Predlog zakona o rokovima izmirenja novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama

PREDLOG ZAKONA

O ROKOVIMA IZMIRENJA NOVČANIH OBAVEZA

U KOMERCIJALNIM TRANSAKCIJAMA

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se rokovi izmirenja novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama između javnog sektora i privrednih subjekata, odnosno između privrednih subjekata, a u cilju sprečavanja neizmirenja novčanih obaveza u roku.

Odredbe ovog zakona ne primenjuju se na privredne subjekte nad kojima je otvoren postupak stečaja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj, a u komercijalnim transakcijama u kojima su ovi privredni subjekti dužnici.

Član 2.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:

1) komercijalne transakcije su ugovorene transakcije između javnog sektora i privrednih subjekata, odnosno između privrednih subjekata, koje se odnose na isporuku dobara, odnosno pružanje usluga uz naknadu, u koje se ubrajaju i građevinski i investicioni radovi, kao i komunalne usluge;

2) javni sektor je deo nacionalne ekonomije koji obuhvata opšti nivo države, u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem, kao i javna preduzeća;

3) privredni subjekt je privredno društvo i preduzetnik osnovan u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva, kao i zadruga i registrovano poljoprivredno gazdinstvo i ostala pravna lica osnovana u skladu sa posebnim zakonom;

4) novčana obaveza je iznos ugovorene naknade za isporuku dobara, odnosno pružanje usluga naveden u ugovoru, fakturi ili drugom odgovarajućem zahtevu za isplatu, uključujući direktne troškove nabavke;

5) faktura, u smislu ovog zakona, je dokument kojim se obračunava naknada za isporuku dobara, odnosno pružanje usluga u komercijalnim transakcijama;

6) privremena ili okončana situacija je dokument kojim se obračunava naknada za izvršene građevinske i investicione radove i u smislu ovog zakona predstavlja odgovarajući zahtev za isplatu;

7) neizmirena novčana obaveza u roku je novčana obaveza javnog sektora, odnosno privrednog subjekta koja nije isplaćena poveriocu u ugovorenom ili zakonom predviđenom roku ukoliko ugovorom rok nije predviđen, odnosno ukoliko ugovor nije u pisanoj formi;

8) kamata za neizmirenu novčanu obavezu u roku podrazumeva kamatu na novčanu obavezu koja nije isplaćena u ugovorenom ili zakonom predviđenom roku u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.

Član 3.

Ugovorom između privrednih subjekata ne može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza duži od 60 dana.

Ako ugovorom između privrednih subjekata iz stava 1. ovog člana nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza ili ukoliko ne postoji pisani ugovor, ili ukoliko je ugovoren duži rok od propisanog u stavu 1. ovog člana, dužnik je dužan da bez prethodne opomene izmiri novčanu obavezu u roku od najkasnije 60 dana.

Rok za izmirenje novčanih obaveza iz st. 1, 2. i 4. ovog člana počinje da teče prvog narednog dana:

1) od dana kada je dužnik primio fakturu, odnosno drugi zahtev za plaćanje od poverioca koji je ispunio svoju ugovorenu obavezu; ili

2) od dana kada je poverilac ispunio svoju obavezu, ukoliko nije moguće utvrditi dan prijema fakture ili drugog odgovarajućeg zahteva za isplatu, ili ako je dužnik primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre nego što je poverilac ispunio svoju ugovorenu obavezu; ili

3) od dana isteka roka za pregled predmeta obaveze, ako je ugovorom ili zakonom predviđen određeni rok za takav pregled, a dužnik je primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre isteka tog roka, u skladu sa ugovorom; rok za pregled predmeta obaveza ne može biti duži od 30 dana od dana prijema robe ili izvršene usluge, izuzev ako je u izuzetno opravdanim slučajevima ugovoren duži rok.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, ugovorom između privrednih subjekata može se predvideti duži rok od 60 dana ukoliko ugovorene obaveze zahtevaju isplatu u ratama za isporučenu robu, odnosno pružene usluge, ali taj rok ne može da bude duži od 90 dana.

Ako je ugovorom između privrednih subjekata ugovoren rok iz stava 4. ovog člana, najmanje 50% novčane obaveze mora biti isplaćeno zaključno sa istekom polovine tako ugovorenog roka, a ostatak novčane obaveze do isteka tog roka.

Izuzetno od st. 1, 2. i 4. ovog člana, ugovorom između registrovanog poljoprivrednog gazdinstva ili zemljoradničke zadruge i drugog privrednog subjekta, kada je dužnik registrovano poljoprivredno gazdinstvo ili zemljoradnička zadruga mogu se ugovoriti duži rokovi u slučajevima nabavke repromaterijala za obavljanje osnovne delatnosti, i to za semenski i sadni materijal, zaštitna sredstva i đubrivo.

Član 4.

Ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata ne može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza duži od 45 dana, u slučaju kada je u tom ugovornom odnosu javni sektor dužnik.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza do 90 dana u slučaju kada je dužnik Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnik sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem.

U ugovornom odnosu iz stava 1. ovog člana, rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 60 dana, u slučaju kada je dužnik u tom ugovornom odnosu privredni subjekt.

Ako ugovorom iz stava 3. ovog člana nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza, dužnik je dužan, bez prethodne opomene, da izmiri novčanu obavezu u roku do 60 dana.

Rok za izmirenje novčane obaveze iz st. 1, 2, 3. i 4. ovog člana počinje da teče od dana propisanog članom 3. stav 3. ovog zakona.

Član 5.

Ako dužnik kasni sa plaćanjem, poverilac ima pravo da bez prethodnog upozorenja od dužnika zahteva naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčane obaveze u iznosu od 20.000 dinara, na ime penala za neizmirenje novčane obaveze u roku.

Pravo na naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčanih obaveza u roku, ne isključuje pravo na naknadu troškova koje poverilac ima pravo da potražuje na osnovu ugovora ili drugih propisa.

Naknada za neisplaćene novčane obaveze u roku ne obuhvata troškove izvršenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje izvršni postupak.

Pravo poverioca iz stava 1. ovog člana prestaje da važi u roku od tri godine od dana isteka roka dospelosti novčane obaveze.

Član 6.

Odredbe ugovora koje nisu u skladu sa odredbama ovog zakona smatraju se ništavim i ne proizvode pravno dejstvo.

Član 7.

Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim odredbama čl. 3. i 4. ovog zakona obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.

Pravo na kamatu iz stava 1. ovog člana ima poverilac pod uslovom da je ispunio sve ugovorene obaveze.

Ukoliko je dužnik delimično izmirio novčane obaveze u rokovima utvrđenim odredbama čl. 3. i 4. ovog zakona, kamata iz stava 1. ovog člana obračunava se i plaća samo na neizmireni deo novčanih obaveza.

Član 8.

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona između korisnika sredstava budžeta Republike Srbije, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrši Uprava za trezor.

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona između korisnika sredstava budžeta autonomne pokrajine čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora autonomne pokrajine i privrednih subjekata u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrši trezor autonomne pokrajine.

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona između korisnika sredstava budžeta jedinica lokalne samouprave, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora jedinica lokalne samouprave i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrše trezori jedinica lokalne samouprave.

Ministar nadležan za poslove finansija donosi akt kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona kada su dužnici korisnici budžetskih sredstava, u skladu sa odredbama ovog člana.

Član 9.

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona u komercijalnim transakcijama između privrednih subjekata vrši ministarstvo nadležno za poslove finansija.

Ministar nadležan za poslove finansija donosi akt kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona u komercijalnim transakcijama između privrednih subjekata.

Član 10.

Sudski postupak izvršenja neizmirenih novčanih obaveza, definisanih ovim zakonom, vrši se uz primenu načela hitnosti postupanja.

Predlog o izvršenju koji poverilac podnosi sudu sačinjava se u skladu sa zakonom kojim se uređuje izvršenje i obezbeđenje.

Izvršni poverilac u predlogu za izvršenje ima pravo da zahteva naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčane obaveze u iznosu propisanom članom 5. ovog zakona.

Sud je u obavezi da po službenoj dužnosti, po donošenju pravnosnažnog rešenja o izvršenju koja se odnose na obaveze iz komercijalnih transakcija između privrednih subjekata, isto dostavi organu koji vrši nadzor nad primenom ovog zakona u komercijalnim transakcijama privrednih subjekata, radi pokretanja prekršajnog postupka.

Član 11.

Na sva pitanja koja nisu posebno uređena ovim zakonom, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi.

Član 12.

Novčanom kaznom od 100.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice, odnosno privredni subjekt ili subjekt javnog sektora, koji ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim ovim zakonom (čl. 3. i 4. ovog zakona).

Novčanom kaznom od 10.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik koji ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim ovim zakonom (čl. 3. i 4. ovog zakona).

Novčanom kaznom od 10.000 do 150.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice koje je nosilac poljoprivrednog gazdinstva u smislu zakona kojim se uređuje poljoprivreda i ruralni razvoj, a koje ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim ovim zakonom (čl. 3. i 4. ovog zakona).

Novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u javnom sektoru, ukoliko subjekt javnog sektora kojim rukovodi ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim u članu 4. ovog zakona.

Novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara kazniće se za prekršaj zastupnik privrednog društva, zadruge i ostalih pravnih lica osnovanih u skladu sa posebnim zakonom, ukoliko ta pravna lica ne izmire novčane obaveze u rokovima utvrđenim u čl. 3. i 4. ovog zakona.

Odgovorno lice iz stava 4. ovog člana je ministar za ministarstvo, nadležni pokrajinski sekretar za pokrajinski sekretarijat, gradonačelnik za grad, predsednik opštine za opštinu, direktor za javno preduzeće, odnosno rukovodilac drugog subjekta javnog sektora.

Član 13.

Odredbe ovog zakona primenjuju se na ugovorne odnose u komercijalnim transakcijama koji su zaključeni od 31. marta 2013. godine.

Odredbe ovog zakona primenjuju se i na komercijalne transakcije koje nisu realizovane do 31. marta 2013. godine, a koje proističu iz ugovornog odnosa zaključenog pre dana iz stava 1. ovog člana.

Odredbe ugovora iz stava 2. ovog člana moraju se uskladiti sa odredbama ovog zakona najkasnije do 31. marta 2013. godine.

Član 14.

Akte iz čl. 8. i 9. ovog zakona ministar nadležan za poslove finansija doneće u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 15.

Odredbe ovog zakona ne primenjuju se do 1. januara 2014. godine, na privredne subjekte koji su u postupku restrukturiranja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje restrukturiranje, u komercijalnim transakcijama u kojima su ovi privredni subjekti dužnici.

Član 16.

Na Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnika sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem ne primenjuju se odredbe člana 4. stav 2. ovog zakona do 1. januara 2015. godine.

Za subjekte javnog sektora iz stava 1. ovog člana uvodi se postepeno skraćivanje roka za izmirenje novčanih obaveza u ugovornom odnosu sa privrednim subjektima, a u slučaju kada su subjekti javnog sektora dužnici.

Rokovi koji će se primenjivati na subjekte iz stava 1. ovog člana do potpune primene odredbe člana 4. stav 2. ovog zakona su:

od 31. marta 2013. godine do 31. decembra 2013. godine – rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 150 dana;

od 1. januara 2014. godine do 31. decembra 2014. godine – rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 120 dana;

od 1. januara 2015. godine u potpunosti se primenjuje odredba člana 4. stav 2. ovog zakona.

Član 17.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjivaće se od 31. marta 2013. godine.

O B R A Z L O Ž E NJ E

USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENJE ZAKONA

Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbama člana 97. stav 1. tač. 6) i 17) Ustava Republike Srbije, prema kojima Republika, pored ostalog, uređuje i obezbeđuje pravni položaj privrednih subjekata, kontrolu zakonitosti raspolaganja sredstvima pravnih lica i druge ekonomske odnose od opšteg interesa za Republiku.

II. RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA

Predlogom zakona o izmirivanju novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama uređuju se rokovi izmirenja novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama između javnog sektora i privrednih subjekata, odnosno između privrednih subjekata, kamata u slučaju neblagovremenog izmirenja novčanih obaveza, izuzeci od primene, kaznene odredbe, kao i nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, a u cilju sprečavanja zadocnjenja u izmirenju novčanih obaveza.

Polaznu osnovu za izradu ovog zakona predstavlja Direktiva EU (2011/7/EU), od 16. februara 2011. godine o sprečavanju kašnjenja plaćanja u komercijalnim transakcijama (u daljem tekstu: Direktiva). Cilj donošenja Direktive jeste sprečavanje kašnjenja plaćanja u komercijalnim transakcijama, kako bi se osiguralo pravilno funkcionisanje unutrašnjeg tržišta, i time podstakla konkurentnost privrede (naročito malih i srednjih preduzeća).

Države članice treba da izvrše odgovarajuću implementaciju Direktive u nacionalno zakonodavstvo najkasnije do 16. marta 2013. godine.

U toku 2011. godine Slovenija i Hrvatska donele su posebne zakone kojima su ograničile rokove za izmirivanje obaveza u komercijalnim transakcijama između privatnog i javnog sektora.

Direktiva se odnosi na sva plaćanja koja se vrše između javnog sektora i privrednih subjekata, kao i plaćanja koja se obavljaju isključivo između privrednih subjekata. Takođe, data je mogućnost državama da izuzmu od obaveze primene Direktive one privredne subjekte protiv kojih je pokrenut stečajni postupak.

Za plaćanja koja se vrše između javnog sektora i privrednih subjekata, Direktiva propisuje opšti rok od 30 dana, s tim što se može izuzetno dozvoliti rok za plaćanje u vremenskom periodu od najduže 60 dana u posebnim slučajevima.

Direktiva takođe uređuje i pitanja rokova za plaćanje između privrednih subjekata. Ovi rokovi ograničeni su takođe na 30 dana, a u posebnim slučajevima 60 dana, osim ako nije drukčije propisano ugovorom između privrednih subjekata i ukoliko to nije nepravedno prema poveriocu.

Usled pogoršane likvidnosti u privredi, koja je delom nastala i zbog neredovnog izmirivanja novčanih obaveza, odnosno konstantnog odlaganja izmirivanja novčanih obaveza, kako između privrednih subjekata u privatnom sektoru, tako i između javnog sektora i privrednih subjekata u privatnom sektoru, uočena je neophodnost zakonskog regulisanja ove oblasti.

S obzirom da je u septembru 2011. godine prosečan rok naplate potraživanja iznosio 129 dana, a da prema istraživanjima iz juna 2012. godine je taj rok povećan na 134 dana, Zakon će značajno uticati na izmenu načina poslovanja i izmirivanja novčanih obaveza, kako između javnog sektora i privrednih subjekata, tako i između privrednih subjekata, a samim tim i na povećanje likvidnosti i konkurentnosti privrednih subjekata.

Prosečan rok naplate u pojedinim granama privrede je značajno duži od prosečnog roka naplate gledano na privredu kao celinu. Najveći problem u pogledu prosečnih rokova naplate potraživanja je u građevinskoj industriji – 223 dana; energetika – 220 dana; proizvođači u prehrambenoj industriji – 182 dana; tekstilna industrija – 172 dana; aktivnosti održavanja – 160 dana; proizvođači bele tehnike i kućnih aparata – 158 dana; proizvođači nameštaja – 152 dana; proizvođači guma – 130 dana; kompjuterski serviseri i softverski programeri – 119 dana.

Na osnovu navedenog može se zaključiti da su rokovi naplate potraživanja u Srbiji trostruko veći od proseka u zemljama EU gde je prosečan rok oko 40 dana, a dvostruko veći od prosečnih rokova naplate potraživanja u zemljama okruženja (prosečan rok za Crnu Goru, Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu i Makedoniju je bio 69 dana u septembru 2011. godine).

S obzirom na potrebu za hitnim normativnim uređenjem problema kašnjenja i odlaganja u izmirivanju novčanih obaveza koje ima javni sektor prema privrednim subjektima, Vlada Republike Srbije donela je u oktobru 2011. godine Uredbu o merama za sprečavanje neblagovremenog izmirivanja novčanih obaveza javnog sektora prema privrednim subjektima („Službeni glasnik RS”, broj 80/11) (u daljem tekstu: Uredba). Ova Uredba predstavlja prvi korak u regulisanju likvidnosti i predviđa stabilan rok za plaćanje novčanih obaveza javnog sektora prema privrednim subjektima, a samim tim i njihovo odgovornije poslovanje. Međutim, pošto Uredbom nisu postignuti planirani efekti, a nisu regulisani ni rokovi u komercijalnim transakcijama u između privrednih subjekata, odnosno svih subjekata na tržištu, pristupilo se izradi predmetnog zakona.

Ovim zakonom je predloženo da se ugovorom između privrednih subjekata, kao i između javnog sektora i privrednih subjekata ne može predvideti rok za izmirivanje obaveza koji je duži od 60 dana, izuzev u situaciji ukoliko je javni sektor, u ugovornom odnosu sa privrednim subjektom, dužnik, rok ne može da bude duži od 45 dana.

Ovim zakonom su predviđeni i izuzeci od navedenih rokova tako da ugovorom između privrednih subjekata može se predvideti duži rok od 60 dana ukoliko ugovorene obaveze zahtevaju isplatu u ratama za isporučenu robu, odnosno pružene usluge, ali taj rok ne može da bude duži od 90 dana. Namirenje obaveza u ratama mora se vršiti u dva dela, i to najmanje 50% iznosa mora biti plaćeno pre isteka polovine roka od 90 dana.

Poseban izuzetak se odnosi na specifičan način poslovanja u poljoprivredi, i to za poslove koji su vezani za poljoprivredni ciklus, a to su nabavke repromaterijala za obavljanje osnovne delatnosti, odnosno nabavka semenskog materijala, zaštitna sredstva i đubrivo. U navedenim situacijama predviđen je izuzetak za zemljoradničke zadruge i registrovana poljoprivredna gazdinstva u ugovornom odnosu gde su zemljoradničke zadruge i registrovana poljoprivredna gazdinstva dužnici, ugovorom se može predvideti i duži rok. Takođe je predviđen duži rok u slučaju kada je dužnik Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnik sredstava zdravstvenog osiguranja u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem, koji je ograničen na 90 dana.

Odredbe ovog zakona ne odnose se na one privredne subjekte nad kojima je otvoren postupak stečaja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj, a u komercijalnim transakcijama u kojima su ovi privredni subjekti dužnici.

Ovim zakonom je propisana odložena primena odredbi na preduzeća u postupku restrukturiranja do 1. januara 2014. godine zbog specifičnosti položaja u kome se nalaze ta preduzeća.

Ovim zakonom je predviđeno da se na neizmirene novčane obaveze koje su nastale između privrednih subjekata u skladu sa definisanim rokovima obračunava i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata, na neisplaćeni iznos dugovanja.

1. Određivanje problema koje zakon treba da reši

Kao što je u uvodnom delu navedeno problemi koje ovaj zakon treba da reši pre svega ogledaju se u potrebi regulisanja ove oblasti u smislu ograničavanja rokova prilikom izmirivanja novčanih obaveza u propisanim rokovima, kao i sprečavanje korišćenja nejednake ekonomske snage prilikom zaključivanja ugovora u smislu davanja nerealno i netržišno dugih rokova u kojima će se izmirivati novčane obaveze, prilikom kojih su privredni subjekti ekonomski slabije snage prinuđeni da prihvate takve rokove, radi opstanka na tržištu. Naime, prema raspoloživim podacima prosečan rok naplate u julu 2011. godine iznosio je 131 dan, u avgustu 2011. godine 134 dana, u septembru 2011. godine 129 dana, dok je taj roku u juna 2012. godine iznosio 134 dana. Najduži rokovi u naplati svojih potraživanja po ispostavljenim fakturama zapaženi su kod izvođača građevinskih radova koji iznosi 223 dana, energetika 220 dana, proizvođača prehrambenih proizvoda 182 dana, tekstilni proizvođača 172 dana, proizvođača bele tehnike i kućnih aparata 158 dana.

2. Ciljevi koji se donošenjem zakona postižu

Ciljevi koji se donošenjem ovog zakona postižu ogledaju se u sigurnosti privrednih subjekata, kao i javnog sektora, prilikom planiranja prihoda odnosno rashoda, kao i sigurnost naplate svojih potraživanja u hitnom postupku, imajući u vidu da je predviđen hitan postupak u izvršnom postupku pred sudovima, kao i da su precizno definisani momenti od kojih se počinje računati rok za naplatu novčanih potraživanja. Takođe, predviđen je i kontrolni organ koji će kontrolisati javni sektor, radi naplate neizmirenih novčanih potraživanja, a sve u cilju jednakog tretmana javnog i privatnog sektora.

3. Druge mogućnosti za rešavanje problema

U toku analize razmatrano je nekoliko relevantnih mogućnosti:

1) status quo – ne menjanje sadašnjeg okvira, odnosno ne donošenje zakona. Ova opcija nije bila moguća iz razloga što bi se nastavilo sa negativnim posledicama koje su nastale. U ovom momentu bliže su uređeni samo rokovi i mere za sprečavanje neblagovremenog izmirivanja novčanih obaveza javnog sektora u komercijalnim transakcijama sa privrednim subjektima Uredbom o merama za sprečavanje neblagovremenog izmirivanja novčanih obaveza javnog sektora prema privrednim subjektima („Službeni glasnik RS”, broj 80/2011). Predmetna uredba ne može na celovit način urediti ovo pitanje, imajući u vidu snagu i mogućnosti podzakonskog akta, kao i činjenicu da se norme iz uredbe primenjuju samo na javni sektor.

2) izmene postojećih zakona. Imajući u vidu da je predmet uređenja kategorija lica (privredni subjekti i javni sektor) i potraživanja, odnosno dugovanja, na koja se ova materija odnosi, koja su regulisana u više zakonskih akata, ova mogućnost je ocenjena kao neefikasna.

3) donošenje novog zakona se pokazalo kao najefikasnije rešenje, imajući u vidu da je neophodno regulisati materiju koja se najefikasnije i najtransparentnije reguliše zakonom. S obzirom na to, kao i na potrebu za uređivanjem rokova za izmirivanje novčanih obaveza između privrednih subjekata, kao i nadzora nad primenom odredbi Zakona između javnog sektora i privrednih subjekata, procenjeno je da se isključivo na ovaj način jasno i nedvosmisleno stvara odgovarajući pravni okvir za uređivanje ove oblasti, kao i uslovi za neophodno usklađivanje sa odgovarajućom međunarodnom regulativom.

4. Zašto je donošenje zakona najbolje za rešavanje problema

Donošenjem ovog zakona postiže se sigurnost prilikom komercijalnih transakcija, radi povećanja likvidnosti i konkurentnosti privrednih subjekata, a u cilju sprečavanja poremećaja u funkcionisanju tržišta u zemlji.

III.SADRŽINA ZAKONA – OBJAŠNJENJE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENJA

Članom 1. uređuje se rokovi izmirenja novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama između javnog sektora i privrednih subjekata, odnosno između privrednih subjekata, a u cilju sprečavanja neizmirenja novčanih obaveza u roku, kao i subjekti na koje se ne primenjuju rokovi propisani ovim zakonom, a u slučajevima ugovornog odnosa u kojima su ti subjekti dužnici. Odredbe ovog zakona ne primenjuju se na privredne subjekte nad kojima je otvoren postupak stečaja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj.

Član 2. sadrži definicije glavnih pojmova koji su korišćeni u ovom Zakonu. Zakon definiše sledeće pojmove: komercijalne transakcije, javni sektor, privredne subjekte, novčanu obavezu, fakturu, privremenu ili okončanu situaciju, neizmirenu novčanu obavezu u roku i kamatu za neizmirenu novčanu obavezu u roku.

Pojedini izrazi su definisani na sledeći način:

1) komercijalne transakcije su ugovorene transakcije između javnog sektora i privrednih subjekata, odnosno između privrednih subjekata, koje se odnose na isporuku dobara, odnosno pružanje usluga uz naknadu, u koje se ubrajaju i građevinski i investicioni radovi, kao i komunalne usluge;

2) javni sektor je deo nacionalne ekonomije koji obuhvata opšti nivo države, u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem, kao i javna preduzeća;

3) privredni subjekt je privredno društvo i preduzetnik osnovan u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva, kao i zadruga i registrovano poljoprivredno gazdinstvo i ostala pravna lica osnovana u skladu sa posebnim zakonom.

4) novčana obaveza je iznos ugovorene naknade za isporuku dobara, odnosno pružanje usluga naveden u ugovoru, fakturi ili drugom odgovarajućem zahtevu za isplatu, uključujući direktne troškove nabavke;

5) faktura u smislu ovog zakona je dokument kojim se obračunava naknada za isporuku dobara, odnosno pružanje usluga u komercijalnim transakcijama;

6) privremena ili okončana situacija je dokument kojim se obračunava naknada za izvršene građevinske i investicione radove i u smislu ovog zakona predstavlja odgovarajući zahtev za isplatu;

7) neizmirena novčana obaveza u roku je novčana obaveza javnog sektora, odnosno privrednog subjekta koja nije isplaćena poveriocu u ugovorenom ili zakonom predviđenom roku ukoliko ugovorom rok nije propisan, odnosno ukoliko ugovor nije u pisanoj formi;

8) kamata za neizmirenu novčanu obavezu u roku podrazumeva kamatu na novčanu obavezu koja nije isplaćena u ugovorenom ili zakonom predviđenom roku u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.

Članom 3. predviđen je rok za izmirenje novčanih obaveza između privrednih subjekata, a koji ne može biti duži od 60 dana.

U slučaju kada ugovorom između privrednih subjekata nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza, Zakon propisuje obavezu dužniku da izmiri svoju novčanu obavezu u roku do 60 dana. Takođe, ovim članom uređeno je od kada počinje teći rok za izmirenje novčanih obaveza i to na sledeći način: prvog narednog danaod dana kada je dužnik primio fakturu, odnosno drugi zahtev za plaćanje od poverioca koji je ispunio svoju ugovorenu obavezu ili prvog narednog dana od dana kada je poverilac ispunio svoju obavezu, ukoliko nije moguće utvrditi dan prijema fakture ili drugog odgovarajućeg zahteva za isplatu ili ako je dužnik primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre nego što je poverilac ispunio svoju ugovorenu obavezu ili prvog narednog dana od dana isteka roka za pregled predmeta obaveze ako je ugovorom ili zakonom predviđen određeni rok za takav pregled, a dužnik je primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre isteka tog roka, u skladu sa ugovorom. Rok za pregled predmeta obaveza ne može biti duži od 30 dana od dana prijema robe ili izvršene usluge, izuzev ako je u izuzetno opravdanim slučajevima ugovoren duži rok.

Ugovorom između privrednih subjekata može se predvideti duži rok od 60 dana ukoliko ugovorene obaveze zahtevaju isplatu u ratama za isporučenu robu, odnosno pružene usluge, ali taj rok ne može da bude duži od 90 dana. Ako je ugovorom između privrednih subjekata ugovoren rok od 90 dana, isplata obaveze se mora vršiti tako što će dužnik namiriti najmanje 50% novčane obaveze zaknjučno sa istekom polovine od ugovorenog roka, a ostatak novčane obaveze do kraja isreka ugovorenog roka, koji ne može da bude duži od 90 dana..

Ugovorom između registrovanog poljoprivrednog gazdinstva ili zemljoradničke zadruge i drugog privrednog subjekta, kada je dužnik registrovano poljoprivredno gazdinstvo ili zemljoradnička zadruga mogu se ugovoriti duži rokovi u slučajevima nabavke repromaterijala za obavljanje osnovne delatnosti i to za semenski i sadni materijal, zaštitna sredstva i đubrivo.

Članom 4. predviđen je rok za izmirenje novčanih obaveza između javnog sektora i privrednih subjekata. Ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata ne može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza duži od 45 dana, u slučaju kada je u tom ugovornom odnosu javni sektor dužnik, u slučaju kada je dužnik u tom ugovornom odnosu privredni subjekt, rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 60 dana.

Izuzetno ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza do 90 dana u slučaju kada je dužnik Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnik sredstava zdravstvenog osiguranja u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem.

Članom 5. propisano je pravo poverioca na naknadu za neisplaćenu novčanu obavezu u roku. Ako dužnik kasni sa plaćanjem, poverilac ima pravo da bez prethodnog upozorenja od dužnika zahteva naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčane obaveze u iznosu od 20.000 dinara. Pravo na naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčanih obaveza u roku, ne isključuje pravo na naknadu troškova koje poverilac ima pravo da potražuje na osnovu ugovora ili drugih propisa. Naknada za neisplaćene novčane obaveze u roku ne obuhvata troškove izvršenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje izvršni postupak. Ovo pravo poverioca prestaje da važi u roku od tri godine od dana isteka roka dospelosti novčane obaveze.

Članom 6. precizirano je kada se odredba ugovora zaključenog između privrednih subjekata, odnosno odredba ugovora zaključenog između javnog sektora i privrednog subjekta smatra ništavom i ne proizvodi pravno dejstvo.

Članom 7. propisano je da se na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima predviđenim ovim zakonom, obračunava i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.

U skladu sa tim, pravo na kamatu ima poverilac koji je ispunio sve ugovorom preuzete obaveze. Ukoliko je dužnik delimično izmirio novčane obaveze u rokovima utvrđenim ovim zakonom, kamata se obračunava i plaća samo na neizmireni deo novčanih obaveza.

Članom 8. propisano je da Uprava za trezor nadzire sprovođenje odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta Republike Srbije, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici.

Nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta autonomne pokrajine čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora autonomne pokrajine i privrednih subjekata u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrši trezor autonomne pokrajine.

Nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta jedinica lokalne samouprave, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora jedinica lokalne samouprave i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrše trezori jedinica lokalne samouprave.

Ovim članom je propisano i da ministar nadležan za poslove finansija donosi akt kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona kada su dužnici korisnici budžetskih sredstava, u skladu sa odredbama ovog člana.

Članom 9. propisano je da Nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona u komercjalnim transakcijama između privrednih subjekata vrši ministarstvo nadležno za poslove finansija. Ministar nadležan za poslove finansija donosi akt kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona u komercijalnim transakcijama između privrednih subjekata.

Članom 10. propisan je hitan postupak za izvršenje dospelih novčanih obaveza, upućujući na shodnu primenu odredaba zakona kojim se uređuje izvršenje i obezbeđenje. Izvršni poverilac u predlogu za izvršenje ima pravo da zahteva naknadu za kašnjenje u iznosu propisanom ovim zakonom. Sud je u obavezi da po službenoj dužnosti, po donošenju rešenja o izvršenju koja se odnose na obaveze iz komercijalnih transakcija između privrednih subjekata, isto dostavi organu koji vrši nadzor nad primenom ovog zakona u komercijalnim transakcijama privrednih subjekata, radi pokretanja prekršajnog postupka.

Članom 11. propisana je shodna primena zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi.

Članom 12. propisane su kaznene odredbe, odnosno prekršajne kazne koje se mogu izreći u slučaju kršenja, odnosno nepoštovanja odredbi ovog zakona.

Privredni subjekt, odnosno javni sektor koji ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim ovim zakonom, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini: od 10.000 do 150.000 dinara poljoprivredno gazdinstvo; od 10.000 do 500.000 dinara preduzetnik i kaznom od 100.000 do 2.000.000 dinara privredni subjekt, odnosno subjekt javnog sektora.

Novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u javnom sektoru, ukoliko subjekt javnog sektora kojim rukovodi ne izmiri novčane obaveze u rokovima utvrđenim zakonom, kao i zastupnik privrednog društva, zadruge i ostalih pravnih lica osnovanih u skladu sa posebnim zakonom.

Odgovorno lice u javnom sektoru, a u vezi sa ovim članom je ministar za ministarstvo, nadležni pokrajinski sekretar za pokrajinski sekretarijat, gradonačelnik za grad, predsednik opštine za opštinu, direktor za javno preduzeće, odnosno rukovodilac drugog subjekta javnog sektora.

Članom 13. predviđeno je da se odredbe ovog zakona primenjuju na ugovorne odnose u komercijalnim transakcijama koji su zaključeni od 31. marta. 2013. godine.

Zakonske odredbe se primenjuju i na komercijalne transakcije koje se realizuju nakon 31. marta. 2013. godine, a koje proističu iz ugovornog odnosa zaključenog pre dana iz stava 1. ovog člana, i u tom slučaju je neophodno da se takvi ugovorni odnosi usklade sa odredbama ovog zakona najkasnije do 31. marta 2012. godine.

Članom 14. predviđeno je da akte koje donosi ministar nadležan za poslove finansija donosi u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Članom 15. predviđeno je da se odredbe ovog zakona primenjuju na privredne subjekte koji su u postupku restrukturiranja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje restrukturiranje, u komercijalnim transakcijama u kojima su ovi privredni subjekti dužnici od 1. januara 2014. godine.

Članom 16. propisana je odložena primena ovog zakona na Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnika sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem i to od 31. marta 2013. godine do 31. decembra 2013. godine – rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 150 dana; od 1. januara 2014. godine do 31. decembra 2014. godine – rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 120 dana; od 1. januara 2015. godine u potpunosti se primenjuje odredba člana 4. stav 2. ovog zakona.

Članom 17. predviđeno je da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjivaće se od 31. marta 2013. godine.

IV PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA SPROVOĐENJE ZAKONA

Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti dodatna sredstva u Budžetu Republike Srbije.

V RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU

Razmatranje donošenja ovog zakona po hitnom postupku predlaže se u skladu sa članom 167. Poslovnika Narodne skupštine („Službeni glasnik RS”, broj 20/12 – prečišćen tekst).

Donošenje ovog zakona po hitnom postupku potrebno je kako bi se u što kraćem roku privredni subjekti i subjekti javnog sektora pripremili za adekvatnu primenu odredbi koje su propisane kao i da se postigne sigurnost prilikom komercijalnih transakcija, radi povećanja likvidnosti i konkurentnosti privrednih subjekata, a u cilju sprečavanja poremećaja u funkcionisanju tržišta u zemlji.

Hitnost postupka u donošenju ovog zakona je potrebna kako bi se u što kraćem roku sprečilo širenje dužničkog kruga u koji je zapala srpska privreda, a time i sprečavanja većih posledica na likvidnost privrede.

VI. ANALIZA EFEKATA PROPISA

Na osnovu analiza ustanovljeno je da je srpska privreda krajem avgusta 2012. godine bila u dubokoj i hroničnoj nelikvidnosti. Čak 60.000 firmi i radnji su u tom momentu imali blokirane račune. Prema navedenim podacima, može se zaključiti da se sredinom 2012. godine dodatno povećao broj blokiranih preduzeća, jer na osnovu podataka Narodne banke Srbije sa početka 2011. godine može se uočiti da je bilo 39.422 blokirane preduzetničke radnje, što je povećanje i za period od 2010. godine za 23.609 malih privrednih subjekata. Na osnovu ovih podataka može se jasno zaključiti da je skoro svako četvrto preduzeće i svaka peta radnja blokirana. Ukupan dospeli dug sa kamatama iznosio je 227 milijardi dinara, odnosno 2,2 milijarde evra. Blokirana preduzeća nisu u mogućnosti da plaćaju svoje obaveze prema dobavljačima, što se odražava na poslovanje dobavljača i uvodi i njih u lanac nelikvidnosti.

Na osnovu podataka iz bankarskog sektora i izvršenih analiza smatra se da samo 30 odsto preduzeća ispunjava osnovne kriterijume likvidnosti. Ovakva situacija je nastala zbog začaranog kruga dugovanja u kome svako svakom duguje i u kome su mala preduzeća primorana da usled nemogućnosti naplate sopstvenih potraživanja izlaz traže u dodatnom zaduživanju kako bi nastavili proizvodnju i izmirili osnovene dažbine. Međutim ni to nije dovoljno, jer banke usled prevelikih rizika prilikom odobravanja novih kredita, već prezaduženim preduzećima nisu više spremne da budu pokretači ekonomskog rasta i potrebno je da se poboljšanjem poslovnog okruženja i uvođenjem reda u izmirenju novčanih obaveza od strane preduzeća koja neredovno izmiruju svoja dugovanja pronađu druge načine za kreditiranje njihovog poslovanja.

Prilikom izrade predmetnog zakona detaljno je analizirano stanje u privredi koje je proizašlo usled ne regulisanja predmetne oblasti. Naime, uočeno je da, kako privredni subjekti tako i javni sektor, neredovnim izmirivanjem novčanih obaveza, odnosno odlaganjem izmirivanja i predviđanjem izuzetno dugih rokova prilikom izmirivanja novčanih obaveza, dolazi do poremećaja na tržištu, koje dobrim delom doprinose već prisutnoj nelikvidnosti privrede. Prilikom analize uzeta je u obzir statistika i drugi raspoloživi podaci koji su u vezi sa predmetnim pitanjem. Predmetni podaci uzeti su od Narodne banke Srbije (u kojoj su objedinjeni podaci statistike i Agencije za privredne registre), koji se odnose na blokirane račune privrednih subjekata, a koji su jednim delom nastali kao posledica odlaganja i neredovnog izmirivanja novčanih obaveza.

Broj blok. Iznos blokade (4 + 5 + 6 -8) Kamata Broj radnika 1 2 3 4 I Podaci APR 54527 173.787.192.901,41 20.519.617.484,94 96370 II Podaci Statistike 6339 5.290.259.310,74 2.706.752.623,55 1121 III Ostalo 1476 702.451.290,49 448.658.807,39 4 U K U P N O 62342 179.779.903.502,64 23.675.028.915,88 97495

Svetska ekonomska kriza dodatno utiče na nelikvidnost srpske privrede i otežano ispunjavanje obaveza od strane privrednih subjekata. Sintezom postojećih analiza iz perioda pre Svetske ekonomske krize, može se zaključiti da je privreda Srbije već bila nelikvidna na početku krize. U poslednje četiri godine nelikvidnost se povećava i ukoliko se ne preduzemu hitne mere lanac nelikvidnosti će se proširiti.

Jedna od osnovnih mera koja mora da se primeni da bi se otklonila hronična nelikvidnost srpske privrede mora biti i uređenje sistema naplate potraživanja, odnosno redovnost u plaćanju sopstvenih obaveza, ali i istovremeno se mora pripremiti ceo paket mera kojim bi se uticalo na smanjenje nelikvidnosti.

Pored ovog zakona pristupilo se i drugim merama za podizanje nivoa likvidnosti, kao što su:

Subvencionisanje kamatnih stopa i stimulisanje komercijalnih banaka da odobravaju kredite za likvidnost sa dužim rokom otplate, nego što je to bio slučaj do sada. Dosadašnjim aktivnostima, Vlada Srbije je kao meru za prevazilaženje ekonomske krize i problema nelikvidnosti, koristila subvencionisanje kratkoročnih kredita za likvidnost od 12 meseci. Međutim, ustanovilo se da se zbog kratkih rokova samo odlaže problem na kratak rok. Ako se uzme u obzir da se takvim kratkoročnim kreditima ipak postizao cilj – održavanje likvidnosti, pa bar u u situacijama kada je nelikvidnost prouzrokovana usporenjem plaćanja kupaca ili pada prodaje zbog smanjenja kupovne moći. Vlada razmatra mogućnosti i dugoročnog kreditiranja likvidnosti u cilju strukturnog prevazilaženja problema nelikvidnosti;

Donosi se paket zakona kojima se uvodi red na tržištu, a i usvojeni su zakoni kojima su smanjeni brojni nameti privredi Srbije i smanjena fiskalna i parafiskalna opterećenja, sa ciljem poboljšanja poslovnog okruženja;

Fond za razvoj Republike Srbije je izdvojio sredstva za izdvajanje garancija preduzećima za kredite kod finansijskih institucija (za investiranje u proizvodnju i opremu);

Otpis dugovanja prema državi donošenjem zakona kojim se uslovno otpisuje kamata na dugovane poreske obaveze itd.

Da bi se uobličio ceo sistem potrebno je da pored navedenih mera se donese i zakon kojim vi se velikim trgovinskim sistemima zakonski definisao maksimalni rok odloženog plaćanja dobavljačima. Ovakva mera svakako bi zahteva veliko finansijsko naprezanje trgovinskih sistema ali bi omogućila da privreda, odnosno dobavljači prodišu i naplate svoja potraživanja i time izbegnu nova zaduživanja kako bi uložila u dalju proizvodnju i plasman robe na tržište.

Prilikom izrade predmetnog zakona obrazovane su dve radne grupa u kojoj su bili predstavnici Ministarstva finansija i privrede, Ministarstva regionalnog razvoja i lokalne samouprave, Privrede komore Srbije, Saveta stranih investitora, predstavnika poslovnih banaka, predstavnika proizvođača i dr. Predmetne radne grupe su razmotrile sve mogućnosti i aspekte predmetnog problema i predočila sve negativne posledice koje su nastale usled nedefinisanja predmetne oblasti, kao i dale osnovne smernice i radnu verziju predmetnog zakona. Pojedina od rešenja predstavljaju i konsultacije sa drugim organima državne uprave, a pojedina predstavljaju i rezultat javne rasprave, odnosno sastanka održanog sa relevantnim licima u ovoj oblasti.

Predmetnim zakonom je odložena primena odredbi na 31. mart 2013. godine, a u međuvremenu bi trebala da budu završena i predložena rešenja za postojeća dugovanja i načini za njihovu isplatu, pre svega dugovanja države prema privatnom sektoru.

1. Na koga će i kako uticati predložena rešenja

Po svojoj prirodi odredbe Predloga zakona o izmirenju novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama uticaće na sve direktne i indirektne korisnike budžetskih sredstava u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem, odnosno organe i organizacije Republike Srbije, organe i službe lokalne vlasti, pravosudne organe, budžetske fondove, mesne zajednice, fondove i direkcije osnovane od strane lokalne vlasti koji se finansiraju iz javnih prihoda čija je namena utvrđena posebnim zakonom, kao i ustanove osnovane od strane Republike Srbije, odnosno lokalne vlasti, nad kojima osnivač, preko direktnih korisnika budžetskih sredstava, vrši zakonom utvrđena prava u pogledu upravljanja i finansiranja, privredne subjekte osnovane u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva, zadruge, javna preduzeća, kao i na ostala pravna lica osnovana u skladu sa posebnim zakonom.

Predmetni zakon će na pomenute subjekte uticati na dva načina:

1) posmatrajući ove subjekte kao poverioce u predmetnim komercijalnim transakcijama tako što će dobiti veću sigurnost prilikom naplate svojih potraživanja, hitnost prilikom izvršenja dospelih, a nenaplaćenih potraživanja, lakše planiranje prihoda imajući u vidu izvesnost rokova naplate, a samim tim i povećanje likvidnosti;

2) posmatrajući ove subjekte kao dužnike u predmetnim komercijalnim transakcijama, privredni subjekti i javni sektor će imati veću odgovornost prilikom ugovaranja komercijalnih poslova, odnosno realno planiranje prihoda i rashoda za sve buduće komercijalne poslove.

Prilikom pripreme predmetnog zakona analizirana je spremnost svih subjekata na koje se zakon odnosi, u pogledu poštovanja propisanih rokova, i zbog toga se pažljivo pristupilo propisivanju izuzetaka od opštih rokova, tako što su uvedena plaćanja po prispelim situacijama, zatim plaćanja u rate u roku od 90 dana, kao i izuzetak za RFZO koji neće biti spreman u momentu početka primene ovog zakona da ispoštuje opšti propisani rok.

2. Kakve troškove će primena zakona stvoriti građanima i privredi, a posebno malim i srednjim preduzećima

Privredni subjekti neće imati dodatne troškove ukoliko budu izmirivali svoje obaveze u rokovima predviđenim ovim zakonom. Troškovi se u svakom slučaju ne povećavaju, jer i bez ovog zakona privredni subjekti prilikom naplate svojih potraživanja preko suda, imaju iste troškove koje će imati i donošenjem predmetnog zakona. Međutim, dodatni troškovi mogu nastati samo u slučaju nepridržavanja, odnosno nepoštovanja propisanih normi, u smislu plaćanja zakonske zatezne kamate, ali koja je kao i do sada propisana kao pravo poverioca, koje on ne mora da iskoristi prilikom naplate sopstvenih potraživanja. Zakonom se ne zalazi u slobodu volje poverioca da oprosti potraživanje, ako on to želi. Cilj je da se omogući slabijim subjektima na tržištu bolja pozicija nego što trenutno imaju, odnosno ravnopravniji tretman u odnosu sa većim privrednim subjektima sa kojima ulaze u ugovorne odnose i da se spreči trenutno stanje kreditiranja velikih od strane malih preduzeća.

Posebno treba napomenuti da mere i pravila koja se predlažu prevashodno služe zaštiti malih i srednjih preduzeća, imajući u vidu da se neredovnost plaćanja pretežno ispoljava prema malim i srednjim preduzećima u poziciji poverilaca, zbog zloupotreba položaja moćnijeg ugovarača, prvenstveno od strane velikih trgovinskih lanaca, koji zbog boljeg poslovanja kreditiraju kupce odloženim plaćanjem na 360 dana, a na uštrb dobavljača kojim ne plaćaju za isporučena dobra sve dok ne naplate prodatu robu.

Troškovi sudskih postupaka se ne uvećavaju prilikom naplate potraživanja jer se zakon poziva na već propisani hitan postupak, a ne utiče na sudske takse i druge pripadajuće troškove. S obzirom na navedeno ne očekuju se dodatni troškovi ni za sudove imajući u vidu da se na postupke prouzrokovane ovim zakonom, u celosti primenjuje zakon kojim se uređuje izvršenje i obezbeđenje i to postupci koji se sprovode na osnovu izvršne, odnosno verodostojne isprave. Troškovi na teret budžeta, ukoliko javni organi budu postupali u skladu sa odredbama ovog zakona, ne bi trebalo da se povećaju, posebno imajući u vidu da ni jedan javni organ ne sme da zaključi ugovor o nabavci robe, odnosno usluge, ukoliko prethodno nema obezbeđena sredstva u budžetu, što je uređeno Zakonom o budžetskom sistemu.

Eventualni novi trošak koji se uvodi ovim zakonom jeste naknada za neizmirenu novčanu obavezu u iznosu od 20.000 dinara, koja je uvedena na ime oporavka poverioca za neizmirenu novčanu obavezu, ali i ovaj trošak je dat kao pravo poveriocu, koje on može, ali i ne mora da iskoristi.

Prilikom pripreme predmetnog zakona, razmatrana je opcija da naknada bude propisana u određenom procentualnom iznosu, ali zbog preporuke iz predmetne Direktive EU i zbog mogućeg većeg opterećenja nego što je to sada propisano predmetnim zakonom, Radna grupa je zauzela stav da se propiše naknada u apsolutnom iznosu.

Ovim zakonom se neće izazvati troškovi koji bi išli na teret samih građana, jer se ovim zakonom ne utiče na potrošače.

3. Da li pozitivni efekti opravdavaju troškove

Imajući u vidu da dodatni troškovi ne bi trebali da nastanu, odnosno da eventualni novo uvedeni trošak na ime naknade za neizmireno potraživanje u roku može nastati usled nepoštovanja preuzetih obaveza u rokovima predviđenim ovim zakonom, a da je najvažniji pozitivni efekat poboljšanje likvidnosti celokupne privrede, zatim uvođenje dodatne sigurnosti u poslovanju subjekata na tržištu, mišljenja smo da pozitivni efekti opravdavaju troškove koji mogu nastati u privredi.

Naknada za neizmirenu novčanu obavezu se ne može posmatrati kao novi trošak, jer je i do sada u većem delu analiziranih ugovora u privredi, uočeno propisivanje penala za kašnjenje u isplatama, ali i na osnovu sudske prakse je jasno da se penali naplaćuju samo ako poverilac zadržava pravo na njihovo potraživanje u slučaju raskida ugovora.

Prilikom pripreme predmetnog zakona, posebno se vodilo računa da se izbegnu svi eventualni negativni efekti koje bi regulisanje ove oblasti moglo da prouzrokuje, te je stoga predviđen niz izuzetaka od opštih rokova koji su propisani članovima 3. i 4.. Cilj koji smatramo da ćemo postići uređenjem ove matreije jeste povećanje likvidnosti preduzeća, posebno malih i srednjih proizvođača i pružaoca usluga, a posebno time što će se povećati predvidivost u kom roku će moći da naplate svoja potraživanja.

3. Da li se zakonom podržava stvaranje novih privrednih subjekata na tržištu i tržišna konkurencija

Prilikom donošenja Direktive EU kao osnovni cilj je istaknuto sprečavanje kašnjenja plaćanja u komercijalnim transakcijama, kako bi se osiguralo pravilno funkcionisanje unutrašnjeg tržišta, i time podstakla konkurentnost preduzeća (posebno malih i srednjih preduzeća). Imajući u vidu da je predmetni zakon u najvećoj mogućoj meri prilagođen i rađen u skladu sa Direktivom EU, kao i svim pozitivnim efektima iznetim u tački 2. Analize efekata, očekuje se stvaranje novih privrednih subjekata na tržištu i tržišna konkurencija. Ovo posebno imajući u vidu da će se na jasan način definisati realni rokovi u kojima je neophodno izmiriti novčane obaveze i na taj način podstaći povećanje likvidnosti u domaćoj privredi. Primenom ovog zakona, doći će do podizanja nivoa likvidnosti celokupne privrede u Republici Srbiji, što je jedan od preduslova za normalno funkcionisanje i poslovanje svih učesnika na tržištu. Takođe, povećanje likvidnosti privrede može imati samo pozitivan efekat na privlačenje potencijalnih domaćih i stranih investitora.

4. Da li su zainteresovane strane imale priliku da iznesu svoje stavove

Ovaj zakon je nastao kao posledica ukazivanja privrednih subjekata i udruženja o nastalim poremećajima na tržištu i smanjenja likvidnosti privrednih subjekata usled odlaganja izmirivanja novčanih obaveza.

Tokom izrade radne verzije nacrta zakona, još tokom decembra 2011. godine i januara 2012. godine izvršeno je nekoliko krugova javne rasprave i konsultacija sa relevantnim predstavnicima privrede i javnog sektora. Proces javnih konsultacija, nastavljen je krajem septembra i početko oktobra 2012. godine, kojom prilikom su predstavnici privrede uključeni u sam rad Radne grupe zadužene za izradu predmetnog nacrta zakona. Nakon već obavljenih konsultacija sa predstavnicima privrede i relevantnih državnih organa, nacrt zakona je, radi dobijanja dodatnih sugestija i primedbi postavljen na sajt Ministarstva finansija i privrede 24. oktobra 2012. godine.

Prilikom organizovanja navedene javne rasprave, a i kroz sam rad radne grupe koja je pripremala tekst nacrta zakona, prisustvovali su predstavnici resornih ministarstava, Privredne komore Srbije, poslovnih banaka, saveta stranih investitora ukazano je na neophodnost donošenja jasnih pravila u pogledu plaćanja. Razmatrano je i prihvaćeno je pitanje prekršajne odgovornosti odgovornih lica u javnom sektoru, odnosno izvršena su pojašnjenja norme koja reguliše ovo pitanje, u smislu da su prekršajno odgovorna lica u javnom sektoru u smislu pojma ovog zakona, bez obzira što je isključena prekršajna odgovornost Republike Srbije, državnih organa, organa teritorijalne autonomije, grada i jedinice lokalne samouprave, imajući u vidu da je zakonom kojim su regulisani prekršaji predviđeno da ovi organi ne mogu biti prekršajno odgovorni, ali da odgovorna lica u tim organima mogu biti prekršajno odgovorna, kako je to i predviđeno ovim zakonom. Takođe, jedno od pitanja oko kojeg se razvila diskusija je i rok koji je predviđen za početak primene ovog zakona, koji je bio određen za 01. januar 2013. godine, ali je na predlog privrede, a radi pripreme za realizaciju predmetnog zakona – određen 31. mart 2013. godine. Takođe, na zahtev predstavnika privrede, u odnosu na inicijalno predloženi rok za plaćanje od strane javnog sektora koji je bio određen na 60 dana, prihvaćen je predlog privrede da se taj rok skrati na 45 dana.

Tokom javne rasprave, predstavnici privrede su istakli da rokovi koji su se ugovarali do danas, suštinski i ne odstupaju u velikoj meri od predloženih zakonskih rešenja, međutim, njihovo poštovanje i ispunjenje u ugovorenim rokovima je izostalo.

Takođe, u izradi ovog zakona učestvovali su predstavnici raznih udruženja, komora, i većina sugestija je ugrađena u tekst nacrta zakona.

Zvanična javna rasprava na predloženi tekst Nacrta zakona je održana u periodu od 31. oktobra 2012. godine do 5. novembra 2012. godine na osnovu Programa koji je utvrdio Odbor za privredu i finansije na 17. sednici, održanoj 30. oktobra 2012. godine

Prezentacija i rasprava o Nacrtu zakona organizovana je 1. novembra 2012. godine u Privrednoj komori Srbije, Resavska 15, Beograd.

Tekst Nacrta zakona je od prvog dana javne rasprave dostupan javnosti objavljivanjem na sajtu Ministarstva finansija i privrede, www.mfp.gov.rs.

Primedbe, predloge i sugestije Ministarstvo finansija i privrede je primalo na zvanično objavljenu mejl adresu na sajtu ministarstva, kao i na adresu Ministarstvo finansija i privrede, Beograd, Kneza Miloša 20.

Na javnoj raspravi koja je održana u zgradi Privredne komore Srbije, 1. novembra 2012. godine, prisustvovali su predstavnici: privrede, poslovnih i preduzetničkih udruženja, privrednih komora, zadružnih saveza, bankarskog sektora, stranih investitora, prodajnih lanaca, zanatlija, civilnog sektora, projekata koji podržavaju razvoj privrednog sektora i poboljšanja poslovnog okruženja, prehrambene industrije, javnih preduzeća, stručne javnosti i potrošača.

Primedbe, sugestije i predlozi učesnika javne rasprave su se u osnovi odnosili na:

Nacrt zakona je dobio veliku podršku na javnoj raspravi i ocenjeno je da je tekst zakona dobar i usklađen sa savremenim tržišnim tokovima i dostignućima u zemljama EU, kao i da je takav zakon potreban u trenutno teškim uslovima nelikvidnosti srpske privreda;

Potrebno je pojačati kazne za prekršaje i uvesti pojam namere u smislu namernog postupanja protivno odredbama ovog zakona i nenamerno učinjene greške – delimično usvojena sugestija. Usvojena u pogledu proširenja raspona kazni, ali ne i u drugom delu koji je već uređen u pravnom sistemu Srbije;

U članu 2. Je potrebno precizirati pojedine pojmove – usvojena sugestija preciziranjem neblagovremeno izmirene novčane obaveze i kamate za neblagovremeno izmirenu novčanu obavezu;

Brisati potpuno izuzeće privrednih subjekata u restrukturiranju – usvojena sugestija i brisano izuzeće, ali uvedena odredba o odlaganju primene ovog zakona na privredne subjekte u restrukturiranju do 1. januara 2014. godine;

Kratak rok za rešavanje pred prekršajnim sudovima – usvojena primedba;

Previsoka kazna za odgovorna lica – usvojena sugestija i uveden raspon kazne;

Potrebno je uvesti isplatu naknade štete – usvojena primedba;

Dozvoliti duže rokove za ugovaranje od 60 dana – delimično usvojena sugestija sa proširenjem izuzetaka.

Određen broj sugestija je pristigao i na adresu Ministarstva i deo njih je usvojen i uključen u predmetni zakon.

5. Koje će se mere tokom primene zakona preduzeti da bi se ostvarilo ono što se donošenjem zakona namerava.

Predmetnim zakonom je predviđeno da nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta Republike Srbije, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrši Uprava za trezor. Nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta autonomne pokrajine čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora autonomne pokrajine i privrednih subjekata u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrši trezor autonomne pokrajine. Nadzor nad sprovođenjem odredbi ovog zakona između korisnika sredstava budžeta jedinica lokalne samouprave, čiji se računi vode u konsolidovanom računu trezora jedinica lokalne samouprave i privrednih subjekata, u komercijalnim transakcijama u kojima su ti korisnici dužnici, vrše trezori jedinica lokalne samouprave.

Ministar nadležan za poslove finansija donosi akt kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona kada su dužnici korisnici budžetskih sredstava, u skladu sa odredbama ovog člana.

Akti koji se donose na osnovu ovog zakona, a kojim se bliže uređuje nadzor nad primenom ovih odredbi su:

Pravilnik kojim će se urediti način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona kada su dužnici korisnici budžetskih sredstava, u skladu sa odredbama ovog člana. Zakonom je propisano da će nadzor vršiti Uprava za trezor, trezor autonomne poktajine i trezori jedinica lokalne samouprave;

Pravilnik kojim se uređuje način i postupak vršenja nadzora nad sprovođenjem ovog zakona u komercijalnim transakcijama između privrednih subjekata.

Oba pravilnika će propisati proceduru po kojoj će postupati organi nadležni za nadzor i doneće se u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu predmetnog zakona.

IZJAVA O USKLAĐENOSTI PROPISA

SA PROPISIMA EVROPSKE UNIJE

1. Ovlašćeni predlagač propisa – Vlada

Obrađivač – Ministarstvo finansija i privrede.

2. Naziv propisa

Predlog zakona o rokovima izmirenja novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama

Draft Law on deadlines for monetary obligations payments in commercial transactions

3. Usklađenost propisa sa odredbama Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, sa jedne strane, i Republike Srbije sa druge strane („Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Sporazum), odnosno sa odredbama Prelaznog sporazuma o trgovini i trgovinskim pitanjima između Evropske zajednice, sa jedne strane, i Republike Srbije, sa druge strane („Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Prelazni sporazum)

a) Odredba Sporazuma i Prelaznog sporazuma koja se odnose na normativnu saržinu propisa

Sporazum: Naslov VI član 72. Usklađivanje propisa, primena prava i pravila konkurencije.

b) Prelazni rok za usklađivanje zakonodavstva prema odredbama Sporazuma i Prelaznog sporazuma

Opšti rok za usklađivanje zakonodavstva prema članu 72. Sporazuma.

v) Ocena ispunjenosti obaveze koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma

Predlogom zakona o izmirivanju novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama, obaveze koje proizilaze iz Sporazuma i Prelaznog sporazuma biće delimično ispunjene.

g) Razlozi za delimično ispunjavanje, odnosno neispunjavanje obaveza koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma

Rok za implementaciju i početak primene Direktive EU (2011/7/ EU) je mart 2013. godine.

d) Veza sa Nacionalnim programom za integraciju Republike Srbije u Evropsku uniju

4. Usklađenost propisa sa propisima Evropske unije

Predlog zakona o izmirivanju novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama delimično je usklađen sa propisima Evropske unije.

a) Navođenje primarnih izvora prava EU i usklađenost sa njima

Ugovor o funkcionisanju EU (konsolidovana verzija). Ovaj zakon ima za cilj implementaciju zahteva Direktive EU (2011/7/EU) o sprečavanju kašnjenja plaćanja u komercijalnim transakcijama, čime se postiže visok stepen usklađenosti.

b) Navođenje sekundarnih izvora prava EU i usklađenost sa njima

Directive 2011/7/EU of the European Parliament and of the Council of 16 February 2011 on combating late payment in commercial transactions, sa kojim je postignuta delimična usklađenost.

Rok za implementaciju i početak primene Direktive EU (2011/7/ EU) je mart 2013. godine.

v) Navođenje ostalih izvora prava EU i usklađenost sa njima

g) Razlozi za delimičnu usklađenost, odnosno neusklađenost

d) Rok u kojem je predviđeno postizanje potpune usklađenosti propisa sa propisima Evropske unije

5. Ukoliko ne postoje odgovarajući propisi Evropske unije sa kojima je potrebno obezbediti usklađenost treba konstatovati tu činjenicu. U ovom slučaju nije potrebno popunjavati Tabelu usklađenosti propisa.

6. Da li su prethodno navedeni izvori prava EU prevedeni na srpski jezik?

Gore navedeni izvori prava nisu zvanično prevedeni na srpski jezik.

7. Da li je propis preveden na neki službeni jezik EU?

Da.

8. Učešće konsultanata u izradi propisa i njihovo mišljenje o usklađenosti

Ne.

TABELA USKLAĐENOSTI

1.DIRECTIVE 2011/7/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 16 February 2011 on combating late payment in commercial transactions – Direktiva EU o sprečavanju kašnjenja plaćanja u komercijalnim transakcijama 2. 32011L0007 3. Ovlašćeni predlagač propisa – Vlada Obrađivač – Ministarstvo finansija i privrede 4. 6. 11. 2012. 5. Predlog zakona o izmirivanju novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama Draft Law on deadlines for monetary obligations payments in commercial transactions 6. 7. Usklađenost propisa Republike Srbije sa propisima EU a) a1) b) b1) v) g) d) đ) Odredbe propisa EU (član, stav, podstav, tačka, aneks) Sadržina odredbe Odredbe propisa u Srbiji član, stav, tačka)  Sadržina odredbe Usklađenost propisa RS sa propisima EU (potpuno usklađeno, delimično usklađeno, neusklađeno, neprenosivo) Razlozi za delimičnu usklađenost, neusklađenost ili neprenosivost Predloženi datum za postizanje potpune usklađenosti Napomena o usklađenosti propisa sa propisima EU 1. Subject matter and scope 1. Predmet uređivanja Potpuno usklađeno 2.1.2. Definition“public authority” 2.1.2 Pojam „javnog sektora“ Potpuno usklađeno 2.1.3. Definition “undertaking” 2.1.3. Pojam „privrednog subjekta“ Potpuno usklađeno 2.1.4. Definition “late payment” 2.1.7. Pojam „novčana obaveza“ Potpuno usklađeno 2.1.5. Definition “interest for late payment” 2.1.8. Pojam „kamata za neblagovremeno izmirenu novčanu obavezu“ Potpuno usklađeno 2.1.6. Definition “statutory interest for late payment” 7. Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim članom 3. i 4. ovog zakona, a dospele su, obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.Pravo na kamatu iz stava 1. ovog člana privredni subjekt ima pod uslovom da je ispunio sve ugovorom preuzete obaveze. Delimično usklađeno Visina i način obračuna zakonske zatezne kamate je predmet regulisanja Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“, broj 9/01,“Službeni list SCG“, 1/03 – Ustavna povelja, „Službeni glasnik RS“, broj 31/11)Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 2.1.7. Definition “reference rate” Delimično usklađeno Predmet regulisanja Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“, broj 9/01,“Službeni list SCG“, 1/03 – Ustavna povelja, „Službeni glasnik RS“, broj 31/11)Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 2.1.8. Definition “amount due” 2.1.4. Pojam novčane obaveze Potpuno usklađeno 2.1.9. Definition “retention of title” Potpuno usklađeno Nije predmet regulisanja ovog zakona, regulisano Zakonom o osnovama svojinskopravnih odnosa 2.1.10. Definition “enforceable title” 10.; 2.1.5. Na izvršenje iz stava 1. ovog člana shodno se primenjuje zakon kojim se uređuju izvršenje i obezbeđenje pre svega u delu koji se odnosi na izvršenje na osnovu verodostojne isprave i na rokove za postupanje od strane suda. Potpuno usklađeno Predmet regulisanja Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“, br. 31/11 i 99/11 – dr. zakon) 3.1. Transactions between undertakingsMember States shall ensure that, in commercial transactions between undertakings, the creditor is entitled to interest for late payment without the necessity of a reminder, where the following conditions are satisfied: The creditor has fulfilled its contractual and legal obligations and the creditor has not received the amount due on time, unless the debtor is not responsible for the delay. 7. Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim članom 3. i 4. ovog zakona, a dospele su, obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.Pravo na kamatu iz stava 1. ovog člana privredni subjekt ima pod uslovom da je ispunio sve ugovorom preuzete obaveze. Potpuno usklađeno 3.2. Member States shall ensure that the applicable reference rate: (a) for the first semester of the year concerned shall be the rate in force on 1 January of that year; (b) for the second semester of the year concerned shall be the rate in force on 1 July of that year. Delimično usklađeno Predmet regulisanja Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“, broj 9/01,“Službeni list SCG“, 1/03 – Ustavna povelja, „Službeni glasnik RS“, broj 31/11)Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 3.3.a Where the conditions set out in paragraph 1 are satisfied, Member States shall ensure the following: (a) that the creditor is entitled to interest for late payment from the day following the date or the end of the period for payment fixed in the contract; 7.1. Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim članom 3. i 4. ovog zakona, a dospele su, obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata. Potpuno usklađeno 3.3.b. where the date or period for payment is not fixed in the contract, that the creditor is entitled to interest for late payment upon the expiry of any of the following time limits: (i) 30 calendar days following the date of receipt by the debtor of the invoice or an equivalent request for payment;(ii) where the date of the receipt of the invoice or the equivalent request for payment is uncertain, 30 calendar days after the date of receipt of the goods or services; (iii) where the debtor receives the invoice or the equivalent request for payment earlier than the goods or the services, 30 calendar days after the date of the receipt of the goods or services; (iv) where a procedure of acceptance or verification, by which the conformity of the goods or services with the contract is to be ascertained, is provided for by statute or in the contract and if the debtor receives the invoice or the equivalent request for payment earlier or on the date on which such acceptance or verification takes place, 30 calendar days after that date. 3.2 Ako ugovorom između privrednih subjekata iz stava 1. ovog člana nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza, dužnik je dužan da bez prethodne opomene izmiri novčanu obavezu u roku do 60 dana.Rok za izmirenje novčanih obaveza iz st. 1. 2. i 4. ovog člana počinje da teče prvog narednog dana: 1) od dana kada je dužnik primio fakturu, odnosno drugi zahtev za plaćanje od poverioca koji je ispunio svoju ugovorenu obavezu ili 2) od dana kada je poverilac ispunio svoju obavezu, ukoliko nije moguće utvrditi dan prijema fakture ili drugog odgovarajućeg zahteva za isplatu ili ako je dužnik primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre nego što je poverilac ispunio svoju ugovorenu obavezu ili3) od dana isteka roka za pregled predmeta obaveze ako je ugovorom ili zakonom predviđen određeni rok za takav pregled, a dužnik je primio fakturu ili drugi odgovarajući zahtev za isplatu pre isteka tog roka, u skladu sa ugovorom. Rok za pregled predmeta obaveza ne može biti duži od 30 dana od dana prijema robe ili izvršene usluge, izuzev ako je u izuzetno opravdanim slučajevima ugovoren duži rok. Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 3.4. Where a procedure of acceptance or verification, by which the conformity of the goods or services with the contract is to be ascertained, is provided for, Member States shall ensure that the maximum duration of that procedure does not exceed 30 calendar days from the date of receipt of the goods or services, unless otherwise expressly agreed in the contract and provided it is not grossly unfair to the creditor within the meaning of Article 7. 3.3.3) Predviđen je rok za pregled obaveza koji ne može biti duži od 30 dana od dana prijema robe ili izvršene usluge Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 3.5. Member States shall ensure that the period for payment fixed in the contract does not exceed 60 calendar days, unless otherwise expressly agreed in the contract and provided it is not grossly unfair to the creditor within the meaning of Article 7. 3.1. Rok za izmirivanje novčanih obaveza između privrednih subjekata ne može biti duži od 60 dana. Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4.1. Member States shall ensure that, in commercial transactions where the debtor is a public authority, the creditor is entitled upon expiry of the period defined in paragraphs 3, 4 or 6 to statutory interest for late payment, without the necessity of a reminder, where the following conditions are satisfied: (a) the creditor has fulfilled its contractual and legal obligations; and (b) the creditor has not received the amount due on time, unless the debtor is not responsible for the delay. 7. Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim članom 3. i 4. ovog zakona, a dospele su, obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata.Pravo na kamatu iz stava 1. ovog člana privredni subjekt ima pod uslovom da je ispunio sve ugovorom preuzete obaveze. Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4.2. Member States shall ensure that the applicable reference rate: (a) for the first semester of the year concerned shall be the rate in force on 1 January of that year; (b) for the second semester of the year concerned shall be the rate in force on 1 July of that year. Delimično usklađeno Predmet regulisanja Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“, broj 9/01,“Službeni list SCG“, 1/03 – Ustavna povelja, „Službeni glasnik RS“, broj 31/11)Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4. 3. Member States shall ensure that in commercial transactions where the debtor is a public authority: (a) the period for payment does not exceed any of the following time limits: (i) 30 calendar days following the date of receipt by the debtor of the invoice or an equivalent request for payment; (ii) where the date of receipt of the invoice or the equivalent request for payment is uncertain, 30 calendar days after the date of the receipt of the goods or services; (iii) where the debtor receives the invoice or the equivalent request for payment earlier than the goods or the services, 30 calendar days after the date of the receipt of the goods or services; (iv) where a procedure of acceptance or verification, by which the conformity of the goods or services with the contract is to be ascertained, is provided for by statute or in the contract and if the debtor receives the invoice or the equivalent request for payment earlier or on the date on which such acceptance or verification takes place, 30 calendar days after that date; (b) the date of receipt of the invoice is not subject to a contractual agreement between debtor and creditor. 4. 1. Rok za izmirivanje novčanih obaveza između javnog sektora i privrednih subjekata ne može biti duži od 45 dana. Delimično usklađen Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4.4. Member States may extend the time limits referred to in point (a) of paragraph 3 up to a maximum of 60 calendar days for: (a) any public authority which carries out economic activities of an industrial or commercial nature by offering goods or services on the market and which is subject, as a public undertaking, to the transparency requirements laid down in Commission Directive 2006/111/EC of 16 November 2006 on the transparency of financial relations between Member States and public undertakings as well as on financial transparency within certain undertakings ( 1 ); (b) public entities providing healthcare which are duly recognised for that purpose. If a Member State decides to extend the time limits in accordance with this paragraph, it shall send a report on such extension to the Commission by 16 March 2018. On that basis, the Commission shall submit a report to the European Parliament and the Council indicating which Member States have extended the time limits in accordance with this paragraph and taking into account the impact on the functioning of the internal market, in particular on SMEs. That report shall be accompanied by any appropriate proposals. 4. Za javna preduzeća je propisan opšti rok koji ne može biti duži od 45 dana, u slučaju kada je u tom ugovornom odnosu javni sektor dužnik.Izuzetno od stava 1. ovog člana, ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza do 90 dana u slučaju kada je dužnik Republički fond za zdravstveno osiguranje, odnosno korisnik sredstava zdravstvenog osiguranja u smislu zakona kojim se uređuje budžetski sistem. Delimičnousklađen Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4.5. Member States shall ensure that the maximum duration of a procedure of acceptance or verification referred to in point (iv) of point (a) of paragraph 3 does not exceed 30 calendar days from the date of receipt of the goods or services, unless otherwise expressly agreed in the contract and any tender documents and provided it is not grossly unfair to the creditor within the meaning of Article 7. 4.4. Ako ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza, dužnik je dužan bez prethodne opomene, da izmiri novčanu obavezu u roku do 60 dana na način predviđen članom 3. ovog zakona. Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 4. 6. Member States shall ensure that the period for payment fixed in the contract does not exceed the time limits provided for in paragraph 3, unless otherwise expressly agreed in the contract and provided it is objectively justified in the light of the particular nature or features of the contract, and that it in any event does not exceed 60 calendar days. 4. Ugovorom između javnog sektora i privrednih subjekata ne može se predvideti rok za izmirenje novčanih obaveza duži od 45 dana, u slučaju kada je u tom ugovornom odnosu javni sektor dužnik.U ugovornom odnosu iz stava 1. ovog člana, rok za izmirenje novčanih obaveza ne može biti duži od 60 dana, u slučaju kada je dužnik u tom ugovornom odnosu privredni subjekt.Ako ugovorom iz stava 3. ovog člana nije ugovoren rok za izmirenje novčanih obaveza, dužnik je dužan, bez prethodne opomene, da izmiri novčanu obavezu u roku do 60 dana. Delimično usklađeno Imajući u vidu da je predmetnim predlogom zakona predviđen rok od 60 dana za sve slučajeve, koji rok je u Direktivi predviđen kao izuzetak.Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 5. Payment schedules This Directive shall be without prejudice to the ability of parties to agree, subject to the relevant provisions of applicable national law, on payment schedules providing for instalments. In such cases, where any of the instalments is not paid by the agreed date, interest and compensation provided for in this Directive shall be calculated solely on the basis of overdue amounts. 7.1. Na novčane obaveze koje nisu izmirene u rokovima utvrđenim članom 3. i 4. ovog zakona, a dospele su, obračunava se i plaća kamata u visini utvrđenoj zakonom kojim se uređuje zatezna kamata. Delimično usklađeno Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok . 6. Compensation for recovery costs Member States shall ensure that, where interest for late payment becomes payable in commercial transactions in accordance with Article 3 or 4, the creditor is entitled to obtain from the debtor, as a minimum, a fixed sum of EUR 40. Member States shall ensure that the fixed sum referred to in paragraph 1 is payable without the necessity of a reminder and as compensation for the creditor’s own recovery costs. The creditor shall, in addition to the fixed sum referred to in paragraph 1, be entitled to obtain reasonable compensation from the debtor for any recovery costs exceeding that fixed sum and incurred due to the debtor’s late payment. This could include expenses incurred, inter alia, in instructing a lawyer or employing a debt collection agency. 5. Ako dužnik kasni sa plaćanjem, poverilac ima pravo da bez prethodnog upozorenja od dužnika zahteva naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčane obaveze u iznosu od 20.000 dinara. Pravo na naknadu za kašnjenje u ispunjavanju novčanih obaveza u roku, ne isključuje pravo na naknadu troškova koje poverilac ima pravo da potražuje na osnovu ugovora ili drugih propisa.Naknada za neisplaćene novčane obaveze u roku ne obuhvata troškove izvršenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje izvršni postupak. Delimično usklađeno Zakon je predvideo oštrije mere nego što je to predviđeno DirektivomBiće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 7. Unfair contractual terms and practices Member States shall provide that a contractual term or a practice relating to the date or period for payment, the rate of interest for late payment or the compensation for recovery costs is either unenforceable or gives rise to a claim for damages if it is grossly unfair to the creditor. In determining whether a contractual term or a practice is grossly unfair to the creditor, within the meaning of the first subparagraph, all circumstances of the case shall be considered, including: (a) any gross deviation from good commercial practice, contrary to good faith and fair dealing; (b) the nature of the product or the service; and (c) whether the debtor has any objective reason to deviate from the statutory rate of interest for late payment, from the payment period as referred to in Article 3(5), point (a) of Article 4(3), Article 4(4) and Article 4(6) or from the fixed sum as referred to in Article 6(1). For the purpose of paragraph 1, a contractual term or a practice which excludes interest for late payment shall be considered as grossly unfair. For the purpose of paragraph 1, a contractual term or a practice which excludes compensation for recovery costs as referred to in Article 6 shall be presumed to be grossly unfair. Member States shall ensure that, in the interests of creditors and competitors, adequate and effective means exist to prevent the continued use of contractual terms and practices which are grossly unfair within the meaning of paragraph 1. The means referred to in paragraph 4 shall include provisions whereby organisations officially recognised as representing undertakings, or organisations with a legitimate interest in representing undertakings may take action according to the applicable national law before the courts or before competent administrative bodies on the grounds that contractual terms or practices are grossly unfair within the meaning of paragraph 1, so that they can apply appropriate and effective means to prevent their continued use. Neusklađeno Predlo zakona ne uređuje pitanja ugovora između privrednih subjekata, odnosno između javnog sektora i privrednih subjekata u smislu da su ugovori definisani skladu sa principima dobre poslovne prakse, kao i da je ovo pitanje regulisano Zakonom o obligacionim odnosima.Biće predmet naknadnog usklađivanja Opšti prelazni rok 8. Transparency and awareness raising Member States shall ensure transparency regarding the rights and obligations stemming from this Directive, including by making publicly available the applicable rate of statutory interest for late payment. The Commission shall make publicly available on the Internet details of the current statutory rates of interest which apply in all the Member States in the event of late payment in commercial transactions. Member States shall, where appropriate, use professional publications, promotion campaigns or any other functional means to increase awareness of the remedies for late payment among undertakings. Member States may encourage the establishment of prompt payment codes which set out clearly defined payment time limits and a proper process for dealing with any payments that are in dispute, or any other initiatives that tackle the crucial issue of late payment and contribute to developing a culture of prompt payment which supports the objective of this Directive. Delimično usklađeno Predlogom zakona propisano je da se obračun i plaćanje kamate vrši u visini koja je određena zakonom kojim se uređuje zatezna kamata. Zakonom o visini stope zatezne kamate propisana je transparentnost prilikom objavljivanja visine kamatne stope.Biće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 9. Retention of title Member States shall provide in conformity with the applicable national provisions designated by private international law that the seller retains title to goods until they are fully paid for if a retention of title clause has been expressly agreed between the buyer and the seller before the delivery of the goods. Member States may adopt or retain provisions dealing with down payments already made by the debtor. Delimično usklađeno Predlog zakona ne uređuje pitanja u vezi prava koja ima prodavac robe ili pružalac usluge pre potpunog izmirenja novčanih obaveza od strane kupca.Regulisano zakonom o obligacionim odnosimaBiće predmet daljeg usklađivanja Opšti prelazni rok 10. Recovery procedures for unchallenged claims Member States shall ensure that an enforceable title can be obtained, including through an expedited procedure and irrespective of the amount of the debt, normally within 90 calendar days of the lodging of the creditor’s action or application at the court or other competent authority, provided that the debt or aspects of the procedure are not disputed. Member States shall carry out this duty in accordance with their respective national laws, regulations and administrative provisions. National laws, regulations and administrative provisions shall apply the same conditions for all creditors who are established in the Union. When calculating the period referred to in paragraph 1, the following shall not be taken into account: (a) periods for service of documents; (b) any delays caused by the creditor, such as periods devoted to correcting applications. This Article shall be without prejudice to the provisions of Regulation (EC) No 1896/2006. 10.1. Izvršenje dospelih novčanih obaveza, definisanih ovim zakonom, vrši se uz primenu načela hitnosti postupanja.Na izvršenje iz stava 1. ovog člana shodno se primenjuje zakon kojim se uređuju izvršenje i obezbeđenje pre svega u delu koji se odnosi na izvršenje na osnovu verodostojne isprave i na rokove za postupanje od strane suda. Potpuno usklađeno 11. Report By 16 March 2016, the Commission shall submit a report to the European Parliament and the Council on the implementation of this Directive. The report shall be accompanied by any appropriate proposals. Neprenosivo Odnosi se na države članice 12. Transposition Member States shall bring into force the laws, regulations and administrative provisions necessary to comply with Articles 1 to 8 and 10 by 16 March 2013. They shall forthwith communicate to the Commission the text of those provisions. When Member States adopt those measures, they shall contain a reference to this Directive or shall be accompanied by such reference on the occasion of their official publication. They shall also include a statement that references in existing laws, regulations and administrative provisions to the repealed Directive shall be construed as references to this Directive. The methods of making such reference and the formulation of such statement shall be laid down by Member States. Member States shall communicate to the Commission the text of the main provisions of national law which they adopt in the field covered by this Directive. Member States may maintain or bring into force provisions which are more favourable to the creditor than the provisions necessary to comply with this Directive. In transposing the Directive, Member States shall decide whether to exclude contracts concluded before 16 March 2013. Neprenosivo Primenjuje se samo na države koje su bile članice kada je Direktiva EU usvojena 13. Directive 2000/35/EC is repealed with effect from 16 March 2013, without prejudice to the obligations of the Member States relating to the time limit for its transposition into national law and its application. However, it shall remain applicable to contracts concluded before that date to which this Directive does not apply pursuant to Article 12(4). References to the repealed Directive shall be construed as references to this Directive and be read in accordance with the correlation table set out in the Annex. Neprenosivo Odnosi se samo na države članice 14. Entry into force This Directive shall enter into force on the 20th day following its publication in the Official Journal of the European Union. Neprenosivo Primenjuje se samo na države koje su bile članice kada je Direktiva EU usvojena 15. Addressees This Directive is addressed to the Member States. Neprenosivo Primenjuje se samo na države koje su bile članice kada je Direktiva EU usvojena