Akcioni plan za sprovođenje Strategije naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srbije za period od 2016. do 2020. godine

Na osnovu člana 43. stav 3. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08,16/11, 68/12 – US, 72/12, 7/14-US, 44/14 i 30/18 – dr. zakon), na predlog Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja,

Vlada donosi

Z A K LJ U Č A K

1. Usvaja se Akcioni plan za sprovođenje Strategije naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srbije za period od 2016. do 2020. godine – Istraživanja za inovacije, koji je sastavni deo ovog zaključka.

2. Ovaj zaključak objaviti u „Službenom glasniku Republike Srbije”.

05 Broj: 660-6063/2018-2

U Beogradu, 30. jula 2018. godine

V L A D A

PREDSEDNIKAna Brnabić

Akcioni plan za sprovođenje Strategije naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srbije za period od 2016. do 2020. godine – Istraživanje za inovacije (u daljem tekstu: Akcioni plan) je dokument kojim se utvrđuju mere za unapređenje izvrsnosti i relevantnosti u nauci i ekosistemu inovacija za ovaj period, dodatno obrazložene posebnim ishodima (pokazateljima), navedenim izvorom finansiranja i nadležnim institucijama. S obzirom da usvojena misija predviđa „uspostavljanje delotvornog nacionalnog istraživačkog i inovacionog sistema integrisanog u Evropski istraživački prostor, koji se oslanja na partnerstva u zemlji i inostranstvu i doprinosi ekonomskom rastu, društvenom i kulturnom napretku, podizanju standarda građana i kvalitetu života“, ovaj dokument će takođe poslužiti kao Mapa puta Republike Srbije za integraciju u Evropski istraživački prostor. Radi sveobuhvatnog prikaza aktivnosti koje su sprovedene u cilju realizacije navedene strategije Akcionoim planom obuhvaćene su i aktivnosti koje su realizovane u periodu do donošenja ovog akcionog plana, bez finansijskih implikacija.

Struktura Akcionog plana prati šest sveobuhvatnih ciljeva utvrđenih u Strategiji, isprepletenih sa prioritetima Evropskog istraživačkog prostora:

podsticanje izvrsnosti i relevantnosti naučnih istraživanja u Republici Srbiji;

jačanje veza između nauke, privrede i društva radi podsticanja inovacija;

uspostavljanje delotvornog sistema za upravljanje naukom i inovacijama u Republici Srbiji;

obezbeđivanje izvrsnosti i dostupnosti ljudskih resursa za nauku, privredu i društvo;

unapređenje međunarodne saradnje u oblasti nauke i inovacija;

povećanje ulaganja u istraživanja i razvoj javnim finansiranjem i podsticanjem ulaganja poslovnog sektora.

Da bi se postigli navedeni ciljevi, Akcioni plan predviđa važne reforme, obuhvatajući i sledeće:

1) unapređeni sistem odabira, praćenja i vrednovanja programa, projekata i istraživača kako bi se nagradila izvrsnost i relevantnost (šira reforma do kraja 2018. godine, uključujući zakonodavne promene i uspostavljanje odgovarajućih registara, a na osnovu analiza koje će biti sprovedene);

2) restrukturiranje istraživačkog sistema zasnovano na detaljnoj proceni istraživačkih organizacija, sa ciljem podrške kvalitetnih osnovnih i primenjenih istraživanja sa dokazanim uticajem na privredu i društvo (nakon samovrednovanja, tokom 2018. godine sprovešće se i nezavisno spoljno vrednovanje, što će dovesti do nove organizacije istraživačkog sektora, posebno u državnim istraživačkim institutima tokom 2019. godine);

3) reforma finansiranja kako bi se uveo dvojaki sistem projektnog i institucionalnog finansiranja nakon restrukturiranja istraživačkog sistema, što bi na kraju dovelo do uspostavljanja Fonda za nauku u 2019. godini;

4) unapređeno upravljanje istraživačkim organizacijama, gde bi se više pažnje posvetilo pokazateljima učinka, razvijanju ljudskih resursa, pristupu otvorenim podacima, rodnoj ravnopravnosti i učešću mladih u istraživanjima i inovacijama sa reformama koje će otpočeti 2018. godine;

5) razvoj i poboljšano upravljanje infrastrukturom za istraživanja i inovacije, uz početni poziv koji će biti objavljen do kraja 2018. godine, pripremljenu mapu puta do juna 2018. godine i projekte za razvoj infrastrukture koji će biti sprovedeni do 2020. godine, uporedo sa unapređenim deljenjem i delotvornijim korišćenjem infrastrukture na osnovu utvrđenih smernica i elektronskih registara;

6) efikasnija podrška za učešće mladih u međunarodnim, a posebno evropskim istraživačkim programima, kao rezultat unapređene strukture podrške i delotvornijih programa promocije koji će biti pokrenuti od 2018. godine;

7) postepeno povećanje ulaganja Vlade u programe istraživanja i inovacija, uključujući povećano finansiranje programa kojima rukovodi Fond za inovacionu delatnost od 2017. godine (Program ranog razvoja i Program sufinansiranja inovacija, Program transfera tehnologija i Program saradnje nauke i privrede) i poboljšani mehanizmi i podsticaji za uključivanje privatnih ulaganja u ovu oblast od 2018. godine, uključujući unapređeno zakonodavstvo i prateću podršku radi zaštite prava intelektualne svojine;

8) unapređeni kapaciteti ministarstva zaduženog za istraživanja i inovacije u izradi, praćenju i ocenjivanju politika i programa, kao i sprovođenje širih konsultacija u koordinaciji sa Nacionalnim savetom za nauku i tehnološki razvoj, Nacionalnim savetom za mala i srednja preduzeća, preduzetništvo i konkurentnost i Ministarskim savetom za informacione tehnologije i inovaciono preduzetništvo koji predviđa Strategija Vlade u toj oblasti.

Posebni cilj 1: Podsticanje izvrsnosti i relevantnosti naučnih istraživanja u Republici Srbiji Pokazatelj (Uticaj) Rangiranje prema Svetskom ekonomskom forumu – Stub 9: Tehnološka osposobljenost; Stub 12: Inovacije Pokazatelj (Ishodi) – Izvrsnost: Pokazatelj (Ishodi) – Relevantnost: 1. Broj objavljenih radova u mreži Web of Science na 1000 istraživača;2. Broj i udeo naučnih radova u odnosu na ukupan broj radova u časopisima sa najvišim uticajem (prvih 10% i 30% časopisa u naučnoj oblasti); 3. Broj i udeo domaćih publikacija u 20% najcitiranijih publikacija u naučnoj oblasti; 4. Broj i udeo monografija (akademskih udžbenika) istaknutih inostranih izdavača5. Broj monografija u nacionalnim, kulturno istorijskim naukama na srpskom jeziku i jezicima nacionalnih manjina i etničkih zajednica; 6. Broj i udeo srpskih naučnika na vodećim međunarodnim konferencijama; 7. Prosečan broj citata po radu, bez samocitata; 8. Ukupan broj citata bez samocitata;9. Hiršov indeks u odnosu na prethodnu godinu i u periodu od 2016. do 2020. godine 1. Broj patentnih prijava i patenata ili drugih oblika intelektualne svojine (domaćih i međunarodnih);1b. Broj patenata u odnosu na ukupne javne rashode za istraživanja i razvoj2. Koautorstvo/izum sa istraživačima iz privrede ili javnog sektora;3. Učešće u poručenim projektima (domaćih ili inostranih naručilaca javnih ili donatorskih organizacija)4. Udeo projekata koji se ostvaruje uz učešće privatnog ili javnog sektora;5. Prihod ostvaren od transfera tehnologija državnih istraživačkih organizacija6. Nivo ulaganja privatnog sektora u osnivanje novih tehnoloških privrednih društava;7. Prihodi koje istraživači ostvaruju od međunarodnih organizacija i privatnog sektora (domaćeg i međunarodnog). EIP Prioritet 2b: OPTIMALNO KORIŠĆENJE JAVNIH ULAGANJA U ISTRAŽIVAČKU INFRASTUKTURU (II) – Optimalno korišćenje javnih ulaganja u II postavljanjem državnih prioriteta koji su u skladu sa prioritetima i kriterijumima EU (ESFRI) i uzimajući u obzir dugoročnu održivost. Prioritet 4: RODNA RAVNOPRAVNOST I RODNO IZJEDNAČAVANJE U ISTRAŽIVANJU – Prevođenje domaćih propisa o ravnopravnosti u delotvorne aktivnosti radi uspostavljanja rodne ravnopravnosti u istraživačkim institucijama i telima koja donose odluke, kao i uključivanje rodne dimenzije u propise, programe i projekte u oblasti istraživanja i razvoja.Prioritet 5: OPTIMALNO KRETANJE I PRENOŠENJE NAUČNOG ZNANJA – Propisi koji se odnose na prenošenje znanja na nacionalnom nivou kako bi se povećalo širenje, preuzimanje i korišćenje naučnih rezultata. Organizacije za sprovođenje istraživanja i organizacije za finansiranje istraživanja treba da uvedu prenos znanja u svoj svakodnevni rad. Promovisanje otvorenog pristupa naučnim publikacijama.

Mera 1.1: Jačanje osnovnih istraživanja Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishod Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rangiranje Svetskog ekonomskog foruma – Stub 9: Tehnološka osposobljenost; Stub 12: InovacijeInovacioni rezultati Unije, Globalni indeks inovacija Pokazatelj (Ishodi): Izdvajanja za nauku iz privatnog sektora kao % BDPBroj registrovanih kompanija zasnovanih na znanju i inovacijama;Broj zajedničkih projekata privrede i nauke;Novi proizvod ili proces na tržištu;Porast prihoda naučnoistraživačkih organizacija ostvaren kroz: licenciranje patenata, prenos tehnologije, ugovore o korišćenju ili razvoju tehnologije, savetodavne usluge, itd.;Broj realizovanih istraživanja i usluga u privrednim društvima primenom inovacionih vaučera;Udeo privrednih društava sa tehnološkim inovacijama (kao % ukupnog broja privrednih društava)Prihodi od inovativnih proizvoda;Broj tehnoloških privrednih društava („spin-off”); Prioritet 5 OPTIMALNO KRETANJE I PRENOŠENJE NAUČNOG ZNANJA – Propisi koji se odnose na prenošenje znanja na nacionalnom nivou kako bi se povećalo širenje, preuzimanje i korišćenje naučnih rezultata. Organizacije za sprovođenje istraživanja i organizacije za finansiranje istraživanja treba da uvedu prenos znanja u svoj svakodnevni rad. Promovisanje otvorenog pristupa naučnim publikacijama. Dodatni pokazatelji EIP:- Udeo organizacija koje imaju ili koriste strukturu za aktivnosti prenošenja znanja (Anketa EIP)- Istraživanja i razvoj u visokoškolskim ustanovama / javnim istraživačkim organizacijama koje finansira privreda (Eurostat) – Javno/privatno zajedničko objavljivanje na milion stanovnika Mere 2.1: Podsticanje primene rezultata naučnoistraživačkog rada i osnaživanje rada Fonda za inovacionu delatnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rangiranje na Globalnom indeksu inovacija Svetskog ekonomskog foruma – Stub 9: Tehnološka osposobljenost; Stub 12: InovacijeInovacioni rezultati Unije Pokazatelji (Ishodi): PRIORITETI EIP Unapređivanje institucionalnog okvira. Jačanje mehanizama „privrede znanja“;Novi zakoni usvojeni i sprovedeni: Zakon o naučnoistraživačkoj delatnosti, Zakon o visokom obrazovanju, Zakon o inovacionoj delatnosti: institucije primenjuju zakone;Broj sprovedenih procena naučnoistraživačkih organizacija, pre svega instituta;Broj instituta koji su sproveli restrukturiranje u skladu sa izmenjenom misijom; Prioritet 1: DELOTVORNI NACIONALNI ISTRAŽIVAČKI SISTEMIJačanje vrednovanja politika u oblasti istraživanja i inovacija i tražnje komplementarnosti između, i racionalizacije instrumenata na nivou EU i na nacionalnim nivoima. Prioritet 3: OTVORENO TRŽIŠTE RADA ZA ISTRAŽIVAČEKorišćenje otvorenih, transparentnih praksi zapošljavanja zasnovanim na zaslugama kada je reč o istraživačkim pozicijama. Prioritet 4: RODNA RAVNOPRAVNOST I RODNO IZJEDNAČAVANJE U ISTRAŽIVANJUPrevođenje domaćih propisa o ravnopravnosti u delotvorne aktivnosti radi uspostavljanja rodne ravnopravnosti u istraživačkim institucijama i telima koja donose odluke, kao i uključivanje rodne dimenzije u propise, programe i projekte u oblasti istraživanja i razvoja. Mera 3.1: Unapređivanje institucionalnog okvira Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Dodatni EIP pokazatelji: Pokazatelj (Ishodi) – Izvrsnost:Broj istraživača na milion stanovnika;Broj istraživača na ukupan broj zaposlenih stanovnika;Broj mladih istraživača studenata doktorskih akademskih studija;Broj mladih koji su doktorirali;Broj istraživača iz dijaspore koji učestvuju u domaćim naučnoistraživačkim programima;Broj doktora nauka u neakademskom sektoru;Broj istraživača koji su uključeni u tehnološka i druga inovativna privredna društva;Broj istraživača koji su ostvarili mobilnost u zemlji;Broj istraživača koji su ostvarili mobilnost u inostranstvu;Broj stranih studenata na doktorskim i drugim akademskim studijama u Republici Srbiji;Broj inostranih istraživača koji su (su)finansirani iz budžetskih sredstava; 12. Procentualna rodna zastupljenost na različitim nivoima odlučivanja i udeo žena u ukupnom broju istraživača. – Procenat finansiranja za istraživanja koje je dostupno za stipendije za mobilnost i stipendije od ukupnih sredstava za finansiranje- Udeo istraživačkih organizacija sa Priznanjem EU za izvrsnost ljudskih resursa u istraživanjima- Udeo kandidata za doktorske studije sa državljanstvom EU ili druge zemlje- Istraživači koji rade u poslovnom sektoru- Udeo ženskih doktoranada (ISCED 6) tj. doktora nauka (She Figures, na osnovu Eurostat-a) – Udeo ženskog akademskog osoblja (She Figures, na osnovu podataka iz baze podataka Žene u nauci) – Udeo žena na pozicijama prvog razreda (profesof) (She Figures) Mera 4.1: Unapređivanje zakonskog okvira za razvoj ljudskih resursa Rezultati/Ishodi Aktivnost Mera 4.3: Unapređenje učešća mladih u naučnoistraživačkom radu Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rangiranje Svetskog ekonomskog forumaInovacioni rezultati Unije, Globalni indeks inovacija Pokazatelj (Ishodi) – Izvrsnost: Prioritet EIP Donet Program podizanja kapaciteta za učešće Republike Srbije u Horizontu 2020 i drugim programima međunarodne saradnje;Uspostavljen Odbor (Koordinaciono telo) za međunarodnu saradnju; Imenovan predstavnik u Briselu i profesionalna mreža nacionalnih kontakt osoba;Zatvoreni pregovori za Poglavlje 25;Broj projekata u Horizontu 2020 u kojima učestvuju timovi iz Republike Srbije;Broj prijava za projekte Horizont 2020 u kojima učestvuju timovi iz Republike Srbije u odnosu na ukupanj broj istraživača;Broj projekata sa koordinacijom u odnosu na ukupan broj projekata u kojima Republika Srbija učestvuje u Horizontu 2020;Broj privrednih društava koja su uzela učešće u Horizont 2020 projektima;Broj privrednih društava koja rukovode projektima Horizont 2020;Broj srpskih institucija koje učestvuju na projektima Horizont 2020;Broj srpskih institucija kojerukovode projektima Horizont 2020;Udeo publikacija sa koautorstvom stranih istraživača;Udeo finansiranja i istraživanja i razvoja iz stranih izvora;Broj odlazeće i dolazeće mobilnosti koja je ostvarena kroz međunarodne programe razmene;Broj zajedničko programiranih istraživačkih programa na regionalnom i globalnom nivou. Prioritet 1 DELOTVORNI NACIONALNI ISTRAŽIVAČKI SISTEMIJačanje vrednovanja istraživačkih i inovacionih politika i težnja komplementarnosti između i racionalizacije instrumenata na nivou EU i na nacionalnom nivou. Prioritet 6 MEĐUNARODNA SARADNJARazvijanje i sprovođenje odgovarajućih zajedničkih strateških pristupa i aktivnosti za međunarodnu saradnju u oblasti nauke, tehnologije i inovacija na osnovu nacionalnih prioriteta država članica EU.Dodatni pokazatelji EIP:- Udeo javnih budžeta za istraživanja i razvoj koji su opredeljeni za programe saradnje sa trećim zemljama- Nosioci doktorata koji nisu iz Republike Srbije i zemalja EU kao procenat od ukupnog broja nosilaca doktorata- Prihodi od licenci i patenata iz inostranstva kao procenat BDP-a (Eurostat kroz inovativni rezultat EU) Mera 5.1: Uspostavljanje koordinacionog tela za međunarodnu saradnju Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rangiranje Svetskog ekonomskog forumaInovacioni rezultati Unije, Globalni indeks inovacija Pokazatelj (Ishodi) – Izvrsnost: Ukupna izdvajanja za istraživanja i razvoj kao % BDP-a;Budžetska izdvajanja za istraživanja i razvoj kao % BDP-a;% BDP-a za istraživanje i razvoju poslovnom sektoru;% BDP-a za istraživanje i razvoj u visokom obrazovanju;% BDP-a za istraživanje i razvoj u državnom sektoru;% BDP-a za istraživanje i razvoj u neprofitnom sektoru;Budžetska izdvajanja za istraživanje i razvoj u okviru budžetskih izdvajanja svih drugih ministarstava (iznos kao % BDP-a). Mera 6.1: Povećanje ulaganja u istraživanje i razvoj iz javnih izvora Rezultati/Ishodi Aktivnost Rezultati/Ishodi Aktivnost Rok Pokazatelji Procena dodatnog finansiranja Institucija(e) koja sprovodi aktivnost

6.3.1 Uspostavljanje okvira za razvoj donatorskih aktivnosti kao podrške za istraživanja i razvoj. |Izrada predloga politike radi olakšavanja donatorskih aktivnosti za pružanje podrške istraživanju i razvoju. |2018. godina |Izrađen predlog politike |Nisu potrebna dodatna budžetska sredstva. | |MPNTR | |6.3.2 Stvaranje zakonskog okvira za uspostavljanje fondova preduzetnog kapitala. |Izmena Zakona o investicionim fondovima ili usvajanje novog zakona o fondovima preduzetničkog kapitala |2019. godina |Izmenjen Zakon o investicionim fondovima ili usvojen novi Zakon o fondovima preduzetničkog kapitala |Nisu potrebna dodatna budžetska sredstva. |Tehnička pomoć kroz EIF i EDIF |MF, MP

Partner(i):

MPNTR, IF, MBPI | |6.3.3. Utvrđivanje osnivanja fonda prduzetničkog kapitala sa učešćem države. |Razmatranje obrazovanja fonda prduzetničkog kapitala u kojem bi država finansijski učestvovala kao manjinski ulagač |2019. godina |Izraditi analizu i doneti odluku |Analiza će uključiti i procenu sredstava od 2018. godine | |MPNTR

Partner(i):

Partner(i):

MP, MBPI | |

Spisak skraćenica

APV – Autonomna pokrajina Vojvodina

AMRES – Akademska mreža Republike Srbije

BDP – Bruto domaći proizvod

BMBF – Savezno ministarstvo za obrazovanje i istraživanje Nemačke

GEANT – Evropska akademska mreža

EBRD – Evropska banka za obnovu i razvoj

EK – Evropska komisija

EDIF – Program za razvoj privrednih društava i inovacija Zapadnog Balkana

ENIF – Fond za inovativna preduzeća Zapadnog Balkana

EIB – Evropska investiciona banka

EIF – Evropski investicioni fond

EIP – Evropski istraživački prostor

EIT – Evropski institut za inovacije i tehnologije

ERC – Evropski istraživački savet

ERA NET– Mreža za integrisanje u Evropski istraživački prostor

ERIC – Evropski konzorcijum za istraživačku infrastrukturu

ESFRI – Evropskim strateškim forumom za istraživačku infrastrukturu

EU – Evropska unija

EUREKA – evropski orijentisana mreža za istraživanje i razvoj

EURAXESS – Evropskoj bazi poslova

ERASMUS – Erazmus+ program EU

ESS ERIC – Istraživanja u oblasti društvenih nauka na nivou Evrope

IF – Fond za inovacionu delatnost Republike Srbije

IS – Intelektualna svojina

II – Istraživačke infrastrukture

IPA – Instrument predpristupne pomoci EU

JPI – Zajedničke programske inicijative

JTI – Zajedničke tehnološke inicijative

COSME – Program EU za konkurentnost privrednih društava i malih i srednjih preduzeća

CEEPUS – Srednjeevropski program univerzitetske razmene

COST – Nacionalna kancelarija Evropske saradnje u oblasti nauke i tehnologije

MP – Ministarstvo privrede

MPNTR – Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja

MF – Ministarstvo finansija

MBPI – Ministar bez portfelja zadužen za inovacije

MEI – Ministarstvo za evropske integracije

MRT – Međuresorno radno telo

MTTT – Ministarstvo trgovine, turizma i talekomunikacija

MSP – Ministarstvo spoljnih poslova

MUP – Ministarstvo unutrašnjih poslova

NIO – naučno istraživačka(e) organizacije(a)

NTP – naučno tehnološki park

PKS – Privredna komora Srbije

RIS3 – Strategije istraživanja i inovacija za pametne specijalizacije

RSJP – Republički sekretarijat za javne politike

SRITTP – Program podrške istraživanju, inovacijama i transferu tehnologija u Srbiji

SANU – Srpska akademija nauka i umetnosti

SPEA – Srpsko udruženje za podsticanje privatnog kapitala

TTF – Glavna kancelarija za transfer tehnologija

TTO – kancelarije za transfer tehnologija

HORIZONT 2020 – Okvirni program EU za istraživanje i inovacije

CEB – Razvojna banka Saveta Evrope

CERN – Evropskoj organizaciji za nuklearno istraživanje

CGS – Program saradnje naukei privrede

CPN – Centar za promociju nauke

WISE – Institucija za istraživanje i inovacije Zapadnog Balkana