PREDLOG ZAKONA
O ORGANSKOJ PROIZVODNjI
I. OSNOVNE ODREDBE
Predmet uređivanja
Član 1.
Ovim zakonom uređuje se proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda metodama organske proizvodnje (u daljem tekstu: organska proizvodnja), ciljevi i načela organske proizvodnje, metode organske proizvodnje, kontrola i sertifikacija u organskoj proizvodnji, prerada, obeležavanje, skladištenje, prevoz, promet, uvoz i izvoz organskih proizvoda, kao i druga pitanja od značaja za organsku proizvodnju.
Primena zakona
Član 2.
Odredbe ovog zakona primenjuju se na proizvode koji potiču iz svih faza organske biljne i stočarske proizvodnje, uključujući životinjsku akvakulturu, kada su ti proizvodi namenjeni prometu (u daljem tekstu: proizvodi organske proizvodnje), i to:
1) primarne poljoprivredne proizvode;
2) prerađene poljoprivredne proizvode koji se koriste kao hrana;
3) hranu za životinje;
4) seme, rasad i sadni materijal;
5) kvasce koji se koriste kao hrana i hrana za životinje.
Proizvodi dobijeni lovom divljih životinja i ribolovom ne smatraju se proizvodima organske proizvodnje.
Značenje izraza
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) biljna proizvodnja jeste proizvodnja biljnih proizvoda koji potiču sa proizvodnih jedinica, uključujući sakupljanje divljih biljnih vrsta iz prirodnih staništa u komercijalne svrhe;
2) izdavanje potvrde jeste postupak na osnovu koga ovlašćena kontrolna organizacija izdaje potvrdu da je uveženi organski proizvod proizveden u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
3) kontrola jeste sprovođenje niza ativnosti u cilju utvrđivanja usklađenosti sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
4) kontrolna organizacija jeste nezavisno pravno lice koje vrši kontrolu i sertifikaciju u organskoj proizvodnji;
5) konvencionalna proizvodnja jeste svaka proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda koja nije organska proizvodnja;
6) obeležavanje jeste stavljanje svakog izraza, reči, oznake, zaštitnog znaka, imena brenda, žiga i simbola u vezi sa proizvodom, a koji se stavlja na svako pakovanje, dokument, izveštaj, etiketu, karton, prsten ili ogrlicu, koji prate taj proizvod;
7) oznaka „ORGANSKI PROIZVOD” jeste znak ili obeležje na proizvodu kojim se označava da je taj proizvod proizveden u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
8) organska proizvodnja jeste proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda koja se zasniva na primeni metoda organske proizvodnje u svim fazama proizvodnje, a koja isključuje upotrebu genetički modifikovanih organizama i proizvoda koji se sastoje ili su dobijeni od genetički modifikovanih organizama, kao i upotrebu jonizujućeg zračenja, u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
9) organski prozvod jeste svaki proizvod koji je proizveden i označen u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
10) period konverzije jeste vremenski period potreban za prelazak sa konvencionalne proizvodnje na organsku proizvodnju u toku kojeg se na proizvodnoj jedinici primenjuju odredbe ovog zakona;
11) plan kontrole jeste plan koji sačinjava ovlašćena kontrolna organizacija, a koji sadrži opis aktivnosti koje će kontrolna organizacija preduzeti u oblasti organske proizvodnje, kao i opšte informacije o strukuri, rasporedu rada i organizaciji kontrolnih mera u oblasti organske proizvodnje;
12) prerada organskih proizvoda jeste postupak pripreme, čuvanja i obrade organskih proizvoda, uključujući klanje i konfekcioniranje životinja, kao i pakovanje i/ili obeležavanje organskih proizvoda;
13) proizvodna jedinica jeste zemljište, objekat, prostorija ili prostor koji se koriste za proizvodnju (proizvodne parcele, pašnjaci, otvoreni prostor, stočarski objekti, ribnjaci, sistemi za akvakulturu i proizvodnju morskih trava, priobalje čije je korišćenje dozvoljeno, prostori za skladištenje biljaka, biljnih proizvoda, prozvoda morskih trava, prozvoda od životinja, sirovina i svih drugih inputa značajnih za organsku proizvodnju);
14) proizvođač jeste pravno ili fizičko lice, odnosno preduzetnik koje proizvodi, prerađuje, stavlja u unutrašnji, odnosno spoljnotrgovinski promet organske proizvode u skladu sa zakonom;
15) sertifikacija jeste postupak na osnovu koga ovlašćena kontrolna organizacija izdaje pismeno uverenje (sertifikat) kojim potvrđuje da je organski proizvod proizveden u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
16) stočarska proizvodnja jeste uzgoj domaćih kopnenih i vodenih životinja na proizvodnim jedinicama, uključujući pčelarstvo, kao i sakupljanje životinjskih vrsta iz prirodnih staništa u komercijalne svrhe;
17) uvoznik jeste pravno lice, odnosno preduzetnik koje uvozi organske proizvode, radi njihovog stavljanja u promet;
18) faze u organskoj proizvodnji jesu sve faze u primarnoj proizvodnji, preradi, skladištenju, prevozu i prometu, uključujući distribuciju, uvoz i izvoz organskih proizvoda.
Podsticajne mere u organskoj proizvodnji
Član 4.
Sredstva za podsticajne mere za razvoj i unapređenje organske proizvodnje obezbeđuju se iz:
1) budžeta Republike Srbije;
2) donacija;
3) drugih izvora u skladu sa zakonom.
Pravo na korišćenje podsticajnih sredstava iz stava 1. ovog člana imaju poljoprivreda gazdinstva koja su upisana u Registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa propisima kojima se uređuje upis u Registar poljoprivrednih gazdinstava.
Vlada bliže propisuje podsticajne mere iz stava 1. ovog člana, kao i uslove i način raspodele i korišćenja sredstava namenjenih za razvoj i unapređenje organske proizvodnje.
Cilj zakona
Član 5.
Cilj ovog zakona jeste:
1) uspostavljanje organske proizvodnje kao celovitog sistema upravljanja i proizvodnje hrane koji se bazira na ekološkoj praksi, visokom stepenu biološke raznovrsnosti (biodiverzitet), očuvanju prirodnih resursa i primeni visokih standarda o dobrobiti životinja i načina proizvodnje korišćenjem prirodnih supstanci i postupaka;
2) uravnotežena biljna i stočarska proizvodnja koja uvažava prirodne sisteme i cikluse, održava i poboljšava plodnost i kvalitet zemljišta, kvalitet vode i vazduha;
3) racionalno korišćenje energije i prirodnih resursa, kao što su zemljište, voda, organske materije i sl;
4) proizvodnja različitih organskih poljoprivrednih proizvoda u skladu sa zahtevima protrošača za organskom hranom, uz primenu postupaka koji nisu štetni za zdravlje ljudi, biljaka, životinja i životnu sredinu u celini.
Osnovna načela
Član 6.
Osnovna načela u organskoj proizvodnji jesu:
1) načelo upravljanja prirodnim i biološkim procesima, koje se odnosi na upravljanje prirodnim i biološkim procesima zasnovanim na ekološkim sistemima korišćenja prirodnih resursa, uz primenu metoda koje obuhvataju:
(1) žive organizme i mehaničke proizvodne metode,
(2) proizvodnju biljaka u zemljištu, stočarsku prozvodnju ili akvakulturu koja uvažava principe održive eksploatacije ribnjaka,
(3) zabranu upotrebe genetički modifikovanih organizama i proizvoda koji se sastoje ili su dobijeni od genetički modifikovanih organizama, sa izuzetkom veterinarskih medicinskih proizvoda,
(4) proizvodne procese koji se baziraju na proceni rizika i odgovarajućih preventivnih mera, kada je to potrebno;
2) načelo ograničene upotrebe ulaznog repromaterijala (spoljašnji inputi), koje se odnosi na ograničenje upotrebe ulaznog repromaterijala u organskoj proizvodnji, pri čemu se mogu koristiti:
(1) inputi iz organske proizvodnje,
(2) prirodne ili prirodno prozvedene supstance,
(3) spororastvorljiva mineralna đubriva;
3) načelo strogog ograničenja upotrebe hemijskih sintetizovanih inputa, koje se odnosi na strogo ograničenje upotrebe sintetizovanih inputa u organskoj poljoprivredi, izuzev:
(1) ako odgovarajući sistemi upravljanja ne daju zadovoljavajuće rezultate,
(2) ako spoljašnji inputi iz tačke 2) ovog člana nisu dostupni na tržištu,
(3) ako upotreba spoljašnjih inputa iz tačke 2) ovog člana ima neprihvatljiv uticaj na životnu sredinu;
4) načelo prilagođavanja, koje se odnosi na prilagođavanje metoda organske proizvodnje regionalnim i lokalnim klimatskim i agroekološkim uslovima, sanitarnom stanju, stepenu razvoja i specifičnostima tradicionalnog načina uzgoja;
5) načelo održavavanja i poboljšanja života u zemljištu i prirodne plodnosti tla, stabilnosti tla i biološke raznovrsnosti koja sprečava i onemogućava sabijanje i eroziju zemljišta, kao i hranjenje biljaka prvenstveno kroz ekosistem tla.
II. STRUČNI SAVET ZA ORGANSKU PROIZVODNjU
Osnivanje
Član 7.
Radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti organske proizvodnje, ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar), u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu – Stručni savet za organsku proizvodnju (u daljem tekstu: Stručni savet).
Poslovi Stručnog saveta
Član 8.
Stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka, u vezi sa:
1) planovima i posebnim programima u oblasti organske proizvodnje;
2) davanjem preporuka za stručno osposobljavanje kadrova;
3) davanjem preporuka za izradu propisa u oblasti organske proizvodnje;
4) davanjem preporuka u cilju unapređenja organske proizvodnje;
5) obavljanjem drugih neophodnih zadataka u vezi sa organskom proizvodnjom.
III. KONTROLNE ORGANIZACIJE
Uslovi za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije
Član 9.
Za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji ministarstvo nadležno za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo) može ovlastiti kontrolnu organizaciju koja je registrovana u Registar privrednih subjekata u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata, koja ima akt o akreditaciji izdat od strane nadležnog akreditacionog tela Republike Srbije u skladu sa odgovarajućim srpskim, evropskim i međunarodnim standardima i koja ispunjava uslove u pogledu tehničke opremljenosti i kadrovske osposobljenosti (u daljem tekstu: ovlašćena kontrolna organizacija).
Ministar rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji iz stava 1. ovog člana, kao i broj koda ovlašćene kontrolne organizacije.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana izdaje se na period od godinu dana i može se produžiti u skladu sa uslovima koji su predviđeni ovim zakonom.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Ministar bliže propisuje uslove koje treba da ispuni kontrolna organizacija iz stava 1. ovog člana za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Zahtev za utvrđivanje ispunjenosti uslova
Član 10.
Kontrolna organizacija podnosi Ministarstvu zahtev za utvrđivanje ispunjenosti uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji do 30. juna tekuće godine za narednu godinu.
Ovlašćena kontrolna organizacija može u roku iz stava 1. ovog člana podneti zahtev za obnavljanje ovlašćenja za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
U slučaju iz stava 2. ovog člana Ministarstvo utvrđuje da li ovlašćena kontrolna organizacija i dalje ispunjava uslove iz člana 9. ovog zakona za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Spisak ovlašćenih kontrolnih organizacija
Član 11.
Ministarstvo utvrđuje spisak ovlašćenih kontrolnih organizacija i objavljuje ga u „Službenom glasniku Republike Srbije” jednom godišnje.
Evidencija o ovlašćenim kontrolnim organizacijama
Član 12.
Ministarstvo vodi evidenciju o ovlašćenim kontrolnim organizacijama koja sadrži podatke o: nazivu i adresi ovlašćene kontrolne organizacije; datumu ponošenja zahteva za davanje, odnosno obnavljanje ovlašćenja; datumu donošenja rešenja o ovlašćenju, odnosno obnavljanju ovlašćenja; broju koda ovlašćene kontrolne organizacije; nastalim promenama u vezi sa ispunjenošću uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u oblasti kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Evidencija iz stava 1. ovog člana vodi se u elektronskoj formi.
Obaveza dostavljanja podataka i oduzimanje ovlašćenja
Član 13.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da o svakoj promeni uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji iz člana 9. ovog zakona pisanim putem obavesti Ministarstvo i dostavi dokaze o nastaloj promeni.
Ako ovlašćena kontrolna organizacija prestane da ispunjava uslove za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji iz člana 9. ovog zakona, kao i na zahtev ovlašćene kontrolne organizacije ministar rešenjem oduzima ovlašćenje kontrolnoj organizaciji za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
IV. METODE ORGANSKE PROIZVODNjE
Metode organske biljne proizvodnje
Član 14.
Metode organske biljne proizvodnje obuhvataju izbor vrsta i sorti bilja; plodored; sisteme obrade zemljišta; sredstva i način đubrenja; sistem održavanja plodnosti zemljišta; način suzbijanja biljnih bolesti; štetočina i korova; način sakupljanja divljih biljnih vrsta iz prirodnih staništa.
Ministar bliže propisuje metode organske biljne proizvodnje iz stava 1. ovog člana.
Metode organske stočarske proizvodnje
Član 15.
Metode organske stočarske proizvodnje obuhvataju izbor vrsta i rasa životinja; način uzgoja životinja i objekte za uzgoj životinja; ishranu i zdravstvenu zaštitu životinja; prevoz i klanje životinja; postupanje sa životinjama koje su nabavljene sa drugih farmi; način sakupljanja životinjskih vrsta iz prirodnih staništa.
Ministar bliže propisuje metode organske stočarske proizvodnje iz stava 1. ovog člana.
Reproduktivni materijal koji se koristi u organskoj proizvodnji
Član 16.
Reproduktivni materijal za biljnu i stočarsku proizvodnju koji se koriste u organskoj proizvodnji mora da bude proizveden metodama organske proizvodnje.
Proizvodnja semena metodama organske proizvodnje vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuje proizvodnja semena, rasada i sadnog materijala, uz primenu metoda organske proizvodnje.
Izuzetno od stava 1. ovog člana proizvođaču se može odobriti korišćenje reproduktivnog materijala iz konvencionalne proizvodnje, pod uslovom da taj materijal nije tretiran sredstvima za zaštitu bilja koja nisu dozvoljena u organskoj proizvodnji, ako:
1) na tržištu nema materijala koji je proizveden metodama organske proizvodnje;
2) je korišćenje tog materijala opravdano za sprovođenje naučnoistraživačkih ispitivanja;
3) se radi o autohtonoj sorti.
U slučaju iz stava 3. ovog člana korišćenje reproduktivnog materijala iz konvencionalne proizvodnje u periodu konverzije proizvođaču odobrava ovlašćena kontrolna organizacija, a posle isteka perioda konverzije Ministarstvo.
V. KONTROLA I SERTIFIKACIJA U ORGANSKOJ PROIZVODNjI
1. Uključivanje proizvođača u organsku proizvodnju
Ugovor o kontroli i sertifikaciji
i period konverzije
Član 17.
Postupak uključivanja proizvođača u organsku proizvodnju pokreće se prijavom koju proizvođač podnosi ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji.
Na osnovu prijave iz stava 1. ovog člana proizvođač i ovlašćena kontrolna organizacija zaključuju ugovor o vršenju kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, kojim se određuje evidencioni broj koji dobija proizvođač.
Od dana zaključenja ugovara iz stava 2. ovog člana počinje period konverzije.
Ministar bliže propisuje dužinu trajanja perioda konverzije u biljnoj i stočarskoj proizvodnji.
Obaveze proizvođača u organskoj proizvodnji
Član 18.
Proizvođač koji je zaključio ugovor iz člana 17. stav 2. ovog zakona dužan je da od dana zaključenja tog ugovora organsku proizvodnju obavlja u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega.
Proizvođač iz stava 1. ovog člana dužan je da o svojoj proizvodnji vodi evidenciju u skladu sa uputstvom ovlašćene kontrolne organizacije, kao i da ovlašćenu kontrolnu organizaciju svake godine, u roku koji odredi ovlašćena kontrolna organizacija, pismeno obavesti o dinamici proizvodnje useva, uz dostavljanje pregleda po parcelama.
Proizvođač iz stava 1. ovog člana dužan je da omogući ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji vršenje kontrole.
Ako proizvođač iz stava 1. ovog člana u okviru poljoprivrednog gazdinstva ima i proizvodnu jedinicu koja se koristi za konvencionalnu proizvodnju dužan je da ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji omogući vršenje kontrole i te proizvodne jedinice.
2. Kontrola u organskoj proizvodnji
Uslovi za obavljanje poslova kontrole
Član 19.
U ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji poslove kontrole može da obavlja lice koje je stručno osposobljeno za obavljanje kontrole u organskoj proizvodnji (u daljem tekstu: kontrolor).
Poslove kontrole iz stava 1. ovog člana ne može da obavlja kontrolor ako:
1) je istovremeno i proizvođač koji je uključen u organsku proizvodnju ili se bavi prometom organskih proizvoda;
2) obavlja poslove kontrole u više od jedne kontrolne organizacije.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da preduzme potrebne mere kako bi osigurala poverljivost informacija koje se dobijaju tokom sprovođenja kontrole i sertifikacije.
Način vršenja kontrole
Član 20.
Kontrola u organskoj proizvodnji vrši se na način kojim se obezbeđuje objektivnost, nepristrasnost, odsustvo sukoba interesa, efikasnost, profesionalnost, doslednost i kvalitet, i to:
1) u svim fazama organske proizvodnje;
2) za sve proizvode iz člana 2. ovog zakona;
3) primenom odgovarajućeg načina kontrole;
4) na osnovu dokumentovane procedure.
Ako se prilikom kontrole iz stava 1. ovog člana uoči da postoje određene nepravilnosti u načinu obavljanja proizvodnje organskih proizvoda, ovlašćena kontrolna organizacija može proizvođaču da odredi korektivne mere u cilju usklađivanja proizvodnje sa odredbama ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.
Ministar bliže propisuje način vršenja kontrole u organskoj proizvodnji, kao i mere koje ovlašćena konrolna organizacija određuje u slučaju utvrđenih nepravilnosti u načinu obavljanja proizvodnje organskih proizvoda.
Vršenje kontrole
Član 21.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da najmanje jednom godišnje izvrši punu fizičku kontrolu i kontrolu dokumentacije proizvođača i da o izvršenoj kontroli sačini pisani izveštaj koji potpisuje i proizvođač.
Sertifikat i potvrda
Član 22.
Na osnovu izveštaja o izvršenim kontrolama, ovlašćena kontrolna organizacija izdaje sertifikat da je proizvod ili proces proizvodnje u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega (u daljem tekstu: sertifikat).
Za sertifikovane organske proizvode koji se uvoze, ovlašćena kontrolna organizacija na osnovu izvršene kontrole dokumentacije i sertifikata koji je izdat od nadležnog organa zemlje porekla sertifikovanog organskog proizvoda izdaje potvrdu da je taj proizvod proizveden u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega (u daljem tekstu: potvrda).
U postupku izdavanja potvrde iz stava 2. ovog člana uvoznik je dužan da ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji dostavi potrebnu dokumentaciju na osnovu koje se može utvrditi da je taj proizvod proizveden u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega i da je za njega izdat sertifikat od strane nadležnog organa zemlje porekla.
Poslove iz st. 1. i 2. ovog člana ovlašćena kontrolna organizacija vrši kao poverene poslove.
Na pitanja koja ovim zakonom nisu posebno uređena, a odnose se na postupak izdavanja sertifikata i potvrde, primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak.
Ministar bliže propisuje dokumentaciju koja se dostavlja radi izdavanja potvrde iz stava 2. ovog člana.
Evidencija koju vodi ovlašćena kontrolna organizacija
Član 23.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da vodi evidenciju koja naročito sadrži podatke o:
1) imenu i adresi, odnosno poslovnom imenu i sedištu proizvođača, kao i podatke o licu odgovornom za organsku proizvodnju (ime i kontakt telefon);
2) adresi jedinice za organsku proizvodnju;
3) datumu početka perioda konverzije;
4) broju koda svih kontrolnih organizacija kod kojih je organski proizvođač bio registrovan posle uključivanja u organsku proizvodnju;
5) obradivim površinama pod organskom proizvodnjom;
6) području sa kojeg su sakupljene divlje biljne i životinjske vrste iz prirodnih staništa, u skladu sa propisom kojim se uređuje sakupljanje i korišćenje divljih biljaka i životinja;
7) vrsti i broju životinja na poljoprivrednom gazdinstvu;
8) izdatim sertifikatima i potvrdama;
9) proizvodnji reproduktivnog materijala.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da evidenciju iz stava 1. ovog člana čuva najmanje tri godine.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da na zahtev Ministarstva dostavi podatke iz evidencije iz stava 1. ovog člana.
Ministar bliže propisuje sadržinu i obrazac evidencije iz stava 1. ovog člana, kao i način vođenja te evidencije.
Godišnji izveštaj o organskoj proizvodnji
Član 24.
Ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da Ministarstvu svake godine najkasnije do 31. januara tekuće godine za prethodnu godinu dostavi godišnji izveštaj o organskoj proizvodnji, koji sadrži podatke iz evidencije iz člana 23. ovog zakona.
Zbirna evidencija
Član 25.
Na osnovu podataka iz godišnjih izveštaja iz člana 24. ovog zakona Ministarstvo vodi zbirnu evidenciju o organskoj proizvodnji.
Evidencija iz stava 1. ovog člana vodi se u elektronskom obliku.
Ministar bliže propisuje sadržinu i obrazac evidencije iz stava 1. ovog člana.
VI. PRERADA, OBELEŽAVANjE, SKLADIŠTENjE, PREVOZ,
PROMET, UVOZ I IZVOZ ORGANSKIH PROIZVODA
Prerada organskih proizvoda
Član 26.
Tehnološki postupak prerade u organskoj proizvodnji odvija se u kontinuitetu bez mešanja proizvoda iz organske proizvodnje sa sastojcima, supstancama i proizvodima iz perioda konverzije, odnosno proizvodima iz konvencionalne proizvodnje, kao i bez upotrebe jonizujućeg zračenja, genetički modifikovanih organizama i njihovih derivata.
Ako se u tehnološkom postupku prerade iz stava 1. ovog člana koriste tehnološke linije koje se koriste i za preradu proizvoda iz konvencionalne proizvodnje, te tehnološke linije se pre upotrebe u organskoj proizvodnji moraju temeljno očistiti i oprati.
Ministar bliže propisuje tehnološke postupke prerade u organskoj proizvodnji, sastojke, aditive i pomoćne supstance koje se koriste u preradi proizvoda iz stava 1. ovog člana, kao i način čišćenja i sredstva za čišćenje tehnoloških linija iz stava 2. ovog člana.
Obeležavanje organskih proizvoda
Član 27.
Domaći neprerađeni sertifikovani organski proizvod obeležava se oznakom „ORGANSKI PROIZVOD”, nacionalnim znakom i kodom/logom ovlašćene kontrolne organizacije koja je izvršila sertifikaciju tog proizvoda.
Proizvodi biljnog porekla iz perioda konverzije koji sadrže isključivo jedan sastojak poljoprivrednog porekla mogu se obeležiti oznakom „PROIZVOD IZ PERIODA KONVERZIJE” i kodom/logom ovlašćene kontrolne organizacije, po isteku roka od godinu dana od dana zaključenja ugovora iz člana 17. stav 2. ovog zakona.
Domaći prerađeni sertifikovani organski proizvod može se obeležiti oznakom iz stava 1. ovog člana, nacionalnim znakom i kodom/logom ovlašćene kontrolne organizacije koja je u poslednjoj fazi proizvodnje izvršila sertifikaciju tog proizvoda, ako sadrži najmanje 95% sastojaka poljoprivrednog porekla koji su proizvedeni u skladu sa odredbama ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.
Na način iz st. st. 1. i 2. ovog člana mogu se obeležiti i reklamni materijal, prateća dokumentacija i etikete.
Na način iz st. 1. i 2. ovog člana ne mogu se obeležiti proizvodi na kojima je naznačeno da sadrže genetički modifikovane organizme, sastoje se ili su proizvedeni od genetički modifikovanih organizama.
Sertifikovani proizvodi iz st. 1. i 3. ovog člana, kao i njihov reklamni materijal, prateća dokumentacija i etikete mogu se obeležiti terminima, odnosno skraćenicama koje označavaju poreklo organskog proizvoda (ekološki, biološki, organik, odnosno eko, bio, org i sl), kao i privatnom oznakom proizvođača, odnosno udruženja proizvođača.
Ministar propisuje izgled oznake i nacionalnog znaka iz stava 1. ovog člana.
Skladištenje organskih proizvoda
Član 28.
Sertifikovani organski proizvodi skladište se u posebnim prostorijama skladišta.
Ako su sertifikovani organski proizvodi upakovani i obeleženi mogu se čuvati u istim prostorijama skladišta sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje, u posebnom delu koji je obeležen.
Ministar bliže propisuje način skladištenja organskih proizvoda iz stava 1. ovog člana.
Prevoz organskih proizvoda
Član 29.
Sertifikovani organski proizvodi prevoze se odvojeno od proizvoda iz konvencionalne proizvodnje.
Ako su sertifikovani organski proizvodi upakovani i obeleženi mogu se prevoziti zajedno sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje.
Ministar bliže propisuje način prevoza organskih proizvoda.
Prodaja organskih proizvoda
Član 30.
Organski proizvodi mogu se prodavati zajedno sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje samo ako su upakovani.
Ako organski proizvodi nisu upakovani moraju se prodavati odvojeno od proizvoda iz konvencionalne proizvodnje na jasno obeleženom mestu, kako bi se sprečilo mešanje sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje.
Proizvođač je dužan da prilikom stavljanja u promet organskih proizvoda poseduje važeći sertifikat izdat od strane ovlašćene kontrolne organizacije.
Ministar bliže propisuje uslove i način prodaje organskih proizvoda iz stava 1. ovog člana.
Uvoz organskih proizvoda
Član 31.
Sertifikovani organski proizvodi iz uvoza moraju biti upakovani i zatvoreni na način koji sprečava zamenu njihove sadržine.
Sertifikovani organski proizvodi iz uvoza mogu se stavljati u promet ako je za te proizvode ovlašćena kontrolna organizacija izdala potvrdu iz člana 22. stav 2. ovog zakona.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu uvoza organskih proizvoda.
Izvoz organskih proizvoda
Član 32.
Sertifikovani organski proizvodi mogu se izvoziti samo sa važećim sertifikatom ovlašćene kontrolne organizacije.
Izvoznik u odgovarajuću rubriku carinske deklaracije upisuje da se radi o organskom proizvodu i broj sertifikata koji prilaže uz tu carinsku deklaraciju.
VII. NADZOR
Inspekcijski nadzor
Član 33.
Inspekcijski nadzor nad primenom odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega vrši Ministarstvo preko inspektora za organsku proizvodnju.
Nadzor nad vršenjem poverenih poslova
Član 34.
Nadzor nad radom ovlašćenih kontrolnih organizacija u vršenju poverenih poslova vrši Ministarstvo u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava.
Legitimacija
Član 35.
U obavljanju poslova inspekcijskog nadzora inspektor za organsku proizvodnju mora da ima službenu legitimaciju.
Ministar bliže propisuje obrazac i sadržinu službene legitimacije iz stava 1. ovog člana, kao i način vođenja evidencije o izdatim legitimacijama.
Prava i dužnosti inspektora za organsku proizvodnju
Član 36.
U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, inspektor za organsku proizvodnju ima pravo i dužnost da proverava:
1) da li kontrolna organizacija ispunjava uslove za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji;
2) da li ovlašćena kontrolna organizacija vrši uključivanje proizvođača u organsku proizvodnju u skladu sa ovim zakonom;
3) da li ovlašćena kontrolna organizacija vodi evidenciju propisanu ovim zakonom;
4) da li ovlašćena kontrolna organizacija vrši kontrolu i sertifikaciju u skladu sa odredbama ovog zakona;
5) da li proizvođač obavlja organsku proizvodnju u skladu sa odredbama ovog zakona;
6) da li proizvođač obavlja preradu u skladu sa odredbama ovog zakona;
7) da li se skladištenje, prevoz, obeležavanje, promet, uvoz i izvoz organskih proizvoda vrši u skladu sa ovim zakonom;
8) da li je proizvod dobijen metodama organske proizvodnje;
9) poslovne knjige ovlašćene kontrolne organizacije u vezi sa poslovima kontrole i sertifikacije organskih proizvoda;
10) poslovne knjige i isprave proizvođača u vezi sa sprovođenjem ovog zakona;
11) izvršavanje mera po ovom zakonu.
Mere koje nalaže inspektor za organsku proizvodnju
Član 37.
U vršenju poslova iz člana 36. ovog zakona inspektor za organsku proizvodnju može da:
1) privremeno zabrani proizvođaču obeležavanje i oglašavanje proizvodne serije proizvoda za koje je utvrđeno da nisu proizvedeni u skladu sa ovim zakonom;
2) privremeno zabrani proizvođaču stavljanje u promet proizvoda koji nisu obeleženi u skladu sa ovim zakonom;
3) privremeno zabrani ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji da obavlja poslove kontrole i sertifikacije, ako utvrdi da ona ne ispunjava uslove za kontrolu i sertifikaciju utvrđene ovim zakonom, kao i ako poslove kontrole i sertifikacije ne obavlja u skladu sa ovim zakonom;
4) podnese zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, prijavu za privredni prestup i krivičnu prijavu zbog povrede odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega;
5) naredi druge mere i preduzme druge radnje u skladu sa ovim zakonom.
Nadležnost za rešavanje o žalbi
Član 38.
Na rešenje inspektora za organsku proizvodnju može se izjaviti žalba ministru u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
O žalbi ministar odlučuje u roku od 30 dana od dana dostavljanja žalbe.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Rešenje ministra po žalbi iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Obaveze lica nad kojima se obavlja
inspekcijski nadzor
Član 39.
Proizvođač i kontrolna organizacija dužni su da inspektoru za organsku proizvodnju omoguće obavljanje inspekcijskog nadzora.
Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da na zahtev inspektora za organsku proizvodnju u određenom roku stave na uvid potrebna dokumenta i prdmete, odnosno materijale i pruže drugu potrebnu pomoć za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.
VIII. KAZNENE ODREDBE
Privredni prestup
Član 40.
Novčanom kaznom od 700.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice – kontrolna organizacija, ako:
1) obavlja poslove kontrole i sertifikacije, a nema ovlašćenje Ministarstva za obavljanje tih poslova (član 9);
2) ne obavesti Ministarstvo o svakoj promeni uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji (član 13. stav 1);
3) poslove kontrole i sertifikacije ne obavlja u skladu sa ovim zakonom (član 20);
4) ne izvrši punu fizičku kontrolu i kontrolu dokumentacije proizvođača najmanje jednom godišnje, kao i ako o izvršenoj kontroli ne sačini pismeni izveštaj (član 21);
5) izda sertifikat suprotno izveštaju o izvršenim kontrolama (član 22. stav 1);
6) za organske proizvode iz uvoza izda potvrdu na osnovu nepotpune ili dokumentacije koja ne potvrđuje da je proizvod proizveden metodama organske proizvodnje (člana 22. stav 2);
7) ne dostavi godišnji izveštaj Ministarstvu u propisanom roku, kao i ako u tom izveštaju navede netačne podatke (član 24).
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana novčanom kaznom od 70.000 do 200.000 dinara kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu – kontrolnoj organizaciji.
Za radnje iz stava 1. ovog člana pored novčane kazne može se izreći i zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do sedam godina.
Član 41.
Novčanom kaznom od 700.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice – proizvođač, ako:
1) stavlja u promet organski proizvod koji nije obeležen u skladu sa ovim zakonom, kao i ako konvencionalni proizvod obeležava suprotno ovom zakonu (član 27);
2) stavlja u promet organski proizvod, a ne poseduje važeći sertifikat izdat od strane ovlašćene kontrolne organizacije (član 30. stav 3);
3) stavlja u promet organski proizvod iz uvoza za koji nije dobijena potvrda iz člana 22. stav 2. ovog zakona (član 31. stav 2).
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana novčanom kaznom od 70.000 do 200.000 dinara kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu.
Za radnje iz stava 1. ovog člana pored novčane kazne može se izreći i zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do sedam godina.
Prekršaj pravnog lica
Član 42.
Novčanom kaznom od 300.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice – kontrolna organizacija, ako ne vodi evidenciju na način propisan ovim zakonom, kao i ako na zahtev Ministarstva ne dostavi podatke iz te evidencije (član 23).
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 20.000 do 50.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu – kontrolnoj organizaciji.
Član 43.
Novčanom kaznom od 300.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice – proizvođač, ako:
1) organsku proizvodnju ne obavlja u skladu sa propisanim metodama organske proizvodnje (čl. 14. i 15);
2) u organskoj proizvodnji koristi reproduktivni materijal iz konvencionalne proizvodnje bez odobrenja ovlašćene kontrolne organizacije, odnosno Ministarstva (član 16. st. 3. i 4);
3) o svojoj proizvodnji ne vodi evidenciju u skladu sa uputstvom ovlašćene kontrolne organizacije, kao i ako pismeno ne obavesti kontrolnu organizaciju o dinamici proizvodnje useva (član 18. stav 2);
4) ne omogući ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji vršenje kontrole (član 18. stav 3);
5) preradu, skladištenje, prevoz i prodaju organskih proizvoda ne obavlja u skladu sa odredbama ovog zakona (čl. 26, 28, 29. i član 30. stav 2);
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 20.000 do 50.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.
Prekršaj preduzetnika
Član 44.
Novčanom kaznom od 100.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako učini radnje iz člana 41. stav 1. ovog zakona.
Član 45.
Novčanom kaznom od 70.000 do 400.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako učini radnje iz člana 43. stav 1. ovog zakona.
Prekršaj fizičkog lica
Član 46.
Novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako učini radnje iz člana 41. stav 1. tač. 1) i 2) ovog zakona.
Član 47.
Novčanom kaznom od 1.000 do 40.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako učini radnje iz člana 43. stav 1. ovog zakona.
Obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji do usklađivanja sa ovim zakonom
Član 48.
Privredno društvo ili drugo pravno lice koje je do dana početka primene ovog zakona, a na osnovu Zakona o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima („Službeni glasnik RS”, broj 62/06) ovlašćeno za izdavanje sertifikata, odnosno resertifikata, nastaviće da obavlja poslove za koje je ovlašćeno do isteka roka u kome važi to ovlašćenje.
Za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u 2012. godini mogu se ovlastiti kontrolne organizacije koje su kod nadležnog akreditacionog tela Republike Srbije podnele zahtev za akreditaciju u skladu sa odgovarajućim srpskim, evropskim i međunarodnim standardima, bez obzira na to da li im je izdat akt o akreditaciji, ako ispunjavaju ostale uslove za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u skladu sa ovim zakonom.
Primena podzakonskih propisa
Član 49.
Propisi za sprovođenje ovog zakona biće doneti u roku od godinu dana od dana početka primene ovog zakona.
Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primenjivaće se propisi koji su doneti na osnovu Zakona o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima („Službeni glasnik RS”, broj 62/06), osim odredbi tih propisa koje nisu u skladu sa ovim zakonom.
Prestanak važenja ranijih propisa
Član 50.
Danom početka primene ovog zakona prestaju da važe odredbe Zakona o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima („Službeni glasnik RS”, broj 62/06).
Stupanje na snagu zakona
Član 51.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. januara 2011. godine.
4827009.0063.9.Doc/1
O B R A Z L O Ž E Nj E
I. USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje Zakona o organskoj proizvodnji sadržan je u članu 97. stav 1. tačka 9. Ustava Republike Srbije, kojim je utvrđeno da Republika Srbija obezbeđuje održivi razvoj, sistem zaštite i unapređivanja životne sredine i zaštitu i unapređivanje biljnog i životinjskog sveta.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Na konferenciji Ujedinjenih nacija „O životnoj sredini i održivom razvoju” održanoj u Brazilu juna 1992. godine doneta je Strategija održive poljoprivrede i ruralnog razvoja, po kojoj održiva poljoprivreda predstavlja širok spektar poljoprivrednih metodologija koje podržavaju životnu sredinu. Organska poljoprivredna proizvodnja je jedan metod iz ovog spektra i u osnovi predstavlja potpun sistem upravljanja proizvodnjom koji unapređuje i povećava biodiverzitet, biološke cikluse i biološku aktivnost zemljišta. Ukoliko u Srbiji posmatramo dostignuti stepen razvoja poljoprivrede, raspoložive prirodne i ljudske resurse, stanje životne sredine, međunarodno tržište hrane, te dostignuti stepen razvoja nauke i tehnologije možemo zaključiti da je realno očekivati da budući razvoj poljoprivrede u Srbiji bude utemeljen na konceptu održivog razvoja.
U Srbiji se devedesetih godina pojavljuju zvanično i prvi proizvođači organskih proizvoda. Od pomenutog vremena do danas trend proizvodnje organski proizvedene hrane raste. Istina, postoje oscilacije u intenzitetu proizvodnje zbog neizvesnosti o cenama i plasmanu ovako proizvedene hrane, kao i podrške države. U poslednjih nekoliko godina sve više proizvođača počinje da se bavi organskom proizvodnjom, iz razloga što, kako u svetu tako i kod nas, raste potražnja za ovim proizvodima. To ne treba da čudi jer je moto organskog sistema porizvodnje hrane proizvesti je na nekontaminiranom zemljištu, zdravstveno bezbednu, zarad zdravlja populacije koja je konzumira.
Organski proizvodena hrana je sve više tražena i zbog toga što je nastala kao odgovor na negativnosti vezane za neorgansku proizvodnju. Saznanjem da su pesticidi izuzetno štetni i da mineralna đubriva mogu da nose radioaktivnu komponentu, morao se naći odgovor u proizvodnji koja ove negativnosti izbegava posebnim sistemom proizvodnje. S obzirom da su organski proizvodi proizvedeni bez upotrebe sintetičkih hemijskih insekticida, fungicida i herbicida i sintetičkih đubriva, regulatora rasta, hormona, antibiotika i genetskih modifikovanih organizama predstavljaju prave proizvode za svakoga ko brine o svom zdravlju. Danas se kvalitet hrane meri njenim uticajem na zdravlje, a konzumacija organski proizvedene hrane višim nivoom standarda življenja.
Zemljište Srbije u poređenju sa zemljištem Evropskih zemalja je boljeg kvaliteta i što je bitno nije zagađeno teškim metalima i organskim zagađivačima. Sama činjenica da preko 80% zemljišta u Srbiji spada u nezagađena zemljišta dovoljno govori o potencijalima za ovu vrstu proizvodnje.
Srbija takođe raspolaže i površinama koje se ne eksploatišu, marginalnim površinama koje je bez većih dodatnih ulaganja moguće iskoristiti za organsku proizvodnju. Takođe, ne treba zaboraviti i površine koje se nalaze u okviru zaštićenih prirodnih dobara u kojima je u drugom i trećem stepenu zaštite dozvoljena poljoprivredna proizvodnja, a koja predstavljaju idealna područja za razvoj organske proizvodnje.
Važeći Zakon o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima („Službeni glasnik RS”, broj 62/06) je usklađen sa Councile Regulation (EEC)No 2092/91, koja je od 1. januara 2009. godine prestala da važi i zamenjena je sa Councile Regulation (EC)No 834/07.
Obzirom da organski proizvodi predstavljaju veliku izvoznu šansu Srbije, metode proizvodnje, pravila prerade i sl. u oblasti organske proizvodnje beskompromisno se moraju prilagoditi zakonodavstvu EU, iz kog razloga je potrebno donošenje ovog zakona.
Osim toga, važeći Zakon o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima nije uspeo da uredi sistem organske proizvodnje u Republici Srbiji i sledstveno tome rad stranih kontrolnih organizacija na nacionalnoj sceni. Ovim zakonom uredio bi se rad kontrolnih organizacija i omogućilo sankcionisanje rada kontrolnih organizacija koje nemaju ovlašćenje u oblasti kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
U zakonu je data mogućnost da se pojedini poslovi državne uprave u vezi sa organskom proizvodnjom povere pravnom licu koje ispunjava uslove u pogledu tehničke opremljenosti i kadrovske osposobljenosti u organskoj proizvodnji jer obim poslova propisanih ovim zakonom iz razloga nepostojanja potrebnog broja kadrova nije moguće obavljati u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Ovim zakonom uređuje se proizvodnja poljoprivrednih i drugih proizvoda metodama organske proizvodnje (u daljem tekstu: organska proizvodnja), ciljevi i načela organske proizvodnje, metode organske proizvodnje, kontrola i sertifikacija u organskoj proizvodnji, prerada, skladištenje, prevoz, obeležavanje, promet, uvoz i izvoz organskih proizvoda, kao i druga pitanja od značaja za organsku proizvodnju (član 1).
Ovaj zakon odnosi se na proizvode koji potiču iz sistema organske biljne i stočarske proizvodnje, uključujući životinjsku akvakulturu, koji su prometu (u daljem tekstu: proizvodi organske proizvodnje), i to: primarne poljoprivredne proizvode; prerađene poljoprivredne proizvode koji se koriste kao hrana; stočnu hranu; seme, rasad i sadni materijal; kvasce koji se koriste kao hrana i hrana za životinje. Proizvodi dobijeni lovom i ribolovom divljih životinja ne smatraju se proizvodima organske proizvodnje (član 2).
Sredstva za podsticajne mere za razvoj i unapređenje organske proizvodnje obezbeđuju se iz: budžeta Republike Srbije; donacija; drugih izvora u skladu sa zakonom. Pravo na korišćenje podsticajnih sredstava imaju poljoprivreda gazdinstva koja su upisana u registar poljoprivrednim gazdinstvima u skladu sa propisima kojima se uređuje upis u Registar poljoprivrednih gazdinstava. Vlada bliže propisuje podsticajne mere, kao i uslove i način raspodele i korišćenja sredstava namenjenih za razvoj i unapređenje organske proizvodnje (član 4).
U čl. 5. i 6. definisani su ciljevi ovog zakona i načela.
Članom 7. predviđeno je da radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti organske proizvodnje, ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar), u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu – Stručni savet za organsku proizvodnju (u daljem tekstu: Stručni savet).Članom 8. predviđeno je da Stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa: planovima i posebnim programima u oblasti organske proizvodnje; davanjem preporuka za stručno osposobljavanje kadrova; davanjem preporuka za izradu propisa u oblasti organske proizvodnje; davanjem preporuka u cilju unapređenja organske proizvodnje; obavljanjem drugih neophodnih zadataka u vezi sa organskom proizvodnjom.
Članom 9. predviđeno je da za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji ministarstvo nadležno za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo) može ovlastiti kontrolnu organizaciju koja je registrovana u Registar privrednih subjekata u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata i koja ispunjava uslove u pogledu tehničke opremljenosti, kadrovske osposobljenosti i koja je akreditovana od strane Akreditacionog tela Srbije u skladu sa odgovarajućim srpskim, evropskim i međunarodnim standardima (u daljem tekstu: ovlašćena kontrolna organizacija). Ministar rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, kao i broj koda ovlašćene kontrolne organizacije. Rešenje ministra izdaje se na godinu dana i može se produžiti u skladu sa uslovima koji su predviđeni ovim zakonom.
Članom 10. predviđeno je da kontrolna organizacija podnosi Ministarstvu zahtev za utvrđivanje ispunjenosti uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, do 30. juna tekuće godine za narednu godinu. Ovlašćena kontrolna organizacija može u navedenom roku podneti zahtev za obnavljanje ovlašćenja za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, u kom slučaju Ministarstvo utvrđuje da li ovlašćena kontrolna organizacija i dalje ispunjava uslove za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Članom 11. predviđeno je da Ministarstvo utvrđuje spisak ovlašćenih kontrolnih organizacija i objavljuje ga u „Službenom glasniku Republike Srbije” jednom godišnje.
Članom 12. predviđeno je da Ministarstvo vodi evidenciju o ovlašćenim kontrolnim organizacijama koja sadrži podatke o nazivu i adresi ovlašćene kontrolne organizacije, datumu ponošenja zahteva za davanje, odnosno obnavljanje ovlašćenja, datumu donošenja rešenja o ovlašćenju, odnosno obnavljanju ovlašćenja, broju koda ovlašćene kontrolne organizacije, kao i nastalim promenama u vezi sa ispunjenošću uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u oblasti kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji.
Članom 13. predviđeno je da ovlašćena kontrolna organizacija dužna je da o svakoj promeni uslova za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji pismenim putem obavesti Ministarstvo i dostavi dokaze o nastaloj promeni. Ministar rešenjem oduzima ovlašćenje kontrolnoj organizaciji za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, ako ovlašćena kontrolna organizacija prestane da ispunjava uslove za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, kao i na zahtev ovlašćene kontrolne organizacije.
Članom 14. predviđeno je da metode organske biljne proizvodnje obuhvataju izbor vrsta i sorti bilja, plodored, sisteme obrade zemljišta, sredstva i način đubrenja, sistem održavanja plodnosti zemljišta, način suzbijanja biljnih bolesti, štetočina i korova, kao i način sakupljanja divljih biljnih vrsta iz prirodnih staništa.
Članom 15. predviđeno je da metode organske stočarske proizvodnje obuhvataju izbor vrsta i rasa životinja, način uzgoja životinja i objekte za uzgoj životinja, ishranu i zdravstvenu zaštitu životinja, prevoz i klanje životinja, postupanje sa životinjama koje su nabavljene sa drugih farmi, kao i način sakupljanja životinjskih vrsta iz prirodnih staništa.
Članom 16. predviđeno je da reproduktivni materijal za biljnu i stočarsku proizvodnju koji se koriste u organskoj proizvodnji mora da bude proizveden metodama organske proizvodnje. Proizvodnja semena metodama organske proizvodnje vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuje proizvodnja semena, rasada i sadnog materijala, uz primenu metoda organske proizvodnje. Izuzetno, proizvođaču se može odobriti korišćenje reproduktivnog materijala iz konvencionalne proizvodnje, pod uslovom da taj materijal nije tretiran sredstvima za zaštitu bilja koja nisu dozvoljena u organskoj proizvodnji, ako: na tržištu nema materijala koji je proizveden metodama organske proizvodnje; je korišćenje tog materijala opravdano za sprovođenje naučnoistraživačkih ispitivanja; se radi o autohtonoj sorti. U ovom slučaju, korišćenje reproduktivnog materijala iz konvencionalne proizvodnje u periodu konverzije proizvođaču odobrava ovlašćena kontrolna organizacija, a posle isteka perioda konverzije Ministarstvo.
Članom 17. predviđeno je da postupak uključivanja proizvođača u organsku proizvodnju pokreće se na osnovu prijave koju proizvođač podnosi ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji. Proizvođač i ovlašćena kontrolna organizacija zaključuju ugovor o vršenju kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, kojim se određuje evidencioni broj koji dobija proizvođač. Od dana zaključenja ugovara počinje period konverzije, čija dužina trajanja u biljnoj i stočarskoj proizvodnji se određuje podzakonskim aktom.
Članom 18. predviđeno je da proizvođač koji je zaključio ugovor iz člana 17. ovog zakona dužan je da od dana zaključenja tog ugovora organsku proizvodnju obavlja u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega. Proizvođač je dužan da o svojoj proizvodnji vodi evidenciju u skladu sa uputstvom ovlašćene kontrolne organizacije, kao i da ovlašćenu kontrolnu organizaciju svake godine, u roku koji odredi ovlašćena kontrolna organizacija, pismeno obavesti o dinamici proizvodnje useva, uz dostavljanje pregleda po parcelama. Proizvođač je dužan da omogući ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji vršenje kontrole. Ako proizvođač u okviru poljoprivrednog gazdinstva ima i proizvodnu jedinicu koja se koristi za konvencionalnu proizvodnju, dužan je da ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji omogući vršenje kontrole i te proizvodne jedinice.
Članom 19. predviđeno je da u ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji poslove kontrole može da obavlja lice koje je stručno osposobljeno za obavljanje kontrole u organskoj proizvodnji (u daljem tekstu: kontrolor). Poslove kontrole ne može da obavlja kontrolor ako: je istovremeno i proizvođač koji je uključen u organsku proizvodnju ili se bavi prometom organskih proizvoda; obavlja poslove kontrole u više od jedne kontrolne organizacije. Ovlašćena kontrolna organizacija je dužna da preduzme potrebne mere kako bi osigurala poverljivost informacija koje se dobijaju tokom sprovođenja kontrole i sertifikacije.
Članom 20. prtedviđeno je da se kontrola u organskoj proizvodnji vrši na način kojim se obezbeđuje objektivnost, nepristrasnost, odsustvo sukoba interesa, efikasnost, profesionalnost, doslednost i kvalitet, i to: u svim fazama organske proizvodnje; za sve proizvode iz člana 2. ovog zakona; primenom odgovarajućeg načina kontrole; na osnovu dokumentovane procedure. Ako se prilikom kontrole uoči da postoje određene nepravilnosti u načinu obavljanja proizvodnje organskih proizvoda, ovlašćena kontrolna organizacija može proizvođaču da odredi korektivne mere u cilju usklađivanja proizvodnje sa odredbama ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.
Članom 21. predviđeno je da je ovlašćena kontrolna organizacija dužna da najmanje jednom godišnje izvrši punu fizičku kontrolu i kontrolu dokumentacije proizvođača i da o izvršenoj kontroli sačini pismeni izveštaj koji potpisuje i proizvođač.
Članom 22. predviđeno je da na osnovu izveštaja o izvršenim kontrolama, ovlašćena kontrolna organizacija izdaje sertifikat da je proizvod ili proces proizvodnje u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega (u daljem tekstu: sertifikat). Za sertifikovane organske proizvode koji se uvoze, ovlašćena kontrolna organizacija na osnovu izvršene kontrole dokumentacije i sertifikata koji je izdat od nadležnog organa zemlje porekla sertifikovanog organskog proizvoda izdaje potvrdu da je taj proizvod u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega (u daljem tekstu: potvrda). Prilikom pribavljanja potvrde, uvoznik je dužan da ovlašćenoj kontrolnoj organizaciji dostavi svu potrebnu dokumentaciju na osnovu koje se može utvrditi da je taj proizvod u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega i da je za njega izdat sertifikat od strane nadležnog organa zemlje porekla. Poslove izdavanje sertifikata i potvrde ovlašćena kontrolna organizacija obavlja kao poverene poslove.
Članom 23. predviđeno je da obaveza vođenja evidencije od strane ovlašćene kontrolne organizacije.
Članom 24. predviđeno je da ovlašćena kontrolna organizacija je dužna da Ministarstvu svake godine, najkasnije do 31. januara tekuće godine, za prethodnu godinu dostavi godišnji izveštaj o organskoj proizvodnji, koji sadrži podatke iz evidencije koju vodi ovlašćena kontrolna organizacija.
Članom 25. predviđeno je da na osnovu podataka iz godišnjih izveštaja koje dostavljaju kontrolne organizacije Ministarstvo vodi zbirnu evidenciju o organskoj proizvodnji.
Članom 26. predviđeno je da se tehnološki postupak prerade u organskoj proizvodnji odvija u kontinuitetu, bez mešanja proizvoda iz organske proizvodnje sa sastojcima, supstancama i proizvodima iz perioda konverzije, odnosno proizvodima iz konvencionalne proizvodnje, kao i bez upotrebe jonizujućeg zračenja, genetički modifikovanih organizama i njihovih derivata. Ako se u tehnološkom postupku prerade koriste tehnološke linije koje se koriste i za preradu proizvoda iz konvencionalne proizvodnje, te tehnološke linije se pre upotrebe u organskoj proizvodnji moraju temeljno očistiti i oprati.
Članom 27. predviđeno je da domaći neprerađeni sertifikovani organski proizvod obeležava se oznakom „ORGANSKI PROIZVOD”, nacionalnim znakom i kodom/logom ovlašćene kontrolne organizacije koja je izvršila sertifikaciju tog proizvoda. Proizvodi biljnog porekla iz perioda konverzije koji sadrže isključivo jedan sastojak poljoprivrednog porekla mogu se obeležiti oznakom „PROIZVOD IZ PERIODA KONVERZIJE” i kodom ovlašćene kontrolne organizacije, po isteku roka od godinu dana od dana zaključenja ugovora iz člana 17. stav 2. ovog zakona. Domaći prerađeni sertifikovani organski proizvod može se obeležiti oznakom, nacionalnim znakom i kodom/logom ovlašćene kontrolne organizacije koja je u poslednjoj fazi proizvodnje izvršila sertifikaciju tog proizvoda, ako sadrži najmanje 95% sastojaka poljoprivrednog porekla koji su proizvedeni u skladu sa odredbama ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega. Na način iz st. 1. i 2. ovog člana mogu su obeležiti i reklamni materijal, prateća dokumentacija i etikete, s tim što se ovo obeležavanje ne može obavljati u odnosu na proizvode na kojima je naznačeno da sadrže genetički modifikovane organizme, sastoje se ili su proizvedeni od genetički modifikovanih organizama. Sertifikovani proizvodi, kao i njihov reklamni materijal, prateća dokumentacija i etikete mogu se obeležiti terminima, odnosno skraćenicama koje označavaju poreklo organskog proizvoda (ekološki, biološki, organik, odnosno eko, bio, org i sl), kao i privatnom oznakom proizvođača, odnosno udruženja proizvođača.
Članom 28. predviđeno je da se sertifikovani organski proizvodi skladište se u posebnim prostorijama skladišta. Ako su sertifikovani organski proizvodi upakovani i obeleženi, mogu se čuvati u istom skladištu sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje, u posebnom delu koji je obeležen.
Članom 29. predviđeno je da se sertifikovani organski proizvodi prevoze odvojeno od proizvoda iz konvencionalne proizvodnje. Ako su sertifikovani organski proizvodi upakovani i obeleženi, mogu se prevoziti zajedno sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje.
Članom 30. predviđeno je da se organski proizvodi mogu prodavati zajedno sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje samo ako su upakovani. Ako organski proizvodi nisu upakovani, moraju se prodavati odvojeno od proizvoda iz konvencionalne proizvodnje, na jasno obeleženom mestu, da bi se sprečilo mešanja sa proizvodima iz konvencionalne proizvodnje. Proizvođač je dužan da prilikom stavljanja u promet organskih proizvoda poseduje važeći sertifikat izdat od strane ovlašćene kontrolne organizacije.
Članom 31. predviđeno je da sertifikovani organski proizvodi iz uvoza moraju biti upakovani i zatvoreni na način koji sprečava zamenu njihove sadržine. Sertifikovani organski proizvodi iz uvoza mogu se stavljati u promet ako je za te proizvode ovlašćena kontrolna organizacija izdala potvrdu iz člana 22. stav 2. ovog zakona.
Članom 32. predviđeno je da se sertifikovani organski proizvodi mogu izvoziti samo sa važećim sertifikatom ovlašćene kontrolne organizacije.
Čl. 33, 34, 35, 36, 37, 38. i 39. regulisan je nadzor.
Odredbama čl. 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46. i 47. propisane su kazne.
Čl. 48, 49, 50. i 51. regulisane su prelazne i završne odredbe.
IV. PROCENA IZNOSA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona potrebno je obezbediti finansijska sredstva u budžetu Republike Srbije.
Stručni savet za organsku proizvodnju predstavlja posebnu radnu grupu koju rešenjem osniva ministar. Stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa organskom proizvodnjom, i svoj rad započeće tokom 2011. godine, a troškovi rada ne predstavljaju veliki finansijski izdatak.
U budžetu Republike za 2011. godine, kao i za naredne godine, na razdelu Ministarstva poljoprivrede šumarstva i vodoprivrede, izdvojiće se sredstva za realizaciju podsticajnih mera iz člana 4. ovog zakona.
Naime, na osnovu budžeta Republike Srbije, donosi se godišnji program raspodele i korišćenja sredstava subvencija u oblasti poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, u okviru koga se predviđa iznos za svaku konkretnu subvenciju, pa i subvencije za razvoj organske proizvodnje.
V. ANALIZA EFEKATA
1) Koji problem se rešava zakonom?
U Republici Srbiji, u praksi se dešavalo da pored ovlašćenih organizacija za izdavanje sertifikata i resertifikata, poslove sertifikacije vrše i organizacije bez ovlašćenja Ministarstva. Iz tog razloga Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nije u mogućnosti da ima uvid u podatke o površinama pod organskom proizvodnju. Takođe, proizvođači čiju proizvodnju sertifikuju neovlašćene sertifikacione organizacije nisu u mogućnosti da ostvare pravo na podsticajna sredstva iz budžeta Republike Srbije, jer pravo na njih imaju samo proizvođači koji imaju prijavljenu organsku proizvodnju kod ovlašćenih organizacija za izdavanje sertifikata i resertifikata.
Novim zakonom dobijamo pravni okvir za praćenje organske proizvodnje, identifikaciju stvarnih mogućnosti i registraciju obima proizvodnje, te opravdanje mera za podsticaj ovoj proizvodnji, koje bez kvantitativnih pokazatelja nisu bile moguće.
Takođe, novim zakonom stavara se pravni okvir za obezbeđivanje da poslove sertifikacije rade samo kontrolne organizacije koju su ovlašćene od strane ministarstva, kao i bolji uvid u postojanje i rad neovlašćenih kontrolnih organizacija i njihovo kažnjavanje.
Uređivanjem rada kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji:
– bićemo u mogućnosti da zaštitimo poreklo domaćeg proizvoda na stranom tržištu i imidž Srbije kao zemlje u kojoj je organska proizvodnja ne samo moguća, već se smatra ozbiljnim elementom razvoja poljoprivrede i sela;
-stvorićemo pozitivnu konkurenciju među kontrolnim organizacijama i konsekventno smanjenje cena sertifikatorskih usluga;
-zapošljavanje domaćeg kadra na poslovima sertifikacije.
Osim toga, trenuto organizacije koje vrše izdavanje sertifikata i resertifikata nemaju međunarodnu akreditaciju po odgovarajućim standardima, iz kog razloga sertifikati organskih proizvoda nisu priznati na stranom tržištu.
Donošenjem ovog zakona, ovlašćenje za kontrolu i sertifikaciju moći će da dobiju samo one kontrolne organizacije koje ispunjavaju uslove, a među tim uslovima je i uslov da su akreditovane od strane Akreditacionog tela Srbije (ATS) u skladu sa srpskim, evropskim i međunarodnim standardima.
Obzirom da trenutno ATS nema međunarodnu akreditaciju i da je u postupku ocenjivanja, početak primene ovog zakona odlaže se za 1. januar 2011. godine, do kad se očekuje dobijanje međunarodne akreditacije. Osim toga, ovim se ostavlja i odgovarajući period u kome će postojeće kontrolne organizacije moći da uđu u postupak akreditacije kod ATS i obezbede odgovarajuću akreditaciju.
U 2007. godini ovlašćenje Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede za stručnu kontrolu i sertifikaciju organske proizvodnje dobio je samo Organic Control System iz Subotice, kod broj SRB-01/07-OP („Službeni glasnik RS”, broj 93/07), a za 2008. godinu tri sertifikacione organizacije, i to:
– Suolo e Salute Serbian d.o.o, Velika Plana, Nikole Pašića bb, kod broj:
SRB-02/OP;
-SGS- Beograd d.o.o, Bože Jankovića 39, kod broj: kod broj: SRB-03/OP
– Evrocert d.o.o, Beograd, Desanke Maksimović 4/3, kod broj: kod broj:SRB-04/OP.
Spisak ovlašćenih organizacija za 2008. godinu objavljen je u „Službenom glasniku RS”, broj 13/08.
Za 2009. godinu zahtev je podnelo ukupno 8 sertifikacionih organizacija, od kojih su četiri ispunile uslove za izdavanje sertifikata, odnosno resertifikata za 2009. godinu, i to:
-SGS- Beograd d.o.o, Bože Jankovića 39, kod broj: kod broj: SRB-03/OP;
– Evrocert d.o.o, Beograd, Desanke Maksimović 4/3, kod broj: kod broj:SRB-04/OP;
-Organic Control Subotica, Trg cara Jovana Nenada 15, Subotica, kod broj SRB-01/OP;
– Bioagricert d.o.o, Đorđa Milovanovića 5, Beograd, kod broj SRB-05/OP.
Pored ovlašćenih organizacija, kontrolom i sertifikacijom u organskoj proizvodnji u Republici Srbiji bave se i organizacije koje nemaju ovlašćenje za rad od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, i to: Ecocert SA c/o Ecocert International (Francuska) , BCS Öko-GarantieGmbH Control System Peter Grosch (Nemačka), ÖKOP Vereinigte Kontrolldienste (Nemačka), Control Union Certifications B.V (Holandija), IMO (Švajcarska), Ekolojiktarim Kontrol Organ. Ltd Sirteki (Turska).
Ovlašćene organizacije za izdavanje sertifikata i resertifikata imaju obavezu po Zakonu o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima, da svakog meseca Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede dostavljaju podatke o organskoj proizvodnji. Na osnovu tih podataka Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede vodi jedinstvenu evidenciju.
Na osnovu podataka iz jedinstvene evidencije Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, u 2008. godini:
1) ukupan broj proizvođača, odnosno gazdinstava na kojima se primenjuju metode organske proizvodnje je 224 (od ovog broja 37 proizvođača ima direktno sklopljene ugovore sa ovlašćenim sertifikacionim organizacijama, dok preostalih 187 proizvođača su kooperanati sledećih firmi: Sirogojno, Berry Frost, Bio zadruga Miletićevo, Bio zadruga Basaid, Žitohem, Eko Telečka i takođe su u sistemu kontrole kod ovlašćenih sertifikacionih organizacija);
2) ukupna površina na kojoj se primenjuju metode organske proizvodnje u 2008. godine iznosila je 595,8129 ha, od čega:
– ovlašćene sertifikacione organizacije sertifikovale su površinu od 330,3617 ha pod organskom proizvodnjom. Na 89,6573 ha su gajene kulture, a na 240,7044 ha su livade, pašnjaci i šume.
– u periodu konverzije je 265,4512 ha.
Prema podacima koje su do septembra 2009. godine Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede dostvile četiri ovlašćene organizacije:
– obradiva površina na kojoj se primenjuju metode organske proizvodnje je 1.200 ha;
– površina sa koje se sakupljaju biljne vrste iz prirodnih staništa je 1.000.000 ha.
Broj gazdinstava i površine na kojima se primenjuju metode organske proizvodnje u Srbiji su mnogo veće, međutim Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede ne raspolaže podacima o proizvođačima čiju proizvodnju sertifikuju sertifikacione organizacije koje nemaju ovašćenje Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, u skladu sa Zakonom o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima.
2) Koji ciljevi treba da se postignu donošenjem zakona?
Ovim zakonom uređuje se proizvodnja organskih proizvoda, sertifikacija, nadzor nad primenom zakona, omogućava se dobijanje proizvoda potvrđenog kvaliteta i zaštita potrošača, stvaraju se uslovi za puni zamah razvoju organske proizvodnje sa velikim efektom na socio-ekonomski razvoj sela posebno u oblastima od interesa za zaštitu prirode uz celokupan doprinos smanjenju zagađenja iz poljoprivrede, omogućava se angažovanje postojećih i otvaranje novih preradnih kapaciteta, razvoj domaćeg tržišta i izvoz organskih proizvoda konkurentnih na stranom tržištu, kao i razvoj organske sertifikacije. Regulisanje organske proizvodnje pomoći će i razvoj turizma i ugostiteljstva zasnovanih na organskoj proizvodnji i upotrebi organskih proizvoda.
Organska proizvodnja predstavlja kompromis između razvoja tržišno orijentisanog i ekonomski efikasnog farmerskog sektora i opstanka malih farmi, koje zbog neminovnog sporog procesa restrukturiranja još uvek obezbeđuju opstanak velikog dela ruralne populacije.
Novi zakon omogućiće razvoj organske proizvodnje, povećanje površina pod organskom proizvodnjom, kao i doprinos smanjenju zagađenja iz poljoprivrede, očuvanju vode, vazduha i zemljišta, očuvanju prirodnog i agrobiodiverziteta, povećanju konkurentnosti i osvajanju tržišta uz povećani ekonomski efekat i racionalno iskorišćanje prirodnih resursa i povećanje mogućnosti za zapošljavanje. Organska proizvodnja efikasno upošljava obrazovanu radnu snagu, čime može snažno doprineti slabljenju tenzija u urbanim i suburbanim sredinama industrijskih zona.
Strano tržište organskih proizvoda i pored značajne sopstvene proizvodnje i dalje pokazuje potrebu za uvozom organskih proizvoda.
Razvojem ove oblasti poljoprivrede, povećanjem površina pod organskom proizvodnjom, Srbija dobija šansu da svoje organske proizvode plasira na strano tržište.
Poveravanjem pojedinih poslova državne uprave pravnom licu koje ispunjava uslove u pogledu tehničke opremljenosti i kadrovske osposobljenosti za obavljanje poslova omogućiće se efikasnije obavljanje poslova vezanih za organsku proizvodnju.
3) Da li su razmatrane druge mogućnosti za rešavanje problema?
Najpre, razmatrana je mogućnost zadržavanja postojećeg stanja, kao i mogućnost korekcije tog stanja kroz izmene i dopune važećeg zakona koji reguliše ovu oblast i došlo se do zaključka da je sa aspekta efikasnosti, usaglašenosti, delotvornosti i jednostavnosti najbolje rešenje da se ova oblast uredi novim zakonom.
Razmatrana je i mogućnost da se kontrolu i sertifikaciju obavlja Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a ne ovlašćene kontrolne organizacije, ali bi to zahtevalo dodatno angažovanje kadrova, njihovu obuku, a samim tim i dodatne troškove.
Međutim, došlo se do zaključka da se organska proizvodnja ne može ustrojiti bez postojanja zakona koji mora biti usklađen sa trenutno važećim regulativama EU, koji bi dao osnov za donošenje niza tehničkih propisa kojim se uređuju pravila i metode u organskoj proizvodnji, tako da ne postoje druge mogućnosti za rešavanje navedenih problema.
4) Zašto je donošenje zakona najbolje rešenje datog problema?
Važeći Zakon o organskoj proizvodnji i organskim proizvodima potrebno je uskladi sa propisima EU, iz razloga što sertifikati organizacija za izdavanja sertifikata i resertifikata nisu priznati na stranom tržištu, a to usložnjava proceduru stavanja naših organskih proizvoda na strano tržište.
5) Na koga će i kako uticati rešenja predložena u zakonu?
Zakon će imati pozitivan uticaj na proizvođače, potrošače, sertifikacione organizacije i poljoprivrednu proizvodnju uopšte.
Proizvođači će moći na jednostavniji način da sertifikuju svoje organske proizvode i dobiju sertifikat od sertifikacionih organizacija prepoznatljivih na stranom tržištu.
Potrošači će moći da kupe proizvod potvrđenog kvaliteta, čija je proizvodnja od početka pa do kraja kontrolisana. Sprečiće se dovođenje potrošača u zabludu stavljanjem na proizvod oznake koja jasno ukazuje na poreklo, kvalitet proizvoda i metode proizvodnje.
Sertifikacione organizacije će morati da dobiju akreditaciju od ATS da bi mogle da obavljaju poslove kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji i samim tim će se omogućiti priznavanje sertifikata na stranom tržištu.
Organska proizvodnja će novim zakonom koji predviđa uvođenje kvalitetnih mera podrške moći da se mnogo brže razvija i bude zastupljena na većim površinama do sada.
Primenom metoda organske proizvodnje utiče se na očuvanje prirodnog i agrobiodiverziteta.
6) Koji su troškovi koje će primena zakona izazvati građanima
i privredi, posebno malim i srednjim preduzećima?
Primena ovog zakona izazvaće troškove kontrolnim organizacijama koje obavljaju poslove kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, jer će morati da dobiju akreditaciju od strane ATS u skladu sa odgovorajućim međunarodnim standardima, da bi mogle da dobiju ovlašćenje za obavljanje ovih poslova.
Prema Odluci o visini troškova akreditacije („Službeni glasnik RS”, broj 31/08) upravnog odbora Akreditacionog tela Srbije (ATS), kojom su propisani troškovi akreditacije, troškovi obrade prijave za otpočinjanje prve akreditacije su 40.000 dinara, troškovi preliminarne posete su 30.000 dinara, troškovi ocenjivanja po danu su 40.000 dinara, s tim što se praktikuju ne više od četiri dana ocenjivanja. Troškovi odražavanja akreditacije (godišnja naknada) za kontrolne organizacije do deset oblasti kontrolisanja iznose 60.000 dinara.
7) Da li pozitivni efekti zakona opravdavaju troškove
njegove primene?
Da, jer će se akreditacijom kontrolnih organizacija koje obavljaju poslove kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji omogućiti dobijanje međunarodno priznatog sertifikata, a time i lakši izvoz organskih proizvoda na strano tržište.
8) Da li zakon stimuliše pojavu novih privrednih subjekata na
tržištu i tržišnu konkurenciju?
Primena ovog zakona omogućuje pravno uređen nastup poljoprivrednih proizvođača koji se bave organskom prozvodnjom. Ova oblast će uključiti veliki broj privrednih društava, naročito preduzetnika koji se bave prometom organskih proizvoda, kao i drugih pratećih delatnosti vezanih za organsku proizvodnju (transport, pakovanje, skladištenje).
Novim zakonom definisani su uslovi za davanje ovlašćenja kontrolnim organizacijama za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji, koji se, između ostalog odnose i na registraciju kod Agencije za privredne registre, što će omogućiti da sva lica koja ispunjavaju ovaj uslov, kao i ostale propisane uslove mogu pronaći interes da obavljaju ove poslove.
Stvara se ambijent pozitivne konkurencije na tržištu među sertifikacionim organizacijama i mogućnost razvoja sertifikacionog biznisa organskih proizvoda.
9) Da li su zainteresovane strane imale priliku da iznesu
svoje stavove o zakonu?
U izradi ovog zakona učestvovale su zainteresovane strane, i to predstavnici kontrolne organizacije, proizvođača, poljoprivrednog fakulteta, udruženja proizvođača, koji su imali prilike da iznesu svoje predloge.
Takođe, u izradi ovog zakona učestvovao je i ekspert za organsku proizvodnju iz Evropske unije.
Na tekst zakona iznete su određene sugestije, od kojih su najznačajnije sledeće:
U vezi sa prometom organskih proizvoda predloženo je da se omogući prodaja organskih proizvoda zajedno sa drugim proizvodima, ako su upakovani, iz razloga što proizvođači imaju problem prilikom plasmana svojih proizvoda u trgovačkim lancima jer moraju da imaju posebno odvojeno i obeleženo mesto za prodaju organskih proizvoda. Ovaj predlog je prihvaćen.
Kontrolne organizacije su imale primedbu u vezi sa dužinom trajanja ovlašćenja za vršenje kontrole i sertifikacije koja iznosi godinu dana, iz kog razloga je zakon razmotren i umesto produženja ovog roka, uvedena je mogućnost produženja ovlašćenja, za šta je dovoljan samo zahtev za produženje, a inspektori vršeći nadzor konstatuju da li su uslovi za obavljanje kontrole i sertifikacije i dalje ispunjeni. Na taj način pojednostavljen je postupak produžavanja ovlašćenja, a kontrolna organizacija oslobođena dostavljanja obimne dokumentacije.
Tekst zakona rezultat je neposrednih konsultacija, a usaglašeni stavovi i rešenja koja su izneta integrisani su u tekst Nacrta zakona.
Javna rasprava je održana postavljanjem Nacrta zakona o organskoj proizvodnji na zvaničan sajt Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
10) Koje će mere tokom primene zakona biti preduzete da bi se
ostvarili ciljevi donošenja zakona?
Najznačajnija mera predstavlja odredba ovog zakona kojom se utvrđuju podsticajne mere za razvoj i unapređenje organske proizvodnje, putem kojih će se subvencionisati poljoprivredni proizvođači, naročito oni koji se nalaze u periodu konverzije, odnosno periodu prelaska sa neorganske na organsku proizvodnju.
Osim navedenog, uslediće i snažna motivaciona kampanja od strane ovog ministarstva, nevladinog sektora, privrednih komora, lokalne samouprave za uključivanje poljoprivrednih proizvođača u organsku proizvodnju u što većoj meri, kao i davanje obaveštenja kontrolnim organizacijama o merama koje će morati da preduzmu u cilju dobijanja ovlašćenja za obavljanje poslova kontrole i sertifikacije u organskoj proizvodnji u skladu sa ovim zakonom.
VI. STUPANjE NA SNAGU ZAKONA
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. januara 2011. godine.