešenja.
Potraživanje deponenta po osnovu osiguranja depozita prema banci prebija se njegovim ukupnim novčanim obavezama prema toj banci, zaključno s danom donošenja rešenja iz stava 2. ovog člana, a osigurani iznos tog deponenta čini neto potraživanje nastalo takvim prebijanjem.
Agencija u najkraćem roku, na osnovu sprovedenog javnog tendera donosi odluku o tome koja će banka u ime i za račun Agencije isplaćivati osigurane iznose i s tom bankom zaključuje ugovor.
Agencija je dužna da preko sredstava javnog informisanja obavesti deponente o njihovim pravima i obavezama, datumu započinjanja i mestu isplate osiguranih iznosa i da isplatu osiguranih iznosa počne u roku od 30 dana od dana donošenja rešenja iz stava 2. ovog člana.
Član 17.
Deponent ima pravo da od Agencije zahteva isplatu osiguranog iznosa, a Agencija je dužna da obezbedi da mu se osigurani iznos isplati u roku od 90 dana od dana podnošenja tog zahteva.
Deponent je dužan da uz zahtev iz stava 1. ovog člana priloži overenu ispravu kojom dokazuje osnovanost potraživanja (ugovor o novčanom depozitu, o štednom ulogu, o bankarskom tekućem računu, štedna knjižica, rešenje o nasleđivanju i dr.).
Zahtev iz stava 1. ovog člana ne može se podneti posle isteka tri godine od dana donošenja rešenja Narodne banke Srbije o oduzimanju dozvole za rad banci.
Agencija za dinarske depozite osigurani iznos isplaćuje u dinarima, a za devizne depozite u evrima – po kursu evra prema određenoj valuti koji važi na dan donošenja rešenja iz stava 3. ovog člana.
Član 18.
Potraživanja deponenata po osnovu osiguranih depozita prenose se na Agenciju.
Potraživanja iz stava 1. ovog člana Agencija namiruje iz stečajne mase, u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj banaka.
Deponenti čija potraživanja prema banci premašuju osigurani iznos, razliku između potraživanja i tog iznosa namiruju u stečajnom postupku.
Član 19.
Banka je dužna da deponentima i zainteresovanim licima pruži informacije o osiguranju depozita utvrđenom ovim zakonom, a posebno informacije o visini i načinu isplate osiguranog iznosa.
Informacije iz stava 1. ovog člana moraju biti razumljive i dostupne u pismenoj formi.
Informacije iz stava 1. ovog člana banka ne može upotrebljavati u reklamne svrhe, niti na način koji ugrožava stabilnost bankarskog sistema i poverenje deponenata.
Način pružanja i sadržinu informacija iz stava 1. ovog člana Agencija uređuje posebnim propisom.
V. IZVEŠTAJI AGENCIJE
Član 20.
Agencija je dužna da u svojim poslovnim knjigama i finansijskim izveštajima posebno iskaže podatke koji se odnose na fond za osiguranje depozita.
Agencija je dužna da u okviru revizije svog godišnjeg računa obezbedi i reviziju podataka iz stava 1. ovog člana.
Izveštaj o radu Agencije za prethodnu godinu sadrži i izveštaj koji se odnosi na osiguranje depozita.
VI. KAZNENE ODREDBE
Član 21.
Novčanom kaznom od 100.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup banka:
1) ako premiju ne plaća na način i u roku koje Agencija propiše (član 9. stav 1);
2) ako ne dostavlja mesečne izveštaje o ukupnim osiguranim depozitima (član 9. stav 2);
3) ako u reklamne svrhe upotrebljava informacije o osiguranju depozita utvrđenom ovim zakonom na način koji ugrožava stabilnost bankarskog sistema i poverenje deponenata (član 19. stav 3).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u banci novčanom kaznom od 20.000 do 200.000 dinara.
VII. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 22.
Početna sredstva fonda za osiguranje depozita u iznosu 700.000.000 dinara obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije za 2005. godinu.
Postojeća sredstva Fonda osiguranja Agencije za osiguranje depozita, sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka osnovane Zakonom o Agenciji za osiguranje depozita, sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka («Službeni list SFRJ», br. 84/89, 63/90 i 21/91 i «Službeni list SRJ», broj 53/01) preneće se na poseban račun fonda za osiguranje depozita – u roku od 15 dana od dana otvaranja računa iz člana 8. stav 1. ovog zakona.
Član 23.
Početnu premiju plaća banka koja je u sudski registar upisana posle 1. jula 2005. godine.
Član 24.
Stopa tromesečne premije za 2005. godinu utvrđuje se u iznosu 0,1%.
Član 25.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u «Službenom glasniku Republike Srbije», a primenjivaće se od 1. jula 2005. godine.
OBRAZLOŽENjE
I USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbi člana 72. stav 1. tačka 4. Ustava Republike Srbije kojom je propisano da Republika, pored ostalog, uređuje i obezbeđuje svojinske i obligacione odnose i zaštitu svih oblika svojine, pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, kao i finansijski sistem.
II RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Obaveza osiguranja depozita fizičkih lica je regulisana članovima 31.- 35. Zakona o bankama i drugim finansijskim organizacijama («Službeni list SRJ», br. 32/93, 24/94, 5/95, 61/95, 28/96, 16/99, (16/99), 44/99, 36/02,37/02 i «Službeni glasnik RS», broj 72/03), Zakonom o Agenciji za osiguranje depozita, sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka («Službeni list SFRJ», br. 84/89, 63/90 i 20/91, i «Službeni list SRJ», broj 53/01) i Odlukom o vrstama i iznosu depozita banaka koje osigurava Agencija – doneta 14.03.1994. godine od strane Guvernera Narodne banke jugoslavije («Službeni list SRJ», broj 22/94), kojom je utvrđeno da Agencija vrši osiguranje depozita građana kod banaka do iznosa od 5.000,00 dinara po jednom deponentu bez obzira na vrstu i broj depozita koje deponent ima u banci. Savet Agencije je takođe, 1994. godine doneo Odluku o utvrđivanju visine premije osiguranja na depozite građana kod banaka. Ovom Odlukom određena je premija osiguranja u visini 0,1% godišnje od iznosa depozita koji se osiguravaju i uplaćuje se kvartalno unapred po stopi od 0,025%, a rok za uplatu premije je do 15.-og u prvom mesecu tekućeg kvartala. Ovako postavljen sistem osiguranja depozita funkcioniše do danas.
Ovakva separatna pravna regulativa imala je za posledicu da je stanje sredstava u Fondu osiguranja u toku januara 2004. godine bilo minimalno u odnosu na potrebna sredstva (u januaru 2004. godine svega 9,7% od potrebnog iznosa). Usaglašavanje iznosa potrebnih i raspoloživih sredstava u Fondu osiguranja može se postići konstituisanjem novog sistema osiguranja depozita građana. Međutim, kako je postojeće zakonsko rešenje izgubilo na verodostojnosti, te operativno nije primenjivo, preovladalo je mišljenje da je svrsishodnije predložiti potpuno novo zakonsko rešenje, nego «popravljati» postojeće. Osim toga, u prilog neophodnosti donošenja novog zakona govore i direktive 94/19 ES koje nalažu da se oblast osiguranja depozita fizičkih lica mora urediti celovito posebnim zakonom.
Donošenjem novog zakona, naš bankarski sistem će u ovoj oblasti i u pogledu drugih aspekata biti usaglašen sa direktivama EU, a što je neophodno u uslovima težnje naše države ka unifikaciji propisa koji regulišu oblast ekonomskog sistema sa istovrsnim propisima EU, kao preduslova uspešnog sprovođenja, pa i okončanja tranzicionog procesa.
Naime, pomenutim direktivama se postavljaju sledeći zahtevi:
svaka zemlja članica EU mora obezbediti postojanje bar jedne šeme osiguranja depozita na svojoj teritoriji (eksplicitni sistem osiguranja),
osigurani depoziti moraju biti isplaćeni u roku od 3 meseca, s tim što se navedeni rok može produžiti najviše 2 puta za po još 3 meseca, odnosno postupak može maksimalno da traje 9 meseci (članom 17. ovog zakona daje se rok u kraćem trajanju od maksimalnog, tj. 90 dana),
ne osiguravaju se depoziti kreditnih institucija, niti depoziti proizašli iz transakcija pranja novca (član 2. tačka 2) ovog zakona),
osiguranje depozita se odnosi i na deponente filijala domaćih banaka koje posluju u inostranstvu, ali i na deponente filijala stranih banaka na teritoriji Republike Srbije (okolnosti propisane u članu 3. st. 2. i 3. ovog zakona).
Novim zakonom se takođe predlažu i novine vezane za sam osigurani iznos
i sredstva fonda za osiguranje depozita:
– Osigurani iznos se utvrđuje u obaveznom iznosu do 3.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po deponentu u banci na dan donošenja rešenja nadležnog trgovinskog suda o otvaranju stečajnog postupka nad bankom, što predstavlja veliki pomak u odnosu na postojeći iznos od 5.000 dinara1. Time se postiže odgovarajući stepen zaštite depozita fizičkih lica u uslovima funkcionisanja našeg bankarskog sistema, kao i ekonomskog razvoja zemlje u celini. Istovremeno, na ovakav način određen obavezan iznos osiguranja depozita odgovara zahtevu da maksimalni iznos ne bude previsok (podstiče moralni hazard), niti prenizak (ne pruža adekvatnu zaštitu), i obezbeđuje da bude osiguran što veći broj depozita manjeg procenta vrednosti. Na ovaj način se, prema dobijenim podacima od banaka sa stanjem na dan 30.06.2004.godine, štite depoziti u iznosu od 23,5 milijardi dinara (24% od ukupnih depozita), što odgovara broju od 5,8 miliona depozita koji se u celosti pokrivaju (98,63% od ukupnog broja). Ovim se garantuje oko 3 puta veći iznos depozita od postojećeg rešenja. Mada direktiva 94/19 EC predviđa da osiguranje bude minimalno 20.000 evra po deponentu, uobičajeno je da se ono određuje na nivou 1:2 od iznosa GDP/capita, što je predviđenim iznosom obezbeđeno. Pri tome se napominje da je svetski prosek 3 GDP/capita, a evropski 1,6 (Austrije 0,9; Belgije 0,7; Hrvatske 3,3; Slovačke 2,1; Mađarske 1). Takođe, banka može osigurati depozite i iznad osiguranog iznosa, a u skladu sa propisima kojima se uređuje osiguranje.
– Sredstva fonda za osiguranje depozita obezbeđivala bi se: plaćanjem premije osiguranja (koja bi se određivala unapred za godinu dana u zavisnosti od stanja u finansijskom sistemu Republike Srbije, visine sredstava u fondu za osiguranje depozita i stepenu rizika Agencije), iz budžeta kao početna sredstva Fonda ili po osnovu jemstva Republike Srbije za obaveze Agencije saglasno ovom zakonu, ulagaganjem sredstava fonda za osiguranje depozita (moguća su ulaganja u dužničke hartije od vrednosti koje izdaje Republika Srbija i Narodna banka Srbije), naplatom potraživanja Agencije iz stečajne mase banaka po osnovu isplate osiguranih depozita (Agenciji se eksplicitno priznaje regresno pravo po tom osnovu) i donacijama. Naplatom premije na devizne depozite u evrima, dodatno se jača zaštitni karakter sistema osiguranja depozita. Predviđena je i mogućnost da se obustave obračun i naplata premije ako sredstva u fondu za osiguranje depozita dostignu 5% iznosa osiguranih depozita što bi, prema postojećem stanju, odgovaralo iznosu od 1,2 milijarde dinara.
Koncepcija novog sistema osiguranja depozita zasniva se na realnim uslovima funkcionisanja bankarskog sistema zemlje i utvrđenim potencijalnim rizicima i u skladu je sa stepenom i daljim pravcima ekonomskog razvoja zemlje, monetarne i fiskalne politike i finansijskog tržišta. Predstavlja važan faktor u daljem stabilizovanju finansijskog sistema u celini, unapređenju bankarskog sistema, posebno kroz jačanje poverenja fizičkih lica u banke i porast svih oblika štednje.
III SADRŽINA ZAKONA – OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Predlog zakona sadrži odredbe, sistematizovane u određena poglavlja, prema prirodi materije koja se njima reguliše.
Članom 1. Predloga zakona definiše se predmet i cilj zakona – osiguranje depozita fizičkih lica kod banaka i to sa ciljem da se navedeni depoziti zaštite u slučaju stečaja, odnosno likvidacije banke.
Članom 2. Predloga zakona definisano je značenje pojedinih pojmova upotrebljenih u ovom zakonu i to: depozit, osigurani depozit, osigurani iznos, banka i filijala strane banke.
Definisanje određenih pojmova ima za cilj da se u praktičnoj primeni otklone nedoumice u pogledu njihovog delokruga i značenja.
Članom 3. Predloga zakona propisana je dužnost banke da depozite fizičkih lica osiguraju kod agencije za osiguranje depozita osnovane posebnim zakonom (u daljem tekstu: Agencija), čija je osnovna delatnost osiguranje depozita.
Pored navedenih finansijskih organizacija ovim članom zakona obavezu osiguranja depozita kod Agencije predviđena je i za filijalu strane banke na teritoriji Republike Srbije i za filijalu domaće banke u inostranstvu, i to na osnovu odluke Narodne banke Srbije i pod uslovima koji su taksativno nabrojani.
Članom 4. Predloga zakona bliže se propisuje da Agencija osigurava depozite do visine osiguranog iznosa i da za te obaveze jemči Republika Srbija.
Članom 5. Predloga zakona predviđeno je da Agencija za sprovođenje ovog zakona donosi propise.
Članom 6. Predloga zakona određeno je da Agencija i Narodna banka Srbije razmenjuju informacije u vezi sa osiguranjem depozita. Narodna banka Srbije blagovremeno obaveštava Agenciju o preduzetim merama u postupku kontrole boniteta i zakonitosti poslovanja banaka.
Članom 7. Predloga zakona bliže se propisuju način obezbeđenja sredstava u fondu za osiguranje depozita i to: iz premija osiguranja depozita koje plaćaju banke, prihoda od ulaganja sredstava fonda za osiguranje depozita, sredstava ostvarenih naplatom potraživanja Agencije iz stečajne mase po osnovu osiguranih iznosa, iz donacija i sredstava budžeta Republike Srbije.
Ovim članom propisan je način upotrebe sredstava Fonda (za isplatu osiguranih iznosa u slučaju stečaja banke, administrativne troškove nastale u upravljanju Fondom i povraćaj pozajmljenih sredstava), i mogućnost da se, u slučaju kada sredstva Fonda nisu dovoljna za isplatu osiguranih iznosa, obezbede dopunska sredstva i to zaduživanjem Agencije ili iz budžeta Republike Srbije.
Takođe ovim članom zakona propisana je izričita zabrana izvršenja nad sredstvima Fonda, osim po osnovu obaveze Agencije na isplatu osiguranih iznosa.
Članom 8. Predloga zakona bliže se propisuje način raspolaganja sredstvima Fonda.
Članom 9. Predloga zakona bliže se propisuje obaveza banke prema Agenciji i to: obaveza banke da za osiguranje depozita Agenciji plaća premiju, kao i dužnost dostavljanja mesečnog izveštaja o ukupnim osiguranim depozitima.
Članom 10. Predloga zakona propisano je da banka premiju za osiguranje depozita plaća od dana upisa u registar do donošenja rešenja Narodne banke Srbije o oduzimanju dozvole za rad toj banci.
Članom 11. Predloga zakona određene su vrste premija koje banka plaća Agenciji.
Članom 12. Predloga zakona određen je rok za plaćanje i visina početne premije koju banka plaća.
Članom 13. Predloga zakona određuje se maksimalan iznos stope premije (0,1%) i način njenog utvrđivanja od strane Agencije, kao i način obračunavanja i naplate premije osiguranja od banke (svaka tri meseca, na osnovu prosečnog stanja ukupnih osiguranih depozita u banci u prethodnom tromesečju).
Ovim članom Agenciji je ostavljena mogućnost obustave obračuna i naplate premije ako sredstava u Fondu dostignu 5% ukupnog iznosa osiguranih depozita.
Članovima 14. i 15. Predloga zakona propisan je način obezbeđenja dopunskih sredstava kada sredstva Fonda nisu dovoljna za isplatu osiguranih iznosa i to: naplatom vanredne premije i zaduživanjem o čemu odlučuje Upravni odbor uz prethodnu saglasnost Vlade Republike Srbije.
Članom 16. Predloga zakona precizno se reguliše postupak isplate osiguranih depozita u situaciji kada je doneto rešenje o otvaranju stečajnog postupka od strane nadležnog trgovinskog suda.
Navedeni postupak sprovodi Agencija na taj način što utvrđuje visinu osiguranog iznosa po deponentu na osnovu salda svih depozita tog deponenta, koji se prebijaju njegovim ukupnim novčanim obavezama prema toj banci.
Agencija donosi odluku o tome koja će banka u ime i za račun Agencije isplaćivati osigurane iznose, informiše deponente o njihovim pravima i obavezama.
Članom 17. Predloga zakona utvrđuje se pravo deponenta da od Agencije zahteva isplatu osiguranog iznosa u roku od tri godine od dana donošenja rešenja o otvaranju stečajnog postupka, i obaveza Agencije da obezbedi isplatu osiguranog iznosa u roku od 90 dana, pod uslovom da je deponent priložio ispravu kojom dokazuje osnovanost potraživanja.
Osigurane iznose za dinarske depozite Agencija isplaćuje u dinarima a za devizne depozite u evrima – po kursu evra prema određenoj valuti na dan donošenja rešenja iz stava 3. ovog člana.
Članom 18. Predloga zakona određeno je da Agencija potraživanja po osnovu isplaćenih osiguranih depozita namiruje iz stečajne mase a deponenti čija potraživanja prema banci premašuju osigurani iznos razliku namiruju u stečajnom postupku.
Članom 19. Predloga zakona uređuje se način informisanja deponenata i zainteresovanih lica o osiguranim depozitima.
Članom 20. Predloga zakona predviđen je poseban status u finansijskim izveštajima i reviziji završnog računa, podataka koji se odnose na Fond, kao i obaveza Agencije da izveštaj o radu sadrži i izveštaj vezan za osiguranje depozita.
Članom 21. Predloga zakona propisane su kaznene odredbe.
Članom 22. Predloga zakona utvrđuje se izvor iz koga će se obezbediti početna sredstava Fonda (budžet Republike Srbije) kao i prenošenje postojećih sredstava Fonda osiguranja na poseban račun fonda za osiguranje depozita.
Članom 23. Predloga zakona utvrđeno je da početnu premiju plaća banka koja je upisana u sudski registar posle 1. jula 2005. godine.
Članom 24. Predloga zakona utvrđuje se stopa tromesečne premije za 2005. godinu u iznosu od 0,1%.
Članom 25. Predloga zakona određuje se dan stupanja na snagu i početak primene ovog zakona.
IV FINANSIJSKA SREDSTVA POTREBNA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona obezbediće se sredstva u budžetu Republike Srbije.
V ANALIZA EFEKATA ZAKONA
Zakonom se predlažu novine vezane za osigurani depozit koji se povećava sa 5.000,00 dinara, i utvrđuje u obaveznom iznosu do 3.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po deponentu u banci na dan donošenja rešenja nadležnog trgovinskog suda o otvaranju stečajnog postupka nad bankom. Time se postiže odgovarajući stepen zaštite depozita fizičkih lica u uslovima funkcionisanja našeg bankarskog sistema, kao i ekonomskog razvoja zemlje u celini. Istovremeno, na ovakav način određen obavezan iznos osiguranja depozita odgovara zahtevu da maksimalni iznos ne sme biti previsok (podstiče moralni hazard), niti prenizak (ne pruža adekvatnu zaštitu), i obezbeđuje da bude osiguran što veći broj depozita manjeg procenta vrednosti. Na ovaj način se, prema dobijenim podacima od banaka sa stanjem na dan 30.06.2004. godine, štite depoziti u iznosu od 23,5 milijardi dinara (24% od ukupnih depozita), što odgovara broju od 5,8 miliona depozita koji se u celosti pokrivaju (98,63% od ukupnog broja). Ovim se osigurava oko 3 puta veći iznos depozita od postojećeg rešenja.
Koncepcija novog sistema osiguranja depozita zasniva se na realnim uslovima funkcionisanja bankarskog sistema zemlje i utvrđenim potencijalnim rizicima po osnovu njega. U skladu je sa stepenom i daljim pravcima ekonomskog razvoja zemlje, monetarne i fiskalne politike i finansijskog tržišta predstavlja važan faktor u daljem stabilizovanju finansijskog sistema u celini, unapređenju bankarskog sistema, posebno kroz jačanje poverenja fizičkih lica u banke i porast svih oblika štednje.