Predlog zakona o poštanskim uslugama

PREDLOG ZAKONA

O POŠTANSKIM USLUGAMA

OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se obavljanje poštanskih usluga.

Član 2.

Poštanske usluge se obavljaju na osnovu ugovora, u skladu sa zakonom, opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga, posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga i drugim aktima poštanskih operatora, kao i na osnovu međunarodnih konvencija, ugovora, sporazuma i drugih međunarodnih akata.

Član 3.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:

poštanske usluge su usluge koje obuhvataju prijem, sortiranje, prenos i uručenje poštanskih pošiljaka;

univerzalna poštanska usluga predstavlja skup poštanskih usluga koje se konstantno obavljaju na teritoriji Republike Srbije, pod jednakim uslovima za sve korisnike, u okviru propisanog kvaliteta i po pristupačnim cenama;

rezervisane poštanske usluge su usluge koje država garantuje poštanskom operatoru univerzalne poštanske usluge, kao ekskluzivna prava u okvirima određenog limita po masi i ceni;

nerezervisane poštanske usluge obuhvataju:

poštanske usluge iz domena univerzalne poštanske usluge koje prevazilaze utvrđene limite po masi i/ili ceni za rezervisane usluge i

sve druge poštanske usluge, uključujući i usluge dodatne vrednosti;

usluge dodatne vrednosti su poštanske usluge komercijalnog servisa koje imaju posebne zahteve u pogledu kvaliteta (vreme i mesto prijema i uručenja, brzina prenosa, elektronsko praćenje pošiljaka od prijema do uručenja i dr.) i načina prenosa čime se mogu označiti kao kurirske, ekspresne, ubrzane, hibridne i sl.;

poštanske pošiljke su pismonosne pošiljke i uputnice, u klasičnoj ili elektronskoj formi, kao i paketi na kojima je označena adresa ili koje su na drugi način označene tako da se nesporno može utvrditi primalac;

pismonosne pošiljke su pošiljke koje podrazumevaju: korespodenciju, štampane stvari, robu i druge predmete;

korespodencija je prepiska između pošiljaoca i primaoca;

sekogram je otvorena poštanska pošiljka čija je sadržina prilagođena i namenjena slepim licima;

uputnica je dokument koji služi kao osnov za isplatu novčanog iznosa primaocu;

paketi su pošiljke, pakovane na propisan način koje sadrže robu i druge predmete i imaju deklaraciju o sadržini pošiljke;

registrovane pošiljke su pošiljke o kojima poštanski operator vodi posebnu evidenciju i izdaje potvrdu o prijemu;

preporučene pošiljke su registrovane pošiljke za koje korisnik usluge može da dobije, na svoj zahtev, dokaz o uručenju;

vrednosne pošiljke su registrovane pošiljke koje su osigurane do visine vrednosti označene od strane pošiljaoca;

otkupna pošiljka je pošiljka koja se uručuje primaocu uz prethodnu naplatu otkupnog iznosa u korist pošiljaoca te pošiljke;

elektronski servisi su usluge koje obuhvataju prijem, sortiranje, prenos i uručenje elektronskim putem svih elektronski sertifikovanih poštanskih pošiljaka;

elektronski potpis je skup podataka u elektronskom obliku koji su pridruženi ili su logički povezani sa elektronskim dokumentom i koji služe za identifikaciju potpisnika;

kvalifikovani elektronski potpis je elektronski potpis kojim se pouzdano garantuje identitet potpisnika i integritet elektronskih dokumenata i onemogućava naknadno poricanje odgovornosti za njihov sadržaj;

elektronski sertifikat je elektronski dokument kojim se potvrđuje veza između podataka za proveru elektronskog potpisa i identiteta potpisnika;

poštanski operator je domaće ili strano lice koje je neposredni davalac poštanskih usluga;

javni poštanski operator je davalac poštanskih usluga sa obavezom pružanja univerzalne poštanske usluge i ekskluzivnim pravom na obavljanje rezervisanih usluga;

licenca je dozvola kojom se odobrava obavljanje univerzalne poštanske usluge;

odobrenje je dozvola kojom se odobrava obavljanje nerezervisanih poštanskih usluga;

opšti uslovi za obavljanje poštanskih usluga su uslovi pod kojima poštanski operatori obavljaju poštanske usluge;

posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga su uslovi poštanskog operatora usaglašeni sa zakonom i međunarodnim standardima i javno su objavljeni;

identifikacioni znak je grafički simbol i/ili skup karaktera koji na jedinstven način identifikuju određenog poštanskog operatora;

adresni kod je niz karaktera koji jednoznačno određuje adresu primaoca, jedinstven za teritoriju Republike Srbije;

poštarina je cena koju plaća korisnik za izvršenje poštanske usluge;

tarifni stav je unapred određena kategorija poštanskih pošiljaka za koje poštanski operator utvrđuje cenu;

poštansku mrežu sačinjavaju jedinice poštanske mreže i resursi koje poštanski operator koristi u obavljanju poštanskih usluga;

jedinica poštanske mreže je mesto gde se obavljaju poštanske usluge; jedinica poštanske mreže javnog poštanskog operatora mora biti definisana nazivom i poštanskim brojem;

poštanski sandučić je sredstvo poštanske mreže za prijem neregistrovanih poštanskih pošiljaka;

kućni sandučić je sredstvo poštanske mreže za uručenje poštanskih pošiljaka;

tajnost podataka podrazumeva zaštitu ličnih podataka, poverljivost prenetih ili memorisanih podataka i zaštitu privatnosti;

korisnik poštanske usluge je pošiljalac ili primalac;

pošiljalac je lice koje zahteva izvršenje poštanske usluge;

primalac je lice kome je upućena poštanska pošiljka.

Član 4.

Načela na kojima se zasniva uređivanje odnosa u oblasti poštanskih usluga su:

obavljanje univerzalne poštanske usluge propisanog kvaliteta i po pristupačnim cenama za sve korisnike na teritoriji Republike Srbije;

zaštita interesa korisnika poštanskih usluga;

stvaranje uslova za zadovoljavanje potreba korisnika za poštanskim uslugama;

obezbeđivanje maksimalnog kvaliteta poštanskih usluga;

nepovredivost poštanskih pošiljaka i tajnost podataka;

podsticanje konkurencije na tržištu poštanskih usluga;

obezbeđivanje uslova za razvoj poštanskih usluga;

usklađivanje regulative u oblasti poštanskih usluga sa međunarodnom regulativom;

savesnost i poštenje.

Član 5.

U obavljanju i korišćenju poštanskih usluga i ostvarivanju međusobnih prava i obaveza koje iz toga proizlaze, poštanski operatori i korisnici poštanskih usluga pridržavaju se načela savesnosti i poštenja. Poštanski operatori su dužni da preduzmu potrebne organizacione, tehnološke i druge mere u cilju obavljanja kvalitetne poštanske usluge.

Član 6.

Poštanski operatori su dužni da pri obavljanju poštanskih usluga obezbede nepovredivost poštanskih pošiljaka i tajnost podataka.

Svi davaoci poštanskih usluga i njihovi zaposleni dužni su da čuvaju tajnost, a ova obaveza ostaje i u slučaju prestanka njihovog radnog odnosa kod davaoca poštanskih usluga.

Načelo nepovredivosti tajnosti poštanskih pošiljaka može se narušiti samo u slučajevima i pod uslovima određenim zakonom.

Član 7.

Poštanske usluge se, po pravilu, obavljaju na osnovu ugovora po pristupu.

Korisnici poštanskih usluga imaju pravo i obavezu da odaberu onu vrstu usluge koja odgovara prirodi, vrsti i značaju, odnosno stvarnoj vrednosti pošiljke za korisnika.

Član 8.

Korisnici poštanskih usluga mogu poštanske usluge da ostvare preko punomoćnika u skladu sa opštim propisima o punomoćju.

Punomoćje se može izdati za uručenje svih pošiljaka ili za pojedinačnu pošiljku.

Punomoćje overeno od nadležnih organa važi za vreme koje je u njemu označeno, a punomoćje koje je overeno od poštanskog operatora važi samo za usluge tog operatora i to za vreme koje je u njemu naznačeno.

Član 9.

Poštanski operator je dužan da, u skladu sa potrebama korisnika, odredi i na uobičajen način istakne radno vreme sa korisnicima poštanskih usluga.

Minimum radnog vremena jedinica poštanske mreže javnog poštanskog operatora utvrđuje Republička agencija za poštanske usluge u skladu sa potrebama korisnika.

Član 10.

Cena za izvršenje poštanskih usluga plaća se unapred, ako ugovorom poštanskog operatora i korisnika poštanskih usluga nije drugačije određeno.

Član 11.

Poštanski operator može prilikom obavljanja poštanskih usluga koristiti poštansku mrežu, tehničko-tehnološka rešenja ili baze podataka drugih poštanskih operatora, na osnovu ugovora.

Uvođenje i održavanje baze podataka adresnih kodova poverava se javnom poštanskom operatoru.

UNIVERZALNA POŠTANSKA USLUGA

Član 12.

Univerzalna poštanska usluga predstavlja skup poštanskih usluga koje se obavljaju u kontinuitetu, na teritoriji Republike Srbije, u okviru propisanog kvaliteta, po pristupačnim cenama i pod jednakim uslovima za sve korisnike, bez diskriminacije.

Univerzalna poštanska usluga razvija se u skladu sa tehnološkim i ekonomskim razvojem i potrebama korisnika.

Član 13.

Univerzalna poštanska usluga, u unutrašnjem i međunarodnom poštanskom saobraćaju, obuhvata:

prijem, sortiranje, prenos i uručenje pismonosnih pošiljaka, uključujući registrovane pošiljke, mase do dva kg, kao i pismonosne pošiljke u elektronskoj formi;

prijem, sortiranje, prenos i uručenje paketa mase do 10 kg u unutrašnjem poštanskom saobraćaju i uručenje paketa mase do 20 kg u međunarodnom poštanskom saobraćaju;

prijem, sortiranje, prenos i isplatu uputnica u klasičnoj i elektronskoj formi;

prijem, sortiranje, prenos i uručenje sekograma do sedam kg.

Najmanje i najveće dimenzije pošiljaka, u međunarodnom saobraćaju, moraju biti u skladu sa važećim aktima Svetskog poštanskog saveza.

Član 14.

Informacije o uslovima koji se tiču dostupnosti univerzalne poštanske usluge, vrstama usluga, njihovim posebnim karakteristikama, poštarinama i propisanim standardima kvaliteta objavljuje Republička agencija za poštanske usluge u “Službenom glasniku Republike Srbije”.

Član 15.

Univerzalnu poštansku uslugu obavlja javni poštanski operator, a drugi poštanski operatori mogu obavljati univerzalnu poštansku uslugu, osim rezervisanih, na osnovu licence.

Javni poštanski operator ima ekskluzivno pravo na korišćenje reči ili dela reči “pošta“ na bilo kom jeziku ili pismu, u nazivu firme ili poslovanju.

Pravo na korišćenje reči ili dela reči “pošta“ na bilo kom jeziku ili pismu ima i pravno lice u kome javni poštanski operator ima akcije, odnosno udele.

Član 16.

Obavljanjem univerzalne poštanske usluge obezbeđuje se svim korisnicima mogućnost pristupa poštanskoj mreži javnog poštanskog operatora na razumnoj udaljenosti od mesta stanovanja, uključujući poštanske sandučiće na javnim mestima i u službenim prostorijama poštanskog operatora.

Javni poštanski operator je dužan da obezbedi gustinu pristupnih mesta koja odgovara potrebama korisnika, a u skladu sa tehnološkim i ekonomskim razvojem. Druga lica mogu, na osnovu ugovora, u ime i za račun javnog poštanskog operatora, obavljati određene usluge iz domena univerzalne poštanske usluge.

Član 17.

Univerzalna poštanska usluga se obavlja svaki radni dan, a ne manje od pet dana u nedelji, osim u slučajevima državnih i verskih praznika, više sile i ugroženosti zdravlja i sigurnosti zaposlenih kod operatora.

Obavljanje pojedinih usluga iz domena univerzalne poštanske usluge može se prekinuti ili obustaviti u cilju zaštite javnog interesa i drugim slučajevima predviđenim zakonom.

Republička agencija za poštanske usluge može, u posebnim okolnostima i geografskim uslovima, da uredi drugačije obavljanje univerzalne poštanske usluge.

Član 18.

Podelu dostavnih područja jedinica poštanske mreže na kojima se obavlja univerzalna poštanska usluga određuje javni poštanski operator tako da obuhvati sva naseljena mesta u zemlji, i to:

uže dostavno područje jedinice poštanske mreže na kome se univerzalna poštanska usluga obavlja na način iz člana 17. ovog zakona;

šire dostavno područje jedinice poštanske mreže na kome se univerzalna poštanska usluga obavlja najmanje dva puta nedeljno;

najšire dostavno područje jedinice poštanske mreže na kome se univerzalna poštanska usluga obavlja najmanje jednom nedeljno.

Republička agencija za poštanske usluge, na predlog davaoca univerzalne poštanske usluge, utvrđuje i dostavna područja koja obuhvataju teritorije gde nema stanovnika sa prebivalištem, odnosno, na kojima ne postoji obaveza obavljanja univerzalne poštanske usluge.

Član 19.

Rezervisane poštanske usluge obuhvataju:

prijem i/ili sortiranje i/ili prenos i/ili uručenje pismonosnih pošiljaka, do utvrđenog limita po masi i ceni;

prijem i/ili sortiranje i/ili prenos i/ili isplatu uputnica u klasičnoj i elektronskoj formi.

Rezervisanom poštanskom uslugom smatra se i prijem i/ili sortiranje i/ili prenos i/ili uručenje pismena u sudskom, upravnom i prekršajnom postupku, bez obzira na limite.

Limite po masi i ceni iz stava 1. ovog člana utvrđuje Republička agencija za poštanske usluge uz saglasnost Vlade Republike Srbije, pri čemu oni ne mogu biti veći od 350 grama i petostrukog iznosa poštarine za pismo prve stope težine i najbržeg stepena prenosa.

Rezervisane poštanske usluge obavlja javni poštanski operator.

Član 20.

Sve druge poštanske usluge, koje nisu obuhvaćene članom 19. ovog zakona, predstavljaju komercijalni servis, gde javni poštanski operator i drugi poštanski operatori konkurišu na tržištu poštanskih usluga.

POŠTARINA

Član 21.

Tarifni stavovi iz oblasti univerzalne poštanske usluge moraju biti jedinstveni.

Tarifne stavove utvrđuje Republička agencija za poštanske usluge.

Član 22.

Davalac univerzalne poštanske usluge određuje poštarine polazeći od realnih troškova, uvažavajući princip da poštarina treba da bude pristupačna za korisnike.

Član 23.

Na akt javnog poštanskog operatora, kojim se utvrđuju poštarine za rezervisane poštanske usluge, saglasnost daje Vlada Republike Srbije.

Član 24.

Javni poštanski operator vodi odvojene račune za rezervisane i nerezervisane poštanske usluge.

Zajednički troškovi, odnosno troškovi koji ne mogu direktno da se pripišu pojedinačnim uslugama, raspoređuju se, kad je to moguće, na osnovu direktne analize njihovog izvora.

Ako direktna analiza nije moguća, kategorije zajedničkih troškova se dele na osnovu indirektnog povezivanja sa drugim kategorijama troškova koje je moguće utvrditi.

Kada ni direktne ni indirektne mere utvrđivanja troškova ne mogu da se sprovedu, određena kategorija troškova će biti utvrđena na osnovu opšteg pokazatelja određenog i izračunatog posebno za rezervisane, a posebno za nerezervisane poštanske usluge.

Član 25.

Poštanske pošiljke moraju da zadovoljavaju uslove predviđene ovim zakonom, opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga i posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Član 26.

Na svakoj poštanskoj pošiljci mora biti označeno, čitko i jasno, naziv odnosno ime i prezime primaoca, puna adresa ili adresni kod primaoca ili oznaka na osnovu koje se nesporno može utvrditi primalac, u skladu sa opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Član 27.

Za određene poštanske pošiljke moraju biti ispunjeni i uslovi predviđeni drugim zakonima, odnosno propisima donetim na osnovu zakona, a naročito:

za pošiljke u unutrašnjem poštanskom saobraćaju, čiju sadržinu čine predmeti za čiji je prenos potrebno odobrenje nadležnih državnih organa, pošiljalac je dužan da takvo odobrenje priloži;

za pošiljke u međunarodnom poštanskom saobraćaju, čija sadržina podleže carinskom pregledu, odnosno deviznoj kontroli, postupa se u skladu sa carinskim, odnosno deviznim propisima.

Član 28.

Prijem poštanskih pošiljaka obavlja se u jedinici poštanske mreže, posredstvom poštanskog sandučića, odnosno posredstvom ovlašćenog lica, u poslovnim prostorijama korisnika ili elektronskim putem.

Poštanski operator je dužan da svaku primljenu poštansku pošiljku i dokumenta koja se na tu pošiljku odnose označi svojim identifikacionim znakom u klasičnoj ili elektronskoj formi.

Član 29.

Zabranjen je prijem i prenos poštanskih pošiljaka koje sadrže:

opasne i štetne materije, kao i predmete čiji prenos ugrožava zdravlje i život ljudi, druge poštanske pošiljke, poštanska postrojenja i transportna sredstva i opremu, osim materija čiji je prenos dozvoljen po postupku, pod uslovima i na način koji je utvrđen zakonom, međunarodnim konvencijama i drugim međunarodnim aktima;

opojne droge, osim kada su primalac i pošiljalac zakonom ovlašćeni za promet drogom, odnosno imaju ovlašćenje za njihovo korišćenje;

žive životinje, osim životinja čiji je prenos određen posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga;

drugu robu i predmete čiji je prenos zabranjen zakonom i drugim propisima.

Član 30.

Poštanski operator, po pravilu, uručuje poštanske pošiljke lično primaocu ili ovlašćenom licu.

Registrovane pošiljke mogu se uručiti i odraslom članu domaćinstva, licu zaposlenom u domaćinstvu, odnosno u poslovnoj prostoriji primaoca, pod uslovom i po postupku utvrđenim opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Ostale pošiljke mogu se uručiti i ubacivanjem u kućne sandučiće.

Sudska pismena i pismena u upravnom i prekršajnom postupku uručuju se u skladu sa zakonom.

Član 31.

Poštanski operator je dužan da poštanske pošiljke iz domena univerzalne poštanske usluge prenese i uruči primaocima, u skladu sa standardima kvaliteta, u rokovima:

dva radna dana na užem dostavnom području jedinice poštanske mreže;

četiri radna dana na širem dostavnom području jedinice poštanske mreže;

sedam radnih dana na najširem dostavnom području jedinice poštanske mreže.

Rokovi iz stava 1. ovog člana računaju se počev od narednog radnog dana od dana prijema poštanske pošiljke.

Rokove prenosa i uručenja poštanskih pošiljaka van domena rezervisanih poštanskih usluga određuje poštanski operator posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Član 32.

U slučaju neuspele dostave registrovane pošiljke, primalac se obaveštava o prispeću pošiljke.

Ako je primaocu ostavljen izveštaj o prispeću pošiljke pre isteka roka za prenos i uručenje pošiljke, smatra se da je poštanski operator ispunio svoju obavezu prenosa i uručenja pošiljke u propisanom roku.

Član 33.

Poštanska pošiljka koja se uručuje u jedinici poštanske mreže može se podići u rokovima, utvrđenim posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga, ne kraćim od:

pet radnih dana – ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem dostavnom području;

deset dana – ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na širem i najširem dostavnom području;

30 dana – ako je pošiljka upućena na “post-restant”.

Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, paket iz inostranstva može se podići:

u roku od 15 dana – ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na užem ili širem dostavnom području;

u roku od 30 dana – ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na najširem dostavnom području.

Ako pošiljka sadrži žive životinje, čiji je prenos dozvoljen, mora se podići u roku od 24 časa, bez obzira na to da li pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem, širem ili najširem dostavnom području.

Rokovi iz st. 1. i 2. ovog člana računaju se počev od narednog dana od dana dostavljanja izveštaja o prispeću pošiljke, odnosno od dana prispeća “post restant” pošiljke ili prispeća pošiljke za pregradak u nadležnu jedinicu poštanske mreže.

Član 34.

Pošiljalac ima pravo da raspolaže poslatom poštanskom pošiljkom do uručenja te pošiljke primaocu.

Primalac može da odbije prijem poštanske pošiljke prispele na njegovu adresu.

Član 35.

Ako pošiljalac nije drugačije odredio, poštanska pošiljka se vraća u sledećim slučajevima:

primalac je odbio da primi pošiljku;

primalac je nepoznat na naznačenoj adresi;

adresa primaoca je nepotpuna;

primalac nije podigao pošiljku u propisanom roku;

primalac je preminuo.

Izuzetno od odredbe stava 1. tačka 5. ovog člana, pismonosne pošiljke koje nisu registrovane mogu se uručiti članu domaćinstva preminulog primaoca.

Član 36.

Poštanska pošiljka za koju se utvrdi da ne može da se uruči ni primaocu, ni pošiljaocu, u rokovima predviđenim posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga, smatra se neisporučivom pošiljkom.

Član 37.

Poštanski operator je obavezan da komisijski pregleda neisporučive poštanske pošiljke iz domena univerzalne poštanske usluge, što podrazumeva i otvaranje radi utvrđivanja adrese primaoca ili pošiljaoca.

Ako se posle komisijskog pregleda poštanska pošiljka ne može uručiti primaocu ili vratiti pošiljaocu, poštanski operator:

pismonosnu pošiljku koja sadrži samo korespodenciju komisijski odmah uništava;

poštansku pošiljku koja sadrži robu i druge predmete čuva jednu godinu, računajući od dana komisijskog pregleda;

uputnicu čuva tri godine, računajući od dana kada je ustanovljeno da je neisplativa;

isprave i druga dokumenta, pronađena u poštanskoj pošiljci, dostavlja u roku od 30 dana od dana komisijskog pregleda, organu koji je isprave i druga dokumenta izdao ili nadležnom organu opštine na čijoj je teritoriji predmetna pošiljka primljena.

Za neisporučive poštanske pošiljke van domena univerzalne poštanske usluge primenjuju se posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga.

Član 38.

Robu i druge predmete koje poštanska pošiljka sadrži, po isteku roka čuvanja, poštanski operator izlaže javnoj prodaji.

Ako je sadržaj poštanske pošiljke podložan kvaru, operator predmetnu pošiljku uništava ili je prodaje neposrednom pogodbom.

Član 39.

Novčana sredstva dobijena prodajom sadržine poštanske pošiljke čuvaju se godinu dana od isteka roka za čuvanje pošiljke.

Sredstva iz stava 1. ovog člana isplaćuju se pošiljaocu ako u roku podnese zahtev za isplatu, umanjena za troškove čuvanja, javne prodaje i isplate ovih sredstava.

Ako pošiljalac ne podnese zahtev za isplatu u roku iz stava 1. ovog člana, novčana sredstva od prodaje sadržine neisporučive poštanske pošiljke i novčani iznos neisplative uputnice postaju vanredni prihod poštanskog operatora.

Član 40.

Poštanski operator obavlja poštanske usluge uz naplatu poštarine.

Kao dokaz da je poštarina plaćena prihvata se poštanska marka u opticaju na poštanskoj pošiljci, elektronska poštanska marka, otisak elektronski formiranog žiga, otisak mašine za frankiranje i odgovarajuće oznake, odnosno račun, u skladu sa odredbama ugovora između poštanskog operatora i korisnika.

Član 41.

Za pisma i dopisnice za koje poštarina nije plaćena ili je nedovoljno plaćena, istu plaća primalac, odnosno pošiljalac prilikom vraćanja takve pošiljke, ako poštanski operator nije drugačije propisao posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Ako pošiljalac prilikom vraćanja poštanske pošiljke odbije da plati poštarinu, pošiljka se smatra neisporučivom.

Sve registrovane pošiljke podležu plaćanju ležarine, odnosno povratne poštarine, ako za njihovo neuručenje nije odgovoran poštanski operator.

Sekogrami su oslobođeni plaćanja poštarine, izuzev u slučaju avionskog prenosa.

Član 42.

Na dostavnom području jedinice poštanske mreže investitori, odnosno vlasnici stambenih zgrada, stanova i poslovnih objekata dužni su da na ulazu u stambenu zgradu, poslovni objekat, dvorište ili na drugi način, u dogovoru sa javnim poštanskim operatorom, postave kućne sandučiće. Održavanje kućnih sandučića je obaveza vlasnika odnosnih objekata.

Kućni sandučići moraju da budu projektovani prema tehničkim uslovima koje propisuje Republička agencija za poštanske usluge i postavljeni na način koji omogućava sigurno uručenje poštanskih pošiljaka.

Član 43.

Javni poštanski operator postavlja poštanske sandučiće na javnim površinama i saobraćajnicama, po odobrenju nadležnog organa, a u skladu sa standardima kvaliteta dostupnosti poštanske mreže.

ODGOVORNOST I NAKNADA ŠTETE

Član 44.

Poštanski operator je dužan da kvalitetno i na propisan način obavlja poštanske usluge.

Minimalne standarde kvaliteta utvrđuje Republička agencija za poštanske usluge.

Član 45.

U slučaju gubitka ili oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili umanjenja njene sadržine ili prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke, poštanski operator odgovara u granicama utvrđenim odredbama čl. 46. do 48. ovog zakona i posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Poštanski operator oslobađa se odgovornosti iz stava 1. ovog člana ako dokaže da je do gubitka registrovane pošiljke ili oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili umanjenja njene sadržine ili do prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke, došlo usled uzroka koji se nisu mogli predvideti ni izbeći ili otkloniti, zbog prirode sadržine registrovane pošiljke ili krivicom pošiljaoca.

Član 46.

U slučaju gubitka ili potpunog ili delimičnog oštećenja sadržine registrovane pošiljke, ili prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke u unutrašnjem saobraćaju, poštanski operator dužan je da pošiljaocu ili ovlašćenom licu naknadi štetu, i to:

gubitak ili potpuno oštećenje registrovane pošiljke – desetostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;

gubitak ili potpuno oštećenje vrednosne pošiljke – iznos označen na pošiljci uvećan za naplaćenu poštarinu po vrednosti i desetostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;

gubitak ili pogrešnu isplatu uputnice – iznos u visini uputničkog iznosa uvećan za naplaćenu poštarinu po vrednosti i desetostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;

prekoračenje roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke – petostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;

oštećenje ili umanjenje sadržaja registrovane pošiljke – iznos u visini utvrđenog ili procenjenog dela oštećenja ili umanjenja sadržaja pošiljke, ali ne veći od iznosa koji je bi se isplatio u slučaju gubitka ili potpunog oštećenja pošiljke.

U međunarodnom saobraćaju primenjuju se međunarodne konvencije i druga međunarodna akta, kao i posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga.

Član 47.

Ako pošiljalac ili ovlašćeno lice dokaže da je zbog gubitka ili potpunog ili delimičnog oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke, pretrpeo štetu veću od iznosa koji je poštanski operator dužan da naknadi prema odredbama člana 46. ovog zakona, poštanski operator je dužan da naknadi dokazanu direktnu štetu.

Član 48.

Ako je otkupna pošiljka uručena primaocu, odnosno ovlašćenom licu, poštanski operator odgovara pošiljaocu za otkupni iznos pošiljke.

Član 49.

Pošiljalac je odgovoran za izbor vrste poštanske usluge prema prirodi, sadržini, stvarnoj vrednosti ili značaju poštanske pošiljke za njega.

Pošiljalac je odgovoran i za pravilno pakovanje sadržine i zatvaranje poštanske pošiljke. Pakovanje i zatvaranje poštanskih pošiljaka mora da odgovara vrsti, obliku, masi i vrednosti predmeta u pošiljci.

Član 50.

Za štetu koja je prouzrokovana sadržinom ili neodgovarajućim pakovanjem poštanske pošiljke, odgovoran je pošiljalac.

Član 51.

Posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga mogu se predvideti povoljniji uslovi za korisnika u pogledu odgovornosti i naknade štete poštanskog operatora.

REKLAMACIJE I POTRAŽIVANjA KORISNIKA

Član 52.

Ako pošiljalac ili ovlašćeno lice smatra da poštanska pošiljka nije uručena primaocu ili da mu je uručena sa zakašnjenjem, može poštanskom operatoru da podnese reklamaciju u roku od šest meseci od dana predaje pošiljke.

Reklamacija iz stava 1. ovog člana podnosi se poštanskom operatoru kome je poštanska pošiljka predata.

Poštanski operator je dužan da se izjasni o osnovanosti reklamacije, u roku od 30 dana od dana njenog podnošenja.

Ako pošiljalac ili ovlašćeno lice ne podnese reklamaciju iz stava 1. ovog člana u predviđenom roku, gubi prava koja mu po odredbama ovog zakona pripadaju u slučaju gubitka poštanske pošiljke, odnosno prekoračenja roka za prenos i uručenje pošiljke.

Član 53.

Ako se prilikom uručenja registrovane pošiljke primaocu ili ovlašćenom licu utvrdi da se njena masa slaže sa masom utvrđenom prilikom predaje te pošiljke na prenos, i da na njenom spoljnom omotu ne postoje vidljivi znaci povrede ili oštećenja, kao i da su pečati i druga sredstva za povezivanje ili zatvaranje te pošiljke neoštećeni, smatra se da je pošiljka ispravna u smislu odredaba ovog zakona.

Primalac ili ovlašćeno lice može poštanskom operatoru da izjavi reklamaciju zbog oštećenja ili umanjenja sadržine registrovane pošiljke, odmah prilikom uručenja pošiljke ili najkasnije narednog radnog dana.

Član 54.

Potraživanje naknade štete i druga potraživanja iz ugovora o obavljanju poštanskih usluga, korisnik poštanskih usluga ili ovlašćeno lice može ostvariti podnošenjem zahteva poštanskom operatoru u pismenoj formi, na način predviđen posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga ili podnošenjem tužbe sudu – ukoliko poštanski operator ne isplati to potraživanje u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva za naknadu štete.

Na potraživanje korisnika poštanskih usluga ili ovlašćenog lica poštanski operator plaća zateznu kamatu od dana podnošenja zahteva iz stava 1. ovog člana.

Na potraživanje poštanskog operatora kamata teče od dana podnošenja zahteva korisniku poštanskih usluga.

Član 55.

Ako se izgubljena poštanska pošiljka ili deo te pošiljke pronađe posle isplate iznosa određenog ovim zakonom ili naknade štete, poštanski operator je dužan da o tome obavesti pošiljaoca ili ovlašćeno lice, kome je taj iznos, odnosno naknada štete isplaćena.

U slučaju iz stava 1. ovog člana, pošiljalac, odnosno ovlašćeno lice, može zahtevati da mu se preda pronađena poštanska pošiljka, odnosno deo te pošiljke, pod uslovom da vrati iznos koji mu je isplaćen umanjen za naknadu štete koju bi dobio za prekoračenje roka uručenja, i to u roku od trideset dana od dana saopštenja da je izgubljena pošiljka, odnosno da je deo pošiljke pronađen.

Ako pošiljalac, odnosno ovlašćeno lice, u roku iz stava 2. ovog člana, ne podnese zahtev da mu se preda pronađena poštanska pošiljka, odnosno deo te pošiljke, poštanski operator stiče pravo raspolaganja pronađenom pošiljkom, odnosno delom te pošiljke.

Član 56.

Potraživanja poštanskih operatora prema korisnicima poštanskih usluga i potraživanja korisnika poštanskih usluga prema poštanskim operatorima zastarevaju, i to:

potraživanja zbog manje, odnosno više naplaćene poštarine za poštanske usluge ili drugih troškova – za šest meseci;

potraživanja koja se naplaćuju u tromesečnim ili kraćim rokovima – za jednu godinu;

druga potraživanja – za jednu godinu, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Rokovi zastarelosti iz stava 1. ovog člana počinju da teku:

kod potraživanja manje ili više naplaćene poštarine ili drugih troškova – od dana plaćanja;

kod potraživanja koja se odnose na otkupninu – po isteku petnaest dana od dana isteka roka za uručenje;

kod potraživanja zbog delimičnog gubitka ili oštećenja ili zbog prekoračenja roka za prenos i uručenje poštanske pošiljke – od dana uručenja;

kod potraživanja zbog gubitka registrovane pošiljke – po isteku 30 dana od dana isteka roka za prenos pošiljke;

u drugim slučajevima – od dana nastanka potraživanja.

Član 57.

Zastarevanje se prekida kada se poštanskom operatoru dostavi zahtev za isplatu potraživanja u pismenoj formi i nastavlja dalje da teče kad je korisniku poštanskih usluga ili ovlašćenom licu dostavljen pismeni odgovor na taj zahtev i da su mu vraćene isprave priložene uz zahtev.

Zastarelost ne može ni u kom slučaju da nastupi pre nego što protekne rok od 30 dana od dana prijema odgovora poštanskog operatora na zahtev.

Naknadni zahtevi po istom predmetu ne obustavljaju zastarevanje.

Član 58.

Ako se u tokovima prenosa pronađe stvar za koju se utvrdi da pripada nekoj poštanskoj pošiljci, nađena stvar se vraća u tu pošiljku.

Ako ne može da se utvrdi kojoj poštanskoj pošiljci pripada nađena stvar, ostaje kod poštanskog operatora na čuvanju.

Ako se vlasnik nađene stvari ne javi i ne preuzme je u roku od mesec dana od dana kada je nađena, poštanski operator nađenu stvar prodaje po postupku utvrđenom opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga.

Ako se vlasnik nađenih isprava i drugih dokumenata ne javi u roku od trideset dana, poštanski operator će isprave i druga dokumenta dostaviti organu koji ih je izdao ili nadležnom organu opštine.

Član 59.

Iznos dobijen prodajom nađene stvari po odbitku troškova i nađena novčana sredstva čuvaju se godinu dana od dana kada su nađeni.

Ako se vlasnik ne javi u roku iz stava 1. ovog člana, iznos od prodaje nađene stvari, odnosno nađena novčana sredstva, postaju vanredni prihod poštanskog operatora.

Član 60.

Ako je stvar nađena u poslovnim prostorijama poštanskog operatora, koje su namenjene za neposredan rad sa korisnicima poštanskih usluga, važe opšti propisi o nađenim stvarima.

Član 61.

Posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga mogu se predvideti povoljniji uslovi za korisnika u pogledu reklamacije i potraživanja korisnika.

ORGANI I NADLEŽNOSTI

Član 62.

Ovlašćenja i nadležnosti u oblasti poštanskih usluga, ostvaruju Vlada Republike Srbije (u daljem tekstu: Vlada), ministarstvo nadležno za poslove poštanskih usluga (u daljem tekstu: Ministarstvo) i Republička agencija za poštanske usluge.

Član 63.

Vlada utvrđuje politiku i strategiju razvoja, osnovna opredeljenja i principe obavljanja poštanskih usluga, rukovodeći se javnim interesom u ovoj oblasti, profesionalnim principima poštanske struke, načelima Svetskog poštanskog saveza, drugih međunarodnih organizacija, kao i preuzetim međunarodnim obavezama.

Član 64.

Ministarstvo sprovodi politiku Vlade u oblasti poštanskih usluga i vrši nadzor nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.

Član 65.

Osniva se Republička agencija za poštanske usluge (u daljem tekstu: Agencija).

Agencija je nezavisan regulatorni organ.

Agencija je samostalni pravni subjekt i funkcionalno je nezavisna od bilo kog državnog organa, kao i od svih organizacija i lica koja se bave poštanskim uslugama.

Agencija je dužna da svojim delovanjem, u skladu sa ovim zakonom, omogući konkurenciju i spreči svaki vid monopolskog delovanja na tržištu poštanskih usluga.

Član 66.

Agencija:

donosi opšte uslove za obavljanje poštanskih usluga, standarde kvaliteta u obavljanju poštanskih usluga i prati njihovu primenu;

utvrđuje, uz saglasnost Vlade, limite po masi i ceni za rezervisane poštanske usluge;

utvrđuje vreme trajanja ekskluzivnog obavljanja rezervisanih poštanskih usluga;

daje saglasnost na posebne uslove za obavljanje poštanskih usluga;

propisuje bliže uslove iz člana 80. stav 5. ovog zakona;

izdaje i oduzima licence poštanskim operatorima za obavljanje univerzalne poštanske usluge;

izdaje i oduzima odobrenja poštanskim operatorima za obavljanje nerezervisanih poštanskih usluga;

vodi registar izdatih dozvola poštanskim operatorima;

utvrđuje visinu troškova za izdavanje licence, odnosno odobrenja i visinu godišnje naknade za obavljanje poštanskih usluga, kao i rokove za izmirenje obaveza plaćanja;

prati da li se poštanski operatori pridržavaju uslova sadržanih u izdatim licencama, odnosno odobrenjima, a u slučaju povreda tih uslova ili odredaba ovog zakona, preduzima mere iz svoje nadležnosti;

određuje tarifne stavove za univerzalnu poštansku uslugu;

odobrava poštanskim operatorima izdavanje redovnih poštanskih maraka;

preduzima mere u cilju unapređenja konkurencije na tržištu poštanskih usluga;

donosi plan izdavanja prigodnih poštanskih maraka i vrednosnica;

prati rad poštanskih operatora po primedbama, odnosno prigovorima korisnika;

prati razvoj u oblasti poštanskih usluga;

prikuplja informacije, formira i održava bazu podataka od značaja za oblast poštanskih usluga i redovno objavljuje podatke;

ostvaruje međunarodne kontakte u oblasti poštanske regulative;

obezbeđuje javnost u radu;

donosi poslovnik o svom radu;

obavlja i druge poslove utvrđene zakonom.

Akta iz stava 1. tač. 1), 2), 3), 5), 9) i 11) ovog člana, Agencija objavljuje u “Službenom glasniku Republike Srbije”.

Poslove iz stava 1. tač. 1) do 12) ovog člana, Agencija obavlja kao poverene poslove.

Član 67.

Agencija ima svojstvo pravnog lica, koje stiče upisom u registar.

Agencija posluje po propisima o javnim službama.

Organ Agencije je Savet, koji donosi sve odluke iz nadležnosti Agencije.

Agenciju predstavlja i zastupa predsednik Saveta, a u slučaju njegove sprečenosti, Agenciju zastupa zamenik predsednika Saveta.

Predsednik Saveta, odnosno zamenik predsednika Saveta kada vrši njegovu funkciju, može, u celini ili delimično, preneti funkciju zastupanja Agencije drugom članu Saveta, samo na osnovu odluke Saveta.

Za obavljanje pojedinih stručnih poslova iz svoje nadležnosti, Agencija može angažovati druga domaća ili strana pravna ili fizička lica.

Član 68.

Agencijom upravlja Savet.

Savet ima pet članova koje bira i razrešava Narodna skupština.

Mandat članova Saveta traje šest godina.

Predsednika i zamenika predsednika Saveta biraju članovi Saveta iz svojih redova.

Članovi Saveta su u radnom odnosu po osnovu svog izbora u Savet.

Savet donosi odluke većinom glasova ukupnog broja članova Saveta.

Rad Saveta je javan.

Član 69.

Za članove Saveta mogu se birati samo lica koja imaju odgovarajuća stručna znanja i iskustvo iz oblasti poštanskih usluga.

Za članove Saveta ne mogu se birati lica koja su osuđivana na kaznu zatvora za krivično delo zloupotrebe službenog položaja, prevare, korupcije, krađe ili drugog krivičnog dela koje ih čini nedostojnim za obavljanje ovih funkcija ili koja steknu direktni ili indirektni udeo u vlasništvu kod operatora poštanskih usluga.

Predlog za izbor članova Saveta, Vlada utvrđuje na osnovu kandidature koju podnose Ministarstvo, odgovarajuće naučne institucije, kao i registrovana udruženja poštanskih operatora i/ili korisnika.

Član 70.

Članovi Saveta biraju se najkasnije 60 dana pre isteka mandata prethodnih članova Saveta. U slučaju da izbor članova Saveta ne bude izvršen do isteka mandata prethodnih članova Saveta, prethodni članovi Saveta nastavljaju da obavljaju funkcije do izbora novih članova Saveta.

Član 71.

Narodna skupština može razrešiti člana Saveta samo u sledećim slučajevima:

ako je zbog bolesti ili drugog razloga nesposoban da obavlja dužnost duže od 6 (šest) meseci u kontinuitetu;

ako bude pravosnažno osuđen na kaznu zatvora za krivično delo zloupotrebe službenog položaja, prevare, korupcije, krađe ili drugog krivičnog dela koje ga čini nedostojnim za obavljanje funkcije;

ako svojim delovanjem preduzima radnje koje su u suprotnosti sa odredbama ovog zakona;

ako stekne direktni ili indirektni udeo u vlasništvu kod operatora poštanskih usluga;

Predlog za razrešenje članova Saveta podnosi Vlada ili Savet.

Član 72.

Savet donosi statut Agencije kojim se, između ostalog, bliže uređuje unutrašnja organizacija i način rada Agencije

Na statut Agencije saglasnost daje Vlada.

Član 73.

Predsednik Saveta:

organizuje i rukovodi radom Saveta;

izvršava odluke Saveta;

predstavlja i zastupa Agenciju;

ima ovlašćenja direktora u ostvarivanju prava, obaveza i odgovornosti po osnovu rada.

Član 74.

Finansiranje Agencije vrši se u skladu sa finansijskim planom koji za svaku godinu donosi Savet.

Finansijskim planom utvrđuju se ukupni prihodi i rashodi Agencije, uključujući i rezerve za nepredviđene izdatke, kao i elementi za celovito sagledavanje politike zarada i zaposlenosti u Agenciji.

Finansijski plan se donosi najkasnije do 15. decembra tekuće godine za narednu godinu.

Na finansijski plan iz stava 1., ovog člana saglasnost daje Vlada.

Svi obračuni prihoda i rashoda Agencije podležu godišnjoj reviziji od strane nezavisnog ovlašćenog revizora. Obračuni se obavljaju najkasnije tri meseca po završetku finansijske godine.

Nezavisnog ovlašćenog revizora određuje Savet Agencije, u skladu sa zakonom.

Za prvu godinu rada Agencije, sredstva se obezbeđuju iz budžetske rezerve u vidu kratkoročne pozajmice, u skladu sa zakonom, a na osnovu finansijskog plana na koji saglasnost daje Vlada, kojim se utvrđuje i dinamika vraćanja sredstava u budžet iz redovnih prihoda Agencije.

Član 75.

Plata predsednika Saveta iznosi deset, a plata članova Saveta osam prosečnih mesečnih zarada u privredi Republike Srbije, prema poslednjim objavljenim podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.

Član 76.

Savet podnosi Narodnoj skupštini godišnji izveštaj o svojim aktivnostima koji naročito obuhvata:

razvoj poštanskih usluga u Republici Srbiji;

primenu principa tarifne politike u oblasti poštanskih usluga;

dostignuti nivo realizacije univerzalne poštanske usluge sa procenom stepena zadovoljenja potreba korisnika;

izveštaj o dozvolama izdatim operatorima i uslovima obavljanja poštanskih usluga na osnovu njih.

Član 77.

Odluke Saveta kojima se rešava o pravima i obavezama poštanskih operatora i korisnika su konačne.

Protiv odluka Saveta može se pokrenuti upravni spor.

Član 78.

Poštanski operator obavlja poštanske usluge na osnovu dozvole.

Član 79.

Agencija izdaje dozvolu domaćim i stranim licima.

Vrste dozvola su:

odobrenje;

licenca.

Član 80.

U zahtevu za dodelu dozvole domaće, odnosno strano lice navodi naročito: poštanske usluge za koje traži dozvolu, teritoriju na kojoj će obavljati navedene usluge, vremenski period za koji se traži dozvola i svoj identifikacioni znak.

Zahtev za dodelu dozvole se podnosi na obrascu koji propisuje Agencija.

Uz zahtev za dodelu odobrenja dostavljaju se posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga.

Uz zahtev za dodelu licence dostavljaju se posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga i dokaz o ispunjavanju uslova za izdavanje licence.

Uslov za izdavanje licence je da podnosilac zahteva poseduje poštansku mrežu.

Član 81.

Agencija je dužna da o urednom zahtevu za dodelu dozvole odluči u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva.

Ako Agencija ne donese odluku iz stava 1. ovog člana dozvola se smatra dodeljenom narednog dana po isteku tog roka.

Član 82.

Poštanski operator plaća Agenciji troškove za izdavanje dozvole i godišnju naknadu za obavljanje poštanskih usluga.

Troškove za izdavanje dozvole određuje Savet Agencije, s tim što ti troškovi ne mogu preći iznos od 200 evra u dinarskoj protivvrednosti.

Godišnja naknada za obavljanje poštanskih usluga utvrđuje se u visini do 0,5% od ostvarenog prihoda poštanskog operatora u obavljanju poštanskih usluga, a u skladu sa finansijskim planom Agencije.

Sredstva ostvarena od godišnje naknade za obavljanje poštanskih usluga koriste se za finansiranje rada Agencije.

Član 83.

Dozvola sadrži naročito:

specifikaciju poštanskih usluga;

teritoriju na kojoj se obavljaju poštanske usluge;

period važenja dozvole i datum početka obavljanja poštanskih usluga;

visinu troškova za izdavanje dozvole i rokove za izmirenje obaveza plaćanja.

Član 84.

Odobrenje se izdaje na ograničen rok trajanja od jedne do deset godina u skladu sa podnetim zahtevom. Licenca se izdaje na period do dvadeset godina.

Član 85.

Korisnik dozvole je dužan da koristi predmet dozvole, odnosno obavlja poštanske usluge u skladu sa zakonom, po pravilima struke, poštujući načelo poštenja i savesnosti.

Korisnik dozvole može da prestane da koristi predmet dozvole i pre isteka roka na koji je dozvola izdata.

U slučaju iz stava 2. ovog člana korisnik dozvole je dužan da o prestanku korišćenja predmeta dozvole obavesti Agenciju u roku ne kraćem od 30 dana pre prestanka rada i izmiri sve preuzete obaveze prema korisnicima poštanskih usluga i drugim licima.

Član 86.

Dozvola može biti oduzeta u slučaju da korisnik dozvole ne obavlja poštanske usluge u skladu sa zakonom.

U slučaju iz stava 1. ovog člana Agencija određuje način izmirivanja preuzetih obaveza korisnika dozvole prema korisnicima poštanskih usluga, odnosno postupanje sa poštanskim pošiljkama. Troškove nastale po ovom osnovu dužan je da naknadi korisnik dozvole.

Član 87.

Nadzor nad primenom ovog zakona i drugih propisa kojima se uređuje obavljanje poštanskih usluga obavlja Ministarstvo.

Inspekcijski nadzor iz stava 1. ovog člana Ministarstvo obavlja preko inspektora za poštanske usluge (u daljem tekstu: inspektor).

Član 88.

Inspektor je dužan da u vršenju poslova nadzora sarađuje sa drugim inspektorima, pravosudnim, prekršajnim i drugim nadležnim organima.

Inspektor je dužan da uzme u postupak prijave građana, preduzeća i drugih pravnih lica u vezi sa poslovima iz svoje nadležnosti i da o postupku i rezultatima postupka obavesti, u primerenom roku, podnosioca prijave.

Inspektor je dužan da preduzima i predlaže potrebne preventivne mere za sprečavanje povrede propisa kojima se uređuje obavljanje poštanskih usluga.

Član 89.

U vršenju nadzora inspektor ima pravo i dužnost da:

pregleda prostorije gde se obavljaju poštanske usluge;

pregleda poslovne knjige i drugu dokumentaciju koja se odnosi na obavljanje poštanskih usluga;

pregleda vozila kojima se prevoze poštanske pošiljke;

uzima pismene i usmene izjave od odgovornih lica i svedoka o pitanjima koja su od značaja za utvrđivanje činjeničnog stanja;

Član 90.

Inspektor je ovlašćen da:

naloži da mu se stavi na uvid potrebna dokumentacija ako se ne nalazi u objektu u kome se vrši kontrola;

naloži otklanjanje utvrđene nepravilnosti, kada prilikom vršenja inspekcijskog nadzora utvrdi da propis nije primenjen ili je nepravilno primenjen i utvrdi za to potreban rok;

naredi povraćaj više naplaćene poštarine;

podnese prijavu nadležnom organu za učinjeno krivično delo ili privredni prestup, odnosno podnese zahtev za pokretanje prekršajnog postupka;

privremeno oduzme poštanske pošiljke čiji je sadržaj zabranjen;

privremeno oduzme predmete koji su bili upotrebljeni, namenjeni ili su nastali izvršenjem prekršaja, privrednog prestupa ili krivičnog dela i izda potvrdu o oduzetim predmetima.

privremeno rešenjem zabrani obavljanje delatnosti, zatvaranjem prostorije u kojoj se obavlja delatnost ili na drugi odgovarajući način u slučajevima kada se:

1. inspektoru onemogući vršenje poslova nadzora i

2. neovlašćeno obavlja delatnost.

Inspektor će rešenjem utvrditi vreme trajanja privremene zabrane obavljanja delatnosti iz stava 1. tačka 7) ovog člana, u kome su lica dužna da otklone protivpravno stanje zbog koga je mera izrečena.

Član 91.

Ako inspektor prilikom vršenja nadzora utvrdi da propis nije primenjen ili da je nepravilno primenjen, doneće rešenje o otklanjanju utvrđene nepravilnosti u roku od tri dana od dana izvršenog nadzora.

Rešenje o privremenoj zabrani obavljanja delatnosti i rešenje o oduzimanju robe, inspektor donosi u roku od 24 časa od dana zatvaranja objekta, odnosno oduzimanja poštanske pošiljke.

Član 92.

Protiv rešenja inspektora dopuštena je žalba ministru nadležnom za poštanske usluge u roku od osam dana od dana prijema rešenja.

Odluka po žalbi protiv rešenja inspektora doneće se u roku od osam dana od dana prijema žalbe i spisa predmeta.

Žalba izjavljena na rešenje inspektora ne odlaže njegovo izvrešenje.

Član 93.

U vršenju inspekcijskog nadzora, inspektor dužan je da o uočenim nepravilnostima obavesti Agenciju i, po potrebi, predloži Agenciji preduzimanje mera iz njene nadležnosti.

Član 94.

Novčanom kaznom od 2.000.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice koje obavlja univerzalne poštanske usluge bez licence (član 15. stav 1).

Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana, novčanom kaznom od 100.000 do 200.000 dinara, kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu.

Član 95.

Novčanom kaznom od 1.000.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice – poštanski operator ako obavlja pojedine poštanske usluge bez dozvole (član 78).

Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana, novčanom kaznom od 50.000 do 200.000 dinara kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu – poštanskom operatoru.

Član 96.

Novčanom kaznom od 100.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup javni poštanski operator ako ne vodi odvojene račune za rezervisne i nerezervisane usluge (član 24. stav 1).

Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 5.000 do 200.000 dinara i odgovorno lice u javnom poštanskom operatoru.

Član 97.

Novčanom kaznom od 50.000 do 200.000 dinara kazniće se za prekršaj javni odnosno drugi poštanski operator:

1) ako ne obezbedi nepovredivost poštanskih pošiljaka i tajnost podataka (član 6. stav 1);

2) ako ne odredi i na uobičajeni način ne objavi radno vreme sa korisnicima poštanskih usluga (član 9. stav 1);

3) ako obavlja univerzalnu poštansku uslugu suprotno članu 17. ovog zakona ;

4) ako obavlja prijem i prenos poštanskih pošiljaka čija je sadržina zabranjena (član 29);

5) ako ne prenese i ne uruči poštanske pošiljke u propisanim rokovima (član 31);

6) ako postupa suprotno članu 37. ovog zakona.

Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 5.000 do 10.000 dinara i odgovorno lice u javnom poštanskom operatoru odnosno poštanskom operatoru.

Član 98.

Novčanom kaznom od 50.000 do 100.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako:

1) ne obezbedi nepovredivost poštanskih pošiljaka i tajnost podataka (član 6. stav 1);

2) ne odredi i na uobičajeni način ne objavi radno vreme sa korisnicima poštanskih usluga (član 9. stav 1);

3) obavlja univerzalne poštanske usluge bez licence (član 15. stav 1);

4) obavlja univerzalnu poštansku uslugu suprotno članu 17. ovog zakona ;

5) obavlja prijem i prenos poštanskih pošiljaka čija je sadržina zabranjena (član 29);

6) ne prenese i ne uruči poštanske pošiljke u propisanim rokovima (član 31);

7) postupa suprotno članu 37. ovog zakona.

Član 99.

Novčanom kaznom od 5.000 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako:

1) ne obezbedi nepovredivost poštanskih pošiljaka i tajnost podataka (član 6. stav 1);

2) ne odredi i na uobičajeni način ne objavi radno vreme sa korisnicima poštanskih usluga (član 9. stav 1);

3) obavlja univerzalne poštanske usluge bez licence (član 15. stav 1);

4) obavlja univerzalnu poštansku uslugu suprotno članu 17. ovog zakona ;

5) obavlja prijem i prenos poštanskih pošiljaka čija je sadržina zabranjena (član 29);

6) ne prenese i ne uruči poštanske pošiljke u propisanim rokovima (član 31);

7) postupa suprotno članu 37. ovog zakona.

Član 100.

Vlada podnosi Narodnoj skupštini predlog za izbor članova Saveta Agencije u roku od trideset dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 101.

Savet Agencije konstituisaće se u roku od 45 dana od dana izbora članova.

Savet je obavezan da na konstitutivnoj sednici izabere predsednika i zamenika predsednika Saveta, donese poslovnik o svom radu i akt o sistematizaciji poslova i zadataka.

Član 102.

Vlada će u roku od 30 dana od dana izbora članova Saveta Agencije obezbediti prostorne, tehničke, finansijske i druge materijalne uslove za početak rada Agencije.

Član 103.

Finansijski plan za prvu godinu rada Agencije, Savet Agencije doneće u roku od 30 dana od dana svog konstituisanja.

Podzakonska akta, u skladu sa ovim zakonom, Savet Agencije doneće u roku od šest meseci od dana svog konstituisanja.

Do donošenja akata iz stava 2. ovog člana, primenjivaće se važeći propisi, odnosno opšta akta, koji nisu u suprotnosti sa ovim zakonom.

Član 104.

Poštanski operatori koji u vreme stupanja na snagu ovog zakona obavljaju poštanske usluge, obavezni su da usklade svoje poslovanje i obavljanje delatnosti u oblasti poštanskih usluga s odredbama ovog zakona u roku od jedne godine od dana izbora članova Saveta Agencije.

Zahtev za izdavanje licence odnosno odobrenja za obavljanje poštanskih usluga, poštanski operatori iz stava 1. ovog člana, mogu podneti u roku od tri meseca od dana izbora članova Saveta Agencije.

Ako poštanski operatori ne podnesu zahtev iz stava 2. ovog člana, narednog dana od dana isteka tog roka, prestaju sa radom.

Član 105.

Do donošenja akta iz člana 66. stav 1. tačka 2) ovog zakona rezervisanim poštanskim uslugama u pogledu prijema, sortiranja, prenosa i uručenja poštanskih pošiljaka smatraju se pismonosne pošiljke čija je masa 350 grama, a cena petostruki iznos poštarine za pismo prve stope težine i najbrži stepen prenosa.

Član 106.

Do donošenja akta Vlade Republike Srbije o osnivanju javnog poštanskog operatora na osnovu člana 31. stav 3. Zakona o javnim preduzećima i obavljanju delatnosti od opšteg interesa („Službeni glasnik RS“, br. 25/2000 i 25/2002), javnim poštanskim operatorom, u smislu ovog zakona, smatra se Javno preduzeće PTT saobraćaja „Srbija“.

Član 107.

Danom stupanja na snagu akta iz člana 104. ovog zakona prestaju da važe odredbe Zakona o sistemima veza (“Službeni glasnik RS“, br. 38/91, 41/91, 53/93, 67/93, 48/94 i 20/97) kojima su uređeni: osnivanje i delatnost javnog preduzeća za obavljanje PTT saobraćaja (čl. 8, 9. i 10), organizovanje Preduzeća PTT kao holding preduzeća (član 11a st. 1, 3, 4. i 5), imenovanje organa uprave zavisnog preduzeća (član 11v), odnos matičnog i zavisnog preduzeća (član 11d), sredstva za osnivanje i rad Preduzeća PTT (član 13. i član 14. st. 1, 2. i 5), status zaposlenih u matičnom i zavisnom preduzeću (član 14b), sprovođenje stečajnog postupka nad Preduzećem PTT (član 17), statut Preduzeća PTT (član 18), organi uprave Preduzeća PTT (čl. 19, 20, 21. i 22), obaveze Preduzeća PTT u slučaju štrajka (član 23) i obaveze Preduzeća PTT u slučaju proglašavanja vanrednog stanja (član 24).

Član 108.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije“.

OBRAZLOŽENjE

Ustavni osnov za donošenje Zakona o poštanskim uslugama sadržan je u odredbi člana 72. stav 1. tačka 9. Ustava Republike Srbije, kojom je predviđeno da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje, između ostalog i osnovne pravce privrednog i tehnološkog razvoja, kao i u odredbi člana 72. stav 1. tačka 12. Ustava, a u vezi odredbi čl. 55, 57, 60 i 64 Ustava. Odredbom člana 72. stav 1. tačka 12. predviđeno je da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom, dok se ustavnim odredbama čl. 55, 57, 60 i 64 u Republici Srbiji predviđa sloboda privređivanja i slobodno obavljanje privredne delatnosti pod jednakim uslovima u skladu sa Ustavom i zakonom, jamči se stranom licu obavljanje privredne delatnosti pod uslovima koji su zakonom utvrđeni za domaća lica, predviđa se slobodna razmena roba i usluga i utvrđuje protivustavnim svaki akt ili radnja kojima se stvara ili podstiče monopolski položaj ili na drugi način ograničava tržište.

Razlozi za donošenje zakona

Stvaranje evropskog ekonomskog prostora, kao i određene političko institucionalne promene nastale u tim zemljama, usled širih zahteva za deregulacijom i liberalizacijom tržišta poštanskih usluga, nužno nameću neophodnost transformacije poštanskih uprava u nezavisne subjekte sa precizno definisanim pravnim statusom, finansijskom samostalnošću i sposobnošću da se u uslovima narastajuće konkurencije, prilagode tržištu i potrebama korisnika.

Pravo monopola je u oblasti telekomunikacija ukinuto januara 1998. godine, dok se u oblasti poštanskog sektora ostavlja rok do 2009. godine, u kome treba ukinuti poštanski monopol. U tom periodu, treba sprovesti strukturnu reformu celokupnog PTT sistema, kao i transformaciju poštanskog sektora kako bi se Pošta kao javni operator na vreme pripremila za konkurentsku borbu na tržištu komunikacija i obezbedila nova tržišta.

Polazeći od značaja sektora komunikacija u celini, kao i značaja ubrzanog razvoja poštanskog saobraćaja čije je funkcionisanje zasnovano na jedinstvu tehnoloških tokova koji u nacionalnim razmerama predstavljaju integralnu funkcionalnu celinu, a u međunarodnim homogeni deo integrisane svetske poštanske mreže, potrebno je usvojiti novi Zakon o poštanskim uslugama. Tim pre, što dosadašnji još važeći Zakon o sistemima veza kao predmet obuhvata i oblasti pošte i telekomunikacija, što je koncept koji je neodrživ i odavno napušten u uporednopravnoj praksi gde su ove dve oblasti ljudske delatnosti odavno normativno razdvojene i uređene posebnim zakonima. Zakon o telekomunikacijama već je donet.

Pošta predstavlja vitalni deo ekonomske infrastrukture Republike Srbije i od velikog je značaja da spremno krene u susret izazovima i mogućnostima koje pruža sve kompetitivnije tržište komunikacija. Strategija razvoja poštanskog saobraćaja nužno mora biti usmerena, s jedne strane ka zahtevima tržišta, a sa druge strane ka merama neophodnim za rešavanje problema statusa poštanskih uprava.

Prekretnicu u razvoju pošte predstavljao je dvadeseti Kongres Svetskog poštanskog saveza u Vašingtonu 1990. godine, koji je video budućnost pošte u njenom razvoju kao samostalne komercijalne delatnosti. Poštanska strategija iz Seula iz 1994. godine, Rezolucija S 95, Zelena knjiga Evropske ekonomske zajednice o tržištu poštanskih usluga iz 1992. godine, kao i Direktiva Evropske Unije o poštanskim uslugama 97/67 EC, kao i nova Direktiva 2002/EC/39 posebnu pažnju posvećuju uvođenju konkurencije u poštanski saobraćaj i poboljšanju konkurentnosti poštanskog sektora na tržištu poštanskih usluga.

Dvadeset prvi Kongres Svetskog poštanskog saveza u Seulu razmatrao je temu „Svetski poštanski savez i pošta sutrašnjice – globalno strateško planiranje u konkurentskom okruženju“, pri čemu je naglašen značaj deregulacije, liberalizacije tržišta novih usluga i razvoja novih tehnologija za razvoj poštanskog sektora, što je potvrdio i dvadeset drugi kongres Svetskog poštanskog saveza u Pekingu kroz usvojenu strategiju. Zelena knjiga je definisala osnovne okvire u kojima treba da se obavlja poštanska delatnost na jedinstvenom tržištu EZ. Pošta i telekomunikacije moraju biti oslobođene državnog uticaja i osposobiti se da se na tržištu poštanskih i telekomunikacionih usluga svojim kvalitetom izbore za mesto lidera.

Status pošte u nekoj zemlji određen je nacionalnim zakonodavstvom i njegovim specifičnostima. Zakoni, podzakonska i ostala pravna akta koja se sprovode kroz nadležne institucije sistema, predstavljaju institucionalni okvir poslovanja pošte. Pri izradi Zakona o poštanskim uslugama korišćena su iskustva zemalja Evropske unije, kao i zemalja koje su u procesu tranzicije. Imajući u vidu potrebu za donošenjem Zakona o poštanskim uslugama Republike Srbije, kao prateća zakonska i podzakonska akta, rešenja evropskog zakonodavca mogu biti korisna kao putokaz u iznalaženju optimalnih rešenja, poštujući pri tome sopstvene specifičnosti, kao i situaciju u kojoj se nalazimo.

Dalja zakonska regulativa iz domena poštanskog saobraćaja trebalo bi da sledi vladajuće ekonomsko mišljenje koje je ugrađeno u Poštansku strategiju iz Seula i Generalni akcioni plan iz Vašingtona, kao i najnoviju strategiju iz Pekinga, a to je usvajanje seta zakona koji maksimalno podstiču konkurenciju na poštanskom tržištu, daju upravljanju najveću moguću autonomiju, vodeći pri tome računa da se obezbedi odgovornost u pogledu rezultata poslovanja i kontrola, smanjuju monopolističke privilegije poštanske službe uz istovremeno omogućavanje poštanskoj službi da ispuni svoje obaveze u obavljanju univerzalne poštanske usluge i ograničavaju regulativu samo na neophodni minimum nužan za kontrolu ciljeva postavljenih od strane vlade u skladu sa njenom politikom.

Dilema koja se nametala poštanskim upravama sveta tokom poslednjih 10 godina jeste da li ostati iza granica monopola zaštićenog državom, pri čemu će se ostvarivati razuman profit za jedno određeno vreme posle čega nužno dolazi do pada profita, ili ići u susret pravičnoj liberalizaciji u okviru koje će Pošta uz predviđene strukturne reforme ostvariti vodeće mesto na tržištu poštanskih usluga.

Ako se želi da strukturne promene dovedu do željenih rezultata, potrebno je izvršiti precizno planiranje kojim će se istovremeno omogućiti i priprema zaposlenih i priprema sistema za određene promene. Promena pravnog statusa Pošte, kao i nova zakonska regulativa u okviru koje je Zakon o poštanskim uslugama samo jedan deo, startna je promena na putu ka transformaciji Pošte u moderno preduzeće sa mestom i ulogom u društvu koje zaslužuje.

Ovim zakonom uvodi se konkurencija u poštanski saobraćaj kroz postepenu liberalizaciju tržišta poštanskih usluga na kome će svi učesnici, javni poštanski operator i drugi poštanski operatori pod uslovima određenim zakonom obavljati poštanske usluge korisnicima.

Cilj Zakona o poštanskim uslugama jeste da buduće poštanske operatore dovede u poziciju koja im omogućava da mogu maksimalno da razvijaju poštanske usluge, uz obavezu da svoje ponašanje usklade sa utvrđenim principima nacionalnog zakonodavstva, i drugim evropskim i svetskim principima i standardima.

Obrazloženje pojedinih rešenja

Prema Zakonu o poštanskim uslugama, Pošta obezbeđuje obavljanje univerzalne poštanske usluge po ujednačenim i svima pristupačnim cenama obavljanjem usluga stanovništvu kroz široko rasprostranjenu nacionalnu poštansku mrežu, pri čemu i buduća struktura i organizacija pošte, kao i način finansiranja, treba da obezbede kako veću tržišnu slobodu u cilju osposobljavanja pošte da se suoči sa konkurencijom, tako i rad na poboljšanju kvaliteta usluga u skladu sa postavljenim standardima kvaliteta.

Zakon o poštanskim uslugama usvojio je rešenja savremenog evropskog zakonodavstva, vodeći pri tome računa o specifičnostima državnog i društvenog uređenja Republike Srbije, kao i o stepenu tehnološkog razvoja poštanskog saobraćaja u ovom trenutku.

Osnovne odredbe (čl. 1 do 11)

Republički Zakon o poštanskim uslugama uređuje obavljanje poštanskih usluga, obezbeđenje dostupnosti univerzalne poštanske usluge pod jednakim uslovima za sve korisnike na teritoriji Republike Srbije, odnose između korisnika i pružalaca poštanskih usluga, kao i uvođenje konkurencije u poštanski saobraćaj.

Poštanske usluge se obavljaju na osnovu ugovora, pod uslovima utvrđenim ovim Zakonom, opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga i aktima poštanskih operatora, kao i na osnovu međunarodnih ugovora i konvencija.

U poglavlju o Osnovnim odredbama Zakona su, pored predmeta zakona, navedena i određena načela kojih se svi učesnici u poštanskom saobraćaju moraju pridržavati. To su načela obavljanja univerzalne poštanske usluge pod jednakim uslovima za sve korisnike, zaštita interesa korisnika, stvaranje uslova za zadovoljavanje potreba korisnika, obezbeđivanje maksimalnog kvaliteta poštanskih usluga, nepovredivost tajnosti poštanskih pošiljaka, podsticanja konkurencije i razvoja poštanskih usluga, načela savesnosti i poštenja, kao i harmonizacije sa regulativom Evropske Unije. Okolnosti koje se odnose na odvijanje poštanskog saobraćaja fizičkih i pravnih lica, kao i sadržaj poruke poštanskih pošiljaka su tajna. Od načela nepovredivosti tajne poštanskih pošiljaka može se odstupiti samo u slučajevima i pod uslovima određenim zakonom.

U uvodnom delu Zakona date su i definicije pojmova: poštanska usluga, univerzalna poštanska usluga, rezervisana usluga, poštanski operator, usluge sa dodatim vrednostima, elektronski prenos, elektronski potpis i sertifikat, regulatorni organ, dozvola, odobrenje i licenca i drugih pojmova koji će biti korišćeni u ovom Zakonu.

Univerzalna poštanska usluga (čl. 12 do 18)

Posebno poglavlje Zakona definiše univerzalnu poštansku uslugu, određuje davaoce univerzalne usluge i njene karakteristike. Univerzalna poštanska usluga predstavlja minimum asortimana poštanskih usluga koje se konstantno obavljaju na celoj teritoriji Republike Srbije, pod jednakim uslovima za sve korisnike, u okviru propisanog kvaliteta i po pristupačnim cenama. Poštanski operatori univerzalne usluge su obavezni da na celoj teritoriji države obezbede obavljanje minimalnog skupa poštanskih usluga kako bi svi korisnici po pristupačnim cenama, u okviru određenog standarda kvaliteta zadovoljili svoje potrebe.

Univerzalna poštanska usluga obuhvata prijem, prenos i uručenje pismonosnih pošiljaka mase do 2 kg, kao i poštanskih paketa mase do 10 kg u unutrašnjem saobraćaju i uručenje paketa mase do 20 kg u međunarodnom poštanskom saobraćaju. Univerzalna poštanska usluga takođe obuhvata i prijem, prenos i uručenje uputnica i sekograma -pošiljki za slepe.

Sve ostale usluge kao npr. kurirske usluge, ekspresne usluge, usluge hibridne pošte, predstavljaju komercijalni servis, gde javni i drugi poštanski operatori jedni drugima konkurišu na tržištu poštanskih usluga.

U okviru obavljanja univerzalne poštanske usluge, mora se osigurati da svi korisnici imaju mogućnost pristupa mreži za obavljanje poštanskih usluga, na razumnoj udaljenosti od svojih mesta stanovanja, uključujući poštanske sandučiće na javnim mestima i u službenim prostorijama javnog poštanskog operatora. U tom cilju, javni poštanski operator će preduzeti mere da obezbedi gustinu kontaktnih tačaka i pristupnih punktova koja odgovara potrebama korisnika.

Univerzalnu poštansku uslugu obavljaju javni i drugi poštanski operatori na osnovu licence. U Republici Srbiji, univerzalnu uslugu obavlja javni poštanski operator za poštanske usluge, a to je sada Javno preduzeće PTT saobraćaja „Srbija“ i drugi poštanski operatori koji dobiju licencu. Okvir za definisanje univerzalne poštanske usluge jeste ustanovljenje skale rezervisanih usluga, čije se obavljanje garantuje javnom poštanskom operatoru kao monopolsko. Garantovanje od strane države ovih ekskluzivnih ili monopolskih prava u sebi sadrži i određene obaveze za izvršioca, npr. u pogledu kvaliteta. U poštanskom saobraćaju, izvršilac ovih monopolskih ili rezervisanih usluga jeste uvek javni poštanski operator i zato se u tu svrhu i koristi termin usluge sa rezervisanim pravom obavljanja ili rezervisane usluge.

U okviru definisanja univerzalnog servisa potrebno je predvideti moguće načine pokrivanja deficita u obavljanju poštanskih usluga, koji se javlja kao posledica nepokrivenosti troškova odgovarajućim prihodima. U tom smislu je Rezolucija Svetskog Poštanskog Saveza C95 iz Seula uputila poziv vladama zemalja članica da odrede granice poštanskog monopola, tj. rezervisanih usluga ili usluga sa ekskluzivnim pravom obavljanja. Većina zapadnoevropskih zemalja je usvojila predlog rešenja iz Direktive Evropske unije o poštanskim uslugama gde je pošti određena granica monopola od 350 grama i petostrukog iznosa poštarine za pisma prve stope težine. Najnovijom direktivom Evropske unije 2002/EC/39 koja je počela sa primenom 2003. god., limit po masi se snižava na 100 grama a po ceni na trostruki iznos poštarine za pisma prve stope težine. Od 2006. godine predviđa se dalje snižavanje limita na 50 grama i dvoipostruki iznos poštarine za pisma prve stope težine, da bi do 2009. godine tržište bilo potpuno liberalizovano.

Rezervisane usluge (čl. 19 do 20)

Zakon o poštanskim uslugama u posebnom poglavlju, rezervisane usluge, definiše koje usluge su rezervisane za javnog poštanskog operatora. U cilju obezbeđenja kontinuiranog obavljanja univerzalne usluge pod finansijski uravnoteženim uslovima, sadašnje Javno preduzeće PTT saobraćaja „Srbija“ će kao javni poštanski operator imati ekskluzivno pravo prijema, prenosa i uručenja pismonosnih pošiljaka mase, ne veće od 350 grama i petostrukog iznosa poštarine za pisma prve stope težine i najbržeg stepena prenosa, kao i prijema, prenosa i isplate uputnica u klasičnoj i elektronskoj formi. Zakon o poštanskim uslugama određuje gornji limit po masi i ceni iz Direktive Evropske Unije o poštanskim uslugama 97/EC/67, a regulatorni organ će određivanjem limita po masi i ceni u okviru zakonskog maksimuma omogućiti postepenu liberalizaciju tržišta u skladu sa razvojem tržišta Evropske unije i dinamikom predviđenom novom Direktivom Evropske Unije o poštanskim uslugama 2002/39/EC/ koja je stupila na snagu 1 januara 2003. godine.

U domenu van rezervisane usluge, javni poštanski operator i drugi poštanski operatori – privatne kompanije konkurišu jedni drugima po ceni i kvalitetu na slobodnom tržištu, tako da javni poštanski operator mora da se ponaša po pravilima konkurencije koja zabranjuje zloupotrebu dominantnog položaja na tržištu.

Tarifni stavovi i poštarina (čl. 21 do 24)

Tarifni stavovi i poštarina predstavljaju posebno mesto u Zakonu. Tarifni stav predstavlja unapred određenu kategoriju poštanskih pošiljaka koje utvrđuje regulatorni organ, dok poštarine predstavljaju cenu koju korisnici plaćaju za obavljene poštanske usluge i njih određuju davaoci univerzalne poštanske usluge, vodeći računa o poštovanju principa jedinstvenosti i nediskriminacije. Poštarine moraju biti bazirane na objektivnim troškovima efikasnog i kvalitetnog obavljanja usluga korisnicima za sve usluge iz domena univerzalne poštanske usluge.

Zakon o poštanskim uslugama je predvideo da na poštarine koje se primenjuju na rezervisane usluge koje obavlja javni poštanski operator, saglasnost daje Vlada Republike Srbije.U slučaju da je prihod od rezervisanih poštanskih usluga manji od troškova, država nadoknađuje tako nastali godišnji gubitak javnog poštanskog operatora.

Odnos prema troškovima treba da bude osnov za određivanje poštarina. Shodno tome, Vlada Republike Srbije odobrava poštarine za rezervisane usluge na bazi troškova efikasnog obavljanja usluge, za svaku pojedinačnu uslugu. Prosečna stopa promene tarifa za pojedinačne usluge ili određenu kombinaciju usluga u okviru rezervisanog servisa, trebalo bi da se utvrdi na bazi pokazatelja koji se odnose na prosečne stope promena nivoa cena i očekivanog tehnološkog razvoja pošte.

Poštarine poštanskih usluga trebalo bi računati tako što će se prvo izračunati cena za svaku fazu prenosa poštanskih pošiljaka, vodeći pri tome računa o svim faktorima koji utiču na troškove, kao što su cena rada, dostupnost pošte, gustina i koncentracija naseljenosti stanovništva, transport i produktivnost. Najčešći način formiranja cene jeste kost-plus sistem, gde se na fiksne i varijabilne troškove dodaje očekivani procenat na ime profita, i ovaj sistem je pogodan jer se pomoću njega može izračunati poštarina za svaku uslugu pojedinačno.

Odobrenje poštarina nije potrebno za poštanske usluge van domena rezervisane usluge. U domenu komercijalnih usluga, poštarine se formiraju u uslovima slobodne konkurencije na tržištu.

Javni poštanski operator mora da vodi odvojene račune za rezervisane i nerezervisane poštanske usluge.

Zajednički troškovi, odnosno troškovi koji ne mogu direktno da se pripišu pojedinačnim uslugama, raspoređuju se, kad god je to moguće, na osnovu direktne analize njihovog izvora.

Ako direktna analiza nije moguća, kategorije zajedničkih troškova se dele na osnovu indirektnog povezivanja sa drugim kategorijama troškova koje je moguće utvrditi.

Kada ni direktne ni indirektne mere utvrđivanja troškova ne mogu da se sprovedu, određena kategorija troškova će biti utvrđena na osnovu opšteg pokazatelja, određenog i izračunatog posebno za rezervisane, a posebno za nerezervisane poštanske usluge.

Poštanske pošiljke (čl. 25 do 43)

Peto poglavlje Zakona o poštanskim uslugama odnosi se na poštanske pošiljke. Ovo poglavlje reguliše uslove za prenos poštanskih pošiljaka, zabranu prijema i prenosa poštanskih pošiljaka koje sadrže predmete čiji je prenos zabranjen zakonom, prava i obaveze javnih i drugih poštanskih operatora i korisnika njihovih usluga, načine plaćanja poštarine, odredbe o uručenju, skladištenju i vraćanju pošiljaka, odredbe o raspoložbama primaoca i pošiljaoca i o neisporučivim pošiljkama. Dostava pismonosnih pošiljaka je organizovana putem pristupnih punktova – poštanskih i kućnih sandučića.

Odgovornost i naknada štete (čl. 44 do 51)

U poglavlju o odgovornosti poštanskih operatora uređuju se obaveze poštanskih operatora u slučajevima gubitka, oštećenja ili umanjenja sadržine pošiljke, kao i u slučajevima prekoračenja roka za prenos i uručenje pošiljaka.

Reklamacije i potraživanja korisnika (čl. 52 do 61)

Reklamacije i potraživanja korisnika predstavljaju poglavlje Zakona koje uređuje rokove u kojima korisnik može da podnese pismenu reklamaciju poštanskom operatoru, kao i rokove koji se odnose na zastarelost potraživanja prema poštanskom operatoru.

Zakon o poštanskim uslugama sadrži takođe odredbe o postupku sa nađenim stvarima.

Organi i nadležnosti (čl. 62 do 77)

Ovim poglavljem Zakona regulišu se ovlašćenja i nadležnosti u oblasti poštanskih usluga. Novina je osnivanje Agencije za poštanske usluge Republike Srbije kao nezavisnog regulatornog organa.

Pri razmatranju statusa Agencije veoma je važno utvrditi način na koji je rešen odnos regulatornog organa i neposrednih pružalaca poštanskih usluga nadležnih za oblast poštanske eksploatacije, tj. operatora.

Savremeni trendovi vode ka razdvajanju regulatorne od funkcije operatora i u većini nacionalnih zakonodavstava je regulatorni organ kao nezavisno telo potpuno odvojeno od operatora. Ova podela je došla do izražaja i na međunarodnom nivou, tako što je transformacijom CEPT-a, Evropske Konferencije Pošta i Telekomunikacija u CERP – organ koji se bavi regulativom iz oblasti pošte i telekomunikacija, došlo do izdvajanja poštanskih operatora i formiranja Asocijacije poštanskih operatora Evrope – POSTEUROP, nadležne za pitanja poštanske eksploatacije. U Svetskom Poštanskom Savezu postoje dva tela – Administrativni Savet, nadležan za poštansku regulativu, i Poštansko Operativno Veće, nadležno za pitanja poštanske eksploatacije.

Ovlašćenja i nadležnosti u oblasti poštanskih usluga ostvaruju Vlada Republike Srbije, nadležno resorno ministarstvo i Agencija za poštanske usluge. Vlada utvrđuje politiku i strategiju razvoja poštanskih usluga koje ministarstvo operativno sprovodi, istovremeno vršeći kontrolu zakonitosti u oblasti poštanskih usluga.

Agencija je samostalni pravni subjekt, poslukje po propisima o javnim službama i funkcionalno je nezavisna od bilo kog državnog organa, kao i od svih organizacija i lica koja se bave poštanskim uslugama. Agencija je dužna da svojim delovanjem, u skladu sa ovim zakonom, omogući konkurenciju i spreči svaki vid monopolskog delovanja na tržištu poštanskih usluga.

Agencija obezbeđuje obavljanje univerzalne poštanske usluge u skladu sa ovim Zakonom, vodeći pri tome računa o poštovanju tehničkih standarda i propisanih normi kvaliteta, u cilju zadovoljenja potreba korisnika i nacionalne ekonomije kao celine. Agencija je takođe nadležna za izdavanje dozvola – odobrenja i licenci za obavljanje poštanskih usluga, utvrđivanje troškova za izdavanje dozvola, kao i za visinu godišnje naknade za obavljanje poštanskih usluga. U delokrug Agencije spada i vršenje nadzora nad obavljanjem usluga svih poštanskih operatora u skladu sa ovim Zakonom, kao i preduzimanje mera u cilju sprečavanja narušavanja konkurencije od strane bilo kog operatora i preduzimanja mera u cilju zaštite potrošača – korisnika poštanskih usluga. Agencija donosi propise kojima se bliže reguliše sektor poštanskih usluga, ukoliko je to potrebno. Agencijom upravlja Savet od pet članova koje bira Narodna skupština.

9. Dozvole (čl. 78 do 86)

Postupak dodele dozvola predstavlja posebno poglavlje Zakona o poštanskim uslugama. Dozvole se mogu izdati stranim i domaćim pravnim i fizičkim licima.

U zahtevu za dodelu dozvole domaće, odnosno strano lice navodi naročito: poštanske usluge za koje traži dozvolu, teritoriju na kojoj će obavljati navedene usluge, vremenski period za koji se traži dozvola i svoj identifikacioni znak. Zahtev za dodelu dozvole se podnosi na obrascu koji propisuje Agencija.

Dozvola sadrži naročito specifikaciju poštanskih usluga; teritoriju na kojoj se obavljaju poštanske usluge; period važenja dozvole i datum početka obavljanja poštanskih usluga; kao i visinu troškova za izdavanje dozvole i rokove za izmirenje obaveza plaćanja.

Razlikujemo dve vrste dozvola: odobrenja i licence.

Odobrenje je isprava, koju izdaje regulatorni organ, kojom se odobrava obavljanje nerezervisanih poštanskih usluga. Uz zahtev za dodelu odobrenja poštanski operator dostavlja i svoj akt – posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga. Odobrenje se izdaje na ograničen rok trajanja od jedne do deset godina u skladu sa podnetim zahtevom.

Licenca je isprava, koju izdaje regulatorni organ, kojom se odobrava obavljanje univerzalne poštanske usluge. Uz zahtev za dodelu licence dostavljaju se posebni uslovi za obavljanje poštanskih usluga i dokaz o resursima potrebnim za obavljanje univerzalne poštanske usluge. Licenca se izdaje na period od dvadeset godina.

Poštanski operator plaća Agenciji troškove za izdavanje dozvole i godišnju naknadu za obavljanje poštanskih usluga. Godišnja naknada za obavljanje poštanskih usluga utvrđuje se u visini do 0,5% od ostvarenog prihoda poštanskog operatora u obavljanju poštanskih usluga, a u skladu sa finansijskim planom Agencije.

Sredstva ostvarena od godišnje naknade za korišćenje dozvole koriste se za finansiranje rada Agencije.

10. Nadzor (čl. 87 do 93)

Ovim poglavljem Zakona uređuje se inspekcijski nadzor u oblasti obavljanja poštanskih usluga. Inspekcijski nadzor vrši Inspektor za poštanske usluge ministarstva nadležnog za poslove poštanskih usluga u skladu sa pravima i obavezama propisanim zakonom. U delokrugu inspektora za poštanske usluge jeste da preduzima i predlaže potrebne preventivne mere za sprečavanje povreda propisa kojima se uređuje obavljanje poštanskih usluga, da nalaže otklanjanje utvrđenih nepravilnosti, da postupa po prijavama građana, preduzeća i drugih pravnih lica, kao i da podnosi prijave i zahteve za pokretanje postupka pred nadležnim organima. Inspektor je dužan da u vršenju poslova nadzora sarađuje sa drugim inspektorima, pravosudnim, prekršajnim i drugim nadležnim organima. Inspektor ima obavezu da o uočenim nepravilnostima obavesti Agenciju i po potrebi predloži preduzimanje mera iz njene nadležnosti. Propisanim pravima i obavezama inspektora za poštanske usluge ne narušava se koncept samostalnosti i nezavisnosti Agencije za poštanske usluge u oblasti regulisanja tržišta poštanskih usluga, već se stvara ambijent za njihovo usaglašeno delovanje sa ciljem unapređenja tržišta i što efikasnije zaštite interesa korisnika.

11. Kaznene odredbe (čl. 94 do 99)

Odredbama čl. 94. do 100. Nacrta zakona ustanovljena su bića privrednih prestupa i prekršaja, shodno dispozicijama propisanim u zakonu i određene visine novčanih kazni shodno Zakonu o privrednim prestupima („Službeni list SFRJ“, br. 4/77, 36/77, 14/85, 74/87, 57/89, 3/90 i „Službeni list SRJ“, br. 27/92, 24/94, 28/96, 64/2001), i Zakonu o prekršajima („Službeni glasnik SRS“, br. 44/89, „Službeni glasnik RS“, br. 21/90, 11/92, 6/93, 20/93, 53/93, 67/93, 28/94, 16/97, 37/97, 36/98, 44/98 i 65/2001) .

IV. Finansijska sredstva za sprovođenje ovog Zakona

Za sprovođenje ovog Zakona nije potrebno trajno obezbediti posebna sredstva u Budžetu. Za osnivanje i početak rada Agencije za poštanske usluge Republike Srbije, Vlada će u roku od 60 dana od stupanja na snagu ovog Zakona obezbediti prostorne, tehničke, finansijske i druge materijalne uslove za početak rada Agencije. Finansiranje Agencije vrši se u skladu sa finansijskim planom koji za svaku godinu donosi Savet. Na finansijski plan saglasnost daje Vlada Republike Srbije.

Za prvu godinu rada Agencije, sredstva se obezbeđuju iz budžetske rezerve u vidu kratkoročne pozajmice, u skladu sa zakonom, a na osnovu finansijskog plana na koji saglasnost daje Vlada, kojim se utvrđuje i dinamika vraćanja sredstava u budžet iz redovnih prihoda Agencije. Procenjuje se da je za investiciono ulaganje za rad Agencije potrebno obezbediti 2.500.000,00 dinara, a za operativne troškove rada Agencije 1.900.000,00 dinara na mesečnom nivou.

V. RAZLOZI ZA DONOšENJE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU

DONOšENJE ZAKONA O POšTANSKIM USLUGAMA PO HITNOM POSTUPKU OD STRANE NARODNE SKUPšTINE REPUBLIKE SRBIJE JE POTREBNO IZ RAZLOGA šTO BI NEUSVAJANJE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU DOVELO DO ZNAčAJNIH šTETNIH POSLEDICA ZA POšTANSKI SAOBRAćAJ U REPUBLICI SRBIJI, KAO I NA RAD JAVNOG PREDUZEćA ZA OBAVLJANJE POšTANSKOG SAOBRAćAJA KAO DELATNOSTI OD DELATNOSTI, KOJE JE OD ZNAčAJ ZA CELOKUPNU PRIVREDU REPUBLIKE SRBIJE.

NAIME, ISTOVREMENO SA DONOšENJEM OVOG ZAKONA PREDVIđENO JE I DONOšENJE ODLUKE VLADE REPUBLIKE SRBIJE O OSNIVANJU POšTE SRBIJE KAO AKCIONARSKOG DRUšTVA, KOJOM SE POSTOJEćE JAVNO PREDUZEćE PTT SAOBRAćAJA „SRBIJA“ REORGANIZUJE, NA POTPUNO NOVIM I SAVREMENIM OSNOVAMA, U JAVNOG POšTANSKOG OPERATORA, šTO ćE OMOGUćITI EFIKASNIJI RAD I POSLOVANJE U SKLADU SA TRžIšNIM USLOVIMA. PRIMENA NAVEDENE ODLUKE NIJE MOGUćA BEZ DONOšENJA OVOG ZAKONA, KOJIM SE STVARA POTREBNO OKRUžENJE ZA RAD I POSLOVANJE JAVNOG POšTANSKOG OPERATORA.

SLEDEćE, NA DONOšENJE ZAKONA O POšTANSKIM USLUGAMA, KOJI ćE NA NOV I SAVREMEN NAčIN UREDITI OBLAST POšTANSKOG SAOBRAćAJA, čEKA SE JOš OD SEPTEMBRA 2003. GODINE, KADA JE VLADA REPUBLIKE SRBIJE UPUTILA PREDLOG ZAKONA O POšTANSKIM USLUGAMA NA DONOšENJE NARODNJ SKUPšTINI REPUBLIKE SRBIJE. TAJ PREDLOG ZAKONA NARODNA SKUPšTINA, DO SVOG RASPUšTANJA, NIJE DONELA, šTO JE DOVELO DO OZBILJNIH POSLEDICA PO JAVNO PREDUZEćE PTT SAOBRAćAJA „SRBIJA“ I NELOJALNE KONKURENCIJE U OBLASTI POšTANSKOG SAOBRAćAJA NA TERITORIJI REPUBLIKE SRBIJE.

NAIME, ZAOSTAJANJE U RESTRUKTUIRANJU NAVEDENOG JAVNOG PREDUZEćA, KAO I CELOKUPNOG SISTEMA POšTANSKOG SABRAćAJA NA TERITORIJI REPUBLIKE SRBIJE VEć JE DOVELO DO NJIHOVE NEKOMPATIBILNOSTI ILI NEUSKLAđENOSTI SA ZEMLJAMA U OKRUžENJU I SA ZEMALJAMA EVROPSKE UNIJE, USLED čEGA NIJE BILO ULAGANJA STRANOG KAPITALA U DELATNOST POšTANSKOG SAOBRAćAJA U JAVNOM PREDUZEćU.

NEUREđENO TRžIšTE U OBLASTI POšTANSKOG SAOBRAćAJA, NERESTRUKTURISANO I ZASTARELO ORGANIZOVAN JAVNO PREDUZEćE, IMA ZA POSLEDICU DA POSLOVANJE VELIKOG BROJA POšTANSKIH OPERATORA NIJE OBUHVAćENO DOMAćIM ZAKONODAVSTVOM.

IZ SVIH NAVEDENIH RAZLOGA PREDLAžE SE DONOšENJE ZAKONA O POšTANSKIM USLUGAMA PO HITNOM POSTUPKU, KAKO BI SE IZBEGLE ZNAčAJNE šTETNE POSLEDICE PO POšTANSKI SAOBRAćAJ I CELOKUPNU PRIVREDU REPUBLIKE SRBIJE.

NAPOMENA

Zakon o poštanskim uslugama je posredstvom Savetodavnog centra za ekonomska i pravna pitanja, dobio pozitivno „Pravno mišljenje o usaglašenosti Nacrta zakona o poštanskim uslugama Republike Srbije sa Zakonom Evropske unije„, od profesora javnog prava EU Jean Monnet-a sa Katedre za evropsko pravo Oto Fridrih univerziteta u Saveznoj Republici Nemačkoj – Chair of European Law i profesora pravnih nauka Manfred A. Dauses-a, Direktora suda Evropske unije – Director h.c. Gerichtshofes der Europaschen Gemeinschaften. Posebno je naglašeno da su ovim zakonom predložena veoma dobra rešenja koja se odnose na: definisanje osnovnih pojmova koji se koriste u ovom zakonu, uvođenje liberalizacije na tržište poštanskih usluga i demonopolizaciju u delu nerezervisanih poštanskih usluga, zaštitu interesa korisnika, zaštitu nepovredivosti tajnosti poštanskih pošiljaka, itd.

Po ovom pravnom mišljenju, Zakon je usklađen:

sa primarnim zakonom Evropske Unije, tj. Ugovorom o EZ/EU

sa sekundarnim zakonodavstvom Evropske Unije, posebno sa odgovarajućim direktivama, odlukama i prepiskom i to:

Direktivom o poštanskim uslugama 97/67/EC – OJL 15/98

Direktivom o poštanskim uslugama 2002/39/EC- OJL 176/2002

Odlukom Evropske komisije 2001/176 EC – OJL 63/59

Odlukom Evropske komisije Deutche Post AG- OJL 125/27

Amandmasnima na Direktivu 97/67/EC- OJL 2000/0139 COD

Ispravljenim predlozima- OJL 2000/0117 COD

Zajedničke pozicije Evropske Zajednice23/2002- OJC 110E/37

Prepikskom sa Evropskom Komisijom – COM 2000-580

Belom knjigom – politika u oblasti transporta do 2010.

Odlukom C/340/99 u oblasti ekspres pošte- CJCE-OJC 200/21

Odlukom C/449/98 u oblasti ekspres pošte- CJCE-OJC 200/18

Odlukom C/450/98 u oblasti ekspres pošte- CJCE-OJC 200/18

Izveštajem Evropske Komisije

Evropskom Parlamentu i Savetu Evrope o

primeni Direktive o poštanskim uslugama 97/67/EC

Pozitivno mišljenje o ovom zakonu i njegovoj usklađenosti sa zakonodavstvom Evropske unije i preporukama Svetskog poštanskog saveza dali su i predstavnici Svetskog poštanskog saveza Luc Laurens – finansijski direktor La Poste i Anne – Laure Buray – pravni savetnik La Poste. Pri svojoj poseti našoj zemlji od 23.06. – 27. 06. 2003. godine veoma detaljno su razmotrili ovaj zakon i dostavili Radnoj grupi svoje sugestije tokom dva sastanka. Radna grupa je usvojila sve sugestije koje su bile u skladu sa našim zakonodavnim sistemom i uvrstila ih u konačnu verziju.