Predlog zakona o platama državnih službenika i nameštenika

PREDLOG ZAKONA

O PLATAMA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA I NAMEŠTENIKA

I. OSNOVNE ODREDBE

Sadržina zakona

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika.

Od čega se sastoji plata

Član 2.

Plata državnih službenika i nameštenika sastoji se od osnovne plate i dodataka na platu.

U platu se uračunavaju i porezi i doprinosi koji se plaćaju iz plate.

Početak prava na platu i prestanak prava na platu

Član 3.

Državni službenici i nameštenici ostvaruju pravo na platu od dana kada stupe na rad.

Državnim službenicima i nameštenicima prestaje pravo na platu od dana kada im prestane radni odnos.

Isplata plate

Član 4.

Državni službenici i nameštenici imaju pravo na mesečnu platu.

Plata se isplaćuje u tekućem mesecu za prethodni mesec.

Zaštita prava na platu, naknade i druga primanja

Član 5.

Državni službenik ostvaruje zaštitu prava na platu, naknade i druga primanja prema zakonu kojim se uređuje položaj državnih službenika, a nameštenik prema opštim propisima o radu.

Obezbeđivanje sredstava

Član 6.

Sredstva za plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.

II. PLATE DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

1. Osnovna plata

Kako se određuje osnovna plata

Član 7.

Osnovna plata se određuje množenjem koeficijenta sa osnovicom za obračun i isplatu plata (u daljem tekstu: osnovica).

Osnovna plata pripada državnom službeniku koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom.

Državni službenik koji ne radi puno radno vreme ima pravo na osnovnu platu koja je srazmerna dužini njegovog radnog vremena.

Osnovica

Član 8.

Osnovica je jedinstvena i utvrđuje se za svaku budžetsku godinu zakonom o budžetu Republike Srbije.

Određivanje koeficijenta i platne grupe

Član 9.

Koeficijenti za položaje i izvršilačka radna mesta određuju se time što se svaki položaj i svako izvršilačko radno mesto svrstava u jednu od 13 platnih grupa.

Položaji se svrstavaju u platne grupe od I do V, a izvršilačka radna mesta u platne grupe od VI do XIII.

Svrstavanje položaja u platne grupe

Član 10.

Položaj u ministarstvu, posebnoj organizaciji, službi Vlade, sudu, javnom tužilaštvu, Republičkom javnom pravobranilaštvu i položaj načelnika upravnog okruga svrstava se u platnu grupu koja odgovara grupi u koju je razvrstan Uredbom o razvrstavanju radnih mesta i merilima za opis radnih mesta državnih službenika.

Platna grupa u koju se svrstava položaj u službama Narodne skupštine, predsednika Republike, Ustavnog suda i službama organa čije članove bira Narodna skupština određuje se njihovim aktima, pri čemu se polazi od opštih pravila za razvrstavanje radnih mesta i teži da oni budu jednako vrednovani kao slični položaji u ministarstvima, službama Vlade i sudovima.

Državni organ kome Narodna skupština daje saglasnost na pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta dužan je da u pravilniku odredi platnu grupu u koju se svrstava svaki položaj.

Svrstavanje izvršilačkih radnih mesta u platne grupe

Član 11.

Izvršilačko radno mesto svrstava se u platnu grupu koja odgovara zvanju u koje je razvrstano.

Platni razredi

Član 12.

U svakoj platnoj grupi u koju su svrstana izvršilačka radna mesta postoji osam platnih razreda.

Platni razredi izražavaju napredovanje na istom izvršilačkom radnom mestu pod uslovima koji su određeni ovim zakonom.

Koeficijenti

Član 13.

Koeficijent za položaj određuje se prema platnoj grupi u kojoj se nalazi položaj.

Koeficijent za izvršilačko radno mesto određuje se prema platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi izvršilačko radno mesto.

Koeficijenti su sledeći:

GRUPE POLOŽAJA I NAZIVI ZVANjA PLAT-NA GRUPA PLATNI RAZRED

| |1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 | |Prva grupa položaja |I |9,00 | | | | | | | | |Druga grupa položaja |II |8,00 | | | | | | | | |Treća grupa položaja |III |7,11 | | | | | | | | |Četvrta grupa položaja |IV |6,32 | | | | | | | | |Peta grupa položaja |V |5,62 | | | | | | | | |Viši savetnik |VI |3,96 |4,15 |4,36 |4,58 |4,81 |5,05 |5,30 |5,57 | |Samostalni savetnik |VII |3,16 |3,32 |3,49 |3,66 |3,85 |4,04 |4,24 |4,45 | |Savetnik |VIII |2,53 |2,66 |2,79 |2,93 |3,08 |3,23 |3,39 |3,56 | |Mlađi savetnik |IX |2,03 |2,13 |2,23 |2,34 |2,46 |2,58 |2,71 |2,85 | |Saradnik |X |1,62 |1,70 |1,79 |1,88 |1,97 |2,07 |2,17 |2,28 | |Mlađi saradnik |XI |1,35 |1,42 |1,49 |1,56 |1,64 |1,72 |1,81 |1,90 | |Referent |XII |1,13 |1,18 |1,24 |1,30 |1,37 |1,44 |1,51 |1,58 | |Mlađi referent |XIII |1,00 |1,05 |1,10 |1,16 |1,22 |1,28 |1,34 |1,41 | |

Rešenje o koeficijentu

Član 14.

Koeficijent se određuje rešenjem.

Rešenjem o koeficijentu određuje se platna grupa u kojoj se nalazi radno mesto, broj platnog razreda i visina koeficijenta.

Ko određuje koeficijent

Član 15.

Koeficijent određuje rukovodilac državnog organa, odnosno lice ili telo koje je određeno posebnim propisom.

Državnom službeniku na položaju koji rukovodi državnim organom koeficijent određuje organ ili telo koje je nadležno za njegovo postavljenje.

Predsednicima žalbenih komisija Vlade i pravosuđa i savetnicima predsednika Vlade i potpredsednika Vlade koji su u radnom odnosu pripada koeficijent položaja koji odredi Vlada.

2. Napredovanje državnog službenika u viši platni razred

Član 16.

Državni službenik kome je dve godine uzastopno određena ocena „naročito se ističe” napreduje za dva platna razreda.

Za jedan platni razred napreduje državni službenik kome je dve godine uzastopno određena ocena „ističe se” ili ocene „naročito se ističe” i „ističe se”, bez obzira na njihov redosled.

Za jedan platni razred napreduje državni službenik kome je tri godine uzastopno određena ocena „dobar” ili ocene „ističe se” i „dobar”, bez obzira na njihov redosled.

3. Određivanje koeficijenta državnom službeniku

na izvršilačkom radnom mestu

Koeficijent pri napredovanju na neposredno više radno mesto i zasnivanju radnog odnosa

Član 17.

Državnom službeniku koji napreduje na neposredno više radno mesto određuje se koeficijent prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njegovo novo radno mesto, a ako je on niži od koeficijenta koji je državni službenik imao pre napredovanja, određuje mu se koeficijent koji je neposredno viši od koeficijenta koji je imao pre napredovanja.

Državnom službeniku koji tek zasniva radni odnos određuje se koeficijent prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se radno mesto nalazi.

Koeficijent rukovodioca unutrašnje jedinice

Član 18.

Državnom službeniku koji stupa na radno mesto rukovodioca unutrašnje jedinice uvećava se koeficijent za dva platna razreda.

Državnom službeniku koji prestane da rukovodi unutrašnjom jedinicom koeficijent se smanjuje za dva platna razreda.

Koeficijent državnog službenika koji je premešten

na odgovarajuće radno mesto

Član 19.

Državnom službeniku koji je trajno ili privremeno premešten na drugo radno mesto koje je u istom zvanju kao radno mesto s koga je premešten (odgovarajuće radno mesto) određuje se koeficijent koji je imao do premeštaja.

Time se ne diraju pravila o određivanju koeficijenta rukovodiocu unutrašnje jedinice.

Koeficijent državnog službenika koji je premešten na niže radno mesto

Član 20.

Državnom službeniku koji je zbog toga što se promenilo uređenje državnog organa uz svoju saglasnost premešten na niže radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi određuje se koeficijent platnog razreda čiji je redni broj istovetan rednom broju platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto s koga je premešten.

Prve godine posle premeštaja koeficijent državnog službenika uvećava se za 80% razlike između koeficijenta na radnom mestu s koga je premešten i koeficijenta na radnom mestu na koje je premešten, u drugoj godini uvećava se za 50% te razlike, a u trećoj godini za 20% te razlike.

Posle proteka treće godine od premeštaja državnom službeniku prestaje pravo na uvećanje koeficijenta.

Koeficijent državnog službenika koji je s položaja premešten

na izvršilačko radno mesto

Član 21.

Državnom službeniku koji je s položaja premešten na izvršilačko radno mesto zbog toga što je proteklo vreme na koje je postavljen ili zbog toga što je podneo ostavku ili zbog toga što je položaj ukinut određuje se koeficijent najvišeg platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto na koje je premešten.

On ima pravo i na uvećanje koeficijenta prema istim pravilima kao i državni službenik koji je uz svoju saglasnost premešten s višeg radnog mesta na niže radno mesto (član 20. st. 2. i 3. ovog zakona).

Koeficijent pripravnika

Član 22.

Pripravniku se određuje koeficijent koji iznosi 80% koeficijenta prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto na koje bi bio raspoređen posle pripravničkog staža.

4. Dodaci na osnovnu platu državnog službenika

Dodatak za vreme provedeno u radnom odnosu

Član 23.

Državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad).

Dodatak za rad noću

Član 24.

Državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu za rad od 22 sata do 6 sati narednog dana (rad noću).

Dodatak za svaki sat rada noću iznosi 26% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika.

Dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan

Član 25.

Državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu za rad na dan praznika koji nije radni dan.

Dodatak za svaki sat rada na dan praznika koji nije radni dan iznosi 110% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika.

Dodatak za dodatno opterećenje na radu

Član 26.

Ako po pismenom nalogu pretpostavljenog državni službenik radi i poslove koji nisu u opisu njegovog radnog mesta zbog toga što je privremeno povećan obim poslova ili radi i poslove odsutnog državnog službenika, ima pravo na dodatak za dodatno opterećenje.

Dodatak za dodatno opterećenje od najmanje 10 radnih dana mesečno iznosi 4% osnovne plate, odnosno 5% osnovne plate ako državni službenik zamenjuje rukovodioca unutrašnje jedinice.

Dodatak za dodatno opterećenje od najmanje 20 radnih dana mesečno iznosi 8% osnovne plate, odnosno 10% osnovne plate ako državni službenik zamenjuje rukovodioca unutrašnje jedinice.

Dodatak za prekovremeni rad

Član 27.

Državni službenik za svaki sat koji po nalogu pretpostavljenog radi duže od punog radnog vremena (prekovremeni rad) ima pravo na sat i po slobodno.

Prekovremeni rad se tromesečno preračunava u slobodne sate, koje državni službenik mora da iskoristi najkasnije u roku od šest meseci od proteka tromesečja u kome ih je ostvario.

Izuzetno, državnom službeniku koji ne može da iskoristi slobodne sate zbog toga što priroda poslova radnog mesta češće zahteva tako obiman prekovremeni rad, može da se isplati dodatak za svaki sat prekovremenog rada, koji iznosi 26% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika.

Dodatak za pripravnost

Član 28.

Državni službenik koji van radnog vremena mora da bude dostupan (u pripravnosti) da bi ako ustreba izvršio neki posao svog radnog mesta, ima pravo na dodatak za pripravnost.

Dodatak za svaki sat pripravnosti iznosi 10% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika.

Plan pripravnosti donosi rukovodilac državnog organa.

Ograničenje prava na dodatak

Član 29.

Državni službenik koji radi na položaju ima pravo samo na dodatak za vreme provedeno u radnom odnosu.

Međusobni odnos dodataka

Član 30.

Dodatak za rad noću, dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan i dodatak za dodatno opterećenje na radu isključuju dodatak za prekovremeni rad.

Državnom službeniku koji je za vreme pripravnosti pozvan da izvrši neki posao svog radnog mesta vreme efektivnog rada po pozivu računa se kao prekovremeni rad.

Rešenje o dodatku

Član 31.

Dodatak za vreme provedeno u radnom odnosu je sastavni deo rešenja o koeficijentu.

III. PRAVO DRŽAVNIH SLUŽBENIKA NA NAKNADU PLATE

Pravo na naknadu plate u visini osnovne plate

Član 32.

Dok koristi godišnji odmor i plaćeno odsustvo koje mu je odobreno prema opštim propisima o radu ili posebnom kolektivnom ugovoru za državne organe, državni službenik ima pravo na naknadu plate koja se obračunava i isplaćuje u istom iznosu kao da je radio.

Pravo na naknadu plate u istom iznosu kao da je radio državni službenik ima i ako nije radio na dan praznika koji nije radni dan ili ako se odazvao na vojnu vežbu ili na poziv državnog organa.

Državni organ u kome radi državni službenik koji se odazvao na vojnu vežbu ili na poziv državnog organa ima pravo da mu organ na čiji se poziv državni službenik odazvao refundira isplaćenu naknadu plate, ako zakonom nije drukčije određeno.

Naknada plate državnom službeniku koji ne radi zbog bolesti ili povrede

Član 33.

Državni službenik koji ne radi do 30 dana zbog bolesti ili povrede (privremena sprečenost za rad) ima pravo na naknadu plate koja iznosi:

1) 65% osnovne plate za mesec u kome je odsustvovao zbog bolesti ili povrede van rada;

2) 100% osnovne plate za mesec u kome je odsustvovao zbog profesionalne bolesti ili povrede na radu.

Naknada plate ne može biti niža od minimalne zarade utvrđene opštim propisima o radu.

Naknada plate neraspoređenom državnom službeniku

Član 34.

Dok je neraspoređen, državni službenik ima pravo na naknadu plate koja iznosi 65% osnovne plate za mesec koji prethodi mesecu u kome je doneseno prvostepeno rešenje da je neraspoređen.

Naknada plate državnom službeniku koji je privremeno udaljen s rada

Član 35.

Državni službenik protiv koga je disciplinski postupak obustavljen ili koji je oslobođen u disciplinskom postupku ima pravo na razliku između isplaćene naknade plate i punog iznosa osnovne plate.

Državni službenik kome je određen pritvor ima pravo na naknadu plate prema opštim propisima o radu, koja se isplaćuje na teret organa koji je odredio pritvor.

Naknada plate prema posebnim propisima

Član 36.

Državni službenik ima pravo na naknadu plate dok je na porodiljskom odsustvu ili dok odsustvuje s rada radi nege deteta ili drugog lica, prema opštim propisima o radu i posebnim propisima.

IV. PRAVO DRŽAVNIH SLUŽBENIKA NA NAKNADU TROŠKOVA

I NA DRUGA PRIMANjA

Pravo na naknadu troškova

Član 37.

Državni službenik ima pravo na naknadu troškova za dolazak na rad i odlazak s rada, za vreme koje je proveo na službenom putu u zemlji ili inostranstvu, za smeštaj i ishranu dok radi i boravi na terenu i na naknadu troškova koji su izazvani privremenim ili trajnim premeštajem u drugo mesto rada.

Uslovi za naknadu troškova, njihova visina i način na koji se ostvaruju propisuju se uredbom Vlade.

Otpremnina

Član 38.

Državni službenik kome prestane radni odnos zbog proteka šest meseci otkad je postao neraspoređen ima pravo na otpremninu.

Državni službenik ima pravo na otpremninu i pri odlasku u penziju.

Visina otpremnine propisuje se uredbom Vlade.

Druga primanja

Član 39.

Posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe mogu da se utvrde i druga primanja državnih službenika, prema opštim propisima o radu.

V. PLATE NAMEŠTENIKA

1. Osnovna plata

Kako se određuje osnovna plata

Član 40.

Osnovna plata nameštenika određuje se množenjem koeficijenta sa osnovicom.

Osnovna plata pripada namešteniku koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom.

Nameštenik koji ne radi puno radno vreme ima pravo na osnovnu platu koja je srazmerna dužini njegovog radnog vremena.

Osnovica

Član 41.

Osnovica je jedinstvena i utvrđuje se za svaku budžetsku godinu zakonom o budžetu Republike Srbije.

Određivanje koeficijenta i platne grupe

Član 42.

Koeficijenti za radna mesta nameštenika određuju se time što se svako radno mesto nameštenika svrstava u jednu od šest platnih grupa tako da platna grupa odgovara vrsti u koju je radno mesto razvrstano u pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u državnom organu.

Koeficijenti

Član 43.

Koeficijent za radno mesto nameštenika određuje se prema platnoj grupi u kojoj se radno mesto nalazi.

Koeficijenti su sledeći:

I platna grupa 2,53

II platna grupa 2,03

III platna grupa 1,49 IV platna grupa 1,06

V platna grupa 0,88

VI platna grupa 0,75

Koeficijent rukovodioca unutrašnje jedinice

Član 44.

Namešteniku koji stupa na radno mesto rukovodioca unutrašnje jedinice uvećava se koeficijent za 10%.

Namešteniku koji prestane da rukovodi unutrašnjom jedinicom određuje se koeficijent platne grupe u kojoj se nalazi njegovo radno mesto.

Koeficijent nameštenika koji je premešten na drugo radno mesto

Član 45.

Namešteniku koji je premešten na drugo radno mesto određuje se koeficijent platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto na koje je premešten.

O promeni platne grupe i koeficijenta donosi se rešenje koje po sili zakona zamenjuje odgovarajuće odredbe ugovora o radu.

Koeficijent pripravnika

Član 46.

Pripravniku se određuje koeficijent koji iznosi 80% koeficijenta platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto za koje je zaključio ugovor o radu.

2. Dodaci na osnovnu platu nameštenika

Pravo na dodatke

Član 47.

Nameštenici imaju, pod istim uslovima i u istoj visini kao državni službenici, pravo na dodatak za vreme provedeno u radnom odnosu, dodatak za rad noću, dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan, dodatak za prekovremeni rad i na dodatak za pripravnost.

Dodatak za ostvarene rezultate rada

Član 48.

Nameštenik ima pravo na dodatak za ostvarene rezultate rada jednom u tri meseca ako je od januara do marta, od aprila do juna, od jula do septembra ili od oktobra do decembra ostvario natprosečne rezultate po obimu i kvalitetu rada.

Dodatak za ostvarene rezultate rada može da iznosi do 50% osnovne plate nameštenika, a isplaćuje se uz platu za mart, jun, septembar i decembar.

O dodatku za ostvarene rezultate rada i o njegovoj visini rešenjem odlučuje rukovodilac državnog organa, na predlog koji daje, posle razgovora s licem koje je neposredno pretpostavljeno namešteniku, rukovodilac unutrašnje jedinice u kojoj nameštenik radi.

Procenat koji je od ukupno utvrđenog iznosa sredstava za plate namenjen za dodatak za ostvarene rezultate rada nameštenika u državnom organu određuje se zakonom o budžetu Republike Srbije.

3. Naknada plate, naknada troškova i druga primanja nameštenika

Član 49.

Odredbe ovog zakona o naknadi plate, naknadi troškova i drugim primanjima državnih službenika primenjuju se i na nameštenike, izuzev odredaba o pravu na naknadu plate neraspoređenim državnim službenicima i odredaba o naknadi plate zbog udaljenja s rada.

Nameštenik koji je udaljen s rada ima pravo na naknadu plate prema opštim propisima o radu.

Prema opštim propisima o radu nameštenik ima pravo i na naknadu plate ako mu je rad prekinut bez njegove krivice, a najduže 45 radnih dana u kalendarskoj godini.

VI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Akti Vlade

Član 50.

Uredbu kojom se propisuju naknada troškova državnih službenika i nameštenika i visina njihove otpremnine (član 37. stav 2, član 38. stav 3. i član 49. stav 1. ovog zakona) Vlada donosi do 1. januara 2007. godine.

Aktom Vlade koji se donosi do 15. jula 2006. godine određuje se prema kom položaju se određuje koeficijent predsednicima žalbenih komisija Vlade i pravosuđa.

Koeficijenti državnih službenika i nameštenika

pre stupanja na snagu ovog zakona

Član 51.

Do 1. januara 2007. godine postavljena i imenovana lica čija radna mesta postaju položaji i ostali državni službenici i nameštenici nastavljaju da primaju platu prema koeficijentu koji im je već određen primenom Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima („Službeni glasnik RS”, broj 95/05 – zvanično prečišćen tekst).

Državnom službeniku i namešteniku koji zasnuje radni odnos pre 1. januara 2007. godine, koeficijent za obračun i isplatu plate određuje se prema Uredbi o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima, za zvanje, odnosno zanimanje koje bi mu bilo određeno da je radni odnos zasnovao pre 1. jula 2006. godine. Tako određeni koeficijenti primenjuju se do 1. januara 2007. godine.

Privremeno zadržavanje postojeće plate

Član 52.

Određivanje koeficijenata od 1. januara 2007. godine

Član 53.

Od 1. januara 2007. godine koeficijenti se određuju na sledeći način:

1) postavljenim i imenovanim licima čija radna mesta postaju položaji – prema platnoj grupi u kojoj se nalazi njihovo radno mesto;

2) državnim službenicima na izvršilačkim radnim mestima – prema prvom platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto;

3) rukovodiocima unutrašnjih jedinica – prema trećem platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto;

4) nameštenicima – prema platnoj grupi u kojoj se nalazi njihovo radno mesto.

Rukovodilac državnog organa može za najviše 15% ukupnog broja državnih službenika, koji su ostvarili značajne rezultate rada, da odredi koeficijent drugog ili trećeg platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto, a za rukovodioce unutrašnjih jedinica koeficijent četvrtog ili petog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto.

Privremeni režim napredovanja

Član 54.

Napredovanje državnih službenika u viši platni razred platne grupe zasnivaće se do 2011. godine na obimu i kvalitetu njihovog rada, koji se vrednuje 2009. godine za 2007. godinu i 2008. godinu, a 2011. godine za 2009. godinu i 2010. godinu.

Godine 2009. i 2011. u viši platni razred može da napreduje najviše po 20% ukupnog broja državnih službenika u državnom organu, o čemu rukovodilac državnog organa donosi posebna rešenja do kraja februara 2009. godine i 2011. godine.

Napredovanje državnog službenika u viši platni razred predlaže rukovodilac unutrašnje jedinice u kojoj državni službenik radi, posle razgovora s licem koje je neposredno pretpostavljeno državnom službeniku.

Položaj postavljenih lica

Član 55.

Postavljena i imenovana lica koja rukovodilac državnog organa rasporedi na izvršilačko radno mesto zbog toga što nisu postavljena na položaj posle okončanja javnog konkursa imaju ista prava kao državni službenik kome je prestao rad na položaju zbog toga što je proteklo vreme na koje je postavljen ili zbog toga što je podneo ostavku ili zbog toga što je položaj ukinut.

Položaj funkcionera

Član 56.

Do stupanja na snagu zakona kojim će se urediti plate funkcionera u državnim organima, lice koje je izabrano, postavljeno ili imenovano na funkciju (funkcioner) kojem prestane funkcija ima pravo na naknadu plate šest meseci od dana kada mu je prestala funkcija, a u visini plate koju je imao na dan prestanka funkcije.

Pravo na naknadu plate prestaje pre proteka roka od šest meseci ako bivši funkcioner zasnuje radni odnos ili stekne pravo na penziju, a može biti produženo za još šest meseci ako u tih šest meseci stiče pravo na penziju.

Preispitivanje postojanja dodatka za vreme provedeno u radnom odnosu

Član 57.

Do 1. januara 2011. godine preispitaće se opravdanost daljeg postojanja dodatka za vreme provedeno u radnom odnosu.

Prestanak primene i važenja ranijih propisa

Član 58.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS”, broj 34/01) i Uredba o koeficijentima za obračun i isplatu plata izabranih, postavljenih i zaposlenih lica („Službeni glasnik RS”, broj 95/05 – zvanično prečišćen tekst) prestaju da se primenjuju na državne službenike i nameštenike 1. januara 2007. godine.

Od 1. januara 2007. godine prestaju da važe:

1) član 167. stav 4. tačka 2) Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Službeni glasnik RS”, br. 80/02, 84/02, 23/03, 70/03, 55/04, 61/05 i 85/05) u delu koji se odnosi na plate i naknade zarada;

2) član 256. tačka 2) Carinskog zakona („Službeni glasnik RS”, br. 73/03, 61/05 i 85/05) u delu koji se odnosi na plate i naknade zarada i član 329. stav 1. u delu koji se odnosi na posebne sposobnosti i odgovornosti;

3) član 73b stav 4. tačka 2) Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS”, br. 9/02, 87/02, 61/05, 66/05 i 101/05);

4) član 13. stav 1. tačka 2) Zakona o sprečavanju pranja novca („Službeni glasnik RS”, br. 107/05 i 117/05) u delu koji se odnosi na zvanja, plate i naknade zarada.

Stupanje na snagu ovog zakona

Član 59.

Ovaj zakon stupa na snagu 1. januara 2007. godine.

Odredbe čl. 39, 50, 51, 55. i 56. stupaju na snagu 1. jula 2006. godine, odredbe člana 48. stupaju na snagu 1. januara 2008. godine, a odredbe člana 16. stupaju na snagu 1. januara 2011. godine.

OBRAZLOŽENjE

I. USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA

Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je normi Ustava Republike Srbije, prema kojoj Republika Srbija uređuje sistem radnih odnosa (član 72. stav 1. tačka 4. Ustava Republike Srbije).

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

Zakon o državnim službenicima („Službeni glasnik RS”, br. 79/05, 81/05-ispravka i 83/05-ispravka), koji stupa na snagu 1. jula 2006, na potpuno nov način uređuje radnopravni položaj zaposlenih u državnim organima. Zakonom o državnim službenicima predviđeno je i to da se plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika uređuju posebnim zakonom. Plata kao osnovno pravo iz radnog odnosa, prema koncepciji Zakona o državnim službenicima, treba, s jedne strane, da odražava složenost i odgovornost poslova koji se rade (što proizlazi iz novog koncepta zvanja koja se vezuju za poslove, a ne za ličnost), a s druge strane, da odražava rezultate rada (što proizlazi iz koncepta napredovanja na istom radnom mestu).

Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika (u daljem tekstu: Zakon) upotpunjuje se normativni okvir neophodan da bi se državni organi, pre svega organi državne uprave, razvili na savremenim principima.

III. OBJAŠNjENjE POJEDINIH REŠENjA

Osnovne odredbe

Zakonom se uređuju plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika (član 1). Predmet uređivanja su sva primanja, što znači da su u jednom zakonskom tekstu sadržana sva prava državnih službenika i nameštenika. Zakon se primenjuje samo na državne službenike i nameštenike. Funkcioneri nisu obuhvaćeni Zakonom. Njihova primanja urediće se posebnim zakonom. Slična praksa prihvaćena je u evropskim zakonodavstvima.

Plata državnih službenika i nameštenika sastoji se od dve komponente: osnovne plate i dodataka na platu (član 2. stav 1). Pored toga, u platu se uračunavaju i porezi i doprinosi koji se plaćaju iz plate (član 2. stav 2). Pravila su u potpunosti kompatibilna sa sličnim pravilima Zakona o radu.

Budući da se sva prava iz radnog odnosa u državnom organu stiču trenutkom stupanja na rad (član 58. stav 3. Zakona o državnim službenicima), državni službenik i nameštenik stiču pravo na platu od dana kada stupe na rad (bilo posle zasnivanja radnog odnosa, bilo posle premeštaja ili raspoređivanja na radno mesto). Kad prestane pravni osnov iz koga proizlazi pravo na platu (tj. radni odnos), državnim službenicima i nameštenicima prestaje i pravo na platu (član 3). Državni službenici i nameštenici imaju pravo na mesečnu platu, koja se isplaćuje u tekućem mesecu za prethodni mesec (član 4).

Zaštitu prava na platu, naknade i druga primanja državni službenik ostvaruje prema Zakonu o državnim službenicima, a nameštenik prema opštim propisima o radu (član 5). Razlika u pravnom osnovu i načinu zaštite prava proizlazi iz različitog položaja državnih službenika i nameštenika. Položaj državnih službenika vezan je za javnopravnu komponentu, za vršenje državne vlasti, a položaj nameštenika nije. Shodno tome, državni službenici imaju pravo na žalbu nadležnoj žalbenoj komisiji uvek kad je povređeno neko njihovo pravo koje je u vezi s platom. Žalbene komisije su tvorevina Zakona o državnim službenicima. Nameštenici ostvaruju zaštitu prava vezanih za platu prema Zakonu o radu i na njemu zasnovanim propisima.

Sredstva za plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije (član 6).

Plate državnih službenika

Plata državnih službenika i nameštenika sastoji se od dva činioca: od osnovne plate i dodataka na platu.

Osnovna plata. Osnovna plata u uporednom pravu određuje se zakonom u nominalnom iznosu, a zakonom se nominalni iznos i koriguje. Takav metod je odlika stabilnih monetarnih sistema, koji imaju minimalnu stopu inflacije. U državama koje su u tranziciji nije tako, pa se osnovna plata određuje putem zakonom utvrđenih parametara – koeficijenata ili bodova, koji se potom množe odgovarajućom osnovicom. Takav pristup prihvaćen je i u Zakonu. Osnovna plata određuje se na osnovu osnovice i koeficijenta, a njen iznos dobija se množenjem osnovice s koeficijentom (član 7. stav 1). Osnovna plata pripada državnom službeniku koji radi puno radno vreme na određenom radnom mestu ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (član 7. stav 2). Državni službenik koji ne radi puno radno vreme ima pravo na osnovnu platu koja je srazmerna dužini njegovog radnog vremena (član 7. stav 3). Postoji samo jedna osnovica. Nadležnost za određivanje osnovice prenosi se na Narodnu skupštinu, koja osnovicu utvrđuje zakonom o budžetu Republike Srbije za svaku budžetsku godinu (član 8). Sadašnji sistem u kome postoji više različitih osnovica omogućava neravnopravnost državnih službenika koji rade iste ili slične poslove i njihov materijalni položaj bezrazložno čini zavisnim od državnog organa u kome rade. Zakonom se sprovodi pravično načelo da se za isti rad prima ista plata, bez obzira na vrstu državnog organa.

Prema Zakonu o državnim službenicima, sva službenička radna mesta u državnim organima dele se na položaje i izvršilačka radna mesta. Sistem osnovne plate (osnovica puta koeficijent) primenjuje se na obe kategorije službeničkih radnih mesta. Osnovica je ista i za položaje i za izvršilačka radna mesta, ali koeficijenti nisu.

Zakon se najpre bavi metodologijom uspostavljanja koeficijenta kao pravnog instituta. Koeficijenti za položaje i izvršilačka radna mesta određuju se time što se svaki položaj i izvršilačko radno mesto svrstava u jednu od 13 platnih grupa. Platne grupe nisu ništa drugo do ekvivalenti za vrste radnih mesta (član 9). Platnih grupa ima onoliko koliko ima grupa položaja i zvanja izvršilačkih radnih mesta, dakle, ima ih 13.

Položaji u ministarstvima, posebnim organizacijama, službama Vlade, sudovima, javnim tužilaštvima, Republičkom javnom pravobranilaštvu i položaj načelnika upravnog okruga razvrstani su u pet grupa Uredbom o razvrstavanju radnih mesta i merilima za opis radnih mesta državnih službenika. Stoga je Zakonom predviđeno da svaki položaj u tim organima ulazi u platnu grupu koja odgovara grupi u koju je položaj razvrstan Uredbom o razvrstavanju radnih mesta i merilima za opis radnih mesta državnih službenika (član 10. stav 1). Prema tome, položaj koji je uredbom razvrstan u prvu grupu položaja ulazi u prvu platnu grupu i tako redom. Zakon o državnim službenicima prepustio je službama Narodne skupštine, predsednika Republike, Ustavnog suda i službama organa čije članove bira Narodna skupština da svojim aktima odrede koji položaji postoje u njima. Položaji u njima nisu razvrstani uredbom Vlade, pa se platna grupa u koju ulaze određuje njihovim aktima, pri čemu se polazi od opštih pravila za razvrstavanje radnih mesta i teži da oni budu jednako vrednovani kao slični položaji u ministarstvima, službama Vlade i sudovima (član 10. stav 2). Državni organ kome Narodna skupština daje saglasnost na pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta dužan je da u pravilniku odredi platnu grupu u koju ulazi svaki položaj u njemu (član 10. stav 3).

Izvršilačka radna mesta svrstavaju se u jednu od platnih grupa od VI do XIII prema zvanjima u koja su razvrstana (član 11). Svakom zvanju iz Zakona o državnim službenicima odgovara jedna platna grupa. No, za razliku od položaja, u svakoj platnoj grupi u koju se svrstavaju izvršilačka radna mesta postoji osam platnih razreda (član 12. stav 1). Platni razredi izražavaju napredovanje na istom izvršilačkom radnom mestu (isto je predviđeno i Zakonom o državnim službenicima).

Konačno, koeficijent za položaj određuje se prema platnoj grupi u kojoj se nalazi položaj (član 13. stav 1). Koeficijent za izvršilačko radno mesto određuje se prema platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi izvršilačko radno mesto (član 13. stav 2). To znači da se za svaku platnu grupu u koju se svrstavaju položaji utvrđuje jedan stalni koeficijent. Rad na položaju isključuje mogućnost povećanja koeficijenta prelaskom u sledeći platni razred. Nasuprot tome, rad na izvršilačkom radnom mestu omogućava prelazak iz jednog u drugi platni razred unutar iste platne grupe, pod uslovima koji su određeni zakonom. Razlika je posledica drukčije prirode položaja i izvršilačkih radnih mesta. Rad na položaju je vremenski ograničen (naravno, postoji mogućnost ponovnog postavljenja), a u organima državne uprave ograničen je na pet godina. Otuda, napredovanje po platnim razredima, kada su u pitanju položaji, gubi smisao.

Zakon stoga predviđa samo uslove za napredovanje u viši platni razred u platnoj grupi u kojoj se nalazi izvršilačko radno mesto. Državni službenik kome je dve godine uzastopno određena ocena „naročito se ističe” napreduje za dva platna razreda (član 16. stav 1). Za jedan platni razred napreduje državni službenik kome je dve godine uzastopno određena ocena „ističe se” ili ocene „naročito se ističe” i „ističe se”, bez obzira na redosled ocena (član 16. stav 2). Za jedan platni razred napreduje i državni službenik kome je tri godine uzastopno određena ocena „dobar” ili ocene „ističe se” i „dobar”, bez obzira na redosled ocena (član 16. stav 3).

Zakonom su određeni i koeficijenti za sve platne grupe, odnosno platne razrede. Rešenjem o koeficijentu određuje se platna grupa u kojoj se nalazi radno mesto, broj platnog razreda u platnoj grupi i visina koeficijenta (član 14. stav 2). Koeficijent državnom službeniku određuje rešenjem rukovodilac državnog organa, odnosno lice ili telo koje je određeno posebnim propisom (član 15. stav 1). Državnom službeniku na položaju koji rukovodi državnim organom koeficijent određuje organ ili telo koje je nadležno za njegovo postavljenje (član 15. stav 2). Zakonom o državnim službenicima predviđeno je da predsednici žalbenih komisija Vlade i pravosuđa, koji se postavljaju iz reda državnih službenika, vrše isključivo dužnost predsednika komisije, kao državni službenici (član 152. Zakona o državnim službenicima). Saglasno tome, predviđeno je da njima pripada koeficijent položaja koji odredi Vlada (član 15. stav 3). Isto važi i za savetnike predsednika i potpredsednika Vlade koji saglasno Zakonu o Vladi zasnuju radni odnos na određeno vreme. Dakle, iako dužnosti predsednika žalbenih komisija i savetnika predsednika i potpredsednika Vlade ne podrazumevaju rad na položajima, njima pripada osnovna plata koja se obračunava primenom koeficijenta za neki od položaja, o čemu odlučuje Vlada.

Dalje se ređaju pravila za određivanje koeficijenta u nizu slučajeva koje predviđa Zakon o državnim službenicima.

Državnom službeniku koji napreduje na neposredno više izvršilačko radno mesto određuje se koeficijent prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njegovo radno mesto, a ako je on niži od koeficijenta koji je državni službenik imao pre napredovanja, određuje mu se koeficijent koji je neposredno viši od koeficijenta koji je imao pre napredovanja (član 17. stav 1). Pravilo obuhvata dva slučaja: prvi, ako državni službenik na radnom mestu s koga napreduje ima koeficijent koji je niži od koeficijenta prvog platnog razreda radnog mesta na koje napreduje, i drugi, ako je on napredovanjem po platnim razredima dostigao koeficijent koji je viši od početnog koeficijenta radnog mesta na koje napreduje. U prvom slučaju stvar je jasna – napredovanjem na više radno mesto državni službenik dobija koeficijent prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njegovo novo radno mesto. No, ako bi se to pravilo primenilo i u drugom slučaju, moglo bi se dogoditi da državni službenik napreduje na više radno mesto, ali da mu se plata smanji. To bi delovalo destimulativno na državne službenike: preuzimali bi veću odgovornost koja proizlazi iz višeg radnog mesta, ali bi im plata bila manja. Stoga je, kao u uporednom pravu, prihvaćeno rešenje da u tom slučaju državni službenik u novoj platnoj grupi dobija koeficijent koji je neposredno viši od onog koji je imao na radnom mestu s koga napreduje.

Državnom službeniku koji tek zasniva radni odnos određuje se koeficijent prvog platnog razreda u platnoj grupi u kojoj se izvršilačko radno mesto nalazi (član 17. stav 2).

Posebno pravilo predviđeno je za stupanje na rukovodeće izvršilačko radno mesto. Rukovodilac unutrašnje jedinice ima pravo da mu se zbog stupanja na rukovodeće radno mesto koeficijent uveća za dva platna razreda (član 18. stav 1). Time se posredno uvodi dodatak za rukovođenje, koji je izražen kroz platne razrede unutar platne grupe. Pošto prestane da rukovodi unutrašnjom jedinicom, državnom službeniku se smanjuje koeficijent za dva platna razreda (član 18. stav 2). On gubi koeficijent koji je dobio za rukovođenje, pri čemu se uvažava njegovo eventualno napredovanje po platnim razredima koje je ostvario dok je bio na rukovodećem radnom mestu.

Zakon o državnim službenicima dozvoljava privremeni ili trajni premeštaj državnog službenika na drugo radno mesto, ali kao pravilo predviđa premeštaj na odgovarajuće radno mesto. Odgovarajuće radno mesto je ono čiji se poslovi rade u istom zvanju kao poslovi radnog mesta s koga se državni službenik premešta. Državni službenik koji je trajno ili privremeno premešten na odgovarajuće radno mesto, ima pravo na koeficijent koji je imao do premeštaja (član 19. stav 1).

Od pravila o premeštaju na odgovarajuće radno mesto Zakon o državnim službenicima dopušta samo jedan izuzetak, a to je slučaj kad se promeni uređenje organa, a ne postoji odgovarajuće radno mesto na koje državni službenik može biti raspoređen. Državni službenik tada može biti premešten i na niže radno mesto, ali samo uz svoju saglasnost. Saglasnost je potrebna zato što se premeštajem na niže radno mesto derogira dotadašnje napredovanje državnog službenika. Derogiranje napredovanja zbog promene uređenja je upravo i razlog zbog koga se u većini službeničkih sistema posebno uređuje zaštita plate u takvim slučajevima. Zaštitu predviđa i Zakon. Državni službenik koji je zbog promene uređenja državnog organa uz svoju saglasnost premešten na niže radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi ima pravo na koeficijent onog platnog razreda platne grupe čiji je redni broj istovetan rednom broju platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto s koga je premešten (član 20. stav 1). Uz to, prve godine posle premeštaja koeficijent državnog službenika uvećava se za 80% razlike između koeficijenta na radnom mestu s koga je premešten i koeficijenta na radnom mestu na koje je premešten, u drugoj godini uvećava se za 50% te razlike, a u trećoj godini za 20% te razlike (član 20. stav 2). Posle proteka treće godine od premeštaja državnom službeniku prestaje pravo na uvećanje koeficijenta stečeno premeštajem na niže radno mesto (član 20. stav 3). Slično rešenje predviđa austrijski zakon, dok po nemačkom zakonu, državni službenik nastavlja da prima istu platu dok osnovna plata radnog mesta na koje je premešten ne dostigne iznos koji je imao pre premeštaja.

Posebna situacija nastaje ako se državni službenik koji je radio na položaju premešta na izvršilačko radno mesto. Prema Zakonu o državnim službenicima, do toga može da dođe u tri slučaja, od kojih se nijedan ne može pripisati krivici državnog službenika: ako protekne vreme na koje je državni službenik postavljen na položaj, a ne bude ponovo postavljen, ako podnese ostavku na položaj, a ne prestane mu radni odnos i ako je ukinut položaj. U bilo kojem od tih slučajeva, državni službenik ima pravo da bude premešten na izvršilačko radno mesto za koje ispunjava uslove, a ako takvo radno mesto nije slobodno, on postaje neraspoređen. Ukoliko je premešten, državni službenik ima pravo na koeficijent najvišeg platnog razreda u platnoj grupi u kojoj se nalazi radno mesto na koje je premešten (član 21. stav 1). Državni službenik ima pravo i na uvećanje koeficijenta, prema pravilima koja važe za državnog službenika na izvršilačkom radnom mestu koji je uz svoju saglasnost premešten na niže radno mesto (član 21. stav 2). Pravila su, takođe, zaštitnog karaktera. Slične zaštitne odredbe za državne službenike kojima prestane rad na položaju bez njihove krivice predviđaju i austrijski i nemački zakoni, s tim što po nemačkom zakonu, oni imaju pravo da još pet godina primaju platu koju su imali na položaju.

Pripravnik ima pravo na koeficijent koji iznosi 80% koeficijenta prvog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto na koje bi bio raspoređen posle pripravničkog staža (član 22).

Dodaci na osnovnu platu. Državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu od 0,4% osnovne plate za svaku punu godinu rada navršenu u radnom odnosu (minuli rad). Pored toga, državni službenik ima pravo na dodatak za rad noću, dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan, dodatak za dodatno opterećenje na radu, dodatak za prekovremeni rad i pravo na dodatak za pripravnost.

Državni službenik ima pravo na uvećanje osnovne plate za rad od 22 sata do 6 sati narednog dana (rad noću). Dodatak za svaki sat rada noću iznosi 26% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika (član 24). Visina dodatka utvrđena je na nivou minimuma koji predviđa Zakon o radu.

Državni službenik ima pravo na uvećanje osnovne plate za rad na dan praznika koji nije radni dan. Dodatak za svaki sat rada na dan praznika koji nije radni dan iznosi 110% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika (član 25). Visina dodatka utvrđena je, takođe, na nivou minimuma koji predviđa Zakon o radu.

Dodatak za dodatno opterećenje na radu predstavlja novinu, koja proizlazi iz Zakona o državnim službenicima. Državni službenik koji po pismenom nalogu pretpostavljenog privremeno radi i poslove koji nisu u opisu njegovog radnog mesta zbog toga što je povećan obim posla ili ako zamenjuje odsutnog državnog službenika ima pravo na dodatak za dodatno opterećenje na radu. Dodatak za dodatno opterećenje od najmanje 10 dana mesečno iznosi 4% osnovne plate, a ako državni službenik zamenjuje rukovodioca unutrašnje jedinice, taj dodatak iznosi 5%. Za rad od najmanje 20 radnih dana mesečno dodatak za dodatno opterećenje na radu iznosi 8% osnovne plate, a ako državni službenik zamenjuje rukovodioca unutrašnje jedinice, taj dodatak iznosi 10% (član 26).

U uporednom pravu pravilo je da se državnim službenicima prekovremeni rad kompenzira slobodnim satima. Prekovremeni rad priznaje se samo ako je po nalogu pretpostavljenog, on ne može biti samoinicijativan niti posledica neorganizovanosti državnog službenika. Plaćanje prekovremenog rada moguće je samo u nekim sistemima, poput austrijskog, ali i tamo samo izuzetno i vrlo restriktivno. Zakonom je predviđeno da se državnom službeniku koji po nalogu pretpostavljenog radi duže od punog radnog vremena (prekovremeni rad) sati prekovremenog rada preračunavaju u slobodne sate, pri čemu se jedan sat prekovremenog rada računa kao jedan i po sat slobodno (član 27. stav 1). Prekovremeni sati preračunavaju se tromesečno u slobodne sate, koji moraju da se iskoriste najkasnije u roku od šest meseci od proteka tromesečja u kome su ostvareni (član 27. stav 2). Time nije isključena mogućnost da se slobodni sati iskoriste već u tekućem mesecu, što je stvar dogovora s pretpostavljenim, ali oni svakako moraju biti obračunati tromesečno. Izuzetno, ako priroda poslova radnog mesta češće zahteva tako obiman prekovremeni rad da državni službenik ne može da iskoristi slobodne sate, oni mu mogu biti isplaćeni kao dodatak za prekovremeni rad, koji za svaki sat prekovremenog rada iznosi 26% vrednosti radnog sata osnovne plate državnog službenika (član 27. stav 3). Naravno, odredbama Zakona ne zadire se u maksimalno dozvoljen prekovremeni rad, koji i za državne službenike iznosi najviše osam sati nedeljno, kao i za zaposlene kod drugih poslodavaca.

Pripravnost je institut koji je svojstven pravosudnim organima, ali se primenjuje i u nekim organima državne uprave, gde je priroda poslova takva da pojedini državni službenici moraju biti dostupni i u dane kad se ne radi. Taj institut još nije posebno uređen, pa se u praksi pribegava primeni instituta prekovremenog rada, što izaziva nedoumice i probleme. Otuda, Zakonom je predviđeno da državni službenik koji van radnog vremena mora da bude dostupan (u pripravnosti) da bi ako ustreba izvršio neki posao svog radnog mesta, ima pravo na dodatak (on nema pravo na osnovnu platu za ono vreme koje je u pripravnosti). Dodatak za svaki sat pripravnosti iznosi 10% vrednosti radnog sata osnovne plate (član 28). Državnom službeniku koji je za vreme pripravnosti pozvan da izvrši neki posao svog radnog mesta vreme efektivnog rada po pozivu računa se kao prekovremeni rad (član 30. stav 2).

Dodatak za rad noću, dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan i dodatak za dodatno opterećenje na radu isključuju dodatak za prekovremeni rad (član 30. stav 1).

Državni službenici koji rade na položaju nemaju pravo na dodatke, izuzev na dodatak za minuli rad (član 29).

Pravo na dodatak i visina dodatka na osnovnu platu, izuzev dodatka za vreme provedeno u radnom odnosu, određuje se rešenjem koje donosi rukovodilac državnog organa, odnosno lice ili telo koje je određeno posebnim propisom (član 31. stav 1). Dodatak za vreme provedeno na radu je sastavni deo rešenja o koeficijentu (član 31. stav 2).

Pravo državnih službenika na naknadu plate

Zakon uređuje i sve slučajeve u kojima državni službenik ima pravo na naknadu plate, kao i visinu naknade.

Dok koristi godišnji odmor i plaćeno odsustvo koje mu je odobreno prema opštim propisima o radu i posebnom kolektivnom ugovoru za državne organe, državni službenik ima pravo na naknadu plate koja se obračunava i isplaćuje u istom iznosu kao da je radio (član 32. stav 1). Pravo na naknadu plate u istom iznosu kao da je radio državni službenik ima i ako nije radio na dan praznika koji nije radni dan, ako se odazvao na vojnu vežbu ili na poziv državnog organa (član 32. stav 2). Državni organ u kome radi državni službenik koji se odazvao na vojnu vežbu ili na poziv državnog organa ima pravo da mu organ na čiji se poziv državni službenik odazvao refundira isplaćenu naknadu plate, ako zakonom nije drukčije određeno (član 32. stav 3). Pravo na refundaciju isplaćene naknade plate predviđeno je i Zakonom o radu.

Državni službenik koji ne radi do 30 dana zbog bolesti ili povrede (privremena sprečenost za rad) ima pravo na naknadu plate, koja iznosi: 1) 65% osnovne plate za mesec u kome je odsustvovao zbog bolesti ili povrede van rada; 2) 100% osnovne plate za mesec u kome je odsustvovao zbog profesionalne bolesti ili povrede na radu. Naknada plate ne može biti niža od minimalne zarade utvrđene opštim propisima o radu (član 33).

Prema Zakonu o državnim službenicima, državni službenik može postati neraspoređen ako se promeni uređenje državnog organa i takav status može imati najduže šest meseci. Za to vreme on pokušava da nađe drugo radno mesto, a ako ga ne nađe, prestaje mu radni odnos. Status neraspoređenog postojao je i prema Zakonu o radnim odnosima u državnim organima, s tim što nije bilo predviđeno koliko dugo neko može biti neraspoređen, niti koliku naknadu prima. Taj zakon je upućivao na shodnu primenu opštih propisa o radu, što je u praksi stvaralo nedoumice o visini naknade i njenom trajanju. Otuda se sada i naknada za vreme neraspoređenosti precizno uređuje. Dok je neraspoređen, državni službenik ima pravo na naknadu plate koja iznosi 65% osnovne plate za mesec koji prethodi mesecu u kome je doneseno prvostepeno rešenje da je neraspoređen (član 34).

Državni službenik koji je udaljen s rada zbog toga što je protiv njega pokrenut disciplinski postupak zbog teže povrede dužnosti iz radnog odnosa ima, dok je udaljen s rada, pravo na naknadu plate koja iznosi 50% osnovne plate za mesec koji prethodi mesecu u kome je doneseno prvostepeno rešenje o udaljenju (član 35. stav 1). Državni službenik kome je određen pritvor ima pravo na naknadu plate prema opštim propisima o radu, a naknada se isplaćuje na teret organa koji je odredio pritvor (član 35. stav 3). Prema Zakonu o radu, zaposleni koji je udaljen ima pravo na naknadu zarade u visini 1/4 zarade, a ako izdržava porodicu, u visini 1/3 zarade, s tim što udaljenje može trajati najviše tri meseca. Zakon o državnim službenicima ne ograničava trajanje udaljenja, državni službenik može biti udaljen s rada do okončanja disciplinskog postupka, što znači do donošenja konačnog rešenja u disciplinskom postupku. To je jedan od razloga zbog koga je predviđen veći iznos naknade za vreme dok je državni službenik udaljen s rada u disciplinskom postupku. Drugi, važniji razlog jeste činjenica da državni službenik podleže odredbama Zakona o državnim službenicima, koje se odnose na sprečavanje sukoba interesa i dok je državni službenik udaljen s rada. I dok traje udaljenje s rada, državnom službeniku nije dozvoljeno obavljanje druge delatnosti. Zbog toga je potrebno obezbediti socijalnu sigurnost državnog službenika i dok je udaljen s rada u većoj meri nego što je to u privatnom sektoru. Nasuprot tome, državni službenik kome je određen pritvor ima pravo na naknadu plate u visini koja je predviđena Zakonom o radu.

Državni službenik ima pravo na naknadu plate i dok je na porodiljskom odsustvu ili dok odsustvuje s rada radi nege deteta ili drugog lica, prema opštim propisima o radu i posebnim propisima (član 36).

Pravo državnih službenika na naknadu troškova i na druga primanja

Državni službenik kome prestane radni odnos zbog toga što je proteklo šest meseci otkad je postao neraspoređen ima pravo na otpremninu; pravo na otpremninu državni službenik ima i pri odlasku u penziju (član 37. st. 1. i 2). Za oba slučaja visina otpremnine propisuje se uredbom Vlade (član 38. stav 3. u vezi sa članom 37. stav 2).

Posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe mogu da se utvrde i druga primanja državnih službenika, prema opštim propisima o radu (član 39). Zakonom o radu obuhvaćeni su naknada troškova za slučaj smrti člana uže porodice, poklon paketići deci zaposlenih za Novu godinu i jubilarne nagrade.

Plate nameštenika

I plata nameštenika sastoji se od osnovne plate i dodataka na platu.

Osnovna plata. Osnovna plata nameštenika određuje se na isti način kao osnovna plata državnog službenika, množenjem koeficijenta sa osnovicom (član 40. stav 1). Osnovna plata pripada namešteniku koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (član 40. stav 2). Nameštenik koji ne radi puno radno vreme ima pravo na osnovnu platu koja je srazmerna dužini njegovog radnog vremena (član 40. stav 3).

Osnovica za obračun plata nameštenika je jedinstvena i utvrđuje se za svaku budžetsku godinu zakonom o budžetu Republike Srbije (član 41). Prema tome, Zakon razlikuje osnovicu za obračun plata državnih službenika od osnovice za obračun plata nameštenika. Ovo stoga što su u pitanju dva odvojena režima rada u državnim organima. To, međutim, ne znači da te dve osnovice moraju biti različite, one mogu biti utvrđene i u jednakom iznosu.

I za određivanje osnovnih plata nameštenika utvrđuju se platne grupe, a predviđeno je šest platnih grupa.

Svako radno mesto nameštenika svrstava se u jednu platnu grupu od I do VI tako da platna grupa odgovara vrsti u koju je, saglasno Uredbi o razvrstavanju radnih mesta nameštenika, radno mesto razvrstano u pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u državnom organu (član 42). Koeficijent za radno mesto nameštenika utvrđuje se prema platnoj grupi u kojoj se radno mesto nalazi (član 43). Za nameštenike se ne utvrđuju platni razredi. Postojanje platnih razreda podrazumeva sprovođenje postupka ocenjivanja rada, a ocenjivanju podležu samo državni službenici, a ne i nameštenici.

Slično kao za rukovodeća izvršilačka radna mesta državnih službenika, i za nameštenike koji rukovode organizacionom jedinicom predviđeno je uvećanje koeficijenta. Rukovodilac unutrašnje jedinice ima pravo da mu se zbog stupanja na rukovodeće radno mesto koeficijent uveća za 10 % (član 44. stav 1). Procenat uvećanja odgovara procentu uvećanja za službenička radna mesta. Pošto prestane da rukovodi unutrašnjom jedinicom, namešteniku se određuje koeficijent platne grupe u kojoj se nalazi njegovo radno mesto (član 44. stav 2), to jest, on gubi uvećanje koeficijenta za rukovođenje.

Namešteniku koji je premešten na drugo radno mesto određuje se koeficijent platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto na koje je premešten (član 45. stav 1). O promeni platne grupe i koeficijenta donosi se rešenje koje po sili zakona zamenjuje odgovarajuće odredbe ugovora o radu. To znači da se u tom slučaju ne zaključuje aneks ugovora o radu, već se taj element ugovora o radu zamenjuje rešenjem. Ta mogućnost je predviđena Zakonom o državnim službenicima.

Pripravnik ima pravo na koeficijent koji iznosi 80% koeficijenta platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto za koje je zaključio ugovor o radu (član 46).

Dodaci na osnovnu platu nameštenika. Nameštenici imaju, pod istim uslovima i u istoj visini kao državni službenici: pravo na dodatak za vreme provedeno u radnom odnosu, dodatak za rad noću, dodatak za rad na dan praznika koji nije radni dan, dodatak za prekovremeni rad i pravo na dodatak za pripravnost (član 47). Uz to, nameštenici imaju pravo i na dodatak za ostvarene rezultate rada. Dodatak za ostvarene rezultate rada predstavlja svojevrsnu zamenu za napredovanje kroz platne razrede koje imaju državni službenici. Nameštenik ima pravo na dodatak za ostvarene rezultate rada jednom u tri meseca, ako je od januara do marta, od aprila do juna, od jula do septembra i od oktobra do decembra ostvario natprosečne rezultate po obimu i kvalitetu rada (član 48. stav 1). Dodatak za ostvarene rezultate rada može da iznosi do 50% osnovne plate nameštenika, a isplaćuje se uz platu za mart, jun, septembar i decembar (član 48. stav 2). O dodatku za ostvarene rezultate rada i o njegovoj visini rešenjem odlučuje rukovodilac državnog organa, na predlog rukovodioca unutrašnje jedinice u kojoj nameštenik radi, a koji on daje posle razgovora s licem koje je neposredno pretpostavljeno namešteniku (član 48. stav 3). Procenat koji je od ukupno utvrđenog iznosa sredstava za plate namenjen za dodatak za ostvarene rezultate rada nameštenika određuje se za svaki državni organ zakonom o budžetu Republike Srbije (član 48. stav 4).

Odredbe Zakona o naknadi plate, naknadi troškova i drugim primanjima državnih službenika primenjuju se i na nameštenike, izuzev odredaba o pravu na naknadu plate neraspoređenim državnim službenicima i odredaba o naknadi plate zbog udaljenja s rada (član 49. stav 1). Izuzeci su posledica toga što se na nameštenike primenjuju odredbe Zakona o radu; oni ne mogu imati status neraspoređenih, niti se protiv njih vodi disciplinski postupak na način koji važi za državne službenike. Otuda i nameštenik koji je udaljen s rada ima pravo na naknadu plate prema opštim propisima o radu (član 49. stav 2). Pravo na naknadu plate prema opštim propisima o radu nameštenik ima i ako je rad prekinut bez njegove krivice, dok traje prekid rada (član 49. stav 3).

Prelazne i završne odredbe

Prelaznim odredbama određuje se, pre svega, rok za donošenje uredbe neophodne za primenu Zakona; budući da Zakon treba da stupi na snagu 1. januara 2007. godine, taj rok je određen i za donošenje uredbe koja treba da propiše uslove, način ostvarivanja i visinu troškova koji se prema Zakonu nadoknađuju državnim službenicima i nameštenicima, kao i visinu njihovih otpremnina (član 50. stav 1). Takođe, aktom Vlade koji se donosi do 15. jula 2006. godine određuje se prema kom položaju se određuje koeficijent predsednicima žalbenih komisija Vlade i pravosuđa (član 50. stav 2).

Zakon o državnim službenicima i podzakonski akti koji su doneseni za njegovo sprovođenje stupaju na snagu 1. jula 2006. godine. Do 15. jula 2006. državni službenici i nameštenici treba da budu raspoređeni na radna mesta koja su predviđena novim pravilnicima o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta koji su usklađeni s novim propisima. Budući da se Zakon primenjuje od 1. januara 2007, potrebno je urediti prelazni režim plata državnih službenika i nameštenika, od 1. jula do kraja 2006. godine. U tom periodu i dalje se primenjuju Zakon o platama u državnim organima i javnim službama i podzakonski akti doneseni za njegovo sprovođenje. Otuda je predviđeno da do 1. januara 2007. godine postavljena i imenovana lica čija radna mesta postaju položaji i ostali državni službenici i nameštenici nastavljaju da primaju platu prema koeficijentu koji im je već određen primenom Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima (član 51. stav 1). Državnom službeniku i namešteniku koji zasnuje radni odnos pre 1. januara 2007. godine, koeficijent za obračun i isplatu plate određuje se takođe prema Uredbi o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima, za zvanje, odnosno zanimanje koje bi mu bilo određeno da je radni odnos zasnovao pre 1. jula 2006. godine. Tako određeni koeficijenti primenjuju se do 1. januara 2007. godine (član 51. stav 2).

Državni službenik i nameštenik čija bi osnovna plata posle 1. januara 2007. godine bila manja od plate koju je imao 1. januara 2007. godine (obračunate bez minulog rada), zadržava platu koju je imao 1. januara 2007. godine dok njegova osnovna plata, primenom odredaba Zakona, ne dostigne platu koju je imao 1. januara 2007. godine (član 52). Odredba je zaštitnog karaktera, a slične odredbe uobičajene su u uporednom zakonodavstvu pri sličnim reformama. Prema Zakonu o radnim odnosima u državnim organima, koji prestaje da se primenjuje na državne službenike i nameštenike 1. jula 2006. godine, zvanja su odražavala lična svojstva zaposlenih i sticala su se mahom na osnovu godina radnog staža, dok prema Zakonu o državnim službenicima, zvanje prati radno mesto i zavisi od poslova radnog mesta. Zbog toga je neminovno da se znatan broj onih koji su imali jedno od dva najviša zvanja sada nađe na radnim mestima koja su razvrstana u neko niže zvanje. Pored toga, iz sistema nestaju razni dodatni koeficijenti za pojedine poslove s obzirom na to da su složenost poslova i odgovornost sada merila na osnovu kojih se razvrstavaju radna mesta u neko zvanje. Zbog svega toga potreban je prelazni režim koji će sprečiti smanjenje sadašnjih plata zbog prelaska na nov sistem.

Od 1. januara 2007. godine koeficijenti se određuju na sledeći način: postavljenim i imenovanim licima čija radna mesta postaju položaji – prema platnoj grupi u kojoj se nalazi njihovo radno mesto; državnim službenicima na izvršilačkim radnim mestima – prema prvom platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto; rukovodiocima unutrašnjih jedinica – prema trećem platnom razredu platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto; nameštenicima – prema platnoj grupi u kojoj se nalazi njihovo radno mesto (član 53. stav 1). Rukovodilac državnog organa može za najviše 15% od ukupnog broja državnih službenika, koji su ostvarili značajne rezultate rada, da odredi koeficijent drugog ili trećeg platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto, a za rukovodioce unutrašnjih jedinica koeficijent četvrtog ili petog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto (član 53. stav 2). Tako prelazne odredbe člana 53. prate sistem koji se Zakonom uspostavlja. Napredovanje unutar platne grupe u kojoj se nalazi radno mesto zasniva se na ocenama ostvarenih rezultata rada državnog službenika i u tu svrhu državni službenik se jednom godišnje ocenjuje. Stoga je postavljeno pravilo da se 1. januara 2007. godine državnim službenicima na izvršilačkim radnim mestima određuje koeficijent prvog platnog razreda platne grupe njihovog radnog mesta. Izuzetak su državni službenici na rukovodećim izvršilačkim radnim mestima. Njima se kao početni koeficijent određuje koeficijent trećeg platnog razreda platne grupe, što je u duhu člana 18. Zakona koji za rukovodioce unutrašnjih jedinica predviđa uvećanje koeficijenta za dva platna razreda. Da bi se uvažili dosadašnji rezultati najboljih državnih službenika, predviđena su i određena, napred navedena odstupanja od postavljenih pravila, a odnose se na mogućnost da se takvim službenicima odredi koeficijent drugog ili trećeg platnog razreda već na samom početku primene Zakona.

Postupak ocenjivanja državnih službenika koji je propisan Uredbom o ocenjivanju državnih službenika zasnovan je na savremenoj praksi u toj oblasti. Iskustva drugih zemalja u primeni sličnih sistema ocenjivanja pokazuju da je za pravilno sprovođenje postupka i objektivno ocenjivanje potrebno od četiri do pet godina. Zbog toga mnoge zemlje u prvim godinama primene novog sistema ocenjivanja pribegavaju privremenom režimu napredovanja u viši platni razred platne grupe radnog mesta. Privremeni režim napredovanja predviđen je do 2011. godine i u Zakonu. Napredovanje državnih službenika u viši platni razred platne grupe zasnivaće se do 2011. godine na obimu i kvalitetu njihovog rada, koji se vrednuje 2009. godine za 2007. godinu i 2008. godinu, a 2011. godine za 2009. godinu i 2010. godinu (član 54. stav 1). Godine 2009. i 2011. u viši platni razred može da napreduje najviše po 20% ukupnog broja državnih službenika u državnom organu, o čemu rukovodilac državnog organa donosi posebna rešenja do kraja februara 2009. godine i 2011. godine (član 54. stav 2). Napredovanje državnog službenika u viši platni razred predlaže rukovodilac unutrašnje jedinice u kojoj državni službenik radi, posle razgovora s licem koje je neposredno pretpostavljeno državnom službeniku (član 54. stav 3). Svakako, i u privremenom režimu će se kao podloga za predlaganje za napredovanje u viši platni razred koristiti izveštaji o ocenjivanju. Međutim, napredovanje se neće zasnivati na konačno određenoj oceni koja je rezultat primene nekoliko različitih merila, već praktično samo na jednom od merila, a to je obim i kvalitet obavljenog posla.

Zakon sadrži i prelaznu odredbu koja se odnosi na postavljena i imenovana lica u državnim organima koja posle prvog javnog konkursa ne budu postavljena na položaj (član 55). Prema Zakonu o državnim službenicima, javni konkursi za postavljenja na položaje treba da se sprovedu do 1. jula 2007. godine. Prema Zakonu o državnim službenicima, postavljena i imenovana lica koja ne budu postavljena na položaj imaju prava koja su imala prema Zakonu o radnim odnosima u državnim organima; ona mogu biti raspoređena na drugo radno mesto, a ako takvo radno mesto ne postoji, prestaje im radni odnos i imaju pravo da šest meseci primaju platu koju su primala pre prestanka funkcije. U prelaznim odredbama uređuje se plata onih postavljenih i imenovanih lica koja od 1. jula 2006. do 1. jula 2007. budu raspoređena na neko od izvršilačkih radnih mesta zbog toga što nisu postavljena na položaj. Ta lica u pogledu visine plate imaju ista prava kao što su zakonom predviđena prava za državne službenike kojima je rad na položaju prestao usled proteka vremena na koje su postavljeni, ostavke ili ukidanja položaja.

Već je rečeno da Zakon o radnim odnosima u državnim organima prestaje da se primenjuje u državnim organima 1. jula 2006. godine. Taj zakon sadrži i odredbe o pravu izabranih lica (članova Vlade, narodnih poslanika, sudija i javnih tužilaca) da po prestanku funkcije još neko vreme primaju platu. Prestankom primene tog zakona prestalo bi i to pravo. Zbog toga je, iako Zakon ne uređuje prava izabranih lica, njime privremeno uređeno i to pitanje. Do stupanja na snagu zakona kojim će se urediti plate funkcionera u državnim organima, lice koje je izabrano, postavljeno ili imenovano na funkciju (funkcioner) kojem prestane funkcija ima pravo na naknadu plate šest meseci od dana kada mu je prestala funkcija, a u visini plate koju je imao na dan prestanka funkcije (član 56. stav 1). Pravo na naknadu plate prestaje pre proteka roka od šest meseci ako bivši funkcioner zasnuje radni odnos ili stekne pravo na penziju, a može biti produženo za još šest meseci ako u tih šest meseci stiče pravo na penziju (član 56. stav 2). Pravo je istovetno onome koje je sada predviđeno Zakonom o radnim odnosima u državnim organima. Inače, što se tiče plata izabranih lica, dok se ne donese poseban zakon, na njih se i dalje primenjuje Zakon o platama u državnim organima i javnim službama.

Od 1. januara 2007. godine prestaju da važe:

3) član 73b stav 4. tačka 2) Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS”, br. 9/02, 87/02, 61/05, 66/05 i 101/05);

4) član 13. stav 1. tačka 2) Zakona o sprečavanju pranja novca („Službeni glasnik RS”, br. 107/05 i 117/05) u delu koji se odnosi na zvanja, plate i naknade zarada.

Zakon stupa na snagu 1. januara 2007. godine (član 59. stav 1). Izuzetak su odredbe čl. 39, 50, 51, 55. i 56, koje stupaju na snagu 1. jula 2006. godine, odredbe člana 48, koje stupaju na snagu 1. januara 2008. godine i odredbe člana 16, koje stupaju na snagu 1. januara 2011. godine.

IV. SREDSTVA POTREBNA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA

Za sprovođenje Zakona nije potrebno obezbediti dodatna sredstva u budžetu Republike Srbije. Za sprovođenje Zakona potrebno je da se u budžetu Republike Srbije za 2007. godinu obezbede dodatna sredstva od 4.365 miliona dinara. Time se sadašnji fond sredstava za plate uvećava za 41%.

Ostavite komentar Odustani od odgovora