PREDLOG ZAKONA O IZMENI I DOPUNI ZAKONA O PENZIJSKOM
I INVALIDSKOM OSIGURANjU
Član 1.
U Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju (,,Službeni glasnik RS”, br. 34/03, 64/04-US, 84/04-dr. zakon, 85/05, 101/05-dr. zakon i 63/06-US), u članu 231. stav 1. broj: ,,2007” zamenjuje se brojem: ,,2009”.
Član 2.
Posle člana 261. dodaje se član 261a, koji glasi:
,,Član 261a
Izuzetno od odredaba člana 70. stav 4, člana 76. st. 2. i 5, člana 80, člana 81, člana 224. stav 2, člana 234. i člana 244. stav 7. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (,,Službeni glasnik RS”, br. 34/03, 64/04-US, 84/04-dr. zakon, 85/05, 101/05-dr. zakon i 63/06-US), iznos penzije, najniži iznos penzije, iznos novčane naknade i iznos opšteg boda, utvrđen za oktobar 2008. godine povećanjem za 10% izvršenim zajedno sa redovnim usklađivanjem penzija u skladu sa odredbama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju – predstavlja osnov za isplatu penzije, odnosno novčane naknade i određivanje vrednosti opšteg boda za 2009. godinu, i neće se menjati u 2009. godini.
Nakon isteka perioda iz stava 1. ovog člana, iznos iz stava 1. ovog člana predstavlja osnov za prvo naredno usklađivanje penzije, najnižeg iznosa penzije, novčane naknade i vrednosti opšteg boda.”
Član 3.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u ,,Službenom glasniku Republike Srbije”, a član 1. ovog zakona primenjuje se od 1. januara 2008. godine.
OBRAZLOŽENjE
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u članu 70. stav 1. Ustava Republike Srbije kojim je propisano da se penzijsko osiguranje uređuje zakonom i u članu 97. tačka 8. Ustava Republike Srbije, kojim je propisano da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje sistem u oblasti socijalnog osiguranja i drugih oblika socijalne sigurnosti.
Razlozi za donošenje zakona
Razlozi za donošenje zakona proizlaze iz potrebe da se, uzimajući u obzir objektivne okolnosti uslovljene svetskom finansijskom krizom i njihov uticaj na sistem javnih finansija u Republici Srbiji, izvrše neophodne izmene u Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju kako bi se, na bazi novih projekcija fiskalnih agregata i indikatora, saglasno bilansnim mogućnostima budžeta Republike Srbije i iz realnih izvora finansiranja, obezbedilo finansiranje ostvarivanja prava utvrđenih tim zakonom, a za čije ostvarivanje se sredstva obezbeđuju u budžetu Republike Srbije.
Drugi razlog za predloženu izmenu baziran je na otklanjanju neravnopravnog položaja između osiguranika iz člana 42. Zakona koji bi pravo na penziju ostvarili posle 31. decembra 2007. godine i onih koji su to pravo ostvarili pre ovog roka.
Članom 1. Predloga zakona, tj. izmenom odredbe člana 231. stav 1. Zakona, obezbediće se da osiguranicima iz člana 42. Zakona, do 31. decembra 2009. godine, penzijski osnov predstavlja prosečni mesečni iznos zarade osiguranika ostvarene u kalendarskoj godini koja prethodi godini ostvarivanja prava.
Imajući u vidu da se predlaže izmena položaja, tj. već utvrđena starosna penzija osiguranika koji su u penziju otišli nakon 31. decembra 2007. godine, to je neophodno da se član 1. ovog zakona retroaktivno primenjuje od 1. januara 2008. godine.
Iznosi penzija, najniži iznos penzije, iznos novčane naknade, iznos opšteg boda i iznos penzije vojnih osiguranika povećani su u 2008. godini za 10% – u skladu sa Uredbom o vanrednom povećanju penzija („Službeni glasnik RS”, broj 79/08) i redovno usklađeni, saglasno odredbama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.
Imajući u vidu to da se obezbeđivanje ostvarivanja navedenih prava, ukoliko bi se njihovo usklađivanje nastavilo primenom važećih odredaba Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, ne bi moglo finansirati iz realnih sredstava budžeta Republike Srbije, odnosno da bi finansiranje navedenih prava u višim – usklađenim iznosima moglo da dovede u pitanje likvidnost budžeta, kao i da bi bilo od uticaja na podsticanje negativnih efekata povećane javne potrošnje i njihovo dejstvo na makroekonomsku politiku zemlje, neophodno je bilo da se predlože odgovarajuća rešenja kojima bi se sprečili negativni efekti.
S tim u vezi, a saglasno razlozima za donošenje ovog zakona predlaže se da se iznos penzije, najniži iznos penzije, iznos novčane naknade i iznos opšteg boda zadrži na dostignutom nivou, odnosno da se ne usklađuje u 2009. godini (novi član 261a).
Predloženim rešenjima obezbeđuje se nastavak nesmetanog finansiranja ostvarivanja navedenih prava u propisanim iznosima i to iz realnih izvora finansiranja, odnosno prema propisanim iznosima prava i iz sredstava kojima se,
saglasno tim iznosima, obezbeđuje nesmetano i blagovremeno ostvarivanje tih prava, a na način kojim se ne dovodi u pitanje zakonitost ostvarivanja prava i nesmetan rad organa i organizacije koji su nadležni za obezbeđenje ostvarivanja tih prava.
Finansijska sredstva potrebna za sprovođenje zakona
Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti dodatna sredstva u budžetu Republike Srbije.
Opšti interes za povratno dejstvo odredbe zakona
Članom 3. Predloga zakona predviđeno je da se član 1. Predloga zakona, primenjuje od 1. janura 2008. godine.
U članu 197. stav 2. Ustava Republike Srbije utvrđeno je da, izuzetno, samo pojedine odredbe zakona mogu imati povratno dejstvo, ako to nalaže opšti interes utvrđen pri donošenju zakona.
Članom 1. Predloga zakona menja se član 231. stav 1. Zakona, čime će se stvoriti uslovi da se osiguranicima iz člana 42. Zakona koji su ostvarili ili ostvaruju pravo na starosnu penziju posle 31. decembra 2007. godine a do 31. decembra 2009. godine, obračun penzije vrši od penzijskog osnova koji predstavlja prosečni mesečni iznos zarade osiguranika ostvarene u kalendarskoj godini koja prethodi godini ostvarivanja prava. Ovakvom izmenom se izjednačavaju osiguranici iz člana 42. Zakona i stvara konzistentnost u pogledu povoljnijeg načina obračuna penzije i povoljnijih uslova za sticanje prava na penziju do 31. decembra 2009. godine koji su propisani za ovu kategoriju osiguranika.
Ukoliko se član 1. Predloga zakona ne bi primenjivao od 1. januara 2008. godine, s obzirom da je odredba člana 231. stav 1. Zakona, čija se izmena predlaže, imala primenu do 31. decembra 2007. godine, određeni osiguranici koji su pravo na penziju ostvarili ili ostvaruju u periodu od 1. januara 2008. do dana stupanja zakona na snagu, bili bi u nepovoljnijem položaju, u odnosu na osiguranike koji su pravo na penziju ostvarili do 31. decembra 2007. godine i osiguranike koji bi pravo na penziju ostvarili od dana stupanja zakona na snagu, jer bi se njima obračun penzije vršio na nepovoljniji način. Primenom člana 1. Predloga zakona od 1. januara 2008. godine obezbeđuje se da navedeni osiguranici budu u jednakom pravnom položaju, odnosno da pravo na obračun penzije ostvare pod istim uslovima.
Razlozi za donošenje zakona po hitnom postupku
Nedonošenje ovog zakona po hitnom postupku moglo bi da prouzrokuje štetne posledice po rad organa i organizacije obaveznog socijalnog osiguranja.
P R E G L E D
ODREDABA ZAKONA O PENZIJSKOM I INVALIDSKOM
OSIGURANjU KOJE SE MENjAJU I DOPUNjUJU
Izuzetno od člana 79. ovog zakona, do 31. decembra 2007. 2009 godine, osiguraniku iz čl. 42. i 43. ovog zakona ako je to za njega povoljnije, starosna odnosno invalidska penzija određuje se od penzijskog osnova koji predstavlja njegov prosečni mesečni iznos zarade odnosno naknade zarade ostvarene u kalendarskoj godini koja prethodi godini ostvarivanja prava.
Od osnova iz stava 1. ovog člana, osiguraniku pripada starosna penzija koja za 20 godina penzijskog staža, iznosi 55% (muškarac), odnosno 57,5% (žena) od penzijskog osnova i povećava se po 2,5% od penzijskog osnova za svaku dalju navršenu godinu do navršenih 30 godina penzijskog staža. Za svaku navršenu godinu preko 30 godina penzijskog staža penzija se povećava po 0,5% od penzijskog osnova, s tim što ne može iznositi više od 85% od penzijskog osnova.
Ako osiguranik iz stava 1. ovog člana u vršenju ili povodom vršenja službenih zadataka izgubi život odnosno kod koga nastane invalidnost po osnovu koje stekne pravo na invalidsku penziju, penzija se određuje od penzijskog osnova utvrđenog u stavu 1. ovog člana.
Zarada u smislu stava 1. ovog člana jeste zarada umanjena za plaćene poreze i doprinose.
Prilikom određivanja penzije iz st. 1. do 3. ovog člana, vrši se prethodno usklađivanje penzije, počev od 1. januara godine u kojoj osiguranik ostvaruje pravo na penziju na način na koji se usklađuje penzija u prethodnoj godini, u skladu sa ovim zakonom.