PREDLOG ZAKONA
O NACIONALNIM PARKOVIMA
I. UVODNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se ciljevi, vrednosti, površina, granice i režimi zaštite, upravljanje i održivo korišćenje Nacionalnog parka „Fruška gora”, Nacionalnog parka „Đerdap”, Nacionalnog parka „Tara”, Nacionalnog parka „Kopaonik” i Nacionalnog parka „Šar planina” (u daljem tekstu: Nacionalni park).
Na upravljanje, korišćenje, čuvanje i prezentaciju Nacionalnog parka, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje zaštita prirode, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
ІI. CILj ZAKONA
Član 2.
Ciljevi koji se ostvaruju ovim zakonom su:
očuvanje i unapređenje vrednosti biodiverziteta, geodiverziteta, kao i kulturno-istorijskih vrednosti;
očuvanje i unapređenje ekološki značajnih područja i raznovrsnost predela;
očuvanje i unapređenje objekata geonasleđa;
očuvanje i unapređenje staništa, tipova staništa i populacije divlje flore i faune;
očuvanje i unapređenje adekvatnog kvaliteta života ljudi u Nacionalnom parku
kroz razvoj društvene, kulturne i ekonomske aktivnosti;
očuvanje kulturno-istorijskih nasleđa;
očuvanje tradicionalnog načina života;
očuvanje prirodnih procesa i ravnoteže između prirodnih procesa i ljudske
aktivnosti, odnosno održivi razvoj Nacionalnog parka;
impresivan doživljaj prirode posetiocima, obrazovanje i istraživanje.
IІI. VREDNOSTI, POVRŠINA, GRANICE I REŽIMI ZAŠTITE
Vrednosti i površina
Član 3.
Nacionalni park „Fruška gora” osnovan je radi: održanja stepskih i šumo-stepskih staništa; održanja šumskih ekosistema sa raznovrsnim tipovima hrastovih šuma, posebno reliktnom termofilnom šumom hrastova sa grabićem, mediteranskog obeležja; očuvanja staništa i populacije divlje flore nacionalnog i evropskog značaja sa prisustvom panonskih endemskih i brojnih reliktnih vrsta iz tercijera i porodice orhideja; očuvanja staništa preko dvesta vrsta ptica, među kojima se ističe orao krstaš, orao kliktaš, crna roda, golub dupljaš, crna žuna, belovrata muharica i crnoglava strnadica; očuvanja globalno ugrožene vrste tekunica; očuvanja nalazišta fosila, izdanaka sa otkrivenim geološkim tvorevinama značajnim za sagledavanje geološke građe i istorijsko-geološkog razvoja litosfere; očuvanja jedinstvenog brdskog predela sa grebenskim delom pod šumom i padinama; očuvanja reke Dunav, izvorišta voda i vlažnih staništa; očuvanja kulturno-istorijskih spomenika sa 17 srpskih pravoslavnih manastira i zaštite i očuvanja spomen obeležja.
Nacionalni park „Fruška gora” nalazi se na severu Republike Srbije u Autonomnoj pokrajini Vojvodini i zauzima Centralni masiv, Lipik, Vorovo, Nadoš i Opaljenik, i veći broj manjih prostornih celina: Čortanovačka šuma, Kurjakovac 1, Kurjakovac 2, Krušedolski pašnjak, Neradinski do, Ledinici – Staro Selo, Vrdnik kolonija, Jazački pašnjaci, Remetski do, Manđeloški pašnjaci, Ležimirski pašnjaci, Kosanište, Kunjat, Ade i sprudovi – Brazilija, Čerevićke livade – Lipska strana, Milovanovo brdo, Danguba, Markov do i Šidsko Cerje.
Nacionalni park „Fruška gora” prostire se na delovima teritorija: grada Novog Sada – opština Petrovaradin, grada Sremske Mitrovice, opština Bačka Palanka, Beočin, Inđija, Irig, Sremski Karlovci i Šid, u okviru 45 katastarskih opština: Beočin, Čerević, Rakovac, Banoštor, Sviloš, Grabovo, Susek, Lug, Šid, Privina Glava, Molovin, Đipša, Sot, Ljuba, Berkasovo, Erdevik, Bingula, Neštin, Vizić, Ležimir, Manđelos, Bešenovo Prnjavor, Šuljam, Čalma, Divoš, Grgurevci, Irig, Vrdnik, Grgetek, Velika Remeta, Neradin, Jazak Prnjavor, Mala Remeta, Krušedol Prnjavor, Ledinci, Sremska Kamenica, Petrovaradin, Bukovac, Sremski Karlovci, Čortanovci, Inđija, Stari Slankamen, Novi Slankamen, Ljukovo i Krčedin, ukupne površine 26.672 ha, od čega je 19.308 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 7.364 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 3%, II stepenom 67% i III stepenom 30% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Član 4.
Nacionalni park „Đerdap”osnovan je radi očuvanja: objekata karstnog reljefa i hidrografije, Đerdapske klisure, kanjona Boljetinske reke, kanjona Brnjice i dr.; stanišnih tipova: polidominantnih reliktnih zajednica, osiromašenih reliktnih zajednica, šibljaka, savremenih i drugih tipova šuma (bukove šume, hrastovo-grabove šume, termofilne i supra-mediteranske hrastove šume, mešovite termofilne šume i obalske formacije vrba); staništa i populacije divlje flore, posebno koprivića, oraha, mečje leske, jorgovana, maklena, crnog jasena, grabića, srebrne lipe, kavkaske lipe, Pančićevog maklena, medunca, zlatne paprati, božikovine, tise, brekinje, divlje kruške, divlje trešnje i dr.; staništa i populacije divlje faune, posebno ptica (crna roda, belorepan, orao zmijar, patuljasti orao, orao kliktaš, suri orao, soko, buljina i mali vranac), sisara (ris, evropski jelen, divlja svinja, medved, vidra, šareni tvor, divokoza i srna) i riba (som, kečiga, smuđ, deverika, mrena, balkanski vijun, linjak, karaš, veliki i mali vretenar i jegulja) i dr.; kulturno-istorijskog nasleđa, naročito Golubačkog grada, Lepenskog vira, Trajanove table, Dijane Karataš i zaštite i očuvanja spomen obeležja i dr.
Nacionalni park „Đerdap” nalazi se u severoistočnom delu Republike Srbije i obuhvata deo područja Đerdapske klisure (Gvozdena vrata) u srednjem toku Dunava. Obuhvata delove masiva Severnog Kučaja, Miroča i Štrbca širine 2-10 km, kao i deo Dunava, koji pripada Republici Srbiji.
Područje Nacionalnog parka „Đerdap” prostire se na teritoriji opština: Golubac, Majdanpek i Kladovo, u okviru 17 katastarskih opština: Golubac, Brnjica, Dobra, Boljetin, Majdanpek, Donji Milanovac, Mosna, Topolnica, Golubinje, Miroč, Petrovo Selo, Tekija, Novi Sip, Davidovac, Manastirica, Kladušnica i Podvrška, ukupne površine 63.786,48 ha, od čega je 45.454,87 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 18.331,60 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 8,01%, II stepenom 21,50% i III stepenom 70,79% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Član 5.
Nacionalni park „Tara” osnovan je radi očuvanja: kraškog reljefa (uvale i doline, ponornice i vrtače), tresave i dr.; najkvalitetnijih šumskih ekosistema lišćarskih, četinarskih i mešovitih zajednica, na Balkanu i u Evropi, izvanredne strukture, kvaliteta i zdravstvenog stanja sastojina; staništa i populacije divlje flore, sa brojnim vrstama biljaka od značaja na nacionalnom, regionalnom i evropskom nivou, a posebno Pančićeve omorike na njenom ishodnom autohtonom staništu i mestima na kojima je prvi put pronađena i opisana kao za nauku nova vrsta četinarskog drveta, kao i derventanskog različka; staništa i populacije divlje faune, posebno ptica (crna žuna, veliki detlić, uralska sova, gaćasta kukumavka, divlja kanarinka i planinska senica), sisara (medved, divokoza, vuk, divlja svinja, divlja mačka i kuna zlatica), insekata (endemo-reliktni Pančićev skakavac) i dr.; živopisnih i privlačnih predela sa nizom karakterističnih obeležja uslovljenih stanjem i odlikama prirodnih činioca, odmerenim uticajem ljudi na prirodu, narodnim stvaralaštom i graditeljstvom; bogatog kulturno-istorijskog nasleđa, na prvom mestu manastira Rača, nekropole u Perućcu i u Rastištu, skita Sv. Đorđa i zaštite i očuvanja spomen obeležja; adekvatnog kvaliteta života ljudi u nacionalnom parku kroz razvoj društvene, kulturne i ekonomske aktivnosti.
Nacionalni park „Tara” nalazi se na krajnjem zapadu Republike Srbije, zahvata područje ograničeno laktastim tokom reke Drine, između Višegrada i Bajine Bašte, a čine ga planinski masivi Zvezda, Crni vrh i Ravna Tara. Sa istočne strane područje je odvojeno Solotuškom rekom i visoravni Ponikve, a sa južne Kremanskom i Mokrogorskom kotlinom.
Područje Nacionalnog parka „Tara” prostire se na teritoriji opštine Bajina Bašta, u okviru 10 katastarskih opština: Jagoštica, Rastište, Zaovine, Konjska reka, Perućac, Beserovina, Zaugline, Rača, Mala reka i Solotuša, ukupne površine 24.991,82 ha, od čega je 13.588,51 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 11.403,36 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 13,35%, II stepenom 34,07% i III stepenom 52,58% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Član 6.
Nacionalni park „Kopaonik” osnovan je radi očuvanja: raznovrsne geološke građe sa stenama različitog nastanka i starosti (graniti, serpentiniti, škriljci, mermeri, andeziti i krečnjaci); vegetacijskih pojaseva visokih planina centralnog dela Balkana; šumskih vegetacija, vegetacija subalpijskih žbunova, pašnjaka, tresavska vegetacija i dr.; florističke heterogenosti i endemske planinske flore, endemske, subendemske i stenoendemske vrste biljaka (Pančićeva režuha, kopaonička čuvarkuća, kopaonička ljubičica, kohova gencijana, i dr.); bogate faune, među kojom se posebno ističu ptice (balkanska ušata ševa i dr.), veći broj gmizavaca, vodozemaca i sisara (vuk, vidra, srna, alpska rovčica, puh lešnikar, šareni tvor, divlja svinja i dr.), riba (potočna pastrmka) i dr.; objekata geonasleđa, vode i predela (Pančićev vrh, Kozje stene, Bele stene, kanjon Samokovke, Oštri krš, vodopad Jelovarnik, sedam devojačkih izvora, Marine vode, Krčmar i dr.); kulturno-istorijskih vrednosti (ostaci crkve Sv. Prokopija na Nebeskim stolicama, crkvište u Metođu i crkva Sv. Petra i Pavla u Krivoj Reci) i zaštite i očuvanja spomen obeležja.
Nacionalni park „Kopaonik” nalazi se u južnom delu Republike Srbije i zahvata najvrednije i najviše delove planine Kopaonik i to, slivove Samokovske, Gobeljske, Brzećke i Barske reke, sa nizom vrhova viših od 1600 m nadmorske visine i Pančićevim vrhom od 2017 m.
Područje Nacionalnog parka „Kopaonik” prostire se na teritorijama opština Raška i Brus, u okviru 16 katastarskih opština: Kopaonik, Crna Glava, Jošanička Banja, Kremiće, Tiodze, Semeteš, Badanj, Lisina, Bozoljin, Brzeće, Ravnište, Kneževo, Gočmanci, Livađe, Paljevštica i Kriva Reka, ukupne površine 11 969, 04 ha, od čega su u državnoj svojini 9.862,6 ha, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 2.106,98 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 12,38%, II stepenom 29,94% i III stepenom 57,68% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Član 7.
Nacionalni park „Šar planina” osnovan je radi očuvanja: različitih oblika glacijalnog (cirkovi, morene glacijalna jezera i dr.), periglacijalnog (snežanički cirkovi, klizeći blokovi, mikro-oblici tundra mozaika sa drobinama i dr.), kraškog i fluvijalnog reljefa; hidroloških objekata i pojava (rečni tokovi, izvori, potoci, tresave i jezera); šumskih i visokoplaninskih vegatacija i njihovih staništa (zajednice munike, molike, krivulja, tresave i visoke zeleni i dr.); staništa i populacije divlje flore (hajdučica kralja Aleksandra, Nikolićev pucavac, bornmilera, šarplaninski karanfil i dr.) i faune, posebno bogate faune dnevnih leptira, ptica (sivi soko, veliki tetreb, jarebica kamenjarka, prdavac, balkanska ušata ševa), sisara (snežna i dinarska voluharica, mrki medved, vuk, divokoza i dr.); predela sa nizom karakterističnih obeležja; brojnih objekata kulturne baštine koji potiču iz srednjevekovne srpske države (manastiri Sv. Arhanđela, Sv. Petra Koriškog, Sv. Bogorodice i crkve Sv. Nikole, Sv. Petke, Sv. Đorđa i dr.) i zaštite i očuvanja spomen obeležja.
Nacionalni park „Šar planina” prostire se na krajnjem jugu Srbije, u Autonomnoj pokrajini Kosovo i Metohija, duž glavnog grebena, sa vrhovima iznad 2000 m nadmorske visine i najvećim vrhom Bistra (2641 m). Obuhvata severne i severozapadne delove glavnog masiva, na koji se preko Prevalaca nadovezuju šarplaninski ogranci Ošljak, Ostrovica i Kodza Balkan.
Područje Nacionalnog parka „Šar planina” nalazi se na teritoriji opština Prizren, Štrpce, Suva Reka i Kačanik, u okviru 31 katastarske opštine: Zaplužje, Manastirica, Stružje, Nebregošte, Donje Ljubinje, Gornje Ljubinje, Drajčići, Mušnikovo, Gornje selo, Jažince, Berevce, Štrpce, Gotovuša, Drajkovce, Slatina, Bičevac, Sevce, Sredska, Planjane, Živinjane, Vrbičane, Skorobište, Kabaš, Koriša, Selogržde, Mušutište, Delovce, Bukoš ІІ, Gornja Bitina, Berevce І i Vrbeštica, ukupne površine 22.805,43 ha, od čega je 10.359,00 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 12.446 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 32,27%, II stepenom 13,15% i III stepenom 54,58% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Granice zaštite
Član 8.
Granice Nacionalnih parkova pojedinačno, nazivi i okvirne granice prostornih jedinica na kojima je utvrđen režim zaštite I, II, III stepena i zaštitne zone, prikazani su tekstualno i grafički u Prilogu – Opis granica Nacionalnog parka i preglednim kartama nacionalnih parkova u umanjenom prikazu razmere 1:300.000, koji su odštampani uz ovaj zakon i čine njegov sastavni deo.
Granice iz stava 1. ovog člana prikazane su grafički i na Ortofoto karti Nacionalnog parka razmere 1:5.000 čiji se štampani i digitalni primerci nalaze i čuvaju u ministarstvu nadležnom za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo), zavodima za zaštitu prirode, Republičkom geodetskom zavodu i javnim preduzećima za upravljanje Nacionalnim parkovima.
Član 9.
Upravljač Nacionalnog parka dužan je da, u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom i nadležnim zavodom za zaštitu prirode, izvrši identifikaciju granica zaštite na katastarskom planu Nacionalnog parka, najkasnije u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Katastarski podaci neophodni za potrebe upravljanja Nacionalnim parkom, obezbeđuju se iz baze podataka katastra nepokretnosti koje izdaje Republički geodetski zavod, na zahtev Upravljača Nacionalnim parkom.
Na operat, odnosno zapisnik o utvrđivanju granica zaštite iz stava 1. ovog člana, saglasnost daje ministarstvo nadležno za poslove prostornog planiranja.
Režimi zaštite
Član 10.
Zaštita i održivo korišćenje Nacionalnog parka sprovodi se prema Planu upravljanja Nacionalnim parkom za period od deset godina i drugim aktima donetim na osnovu zakona, kojim se uređuje zaštita prirode.
Na području Nacionalnog parka utvrđuju se režimi zaštite I, II i III stepena, na koje se primenjuju zabrane i ograničenja radova i aktivnosti, utvrđene Planom upravljanja i propisima kojima se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja i prostorni plan područja posebne namene ne smeju biti u suprotnosti.
Na području Nacionalnog parka, zabranjuje se izgradnja objekata, koja je u suprotnosti sa prostornim planom područja posebne namene.
IV. UPRAVLjANjE I ODRŽIVO KORIŠĆENjE NACIONALNOG PARKA
Član 11.
Upravljanje Nacionalnim parkom i delatnost upravljača su poslovi od opšteg interesa.
Nacionalnim parkom „Fruška gora” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Fruška gora”, Nacionalnim parkom „Đerdap” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap”, Nacionalnim parkom „Tara” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Tara”, Nacionalnim parkom „Kopaonik” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Kopaonik” i Nacionalnim parkom „Šar planina” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Šar planina” (u daljem tekstu: Upravljač).
Prava osnivača vrši Vlada.
Član 12.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje, uređenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti područja Nacionalnog parka, sprovodi se prema planu upravljanja koji se donosi za period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži mere, zabrane i ograničenja radova i aktivnosti saglasno propisanim režimima zaštite.
Pravna lica, preduzetnici i fizička lica, koja obavljaju delatnosti, radove i aktivnosti ili na drugi način ostvaruju svoje interese u Nacionalnom parku, dužna su da to čine u skladu sa Planom upravljanja i zabranama i ograničenjima iz stava 2. ovog člana.
Na Plan upravljanja, saglasnost daje Vlada po predhodno pribavljenim mišljenjima nadležnih ministarstava.
Plan upravljanja realizuje se godišnjim programom upravljanja Nacionalnim parkom (u daljem tekstu: Program upravljanja).
Program upravljanja za narednu godinu, Upravljač dostavlja nadležnom organu do 15. novembra tekuće godine i sadrži aktivnosti s dinamikom izvršavanja poslova i visinom potrebnih sredstava za sledeću godinu.
Program upravljanja, pored elemenata iz stava 6. ovog člana sadrži i finansijski plan izrađen u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast finansija i finansijskog poslovanja Upravljača kao pravnog subjekta.
Na Program upravljanja saglasnost daje Ministarstvo.
Član 13.
Sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje Nacionalnog parka obezbeđuje Upravljač u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi, koji donosi Upravljač uz saglasnost Ministarstva.
U skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita prirode, pravilnikom se bliže utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni.
Pravilnik iz stava 1. ovog člana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
Član 14.
Čuvar zaštićenog područja obavlja poslove u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Čuvarsku službu, Upravljač formira posebno od službi čuvanja koje se u Nacionalnom parku organizuju u skladu sa posebnim zakonima.
Čuvar zaštićenog područja nosi značku čuvara zaštićenog područja.
Ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine bliže propisuje izgled značke čuvara zaštićenog područja i uslove za korišćenje značke čuvara.
Član 15.
Objekti za koje se ne plaća naknada za korišćenje Nacionalnog parka po osnovu zakona kojim se uređuje zaštita prirode i koji svojim izgledom narušavaju svojstva Nacionalnog parka, a koji su u vlasništvu pravnog lica, preduzetnika ili fizičkog lica, podležu naplati naknade za zauzeće prostora u Nacionalnom parku.
Član 16.
U obavljanju poslova zaštite i razvoja Nacionalnog parka Upravljač:
sprovodi režime zaštite u Nacionalnom parku i donosi Plan upravljanja;
gazduje šumama u državnoj svojini i upravlja šumama u Nacionalnom parku;
obavlja poslove zaštite, gajenja, unapređivanja i korišćenja lovne i ribolovne faune;
upravlja građevinskim zemljištem u državnoj svojini, koje mu je preneto na korišćenje;
daje u zakup zemljište i objekte kojima upravlja, uz saglasnost Vlade;
organizuje i učestvuje u naučnim istraživanjima u oblasti zaštite i razvoja Nacionalnog parka;
daje saglasnost za obavljanje naučnih istraživanja, izvođenja istražnih radova, snimanje filmova, postavljanje privremenih objekata na površinama u Nacionalnom parku i druga odobrenja utvrđena zakonom po prethodno pribavljenom mišljenju Ministarstva i nadležnog zavoda za zaštitu prirode;
obavlja poslove prezentacije i popularizacije Nacionalnog parka;
obavlja poslove projektovanja, izgradnje i održavanja objekata koji su u funkciji zaštite, unapređivanja, prezentacije prirodnih i kulturnih dobara Nacionalnog parka;
sarađuje sa lokalnom zajednicom, mesnim organizacijama, udruženjima građana i stanovništvom u svim programskim i investicionim aktivnostima na području Nacionalnog parka, daje saglasnosti i mišljenja i koordinira aktivnostima koje se sprovode podsticajnim sredstvima na osnovu ovog zakona;
sprovodi edukaciju i daje savetodavna mišljenja lokalnom stanovništvu u pogledu razvojnih aktivnosti i očuvanja tradicionalnih delatnosti, kulturne baštine i narodnog stvaralaštva;
prati i analizira stanje flore i faune i drugih vrednosti Nacionalog parka, vodi potrebne evidencije i u saradnji sa nadležnim zavodom za zaštitu prirode preduzima odgovarajuće mere i aktivnosti;
sarađuje sa međunarodnim organizacijama iste ili slične delatnosti i sprovodi međunarodne projekte na području Nacionalnog parka;
organizuje, koordinira i planira sve vrste poseta i obilazaka Nacionalnog parka preko svoje čuvarske službe ili edukovane vodičke službe drugih organizacija;
omogućava dostupnost informacija od značaja za javnost;
obavlja i druge aktivnosti u skladu sa zakonom i statutom.
Član 17.
Ako se prekomernim ili neadekvatnim korišćenjem, ugrožava ili nanosi veća šteta Nacionalnom parku i prirodnim procesima u njemu, Upravljač može ograničiti ili promeniti režim saobraćaja na javnim putevima i drugim saobraćajnicama ili naložiti druge mere propisane pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi.
Član 18.
Upravljač je dužan da dostavi Ministarstvu i zavodima Izveštaj o stanju prirodnih vrednosti i radom stvorenih vrednosti do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu, koji sadrži:
poslove i zadatke koje u funkciji zaštite i razvoja Upravljač obavlja u skladu sa dugoročnim planskim osnovama, Prostornim planom područja posebne namene Nacionalnog parka, Planom detaljne regulacije za teritoriju Nacionalnog parka, Planom upravljanja i Programom upravljanja;
pregled radova i aktivnosti na zaštiti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i radom stvorenih vrednosti;
pregled radova i aktivnosti koji predstavljaju faktor ugrožavanja i oštećenja Nacionalnog parka;
pregled naučnoistraživačkih, obrazovnih i kulturnih aktivnosti;
pregled aktivnosti na promociji vrednosti Nacionalnog parka, kao i aktivnosti na uspostavljanju saradnje sa lokalnim stanovništvom i drugim korisnicima na području Nacionalnog parka;
pregled aktivnosti i delatnosti, koje su u suprotnosti sa aktom o zaštiti i predstavljaju faktor ugrožavanja i devastacije Nacionalnog parka, izvršene u saradnji sa republičkom inspekcijom i organima bezbednosti;
pregled nepokretnosti sa podacima koji su od značaja za upravljanje Nacionalnim parkom;
evidenciju o stanju biljnih i životinjskih vrsta, kao i drugih vrednosti Nacionalnog parka;
evidenciju o kretanju i aktivnostima posetilaca i drugih korisnika Nacionalnog parka;
podatke o naplati i korišćenju naknada u skladu sa aktom o naknadama.
Izveštaj iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo podnosi Vladi.
Član 19.
Za područje Nacionalnog parka donosi se prostorni plan područja posebne namene sa režimima zaštite I, II i III stepena, propisanim ovim zakonom.
Urbanistički planovi na području Nacionalnog parka donose se po prethodno pribavljenoj saglasnosti Ministarstva.
Do donošenja urbanističkih planova iz stava 2. ovog člana, uslovi za uređenje pojedinačnih lokacija utvrđuju se po pribavljenoj saglasnosti Ministarstva.
Organ nadležan za izdavanje građevinske dozvole za izgradnju objekta u Nacionalnom parku dostavlja jedan primerak dozvole Upravljaču.
Član 20.
Zaštita i unapređivanje flore, faune (posebno lovne i ribolovne) i vegetacije, šuma i voda, planiranje korišćenja i korišćenje prirodnih resursa i prostora, uređivanje građevinskog i poljoprivrednog zemljišta u Nacionalnom parku, sprovodi se prema posebnim planovima, programima, osnovama i projektima, u skladu sa ovim i drugim posebnim zakonima, kao i Planom upravljanja.
Na akta iz stava 1. ovog člana za područje Nacionalnog parka saglasnost daje Ministarstvo.
Član 21.
Upravljač može angažovati specijalizovane organizacije, pravna i fizička licima, u skladu sa zakonom za pojedine poslove, kojima se koriste resursi Nacionalnog parka, kao što su poslove iz oblasti šumarstva, lova i drugo, po dobijanju saglasnosti Ministarstva.
Stručni savet Nacionalnog parka
Član 22.
Stručni savet Nacionalnog parka (u daljem tekstu: Stručni savet) je stručno i konsultativno telo koje prati i analizira programe i projekte iz oblasti zaštite prirode i održivog korišćenja prirodnih resursa, a naročito:
Plan upravljanja Nacionalnim parkom;
Program upravljanja Nacionalnim parkom;
programe i projekte kojima se sprovode mere i aktivnosti zaštite i razvoja Nacionalnog parka;
razmatra druge aktivnosti Upravljača koje se odnose na poslove zaštite i razvoja Nacionalnog parka.
Stručni savet ima pet članova od kojih je jedan predsednik.
Za članove Stručnog saveta imenuju se lica koja svojim naučnim i stručnim radom prate i analiziraju oblast zaštite prirode i održivog korišćenja prirodnih resursa, a jedan član je predstavnik Upravljača.
Predlog za člana Stručnog saveta daju obrazovne i naučne institucije, zavodi za zaštitu prirode i Upravljač.
Predsednika i članove Stručnog saveta imenuje Ministarstvo
Članovi Stručnog saveta biraju se na period od četiri godine. Administrativne poslove Stručnog saveta obavlja Upravljač Nacionalnog parka.
Stručni savetet donosi Poslovnik o svom radu koji se usvaja većinom glasova članova Stručnog saveta.
Savet korisnika Nacionalnog parka
Član 23.
U cilju obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i korisnika Nacionalnog parka Upravljač osniva Savet korisnika Nacionalnog parka (u daljem tekstu: Savet korisnika).
Savet korisnika čine predstavnici lokalnih samouprava, organizacija i udruženja čija se aktivnost odvija na području Nacionalnog parka ili u zaštitnoj zoni i njega čine:
po jedan član iz svake opštine Nacionalnog parka, koji se poimenično delegira iz svake opštine;
jedan član predstavnik lovstva koga imenuje Lovačka komora Srbije, iz članstva regionalnog odbora komore kome teritorijalno pripada Nacionalni park;
jedan član iz ribolovačkih organizacija koga imenuje nadležna ribolovačka organizacija;
jedan član predstavnik poljoprivrednika, sa područja Nacionalnog parka;
jedan član predstavnik turističkih organizacija, sa područja Nacionalnog parka;
jedan član predstavnik lokalnih nevladinih organizacija, sa područja Nacionalnog parka.
Na teritoriji Nacionalnog parka na kojoj postoje vojni kompleksi i objekti u Savet korisnika, imenuje se i jedan predstavnik Ministarstva odbrane i Vojske Srbije.
U rad Saveta korisnika mogu se uključivati i drugi članovi nosioci prava korišćenja i eksperti sa savetodavnim glasom.
Savet korisnika donosi preporuke o lokalno značajnim stvarima u okviru zakonom propisanih mera koji se tiču Nacionalnog parka i upućuje ih Upravljaču ili Stručnom savetu.
Saveta korisnika donosi Poslovnik o radu.
Radi informisanja stanovništva u opštinama Nacionalnog parka i usaglašavanje njihovih interesa sa interesima Nacionalnog parka, Upravljač Nacionalnog parka, saziva najmanje jednom godišnje Savet korisnika.
Korisnik Nacionalnog parka dužan je da poštuje mere koje nalaže Upravljač, a u cilju izvršavanja zakonom poverenih poslova.
Član 24.
U postupku donošenja Plana upravljanja i Programa upravljanja, aktivnu ulogu imaju lokalna samouprava, lokalno stanovništvo, udruženja građana i druga zainteresovana lica.
U skladu sa Planom upravljanja, aktom Vlade, utvrđuje se namenski transfer za jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se uspostavlja područje od nacionalnog značaja u cilju razvoja onih delatnosti koje pogoduju očuvanju Nacionalnog parka.
Vlada utvrđuje visinu namenskog transfera, merila i kriterijume za njegovu raspodelu po jedinicama lokalne samouprave, kriterijume za učešće lokalne samouprave i dinamiku prenosa sredstava, kao i usluge za lokalnu samoupravu i stanovništvo na području Nacionalnog parka.
V. NADZOR
Član 25.
Nadzor nad primenom odredaba ovog zakona vrši Ministarstvo.
Upravni nadzor nad radom Upravljača vrši Ministarstvo.
U vršenju nadzora nad radom Upravljača, Ministarstvo može da:
zahteva izveštaje o radu;
zahteva obaveštenja o vršenju poverenih poslova;
upozori na neizvršavanje poverenih poslova;
daje saglasnost na akt o unutrašnjoj sistematizaciji;
izdaje obavezne instrukcije i vrši druge poslove u skladu sa zakonom kojim se uređuje državna uprava.
Inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo, preko inspektora nadležnih za poslove zaštite životne sredine.
Odredbe o inspekcijskom nadzoru, pravima, dužnostima i ovlašćenjima inspektora sadržane u zakonu kojim se uređuje zaštita prirode, shodno se primenjuju u vršenju inspekcijskog nadzora u Nacionalnom parku.
VI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 26.
Javno preduzeće „Nacionalni park Fruška gora”, osnovano Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon), nastavlja sa radom u skladu sa ovim zakonom i Odlukom o usklađivanju poslovanja Javnog preduzeća „Nacionalni park Fruška gora” sa Zakonom o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS”, broj 46/13).
Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap”, osnovano Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon), nastavlja sa radom u skladu sa ovim zakonom i Odlukom o usklađivanju poslovanja Javnog preduzeća „Nacionalni park Đerdap” sa Zakonom o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS”, broj 46/13).
Javno preduzeće „Nacionalni park Tara”, osnovano Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon), nastavlja sa radom u skladu sa ovim zakonom i Odlukom o usklađivanju poslovanja Javnog preduzeća „Nacionalni park Tara” sa Zakonom o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS”, broj 46/13).
Javno preduzeće „Nacionalni park Kopaonik” osnovano Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon), nastavlja sa radom u skladu sa ovim zakonom i Odlukom o usklađivanju poslovanja Javnog preduzeća „Nacionalni park Kopaonik” sa Zakonom o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS”, broj 46/13).
Javno preduzeće „Nacionalni park Šar planina”, osnovano Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon) nastavlja sa radom u skladu sa ovim zakonom i Odlukom o usklađivanju poslovanja Javnog preduzeća „Nacionalni park Šar planina” sa Zakonom o javnim preduzećima, („Službeni glasnik RS”, broj 46/13).
Član 27.
Upravljač je dužan da uskladi upravljanje Nacionalnim parkom sa odredbama ovog zakona, u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 28.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe čl. 6. i 7. i Opis područja Nacionalnih parkova Zakona o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon).
Član 29.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
I. USTAVNI OSNOV
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona utvrđen je članom 97. tačka 9. Ustava Republike Srbije, kojim je propisano da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje, između ostalog, održivi razvoj, zaštitu i unapređenje biljnog i životinjskog sveta.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Jedan od osnovnih razloga za donošenje ovog zakona je stavljanje van snage Zakona o nacionalnim parkovima, („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispr., 53/93, 67/93, 48/94 i 101/05 – dr. zakon), osim odredaba čl. 6. i 7. i opisa područja nacionalnih parkova, stupanjem na snagu Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS”, broj 36/09, 88/10 i 91/10 – ispravka), a do donošenja posebnog zakona.
Takođe, razlog za donošenje ovog zakona jeste i potreba da se granice i režimi zaštite, razvoj i upravljanje, pravila ponašanja, politike održivog razvoja, finansiranje, uloga i učešće stanovništva i javnosti u funkcionisanju nacionalnih parkova na odrede na precizniji način.
U tom smislu, ovim zakonom se postiže kompetentnije i uspešnije prepoznavanje, identifikacija, očuvanje i održivo korišćenje prirodnih resursa, jačanje društvenog konsenzusa i širenje svesti u vezi javnog interesa zaštite prirode i efikasnije obezbeđivanje interesa nosilaca ekološki odgovornog odnosno održivog socio-ekonomskog razvoja u nacionalnim parkovima.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Predlog zakona sastoji se od sedam delova, i to: deo koji sadrži uvodne odredbe, ciljeve zakona, deo koji se odnosi na vrednosti i površinu, granice i režime zaštite, deo koji se odnosi na upravljanje i održivo korišćenje nacionalnog parka, deo koji reguliše nadzor nad primenom odredaba zakona i prelazne i završne odredbe.
Članom 1. utvrđuje se predmet zakona. Takođe propisano je i da se na upravljanje, korišćenje, čuvanje i prezentaciju nacionalnih parkova, primenjuju odredbe propisa o zaštiti prirode, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Članom 2. utvrđuju se osnovni ciljevi zakona.
Čl. 3. – 7. utvrđuju se vrednosti svakog Nacionalnog parka pojedinačno, kao i površina u odnosu na teritorijalno-administrativnu podelu.
Čl. 8. i 9. utvrđuju se granice Nacionalnih parkova, kao i način njihovog prikazivanja.
Članom. 10. utvrđuju se da se zaštita i održivo korišćenje Nacionalnog parka sprovodi se prema Planu upravljanja Nacionalnim parkom za period od deset godina i drugim aktima donetim na osnovu zakona, kojim se uređuje zaštita prirode.
Takođe ovim članom utvrđuju se i režimi zaštite I, II i III stepena, na koje se primenjuju zabrane i ograničenja radova i aktivnosti, utvrđene Planom upravljanja i propisima o zaštiti prirode zaštita i održivo korišćenje
Članom 11. propisano je da su upravljanje Nacionalnim parkom i delatnost upravljača poslovi od opšteg interesa. Istim članom, utvrđuje se sistem upravljanja Nacionalnim parkovima. Nacionalnim parkom „Fruška gora” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Fruška gora”, Nacionalnim parkom „Đerdap” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap”, Nacionalnim parkom „Tara” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Tara”, Nacionalnim parkom „Kopaonik” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Kopaonik” i Nacionalnim parkom „Šar planina” upravlja Javno preduzeće „Nacionalni park Šar planina” (u daljem tekstu: Upravljač). Navedena javna preduzeća su i do sada upravljala Nacionalnim parkovima. Propisano je i da prava osnivača vrši Vlada.
Članom 12. utvrđuje se sistem zaštite i razvoja Nacionalnog parka, koja se sprovodi na osnovu Plana upravljanja nacionalnim parkom, koji donosi upravljač za period od deset godina, čiji je sadržaj i način donošenja preciznije utvrđen Zakonom o zaštiti prirode, kao i drugim aktima utvrđenim na osnovu zakona kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži mere zaštite koje obuhvataju zabrane i ograničenja, radova i aktivnosti koje mogu narušiti osnovna obeležja i druga svojstva Nacionalnog parka..
Plan upravljanja ostvaruje se godišnjim programom upravljanja nacionalnim parkom, koji sadrži aktivnosti s dinamikom izvršavanja poslova i visinom potrebnih sredstava za sledeću godinu, kao i finansijski plan u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast finansija i finansijskog poslovanja upravljača kao pravnog subjekta. Na Program upravljanja nacionalnim parkom saglasnost daje Ministarstvo.
Članom 13. propisuje se obaveza Upravljaču da u cilju sprovođenja režima zaštite, odnosno unutrašnjeg reda i čuvanja nacionalnog parka donese pravilnik o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi, na koji saglasnost daje Ministarstvo.
Članom 14. propisano je da čuvar zaštićenog područja obavlja poslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita prirode i da je u obavezi da u toku obavljanja poslova čuvara nosi značku. Izgled značke čuvara zaštićenog područja i uslove za njeno korišćenje propisuje Ministarstvo.
Takođe propisana je obaveza Upravljača da čuvarsku službu, formira tj. organizuje posebno od službi čuvanja koje se u Nacionalnom parku organizuju u skladu sa posebnim zakonima (npr. ribočuvarska služba, služba čuvara šuma i/ili lovočuvara).
Članom 15. propisano je da objekti koji ne podležu naplati naknade za korišćenje Nacionalnog parka, po osnovu Zakona o zaštiti prirode i koji svojim izgledom narušavaju svojstva Nacionalnog parka,a koji su u vlasništvu pravnog lica, preduzetnika ili fizičkog lica, podležu naplati naknade za zauzeće prostora u Nacionalnom parku.
Članom 16. predviđa se da Upravljač u obavljanju poslova zaštite i razvoja Nacionalnog parka: sprovodi režime zaštite u Nacionalnom parku i donosi Plan upravljanja; gazduje šumama u državnoj svojini i upravlja šumama u Nacionalnom parku; obavlja poslove zaštite, gajenja, unapređivanja i korišćenja lovne i ribolovne faune; upravlja građevinskim zemljištem u državnoj svojini, koje mu je preneto na korišćenje; daje u zakup zemljište i objekte kojima upravlja, uz saglasnost Vlade; organizuje i učestvuje u naučnim istraživanjima u oblasti zaštite i razvoja Nacionalnog parka; daje saglasnost za obavljanje naučnih istraživanja, izvođenja istražnih radova, snimanje filmova, postavljanje privremenih objekata na površinama u Nacionalnom parku i druga odobrenja utvrđena zakonom po prethodno pribavljenom mišljenju Ministarstva i nadležnog zavoda za zaštitu prirode; obavlja poslove prezentacije i popularizacije Nacionalnog parka; obavlja poslove projektovanja, izgradnje i održavanja objekata koji su u funkciji zaštite, unapređivanja, prezentacije prirodnih i kulturnih dobara Nacionalnog parka; sarađuje sa lokalnom zajednicom, mesnim organizacijama, udruženjima građana i stanovništvom u svim programskim i investicionim aktivnostima na području Nacionalnog parka, daje saglasnosti i mišljenja i koordinira aktivnostima koje se sprovode podsticajnim sredstvima na osnovu ovog Zakona; sprovodi edukaciju i daje savetodavna mišljenja lokalnom stanovništvu u pogledu razvojnih aktivnosti i očuvanja tradicionalnih delatnosti, kulturne baštine i narodnog stvaralaštva; prati i analizira stanje flore i faune i drugih vrednosti Nacionalnog parka, vodi potrebne evidencije i u saradnji sa nadležnim zavodom za zaštitu prirode preduzima odgovarajuće mere i aktivnosti; sarađuje sa međunarodnim organizacijama iste ili slične delatnosti i sprovodi međunarodne projekte na području Nacionalnog parka; organizuje, koordinira i planira sve vrste poseta i obilazaka Nacionalnog parka preko svoje čuvarske službe ili edukovane vodičke službe drugih organizacija; omogućava dostupnost informacija od značaja za javnost; obavlja i druge aktivnosti u skladu sa zakonom i statutom ako ti poslovi ne ometaju obavljanje delatnosti iz gore navedenih tačaka.
Članom 17. propisano je da u slučaju da se prekomernim ili neadekvatnim korišćenjem, može ugroziti ili naneti veća šteta Nacionalnom parku i prirodnim procesima u njemu, Upravljač može ograničiti ili promeniti režim saobraćaja na javnim putevima i drugim saobraćajnicama ili naložiti druge mere iz Pravilnika o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi.
Članom 18. utvrđeno je da je Upravljač dužan da, dostavi Ministarstvu i zavodu, Izveštaj o stanju prirodnih vrednosti i radom stvorenih vrednosti do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu, koji sadrži: poslove i zadatke koje u funkciji zaštite i razvoja Upravljač obavlja u skladu sa dugoročnim planskim osnovama, Prostornim planom područja posebne namene Nacionalnog parka, Planom detaljne regulacije za teritoriju Nacionalnog parka, Planom i Programom upravljanja; pregled radova i aktivnosti na zaštiti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i radom stvorenih vrednosti; pregled radova i aktivnosti koji predstavljaju faktor ugrožavanja i oštećenja Nacionalnog parka; pregled naučnoistraživačkih, obrazovnih i kulturnih aktivnosti; pregled aktivnosti na promociji vrednosti Nacionalnog parka, kao i aktivnosti na uspostavljanju saradnje sa lokalnim stanovništvom i drugim korisnicima na području Nacionalnog parka; pregled aktivnosti i delatnosti, koje su u suprotnosti sa aktom o zaštiti i predstavljaju faktor ugrožavanja i devastacije Nacionalnog parka, izvršene u saradnji sa republičkom inspekcijom i organima bezbednosti; pregled nepokretnosti sa podacima koji su od značaja za upravljanje Nacionalnim parkom; evidenciju o stanju biljnih i životinjskih vrsta, kao i drugih vrednosti Nacionalnog parka; evidenciju o kretanju i aktivnostima posetilaca i drugih korisnika Nacionalnog parka; podatke o naplati i korišćenju naknada u skladu sa aktom o naknadama. Izveštaj iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo podnosi Vladi.
Članom 19. je propisano da se za područje Nacionalnog parka donosi se prostorni plan područja posebne namene sa režimima zaštite I, II i III stepena, utvrđenim ovim zakonom. Urbanistički planovi za područje Nacionalnog parka donose se po prethodno pribavljenoj saglasnosti Ministarstva.
Do donošenja urbanističkih planova iz stava 2. ovog člana, uslovi za uređenje pojedinačnih lokacija utvrđuju se po pribavljenoj saglasnosti Ministarstva. Organ nadležan za izdavanje građevinske dozvole za izgradnju objekta u nacionalnom parku dostavlja jedan primerak dozvole Upravljaču.
Članom 20. propisano je da se zaštita i unapređivanje flore, faune (posebno lovne i ribolovne) i vegetacije, šuma i voda, planiranje korišćenja i korišćenje prirodnih resursa i prostora, uređivanje građevinskog i poljoprivrednog zemljišta u Nacionalnom parku, sprovodi prema posebnim planovima, programima, osnovama i projektima, u skladu sa ovim i drugim posebnim zakonima, kao i Planom upravljanja. Takođe, predviđeno je da na akta iz stava 1. ovog člana za područje Nacionalnog parka saglasnost daje Ministarstvo.
Članom 21. propisano je da Upravljač može angažovati specijalizovane organizacije, pravna i fizička licima, u skladu sa zakonom za pojedine poslove, kojima se koriste resursi Nacionalnog parka, kao što su poslove iz oblasti šumarstva, lova i drugo, po dobijanju saglasnosti Ministarstva.
Članom 22. predviđeno je osnivanje Stručnog saveta Nacionalnog parka (u daljem tekstu: Stručni savet) kao stručno i konsultativno telo koje prati i analizira programe i projekte iz oblasti zaštite prirode i održivog korišćenja prirodnih resursa, a naročito: Plan upravljanja Nacionalnim parkom; Program upravljanja Nacionalnim parkom; Programe i projekte kojima se sprovode mere i aktivnosti zaštite i razvoja Nacionalnog parka; i razmatra druge aktivnosti upravljača koje se odnose na poslove zaštite i razvoja Nacionalnog parka. Nacrtom je predviđeno i da Stručni savet ima pet članova, od kojih je jedan predsednik a da su članovi saveta lica koja svojim naučnim i stručnim radom prate i analiziraju oblast zaštite prirode i održivog korišćenja prirodnih resursa, a jedan član je predstavnik Upravljača. Predsednika i članove Stručnog saveta koji se biraju na period od četiri godine.imenuje Ministarstvo.
Članom 23. je u cilju obezbeđivanja interesa lokalnog stanovništva i korisnika Nacionalnog parka predviđeno da Upravljač osnuje Savet korisnika Nacionalnog parka kog čine predstavnici lokanlih samouprava, organizacija i udruženja čija se aktivnost odvija na području Nacionalnog parka ili u zaštitnoj zoni, s tim da se u rad Saveta korisnika mogu uključivati i drugi članovi nosioci prava korišćenja i eksperti sa savetodavnim glasom. Uloga Saveta korisnika Nacionalnog parka je da donosi preporuke o lokalno značajnim stvarima u okviru zakonom propisanih mera koji se tiču Nacionalnog parka i da ih upućuju Upravljaču ili Savetu Nacionalnog parka. Savet korisnika Upravljač Nacionalnog parka, saziva najmanje jednom godišnje.
Korisnik Nacionalnog parka dužan je da poštuje mere koje nalaže Upravljač, a u cilju izvrašavanja zakonom poverenih poslova.
Članom 24. predviđena je aktivna uloga lokalna samouprava, lokalno stanovništvo, udruženja građana i druga zainteresovana lica u postupku donošenja Plana i Programa upravljanja. Takođe predviđeno je da se u skladu sa Planom upravljanja, odgovarajućim aktima Vlade, mogu se namenski transferi za lokalnu samoupravu na čijoj teritoriji se uspostavlja područje od nacionalnog značaja u cilju razvoja onih delatnosti koje pogoduju očuvanju nacionalnog parka. Predviđeno je da visinu namenskog transfera, kriterijume za učešće lokalne samouprave i dinamiku prenosa sredstava, kao i usluge za lokalnu samoupravu i stanovništvo na području Nacionalnog parka, propisuje Vlada.
Članom 25. propisano je da nadzor nad primenom odredaba ovog zakona kao i nadzor nad radom Upravljača vrši Ministarstvo. Istim članom propisano je da inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo, preko inspektora nadležnih za poslove zaštite životne sredine. Odredbe o inspekcijskom nadzoru, pravima, dužnostima i ovlašćenjima inspektora sadržane u zakonu kojim se uređuje zaštita prirode, shodno se primenjuju u vršenju nadzora u Nacionalnom parku.
U prelaznim i završnim odredbama, u članu 26. predviđeno je da Upravljači – Javna preduzeća „Nacionalni park Fruška gora”, „Nacionalni park Đerdap”, „Nacionalni park Tara”, „Nacionalni park Kopaonik” i „Nacionalni park Šar planina” koja su osnovana Zakonom o nacionalnim parkovima, nastavljaju da rade u skladu sa ovim zakonom i Odlukama o usklađivanju poslovanja Javnih preduzeća sa Zakonom o javnim preduzećima, a članom 27. da su Upravljači dužni da usklade upravljanje Nacionalnim parkom sa odredbama ovog zakona, u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog Zakona.
Čl. 28. i 29. propisano je da danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe Zakona o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS”, br. 36/93, 44/93 – ispr., 53/93, 67/93, 48/94 i 101/05 – dr. zakon), čl. 6. i 7. i opis područja nacionalnih parkova, kao i da zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
IV. FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona nisu potrebna dodatna finansijska sredstva iz budzeta Republike Srbije. S obzirom da se sredstva redovno obezbeđuju svake godine zakonom o budzetu Republike Srbije. Sredstva subvencija utvrđena su za zaštićena područja od nacionalnog interesa u Razdelu 23 Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine, Glava 23.0, Program 0402 – Zaštita životne sredine, Funkcija 560 – Zaštita životne sredine neklasifikovana na drugom mestu, Programska aktivnost 0001 – Zaštita prirode, Ekonomska klasifikacija 451 – Subvencije javnim nefinansijskim preduzećima i organizacijama, na poziciji/aproprijaciji 451 ministarstva nadležnog za poslove zaštite životne sredine, u okviru subvencija za zaštićena prirodna dobra od nacionalnog interesa čiji se ukupni iznos utvrđuje zakonom o budzetu Republike Srbije.
Visina sredstava za svaki Nacionalni park, određuje se na osnovu programa upravljanja i programa poslovanja, na koji saglasnost daje Vlada, shodno aktu Vlade kojim se vrši raspored prethodno spomenutih sredstava subvencija. Glavni prihodi za podmirivanje troškova upravljanja Nacionalnog parka su iz delatnosti javnog preduzeća i od naknada za korišćenje nacionalnog parka.
V. ANALIZA EFEKATA ZAKONA
Strateški cilj Republike Srbije, u procesu pridruživanja Evropskoj uniji, jeste da se izvrši usklađivanje domaćih propisa sa propisima Evropske unije ali i obezbedi sistem za primenu donetih zakona.
Donošenjem ovog zakona ostvaruje se niz pozitivnih efekata u domenu ciljeva utvrđenih Prostornim planom Republike Srbije, strateškim dokumentima u oblasti zaštite prirode, životne sredine i održivog razvoja i međunarodnim ugovorima i programima, a pre svega povećanje površine zaštićenih područja i zaštita biodiverziteta, posebno ekološki značajnih područja koja će biti deo ekološke mreže Natura 2000 čije je uspostavljanje jedan od uslova pristupa EU.
Koji se problemi rešavaju zakonom?
– preciznije su definisani režimi zaštite u Nacionalnom parku, tako što su taksativno nabrojane aktivnosti i radovi koje nije moguće obavljati u pojedinim stepenima zaštite, što stvara veću pravnu sigurnost za potencijalne investitore;
– jasnije se definišu obaveze upravljača, kroz sprovođenje režima zaštite u nacionalnom parku i upravljanje prirodnim vrednostima (gazduje šumama i drugim prirodnim resursima), građevinskim zemljištem koje mu je preneto na korišćenje i upravljanje, objektima koji služe upravljanju prirodnim vrednostima, kao i drugim nepokretnostima koje mu se povere na upravljanje;
– jasnije se definiše razvoj i upravljanje, pravila ponašanja, politika održivog razvoja i finansiranje Nacionalnog parka;
– jačanje društvenog konsenzusa i širenje svesti u vezi javnog interesa zaštite prirode i efikasnije obezbeđivanje interesa nosilaca ekološki odgovornog odnosno održivog socio-ekonomskog razvoja u Nacionalnom parku.
Koji ciljevi treba da se postignu donošenjem zakona?
Predložena rešenja su izraz uočene potrebe da se preciznije i jasnije definišu postupci i procedure za planove, osnove, programe, projekte, radove i aktivnosti na teritoriji Nacionalnog parka, u cilju stvaranja sigurnijeg pravnog ambijenta, u kome su za potencijalne investitore pravila ponašanja unapred poznata; stvara se pravna sigurnost kroz preciznije definisanje režima zaštite u Nacionalnom parku, čime se stvara ambijent u kome su pravila ponašanja, odnosno dozvoljene i nedozvoljene aktivnosti u pojedinim zonama unapred precizno i jasno definisane; uspostavlja se poštovanje ograničenja koje postavlja očuvanje ravnoteže u prirodi, kroz donošenje planskih dokumenata, propisivanje prava i obaveza svih subjekata u postupku donošenja planova, programa i osnova kao i nosilaca projekata, radova i aktivnosti u prirodi.
Da li su razmatrane druge mogućnosti za rešenje problema?
Pitanja koja su predmet ovog zakona su sistemske prirode i njihovo rešavanje je moguće jedino zakonom kojim se ova pitanja uređuju.
S obzirom na to da je Zakon o nacionalnim parkovima, osim odredaba čl. 6. i 7. i opisa područja nacionalnih parkova, stavljanje van snage stupanjem na snagu Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS”, broj 36/09), neophodno je bilo doneti zakon koji će na sveobuhvatan način regulisati oblast zaštite i razvoja nacionalnih parkova.
Zašto je donošenje novog zakona najbolje rešenje?
Materija kojom se celovito uređuje oblast zaštite i razvoja Nacionalnog parka ne može se ustrojiti bez postojanja zakonskog akta koji daje osnov za uređivanje prava i obaveza svih subjekata zaštite prirode, a radi ostvarivanja postavljenih ciljeva.
Zaštita, očuvanje i unapređivanje biološke (genetičke, specijske, ekosistemske), geološke i predeone raznovrsnosti je dinamičan proces koji zahteva stalno usklađivanje ljudskih aktivnosti, ekonomskih i društvenih razvojnih planova, programa, osnova i projekata u cilju održivog korišćenja obnovljivih i neobnovljivih prirodnih vrednosti i resursa Nacionalnog parka, što su osnovni razlozi za donošenje ovog zakona.
Posebno treba naglasiti da se Predlogom zakona utvrđuju mere zaštite prirode i prirodnih vrednosti u Nacionalnom parku, uspostavljanjem sistema praćenja prirodnih vrednosti, utvrđivanjem i sprovođenjem uslova i mera zaštite prirode i predela u osnovama i programima upravljanja prirodnim resursima u rudarstvu, energetici, saobraćaju, vodoprivredi, poljoprivredi, šumarstvu, lovstvu, ribarstvu, turizmu i drugim delatnostima od uticaja na prirodu, donošenjem i sprovođenjem planova upravljanja, uspostavljanjem sistema upravljanja prirodnim vrednostima, razvijanjem svesti o potrebi zaštite Nacionalnog parka u procesu vaspitanja i obrazovanja, kao i utvrđivanjem odgovornosti subjekata zaštite.
Na koga će i kako uticati rešenja predložena u zakonu?
Predložena rešenja će uticati na:
– Upravljača Nacionalnog parka, kroz dobijanje većih prava i ovlašćenja, proširenje obaveza i jačanje odgovornosti u izradi i primeni planova upravljanja i pravilnika o unutrašnjem redu, organizaciji, obuci i opremanju čuvarskih službi;
– subjekte planiranja i nosioce privrednih aktivnosti, kroz jasnije prepoznavanje zabrana, ograničenja i obaveza koje zakon propisuje, povećanu pravnu sigurnost u planiranju i ostvarivanju dozvoljenih aktivnosti i efikasnijem usaglašavanju ekološkog i razvojnog interesa i rešavanju konflikata;
– fizička lica, odnosno građane kroz stvaranje uslova za efikasnije očuvanje i uređenje nacionalnog parka, odnosno mesta, objekata i zona koje služe za široki spektar različitih potreba ljudi, pre svega za rekreaciju, sport, odmor i uživanje u prirodi, širenje znanja i naučna istraživanja, kao i kroz veću efikasnost u ostvarivanju svojih prava na naknadu štete pričinjenu primenom propisanih režima zaštite i sprovođenjem zaštitnih mera.
Koji su troškovi koje će primena zakona izazvati građanima i privredi (naročito malim i srednjim preduzećima)?
Predlogom zakona ne uvode se promene u sadašnja prava, uslove i način korišćenja prirodnih resursa, zemljišta i drugih nepokretnosti.
Takođe, ne uvode se nove naknade, a maksimalne iznose i druge bitne elemente naknada za korišćenje Nacionalnog parka određuje Vlada, što je do sada bilo u nadležnosti upravljača.
Da li pozitivni efekti donošenja zakona opravdavaju troškove njegove primene?
Rešenja predložena zakonom obezbeđuju, pozitivne efekte koji prevazilaze troškove primene zakona.
Zakonom o zaštiti prirode već su ustanovljena osnovna načela zaštite prirode na kojima su zasnovane odredbe i ovog zakona, a kojima se ostvaruje zaštita, očuvanje i unapređenje biološke geološke i predeone raznovrsnosti Nacionalnog parka.
Da li zakon stimuliše pojavu novih privrednih subjekata na tržištu i tržišnu konkurenciju?
Imajući u vidu da zaštita prirode predstavlja opšti interes za Republiku Srbiju činjenica je da su već Zakonom o zaštiti prirode ustanovljena određena ograničenja, odnosno uslovi i mere pod kojima se mogu obavljati privredne i druge aktivnosti u prirodi, i kao takvi su ugrađeni i u ovaj zakon.
Koje će mere tokom primene zakona biti preduzete da bi se ostvarili razlozi za donošenje zakona?
Tokom primene zakona preduzeće se institucionalno-organizacione i tehničke-operativne mere.
Institucionalne i organizacione mere podrazumevaju uspostavljanje saradnje i odgovornosti svih subjekata zaštite prirode u postupku donošenja planova, osnova i programa, kao i realizovanja projekata, radova i aktivnosti u Nacionalnom parku
Tečničke/operativne mere jesu uspostavljanje i vođenje baze podataka prirodnih i drugih vrednosti Nacionalnog parka.
Kapaciteti za sprovođenje predloženih rešenja i plan aktivnosti i mera za sprovođenje zakonskih rešenja
Za sprovođenje ovog zakona odgovorno je Ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine. Ministarstvo vrši upravni nadzor nad radom Upravljača.
Ministarstvo, u vršenju nadzora nad radom Upravljača, može da zahteva izveštaje o radu, obaveštenja o vršenju poverenih poslova, upozori na neizvršavanje poverenih poslova; daje saglasnost na akt o unutrašnjoj sistematizaciji; izdaje obavezne instrukcije i vrši druge poslove u skladu sa zakonom o državnoj upravi.
Inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo, preko inspektora nadležnih za poslove zaštite životne sredine.
Da li su zainteresovane strane imale priliku da iznesu svoje stavove o zakonu?
U Radnoj grupi za izradu Nacrta zakona o nacionalnim parkovima je osim predstavnika nadležnog Ministarstva, bilo i: predstavnika Pokrajinskog sekretarijata za urbanizam, graditeljstvo i zaštitu životne sredine, Zavoda za zaštitu prirode Srbije, Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode i Kancelarije za Kosovo i Metohiju.
U toku izrade Nacrta Zakona održano je sedam sastanaka Posebne radne grupe za izradu Nacrta zakona o nacionalnim parkovima.
Odbor Vlade za privredu i finansije je odredio program javne rasprave o Nacrtu zakona o nacionalnim parkovima a u skladu sa članom 41. stav 1. Poslovnika Vlade („Službeni glasnika RS”, br. 61/06, 69/08, 88/09, 33/10, 69/10, 20/11, 37/11, 30/13 i 76/14).
Javna rasprava o Nacrtu zakona sprovedena je u skladu sa usvojenim Programom javne rasprave u periodu od 1. – 30. oktobra 2014. godine, u Beogradu, Donjem Milanovcu, a tekst Zakona je bio zvanično dostupan na internet prezentaciji ministarstva www. eko.minpolj.gov.rs.
Javnu raspravu o Zakonu, Ministarstvo organizovalo je u formi prezentacija i rasprava o Zakonu, koje su održane:
– u Beogradu, u Privrednoj komori Srbije, Terazije 23, dana 1. oktobra 2014. godine u periodu od 10 do 13 časova;
– u Donjem Milanovcu, u prostorijama Javnog preduzeća „Nacionalni park Đerdapˮ, Kralja Petra I 14, dana 8. oktobra 2014. godine, u periodu od 12 do 14 časova;
– u Sremskoj Kamenici, u prostorijama mesne zajednice Sremska Kamenica, Kralja Petra I 1, dana 13. oktobra 2014. godine, u periodu od 11 do 13 časova;
– u Brusu, u prostorijama opštine Brus, Kralja Petra I 120, dana 24. oktobra 2014. godine, u periodu od 12 do 14 časova i
– u Bajinoj Bašti, u prostorijama opštine Bajina Bašta, Dušana Višića 28, dana 30. oktobra 2014. godine, u periodu od 12 do 14 časova;
Učesnici u javnoj raspravi bili su predstavnici državnih organa i organizacija, javnih preduzeća za upravljanje nacionalnim parkovima, predstavnici organizacija za zaštitu prirode i nevladinog sektora, naučna i stručna javnost, kao i druge zainteresovane strane.
Učesnici javnih prezentacija Nacrta zakona pozvani su da primedbe, predloge i sugestije, za vreme trajanja javne rasprave, dostavljaju Ministarstvu u formi obrasca za komentare putem elektronske pošte na adresu [email protected]. i [email protected] ili na adresu: Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine, Omladinskih brigada 1, 11070 Novi Beograd, sa naznakom „Javna rasprava – Nacrt zakona o nacionalnim parkovima”. Takođe, putem internet prezentacije ministarstva, pozvana je šira naučna i stručna javnost da dostavi svoje komentare i sugestije u predviđenom vremenskom roku.
Po okončanju postupka javne rasprave Ministarstvo je analiziralo sve primedbe, predloge i sugestije učesnika u javnoj raspravi i sačinilo izveštaj o sprovedenoj javnoj raspravi.
Nacrt zakona dobio je podršku svih uključenih zainteresovanih strana i zaključeno je da je opšta ocena da je tekst Nacrta zakona dobar, prihvatljiv za sve učesnike i usklađen sa savremenim tendencijama i zakonskim rešenjima u oblasti zaštite prirode.
Tokom trajanja javne rasprave primedbe, predloge i sugestije dostavilo je pet predstavnika državnih organa i organizacija, javnih službi, Upravljača, naučne i stručne javnosti, udruženja i zainteresovanih građana.
Dostavljeni predlozi i sugestije pretežno su se odnosili na predviđena zakonska rešenja koja se odnose na granice režima i površine parkova.
IZJAVA O USKLAĐENOSTI PROPISA SA PROPISIMA EVROPSKE UNIJE
1. Organ državne uprave, odnosno drugi ovlašćeni predlagač propisa
Ovlašćeni predlagač Vlada
Obrađivač Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine
2. Naziv propisa
Predlog zakona o nacionalnim parkovima
Draft Law on Nacional Parks
3. Usklađenost propisa sa odredbama Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, sa jedne strane, i Republike Srbije sa druge strane („Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Sporazum), odnosno sa odredbama Prelaznog sporazuma o trgovini i trgovinskim pitanjima između Evropske zajednice, sa jedne strane, i Republike Srbije, sa druge strane („Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Prelazni sporazum)
a) Odredba Sporazuma i Prelaznog sporazuma koja se odnose na normativnu sadržinu propisa
b) Prelazni rok za usklađivanje zakonodavstva prema odredbama Sporazuma i Prelaznog sporazuma
v) Ocena ispunjenosti obaveze koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma
g) Razlozi za delimično ispunjavanje, odnosno neispunjavanje obaveza koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma
d) Veza sa Nacionalnim programom za integraciju Republike Srbije u Evropsku uniju
4. Usklađenost propisa sa propisima Evropske unije
a) Navođenje primarnih izvora prava EU i usklađenost sa njima
b) Navođenje sekundarnih izvora prava EU i usklađenost sa njima
v) Navođenje ostalih izvora prava EU i usklađenst sa njima
g) Razlozi za delimičnu usklađenost, odnosno neusklađenost
d) Rok u kojem je predviđeno postizanje potpune usklađenosti propisa sa propisima Evropske unije
5. Ukoliko ne postoje odgovarajući propisi Evropske unije sa kojima je potrebno obezbediti usklađenost treba konstatovati tu činjenicu. U ovom slučaju nije potrebno popunjavati Tabelu usklađenosti propisa. Tabelu usklađenosti nije potrebno popunjavati i ukoliko se domaćim propisom ne vrši prenos odredbi sekundarnog izvora prava Evropske unije već se isključivo vrši primena ili sprovođenje nekog zahteva koji proizilazi iz odredbe sekundarnog izvora prava
Ovim zakonom ne vrši se transponovanje propisa Evropske unije sa kojima je potrebno obezbediti usklađenost.
Usklađenost sa propisima Evropske unije, posebno sa Direktivom o staništima i Direktivom o pticama (Council Directive on the conservation of wild birds (32009L0147 i Council Directive on the conservation of natural habitats and of wild fauna I flora (1992L0043-EEC), ostvarena je kroz Zakon o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 91/10- ispravka) i podzakonske akte na osnovu toga zakona.
Jedan od osnovnih razloga za donošenje ovog zakona je stavljanje van snage Zakona o nacionalnim parkovima, („Službeni glasnik RS”, br. 39/93, 44/93 – ispravka, 53/93 – dr. zakon, 67/93 – dr. zakon, 48/94 – dr. zakon, 101/05 – dr. zakon i 36/09 – dr. zakon) osim odredaba čl. 6. i 7. i opisa područja nacionalnih parkova, stupanjem na snagu Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS”, broj 36/09, 88/10 i 91/10 – ispravka), a do donošenja posebnog zakona.
6. Da li su prethodno navedeni izvori prava EU prevedeni na srpski jezik?
7. Da li je propis preveden na neki službeni jezik EU?
Nije preveden
8. Učešće konsultanata u izradi propisa i njihovo mišljenje o usklađenosti