PREDLOG
ZAKONA O PROSVETNOJ INSPEKCIJI
I. UVODNE ODREDBE
Predmet zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se posebnosti postupka i položaja inspekcije u oblasti prosvete (u daljem tekstu: prosvetna inspekcija).
Predmet inspekcijskog nadzora
Član 2.
Prosvetna inspekcija u vršenju inspekcijskog nadzora ispituje primenu zakona i drugih propisa u oblasti predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja, obrazovanja odraslih, dualnog obrazovanja, visokog obrazovanja, udžbenika i učeničkog i studentskog standarda.
Rodna ravnopravnost u jeziku
Član 3.
Termini izraženi u ovom zakonu u gramatičkom muškom rodu podrazumevaju prirodni muški i ženski rod lica na koje se odnose.
Svrha prosvetne inspekcije
Član 4.
Svrha prosvetne inspekcije je da, saglasno utvrđenim nadležnostima, obezbedi ostvarivanje javnog interesa i nesmetano obavljanje delatnosti u oblastima koje su predmet nadzora.
Inspekcijski nadzor u oblasti prosvete
Član 5.
Poslove prosvetne inspekcije obavlja inspektor (u daljem tekstu: prosvetni inspektor) u ministarstvu nadležnom za poslove obrazovanja i vaspitanja, u organu pokrajinske uprave nadležne za poslove obrazovanja i vaspitanja i gradskom i opštinskom organu nadležnom za poslove obrazovanja i vaspitanja.
Nadzor nad radom prosvetne inspekcije u obavljanju poverenih poslova vrši ministarstvo nadležno za poslove obrazovanja i vaspitanja, odnosno organ pokrajinske uprave nadležan za poslove obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa ovim zakonom.
Uslovi za prosvetnog inspektora
Član 6.
Prosvetni inspektor može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje na studijama drugog stepena (master akademske studije, master strukovne studije i specijalističke akademske studije), po propisu koji uređuje visoko obrazovanje, počev od 10. septembra 2005. godine, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, po propisu koji je uređivao visoko obrazovanje do 10. septembra 2005. godine i koje ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci.
Lice iz stava 1. ovog člana je u obavezi da položi državni stručni ispit i ispit za inspektora.
II. POSLOVI PROSVETNE INSPEKCIJE
Član 7.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad primenom zakona i drugih propisa kojima se uređuje organizacija i način rada ustanova predškolskog vaspitanja i obrazovanja i osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja, a naročito u pogledu:
postupanja ustanove u pogledu sprovođenja zakona, drugih propisa u
oblasti obrazovanja i vaspitanja i opštih akata;
ostvarivanja prava i obaveza zaposlenog, učenika i njegovog roditelja
odnosno drugog zakonskog zastupnika, utvrđenih propisima u oblasti obrazovanja i vaspitanja;
3) ostvarivanja zaštite prava deteta i učenika, njegovog roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika i zaposlenog;
4) obezbeđivanja zaštite deteta, učenika i zaposlenog od diskriminacije, nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja, kao i ponašanja koje vređa ugled, čast ili dostojanstvo i stranačkog organizovanja i delovanja;
5) postupka upisa i poništavanja upisa u školu;
6) ispunjenosti propisanih uslova za sprovođenje ispita;
7) vođenja propisane evidencije koju vodi ustanova i utvrđivanje činjenica u postupku poništavanja javne isprave koju izdaje ustanova.
U postupku verifikacije ustanove, obrazovnog profila, ostvarivanja nastavnih planova i programa, proširene delatnosti ustanove, statusne promene i promene naziva i sedišta ustanove, prosvetna inspekcija ispituje ispunjenost uslova i postupa u okviru svojih ovlašćenja. Kada utvrđuje ispunjenost uslova u postupku verifikacije ustanove, za osnovnu i proširenu delatnost, prosvetni inspektor zapisnikom konstatuje da li ustanova ispunjava uslove, u skladu sa zakonom kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja i propisa donetih na osnovu tog zakona i o tome obaveštava organ nadležan za donošenje rešenja u postupku verifikacije ustanova.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom poslodavca za učenje kroz rad
Član 8.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad radom poslodavca za učenje kroz rad učenika, u skladu sa ovim i posebnim zakonom.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom ustanova za obrazovanje odraslih i javno priznatih
organizatora aktivnosti
Član 9.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad primenom zakona i drugih propisa kojima se uređuje organizacija i način rada ustanova za obrazovanje odraslih i javno priznatih organizatora aktivnosti, a naročito u pogledu:
postupka i uslova za izdavanje odobrenja osnovnoj i srednjoj školi i drugoj organizaciji, radi sticanja statusa javno priznatog organizatora aktivnosti;
postupka za izmenu odobrenja, statusne promene, promene sedišta, odnosno objekta ili kada javno priznati organizator uvodi novu aktivnost obrazovanja odraslih i
oduzimanja odobrenja za status javno priznatog organizatora aktivnosti.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom visokoškolskih ustanova
Član 10.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad primenom zakona i drugih propisa kojima se uređuje organizacija i način rada ustanova visokoškolskog obrazovanja, a naročito u pogledu:
obavljanja delatnosti visokog obrazovanja, u skladu sa dozvolom za rad;
upisa studenata;
postupka izbora organa upravljanja i poslovođenja i načina njihovog rada;
4) postupka izbora u zvanje i prijema u radni odnos nastavnika i saradnika i radnog angažovanja nastavnika i saradnika;
5) vođenja propisane evidencije.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom ustanova u oblasti učeničkog i studentskog standarda
Član 11.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad primenom zakona, drugih propisa i opštih akata kojima se uređuje organizacija i način rada ustanova učeničkog i studentskog standarda, osim kontrole koja se odnosi na stručno – pedagošku proveru rada ustanove, a naročito u pogledu:
1) ispunjenosti uslova u pogledu prostora, opreme, potrebnih stručnih i drugih zaposlenih za početak rada i obavljanje delatnosti ustanova učeničkog i studentskog standarda;
2) ostvarivanja prava i obaveza učenika, njihovih roditelja, staratelja i drugog zakonskog zastupnika, studenata, vaspitača, stručnih saradnika, direktora i drugih zaposlenih;
postupka prijema u ustanovu i izdavanja učeničke i studentske legitimacije;
vođenja propisane evidencije u ustanovi.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom zavoda
Član 12.
Prosvetna inspekcija u vršenju inspekcijskog nadzora nad radom zavoda vrši kontrolu rada u pogledu sprovođenja zakona kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja, posebnih zakona u oblasti obrazovanja, drugih propisa u oblasti obrazovanja i vaspitanja i opštih akata.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad radom centara za stručno usavršavanje
Član 13.
Prosvetna inspekcija vrši inspekcijski nadzor nad radom centara u skladu sa ovim zakonom, zakonom kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja, drugim zakonom, podzakonskim i opštim aktom.
Poslovi inspekcijskog nadzora
nad neregistrovanim subjektom
Član 14.
Neregistrovanim subjektom, u smislu ovog zakona, smatra se svaki subjekt koji obavlja delatnost obrazovanja i vaspitanja, a koji nije upisan u registar u skladu sa zakonom i koji nema propisanu saglasnost za obavljanje delatnosti.
Ovlašćenja prosvetnog inspektora
Član 15.
U vršenju poslova inspekcijskog nadzora iz čl. 7 – 14. ovog zakona, prosvetni inpektor naročito:
1) nalaže zapisnikom otklanjanje nepravilnosti i nedostataka u određenom roku;
2) naređuje rešenjem izvršenje mere koja je naložena zapisnikom, a nije izvršena;
3) zabranjuje rešenjem sprovođenje radnji nadziranom subjektu koje su suprotne ovom zakonu, zakonu kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja, posebnom zakonu i opštem aktu;
4) privremeno zabranjuje rešenjem rad ustanove koja obavlja delatnost, a ne ispunjava zakonom propisane uslove u pogledu prostora, opreme i potrebnih stručnih i drugih radnika;
5) podnosi prijavu nadležnom organu zbog postojanja sumnje da je učinjeno krivično delo, privredni prestup, zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno povredu zabrane diskriminacije, zabrane nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja i zabrane stranačkog organizovanja;
6) obaveštava drugi organ ako postoje razlozi za preduzimanje mera za koje je taj organ nadležan;
7) vrši uvid u javne isprave i podatke iz registara i evidencija koje vode nadležni državni organi, organi autonomne pokrajine i organi jedinice lokalne samouprave i drugi imaoci javnih ovlašćenja ako su neophodni za inspekcijski nadzor, a nije mogao da ih pribavi po službenoj dužnosti, u skladu sa zakonom;
8) vrši uvid u ličnu ili drugu javnu ispravu sa fotografijom koja je podobna da se identifikuju ovlašćena lica u nadziranom subjektu kao i druga zaposlena lica;
9) uzima pisane izjave ovlašćenih lica u nadziranom subjektu i drugih zaposlenih lica i poziva ih da daju pisane izjave o pitanjima od značaja za inspekcijski nadzor;
10) nalaže nadziranom subjektu da u ostavljenom roku stavi na uvid opšte i pojedinačne akte, evidencije, ugovore i drugu dokumentaciju nadziranog subjekta od značaja za inspekcijski nadzor, a u obliku u kojem ih nadzirani subjekt poseduje i čuva;
11) obavlja druge poslove, u skladu sa zakonom.
Pored ovlašćenja iz stava 1. ovog člana, prosvetni inspektor u vršenju inspekcijskog nadzora nad radom visokoškolske ustanove ima ovlašćenja da:
1) poništi upis studenata u prvu godinu studija preko broja studenata utvrđenog u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje;
2) poništi upis studenata koji je obavljen suprotno odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje;
3) privremeno zabrani obavljanje delatnosti visokog obrazovanja, odnosno izvođenje studijskog programa pravnom licu koje tu delatnost obavlja suprotno odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje, uverenju o akreditaciji, odnosno dozvoli za rad;
4) predloži ministru nadležnom za poslove obrazovanja i vaspitanja razrešenje organa poslovođenja, u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje;
5) izrekne opomenu i naloži ili predloži mere i ostavi primereni rok za otklanjanje uočenih nezakonitosti;
6) u slučaju nepostupanja visokoškolske ustanove po aktu iz tačke 5) ovog stava, donosi rešenje kojim izriče mere za otklanjanje nezakonitosti i štetnih posledica i ispunjavanje propisanih obaveza;
7) predloži ministru nadležnom za poslove obrazovanja i vaspitanja razrešenje organa poslovođenja samostalne visokoškolske ustanove, koja u svom sastavu nema visokoškolske jedinice, ako nije postupio po aktu iz stava 2. tačka 6) ovog člana, odnosno da predloži rektoru da preduzme mere u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje ako dekan nije postupio po aktu iz tačke 6) ovog stava.
8) nadležnom pravosudnom organu podnese krivičnu prijavu, prijavu za privredni prestup, odnosno zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno izda prekršajni nalog ako kod nadziranog subjekta otkrije nezakonitost koja je kažnjiva po zakonu ili drugom propisu;
9) podnese prekršajnu prijavu protiv pravnog lica koje u pravnom prometu istupa pod nazivom visokoškolske ustanove u skladu sa odredbama zakona koji uređuje visoko obrazovanje, a koje nema dozvolu za rad izdatu u skladu sa zakonom;
10) vrši proveru verodostojnosti javne isprave koju izdaje visokoškolska ustanova;
11) preduzima druge mere za koje je odredbama zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje ili drugim propisom ovlašćen.
Inspekcijski i stručno-pedagoški nadzor
Član 16.
Prosvetna inspekcija u obavljanju poslova iz svog delokruga, sarađuje sa organizacionom jedinicom ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja u čijem delokrugu je obavljanje stručno – pedagoškog nadzora, u cilju ostvarivanja i zaštite prava i obaveza dece i učenika, njihovih roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika i zaposlenih.
Postupak inspekcijskog nadzora pokreće se u skladu sa odredbama zakona kojim je uređen inspekcijski nadzor, kao i na osnovu inicijative prosvetnog savetnika kada u postupku stručno – pedagoškog nadzora utvrdi nepravilnosti u radu ustanove, u skladu sa zakonom kojim se uređuju osnove sistema obrazovanja i vaspitanja, posebnim zakonima, podzakonskim i drugim aktima.
III. POVERAVANJE POSLOVA
Ovlašćenja ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja prema organima kojima su povereni poslovi
inspekcijskog nadzora
Član 17.
Prosvetni inspektor ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja u odnosu na organe kojima je povereno vršenje inspekcijskog nadzora, ima sledeća ovlašćenja:
1) priprema ministru nadležnom za poslove obrazovanja i vaspitanja predlog rešenja po žalbi protiv rešenja opštinske, odnosno gradske uprave donetog u vršenju inspekcijskog nadzora;
2) ostvaruje neposredan nadzor nad radom prosvetnog inspektora;
3) izdaje obavezne instrukcije za izvršavanje zakona i drugih propisa, za vršenje poslova i kontroliše njihovo izvršavanje;
4) organizuje zajednički nadzor sa inspektorima u organima kojima je povereno vršenje inspekcijskog nadzora;
5) traži izveštaje, podatke i obaveštenja o vršenju poverenih poslova inspekcijskog nadzora;
6) obavlja i druge poslove, u skladu sa zakonom kojim se na opšti način uređuje inspekcijski nadzor i zakonom kojim se uređuje državna uprava.
U vršenju nadzora nad radom organa kome je povereno vršenje inspekcijskih poslova, prosvetni inspektor ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja vrši neposredan uvid u ispunjenost uslova iz člana 6. ovog zakona, rad i postupanje prosvetnog inspektora, zapisnički konstatuje utvrđene nepravilnosti i određuje mere i rokove za njihovo otklanjanje.
Nepostupanje po merama za otklanjanje nepravilnosti iz stava 2. ovog člana prestavlja težu povredu dužnosti.
Ukoliko prosvetni inspektor ne otkloni nepravilnosti utvrđene zapisnikom u datom roku, prosvetni inspektor ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja je ovlašćen da, u skladu sa zakonom, predloži pokretanje disciplinskog postupka protiv tog inspektora, kao i protiv njegovog neposrednog rukovodioca. Prosvetni inspektor ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja i vaspitanja ovlašćen je i da, u skladu sa zakonom, predloži udaljenje s rada ovih službenih lica protiv kojih se pokrene discipinski postupak.
Poveravanje poslova opštinskoj i gradskoj upravi
Član 18.
Poslove prosvetne inspekcije, propisane čl. 7 – 9. i čl. 13. i 14. ovog zakona, kao poverene, obavlja opštinska odnosno gradska uprava.
Više opštinskih uprava može organizovati zajedničku prosvetnu inspekciju. Svaki prosvetni inspektor te zajedničke prosvetne inspekcije je mesno nadležan za celu teritoriju (područje) za koju je zajednička inspekcija organizovana.
Ministarstvo vrši neposredan inspekcijski nadzor ako ga opštinska, odnosno gradska uprava ne vrši, odnosno, ako u jedinici lokalne samouprave nije organizovan inspekcijski nadzor, a na teret sredstava jedinice lokalne samouprave.
Po žalbi protiv rešenja opštinske, odnosno gradske uprave donetog u vršenju inspekcijskog nadzora rešava ministarstvo nadležno za poslove obrazovanja i vaspitanja.
Ovlašćenja nadležnog ministarstva prema organima kojima su povereni poslovi, propisana članom 17. ovog zakona, kao i poslovi republičke prosvetne inspekcije i rešavanja po žalbi protiv prvostepenih rešenja, koji su propisani st. 3. i 4. ovog člana, poveravaju se autonomnoj pokrajini za jedinice lokalne samouprave na teritoriji autonomne pokrajine.
Poveravanje poslova u oblasti visokog obrazovanja i učeničkog i studentskog standarda
Član 19.
Poslove inspekcijskog nadzora nad radom visokoškolskih ustanova na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine, utvrđene članom 10. i članom 15. st. 1. i 2. ovog zakona, kao poverene, obavlja preko svojih organa Autonomna pokrajina Vojvodina.
Poslove inspekcijskog nadzora nad zakonitošću rada ustanova učeničkog i studentskog standarda, na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine, utvrđene čl. 11. i članom 15. stav 1. ovog zakona, kao poverene, obavlja preko svojih organa Autonomna pokrajina Vojvodina.
IV. PLANIRANJE INSPEKCIJSKOG NADZORA
Plan inspekcijskog nadzora
Član 20.
Godišnji plan inspekcijskog nadzora donosi se za školsku odnosno radnu godinu čije je trajanje utvrđeno zakonom iz oblasti obrazovanja i vaspitanja.
V. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Započeti postupci
Član 21.
Postupci inspekcijskog nadzora započeti pre stupanja na snagu ovog zakona okončaće se po odredbama propisa koji su bili na snazi do stupanja na snagu ovog zakona.
Donošenje podzakonskih akata
Član 22.
Ministar nadležan za poslove obrazovanja i vaspitanja će u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona doneti akt o utvrđivanju potrebnog broja prosvetnih ispektora u opštinskoj, odnosno gradskoj upravi
Akt iz satava 1. ovog člana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
Prestanak važenja propisa i drugih akata
Član 23.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe člana 204. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS”, broj 88/17), odredbe člana 88. stav 1. – u delu koji se odnosi na poveravanje poslova inspekcijskog nadzora Autonomnoj pokrajini Vojvodini, kao i odredbe člana 91. st. 2 – 7. i odredbe člana 92. Zakona o učeničkom i studentskom standardu („Službeni glasnik RS”, br. 18/10 i 55/13).
Stupanje na snagu i primena
Član 24.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.