Na osnovu člana 26. Zakona o Vojsci Srbije („Službeni glasnik RS”, br. 116/07 i 88/09) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08 i 16/11),
Vlada donosi
U R E D B U
o vršenju verske službe u Vojsci Srbije
I. UVODNE ODREDBE
Član 1.
Ovom uredbom uređuje se vršenje verske službe u Vojsci Srbije, kao i druga pitanja od značaja za vršenje verske službe.
Član 2.
Pojmovi koji se koriste u ovoj uredbi imaju sledeća značenja:
verska služba je organizovan vid delatnosti tradicionalnih crkava i verskih zajednica u vojnoj sredini i obuhvata bogosluženja, verske obrede i ostale verske delatnosti u Vojsci Srbije;
bogosluženja i verski obredi su bogoslužbene delatnosti koje javno za sve vernike vrše sveštenici, odnosno verski službenici, u skladu sa autonomnim propisima svojih tradicionalnih crkava i verskih zajednica, koristeći bogoslužbene predmete i bogoslužbenu literaturu;
bogoslužbeni prostor predstavljaju hramovi, drugi objekti i prostori u vlasništvu tradicionalnih crkava i verskih zajednica ili posebno određene i opremljene prostorije za bogosluženja u kasarnama, vojnim objektima i na drugim mestima na kojima se izvršavaju misije i zadaci Vojske Srbije;
ovlašćeni velikodostojnik je visokorangirani pripadnik tradicionalne crkve ili verske zajednice, kanonski nadležan sveštenicima, odnosno verskim službenicima koji vrše versku službu u Vojsci Srbije.
II. VRŠENjE VERSKE SLUŽBE
1. Verska služba
Član 3.
Verska služba u Vojsci Srbije se organizuje radi ostvarivanja slobode veroispovesti, jačanja duhovnih i moralnih vrednosti pripadnika Vojske Srbije, negovanja vojničkih vrlina i patriotizma, kao i oblikovanja građanske odgovornosti.
Verska služba organizuje se u Vojsci Srbije u funkciji razvoja, izgradnje, održavanja i povećanja njenih operativnih sposobnosti prilikom izvršavanja svih definisanih misija i zadataka.
Vršenje verske službe u Vojsci Srbije ne može se organizovati radi vršenja misionarstva crkava i verskih zajednica u vojnoj sredini.
Komandanti, načelnici jedinica, odnosno direktori ustanova Ministarstva odbrane i Vojske Srbije odgovorni su za organizaciju verske službe u svojim sastavima i omogućavanje ostvarivanja slobode veroispovesti pripadnika Vojske Srbije, kao i za logističku podršku u vršenju delatnosti verske službe.
2. Ostvarivanje slobode veroispovesti
Član 4.
Pretpostavljene starešine su dužne da pripadniku Vojske Srbije omoguće ostvarivanje slobode veroispovesti, u skladu sa Ustavom Republike Srbije i zakonom.
Pripadnici Vojske Srbije učestvuju u delatnostima verske službe isključivo po sopstvenoj volji i ubeđenju, uz uvažavanje obaveza koje proističu iz vojne službe.
3. Zaštita vernika
Član 5.
Pripadnici Vojske Srbije ne mogu biti podvrgnuti prinudi koja bi mogla ugroziti njihovu slobodu veroispovesti i ne mogu biti prisiljeni da se izjasne o svojoj veroispovesti i verskim uverenjima ili njihovom nepostojanju, u skladu sa zakonom.
Pripadnici Vojske Srbije ne mogu biti uznemiravani, diskriminisani ili privilegovani zbog svojih verskih uverenja, pripadanja ili nepripadanja crkvi, odnosno verskoj zajednici, učestvovanja ili neučestvovanja u bogosluženju i verskim obredima i korišćenja ili nekorišćenja zajemčenih verskih sloboda i prava, u skladu sa zakonom.
Član 6.
Pripadnici Vojske Srbije svojim postupcima i izjavama ne mogu povređivati verska osećanja drugih pripadnika Vojske Srbije i pogrdno se izražavati o verskim vrednostima koje drugim pripadnicima Vojske Srbije predstavljaju svetinju.
Član 7.
Pripadnici Vojske Srbije ne mogu se baviti aktivnostima koje za cilj imaju uticaj na druge pripadnike Vojske Srbije da prihvate njihovu veru.
4. Vojni sveštenici, odnosno verski službenici
Član 8.
Versku službu u Vojsci Srbije vrše sveštenici, odnosno verski službenici tradicionalnih crkava i verskih zajednica koji obavljaju bogoslužbene i ostale verske delatnosti, u skladu s njihovim autonomnim propisima.
Sveštenici, odnosno verski službenici tradicionalnih crkava i verskih zajednica koji vrše versku službu u Vojsci Srbije jesu profesionalna vojna lica visoke stručne spreme u statusu oficira Vojske Srbije, u skladu sa zakonom.
Sveštenici, odnosno verski službenici iz stava 2. ovog člana, u zavisnosti od toga kojoj tradicionalnoj crkvi, odnosno verskoj zajednici pripadaju jesu: vojni sveštenik, vojni kapelan, vojni imam i vojni rabin (u daljem tekstu: vojni sveštenici, odnosno verski službenici).
Vojni sveštenik, odnosno verski službenik ima pomoćnika.
Pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika su profesionalna vojna lica u statusu podoficira Vojske Srbije, u skladu sa zakonom.
Pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika ne mogu da obavljaju bogoslužbene delatnosti.
Član 9.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici i pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika ostvaruju pravo na zdravstveno, penzijsko i invalidsko osiguranje, pravo na platu, naknade i druga primanja, kao i ostala prava po osnovu njihovog statusa, u skladu sa zakonom.
Član 10.
Ocenjivanje rada vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika vrše pretpostavljene starešine, u skladu sa zakonom i drugim propisima, uz prethodno pribavljeno mišljenje ovlašćenog velikodostojnika.
Mišljenje iz stava 1. ovog člana pribavlja i dostavlja komandama jedinica ili ustanova za sve vojne sveštenike, odnosno verske službenike nadležna organizaciona jedinica Generalštaba Vojske Srbije.
Ocenjivanje rada pomoćnika vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika vrše neposredno pretpostavljeni vojni sveštenici, odnosno verski službenici, u skladu sa zakonom i drugim propisima kojima se u Vojsci Srbije uređuje ova oblast.
5. Princip zastupljenosti
Član 11.
Ako u ukupnom broju pripadnika Vojske Srbije ima od 100 do 500 vernika tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice, versku službu u Vojsci Srbije obavljaće jedan svešteniik odnosno verski službenik te tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice.
Ako u ukupnom broju pripadnika Vojske Srbije ima od 500 do 1000 vernika određene tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice, versku službu u Vojsci Srbije obavljaće dva svešteniika, odnosno verska službenika te tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice.
Na svakih sledećih 1000 pripadnika Vojske Srbije vernika određene tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice, versku službu u Vojsci Srbije obavljaće još po jedan sveštenik, odnosno verski službenik te tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice
Ako broj pripadnika određene konfesionalne zajednice ili druge verske organizacije dostigne broj koji je utvrđen u st. 1. i 2. ovog člana, sa tom konfesionalnom zajednicom odnosno verskom organizacijom Ministarstvo odbrane će zaključiti sporazum o vršenju verske službe.
Vojnom svešteniku, odnosno verskom službeniku određuje se pomoćnik koji je vernik njegove tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice.
Pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika određuju se iz redova pripadnika podoficirskog kora Vojske Srbije, uz njihov pristanak, a na predlog vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika.
6. Prijem i prestanak profesionalne vojne službe
Član 12.
Sveštenici, odnosno verski službenici tradicionalnih crkava i verskih zajednica primaju se u profesionalnu vojnu službu u Vojsku Srbije, u skladu sa zakonom i drugim propisima kojima se uređuje ova oblast.
Za prijem u profesionalnu vojnu službu, sveštenici, odnosno verski službenici tradicionalnih crkava i verskih zajednica moraju imati i mišljenje ovlašćenog velikodostojnika.
Program za osposobljavanje kandidata za vojne sveštenike, odnosno verske službenike, mesto osposobljavanja, trajanje osposobljavanja, način polaganja stručnih ispita i druga pitanja od značaja za proveru stručne osposobljenosti utvrđuje Generalštab Vojske Srbije.
Član 13.
Vojnom svešteniku, odnosno verskom službeniku prestaje profesionalna vojna služba, u skladu sa zakonom, kao i kada mu njegova tradicionalna crkva, odnosno verska zajednica, prema njihovim autonomnim propisima, uskrati pravo na obavljanje bogoslužbenih delatnosti.
O uskraćivanju prava na obavljanje bogoslužbenih delatnosti vojnom svešteniku, odnosno verskom službeniku, ovlašćeni velikodostojnik pismenim putem obaveštava nadležnu organizacionu jedinicu Generalštaba Vojske Srbije.
7. Specifičnosti vršenja verske službe
Član 14.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici kada vrše versku službu u Vojsci Srbije:
1) ne nose i ne upotrebljavaju oružje;
2) obavljaju funkciju komandovanja jedino nad pomoćnicima vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika;
3) obavljaju funkciju savetnika komandanta (načelnika ili direktora) jedinice ili ustanove;
4) ne mogu biti pozvani da svedoče o činjenicama i okolnostima koje su saznali prilikom ispovesti, u skladu sa zakonom;
5) ne mogu biti angažovani u planiranju i izvođenju psiholoških operacija, poslovima sudije porotnika, savetnika iz oblasti odbrane i sprovođenju izviđajnog ili istražnog postupka;
6) imaju isključivo pravo na način obavljanja bogoslužbenih delatnosti tokom kojih ne mogu biti ometani, osim ako bi produženje njihovog vršenja negativno uticalo na izvršenje osnovnih zadataka iz definisanih misija Vojske Srbije, ugrozilo živote i zdravlje ljudi i prouzrokovalo materijalnu štetu na objektima infrastrukture i pokretnim stvarima;
7) ne mogu biti primorani da vrše verski obred koji je u suprotnosti sa autonomnim propisima crkve, odnosno verske zajednice kojoj pripadaju, niti mogu biti pozvani na odgovornost od pretpostavljenog starešine zbog načina obavljanja bogoslužbenih delatnosti u Vojsci Srbije, ako se verski obred obavlja u skladu s propisima;
8) mogu nositi bradu u skladu s propisima svoje tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice, shodno Pravilu službe Vojske Srbije;
9) nose odeću veroispovesti kojoj pripadaju dok obavljaju poverene im dužnosti, a u ostalim prilikama nose uniformu Vojske Srbije, shodno Pravilu službe Vojske Srbije i drugim propisima;
10) na svim uniformama Vojske Srbije nose oznaku svoje specijalnosti;
11) oslovljavaju se prema činu koji imaju u svojoj tradicionalnoj crkvi, odnosno verskoj zajednici;
12) u slučaju lišavanja slobode vojnog sveštenika, odnosno verskog službenika, komanda jedinice, odnosno ustanove u kojoj je na službi odmah obaveštava ovlašćenog velikodostojnika.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na pomoćnike vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika.
III. ORGANIZACIJA VERSKE SLUŽBE
1. Međusobni odnosi Ministarstva odbrane i tradicionalnih crkava i verskih zajednica
Član 15.
Međusobni odnosi Ministarstva odbrane i tradicionalnih crkava i verskih zajednica u vezi sa vršenjem verske službe u Vojsci Srbije, uređuju se posebnim sporazumima, u skladu sa zakonom.
U sporazumima iz stava 1. ovog člana uređuju se: principi organizovanja i vršenja verske službe; nadležnosti i organizacija verske službe i status vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; položaj i prava vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; formacijska mesta vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; delatnosti vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; specifičnosti vršenja verske službe, planiranje i vršenje delatnosti vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; ovlašćeni velikodostojnik i potreban broj vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; prijem u profesionalnu vojnu službu, ocenjivanje rada i prestanak službe vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika; učešće vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika u međunarodnim aktivnostima; prava vernika u Vojsci Srbije; primena načela pozitivne diskriminacije, kao i obezbeđenje materijalnih uslova i angažovanje lokalnih sveštenika, odnosno verskih službenika.
2. Formacijska mesta
Član 16.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici i pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika raspoređuju se na formacijska mesta u Vojsci Srbije, Vojnoj akademiji, Vojnomedicinskoj akademiji, drugim vojnim zdravstvenim ustanovama, i potčinjenim sastavima.
Član 17.
U slučaju nepopunjenosti formacijskog mesta vojnog sveštenika, odnosno verskog službenika ili njegove duže odsutnosti, radi vršenja verske službe u Vojsci Srbije, može se privremeno angažovati lokalni sveštenik, odnosno verski službenik, uz saglasnost ovlašćenog velikodostojnika.
Privremeno angažovanje lokalnog sveštenika, odnosno verskog službenika iz stava 1. ovog člana uređuje se posebnim ugovorom.
Ukupan broj privremeno angažovanih lica iz stava 1. ovog člana ne može biti veći od ukupnog broja nepopunjenih formacijskih mesta vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika ili od ukupnog broja duže odsutnih vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika određene veroispovesti.
Lice iz stava 1. ovog člana mora ispunjavati uslove za formacijsko mesto na kojem se privremeno angažuje.
3. Nadležnost
Član 18.
Organizacija verske službe u Vojsci Srbije je u nadležnosti Generalštaba Vojske Srbije.
U komandama operativnog i taktičkog nivoa i u ustanovama Ministarstva odbrane, vojni sveštenici, odnosno verski službenici potčinjeni su komandantima (načelnicima ili direktorima) jedinica ili ustanova.
Pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika potčinjeni su vojnim sveštenicima, odnosno verskim službenicima.
Član 19.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici na osnovu osnovu kanonskog prava i autonomnog prava tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice u pogledu vršenja bogosluženja i verskih obreda, odgovorni su ovlašćenom velikodostojniku.
Član 20.
Pripadniku Vojske Srbije verniku jedne od tradicionalnih crkava, odnosno verskih zajednica, u slučaju da u komandi jedinice ili ustanove nema vojnog sveštenika, odnosno verskog službenika veroispovesti kojoj pripada, na njegov zahtev, vojni sveštenik, odnosno verski službenik na službi u toj komandi jedinice ili ustanove, obavezan je da mu pomogne u ostvarivanju slobode veroispovesti.
Ostvarivanje slobode veroispovesti iz stava 1. ovog člana podrazumeva komunikaciju pripadnika Vojske Srbije vernika s vojnim sveštenikom, odnosno verskim službenikom njegove veroispovesti iz sastava druge komande jedinice ili ustanove, ostvarivanje prava na specifičnu ishranu u jedinici ili ustanovi i omogućavanje izlaska i odsustva u vreme verskih praznika utvrđenih zakonom.
Pripadniku Vojske Srbije verniku jedne od konfesionalnih zajednica ili drugih verskih organizacija, na njegov zahtev, vojni sveštenik, odnosno verski službenik na službi u toj komandi jedinice ili ustanove obavezan je da mu pomogne u ostvarivanju prava na specifičnu ishranu u jedinici ili ustanovi i prava na izlaske i odsustva u vreme verskih praznika utvrđenih zakonom.
4. Primena načela pozitivne diskriminacije
Član 21.
Ako se broj pripadnika Vojske Srbije vernika određene tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice smanji ispod broja utvrđenog u članu 11. st. 1. i 2. ove uredbe, u pogledu broja sveštenika, odnosno verskih službenika određene tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice primenjuje se načelo pozitivne diskriminacije.
5. Delatnosti vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika
Član 22.
Delatnosti vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika obuhvataju:
1) vršenje bogosluženja i verskih obreda, kao i drugih bogoslužbenih dužnosti;
2) ostale verske delatnosti:
(1) učešće u planiranju bogoslužbenih i ostalih verskih delatnosti, analizi i izveštavanju;
(2) savetovanje komandanta (načelnika ili direktora) jedinice ili ustanove o verskim pitanjima;
organizacija:
predavanja i beseda o duhovno-moralnim temama;
pokloničkih putovanja;
opremanje bogoslužbenih prostora pokretnim stvarima, bogoslužbenim predmetima i literaturom;
nadgledanje rada vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika i pomoćnika vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika svoje tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice u potčinjenim komandama;
angažovanje u pripremama za izvršenje složenih zadataka, kao i u preduzimanju mera na prevenciji vanrednih događaja, neprilagođenog ponašanja i negativnih pojava (suicid, zloupotreba psihoaktivnih supstanci, sekte, krađe i sl.);
saradnja:
sa organima za moral i psiholozima komande jedinice ili ustanove u realizaciji moralno – psiholoških priprema;
sa ostalim organima komande jedinice ili ustanove u organizovanju verskih obreda povodom proslava državnih, vojnih i verskih praznika i obeležavanja godišnjica značajnih događaja iz perioda oslobodilačkih ratova Srbije;
s vojnim sveštenicima, odnosno verskim službenicima istog nivoa;
s lokalnim sveštenicima, odnosno verskim službenicima;
pastirsko-savetodavni rad;
osnivanje crkvenog hora.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici bogosluženja i verske obrede, kao i druge bogoslužbene dužnosti i ostale verske delatnosti, po pravilu, vrše u sastavima iz člana 16. ove uredbe.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici mogu vršiti bogosluženje i verske obrede, kao i druge bogoslužbene dužnosti i ostale verske delatnosti i van sastava iz člana 16. ove uredbe, uz odobrenje ministra odbrane, odnosno lica koje on ovlasti.
Pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika pomažu vojnim sveštenicima, odnosno verskim službenicima u vršenju bogosluženja i verskih obreda kao i drugih bogoslužbenih dužnosti i ostalih verskih delatnosti iz stava 1. ovog člana.
Ministar odbrane bliže uređuje uslove za vršenje bogosluženja i verskih obreda kao i drugih bogoslužbenih dužnosti i ostalih verskih delatnosti verske službe vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika i pomoćnika vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika.
6. Planiranje delatnosti verske službe
Član 23.
Planiranje delatnosti verske službe vrši se kroz jedinstvena planska dokumenta Generalštaba Vojske Srbije i komandi jedinica ili ustanova iz člana 16. ove uredbe, pod uslovom da je njihova realizacija u saglasnosti s realizacijom osnovnih zadataka, potrebama, obavezama i materijalnim i finansijskim mogućnostima komandi jedinica ili ustanova.
7. Vršenje delatnosti verske službe
Član 24.
Delatnosti verske službe u Vojsci Srbije vrši se u skladu sa autonomnim propisima tradicionalnih crkava i verskih zajednica i planskim dokumentima komandi jedinica ili ustanova Vojske Srbije, na teritoriji Republike Srbije i u multinacionalnim operacijama.
8. Bogoslužbeni prostor
Član 25.
Bogoslužbeni prostor određuje komandant kasarne, vojnog objekta i drugog mesta na kojima se izvršavaju zadaci ili komandant koji je pretpostavljen svim jedinicama ili ustanovama, na predlog vojnog sveštenika, odnosno verskog službenika.
Bogoslužbeni prostor je nepovrediv.
Namena bogoslužbenog prostora može se promeniti uz pribavljanje mišljenja vojnog sveštenika, odnosno verskog službenika i ovlašćenog velikodostojnika.
Član 26.
Ministarstvo odbrane održava bogoslužbene prostore i oprema ih pokretnim stvarima opšte namene.
Tradicionalne crkve i verske zajednice, preko vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika, obezbeđuju iz svojih sredstava, uređivanje unutrašnjosti bogoslužbenih prostora i opremaju ih bogoslužbenim predmetima i literaturom.
Način uređenja i opremanja bogoslužbenih prostora određuju vojni sveštenici, odnosno verski službenici, u skladu sa autonomnim propisima svojih tradicionalnih crkava, odnosno verskih zajednica.
Član 27.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici mogu vršiti bogosluženja i verske obrede i van bogoslužbenog prostora, uz odobrenje pretpostavljenog starešine i uz saglasnost ovlašćenog velikodostojnika.
9. Učešće u međunarodnim aktivnostima
Član 28.
Radi vršenja delatnosti iz člana 22. ove uredbe i ostvarivanja slobode veroispovesti pripadnika Vojske Srbije angažovanih u multinacionalnim operacijama, vojni sveštenici, odnosno verski službenici i pomoćnici vojnih sveštenika, odnosno verskih službenika učestvuju u tim operacijama u sastavu jedinica ranga voda i višeg.
Radi ostvarivanja slobode veroispovesti pripadnika Vojske Srbije i članova njihovih porodica u izaslanstvima odbrane Republike Srbije, na školovanju ili po bilo kojem osnovu na službi u inostranstvu, kao i pripadnika Vojske Srbije angažovanih u multinacionalnim operacijama pojedinačno i u sastavu jedinica nižih od ranga voda, vojni sveštenici, odnosno verski službenici posredstvom ovlašćenog velikodostojnika koriste pomoć svoje tradicionalne crkve, odnosno verske zajednice u inostranstvu ili drugih srodnih tradicionalnih crkava, odnosno verskih zajednica.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici učestvuju u aktivnostima međunarodne vojne saradnje, saglasno usvojenim planovima međunarodne vojne saradnje.
Vojni sveštenici, odnosno verski službenici učestvuju u aktivnostima međunarodne saradnje sa isključivo verskim elementom, uz prethodno pribavljeno mišljenje ovlašćenog velikodostojnika.
IV. ZAVRŠNA ODREDBA
Član 29.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
05 Broj: 110-2172/2011
U Beogradu, 24. marta 2011. godine
V L A D A
Tačnost prepisa overavaGENERALNI SEKRETARTamara Stojčević PRVI POTPREDSEDNIK VLADE – ZAMENIK PREDSEDNIKA VLADEIvica Dačić, s.r.
4100311.023/2