Na osnovu člana 19. stav 4. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, broj 47/03),
Vlada Republike Srbije, na predlog Republičke agencije za prostorno planiranje, donosi
O UTVRĐIVANjU PROSTORNOG PLANA PODRUČJA IZVORIŠTA VODOSNABDEVANjA REGIONALNOG PODSISTEMA „RZAV“
Član 1.
Utvrđuje se Prostorni plan područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“ (u daljem tekstu: Prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Član 2.
Prostornim planom utvrđuju se osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštita područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“, na delovima teritorija opština Arilje, Požega, Ivanjica, Nova Varoš, Čajetina i Užice.
Član 3.
Prostorni plan se sastoji iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.
Grafički prikazi (referalne karte) izrađeni su za posebnu namenu prostora, naselja i infrastrukturu, prirodna dobra, kulturna dobra i turizam, u razmeri 1:50 000.
Grafičke prikaze izrađene u jedanaest primeraka, overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja i urbanizma.
Član 4.
Prostorni plan se ostvaruje prostornim i urbanističkim planovima, planovima i programima razvoja i propisima i opštim aktima donetim za njegovo sprovođenje.
Član 5.
Ugovor o implementaciji Prostornog plana zaključiće Ministarstvo za kapitalne investicije, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Republička direkcija za vode, Javno vodoprivredno preduzeće „Morava“, Javno preduzeće „Elektroprivreda Srbije“, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, Javno preduzeće za vodosnabdevanje „Rzav“, Republička agencija za prostorno planiranje i skupštine opština Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš, Ivanjica, Gornji Milanovac, Čačak, Lučani.
Član 6.
Po jedan primerak grafičkih prikaza iz člana 3. stav 2. ove uredbe čuva se trajno u Vladi Republike Srbije, ministarstvu nadležnom za poslove prostornog planiranja i urbanizma, ministarstvu nadležnom za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i skupštinama opština Arilje, Požega, Ivanjica, Nova Varoš, Čajetina i Užice, a po dva primerka u Republičkoj agenciji za prostorno planiranje.
Analitičko-dokumentaciona osnova na kojoj se zasniva Prostorni plan čuva se trajno u Republičkoj agenciji za prostorno planiranje.
Član 7.
Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3. stav 2. ove uredbe imaju pravna i fizička lica.
Član 8.
Urbanistički planovi i projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Prostornim planom.
Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti, uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od dve godine od dana njenog stupanja na snagu.
Urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
Član 9.
Tekstualni deo Prostornog plana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije“.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“.
05 broj …
U Beogradu, … 2004. godine
Vlada Republike Srbije
Potpredsednik,________________________
O B R A Z L O Ž E Nj E
UREDBE O UTVRĐIVANjU PROSTORNOG PLANA PODRUČJA IZVORIŠTA VODOSNABDEVANjA REGIONALNOG PODSISTEMA „RZAV“
I Zakonski osnov
Zakonski osnov za donošenje Uredbe o utvrđivanju Prostornog plana područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“ (u daljem tekstu: Uredba), nalazi se u odredbi člana 19. stav 4. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, broj 47/2003).
Odredbom člana 19. stav 4. Zakona o planiranju i izgradnji utvrđeno je da prostorne planove područja posebne namene donosi Vlada Republike Srbije, na predlog Republičke agencije za prostorno planiranje.
I I Razlozi za donošenje
Osnovni razlozi za donošenje Uredbe nalaze se u:
1) odredbama člana 3. Zakona o Prostornom planu Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, broj 13/1996), kojima je utvrđeno da se Prostorni plan ostvaruje regionalnim prostornim planovima i prostornim planovima područja posebne namene, za područja utvrđena Prostornim planom Republike Srbije;
2) odredbama člana 19. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji kojima je utvrđeno da se prostorni plan područja posebne namene donosi za područje koje zbog svojih karakteristika ima posebnu namenu koja zahteva poseban režim organizacije, uređenja, korišćenja i zaštite prostora.
I I I Objašnjenje pojedinačnih rešenja
U prvom članu Uredbe utvrđen je Prostorni plan područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“, koji je odštampan uz ovu Uredbu i čini njen sastavni deo. Odredbama drugog člana Uredbe određeno je da se Prostornim planom utvrđuju osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštite područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“, na delovima teritorija opština Arilje, Požega, Ivanjica, Nova Varoš, Čajetina i Užice.
Trećim članom Uredbe određeno je da se Prostorni plan sastoji iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza, kao i da jedanaest primeraka grafičkih prikaza urađenih u razmeri 1:50 000 overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja i urbanizma. U četvrtom članu Uredbe utvrđeno je da se Prostorni plan ostvaruje prostornim i urbanističkim planovima, planovima i programima razvoja i propisima i opštim aktima donetim za njegovo sprovođenje. Petim članom Uredbe utvrđeno je da će Ministarstvo za kapitalne investicije, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Republička direkcija za vode, Javno vodoprivredno preduzeće „Morava“, Javno preduzeće „Elektroprivreda Srbije“, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, Javno preduzeće za vodosnabdevanje „Rzav“, Republička agencija za prostorno planiranje, zaključiti Ugovor o implementaciji Prostornog plana sa skupštinama opština Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš, Ivanjica, Gornji Milanovac, Čačak, Lučani. U šestom članu Uredbe utvrđeno je da se po jedan primerak grafičkih prikaza čuva trajno u Vladi Republike Srbije, ministarstvu nadležnom za poslove prostornog planiranja i urbanizma, ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, skupštinama opština Arilje, Požega, Ivanjica, Nova Varoš, Čajetina i Užice, po dva primerka u Republičkoj agenciji za prostorno planiranje a analitičko-dokumentaciona osnova u Republičkoj agenciji za prostorno planiranje.
U sedmom članu Uredbe data je mogućnost pravnim i fizičkim licima da ostvaruju neposredan uvid u grafi čke prikaze Prostornog plana. U osmom članu Uredbe utvrđeno je da će se urbanistički planovi i projekti uskladiti sa odredbama ove Uredbe na način utvrđen ovim prostornim planom; da će se planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti, uskladiti sa odredbama ove uredbe u roku od dve godine od dana njenog stupanja na snagu; kao i da će se urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjivati u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
U devetom članu Uredbe određeno je da će se tekstualni deo Prostornog plana objaviti u „Službenom glasniku Republike Srbije“, kao i da ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“.
PROSTORNI PLAN
PODRUČJA IZVORIŠTA VODOSNABDEVANjA REGIONALNOG PODSISTEMA „RZAV“(tekstualni deo)
OPŠTI DEO
Prostorni plan područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav“ (u daljem tekstu: Prostorni plan) je urađen na osnovu Odluke o izradi Prostornog plana („Službeni glasnik RS“, broj 42/99) i Programa za izradu Prostornog plana, koji je verifikovan 29.04.1998. godine od strane Komisije za stručnu kontrolu prostornih planova Ministarstva građevina.
Usklađivanje Prostornog plana sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, broj 47/2003) i Pravilnika o sadržini i izradi planskih dokumenata („Službeni glasnik RS“, broj 60/2003) izvršeno je u skladu sa instrukcijom Ministarstva urbanizma i građevina (broj 350-01-580/2002-03 od 23.12.2002. godine) i Izveštajem Komisije za stručnu kontrolu i javni uvid predloga Prostornog plana (broj 350-148/2004-01 od 19.03.2004. godine, broj 350-337/2004-01 od 21.05.2004. godine i broj 350-560/2004-01 od 06.08.2004.godine).
Razrada Prostornog plana na nivou regulacionog plana predviđena Programom za izradu Prostornog plana okončaće se prema instrukciji Ministarstva urbanizma i građevina (broj 350-01-580/98-03 od 19.02 25.02.2003. godine), po donošenju Prostornog plana.
Prostorni plan je zasnovan na Prostornom planu Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, broj 13/ 96) i Vodoprivrednoj osnovi Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, broj 11/ 02) kojima je utvrđeno plansko rešenje za Zapadnomoravsko-rzavski regionalni sistem za snabdevanje stanovništva vodom – podsistem „Rzav“, sa planiranim akumulacijama „Svračkovo“, „Roge“ i „Orlovača“ na reci Veliki Rzav i prevođenjem voda iz sliva reke Uvac u sliv Velikog Rzava.
Podsistem „Rzav“, sa planiranom akumulacijom „Svračkovo“, obezbediće do 2008. godine uvećanje postojećeg prosečnog godišnjeg kapaciteta vodosnabdevanja sa 650 na 1200 l/s čiste vode, uz 97 % vremenske i 100 % količinske obezbeđenosti. U daljim fazama razvoja planirani objekti podsistema obezbeđuju: (a) uvećanje kapaciteta vodosnabdevanja na 2300 l/s čiste vode, (b) proizvodnju elektroenergije od oko 82,2 GNjh/god., i (v) višegodišnje regulisanje protoka i popravljanje vodnog režima u nizvodnom delu rečnog sistema Zapadne i Velike Morave.
Prostorni plan obuhvata površinu od 437,27 km², na delu teritorija opština Arilje, Ivanjica, Nova Varoš, Požega, Užice i Čajetina.
Prostorni plan se donosi za period do 2014. godine, sa elementima za implementaciju Prostornog plana za period do 2008. godine.
Prostorni plan sadrži:
– Tekstuelni deo sa sledećim osnovnim sadržajem: I Polazne osnove; II Ciljevi prostornog razvoja; III Pravila korišćenja, uređenja i zaštite planskog područja; i IV Implementacija prostornog plana;
– Grafički deo sa prikazom planskih rešenja u razmeri 1:50 000: Referalna karta broj 1: Posebna namena prostora; Referalna karta broj 2: Naselja i infrastruktura; i Referalna karta broj 3: Prirodna dobra, kulturna dobra i turizam.
– Analitičko-dokumentacionu osnovu Prostornog plana, kao zaseban elaborat u skladu sa članom 50. Pravilnika o sadržini i izradi planskih dokumenata.
I POLAZNE OSNOVE
OPIS GRANICA PODRUČJA PROSTORNOG PLANA
(Referalna karta br. 1)
Granice Prostornog plana, odnosno područja posebne namene i zona zaštite izvorišta, određene su referalnim kartama Prostornog plana i opisno, prema situaciji na TK 50, razmere 1:50 000 ( listovi: Titovo Užice 528/ 1, 2, 3, 4, i Čačak 529/ 3). U slučaju međusobnog neslaganja merodavna je situacija u prikazima referalnih karata.
1.1. Granica i obuhvat područja Prostornog plana
Granica Prostornog plana : opis granice započinje od uzvišenja „Ljubina stena“ (kota 619 m) južno od krune brane „Svračkovo“, u KO Svračkovo, odakle nastavlja u pravcu jugozapada duž vododelnice Malog i Velikog Rzava.
Granica prati vododelnicu u pravcu lokalnih uzvišenja „Venac“ i „Jankovo brdo“, nastavlja duž trase lokalnog grebenskog puta preko lokaliteta „Jarčište“ i „Ćava“ (k. 922 m), između zaseoka G. Severovo i Miličevići (KO Kruščica). Dalje, granica nastavlja ka jugu, duž grebena u pravcu lokaliteta „Ćuvik“ (k. 905 m) i lokalnog uzvišenja (k. 918 m), do prevoja na lokalitetu „Razložina“. Od prevoja, granica nastavlja preko lokalnog uzvišenja sa kotom 812 m do uzvišenja „Veliko brdo“ (k. 1013 m), gde skreće ka jugoistoku u pravcu zaseoka Pantići do „Rizinog brda“ (k. 1007 m), zatim skreće ka jugu u pravcu raskrsnice kod zaseoka Nikolići (KO Bjeluša), nastavlja u pravcu uzvišenja „Sivoš“ (k. 1113 m) i „Smrdan“ (k. 1075 m), gde prati lokalni put do zaseoka Stamenići i dalje do uzvišenja (k. 111 m), gde skreće ka istoku u pravcu uzvišenja „Mala Ćava“, odakle prati greben u pravcu uzvišenja „Velika Ćava“ (k. 1371 m) – kota 1330 m – „Veliko Prisoje“ (kota 1212 m) – „Klekov vrh“ (k. 1357 m) – „Češalj“ (k. 1381 m), gde skreće ka jugu u pravcu uzvišenja „Mučanj“ (k.1532 m) i preko lokaliteta „Opaljene stene“ ka uzvišenju „Crna stena“ (k. 1212 m) i „Karađorđev šanac“ (k. 1387 m), gde skreće ka zapadu u pravcu kote 1431 m na lokalitetu „Čemernica“, prati greben duž lokalnih uzvišenja „Javorić“ (k. 148 m) – „Karaula“ (k. 138 m) – „Žedna glava“ (k. 1439 m) – lokalitet „Šteke“, odakle nastavlja ka zapadu, prati trasu lokalnog puta postepeno skrećući ka severu do uzvišenja „Biočinsko brdo“ (k. 1320 m) i dalje ka uzvišenju „Vrhovi“ do puta između sela Močioci i Jasenovo, skreće ka zapadu u pravcu uzvišenja „Bele glave“ (k. 1339 m), odakle prati trasu lokalnog, grebenskog, puta u pravcu uzvišenja „Slovića vrh“ (k. 1339 m) – „Raškovićevo brdo“ (k. 1279 m) – „Prlo“ (k. 131 m) – „Karaula“ (k. 134 m) – „Ćuletina“ (k. 1433 m), skreće ka severu duž grebena, u pravcu uzvišenja „Brijač“ (k. 148 m) gde skreće ka severozapadu u pravcu lokalnog prevoja i dalje ka morfološkom sedlu, istočno od uzvišenja „Medveđe brdo“ (k. 1389 m), gde skreće ka severu u pravcu lokaliteta „Svijetnjak“ i dalje duž grebena sa kotom 135 m – „Lisičine“ (k. 1299 m) – prevoj „Dacova previja“ – „Nevolja“ (k. 1354 m) – „Čigota“ (k. 1422 m) – kota 1350 m – lokalitet „Glavica“- kota 1411 m – lokalitet „Konjoder“ (k. 1337 m) – „Čuker“ (k.1359 m) – lokalitet „Nikolin grob“- skreće ka severozapadu u pravcu uzvišenja sa kotom 1149 m, gde sa njegove istočne strane od kote 1130 m skreće ka severu u pravcu lokaliteta „Zmijinjak“, i dalje ka uzvišenju „Glavuxa“ (k. 1082 m), gde skreće ka severoistoku u pravcu uzvišenja „Vranjevina“ (k. 1072 m ) i „Crni vrh“ (k. 1175 m) do grebena na lokalitetu „Gradine“, gde skreće ka istoku, u pravcu kote 1154 m i uzvišenja „Čokelj“(k. 1028 m), gde skreće ka jugu, prati trasu regionalnog puta R-230 do kote 1040 m, kod zaseoka Jeremići skreće ka severoistoku u pravcu uzvišenja „Pjevčak“ (k. 1039 m) i dalje po grebenu u pravcu uzvišenja „Jankovo brdo“ – „Lupoglav“ (k. 1003 m) – do lokalnog uzvišenja jugoistočno od lokaliteta „Veliko brdo“ (k. 953 m), gde skreće ka jugu, a potom ka istoku do prevoja (k. 881 m), odakle nastavlja ka istoku oko 0,8 km, zatim skreće ka severoistoku preko lokaliteta „Tabovina“ do regionalnog puta R-230, nastavlja uz trasu puta u pravcu severa, do lokaliteta „Hajdučki grobovi“ i kote 783 m, gde skreće ka severoistoku, po trasi lokalnog puta, u pravcu zaseoka Jovanetići (KO Drežnik) gde se odvaja od puta u pravcu lokalnog uzvišenja „Visoka glava“ (k. 806 m). Granica zatim skreće ka jugu, u pravcu uzvišenja „Andrića brdo“ (k. 766 m), gde skreće ka istoku duž grebena, u pravcu uzvišenja „Lazovića brdo“ (k. 810 m) – kota 798 m (kod zaseoka Zaboj) – „Gradina“ (kota 931 m) – zaseok Markovići (KO Drežnik) – lokalitet „Vršeljak“ – kota 749 m, nastavlja u pravcu severoistoka oko 0,7 km, zatim naglo skreće ka jugoistoku u pravcu lokaliteta „Česta“ (k. 706 m) i dalje, zadržavajući osnovni pravac, nastavlja lokalnim grebenom u pravcu kote 796 m i lokalnog uzvišenja „Ravni krš“ (k. 844 m), gde skreće ka jugu, do lokalnog puta kod zaseoka Gornje Selo (KO Svračkovo), prati trasu lokalnog puta ka zaseoku Donje Selo, u pravcu jugoistoka, u dužini od oko 0,9 km, zatim skreće ka jugozapadu, do platoa uz levi bok krune brane „Svračkovo“, kreće ka istoku duž trase planiranog dalekovoda 10(35)kV, u pravcu postrojenja privremenog vodozahvata „Ševelj“, do trase planiranog pristupnog puta, istočno od zaseoka D.Selo, skreće ka severu prateći trasu puta do ponovnog ukrštanja sa planiranim dalekovodom zapadno od uzvišenja „Đurića kosa“ (KO Vrane), odakle nastavlja ka istoku prateći trasu planiranog dalekovoda do privremenog vodozahvata „Ševelj“, zatim obuhvatajući lokaciju postrojenja „Ševelj“, skreće ka zapadu prateći levu obalu Velikog Rzava do ušća Malog Rzava, nastavlja uz levu stranu korita Malog Rzava do postojećeg mosta na regionalnom putu (R-228), nastavlja duž zapadne strane puta oko 50 m do stacionaže puta km 11+550, na mestu priključka planiranog pristupnog puta ka brani „Svračkovo“, zatim skreće ka severozapadu duž trase planiranog puta i mosta preko Velikog Rzava, i nastavlja uzvodno duž leve obale Velikog Rzava do oko 250 m nizvodno od profila planirane brane „Svračkovo“ gde prelazi na desnu obalsku stranu ka uzvišenju „Ljubina stena“ koje predstavlja početnu opisnu tačku granice Prostornog plana.
Uzvodno od profila planirane brane „Svračkovo“ granica Prostornog plana je određena morfološkom granicom sliva, koja ujedno predstavlja i granicu šire zone zaštite izvorišta.
U nizvodnom delu granica Prostornog plana je određena: građevinskim prostorom u podbranskom delu, koji obuhvata nizvodni deo nožice brane sa podbranskim objektima; i infrastrukturnim pojasom duž priobalja Velikog Rzava, koji formiraju pristupni put, cevovod sirove vode, dalekovod i TT kabl.
Područje Prostornog plana ukupne površine 437,27 km², čine sliv Velikog Rzava sa 436,83 km² i vanslivni prostor sa 0,44 km² .
Prostorni plan obuhvata sledeće katastarske opštine:
OPŠTINA ARILjE: (u slivu) cela katastarska opština Đedovac i deo katastarskih opština Bjeluša, Visoka, Severovo, Radoševo i Kruščica; (izvan sliva) deo katastarskih opština Grdoviće, Radobuđa, Vrane i Vigošte – Pogled.
OPŠTINA POŽEGA: deo katastarskih opština Roge i Svračkovo.
OPŠTINA UŽICE: cele katastarske opštine Skržuti i Ravni, i deo katastarskih opština Nikojevići, Drežnik i Zbojštica.
OPŠTINA IVANjICA: cela katastarska opština Močioci, i deo katastarskih opština Brezova, Preseka (sa Ravnom Gorom) i Maskova.
OPŠTINA NOVA VAROŠ: cela katastarska opština Bela Reka i deo katastarskih opština Jasenovo, Kučani, Negbina, Dragalica, Trudovo i Ojkovica.
OPŠTINA ČAJETINA: cele katastarske opštine Alin Potok, Trnava, Sirogojno, Čičkova, Drenova i Željine, i deo katastarskih opština Ljubiš, Gostilje, Čajetina, Mešnik i Rožanstvo.
Bilans površina prema teritorijalnom obuhvatu područja Prostornog plana dat je u sledećoj tabeli:
Tabela 1: Prostorni obuhvat područja Prostornog plana
TERITORIJA Površina (km²²) % Ukupno opština Prostorni plan 1. OPŠTINA ARILjE 349 67,00 19,2 2. OPŠTINA POŽEGA 427 20,77 4,86 3. OPŠTINA UŽICE 667 66,03 9,9 4. OPŠTINA IVANjICA 1.090 53,84 4,94 5. OPŠTINA NOVA VAROŠ 584 51,96 8,9 6. OPŠTINA ČAJETINA 647 177,67 27,46 UKUPNO: 3.764 437,27 11,62
1.2. Granice i obuhvat zona zaštite izvorišta
U delu Prostornog plana koji obuhvata sliv Velikog Rzava uspostavljaju se sledeće zone zaštite izvorišta:
zona neposredne zaštite izvorišta utvrđuje se duž uzvodnog oboda krune planiranih brana i u akvatoriji oko vodozahvatnog tornja (kule) na rastojanju od min. 20 m,
uža zona zaštite izvorišta utvrđuje se uzvodno od profila planiranih brana u pojasu širine 500 m oko akumulacija, računajući od obalske linije pri koti maksimalnog uspora u akumulaciji; kod određivanja granica uže zone sanitarne zaštite merodavne su sledeće kote uspora i stacionaže planiranih brana:
– akumulacija „Svračkovo“ ………. 421,7 m n.m. / st. km 9+300
– akumulacija „Roge“ …………………. 513,3 m n.m. / st. km 17+500
akumulacija „Orlovača“ ………… 582 m n.m. / st. km 33+000
Zona neposredne zaštite i uža zona zaštite uspostavljaju se sukcesivno, prema dinamici formiranja planiranih akumulacija.
šira zona zaštite izvorišta utvrđuje se na području sliva uzvodno od planirane brane“Svračkovo“, u delu koji nije obuhvaćen neposrednom i užom zonom zaštite izvorišta, i to: od krune brane „Svračkovo“ u ataru sela Svračkovo (opština Požega) granica šire zone zaštite pravolinijski dolazi do uzvišenja „Ljubina stena“ (kota 619 m), odakle nastavlja duž morfološke vododelnice Malog i Velikog Rzava. Granica prati vododelnicu u pravcu lokalnih uzvišenja „Venac“ i „Jankovo brdo“, zatim prati trasu lokalnog grebenskog puta preko lokaliteta „Jarčište“ i „Ćava“ (k. 922 m), između zaseoka G. Severovo i Miličevići (KO Kruščica). Dalje, granica nastavlja ka jugu, duž grebena u pravcu lokaliteta „Ćuvik“ (k. 905 m) i lokalnog uzvišenja (k. 918 m), do prevoja na lokalitetu „Razložina“. Od prevoja, granica nastavlja preko lokalnog uzvišenja (k. 812 m) do uzvišenja „Veliko brdo“ (k. 1013 m), gde skreće ka jugoistoku u pravcu zaseoka Pantići do „Rizinog brda“ (k. 1007 m), zatim skreće ka jugu u pravcu raskrsnice kod zaseoka Nikolići (KO Bjeluša), nastavlja u pravcu uzvišenja „Sivoš“ (k. 1113 m) i „Smrdan“ (k. 1075 m), gde prati lokalni put do zaseoka Stamenići i dalje do lokalnog uzvišenja (k. 1111 m), gde skreće ka istoku u pravcu uzvišenja „Mala Ćava“, odakle prati greben u pravcu uzvišenja „Velika Ćava“ (k. 1371 m) – kota 1330 m – „Veliko Prisoje“ (kota 1212 m) – „Klekov vrh“ (k. 1357 m) – „Češalj“ (k. 1381 m), gde skreće ka jugu u pravcu uzvišenja „Mučanj“ (k.1532 m) i preko lokaliteta „Opaljene stene“ ka uzvišenju „Crna stena“ (k. 1212 m) i „Karađorđev šanac“ (k. 1387 m), gde skreće ka zapadu u pravcu kote 1431 m, na lokalitetu „Čemernica“, prati greben duž lokalnih uzvišenja „Javorić“ (k. 1486 m) – „Karaula“ (k. 1386 m) – „Žedna glava“ (k. 1439 m) – lokalitet „Šteke“, odakle nastavlja ka zapadu, prati trasu lokalnog puta postepeno skrećući ka severu do uzvišenja „Biočinsko brdo“ (k. 1320 m) i dalje ka uzvišenju „Vrhovi“ do puta između sela Močioci i Jasenova, skreće ka zapadu u pravcu uzvišenja „Bele glave( (k. 1339 m), odakle prati trasu lokalnog, grebenskog, puta u pravcu uzvišenja „Slovića vrh( (k. 1339 m) – „Raškovićevo brdo“ (k. 1279 m) – „Prlo“ (k. 1319 m) – „Karaula“ (k. 1349 m) – „Ćuletina“ (k. 1433 m), skreće ka severu duž grebena, u pravcu uzvišenja „Brijač“ (k. 1480 m), odakle skreće ka severozapadu u pravcu lokalnog prevoja i dalje ka morfološkom sedlu, istočno od uzvišenja „Medveđe brdo“ (k. 1389 m), gde skreće ka severu u pravcu lokaliteta „Svijetnjak“, i dalje duž grebena sa kotom 1355 m – „Lisičine“ (k. 1299 m) – prevoj „Dacova previja“ – „Nevolja“ (k. 1354 m) – „Čigota“ (k. 1422 m) – kota 1350 m – lokalitet „Glavica“- kota 1411 m – lokalitet „Konjoder“ (kota 1337 m) – „Čuker“ (k. 1359 m) – lokalitet „Nikolin grob“- skreće ka severozapadu u pravcu uzvišenja sa kotom 1149 m, gde sa njegove istočne strane, od kote 1130 m skreće ka severu u pravcu lokaliteta „Zmijinjak“, i dalje ka uzvišenju „Glavuˇa“ (k. 1082 m), gde skreće ka severoistoku u pravcu uzvišenja „Vranjevina“ (k. 1072 m ) i „Crni vrh“ (k. 1175 m) do grebena na lokalitetu „Gradine“, gde skreće ka istoku, u pravcu kota 1154 m i uzvišenja „Čokelj“(k. 1028 m), gde granica skreće ka jugu, prati trasu regionalnog puta R-230 do kote 1040 m, kod zaseoka Jeremići, gde skreće ka severoistoku u pravcu uzvišenja „Pjevčak“ (k. 1039 m), i dalje po grbenu u pravcu uzvišenja „Jankovo brdo“ – „Lupoglav“ (k. 1003 m) – do lokalnog uzvišenja jugoistočno od lokaliteta „Veliko brdo“(k. 953 m), gde skreće ka jugu, a potom ka istoku do prevoja (k. 881 m), odakle nastavlja ka istoku oko 0,8 km, zatim skreće ka severoistoku preko lokaliteta „Tabovina“ do regionalnog puta R-230, nastavlja po trasi puta u pravcu severa, do lokaliteta „Hajdučki grobovi“ i kote 783 m, gde skreće ka severoistoku, po trasi lokalnog puta, u pravcu zaseoka Jovanetići (KO Drežnik) gde se odvaja od puta u pravcu lokalnog uzvišenja „Visoka glava“ (k. 806 m). Granica zatim skreće ka jugu, u pravcu uzvišenja „Andrića brdo“ (k. 766 m), gde skreće ka istoku po grebenu, u pravcu uzvišenja „Lazovića brdo“ (k. 810 m) – kota 798 m (kod zaseoka Zaboj) – „Gradina“ (k. 931 m) – zaseok Markovići (KO Drežnik) – lokalitet „Vršeljak“ – kota 749 m, nastavlja u pravcu severoistoka oko 0,7 km, zatim naglo skreće ka jugoistoku u pravcu lokaliteta „Česta“ (k. 706 m), i dalje zadržavajući osnovni pravac, nastavlja lokalnim grebenom u pravcu kote 796 m i lokalnog uzvišenja „Ravni krš“ (k. 844 m), gde skreće ka jugu, do lokalnog puta kod zaseoka Gornje Selo (KO Svračkovo), prati trasu lokalnog puta ka zaseoku Donje Selo u pravcu jugoistoka u dužini od oko 0,9 km, zatim skreće ka jugozapadu do početne opisne tačke na kruni brane „Svračkovo“.
Bilans površinaProstornog plana, prema teritorijalnom obuhvatu i utvrđenim zonama zaštite izvorišta, dat je u sledećoj tabeli:
Tabela 2: Bilans površina Prostornog plana
OPŠTINAKatastarska opština Površina (u km²) HA „Svračkovo“ HA „Roge“ HA „Orlovača“ Ukupno po zonama zaštite Ostalo Ukupno1+2+3+4 Đedovac Roge (deo) Skržuti Močioci Bela Reka Alin Potok – PPV „Arilje“ (kapacitet 1200 l/s) – magistralni sistem za prenos čiste vode (oko 77 km) i potisni cevovod sirove vode (oko 2,5 km) b) Planirani objekti (do 2008.godine), prema vodoprivrednim uslovima broj 325-05-824/97-07 od 06.03.1998. godine – brana i akumulacija „Svračkovo“ – cevovod sirove vode dužine oko 6 km, od brane do postojećeg potisnog cevovoda CS „Ševelj“ – pribranska HE ( 2 h 3,6 MNj)
Postrojenje privremenog vodozahvata na lokaciji „Ševelj“ ostaje u funkciji kao rezervno/dopunsko izvorište vodosnabdevanja.
druga faza – planirani objekti:
– brana i akumulacija „Roge“ sa pribranskom HE (do 2018.godine) – proširenje kapaciteta PPV „Arilje“ (na 2500 l/s) uz dodatni cevovod sirove vode na deonici paralelno sa postojećim potisnim cevovodom (do 2010.godine) – brana i akumulacija „Orlovača“ sa pribranskom HE (perspektivno rešenje)
objekti za prevođenje voda iz podsistema „Uvac“ (perspektivno rešenje)
Završetkom prve faze subsistema „Rzav 1“ uspostavlja se osnovno plansko rešenje regionalnog podsistema vodosnabdevanja, koje će obezbediti:
1) Snabdevanje vodom najvišeg kvaliteta
Akumulacija „Svračkovo“ omogućiće da podsistem „Rzav“ postane jedan od najznačajnijih regionalnih sistema vodosnabdevanja Srbije, sa prosečnom godišnjom preradom 2500 l/s sirove vode, odnosno isporukom 2300 l/s čiste vode; uz 100% količinske i 97% vremenske obezbeđenosti (u periodu ekstremnih nepovoljnih situacija, ne dozvoljava se redukcija veća od 30%, što podsistem svrstava u najpouzdanije vodovodne sisteme Srbije).
Akumulacija „Svračkovo“ omogućava vodosnabdevanje do 2030. godine, sa već ugovorenim isporukom vode od ukupno 2.300 l/s, od čega na ulazu u rezervoare distributivnih sistema: Arilje – 200 l/s, Požega – 350 l/s, Lučane/Guča – 200 l/s, Čačak – 1200 l/s, Gornji Milanovac – 350 l/s. Raspodela potrošnje, sa postojećim kapacitetom PPV od 1200 l/s čiste vode, iznosiće: Arilje – 100 l/s, Požega – 200 l/s, Lučane, Guča – 150 l/s, Čačak – 600 l/s, i Gornji Milanovac – 150 l/s.
Proizvodnju električne energije.
Pribranska HE „Svračkovo“ prerađujući samo viškove vode u odnosu na potrebe regionalnog vodovodnog sistema (vodu koja bi se inače prelila), kao i protoke koji se ispuštaju kao garantovani obezbeđuje prosečnu godišnju proizvodnju (sa kućnim agregatom) od oko 22 GNjh/god.
3) Očuvanje kvaliteta nizvodnih voda
Sa 100% obezbeđenošću garantovanog protoka od 0,86 m3/s, akumulacija „Svračkovo“ ima značajnu ulogu u popravljanju režima malih voda, što je jedna od važnih vodoprivrednih mera kod zaštite kvaliteta vode. Nakon njene izgradnje biće omogućeno operativno upravljanje režimima malih voda, u kriznim malovodnim stanjima i posebno u uslovima havarijskih zagađenja na nizvodnom pravcu: Moravica (Ivanjička) – Zapadna Morava – Velika Morava. Postojanje selektivnog vodozahvata omogućava upravljanje termičkim režimima na Velikom Rzavu i Moravici, delom i na Zapadnoj Moravi, kada su ekosistemi ugroženi zbog delovanja malih protoka, visokih temperatura i niskog sadržaja kiseonika u vodi. Pozitivnom delovanju akumulacije doprinosi i regulacioni konični zatvarač na ispustu, koji omogućava ovazdušenje garantovanog protoka i povećanje sadržaja kiseonika u nizvodnoj deonici vodotoka Velikog Rzava.
4) Aktivnu odbranu od poplava
Akumulacija „Svračkovo“ je relativno male zapremine. Iako u njoj nije planiran posebni namenski prostor za odbranu od poplava, ona omogućava retenziranje – ublažavanje poplavnih talasa, što je od značaja za čitavu nizvodnu dolinu, posebno na potezu Arilje – Požega. Pravi efekat zaštite biće nakon realizacije rzavske kaskade akumulacija, kada bi se fenomeni pojave talasa velikih voda potpuno izgubili na nizvodnom delu toka.
2. REŽIMI KORIŠĆENjA, UREĐENjA I ZAŠTITE PROSTORA
(Referalna karta br. 3)
2.1. Prostori za izgradnju objekata podsistema „Rzav“
Na prostoru predviđenim za izgradnju vodoprivrednih objekata podsistema „Rzav“ (9,04 km2) uspostavlja se režim strogo ograničene i kontrolisane izgradnje.
Do privođenja prostora planiranoj nameni, odnosno pribavljanja zemljišta u javno vlasništvo, zabranjuje se izgradnja novih objekata. Dozvoljava se obavljanje radova na investicionom održavanju postojećih i postavljanje montažnih objekata. Bez posebnih ograničenja može se gazdovati šumskim i poljoprivrednim zemljištem, pod uslovom da se kod obradivih površina promene u obimu i načinu korišćenja ograničavaju na redovni plodored, a kod šumskog zemljišta na postojeći obim i strukturu šume.
2.2. Zona neposredne zaštite izvorišta
Na prostoru zone neposredne zaštite izvorišta (oko vodozahvatne kule u akumulaciji i duž uzvodnog dela brana) uspostavlja se režim stroge sanitarne zaštite, koji se sprovodi strogim sanitarnim nadzorom i merama tehničke zaštite.
2.3. Područje uže zone zaštite izvorišta
Na području uže zone zaštite (34,71 km2) uspostavlja se režim sanitarnog nadzora.
Do donošenja integralnog programa uređenja poljoprivrednog zemljišta zadržava se postojeća struktura poljoprivrednih površina, uz poštovanje principa obrade i setve prema nagibu i tipu zemljišta. Upotreba sredstava za zaštitu bilja i mineralnih đubriva mora biti usaglašena, po vrsti i količini, sa agropedološkim uslovima i mogućnostima zaštite voda.
Ograničava se obim ekonomske eksploatacije šuma, određivanjem svih šuma za zaštitne šume kao prioritetnom funkcijom. Gazdovanje šumama uskladiće sa interesima vodoprivrede, prvenstveno u pogledu zaštite od erozije i potencijalnih klizišta u toku eksploatacije akumulacije.
Zabranjuje se formiranje deponija komunalnog otpada, proširenje ili formiranje novih groblja, odlaganje uginule stoke, skladištenje i transport opasnih i štetnih materija koje mogu ugroziti izvorište. Postojeća lokalna groblja se zatvaraju (bez izmeštanja grobnica).
Po uspostavljanju zone zaštite, sanitaciju postojećih stambenih i ekonomskih objekata, objekata za odmor i rekreaciju, kao i sanitarno uređenje terena (uklanjanje deponija, odlagališta stočnog otpada i osoke, i sl.) obezbeđuje investitor vodoprivrednog objekta.
Izuzetno, dozvoljava se proširenje ili izgradnja novog stambenog objekata kao zamena postojećeg ili rešavanje stambenih potreba članova postojećih domaćinstava, kao i rekonstrukcija ekonomskih objekata uz obavezu kontrolisanog eliminisanja čvrstog i tečnog otpada na sanitarno prihvatljiv način. Za potrebe turističko-rekreativnog korišćenja akumulacija dozvoljava se uređenje izletničkih i ribolovnih staza, na planiranim lokacijama uređenje priobalja (plaže, otvoreni sportski tereni, pontoni, sidrišta i sl.) sa sanitarno obezbeđenim objektima za dnevni boravak posetilaca i pratećom infrastrukturom ( ložišta, zakloni od kiše, i sl.). Osim navedenih izuzetaka, na prostoru zone zaštite zabranjuje se dalja izgradnja objekata koji nisu u funkciji izvorišta.
Razvoj saobraćajne infrastrukture ograničava se na kategoriju lokalnih javnih, poljskih i šumskih puteva. Na svim javnim putevima, na ulasku u zonu zaštite postavljaju se vidne oznake o zabrani prevoza, skladištenja ili ispuštanja opasnih i štetnih materija, kao i zabrani vršenja radnji koje mogu ugroziti izvorište. Duž javnih puteva obezbeđuje se infrastruktura za prikupljanje atmosferskih voda, sa separatorima naftnih derivata. Putevi koji se izvode za potrebe vodoprivrede koristiće se i za potrebe lokalnog saobraćaja.
Izgradnja prenosne i distributivne elektroenergetske i telekomunikacione mreže, lokalnih vodovoda i sl. nije ograničena.
2.4. Područje šire zone zaštite izvorišta
Na poručju šire zone zaštite izvorišta (393,08 km²) uspostavlja se režim selektivnog sanitarnog nadzora i ograničenja.
Korišćenje i uređenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta biće zasnovano na rešenjima i predispozicijama osnova zaštite, korišćenja i uređenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta.
Stambeni i ekonomski objekti, kao i delatnosti kod kojih se koriste ili produkuju materije koje na bilo koji način mogu ugroziti izvorište moraju obezbediti njihov sanitarno prihvatljiv tretman.
Razvojem i uređenjem regionalne saobraćajne infrastrukture obezbediće se uslovi za nesmetano odvijanje tranzitnog putničkog i robnog prometa, uz kontrolisan prevoz opasnih i štetnih materija, kao i drugih materija u količinama koje mogu trajno i u značajnom obimu ugroziti izvorište vodosnabdevanja. Duž regionalnih puteva obezbediće se infrastruktura (vodonepropusne rigole i sl.) i uređaji za prikupljanje, odvođenje i sanitarno prihvatljiv tretman zagađenih atmosferskih voda, kao i privremeni prijem otpadnih materija u slučaju akcidenata u redovnom saobraćaju.
Razvoj i uređenje lokalne saobraćajne i tehničke infrastrukture realizovaće se bez posebnih zahteva u pogledu zaštite izvorišta.
2.5. Područje izvan šire zone zaštite
Područje plana izvan šire zone zaštite izvorišta (0,44 km²) obuhvata prostor nizvodno od brane „Svračkovo“ na kome je predviđena izgradnja pristupnog puta, cevovoda sirove vode, dalekovoda i TT kabla.
Do izvođenja planirane infrastrukture, odnosno pribavljanje zemljišta u javno vlasništvo zadržava se postojeće stanje u pogledu namene površina i načina njihovog korišćenja i gazdovanja.
3. KORIŠĆENjE I UREĐENjE POLjOPRIVREDNOG, ŠUMSKOG I VODNOG ZEMLjIŠTA (Referalna karta br. 1)
3.1. Režimi korišćenja
Prostornim planom utvrđuju se sledeći režimi korišćenja i uređenja poljoprivrednog, šumskog i vodnog zemljišta:
Zona neposredne zaštite izvorišta
Uspostavlja se u akvatoriji akumulacije oko vodozahvatnog objekta (kule) i duž krune brana, a obezbeđuje se ograđivanjem i zabranom neovlašćenog pristupa.
Uža zona zaštite izvorišta
Zemljišta u užoj zoni zaštite koristiće se u skladu sa rešenjima odgovarajućih programa kompleksnog uređenja poljoprivrednog zemljišta, odnosno rešenjima opštih i posebnih osnova i programa gazdovanja šumom sa prioritenom namenom zaštitnih šuma.
Do njihovog donošenja, zadržava se postojeća struktura površina. Način obrade zemljišta prilagodiće se nagibu terena, dubini humusnog sloja i sadržaju skeletoidnih čestica; kod pašnjaka i livada uskladiće se broj stoke sa prinosima zelene mase, sa umerenim torenjem pašnjaka i primenu dobro prevrelog stajnjaka na njivama, svake četvrte godine, u količini do 30 t/ha, sa zaoravanjem odmah nakon nanošenja. Primena osoke i azotnih mineralnih đubriva, posebno ureje, mora se isključiti. Potrebe biljaka za azotom mogu se zadovoljiti uvođenjem leguminoza (leptirnjača) u plodosmenu, odnosno u postrne useve i međuuseve. Kalijumna i fosforna đubriva mogu se umereno primenjivati, u skladu sa nalazima agropedološke analize zemljišta. Prednost ima korišćenje đubriva dozvoljenih u organskoj proizvodnji. Sredstva za zaštitu bilja će se ograničiti isključivo na biološke preparate i elementarna jedinjenja (sumpor, plavi kamen, natrijum bikarbonat, parafinsko ulje i sl.). Korišćenje neprevrelog stajnjaka, osoke, fekalija i drugih organskih zagađivača je zabranjeno.
Na obradivom zemljištu neposredno oko akumulacija u pojasu širine do 50 m preporučuje se površinsko đubrenje kompostom u količini od 20 t/ha. U pogledu vrsta kultura prednost imaju pašnjaci i livade sa plemenitim travama i legumunozama.
v) Šira zona zaštite izvorišta
Zemljišta u ovom režimu zaštite koristiće se uz poštovanje opštih principa zaštite od erozije i racionalnog gazdovanja, uz dozirano kompleksno organsko-mineralno đubrenje, u skladu sa rezultatima hemijske i fizičke analize zemljišta. Dozvoljena je strogo kontrolisana primena pesticida u režimu integralne zaštite bilja, uspostavljanje odgovarajućeg plodoreda i plodosmene, poboljšanje kvaliteta sastava travnih ekosistema i sl.
3.2. Smernice za razvoj poljoprivrede
Unapređenje stanja poljoprivrednog zemljišta zasnivaće se na razradi posebnih programa kompleksnog uređenja poljoprivredno-šumskog prostora, uz uvažavanje međusobne povezanosti položaja naselja, reljefa, hidrografskih uslova, zatečenog rasporeda pojedinih vegetacijskih formacija, posebno u pogledu uspostavljanja biološke ravnoteže između prirodnih travnjaka i šuma.
Rešenja za primenu i sprovođenje mera zaštite i unapređenja korišćenja zemljišta, zasnivaće se na sledećim principima i kriterijumima:
pri uspostavljanju optimalnog odnosa između poljoprivrednog i šumskog zemljišta, odnosno sprovođenja mera zaštite od erozije i očuvanja vodnog režima, moraju se uvažiti ekonomski i egzistencijalni interesi korisnika zemljišta;
(2) pozitivni vodoprivredni efekti i interesi lokalnog stanovništva obezbediće se prvenstveno pošumljavanjem zemljišta koje je degradirano ili slabog proizvodnog potencijala; pošumljavanje će obuhvatiti oko 4.510 ha poljoprivrednog zemljišta (450 ha njiva 7. i 8. kat. klase, 190 ha degradiranih voćnjaka i 3.870 ha pašnjaka 7 i 8. kat. klase); postizanjem šumovitosti od 42,3% područje sliva ostvaruje ciljeve koje su za Zlatiborski okrug utvrđene Prostornim planom Republike Srbije (42,1% šuma u 2011. godini),
(3) smanjenje ukupnih površina livada za oko 790 ha i pašnjaka za oko 2.300 ha, uglavnom, u korist podizanja šuma, biće kompenzirano osnivanjem livada na delu oranica 8. katastarske klase (oko 1150 ha), i sprovođenjem teritorijalno diferenciranih mera popravke postojećih livada i pašnjaka na oko 19.000 ha;
(4) podizanje zasada koštičavog, jagodastog i bobičavog voća na neobraslom zemljištu je u funkciji suzbijanja erozije, poboljšanja produktivnih svojstava zemljišta, uz jednovremeno povećanje tržišne ponude kvalitetnog voća, posebno za potrebe lokalnih turističkih objekata, i proširenja sirovinske osnove za prehrambenu industriju; planira se osnivanje novih voćnjaka ( oko 180 ha) i obnova dela amortizovanih zasada (oko 280 ha), uz istovremeno uključivanje potpuno degradiranih voćnjaka u šumske ekosisteme (oko 190 ha); pri osnivanju i obnovi voćnjaka prednost će imati sadnja autohtonih sorti, otpornih na bolesti i štetočine, kao i primena metoda organske proizvodnje, bez korišćenja pesticida i drugih hemijskih sredstava;
5) poboljšanje lokalne saobraćajne mreže, izgradnja poljskih i šumskih puteva, podizanje otkupno-sabirnih stanica, obnova napajališta za stoku i unapređenje drugih vidova tehničke i komunalne infrastrukture na selu, obezbediće se kroz integralne programe uređenja poljoprivrednog zemljišta i seoskog atara;
(6) realizacijom planiran ih akumulacija „Svračkovo“ i „Roge“, koje su planski sagledive i vremenski određene, zahvatiće se 400 ha poljoprivrednih i 160 ha šumskih površina, što čini samo 1,2 % od poljoprivrednog, odnosno 0,8% šumskog zemljišta na širem području plana; na lokalnom nivou (sela Roge, Svračkovo, Drežnik i Skržuti) u pitanju su značajni gubici relativno kvalitetnih njiva, voćnjaka i livada koji će se kompenzovati primenom savremene agrotehnike, sprovođenjem kompleksnih mera unapređenja kvaliteta ostalog zemljišta i uvođenjem ekonomski profitabilnih kultura koje su primerene radnom kontigentu lokalne populacije;
(7) podrška razvoju agrara biće usmerana na formiranje krupnih gazdinstava sa preko 30 ha korišćenog poljoprivrednog zemljišta;
razvoj stočarske proizvodnje će se zasnivati na bilansiranju broja pojedinih vrsta stoke sa pašnom osnovom; pri donošenju investicionih odluka moraju se proveriti ekološki i sanitarni rizici;
planski indikator za određivanje potencijalnih dometa razvoja stočarstva je postizanje oko 0,5 uslovnog grla stoke na 1 ha poljoprivredne površine; i
(10) težište dugoročnog razvoja stočarstva će biti na kvalitativnoj komponenti, koju čini izbor najpogodnijeg rasnog sastava, prilagođene lokalnim prirodnim uslovima.
3.3.Smernice za korišćenje i uređenje šuma
Uređenje i korišćenje šuma i šumskog zemljišta sprovodiće se:
proglašenjem za zaštitne šume, kao šume sa prioritetnom funkcijom zaštite od erozije, na delu sliva sa koeficijentom erozije većim od 0,4 (III kategorija erozije) i užoj zoni zaštite izvorišta;
izmenom opšte i posebnih (šumsko-privrednih) osnova i programa gazdovanja šumama, kojima će se gazdovanje šumama i šumskim zemljištem usaglasiti sa interesima vodoprivrede i antierozivne zaštite, režimima zaštite na područjima sa prirodnim i nepokretnim kulturnim dobrima, kao i sa planiranim uređenjem turističko-rekreativnih prostora; i
pošumljavanjem obradivog zemljišta koje bonitetno odgovara šumskim zemljištima, uz obaveznu prethodnu saglasnost i u dogovoru sa vlasnikom poseda.
Prostornim planom inicira se proglašenje za erozivno područje:
sliv Željinskog potoka, površine 2,5 km² na delu KO Željine; i
sliv Krčevinskog potoka, površine 4,6 km² na delu KO Željine, KO Sirogojno i KO Radoševo.
3.4.Smernice za korišćenje i uređenje vodnog zemljišta
Planskim rešenjem podsistema „Rzav“ predviđena je izgradnja deset bujičnih pregrada za zaustavljanje nanosa i umirenje bujičnih voda. Bujične pregrade, korisne visine oko 5,0 m, planirane su na sledećim vodotocima:
Prištevici – tri pregrade;
Ljubišnici – jedna pregrada;
Katušnici – dve pregrade;
potoku Megare – jedna pregrada; i
Velikom Rzavu, uzvodno od Željinskog potoka – tri pregrade.
Bujična pregrada na potoku Megare i najnizvodnija pregrada na Prištevici su privremene, odnosno potapaju se po formiranju akumulacije „Roge“.
Uređenje i regulacija vodotokova sprovodiće se:
usklađivanjem tehničkih i bioloških radova na regulaciji vodotokova i zaštite od velikih voda, bujica i erozije priobalja sa planskim rešenjem podsistema „Rzav“;
posebnim, ambijentalno usklađenim, uređenjem priobalja i korita vodotoka u naseljima, turističkim mestima i punktovima (šetališta, ribolovne i izletničke staze i sl.);
uređenjem vodotokova u zoni zaštite prirodnih i kulturnih dobara u skladu sa uslovima i merama zaštite dobra;
sanacijom lokalnih pojava odrona i klizišta, čišćenjem korita od nanosa, otpada i sl.;
uklanjanjem/sanacijom postojećih objekata na vodotokovima (vodenice, valjavnice, jazovi, kolski i pešački prelazi i sl.) koji ne ispunjavaju vodoprivredne uslove ili narušavaju vodni režim;
uspostavljanjem i uređenjem profila za merenje proticaja i kvaliteta voda na Velikom Rzavu i većim pritokama; i
regulacijom vodotoka Velikog Rzava, posebno na delu brana „Svračkovo“ – ušće Malog Rzava, u cilju sanacije posledica trajno malih proticaja (Lj=0,86 m³/s) na hidrobiocenozu i obezbeđenja uslova za turističko-rekreativno korišćenje.
4.1. Projekcija stanovništva
Projekcija broja stanovnika na području Prostornog plana određena je na osnovu demografskog potencijala i očekivanih razvojnih efekata. Projekcija se zasniva na predpostavci perspektivnog uravnoteženja migracionog bilansa, koji bi i pored daljeg izrazito negativnog prirodnog priraštaja uticao na ublažavanja obima demografske stagnacije. Projekcija broja stanovnika data je u sledećoj tabeli:
Tabela 3: Projekcija broja stanovnika
OPŠTINANaselje Broj stanovnika Indeks promene 1991. god. 2002. god. 2012. god. 2002/1991. 2012/2002. OPŠTINA ARILjE Visoka (deo) 612 466 380 76.1 81.5 Kruščica (deo) 165 129 105 78.2 81.4 Radoševo (deo) 355 261 225 73.5 86.2 Severevo 403 294 260 73.0 88.4 Ukupno: 1.535 1.150 970 74.9 84.3 OPŠTINA IVANjICA Brezova (deo) 271 239 195 88.2 81.6 Klekova 183 158 125 86.3 79.1 Močioci 140 143 85 102.1 59.4 Preseka 648 520 380 80.2 73.1 Ravna Gora 121 105 70 86.8 66.7 Ukupno: 1.363 1.165 855 85.5 73.4 OPŠTINA NOVA VAROŠ G. Bela reka 281 224 160 79.7 71.4 D. Bela reka 369 287 270 77.8 94.1 Jasenovo (deo) 154 128 115 83.1 89.8 Kućani (deo) 10 8 5 80.0 62.5 Ukupno: 814 647 550 79.5 85.0 OPŠTINA POŽEGA Roge 589 424 330 72.0 77.8 Svračkovo (deo) 103 85 60 82.5 70.6 Ukupno: 692 509 390 73.6 76.6 OPŠTINA UŽICE Drežnik (deo) 960 755 630 78.6 83.4 Nikojeviće (deo) 460 400 330 87.0 82.5 Ravni 632 558 450 88.3 80.6 Skržuti 817 667 500 81.6 75.0 Ukupno: 2.869 2.380 1.910 83.0 80.3 OPŠTINA ČAJETINA Alin Potok 327 244 180 74.6 73.8 Gostilje 480 344 290 71.7 84.3 Drenova 188 135 110 71.8 81.5 Željine 226 153 135 67.7 88.2 Ljubiš (deo) 732 594 530 81.1 89.2 Rožanstvo 532 457 340 85.9 74.4 Rudine 191 159 110 83.2 69.2 Sirogojno 844 763 610 90.4 79.9 Trnava 313 282 220 90.1 78.0 Ukupno: 3.833 3.131 2.525 81.7 80.6 UKUPNO 11.106 8.982 7.200 80.9 80.2
U starosnoj strukturi stanovništva, na nivou standardnih dobnih grupa, predviđa se značajan porast učešća populacije u starosnoj dobi preko 65 godina. U ostalim dobnim grupama predviđa se umerena stagnacija. Projekcija broja stanovnika po dobim starosnim grupama data je u sledećoj tabeli:.
Godina Ukupnostanovnika Starosna grupa do 19 god. 20-39 god. 40-64 god. preko 65 god. broj % do 2008. godine dugoročno 1. OPŠTINA ARILjE 1.1. Visoka (deo) 2,60 postojeći i novokaptirani izvori sa hlorisanjem dopunske vode iz zahvata na V. Rzavu sa preradom vode Lj = 5,00 l/s 1.3. Kruščica (deo) 1.87 1.3. Radoševo (deo) 1.33 1.4. Severovo (deo) 2.43 Ukupno: 8.43 2. OPŠTINA IVANjICA 2.1. Brezova (deo) 1.74 postojeći i novokaptirani izvori sa hlorisanjem 2.2. Klekova 0.50 2.3. Močioci 0.54 2.4. Preseka 1.54 2.5. Ravna Gora 0.28 Ukupno: 4.61 3. OPŠTINA NOVA VAROŠ 3.1. Gornja Bela Reka 0.65 postojeći i novokaptirani izvori sa hlorisanjem 3.2. Donja Bela Reka 1.30 3.3. Jasenovo (deo) 1.17 3.4. Kućane (deo) 0.70 Ukupno: 3.82 4. OPŠTINA POŽEGA 4.1. Roge (deo) 6,02 postojeći kaptirani izvori i dopunske vode iz zahvata na V. Rzavu sa preradom vode Lj = 20,00 l/s, ili priključkom na požeški vodovod Lj = 7,00 l/s 4.2. Svračkovo (deo) 1,48 Ukupno: 7,50 5. OPŠTINA UŽICE 5.1. Drežnik 2,68 postojeći vodovod iz PPV „Potočanje“,Lj = 4,5 l/s 5.2. Nikojevići (deo) 2,39 postojeći i novokaptirani izvori sa hlorisanjem 5.3. Ravni 2,15 5.4. Skržuti (deo) 3,04 Ukupno: 10,26 6. OPŠTINA ČAJETINA 6.1. Alin Potok 1,47 postojeći i novokaptirani izvori sa hlorisanjem 6.2. Gostilje 2,39 6.3. Drenova 0,44 6.4. Željine 0,67 6.5. Ljubiš(deo) 4,41 6.6. Rožanstvo 3,48 6.7. Trnava 1,10 6.8. Rudine (deo) 0.92 6.9. Sirogojno 4,10 postojeće izvorište i novokaptirani vodozahvat na vrelu Zmajevac Lj = 12 l/s (u izgradnji) Ukupno: 18.98 UKUPNO: 53,60
Prostornim planom predviđeno je da se u naseljima sa malom gustinom i disperzivnom naseljenošću zadrži postojeći načina vodosnabdevanja, sa većim brojem individualnih i seoskih vodovoda i neposrednih vodozahvata na lokalnim izvorima. Na svim objektima sprovešće se redovni sanitarni nadzor i, po potrebi obezbediti hlorisanje vode. U naseljima sa javnim vodovodima (Sirogojno, Ljubiš) predviđeno je proširenje kapaciteta vodozahvata i revitalizacija postrojenja za prečišćavanje vode za piće.
Vodosnabdevanje potrošača na području naselja Drežnik obezbeđuje se iz gradskog vodovoda Užica (PPV „Potočanje“). Vodosnabdevanje u naselju Roge i Svračkovo (opština Požega) obezbediće se iz gradskog vodovoda Požege, ili alternativno iz vodozahvata na Velikom Rzavu.
Vodosnabdevanje vannaseljskih turističkih i drugih sadržaja rešavaće se posebnim vodozahvatima, u okviru raspoloživih kapaciteta lokalnih izvora, uz obavezu obezbeđenja garanovanog minimuma.
U svim slučajevima kada su planiranim objekatima regionalnog podsistema „Rzav“ ugrožena lokalna izvorišta i javni/seoski vodovodi, mora se obezbediti njihova supstitucija pre početka izvođenja radova, odnosno formiranja akumulacija. Supstitucija podrazumeva trajno obezbeđenje vodosnabdevanja ugroženih korisnika, sa količinom i kvalitetom voda koja najmanje odgovara prethodnom stanju. Troškove supstitucije snosi investitor podsistema“Rzav“.
Za potrebe poljoprivrede i stočarstva obezbediće se posebni vodozahvati na akumulacijama. Količina, način(i) zahvatanja voda, visina naknade i troškovi izgradnje vodozahvata (crpna pumpa, potisni cevovod, rezervoar, razvodna mreža), uređuju se posebnim ugovorom između korisnika voda i preduzeća nadležnog za gazdovanje akumulacijom.
6.2.2. Odvođenje atmosferskih i komunalnih otpadnih voda
Prikupljanje i odvođenje otpadnih voda naselja, postojećih i planiranih sadržaja (turizam, rekreacija i dr.) rešavaće se putem individualnih objekata i grupnih kanalizacionih sistema.
Upotrebljene vode sa farmi prikupljaće se u vodonepropusnim osokama (bazenima) i koristiti kao prevrelo organsko đubrivo. Kod utvrđivanja hidrauličkog i biološkog opterećenja, produkcija otpadnih voda na osnovu stočnog fonda umanjena je za 1/2 za račun korišćenja kao đubrivo, dok je ostali deo preveden na ekvivalentnog stanovnika (E.S.).
Ukupno opterećenje akumulacije „Svračkovo“ od strane otpadnih voda (bez prečišćavanja) biće na samoj granici oligotrofnog stanja (gP/m²/god=0,334), sa tendencijom prelaska u II klasu voda. Ostale dve akumulacije „Roge“ (gP/m²/god=0,11) i „Orlovača“ (gP/m²/god=0,113) bez teškoća ostvaruju oligotrofno stanje, odnosno održavaju I klasu kvaliteta voda (gP/m²/god=0,35) pri ukupnom opterećenju otpadnim vodama od postojećih i planiranih sadržaja.
U cilju očuvanja oligotrofnog stanja akumulacije „Svračkovo“, koji odgovara I klasi voda, predviđena je selektivna primena mehaničkog i biološkog prečišćavanja otpadnih komunalnih voda.
Za postojeće uslove disperzivne naseljenosti, sa većim brojem zaseoka i manjih grupacija domaćinstava, odgovarajući način prečišćavanja otpadnih komunalnih voda predstavlja:
primarno, mehaničko prečišćavanje sa običnim taložnicima, gde se postiže stepen redukcije bakterija 25-75%, i/ili
sekundarno, biološko prečišćavanje, gde se zajedno sa prethodnim objektom postiže stepen prečišćavanja 90-95%, uz eventualno hlorisanje pre upuštanja u recipijent.
Za domaćinstva u manjim naseljima i zaseocima dovoljne su vodonepropusne septičke jame sa jednom do dve trulišne komore, kako bi se postigla što veća redukcija patogenih bakterija. Zapremina trulišnih komora određuje se za najmanje 180 dana. Prelivne vode iz taložnika mogu se ispuštati u recipijent, a dobro prevreli mulj koristiti kao đubrivo. Isti postupak treba primeniti i kod osoka za stajske otpadne vode.
Sekundarno, biološko, prečišćavanje predviđeno je za naseljske grupacije sa najmanje 50 stanovnika.
Za naselja sa više od 500 stanovnika, turistička mesta, turističko-rekreativne centre i punktove mogu se primeniti i tipski – fabrički objekti.
Privredni objekti mogu koristiti sličan tretman kod sanitarnih otpadnih voda, dok se kod tehnoloških odpadnih voda mora koristiti odgovarajući predtretman, do nivoa kvaliteta koji dozvoljava upuštanje u recipijent.
Evidentirano, povremeno prisustvo fekalnog zagađenja voda Velikog Rzava (u kontrolnim uzorcima do nivoa II-III klase kvaliteta voda) određuje kao prioritet sanitarno regulisanje otpadnih komunalnih voda fekalnog porekla.
Projektom sanitarne zaštite akumulacije „Svračkovo“ predviđeni su sledeći radovi:
na prostoru akumulacije i brane:
za 18 domaćinstava; uklanjanje svih objekata, sa sanitarnom neutralizacijom nužnika, septičkih jama, odlagališta kućnog i stočnog otpada, i drugog zagađenog zemljišta,
u užoj zoni zaštite:
za 158 domaćinstava; izgradnja tipskih higijenskih nužnika sa vodonepropusnom jamom, uz prethodno sanitarno neutralisanje postojećih objekata, i
za sva domaćinstva sa stočnim fondom; izgradnja, tipskih, vodonepropusnih bazena i jama za osoku, uz prethodno sanitarno čišćenje postojećih odlagališta,
(3) u široj zoni zaštite:
za oko 3090 domaćinstava: sanitarna neutralizacija nehigijenskih poljskih nužnika i septičkih jama,
za sva domaćinstva sa stočnim fondom; izgradnja, tipskih, vodonepropusnih bazena i jama za osoku, uz prethodno sanitarno čišćenje postojećih odlagališta,
za oko 2160 domaćinstava: izgradnja, tipskih, higijenskih nužnika, sa vodonepropusnom jamom, i
za oko 930 domaćinstava: izgradnja sanitarnih, vodonepropusnih, septičkih jama.
Troškovi sanitacije postojećih domaćinstava, odnosno objekata namenjenih za stalni i privremeni boravak predstavljaju deo investicione vrednosti objekata podsistema „Rzav“.
Atmosferske vode sa građevinskih područja uvodiće se kišnom kanalizacijom i otvorenim kanalima u lokalne recipijente. Atmosferske vode sa regionalnih puteva, javnih parkirališta i lokalnih puteva (samo u užoj zoni zaštite), pre upuštanja u recipijente, moraju imati predtretman za odvajanje naftnih derivata.
6.3. Elektroenergetska mreža i objekti
Elektroenergetsku mrežu formiraće postojeći i planirani napojni i distributivni objekti, koji su u funkciji posebne namene i integralnog razvoja i uređenja područja Prostornog plana.
Tranzitni dalekovodi 220 kV, Pljevlja 2 – Požega broj 266 i Požega – čvor Vardište (Višegrad) broj 214/3, nisu u koliziji sa posebnom namenom prostora. Osim redovnog održavanja i nadzora, na ovim objektima nisu predviđene druge intervencije.
Prostornim planom se zadržava postojeća, osnovna, konfiguracija napojne i distributivne visokonaponske elektroenergetske mreže:
Potrošači na delu teritorije opštine Čajetina napajaće se: većim delom preko dalekovoda 35 kV Sušica – Sirogojno iz TS „Sirogojno“ 35/10 kV (2h4/2h1,6 MVA); preko dalekovoda 10 kV iz trafostanice „Čajetina“ 35/10 kV (2h4/2h4 MVA) i TS „Zlatibor“ 35/10 kV (4+8/2+8 MVA).
Napajanje lokalnih potrošača vrši se preko 10 kV mreže ukupne dužine oko 75 km i 53 trafostanica 10/0,4 kV, ukupne instalisane snage 8.390 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 1,2 MNj, a potrošnja oko 3.500 MNjh/god.
Potrošači na delu teritorije opštine Užice napajaće se iz gradske TS 35/10 kV „Zlatiborka“(2h8/2h8 MVA), preko 10 kV mreže ukupne dužine oko 40 km i 26 TS 10/0,4 kV ukupne instalisane snage od 3.060 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 0,9 MNj, a potrošnja oko 2.400 MNjh/god.
Potrošači na delu teritorije opštine Arilje napajaće se iz TS 35/10 kV „Ševelj“(2×4/2×4 MVA), preko 10 kV mreže ukupne dužine oko 23 km i 18 trafostanica 10/0,4 kV ukupne instalisane snage 1.230 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 0,4 MNj, a potrošnja oko 1000 MNjh/god.
Potrošači na delu teritorije opštine Požega napajaće se iz TS 35/10 kV „Požega 1“ (2×4/2×4 MVA), preko 10 KV mreže ukupne dužine oko 8 km i šest TS 10/0,4 kV ukupne instalisane snage 500 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 0,2 MNj, a potrošnja oko 550 MNjh/god.
Potrošači na delu teritorije opštine Nova Varoš napajaće se iz TS 35/10 kV „Kokin Brod“ (2×4/2×2,5 MVA), preko 10 KV mreže ukupne dužine oko 10 km i sedam TS 10/0,4 KV ukupne instalisane snage 350 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 0,16 MNj, a potrošnja oko 450 MNjh/god.
Potrošači na delu teritorije opštine Ivanjica napajaće se iz TS 35/10 kV „Brezova“(2×4/2×2,5 MVA), preko 10 KV mreže ukupne dužine oko 20 km i osam TS 10/0,4 kV ukupne instalisane snage 550 KVA. Postojeće, vršno opterećenje iznosi oko 0,22 MNj, a potrošnja oko 650 MNjh/god.
Od 1993. godine, kada je većina lokalnih privrednih pogona smanjila ili prekinula proizvodnju, značajan deo kapaciteta elektroenergetske mreže je neiskorišćen. Porast potrošnje električne energije i angažovane snage, po stopi od 2-3% godišnje, ne zahteva izgradnju novih elektroenergetskih objekata do 2008. godine, osim u slučaju rekonstrukcije i modernizacije amortizovane opreme.
U cilju unapređenja pouzdanosti napajanja TS 35/10 kV „Sirogojno“, Prostornim planom je predviđena mogućnost izgradnje novog 35 kV dalekovoda na pravcu Čajetina – Alin Potok – Sirogojno, sa povezivanjem na TS 35/10 kV „Čajetina“ (izvan područja Prostornog plana). Izgradnja će uslediti kada se iz postojeće 10 kV mreže ne bude moglo obezbediti rezervno napajanje TS „Sirogojno“.
U planskom periodu izgradnja/dogradnja elektrodistributivne mreže izvodiće se prema uslovima nadležnog elektrodistributivnog preduzeća, u skladu sa pozitivnom zakonskom regulativom iz ove oblasti i uz poštovanje utvrđenih pravila zaštite životne sredine, kulturnih i prirodnih dobara.
Izgradnja drugih objekata i izvođenje svih vrsta građevinskih radova ispod i u blizini dalekovoda uslovljena je prethodnim pribavanjem uslova od strane nadležnog elektrodistributivnog preduzeća, odnosno nadležne službe Elektroprivrede Srbije.
U funkciji posebne namene područja, planirane su sledeće intervencije na elektroenergetskoj mreži:
na području akumulacije i brane „Svračkovo“:
izmeštanje 10 kV dalekovoda TS „Roge“ – TS „Vajovići“, uz mogućnost prelaska akumulacije kao kablovski vod u trupu planiranog mosta u Roškoj luci ili kao zaseban vazdušni vod, i
izgradnja dvostrukog dalekovoda; sa 10(35) kV vodom između TS 35/10 kV „Ševelj“ i TS 10/0,4 kV na gradilištu brane, i 35 kV vodom od razvodnog postrojenja TS 6,3/35 kV podbranske HE (instalisane snage 7,2 MNj) do odvajanja 10(35) kV za TS „Ševelj“.
Deonica, nastavka, 35 kV dalekovoda do TS 35/10 (planirano 110/35/10) kV „Arilje 2“, koja se izvodi za potrebe plasmana elektroenergije iz podbranske HE, nije obuhvaćena Prostornim planom. Trasa ove deonice će se postaviti u skladu sa Generalnim urbanističkim planom Arilja.
na području akumulacije i brane „Roge“:
izmeštanje 10 kV dalekovoda TS „Drežnik-centar“ – TS „Zekavice“- TS „Šmakići“severno od profila akumulacije, ili izgradnja novog dalekovoda TS „Šmakići“ – TS „Roška banja“,
trasa dalekovoda, naponski nivo i mesto napajanja TS na gradilištu brane utvrdiće se u postupku inovacije Prostornog plana nakon 2008. godine, u saradnji sa nadležnim elektrodistributivnim preduzećem, i
trasa 110 kV dalekovoda za plasman elektroenergije iz podbranske HE (instalisane snage 22,6 MNj) utvrdiće se u postupku inovacije Prostornog plana nakon 2008. godine, u saradnji sa nadležnom službom Elektroprivrede Srbije.
na području akumulacije i brane „Orlovača“:
izmeštanje 10 kV dalekovoda između TS „Radoševo“ i TS „Velimiri“, uz mogućnost prelaska akumulacije kao kablovski vod u trupu planiranog mosta na profilu Velimiri ili izgradnjom dalekovoda TS „Velimiri“- TS „Mitrići“( sa napajanjem iz pravca TS 35/10 kV „Sirogojno“),
trasa dalekovoda, naponski nivo i mesto napajanja TS na gradilištu brane utvrdiće se u postupku inovacije Prostornog plana nakon 2014. godine, u saradnji sa nadležnim elektrodistributivnim preduzećem, i
trasa 110 kV dalekovoda za plasman elektroenergije iz podbranske HE (instalisane snage 13,5 MNj), utvrdiće se u postupku inovacije Prostornog plana nakon 2014. godine, u saradnji sa nadležnom službom Elektroprivrede Srbije.
Prostornim planom je predviđena mogućnost izgradnje malih hidroelektrana (MHE), koje bi se realizovale prvenstveno na mestima uz planirane bujične pregrade. Pravo na energetsko iskorišćenje voda može biti uslovljeno (su)finansiranjem izgradnje bujične pregrade.
Izgradnja MHE je planski moguća i na sledećim profilima vodotoka:
Male reke, na dva pregradna mesta nizvodno od Ravne Gore;
Presečke reke, na dva pregradna mesta: nizvodno od Preseke i nizvodno od Močioca;
Ljubišnice, sa dva pregradna mesta: nizvodno od zas. Joksimovići i severno od zas. Lazovići;
Katušnici, sa dva pregradna mesta: severoistočno od uzvišenja Smiljansko brdo i severno od Gostilja; i
Prištevice, sa pregradom južno od zaseoka Ristanovići.
Uslovi izgradnje i povezivanja MHE sa elektroenergetskom mrežom (trasa dalekovoda, naponski novo i mesto povezivanja) utvrdiće se u saradnji sa nadležnim elektrodistributivnim preduzećem i preduzećem nadležnim za gazdovanje objektima podsistema „Rzav“ i uslovima zavoda nadležnih za zaštitu prirodnih i kulturnih dobara.
Ostali vidovi, alternativnih, energetskih izvora (biogas, energija vetra, solarna energija i sl.) mogu se realizovati na području Prostornog plana, ukoliko nisu u suprotnosti sa pravilima izgradnje i uređenja područja, odnosno ispunjavaju uslove sanitarne zaštite izvorišta, zaštite životne sredine, prirodnih i kulturnih dobara.
6.4. Telekomunikaciona mreža
Poštanske usluge korisnika sa područja Prostornog plana obezbeđivaće se preko postojećih pošti/poštanskih šaltera u naseljima: (1) Visoka (lokalitet Zborište) i (2) Kruščica (izvan Prostornog plana), opština Arilje; (3) Roge, opština Požega; (4) Drežnik, (5) Skržuti i (6) Ravni, opština Užice: (7) Sirogojno, (8) Donji Ljubiš i (8) Rožanstvo, opština Čajetina; (9) Jasenovo (izvan Prostornog plana), opština Nova Varoš; i (10) Katićima (izvan Prostornog plana) opština Ivanjica. Planom se inicira obnavljanje rada poštanskog šaltera u Gostilju.
Zbog, prosečno, malog broja korisnika, deo postojećih pošti/poštanskih šaltera potrebno je perspektivno transformisati u stalne ili sezonske, tzv. ugovorne pošte.
Prostornim planom zadržava se postojeća, osnovna, konfiguracija telekomunikacione mreže. Telefonska mreža sa područja opštine Ivanjica pripada mrežnoj grupi Čačak, a ostalih opština mrežnoj grupi Užice. Na području Prostornog plana telefonska mreža je organizovana preko krajnjih automatskih centrala (KATC) u naseljima: Ravni, Drežnik, Kruščica, Visoka, Jasenovo, Roge, Roge, Mažići, Rožanstvo, Ljubiš, Sirogojno i Gostilje. Telefonska mreža naselja u delu opštine Ivanjica je povezana na KATC u Brezovi (Katići), a naselja Alin Potok i Rudine na KATC u Čajetini.
Razvoj bazne telekomunikacione mreže zasnivaće se na tehničko-tehnološkom unapređenju postojeće međumesne mreže i instalacija KATC, sa uvođenjem novih usluga u oblasti digitalnog prenosa informacija, TV i RR signala.
Prostornim planom se inicira: proširenje komutativne mreže do nivoa 35 tf na 100 stanovnika, odnosno jedan telefonski priključak po domaćinstvu; postavljanje savremene kablovske veze sa optičkim sistemom prenosa na svim međumesnim vezama, sa prioritetom KATS Sirogojno – KATC Čajetina; i obezbeđenje 1/3 rezerve u kapacitetu prenosa kod rekonstrukcije ili izgradnje nove međumesne mreže.
Razvoj mobilne telefonije i obezbeđenje kvalitetnog TV i RR signala, inicira se na području postojećih i planiranih centara zajednica naselja, turističkih, banjskih i rekreativnih centara/punktova. Kod izbora lokacije za antenske stubove potrebno je uvažiti uspostavljene režime zaštite prirodnih i kulturnih dobara
Supstitucija komutativne telefonske mreže na području planiranih akumulacija obezbeđuje se pre formiranja akumulacija, postavljanjem podvodnog kabla ili premošćavanjem po konstrukciji najbližih kolskih prelaza.
7. PRAVILA IZGRADNjE I UREĐENjA GRAĐEVINSKIH PROSTORA
(Referalna karta br. 1)
7.1. Smernice za donošenje pravila korišćenja i uređenja područja
Prostornim planom naznačena su:
građevinska područja naselja, tako da obuhvataju izgrađene građevinske površine sa okućnicama, obradivim zemljištem i šumom, pogodne za proširenje stambenih zona, izgradnju objekata „male“ privrede i servisa, komunalnih objekata i sadržaja u oblasti sporta, rekreacije i turizma; i
građevinska područja izvan naselja, koja će se koristiti za potrebe privrede, turizma i dr.
Kod izrade prostornih planova opština i/ili posebnih urbanističkih planova potrebno je kroz pravila građenja obezbediti gustinu naseljenosti od min. 40 stanovnika po hektaru građevinskog područja.
Nove površine za stanovanje mogu se formirati i van postojećih građevinskih područja naselja u slučaju:
preseljenja stanovništva sa područja predviđenog za formiranje akumulacija, izgradnju brana i prateće infrastrukture;
otkupa građevinskog zemljišta, u slučajevima eksproprijacije za potrebe izgradnje drugih javnih objekata i infrastrukture, i
otklanjanja posledica elementarnih i drugih nepogoda.
Izgradnja stambenih i ekonomskih objekata u zaseocima i disperzovanim grupacijama domaćinstava, koje nisu obuhvaćene predviđenim granicama građevinskih područja, je moguća, pod uslovom da ispunjavaju propisane sanitarno-higijenske i druge komunalne uslove, kao i da nisu u suprotnosti sa uspostavljenim režimima zaštite.
Objekti koje se nalaze na prostoru predviđenim za formiranje akumulacija, izgradnju brana i užoj zoni zaštite tretiraće se u skladu odredbama iz poglavlja 2: Režimi korišćenja, uređenja i zaštite prostora.
7.2. Opšta pravila parcelacije i regulacije
Do donošenja prostornih planova opština i/ili posebnih urbanističkih planova primenjivaće se Opšta pravila urbanističke parcelacije i regulacije doneta od strane teritorijalno nadležnih organa, kao i pravila parcelacije i regulacije iz preispitanih urbanističkih planova u skladu sa zakonom.
Prethodna pravila mogu se sprovoditi ukoliko nisu u suprotnosti režimima zaštite izvorišta, prirodnih i kulturnih dobara i drugih vrednosti utvrđenih ovim Prostornim planom. Uspostavljeni režimi zaštite i posebni uslovi uređenja i korišćenja prostora moraju biti sadržani u Izvodu iz odgovarajućeg plana ili Aktu o urbanističkim uslovima.
7.3. Osnovna pravila komunalnog opremanja i uređenja naselja
Kod komunalnog opremanja i uređenja naselja i ostalih građevinskih područja prioritet ima obezbeđenje sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja, i to:
izgradnjom komunalnih objekata za eliminisanje tečnih i čvrstih otpadnih materija u skladu sa uspostavljenim režimima zaštite,
sanitacijom đubrišta, osoka, poljskih klozeta i sl.,
gašenjem lokalnih groblja koja se nalaze u užoj zoni zaštite akumulacija, odnosno izmeštanjem sa prostora predviđenih za potapanje i izgradnju brana.
Kod sanitacije, prioritet imaju naselja i objekti domaćinstava sa okućnicama u užoj zoni zaštite akumulacije „Svračkovo“.
Izgradnja i opremanje naselja ostalim komunalnim objektima (groblja, naseljske ulice, autobuska stajališta i dr.) definisaće se odgovarajućim urbanističkim planom ili posebnom programom. Do njihovog donošenja, Prostornim planom se utvrđuju sledeća pravila:
regulacione linije duž javnih puteva/ulica uspostavljaju se sa sledećim minimalnim širinama: od 10,0 m za sabirne ulice, od 8,0 m za stambene ulice i od 6,0 m za ostale naseljske saobraćajnice, duž sabirnih i stambenih ulica obezbeđuje se najmanje jedan trotoar širine min. 1,5 m; u zavisnosti od poprečnog pada kolovoza predvideti infrastrukturu za regulisano odvođenje atmosferskih voda koje pre upuštanja u prirodne recipijente treba tretirati kroz separator naftnih derivata, kao i eventualni prijem slivih voda iz stambenog dela dvorišta;
fekalne vode obezbeđuju se vodonepropusnim septičkim jamama odgovarajućeg kapciteta i odgovarajućim tretmanom pre ispuštanja u recipijent;
za otpadne vode ekonomskog dela domaćinstava predvideti vodonepropusne bazene i jame za previranje stočnog otpada;
formiranje novih seoskih grobalja je moguće isključivo van uže zone zaštite planirnih akumulacija, odnosno zona zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara, i u skladu sa propisima relevantim za ovu oblast, kapacitet groblja određuje sa za min. 20 godina;
formiranje stalnih i privremenih, sanitarno obezbeđenih seoskih deponija čvrstog komunalnog otpada na lokacijama isključivo van uže zone zaštite planirnih akumulacija, zona zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara, stalnih vodotokova i lokalnih izvorišta i u skladu sa propisima relevantim za ovu oblast; uz obezbeđenje periodičnog pražnjenja (jednom mesečno) sa transportom ka opštinskim komunalnim deponijama, odnosno transfer stanicama regionalnih komunalnih deponija;
skladištenje tečnog ogreva (lož ulje i sl.) i drugih naftnih derivata mora biti sanitarno obezbeđeno za slučaj nekontrolisanog isticanja ili prolivanja; i
privredne i druge aktivnosti koje mogu ugroziti izvorište, odnosno narušiti kvalitet životne sredine u celini, u obavezi su da izrade odgovarajuću analizu uticaja na životnu sredinu i obezbede predviđene mere zaštite.
7.4. Pravila za raseljavanje domaćinstava
Za potrebe realizacije prve faze-prve etape podsistema vodosnabdevanja „Rzav“, na području zone potapanja akumulacije“Svrčkovo“, sprovodi se:
raseljavanje 11 stalnih domaćinstva,
rušenje stambeno-ekonomskih i pomoćnih objekata 11 stalnih i 7 napuštenih domaćinstava, i
trajna prenamena zemljišta zbog potapanja, izgradnje brane i pratećih objekata na oko 127 ha zemljišta.
Raseljavanje domaćinstava i/ili obezbeđenje naknade/zamene materijalnih dobara rešavaće se po pravilu dogovorom, primenom sledećih principa:
očuvanjem imovinskog i životnog standarda raseljenih domaćinstava i domaćinstava kojima je umanjen zemljišni fond;
obezbeđenjem komunalno uređenih parcela na građevinskom području najbližih naselja (Roge i Svračkovo), odgovarajuće veličine i organizacije stambenog i ekonomskog dela parcele u zavisnosti od tipa domaćinstva (poljoprivredno, mešovito, nepoljoprivredno); vodeći posebno računa o dostupnosti i mogućnostima gazdovanja (uvećani troškovi) ostalim poljoprivrednim i šumskim zemljištem domaćinstva, u suprotnom vlasnik može usloviti otkup ili zamenu poljoprivrednog i šumskog zemljišta ukoliko su uslovi njegovog korišćenja otežani ili nema ekonomskog interesa da nastavi korišćenje;
obezbeđenjem dodatnih pogodnosti za staračka domaćinstva u pogledu mogućnosti izbora lokacije za preseljenje (prekomerna osunčanost ili zasenčenost, blizina susednih ekonomskih objekata i sl.);
obezbeđenjem zamene stambenih i ekonomskih objekta za poljoprivredna i socio-ekonomski ugrožena domaćinstva po principu m2 za m2;
zamenom poljoprivrednog zemljišta domaćinstava za odgovarajuće poljoprivredno zemljište na području katastarske opštine, na osnovu bonitetne kompenzacije i površinskog bilansiranja u zameni zemljišta, po prethodno obavljenom prevođenju katastarske u bonitetnu klasu zemljišta;
obezbeđenjem uslova da se vrednost nepokretnosti i drugih naknada, po akcionarskom modelu, uključe u finansiranje vodoprivrednih objekata podsistema „Rzav“; i
obezbeđenjem drugih vidova nadoknade za nepokretnosti domaćinstva i to: (a) dodelom građevinskog zemljišta na korišćenje za izgradnju stambenih ili poslovnih objekata u opštinskim centrima; (b) otkupom stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata i zemljišta po tržišnim cenama; i (v) kompenzacijom troškova zbrinjavanja staračkih domaćinstava.
8. ZAŠTITA PRIRODNIH DOBARA I VREDNOSTI
(Referalna karta br. 3)
Na području Prostornog plana zaštićena su sledeća prirodna dobra i prirodne retkosti:
Stopića pećina, u ataru sela Rožanstvo, kao spomenik prirode specifičnih morfohidroloških odlika;
zaštićena okolina spomenika kulture, površine 25,24 ha, na prostoru kompleksa Muzeja narodnog graditeljstva „Staro selo“ i crkve sv. Petra i Pavla sa grobljem, u Sirogojnu; i
biljne i životinjske vrste, obuhvaćene Uredbom o zaštiti prirodnih retkosti Vlade RS .
Predeli na kojima se, zbog prirodnih (geomorfoloških, hidrogeoloških i vegetacionih) odlika i ambijentalnih vrednosti predlaže uspostavljanje prethodne zaštite, kao potencijalno značajna prirodna dobra, navedeni su u sledećoj tabeli:
Tabela 6 : Predeone celine predložene za uspostavljanje prethodne zaštite
Naziv predeone celine Opis celine Ciljevi zaštite 1. Murtenica Karstifikovana zaravan sa raznovrsnim šumskim i travnim zajednicama, kraškim izvorima i vrelima, speleološkim i geološki atraktivnim objektima. Očuvanje, unapređenje i prezentacija kompleksa. 2. Čigota Primer specifičnog pejzaža zlatiborske površi sa očuvanim šumsko-livadskim zajednicama. Očuvanje i proširenje postojećih staništa borovih i kitnjakovih šumskih sastojina, većeg broja pašnjačkih i livadskih travnih zajednica na serpentinitu. 3. Okruglica -Visočka klisura Nenastanjeni kompleks sa jedinstvenim predeonim sklopom kraških visoravni i klisurastih dolina. Očuvanje staništa retkih i endemičnih vrsta, zaštita i prezentacija hidrografskih fenomena i oblika površinske kraške morfologije. 4. Mučanj Predeo krečnjačkog platoa Mučnja i delova krševitih planinskih strana sa liticama i siparima. Očuvanje biološke raznovrsnosti i pejzažnih osobenosti; planina Mučanj je Prostornim planom Republike Srbije utvrđena kao područje od interesa za zaštitu prirodnih vrednosti. Verovatni model u kome treba ustanoviti zaštitu je specijalni rezervat prirode ili predeo izuzetnih odlika. 5.Čemernica Krečnjačka visoravan sa nizom uzvišenja i kraškom depresijom Polje. Očuvanje staništa biljnih i životinjskih vrsta, u karakterističnom kraškom planinskom predelu. 6. Prištevica Kraška dolina Prištevice od Terzića pećine do Janjuškog vrela, delovi dolina Dedovića i Trnavskog potoka, sa jedinstvenim sklopom hidrogeoloških i geoloških pojava i objekata. Očuvanje biološke raznovrsnosti mešovitih šumskih sastojina na Omaru, očuvanje reprezentativnih geoloških ( Ilixa 1 i 2, Veliki vrh, Klisura), geomorfoloških (Stopića pećina, slepa dolina Trnavskog potoka) i hidrografskih (vrelo Zmajevac, Janjuško vrelo) fenomena geo-nasleđa. 7. Orlovača Strmenite, delom vertikalne dolinske strane krečnjačke klisure Rzava usečene do 450 m dubine i duge oko 3 km. Očuvanje fonda biljnih i životinjskih vrsta, zaštita klisure ( van profila planirane akumulacije Roge), kao svojevrsnog fenomena geonasleđa ( po odlikama tektonskog sklopa i geološkom sastavu). 8. Sirogojno Prostor u vizuelnom okruženju turističkog mesta Sirogojno. Očuvanje šumsko-pašnjačkog predela i uređenje prostora u skladu sa tradicionalnim odlikama zlatiborsko-užičkog narodnog graditeljstva. 9. Katušnica Prostor krečnjačke meandarski izvijugane klisure Katušnice i kratka dolina potoka Vrelo, sa snažnim kraškim izvorom, bigrenom akumulacijom na dolinskom dnu, vodopadom i slapovovima na terasnim odsecima. Očuvanje geomorfoloških i hidrografskih objekata geo-nasleđa, očuvanje fonda biljnih i životinjskih vrsta. 10. Rožansko polje Prostor karstifikovane zaravni okružene krečnjačkim uzvišenjima u koju su udubljene vrtače i plitke suvodoline. Očuvanje prirodnih obeležja predela sa specifičnih oblicima površinske kraške morfologije. 11. Ravanjsko polje Prostor blago zatalasane i disecirane kraške površi u izvorištu desne periodske pritoke Prištevice, sa brojnim vrtačama pod eluvijalnim materijalom. Očuvanje prirodnih obeležja predela sa specifičnim oblicima površinske kraške morfologije („zeleni kras“), hidrografije kao objekata geo-nasleđa, i kvaliteta podzemnih, karstnih voda. 12. Drežnička dolina Prostor topografskog sliva suve kraške doline sa dnom pretvorenim u plitku krašku depresiju, veći brojem pećina, jama i izvora. Očuvanje specifičnog pejzaža sa kolažom pitomih, kultivisanih seoskih ambijenata i strmih, obešumljenih ili šibljacima obraslih padina na stranama udoline.
Zbog prirodnih (geomorfoloških, hidrogeoloških i dr.) odlika i ambijentalnih vrednosti, kao potencijalno značajna prirodna dobra, predlaže se uspostavljanje prethodne zaštite na sledećim pojedinačim objektima i lokalitetima:
speleološki objekti: (1) Pipalska pećina u ataru sela Drežnik, (2) pećina Jamina i (3) Rakovička pećina u ataru sela Gostilje, (4) Ušendića ili Ršumska pećina u ataru sela Gornji Ljubiš, i (5) Velika Terzića pećina u ataru sela Rožanstvo;
lokaliteti sa reprezentativnim profilima litološko-petrografskih obeležja, stratigrafskih odnosa, strukturno-tektonskih i paleontoloških odlika:
(1) Gudurići – profil stena vulkansko-sedimentnog porekla; (2) Goveđača – profil potpunog stratigrafskog stuba gornje krede; (3) Vladaje – primer izraženih nabora na kontaktu klastita „formacije Sirogojno“ i krečnjačke formacije; (4) Klisura – jedinstven primer crvenih „hanbuloških“ krečnjaka, bogatih fosilima; (5) Stamati – reprezentativni profil tzv. „biotrubatne formacije“; (6) Ilixa 1 – profil predstavljen krečnjačkim brečama sa bioklastitima; (7) Ilixa 2 – profil sa izraženim sprudnim krečnjacima; (8) Krševi – primer nabora u direktnoj metamorfnoj podini zlatiborskog ultramafita; (9) Veliki vrh– profil sa veterštajnskim krečnjacima; (10) Gradina – reprezent stena olistostromskog melanža (dijabaz-rožnačke formacije); (11) Straža – izraženi nabori u krečnjačkim slojevima; (12) Ćava – reprezent „formacije Grivske“ – kompleksa srednjetrijaskih krečnjaka sa slojevima mikrita i biomikrita, sa proslojcima i muglama rožnaca.
3) reprezentativni hidrografski objekti: kraška vrela (1) izvor Zmajevac, u klisuri Prištevice; (2) nekaptirano kraško vrelo, sa leve strane Ljubišnice, ispod puta koji spaja Gornji i Donji Ljubiš; (3) dva kraška vrela,u klisuri Velikog Rzava, ispod Okruglice i Zimovnika; (4) hidromorfološki kompleks potoka Vrelo, u Gostilju, sa naslagama bigra po dolinskom dnu potoka formiranim u obliku dve terase, vodopadom i slapovima na čelu nizvodnije terase, kod ušća u Katušnicu; (5) termokraški izvori Roške banje i (6) Visočke banje.
Zaštita i uređenje područja sa zaštićenim prirodnim dobrima i retkostima, i prirodnim vrednostima koja se Prostornim planom predlažu za prethodnu zaštitu sprovodiće se:
na zaštićenim prirodnim dobarima u skladu sa donetim merama zaštite, režimom korišćenja i u granicama zaštićene okoline, uspostavljenih odlukom o proglašenju za prirodno/kulturno dobro;
na zaštićenim prirodnim retkostima u skladu sa merama zaštite određenih Uredbom, odnosno donošenjem posebnih programa zaštite kojim se staništa prirodnih retkosti mogu ustanoviti za rezervate prirode ili druga zaštićena prirodna dobra u skladu sa zakonom (npr. lok. „Zelenika“ u Radoševu sa zaštićenom vrstom ilex aljuifolium).
na prirodnim vrednostima predloženim za utvrđivanje prethodne zaštite, odnosno sticanja statusa prirodnog dobra, Prostornim planom se uspostavlja zaštita saglasna režimu zaštite III stepena: sa selektivnim i ograničenim korišćenjem prirodnih vrednosti/resursa i kontrolisanim aktivnostima i intervencijama u prostoru, usklađenim sa ciljevima zaštite prirodnog dobra. Mere zaštite se sprovode na sledeći način:
obavezom pribavljanja prethodnih uslova od strane zavoda nadležnog za zaštitu prirode, pre izvođenja svih vrsta radova i intervencija u prostoru na pojedinačnim objektima i lokalitetima;
obavezom pribavljanja dozvole od strane zavoda nadležnog za zaštitu prirode za sakupljanje biljnih i životinjskih vrsta koje su aktom nadležnog ministarstva stavljenje pod kontrolu korišćenja i prometa;
kod postojećih i u svim slučajevima proširenja i izgradnje novih privrednih objekata (farme, strugare, ribnjaci i sl.), turističko-rekreativnih, banjskih i drugih sadržaja van naselja mora se izraditi prethodna analiza uticaja na životnu sredinu i sprovesti odgovarajuće mere zaštite;
zabranom postavljanja energetskih i TT vodova, i drugih instalacija u neposrednoj blizini pojedinačnih objekata i lokaliteta; na ostalom prostoru prosecanje šume za ove namene je moguće samo ukoliko nema drugog, tehnički i ekonomski prihvatljivog rešenja;
zabranom otvaranje novih majdana građevinskog materijala i eksploatacija mineralnih sirovina; na postojećim objektima obavezno se sprovode mere zaštite životne sredine i revitalizacija zemljišta po prestanku eksploatacije;
zabranom prosecanja novih puteva u neposrednoj blizini zaštićenih objekata i lokaliteta bez pribavljanja prethodnih uslova od strane nadležnog zavoda,
pribavljanjem prethodnih uslova od strane zavoda nadležnog za zaštitu prirode pre kaptiranja i drugih vidova korišćenja izvora i vrela koja su predložena za zaštitu;
obezbeđenjem garantovanog (ekološkog) minimuma u svim slučajevima zahvatanja voda iz izvora i vrela;
kod izvođenja radova na regulaciji vodotokova (bujične pregrade, stabilizacija korita i dr.) potrebno je koristiti materijale koji obezbeđuju njihovo ambijentalno uklapanje ( oblaganje kamenom i sl.); u slučaju pregrađivanja stalnih vodotokova moraju se obezbediti tzv. riblje staze;
revizijom opštih i posebnih osnova gazdovanja (pre)kategorisati obuhvaćene šume u zaštitne šume, kao prioritetnom funkcijom,
kontrolisanim poribljavanjem vodokova, sa isključivo sportskim ribolovom, uz ograničenje broja ribolovnih dozvola i poštovanje perioda lovostaja; i
kontrolisanim uređivanjem i održavanjem lokalnih lovišta na ovim prostorima, uspostavljanjem rezervata i ograničenjem lovnih aktivnosti na sanitarni odstrel u predeonim celinama izdvojenim, na prvom mestu, zbog očuvanja biološke raznovrsnosti.
9. ZAŠTITA NEPOKRETNIH KULTURNIH DOBARA
(Referalna karta br. 3)
Na području Prostornog plana zaštićena su sledeća kulturna dobra:
(1) Muzej „Staro selo“ (spomenik kulture od izuzetnog značaja) koji obuhvata sledeću grupu objekata: a) kuća brvnara iz Stubla, ambar iz Male, ambar iz Nikojevića, b) salaš-koš od pruća iz Čičkove, mlekara iz Male i zgrada brvnara iz Željina, staja sa Borja; c) kuća-dvodelna brvnara iz Alinog Potoka, zgrada brvnara iz Alinog Potoka, zgrada-brvnara iz Draglice, mlekara iz Alinog Potoka, ambar iz Ravni, salaš-koš iz Drenove, pekara i kuća iz sela Rudina, zgrada-brvnara iz Gornjeg Ljubiša, zgrada sa tremom iz Male; d) koliba iz Borja, kućer-pokriveni krevet za čobane iz sela Donji Branešci; i e) zgrada-manja brvnara sa tremom iz Drenove; (2) crkva Sv. Petra i Pavla (iz 1821. god.) sa grobljem (spomenik kulture), u sklopu jedinstvenog kompleksa sa muzejom „Staro selo“ u Sirogojnu; (3) rodna kuća Dimitrija Tucovića (spomenik kulture od izuzetnog značaja) u Gostilju; (4) rodna kuća narodnog heroja Save Jovanovića-Sirogojna (spomenik kulture) u Trnavi; i (5) rodna kuća narodnog heroja Petra Lekovića (spomenik kulture od velikog značaja) u Svračkovu.
U kategoriji evidentiranih kulturnih dobara, koja uživaju prethodnu zaštitu, su sledeći objekti i lokaliteti:
spomenici kulture: (1) crkva Sv. Preobraženja u Beloj Reci; (2) crkva Janja u Donjem Ljubišu; (3) crkva Sv. Pantelije u Drežniku, (4) crkva Uspenja presvete Bogorodice u Drežniku, (5) stara škola u Drežniku; i (6) crkva Sv. Konstantina i Jelene u Gornjem Ljubišu,
prostorno kulturno-istorijske celine: (1) više rekonstruisanih i očuvanih objekta narodnog graditeljstva u domaćinstvu porodice Smiljanić iz sela Ravni,
arheološka nalazišta: u katastarskoj opštini Svračkovo: (1) lok. „Gradina“, sa ostacima vojne postaje; u katastarskoj opštini Roge: (2) lok. „Kuline“, nalaz vinčansko-pločničke faze neolita i njemu srodnih kultura, (3) lok. „Klještine“, nalaz srednjeg neolita (vinčansko-tordoška faza I); u katastarskoj opštini Visoka: (4) lok. „Crkvine“ , kod zas. Aleksići, nalaz temelja sakralnog objekta, (5) lok. „Manastir“, kod zaseoka Stamenići, nalaz temelja manastirskog kompleksa, (6) lok. „Grčko groblje“ (Obrešci), ostaci starog groblja, (7) lok. „Ravančica“, ostaci stare crkve, (8) lok.“Jerinin grad“, ostaci fortifikacionog objekta; u katastarskoj opštini Gostilje: (9) lok. „Manastir“, ostaci manastirske crkve-brvnare, (10) lok. „Vatrište-Bukalište“, ostaci srednjovekovnog groblja, (11) lok. „Tuzurska livada“, ostaci praistorijskih tumula; u katastarskoj opštini Ljubiš: (12) lok. „Selište“, kod zas. Smiljanići, ostaci naselja iz srednjovekovnog perioda, (13) lok. „Crkvine“, ostaci crkve, (14) lok. „Grčko groblje“ ili „Xambasko groblje“, ostaci srednjovekovne nekropole sa nadgrobnim spomenicima; u katastarskoj opštini Sirogojno: (15) na lokaciji etnonaselja „Staro selo“, ostaci starije nekropole; u katastarskoj opštini Željin: (16) lok. „Crkvina“, ostaci crkve, u katastarskoj opštini Rožanstvo: (17) lok. „Grčko groblje-Ristanovića groblje“, ostaci starog groblja; u katastarskoj opštini Trnava: (18) lok. „Bukova šuma“, ostaci turske kaldrme; u katastarskoj opštini Drežnik: (19) lok. „Gradina“, (20) lok. „Kućišta“, ostaci starijeg naselja; i u katastarskoj opštini Ravni: (21) lok. „Grobljice“, nalazi praistorijskih tumula.
Mere zaštite na objektima, lokalitetima i prostorno kulturno-istorijskim celinama sa kulturnim dobrima sprovode se na sledeći način:
1) u zaštićenoj okolini kompleksa „Staro selo“ u Sirogojnu sprovode se mere zaštite, uspostavljene odlukom o proglašenju za kulturna dobro:
a) prva zona, u režimu stroge zaštite, obuhvata prostor od 4,02 ha, na kome je formiran muzej „Staro selo“ i prostor crkve Sv. Petra i Pavla sa grobljem; režim stroge zaštite se sprovodi:
kontrolom svih aktivnosti od strane nadležnih institucija zaduženih za zaštitu, uređenje, prezentaciju i valorizaciju kulturnih dobara,
zabranom korišćenja spomenika kulture u svrhe koje nisu u skladu sa njegovom prirodom i značajem ili obavljanja radova koji mogu dovesti do devastacije spomenika, i
trajnom obavezom imaoca prava i obaveza nad kulturnim dobrom da sa posebnom pažnjom čuva i održava spomenik kulture, kao i da obaveštava nadležnu ustanovu za zaštitu spomenika kulture o eventualnim pravnim ili fizičkim promenama na kulturnom dobru.
b) druga zona, u režimu ograničene zaštite, obuhvata prostor od 21,22 ha koji je formiran u funkciji neposrednog zaštitnog pojasa spomenika kulture; režim ograničene zaštite se sprovodi:
ograničenjem izgradnje, osim objekata koji su namenjeni potrebama očuvanja i prezentacije spomenika kulture,
kontrolisanom adaptacijom postojećih objekata lokalnih domaćinstva,
zabranom otvaranja kamenoloma i drugih objekata koji mogu ugroziti spomenike kulture,
zabranom svih radova koji menjaju postojeći izgled terena,
zabranom provođenja nadzemnih električnih i drugih instalacija,
zabranom pretvaranja pašnjaka i livada u oranice,
zabranom kresanja lisnika, primene čistih seča i krčenja šume, i
zabranom unošenja novih vrsta vegetacije netipičnih za ovo podneblje.
2) Na prostoru ostalih zaštićenih i evidentiranih spomenika kulture i prostorno kulturno-istorijske celine uspostavljaju se sledeće mere zaštite, koje obezbeđuju očuvanje autentičnosti objekata i prostora oko njih:
očuvanje izvornog izgleda arhitekture, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala i stilskih karakteristika;
ažurno praćenje stanja i održavanja, konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, fasada i instalacija,
zabranu izvođenja građevinskih radova, izgradnju infrastrukture, promene oblika terena i izmenu vegetacionog sklopa bez prethodne saglasnosti i nadzor nadležne ustanove zaštite;
zabranu skladištenja otpadnog materijala i stvaranje deponija,
zabranu gradnje objekata koji svojom arhitekturom i gabaritom neposredno ugrožavaju spomenik kulture, i
zabranu gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture.
3) Na prostoru evidentiranih arheoloških nalazišta, do završetka konzervatorskih i drugih radova kojima se prezentacije nalaza, uspostavljaju se mere prethodne zaštite lokaliteta, koje se sprovode:
zabranom neovlašćenog kopanja, odnošenja kamena i zemlje sa nalazišta i prikupljanja pokretnog arheološkog materijala,
zabranom izvođenja zemljanih radova i izgradnje svih vrsta objekata i infrastrukture bez saglasnosti nadležne ustanove zaštite, prethodnih arheoloških istraživanja i adekvatnu prezentaciju nalaza,
zabranom seče stabala, prevlačenje stabala preko nalazišta, pošumljavanje terena, i
zabranom prosipanja i odlaganje otpadnih i štetnih materija.
Mere zaštite sprovode se i u svim slučajevima nailaska/iskopa materijala koji ukazuje na moguće ostatke kulturnog dobra. U ovom slučaju, izvođač radova je dužan da obustavi radove, obezbedi nalaz i obavesti ustanovu nadležnu za zaštitu spomenika kulture. Radovi se mogu nastaviti samo uz saglasnost i prema uslovima nadležne ustanove zaštite.
Prostornim planom se inicira postavljanje spomen obeležja akademiku Miladinu Pećinaru i uspostavljanje prethodne zaštite na očuvanom ekonomskom objektu familije Pećinar u centru D. Ljubiša.
Prioritet u izvođenju istražnih radova imaju evidentirani arheološki nalazi na lokalitetima „Kuline“ i „Klještine“ u ataru sela Roge, koji će biti potopljeni akumulacijom „Svračkovo“i lokalitet „Gradina“ u Donjem Svračkovu, kao mogući majdan kamena za potrebe izgradnje brane.
10. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE(Referalna karta br. 3)
10.1. Mere zaštite životne sredine u fazi izgradnje podsistema
zabranjuje se izvođenje pripremnih i izvođačkih radova van površina utvrđenih projektom građenja i organizacije gradilišta; na eventualno oštećenom zemljištu obavezno se sprovodi rekultivacija (dovođenje u prethodno stanje);
na prostoru obuhvaćenog akumulacionim jezerima i površinama predviđenim za izvođenje zemljanih i građevinskih radova obezbediće se selektivno skidanje, deponovanje i zaštita pedološkog sloja zemljišta debljine do 0,5 m, radi upotrebe u postupcima rekultivacije i biološke zaštite; projektom organizacije građanja moraju se pravovremeno predvideti lokacije za deponovanje humusa;
deponovanje materijala iz iskopa za temelj brana, optočne tunele i otvaranje pozajmišta, sa oblikovanjem i rekultivacijom terena, definisaće se posebnom projektnom dokumentacijom;
na gradilištima će se manipulacija naftom i naftnim derivatima obavljati uz maksimalne mere zaštite tla i vode, ambalaža za ulje i druge derivate nafte odnosiće se na kontrolisane deponije van sliva; ukoliko dođe do izlivanja naftnih derivata zagađene površine moraju se odmah sanirati iskopom zagađenog tla (sa odnošenjem na deponiju van sliva) i zamenom čistim materijalom sličnih karakteristika;
objekte za smeštaj osoblja na gradilištu neophodno je opremiti postrojenjem za prečišćavanje otpadnih voda ili nepropusnim septičkim jamama koje se povremeno prazne od strane nadležne komunalne službe; za prikupljanje čvrstog otpada treba obezbediti dovoljan broj kontejnera, kao i njihovo redovno pražnjenje na odgovarajuću opštinsku deponiju; po završetku radova obavezno se sprovodi sanitacija septičkih jama i revitalizacija zemljišta;
na svim pozajmištima materijala potrebno je izvesti radove u cilju sprečavanja obrušavanja, pojave klizišta i pogoršanja kvaliteta zemljišta i voda sa aspekta suspendovanih materijala; iskopan materijal u toku izgradnje mora biti pažljivo deponovan i zaštićen od razvejavanja, spiranja i odnošenja; i
po završetku radova, na prostoru koji je korišćen za privremena odlagališta, skladišćenje materijala, gradilišne puteve i platoe za parkiranje i popravku mašina, kao i sva druga oštećenja zemljišta moraju se sanirati (nivelacija, humuziranje i zatravnjivanje) prema posebnom projektu.
Mere zaštite životne sredine u toku eksploatacije podsistema
Utvrđuju se sledeće mere zaštite kvaliteta životne sredine koje će se sprovoditi u toku izgradnje objekata podsistema „Rzav“:
održavanje i zaštita postojećeg šumskog fonda, pošumljavanje proređenih i obešumljenih površina po pravilu autohtonom dendroflorom
uređenje obala radi antierozione zaštite i zaštite od klizišta i to:
požbunjavanje i pošumljavanje priobalja akumulacija i vodotokova odgovarajućim autohtonim vrstama;
melioracija postojećih i uspostavljanje novih travnih površina na staništima sa razvijenom erozijom;
formiranje „živih“ retenzionih pojasa sadnjom odgovarajućih žbunastih vrsta duž bujičnih i erozijom ugroženih vodotokova;
primena bioloških i tehničkih radova na preventivnoj stabilizaciji i sanaciji klizišta, sipara i drugih pojava nestabilnosti terena;
uređenje korita bujičnih vodotokova pošumljavanjem i vezivanjem zemljišta odgovarajućim vrstama dendroflore (pre svega bagremom) i izgradnjom deponijsko-konsolidacionih objekata različitog kapaciteta i zapremine (pregrade, pragovi, pletari i sl.);
zaštita vegetacije u užoj i široj zoni zaštite izvorišta zabranom i strogom kontrolom obavljanja aktivnosti (nekontrolisano krčenje šume, lisičarenje i sl.) koje mogu podstaći erozivne procese ili narušiti vodni režim;
kontrolisano ispiranje akumulacija ili ispuštanje donjih slojeva vode u kojima dolazi do nagomilavanja mulja;
obezbeđenje garantovanog (ekološkog) minimuma od 860 l/s sa visokim kvalitetom vode i 100% vremenske i količinske obezbeđenosti;
upravljanje nivoom vodozahvata iz akumulacije, u cilju obezbeđenja približno izjednačenog nivoa termoklime vodotoka pre uliva u akumulaciju i garantovanog (ekološkog) minimuma; i
redovno kontrolisanje sprovođenja mera sanitarne zaštite, evidentiranje potencijalnih izvora zagađenja izvorišta, i organizaciona i tehnička priprema za slučaj akcidentnog zagađenja.
Praćenje kvaliteta vode obezbediće se:
redovnim, dnevnim praćenjem kvaliteta sirove vode na ulazu u vodozahvatni objekat (kulu) i postrojenje za prečišćavanje vode „Arilje“;
mesečnim praćenjem kvalitativnih parametara vode na ulazu i izlazu iz akumulacije i na tri profila u jezeru na različitim dubinama i na dnu jezera;
mesečnim ispitivanjem bioloških odlika fitoplantona, zooplanktona i faune dna akumulacije, a po potrebi i na pritokama;
sezonskim ispitivanjem biotičkih i abiotičkih odlika jezerskog mulja;
sezonskim ispitivanjem ihtiofaune.
Praćenje promena stanja životne sredine obezbediće se:
postavljanjem meteorološke i bio-monitoring stanice u blizini akumulacija;
2) kontrolom i praćenjem svih ostalih biotičkih i abiotičkih parametara značajnih za procenu i predviđanje stanja životne sredine i to:
(1) revitalizovanih i rekultivisanih zemljišta;
(2) postojećeg šumskog fonda, pošumljenih i zatravljenih šumskih zemljišta;
(3) promena florističko-vegetacionog sklopa u užoj zoni zaštite akumulacije i duž nizvodnog dela Velikog Rzava;
2) kontrolom uticaja postojećih i planiranih aktivnosti na području akumulacionih jezera (poribljavanje, sportski ribolov, akvaturizam i dr.) i sliva (saobraćaj, privreda, turizam i dr.) na kvalitet životne sredine;
kontrolom i praćenjem mogućeg uticaja akumulacija na lokalna izvorišta i veće speleološke objekte i, po potrebi, preduzimanjem mera njihove zaštite;
kontrolom komunalnih objekata, posebno deponija čvrstog komunalnog otpada, postrojenja i objekata za prikupljanje i prečišćavanje otpadnih komunalnih i zagađenih atmosferskih voda, kao i održavanja komunalne higijene; i
kontrolom i praćenjem biotičkih i abiotičkih promena u vodnom sistemu Velikog Rzava nizvodno od akumulacije „Svračkovo“, i zavisno od situacije prilagođavanje rada vodozahvatnih i energetskih postrojenja.
Mere zaštite u fazi realizacije i eksploatacije objekata podsistema „Rzav“, kao i praćenje stanja životne sredine bliže se utvrđuju posebnom analizom/procenom uticaja objekata i radova na životnu sredinu.
11. ZAŠTITA OD AKCIDENATA, ELEMENTARNIH NEPOGODA I OBEZBEĐENjE INTERESA ZA ODBRANU ZEMLjE
U skladu sa posebnom namenom područja Prostornog plana zaštita od akcidenata i elementarnih nepogoda i obezbeđenje uslova od interesa za odbranu ostvaruju se:
1) definisanjem mera i postupaka za moguće akcidente posebnim programom upravljanja akumulacijom, koji priprema javno preduzeće nadležno za gazdovanje akumulacijom u saradnji sa nadležnom službom ministarstva odbrane i organima lokalne samouprave, na način predviđen propisanom metodologijom za procenu opasnosti od hemijskog udesa i od zagađivanja životne sredine, merama pripreme i merama za otklanjanje posledica udesa;
smanjenjem rizika od akumulacije sprovođenjem sledećih mera:
redovnim i vanrednim oskultacionim osmatranjem i sistematskom kontrolom vodozahvatnih objekata i brane;
izradom studije rizika sa posebnim analizama mogućih seizmodeformacija terena;
obezbeđenjem infrastrukture i opreme za edukaciju, obaveštavanje, uzbunjivanje i evakuaciju stanovništva u slučaju zarušavanja brane ili najava mogućeg narušavanja statičke stabilnosti brane;
markiranjem na terenu kota nivoa mogućeg poplavnog talasa;
određivanjem zona različitih nivoa rizika sa posebnim uslovima i zahtevima za planiranje i izgradnju; i
3) obezbeđenjem Uslova i zahteva za prilagođavanje potrebama odbrane ( SMO, broj 01/2799-9/99 od 18.01.1999. godine) kroz planska rešenja Prostornog plana; i
4) sprovođenjem Uslova i zahteva za prilagođavanje potrebama odbrane (SMO, broj 122-7 od 21.12.2000.godine) izradiće se uz tehničku dokumentaciju poseban prilog sa uslovima i merama zaštite od elementarnih nepogoda i ratnih razaranja.
12. BILANS PLANIRANE NAMENE PROSTORA
(Referalna karta br. 1)
Promene u bilansu osnovne namene prostora planski su usmerene ka optimizaciji namene zemljišta i prirodnih uslova, uz nužno izuzimanje prostora za potrebe: realizacije objekata podsistema vodosnabdevanja „Rzav“; izgradnju puteva, tehničkih sistema i privrednih objekata; obezbeđenje dugoročnih stambeno-komunalnih, javnih i ekonomskih potreba lokalnih zajednica.
Po obimu, najznačajnije promene u bilansu namene prostora će se odnositi na uvećanje površina pod šumom za oko 34,7 km². Planiranim pošumljavanjem obezbediće se zastupljenost šuma na oko 42,0% površine Prostornog plana (u 1999.god. oko 34,4%). Prostori za pošumljavanje obuhvatiće sa 85% deo pašnjaka 7 i 8 kat. klase, sa oko 10% deo njiva 7 i 8 kat. klase i ostali deo od oko 5% na račun zapuštenih voćnjaka. Radovi koji pored pošumljavanja obuhvataju melioraciju i unapređenje kvaliteta postojećih šuma, predstavljaju dugoročni planski cilj čija se realizacija prenosi i u postplanski period nakon 2014.godine. Planirani obim pošumljavanja, pored zaštite od erozije i poboljšanja vodnih uslova, određen je i optimizacijom između postojeće namene, vlasničke strukture zemljišta, agropedološke zastupljenosti tzv. šumskih zemljišta i prognoziranim promenama u organizaciji i strukturi poljoprivrednih delatnosti.
Planirane akumulacije podsistema „Rzav“ zahvataju 9,04 km², odnosno samo 2,07 % od ukupne površine Prostornog plana ( 437,27 km²). Od toga, akumulacija „Svračkovo“( čija je realizacija planski određena do kraja 2008. godine) i „Roge“(čija je realizacija moguća u planskom horizontu bliskom 2014. godine) zahvataju oko 6,19 km², odnosno 1% od ukupne površine Prostornog plana. Pored akumulacionih prostora, za potrebe uređenja lokacija za izgradnju podbranskih objekata, pristupnih puteva, prateće infrastrukture, otvaranje majdana i odlagališta, za ova dva vodoprivredna objekta planski je određen prostor od ukupno 6,50 km².
U kategoriju građevinskog zemljišta, pored postojećih, uključeni su i prostori predviđeni za: formiranje akumulacija, izgradnju brana i pratećih objekata podsistema „Rzav“, izgradnju i uređenje prostora za stanovanje sa pratećim delatnostima, javne objekte i površine, privredne objekte, turizam i infrastrukturu. Građevinska područja naselja/zaseoka određena su kao prostorne celine, koje obuhvataju građevinsko zemljište i okućnice sa obradivim zemljištem. Bilans planirane namene prostora dat je u sledećoj tabeli:
Tabela 7: Bilans površina planirane namene prostora
Osnovna namena prostora Stanje1999.god. Promena osnovne namene prostora Planirana namena prostora Akumulacije i prateća infrastruktura Ostale prenamene(pošumljavanje, izgradnja i dr.) km² % km² km² km² % Poljoprivredno zemljište 259,30 59,3 – 4,01 – 36,10 219,19 50,1 Šumsko zemljište 150,40 34,4 – 1,59 + 34,70 183,51 42,0 Ostalo zemljište (neplodno i građevinsko zemljište) 27,57 6,3 ( 0,90) + 1,40 34,57(28.97+5,60*) 7,9 UKUPNO 437,27 100,0 437,27 100,0
akumulacije Svračkovo i Roge i prateća infrastruktura na poljoprivrednom i šumskom zemljištu
IV IMPLEMENTACIJA PROSTORNOG PLANA
1. PRIORITETNE AKTIVNOSTI I PRVA ETAPA OSTVARIVANjA PROSTORNOG PLANA
Prioritetne aktivnosti na implementaciji Prostornog plana utvrđuju se za prvu etapu implementacije do 2008. godine, odnosno do prispeća roka za preispitivanje planskih rešenja i inoviranja ugovora o implementaciji ovog plana.
Prioritetne aktivnosti utvrđene su na osnovu predviđenih etapa i faza realizacije vodoprivrednog podsistema „Rzav“ i obuhvataju: zaštitu i uređenje prostora za izgradnju brane i formiranje akumulacije „Svračkovo“, zaštitu životne sredine, prirodnih i kulturnih dobara, uspostavljanje i uređenje zona zaštite akumulacije, uređenje sliva radi zaštite izvorišta i poboljšanja kvaliteta življenja, saobraćajne dostupnosti područja, iniciranje razvoja i uređenja naselja i zona sa specifičnim funkcijama (centara zajednica naselja, turizma i sl.).
1. Vodoprivredni podsistem „Rzav“
Plansko rešenje: Realizacija prve faze prve etape podsistema „Rzav“ Prioritetne aktivnosti: Pribavljanje zemljišta u javno vlasništvo i priprema prostora za izgradnju brane i formiranje akumulacije „Svračkovo“Izgradnja pristupnog puta, dalekovoda 10(35) kV i TT kablaIzgradnja brane „Svračkovo“ Izgradnja cevovoda sirove vode od brane do postrojenja privremenog vodozahvata “ Ševelj“, sa povezivanjem na postojeći (potisni) cevovod do PPV „Arilje“ u AriljuIzgradnja podbranske HE
Zaštita životne sredine i izvorišta vodosnabdevanja
Plansko rešenje 1: Zaštita životne sredine i akumulacije „Svračkovo“ od zagađivanja Prioritetne aktivnosti: Uspostavljanje i obeležavanje uže zone zaštite akumulacije „Svračkovo“ Sanitarno uređenje objekata i sanitacija zagađenog zemljišta u užoj zoni zaštite akumulacije, na teritoriji KO Roge i KO Svračkovo u opštini Požega Plansko rešenje 2: Antierozivna zaštita akumulacije „Svračkovo“ Prioritetne aktivnosti: Uređenje bujičnih vodotoka u slivu Velikog Rzava u skladu s tehničkom dokumentacijom na nivou glavnog projektaPošumljavanje površina s lokalno najintezivnijom erozijom (srednja erozija) Primena mera antierozivne zaštite obala i zaštite od pojave klizišta u priobalnom pojasu Velikog Rzava i akumulacije Revitalizacije i rekultivacije pozajmišta, odlagališta i površina oštećenih radovima na izgradnji brane, pristupnog puta i prateće infrastrukture Plansko rešenje 3: Očuvanje kvaliteta životne sredine i upravljanje kvalitetom vode u slivu izvorišta i nizvodnom delu toka Velikog Rzava Prioritetna aktivnost Izrada plana zaštite i upravljanja kvalitetom voda u skladu sa ovim Prostornim planom
Korišćenje i zaštita poljoprivrednog i šumskog zemljišta i šuma
Plansko rešenje 1: Unapređenje stanja poljoprivrednog zemljišta Prioritetne aktivnosti: Agropedološka analiza obradivog zemljišta i definisanje agrotehničkih uslova gazdovanja zemljištem u užoj zoni zaštite akumulacije „Svračkovo“Preduzimanje antierozivne zaštite na osnovu integralnih programa uređenja poljoprivrednog zemljišta i atara Sanitarno bezbedno skladištenje, rukovanje i korišćenje otpada iz stočarske i ratarske proizvodnje Podizanje novih i obnova dela amortizovanih zasada koštičavog, jagodastog i bobičavog voća i lekovitog bilja, sa težištem na primeni autohtonih sorti otpornih na bolesti i štetočine i tehnoloških metoda organske proizvodnje, bez korišćenja pesticida i mineralnih đubriva Plansko rešenje 2: Povećanje stepena šumovitosti Prioritetna aktivnost: Pošumljavanje zemljišta slabijeg proizvodnog potencijala (u javnom i privatnom vlasništvu) prema dinamici utvrđenoj opštim i posebnim osnovama i programima gazdovanja šumama, uz prethodnu saglasnost vlasnika/korisnika zemljišta Plansko rešenje 3: Povećanje kvaliteta prirodnih travnih površina i osnivanje livada na delu oranica 7. i 8. katastarske klase Prioritetna aktivnost: Melioracija livada i pašnjaka na osnovu kompleksnih programa uređenja pašnjaka i pašnih osnova
Putna infrastruktura i dostupnost područja
Plansko rešenje 1: Izmeštanje i substitucija lokalnih puteva u zoni akumulacije „Svračkovo“ Prioritetne aktivnosti: 1) Izgradnja deonice lokalnog puta D.Selo (Svračkovo)-kruna brane-Severovo dužine oko 2 km Izgradnja deonice lokalnog puta Roge-Roška luka-zaseok Vajovići dužine oko 1,5 km s mostom dužine oko 60 mIzgradnja deonice lokalnog puta Roška Banja-zaseok Sarvani dužine oko 1,0 km s mostom u Roškoj luci dužine oko 50 mIzgradnja pristupnog puta do brane „Svračkovo“sa regionalnog puta R-228 dužine oko 3,5 km s mostom preko V.Rzava Plansko rešenje 2: Poboljšanje saobraćajne dostupnosti područja Prioritetna aktivnost: Izgradnja deonice regionalnog puta R-228, Donji Ljubiš-lokalitet Rijeka (Visoka) dužine oko 7 km
5. Privredne aktivnosti
Plansko rešenje 1: Unapređenje ekonomskih, tehničko-tehnoloških i organizacionih uslova poljoprivredne proizvodnje Prioritetne aktivnosti: Razvoj stočarske proizvodnje usklađen s pašnim osnovama i uspostavljenim režimima zaštite prostoraReafirmacija tradicionalnog pašnjačko-kolibarskog i pašnjačko-stajskog načina držanja stoke i proizvodnje jagnjećeg i junećeg mesa i ovčijeg i kravljeg mlekaIzrada i sprovođenje programa za primenu metoda organske proizvodnje Plansko rešenje 2: Obezbeđenje dopunskih ili alternativnih izvora prihoda stanovništva Prioritetne aktivnosti: Povećanje zaposlenosti seoskog stanovništva na podizanju, nezi i planskoj eksploataciji šuma, u lovstvu, kontrolisanom sakupljanju i preradi šumskih plodova i lekovitog bilja, pružanju turističkih usluga Obnavljanje ili aktiviranje novih privrednih delatnosti u objekatima koji su u prethodnom tranzicionom periodu zatvoreni Plansko rešenje 3: Kompletiranje i intenziviranje korišćenja postojeće turističke ponude i aktiviranje novih turističkih potencijala Prioritetne aktivnosti: Izrada i sprovođenje programa integralnog razvoja turizma i rekreacije za turističko mesto Roge-Banja Roge-VitačaIzrada i sprovođenje programa integralnog razvoja turizma i rekreacije za turističko mesto Sirogojno
6. Komunalni sistemi i objekti
Plansko rešenje 1: Poboljšanje vodosnabdevanja stanovništva u slivu V.Rzava Prioritetne aktivnosti: Substitucija lokalnih izvorišta i seoskih vodovoda u ataru naselja Roge i Svračkovo ugroženih izgradnjom brane i akumulacije „Svračkovo“Dogradnja vodovoda od izvorišta „Zmajevac“ do naselja SirogojnoRevitalizacija i sanitarno uređenje izvorišta lokalnih sistema vodosnabdevanja Plansko rešenje 2: Prikupljanje i sanitarno bezbedno odvođenje otpadnih voda Prioritetne aktivnosti: Prikupljanje i sanitarno bezbedno odvođenje atmosferskih voda s lokalnih puteva u užoj zoni zaštite akumulacije „Svračkovo“ i regionalnih puteva u široj zoni zaštite izvorištaSanitacija postojećih i izgradnja novih sanitarnih septičkih jama za domaćinstva u užoj zoni zaštite akumulacije „Svračkovo“Sanitacija postojećih i izgradnja novih vodonepropusnih bazena i jama za osoku i čvrsti stajski otpad u užoj zoni zaštite akumulacije „Svračkovo“ Plansko rešenje 3: Sanitarno bezbedno sakupljanje, transport i deponovanje komunalnog otpada Prioritetne aktivnosti: Sanitacija postojećih lokalnih seoskih smetlišta i formiranje sanitarno uređenih seoskih odlagališta komunalnog otpada van uže zone zaštite akumulacije „Svračkovo“ i prostora sa uspostavljenim režimima zaštite Organizovanje sakupljačkih stanica za prihvatanje kabastog kućnog otpada sa teritorija opština van šire zone zaštite akumulacije „Svračkovo“ Izgradnja transfer stanice komunalnog otpada u Ivanjici (Prema: Nacionalna politika upravljanja otpadom, Vlada Republike Srbije, 2003. godine)Organizovanje komunalne službe u turističkim mestima Plansko rešenje 4: Sanitarno bezbedno sahranjivanje Prioritetne aktivnosti: Zatvaranje postojećih i obezbeđenje komunalno uređenih lokacija za nova groblja van uže zone zaštite akumulacije „Svračkovo“ Obezbeđenje komunalno uređenih lokacija za stočna groblja van šire zone zaštite (sliva) akumulacije „Svračkovo Plansko rešenje 5: Proširenje mreže napojnih i distributivnih elektroenergetskih objekata Prioritetne aktivnosti: Izmeštanje DV 10 kV TS „Roge“ – TS „Vajovići“Izgradnja dvostrukog DV 10(35) kV između TS 35/10 kV „Ševelj“- TS 10/0,4 kV na gradilištu brane „Svračkovo“, i TS 6,3/35 kV uz razvodno postrojenje podbranske HE do TS h/35/10 kV „Arilje 2“
Javne službe
Plansko rešenje 1: Racionalizacija mreže, rekonstrukcija objekata, poboljšanje nivoa opremljenosti i kvaliteta usluga obrazovanja i vaspitanja, kulture i fizičke kulture, primarne zdravstvene i socijalne zaštite Prioritetnaaktivnost: Rekonstrukcija i opremanje matičnih osnovnih škola, zdravstvenih ambulanti i apoteka Plansko rešenje 2: Povećanje dostupnosti i efikasnosti usluga javnih službi Prioritetne aktivnosti: Razvoj novih integrisanih usluga zdravstvene i socijalne pomoći staračkim domaćinstvima Modernizacija rada i pružanja usluga mesnih kancelarijaOrganizovanje redovnog javnog prevoza, uz subvencionirani prevoz učenika osnovnog i srednješkolskog uzrasta Modernizacija rada mobilnih i stacionarnih službi veterinarske zaštiteObezbeđenje uslova za korišćenje usluga mobilne telefonije u turističkim mestima i duž regionalnih putevaObezbeđenje uslova za kvalitetan prijem TV i radio signala u svim naseljimaObezbeđenje uslova za redovno i kvalitetno održavanje lokalnih puteva
8. Zaštita prirodnih dobara
Plansko rešenje 1: Formiranje akumulacije u stabilni vodni ekosistem Prioritetne aktivnosti: Istraživanje kvalitativnog sastava i kvantitativne strukture ihtiofaune, bentosa, planktona i vodene vegetacije pre i u toku formiranja akumulacije „Svračkovo“ Praćenje promena dinamike osnovnih pokazatelja kvaliteta vode i kontrolisano poribljavanje akumulacije Plansko rešenje 2: Zaštita, prezentacija i kontrolisano korišćenje prirodnih dobara Prioritetne aktivnosti: Utvrđivanje prethodne zaštite i uspostavljanje režima zaštite za predeone celine, speleološke objekte, lokalitete s geološkim odlikama, hidrografske objekte i vidikovce Utvrđivanje statusa i režima zaštite prostora obuhvaćenog Sudijom zaštite Zlatiborske površi (u izradi)
9. Zaštita kulturnih dobara
Plansko rešenje: Zaštita i prezentacija nepokretnih kulturnih dobara i njihove zaštićene okoline Prioritetne aktivnosti: Istraživanje i zaštita kroz dokumentaciju arheoloških nalazišta „Kuline“ i „Klještane“ u KO Roge pre njihovog potapanjaIstraživanje arheološkog nalazišta „Gradina“ u D.Svračkovu radi utvrđivanja uslova eksploatacije kamena za izgradnju braneUtvrđivanje statusa i kategorizacija evidentiranih spomenika koji uživaju prethodnu zaštitu, sa uslovima za njihovu prezentaciju
10. Zaštita od elementarnih nepogoda i uslovi odbrane
Plansko rešenje: Zaštita nizvodnog područja i stanovništva od poplavnog talasa pri rušenju brane „Svračkovo“ Prioritetne aktivnosti Realizacija mera i aktivnosti na zaštiti nizvodnog područja i stanovništva prema Analizi uticaja poplavnog talasa pri rušenju brane „Svračkovo“, odnosno Uslovima i zahtevima utvrđenih od strane nadležne službe SMO (broj 122-7 od 21.12.2000.godine)
Prioritetne aktivnosti u implementaciji Prostornog plana date su za planska rešenja kojima se zadovoljavaju republički interesi, interesi lokalnih zajednica korisnika prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav “ i interesi lokalnih zajednica u slivu Velikog Rzava, te su obavezujući za sve nivoe upravljanja.
2. UČESNICI U IMPLEMENTACIJI PROSTORNOG PLANA
Ključni učesnici u ostvarivanju Prostornog plana su u skladu sa svojim nadležnostima i delokrugom rada: republički resorni organi, javna preduzeća i posebne organizacije; opštine čije su teritorije obuhvaćene ovim planom i opštine koje su korisnici prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema vodosnabdevanja „Rzav“.
Ključni učesnici na republičkom nivou upravljanja su ministarstva sa odgovarajućim direkcijama i upravama nadležnim za poslove vodoprivrede, poljoprivrede, šumarstva i izgradnju objekata; kao i javna preduzeća nadležna za poslove vodoprivrede, elektroprivrede i šumarstva. U ostvarivanju Prostornog plana odgovarajuće učešće uzeće i ministarstva nadležna za poslove zaštite životne sredine, turizma i usluga, zdravlja, socijalne politike, prosvete i privrede; agencija nadležna za prostorno planiranje; posebna organizacija nadležna za puteve; kao i zavodi nadležni za zaštitu prirode i spomenika kulture.
Ključni učesnici na lokalnom nivou upravljanja su opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica, Javno preduzeće za vodosnabdevanje „Rzav“, kao i opštine Gornji Milanovac, Lučani i Čačak. U ostvarivanju Prostornog plana odgovarajuće učešće uzeće i mesne zajednice, opštinska javna komunalna preduzeća, direkcije i ustanove s područja opština obuhvaćenih Prostornim planom,
Pored navedenih učesnika neophodno je animirati i organizovati učešće drugih aktera u ostvarivanju ovog prostornog plana, u prvom redu vlasnike nepokretnosti, privredna preduzeća, asocijacije proizvođača, nevladine organizacije i druge aktere.
3. MERE I INSTRUMENTI ZA IMPLEMENTACIJU PROSTORNOG PLANA
Efikasnost implementacije Prostornog plana uslovljena je obezbeđenjem koordinacije predviđenih aktivnosti i različitih aktera/učesnika. Polazi se od iskustava zemalja EU da se uspešna koordinacija može obezbediti primenom multisektorskog pristupa – kombinacije mera i instrumenata različitih politika prema tematskim oblastima i problemima koja se planom rešavaju, kao i uspostavljanjem institucionalno-organizacionih aranžmana i partnerstva na različitim relacijama (javni-privatni sektor, javne-nezavisne institucije/organizacije, nivo upravljanja-javnost i dr.).
Osnovne mere i instrumenti različitih politika za implementaciju planskih rešenja Prostornog plana za period do 2008. godine bazirani su na postojećem sistemu upravljanja u Srbiji, u određenoj meri se sugerišu mere i instrumenti koje će, prema očekivanjima, u ovom periodu biti definisane i primenjivane tokom faza pristupanja EU.
Mere i instrumenti za implementaciju Prostornog plana su otvoreni za usklađivanje s promenama sistema upravljanja i planiranja u Srbiji u toku ostvarivanja ovog plana.
3.1. Mere i instrumenti različitih politika
3.1.1. Mere i instrumenti opšte-ekonomske politike
Značajnim se smatra ustanovljavanje mera i instrumenata opšte ekonomske politike za sva planinska područja u Srbiji, naročito za slivove izvorišta vodosnabdevanja na planinskom području. To bi, u prvom redu, bile sledeće mere i instrumenti:
Povoljni dugoročni krediti i poreski podsticaji za privatan sektor i vlasnike nepokretnosti za ulaganja u sprovođenje mera zaštite i uređenja poljoprivrednog zemljišta i šuma u skladu s režimima zaštite izvorišta, integralnim programima uređenja poljoprivrednog zemljišta i pašnjaka i programima gazdovanja šumama; mera zaštite i prezentacije prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara.
Povoljni dugoročni krediti za privatan sektor i vlasnike nepokretnosti za ulaganja u prikupljanje i prečišćavanje otpadnih voda, prikupljanje i deponovanje komunalnog otpada, korišćenja alternativnih izvora energije i drugih mera zaštite životne sredine i izvorišta.
Povoljni dugoročni krediti i poreski podsticaji za razvojno opredeljene poljoprivredne proizvođače, kao i dodatne stimulacije za mlade i proizvođače koji preuzimaju napuštena i staračka gazdinstva i/ili uvode metode organske proizvodnje.
Povoljni krediti i poreski podsticaji za modernizaciju i izgradnju objekata za otkup mleka, otkup i primarnu preradu šumskih plodova, lekovitog i aromatičnog bilja; za pružanje usluga veterinarske i stručne poljoprivredne službe i tehničkih servisa u privatnom sektoru.
Formiranje fonda za osiguranje kredita za poljoprivredu, koji će omogućiti korišćenje dugoročnih bankarskih kredita pod povoljnim uslovima za: nabavku poljoprivredne mehanizacije, opreme i repromaterijala; obnove stočnog fonda, izgradnje i opremanja stočnih farmi; obnovu i podizanje višegodišnjih zasada.
Osiguranje (garancijski fond) i davanje povoljnih dugoročnih kredita i poreskih podsticaja za privatizaciju i razvoj malih i srednjih preduzeća, s najvećim stepenom osiguranja i najnižim kamatnim stopama za otvaranje novih radnih mesta i početnike koji prvi put započinju proizvodnju ili za pružanje deficitarnih usluga.
Formiranje fonda za regionalni razvoj i razvoj nedovoljno razvijenih područja, koji će subvencionirati i podsticati otvaranja novih radnih mesta i zapošljavanje mlađeg i ženskog dela populacije.
Povoljni dugoročni krediti, subvencije i poreski podsticaji za izgradnju i modernizaciju sadržaja turističke ponude i opreme (za ulaganja u pribavljanje i uređenje građevinskog zemljišta, komunalno opremanje, izgradnju i rekonstrukciju objekata seoskih domaćinstava za turistički smeštaj, izgradnju turističke opreme i organizovanje javnih službi).
Povoljni dugoročni krediti, subvencije i poreski podsticaji privatnom sektoru za pružanje usluga javnih službi.
Naznačene mere i instrumente opšte-ekonomske politike trebalo bi da ustanove ministarstva nadležna za finansije, privredu i poljoprivredu.
3.1.2. Mere i instrumenti drugih politika
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja vodoprivrede i zaštite životne sredine su:
Usklađivanje prodajne cene vode i svih vodoprivrednih usluga sa zahtevom iz Strategije dugoročnog razvoja vodoprivrede Srbije da pokrije sve troškove proste reprodukcije sistema i troškove zaštite izvorišta vodosnabdevanja, kao i deo troškova proširene reprodukcije.
Udruživanje sredstava javnih prihoda Republike Srbije i skupština opština Arilje, Gornji Milanovac, Požega, Lučani i Čačak u oblasti vodoprivrede i zaštite životne sredine, kao i konkurisanje za korišćenje sredstava EU preko predpristupnog programa ISPA posle 2004. godine.
Ove mere i instrumente trebalo bi da utvrde i prate njihovu primenu ministarstva nadležna za usluge, vodoprivredu i zaštitu životne sredine. Njihova primena je u delokrugu rada opštinskih javnih komunalnih preduzeća za vodovod i kanalizaciju, opština Arilje, Gornji Milanovac, Požega, Lučani i Čačak (korisnici prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“) i Javnog preduzeća za vodosnabdevanje „Rzav“.
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja poljoprivrede i sela su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština u oblasti poljoprivrede i razvoja ruralnog područja s privatnim sektorom, radi obezbeđenja podsticajnih sredstava za pripremu i realizaciju integralnih programa zaštite i uređenja poljoprivrednog zemljišta i atara, programa uređenja pašnjaka i pašnih osnova, programa organske proizvodnje i drugih razvojnih programa (govedarstva, ovčarstva, kozarstva, jagodastog voća i sl.); kao i ekonomski i biološki vitalnim poljoprivrednim gazdinstvima za transfer zemljišta, stoke i tehničkih sredstava s regresivnih gazdinstava, dugoročni zakup i druge oblike nesvojinskih prava korišćenja zemljišta, primenu antierozivne obrade poljoprivrednog zemljišta, osnivanje i melioraciju livada i pašnjaka, pošumljavanje zemljišta slabijeg proizvodnog potencijala, očuvanje lokalnih sorti i pasmina, organsku proizvodnju hrane, formiranje prepoznatljivih robnih marki s geografskim poreklom i za udruživanje u interesne asocijacije/zadruge.
Finansiranje iz agrarnog buxeta pedoloških istraživanja, razvoja i modernizacije veterinarske i stručne poljoprivredne službe, i obezbeđenje finansijske podrške gazdinstvima spremnim za prihvatanje odgovarajućih tehnoloških rešenja i ekoloških standarda.
Konkurisanje opština za korišćenje sredstava EU preko predpristupnog programa SAPARD posle 2004. godine.
Ove mere i instrumente trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstva nadležna za poljoprivredu, šumarstvo i zaštitu životne sredine, fondovi ili banke nadležni za razvoj, odnosno regionalni razvoj, u saradnji sa opštinama Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica.
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja šumarstva i lovstva su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština u oblasti šumarstva i vodoprivrede s privatnim sektorom.
Ustanovljavanje jedinstvenog i jednakog statusa svih šuma bez obzira na sektor vlasništva.
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnog ministarstva i sredstava korisnika lovišta.
Ove mere i instrumente trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstvo nadležno za vodoprivredu, tj. Republička direkcija za vode, Javno vodoprivredno preduzeće „Morava“, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“ i opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa vlasnicima nepokretnosti/zemljišta i korisnicima lovišta.
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja infrastrukturnih sistema i komunalnih objekata su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština korisnika prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“ u oblasti vodoprivrede za izmeštanje i substituciju puteva, lokalnih izvorišta i vodovoda, razvoj sanitarno bezbednog tretmana otpadnih voda i sanitaciju seoskih smetlišta.
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština za regionalne puteve, uz konkurisanje za korišćenje sredstava EU preko predpristupnog programa ISPA posle 2004. godine.
Udruživanje sredstava javnih prihoda opština i privatnog sektora, uz konkurisanje opština za korišćenje sredstava EU preko predpristupnih programa SAPARD i ISPA posle 2004. godine za razvoj lokalne komunalne infrastrukture.
Udruživanje sredstava javnih prihoda opština i privatnog sektora, uz konkurisanje opština za korišćenje sredstava EU preko predpristupnog programa ISPA, kao i programa LIFE i/ili UTN i sredstava Evropske banke za rekonstrukciju posle 2004. godine za sanitarno bezbedno deponovanje komunalnog otpada.
Ove mere i instrumente trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstvo nadležno za vodoprivredu, tj. Republička direkcija za vode, Javno vodoprivredno preduzeće „Morava“, JPV „Rzav“, Republička direkcija za puteve, opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica i opštinska javna komunalna preduzeća, u saradnji sa privatnim sektorom.
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja javnih službi su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština u oblasti javnih službi s privatnim sektorom, uz konkurisanje za korišćenje sredstava EU preko predpristupnog programa SAPARD posle 2004. godine i sredstava Svetske banke za programe socijalne i zdravstvene zaštite.
Ovu meru trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstva nadležna za prosvetu, zdravlje, socijalnu politiku i kulturu i opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa privatnim sektorom i odgovarajućim nevladinim organizacijama.
Osnovne mere i instrumenti politike razvoja turizma su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica u oblasti turizma s privatnim sektorom.
Ovu meru trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstvo nadležno za turizam i opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa privatnim sektorom.
Osnovne mere i instrumenti politike zaštite životne sredine, prirodnih i kulturnih dobara su:
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština korisnika prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“ u oblasti vodoprivrede za istraživanje arheoloških lokaliteta „Kuline“, „Klještane“ i „Gradina“.
Udruživanje sredstava koja se izdvajaju iz buxeta Republike Srbije preko nadležnih ministarstava i javnih prihoda opština Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica u oblasti zaštite životne sredine, prirodnih i kulturnih dobara s privatnim sektorom.
Ove mere trebalo bi da utvrde i primenjuju ministarstva nadležna za vodoprivredu, zaštitu životne sredine i kulturnih dobara i opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa Zavodom za zaštitu prirode Srbije, Zavodom za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu i privatnim sektorom.
3.2. Kompenzacije za ograničenja u razvoju
Sistem kompenzacija (uslova, obračuna, modaliteta i aranžmana) vlasnicima zemljišta i titularima svojine nad zemljištem za nastale štete, uskraćivanje i umanjenje dobiti usled ograničenja, kao i kompenzacionih programa (u oblasti razvoja poljoprivrede i sela, lokalnih infrastrukturnih sistema, komunalnih objekata, javnih službi, turizma i dr.) za ograničenja u razvoju lokalnih zajednica na području Prostornog plana, radi sprovođenja režima i mera zaštite u užoj i široj zoni zaštite izvorišta zajednički utvrđuju mesne zajednice s područja Prostornog plana i opštine Arilje, Požega, Užice, Čajetina, Nova Varoš, Ivanjica, Gornji Milanovac, Lučani i Čačak, uz stručnu i organizacionu podršku Saveta za praćenje i koordinaciju sprovođenja Ugovora o implementaciji Prostornog plana i ministarstava nadležnih za planiranje i izgradnju prostora, saobraćaj, poljoprivredu, šumarstvo, vodoprivredu i turizam, odgovarajućih direkcija, uprava i agencija, kao i nevladinih organizacija.
3.3. Razrada i sprovođenje Prostornog plana u drugim planovima i programima
Prostorni plan će se sprovoditi izradom i donošenjem sektorskih/granskih planova i programa, kao i razradom planskih rešenja urbanističkim planovima i programima uređenja građevinskog zemljišta u skladu sa zakonom.
Prostorni planovi opština Arilje, Požega, Čajetina, Užice, Nova Varoš i Ivanjica usklađivaće se sa planskim rešenjima ovog Prostornog plana i bliže će definisati planska rešenja u vezi sa privrednim razvojem, organizovanja mreže centara naselja, uređenjem građevinskih područja naselja i objekata javnih službi u skladu sa zakonom.
3.3.1. Razrada Prostornog plana urbanističkim planovima i programima
Nadležne skupštine opština doneće na osnovu ovog Prostornog plana u periodu do početka izgradnje brane „Svračkovo“, a najkasnije do 2008. godine, sledeće urbanističke planove:
Plan(ove) detaljne regulacije za lokalne puteve i druge infrastrukturne objekte koji se supstituišu ili izmeštaju iz zone potapanja i izgradnje brane“Svračkovo“, čiju izradu finansiraju Republička direkcija za vode i opštine korisnici prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“;
Plan detaljne regulacije za deonicu regionalnog puta R-228, Donji Ljubiš-lokalitet Rijeka, čiju izradu finansiraju opštine Čajetina i Arilje i Republička direkcija za puteve;
Plan opšteg uređenja naselja Roge i Svračkovo, čiju izradu finansiraju Republička direkcija za vode i opštine korisnici prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“; i
Urbanistički plan za pristupni put i prateću infrastrukturu (cevovod sirove vode, dalekovod i TT kabl) nizvodno od brane „Svračkovo“, donet tokom 1999. godine od strane SO Požega, u potpunosti je saglasan sa ovim Prostornim planom.
Plan detaljne regulacije za branu i akumulaciju“Svračkovo“ doneće SO Požega do kraja 2004. godine.
Skupština opštine Požega doneće na osnovu Prostornog plana u periodu do 2008. godine, odnosno do početka pribavljanja zemljišta za potrebe izgradnje brane i akumulacije „Svračkovo“, sledeće programe:
U slučaju da se pribavljanje zemljišta ne može rešiti neposrednom pogodbom: Program preseljenja domaćinstava iz zone potapanja, podbranske zone i drugih lokacija ugroženih izgradnjom brane „Svračkovo“, čiju izradu finansiraju Republička direkcija za vode i opštine korisnici prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“; i
Srednjoročni i godišnje programe uređenja javnog i ostalog građevinskog zemljišta za naselja Roge i Svračkovo.
Sprovođenje Prostornog plana u sektorskim/granskim planovima i programima
Sprovođenje i razradu planskih rešenja i pravila utvrđenih Prostornim planom u sektorskim/granskim planovima i programima u skladu sa zakonom obezbediće:
Ministarstvo nadležno za vodoprivredu, tj. Republička direkcija za vode, u saradnji sa Javnim vodoprivrednim preduzećem „Morava“ i JPV „Rzav“ usklađivanjem godišnjih programa izgradnje, rekonstrukcije i održavanja vodoprivrednih objekata u Republici Srbiji; izradom projekta antierozivne zaštite za sliv V.Rzava; donošenjem srednjoročnih i godišnjih programa upravljanja vodoprivrednim podsistemom „Rzav“ i programa monitoringa kvaliteta vode u slivu V.Rzava; a u saradnji sa ministarstvom nadležnim za zaštitu životne sredine donošenjem programa zaštite voda u slivu V.Rzava;
Ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine u saradnji sa opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica realizacijom akcionih programa zaštite životne sredine za sliv V.Rzava preko lokalnih Agendi 21.
Skupštine opština Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa ministarstvom nadležnim za poljoprivredu i asocijacijama poljoprivrednih proizvođača, vlasnicima zemljišta i korisnicima kojima je ustupljeno korišćenje dela ribarskog područja, ispitivanjem agropedoloških osobina zemljišta; donošenjem integralnih programa uređenja poljoprivrednog zemljišta i atara, pašnih osnova i kompleksnih programa uređenja pašnjaka, programa razvoja organske, tj. ekološke proizvodnje hrane, programa razvoja stočarstva, programa podizanja i obnavljanja manjih plantažnih zasada jagodastog i koštičavog voća.
Korisnici ribarskih područja donošenjem srednjoročnih i godišnjih programa unapređenja ribarstva.
Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“ revizijom opštih i posebnih osnova za gazdovanje šumama; u saradnji sa vlasnicima zemljišta izradom programa gazdovanja šumama u privatnom vlasništvu, kojima bi se pouzdanije utvrdilo stanje ovih šuma, a planovima gazdovanja uvažili opšti vodozaštitni i posebni posednički interesi za svaki deo šume.
Korisnici lovnog područja, odnosno lovišta donošenjem lovnih osnova za gazdovanje lovnim područjem i lovištem i godišnjih planova gazdovanja lovištima.
Republička direkcija za puteve, u saradnji sa opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica usklađivanjem srednjoročnih i godišnjih programa održavanja, zaštite i razvoja regionalnih puteva.
Skupštine opština Požega i Užice, tj. opštinske direkcije za puteve, usklađivanjem srednjoročnih i godišnjih programa razvoja lokalnih puteva.
Skupštine opština Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica donošenjem srednjoročnih i godišnjih programa razvoja vodovodne i kanalizacione infrastrukture; dvogodišnjih programa upravljanja otpadom i odluka o komunalnom redu u opštinama.
Javno preduzeće „Elektroprivreda Srbije“, u saradnji sa Javnim preduzećem za distribuciju električne energije „Elektrodistribucija“ iz Užica usklađivanjem srednjoročnih planova, odnosno dvogodišnjih programa razvoja energetike, odnosno distribucije električne energije.
Skupštine opština Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa nadležnim ministarstvima, mesnim zajednicama, privatnim sektorom i nevladinim organizacijama, utvrđivanjem opštinske politike zdravstvene zaštite, socijalne zaštite i razvoja kulture i fizičke kulture i donošenjem akta o mreži objekata dečjih vrtića i osnovnih škola u opštini.
Skupštine opština Požega i Čajetina, u saradnji sa ministarstvom nadležnim za turizam, donošenjem programa integralnog razvoja turizma i rekreacije za turističko mesto Roge-Banja Roge-Vitača i turističko mesto Sirogojno.
Zavod za zaštitu prirode Srbije, u saradnji sa opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica i privatnim sektorom, usklađivanjem srednjoročnih i godišnjih programa zaštite i uređenja prirodnih dobara.
Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu, u saradnji sa opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica i privatnim sektorom, utvrđivanjem godišnjih programa istraživanja i zaštite (nepokretnih) kulturnih dobara.
3.4. Podrške implementaciji Prostornog plana
3.4.1. Podrška informacionog, monitoring i kontrolnog sistema implementaciji
Prostornog plana
Upravljanje zaštitom, razvojem i uređenjem prostora u skladu sa planskim rešenjima i pravilima utvrđenim Prostornim planom podrazumeva razvoj informacionih i monitoring sistema i unapređenje kontrolnih sistema u različitim oblastima, koje će u skladu sa zakonom obezbediti:
– za razvoj informacionih i monitoring sistema
Javno vodoprivredno preduzeće „Morava“, u saradnji sa JPV „Rzav“ i opštinskim javnim komunalnim preduzećima za vodovod i kanalizaciju izradom katastra zagađivača voda za sliv Velikog Rzava; praćenjem zasipanja akumulacije; periodičnim ispitivanjem abiotičkih i biotičkih karakteristika akumulacije i nizvodnog toka Velikog Rzava i izradom ekonomskih analiza korišćenja vode.
Ministarstvo nadležno za vodoprivredu, tj. Republička direkcija za vode, u saradnji sa Javnim vodoprivrednim preduzećem „Morava“ i JPV „Rzav“ uspostavljanjem sistema monitoringa kvaliteta vode i sistema monitoringa upravljanja vodoprivrednim podsistemom „Rzav“, kao i pripremom za uključivanje vodoprivrednog podsistema „Rzav“ u vodoprivredni informacioni sistem Srbije; a u saradnji sa Republičkim hidrometeorološkim zavodom uspostavljanjem monitoringa meteoroloških parametara u zoni akumulacije.
Ministarstvo nadležno za poslove nadzora i moinitoringa vodoprivrednih objekata kontinualnim oskultacionim osmatranjem i sistematskom kontrolom vodozahvatnih objekata i brane.
Ministarstvo nadležno za poljoprivredu, u saradnji sa ministarstvom nadležnim za zaštitu životne sredine i opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica izradom katastra zagađivača poljoprivrednog zemljišta za sliv Velikog Rzava i uspostavljanjem monitoringa poljoprivrednog zemljišta.
Skupštine opština Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica, u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom, inoviranjem katastarskog premera i ažuriranjem podataka o površinama zemljišta po vlasnicima i kulturama.
Ministarstvo nadležno za šumarstvo, tj. Uprava za šume u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom uspostavljanjem inventara šuma (u javnom i privatnom vlasništvu); a u saradnjim sa Javnim preduzećem za gazdovanje šumama „Srbijašume“ uspostavljanjem informacionog i monitoring sistema o šumama.
Zavod za zaštitu prirode Srbije i Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu ažuriranjem registara prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara.
– za unapređenje kontrolnih sistema
Ministarstvo nadležno za sanitarnu zaštitu pojačanim nadzorom nad sprovođenjem mera sanitarne zaštite izvorišta.
Ministarstva nadležna za vodoprivredu, tj. Republička direkcija za vode, sanitarne zaštite, zaštite životne sredine i opštinske uprave Arilja, Čajetine, Požege, Užica, Nove Varoši i Ivanjice pojačanim nadzorom nad radom objekata i postrojenja za prečišćavanje i distribuciju vode za piće i objekata i postrojenja za prikupljanje i prečišćavanje otpadnih komunalnih i zagađenih atmosferskih voda.
Opštinske uprave Arilja, Čajetine, Požege, Užica, Nove Varoši i Ivanjice, u saradnji sa ministarstvom nadležnim za poljoprivredu, pojačanim nadzorom nad korišćenjem, zaštitom i uređenjem poljoprivrednog zemljišta, poribljavanjem vodotoka i akumulacije i ribarstva, primenom sredstava za zaštitu bilja i drugih hemijskih sredstava i pojačanim veterinarsko-sanitarnim nadzorom.
Ministarstvo nadležno za šumarstvo, tj. Uprava za šume i opštinske uprave Arilja, Čajetine, Požege, Užica, Nove Varoši i Ivanjice pojačanim nadzorom nad gazdovanjem šumama i ostvarivanjem vodozaštitne funkcije šuma.
Ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine i opštinske uprave Arilja, Čajetine, Požege, Užica, Nove Varoši i Ivanjice pojačanim nadzorom nad obavljanjem i kontrolom uticaja aktivnosti na prostoru akumulacije (poribljavanje, sportski ribolov, akvaturizam i sl.) i sliva (saobraćaj, poljoprivreda, turizam i dr.) na kvalitet životne sredine.
Ministarstva nadležna za zaštitu životne sredine i kulturu, u saradnji sa nadležnim zavodima za zaštitu prirode i spomenika kulture, pojačanim nadzorom nad zaštitom prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara u toku izgradnje i eksploatacije objekata prve faze prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“.
Opštinska uprava Požege pojačanim nadzorom nad korišćenjem i izgradnjom prostora rezervisanog za prvu fazu prve etape vodoprivrednog podsistema „Rzav“ do njegovog privođenja planiranoj nameni i prostora uže zone zaštite akumulacije „Svračkovo“.
Opštinske uprave Arilja, Čajetine, Požege, Užica, Nove Varoši i Ivanjice pojačanim nadzorom nad stanjem komunalnih objekata, pružanjem komunalnih usluga i obavljanjem komunalnih delatnosti.
3.4.2. Preporuke za institucionalno-organizaciona podršku implementaciji Prostornog plana
Upravljanje zaštitom, razvojem i uređenjem prostora u skladu sa planskim rešenjima i pravilima utvrđenim Prostornim planom podrazumeva i niz institucionalno-organizacionih mera koje bi trebalo da se preduzimaju u opštinama Arilje, Čajetina, Požega, Užice, Nova Varoš i Ivanjica i u privatnom sektoru u tim opštinama, u saradnji sa republičkim resornim organima, republičkim i regionalnim organizacijama, nevladinim organizacijama i asocijacijama građana, i to:
Organizaciono i kadrovsko jačanje opštinskih inspekcijskih službi radi kontrole korišćenja, izgradnje i uređenja prostora, kao i opštinskih uprava i/ili organizacija (na regionalnom nivou upravljanja) za upravljanje zaštitom životne sredine i razvoj partnerstva s nevladinim organizacijama zainteresovanim za unapređenje životne sredine.
Iniciranje koordiniranog upravljanja životnom sredinom na interlokalnom (asocijacije opština) i/ili regionalnom nivou upravljanja.
Poboljšanje koordinacije opštinskih javnih preduzeća za komunalne delatnosti i opštinskih uprava (urbanističke, katastra i dr.) u pogledu objedinjavanja aktivnosti na pribavljanju i uređenju građevinskog zemljišta, poboljšanju infrastrukturne opremljenosti i komunalne uređenosti područja.
Razvoj i modernizaciju veterinarske i stručne poljoprivredne službe; a u okviru rada stručne poljoprivredne službe obezbeđenje stručnog savetodavstva i informativno-edukativne podrške za permanentno informisanje i obrazovanje poljoprivrednih proizvođača, posebno u pogledu primene metoda organske proizvodnje hrane, kontrolisanog i integralnog prihranjivanja i zaštite bilja, adekvatne ishrane i nege stoke, antierozivne obrade zemljišta i dr.
Formiranje posebnog interlokalnog odbora/saveta za razvoj poljoprivrede i ruralnog područja za koordinaciju ostalih aktivnosti koje su, direktno ili indirektno, povezane s korišćenjem, zaštitom i uređenjem poljoprivrednog zemljišta i naselja.
Udruživanje poljoprivrednih proizvođača u interesne asocijacije ili zadruge radi specijalizacije, unapređenja, kontrole kvaliteta i marketinga poljoprivredne proizvodnje.
Interesno povezivanje asocijacija, tj. zadruga poljoprivrednih proizvođača sa sferom prerade i prometa poljoprivredno-prehrambenih proizvoda.
Uključivanje privatnog sektora u pružanje usluga javnih službi i korišćenje objekata u javnom vlasništvu.
Organizovanje primarne zdravstvene i socijalne zaštite, predškolskog obrazovanja i vaspitanja, specijalizovanih programa osnovnog obrazovanja i kulture, posebno vodeći računa o specifičnosti ruralnih područja (struktura i razmeštaj stanovništva, komunikacije i sl.) i razvojnim interesima koji kroz prihvatljiv nivo kvaliteta življenja obezbeđuju demografsko održanje lokalnih populacija.
Razvoj i modernizacija turističkih organizacija opština, radi organizacije informatičko-marketinške podrške razvoju turizma.
Udruživanje i klubsko organizovanje turističkih aktivnosti sportsko-rekreativne ponude u prostoru i turističkim mestima.
Upravljanje zaštitom, razvojem i uređenjem područja Prostornog plana bi trebalo da se zasniva na koordiniranom delovanju lokalnih samouprava, putem javnog institucionalno-organizacionog aranžmana za implementaciju kompenzacionih šema i programa.
Odgovarajući institucionalno-organizacioni aranžman za upravljanje razvojem, zaštitom i uređenjem prostora bi trebalo da formiraju opštine obuhvaćene Prostornim planom i opštine korisnici regionalnog podsistema vodosnabdevanja „Rzav“, u saradnji sa republičkim resornim organima, zainteresovanim organizacijama, preduzećima, nevladinim organizacijama i privatnim sektorom.
Institucionalno-organizacioni aranžman za upravljanje razvojem, zaštitom i uređenjem prostora bi trebalo da se finansira iz javnih prihoda opština i/ili iz dela ekonomske cene pružanja vodoprivrednih usluga.