O B R A Z L O Ž E Nj E
I. USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u članu 99. stav 1. tačka 11. Ustava Republike Srbije, kojim je, između ostalog, propisano da Narodna skupština usvaja završni račun Republike Srbije, na predlog Vlade.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
U skladu sa odredbama Zakona o budzetskom sistemu („Službeni glasnik RS”, br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11 93/12, 62/13, 63/13-ispravka i 108/13 – u daljem tekstu: Zakon), po isteku godine za koju je budzet donet, sastavlja se završni račun budzeta. U završnom računu budzeta iskazani su ukupno ostvareni prihodi i primanja budzeta, kao i ukupno izvršeni rashodi i izdaci u periodu od 1. januara do 31. decembra godine za koju je budzet donet.
Završni račun budzeta za 2012. godinu, sačinjen je u skladu sa Zakonom, odnosno na osnovu podataka iz godišnjih izveštaja o izvršenju budzeta direktnih korisnika sredstava budzeta i konsolidovanih godišnjih izveštaja o izvršenju budzeta direktnih korisnika sredstava budzeta koji u svojoj nadležnosti imaju indirektne korisnike budzetskih sredstava.
III. SADRŽINA ZAKONA
Zakonom o budzetu Republike Srbije za 2012. godinu („Službeni glasnik RS”, br. 101/11 i 93/12, u daljem tekstu: Zakon o budzetu), planirani su prihodi i primanja budzeta Republike Srbije u iznosu od 829,6 mlrd. dinara, a rashodi i izdaci u iznosu od 1.018,6 mlrd. dinara. Ključna promena u prezentaciji Zakona o budzetu jeste prikazivanje prihoda i primanja i rashoda i izdataka po bruto principu. Bruto princip podrazumeva prikazivanje prihoda i primanja, kao i rashoda i izdataka po svim izvorima finansiranja.
Prilikom izvršavanja rashoda i izdataka budzeta Republike u 2012. godini, bilo je neophodno da se dodeljene aproprijacije za pojedine direktne korisnike budzetskih sredstava menjaju na zahtev direktnog korisnika i povećaju na teret tekuće budzetske rezerve. Zakonom je data mogućnost da se iznos aproprijacije koji nije moguće iskoristiti, unese u tekuću budzetsku rezervu i koristi za namene za koje nisu predviđena sredstva u dovoljnom obimu ili za namene koje nisu predviđene Zakonom o budzetu, što je i učinjeno Zaključkom Vlade.
Ostvareni prihodi i primanja budzeta Republike Srbije za 2012. godinu iznose ukupno 853,3 mlrd. dinara, odnosno 102,9% u odnosu na plan, od toga: transferi, prihodi od prodaje dobara i usluga i donacije indirektnih budzetskih korisnika iznose ukupno 64,6 mlrd. dinara.
U strukturi ukupnih prihoda i primanja budzeta učestvovali su prihodi i primanja od:
– poreza na dodatu vrednost, u iznosu od 367,5 mlrd. dinara, sa učešćem od 43,1% i ostvarenjem od 98,7% od planiranih;
– akciza, u iznosu od 180,6 mlrd. dinara, sa učešćem od 21,2% i ostvarenjem od 94,0% od planiranih;
– poreza na dohodak građana, u iznosu od 46,4 mlrd. dinara sa učešćem od 5,4% i ostvarenjem od 101,4% od planiranih;
– poreza na dobit preduzeća, u iznosu od 48,8 mlrd. dinara sa učešćem od 5,7% i ostvarenjem od 102,7% od planiranih;
– carina, u iznosu od 35,8 mlrd. dinara sa učešćem od 4,2% i ostvarenjem od 102,2% od planiranih.
Ostali poreski prihodi, u iznosu od 7,7 mlrd. dinara, učestvuju sa 0,9% u strukturi ostvarenih prihoda i primanja budzeta i ostvarenjem od 101,8% od planiranih, dok neporeski prihodi, u iznosu od 161,2 mlrd. dinara, učestvuju sa 18,9% i ostvarenjem od 126,6% od planiranih.
Rashodi i izdaci budzeta i izdaci za nabavku finansijske imovine(u cilju sprovođenja javnih politika) Republike Srbije za 2012. godinu izvršeni su u iznosu od 1.049,7 mlrd. dinara, odnosno 101,6% u odnosu na plan, od toga: ukupni rashodi i izdaci indirektnih budzetskih korisnika iznose ukupno 64,6 mlrd. dinara.
U strukturi rashoda i izdataka najveći procenat učešća imaju transferi organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja, i to 27,5% (288,9 mlrd. dinara), odnosno 98,7% u odnosu na plan.
Rashodi za zaposlene učestvuju sa 25,0% u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima, što čini iznos od 262,6 mlrd. dinara, odnosno 105,4% u odnosu na plan.
Naknade za socijalnu zaštitu iz budzeta, u strukturi budzetskih rashoda i izdataka, učestvuju sa 9,0% što iznosi 94,6 mlrd. dinara, odnosno 100,7% u odnosu na plan.
Transferi ostalim nivoima vlasti učestvuju sa 7,0% u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima ili 73,5 mlrd. dinara, odnosno 100,1% u odnosu na plan.
Subvencije u strukturi budzetskih rashoda i izdataka učestvuju sa 8,2% što čini iznos od 86,6 mlrd. dinara, odnosno 97,1% u odnosu na plan.
Rashodi za korišćenje roba i usluga učestvuju sa 9,8% u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima što čini iznos 102,8 mlrd. dinara, odnosno 111,1% u odnosu na plan.
Rashodi po osnovu otplate kamata učestvuju sa 6,0% u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima ili 60,2 mlrd. dinara, odnosno 95,9% u odnosu na plan.
Dotacije međunarodnim organizacijama učestvuju sa 0,1%, odnosno sa 0,6 mlrd. dinara u ukupnom budzetskim rashodima i izdacima, a ostvarene su u iznosu od 79,0% u odnosu na plan.
Ostale dotacije i transferi učestvuju sa 0,1%, odnosno sa 0,9 mlrd. dinara u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima, a ostvarene su u iznosu od 94,1% u odnosu na plan.
Kapitalni izdaci učestvuju sa 4,0%, odnosno sa 42,3 mlrd. dinara u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima, a ostvareni su u iznosu od 98,9% u odnosu na plan.
Izdaci za nabavku finansijske imovine (u cilju sprovođenja javnih politika) učestvuju sa 1,4%, odnosno sa 15,2 mlrd. dinara u ukupnim budzetskim rashodima i izdacima, a ostvareni su u iznosu od 104,6% u odnosu na plan.
Izveštaj o izvršenju budzeta sa obrazloženjem prihoda i primanja po vrstama i ukupnih rashoda i izdataka po ekonomskoj klasifikaciji za 2012. godinu, dat je u prilogu.
IV. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I
POJEDINAČNIH REŠENjA
Utvrđeni prihodi i primanja, rashodi i izdaci budzeta Republike Srbije za 2012. godinu, njegovo izvršenje, obim zaduživanja za potrebe finansiranja deficita i konkretnih projekata i korišćenje sredstava iz dodatnih prihoda i primanja, koji su prikazani u Predlogu zakona, opredeljeni su razlozima koji su uslovili njegovo donošenje (član 1).
U članu 2. Predloga zakona dati su ukupni prihodi i primanja po osnovu prodaje nefinansijske imovine budzeta Republike Srbije za 2012. godinu u iznosu od 853,3 mlrd. dinara, od toga: transferi, prihodi od prodaje dobara i usluga i donacije indirektnih budzetskih korisnika iznose ukupno 64,6 mlrd. dinara, a ukupni rashodi i izdaci za nabavku nefinansijske imovine budzeta Republike Srbije za 2012. godinu u iznosu od 1.034,4 mlrd. dinara, od toga: ukupni rashodi i izdaci za nabavku nefinansijske imovine indirektnih budzetskih korisnika iznose ukupno 64,6 mlrd. dinara. Rashodi i izdaci prikazani po bruto principu i obuhvataju pored rashoda i izdataka koji se finansiraju iz opštih prihoda budzeta i one rashode i izdatke koje korisnici budzetskih sredstava finansiraju iz donacija, domaćih i međunarodnih kredita, kao i prihoda koje korisnici ostvare prodajom dobara i usluga i drugih izvora finansiranja.
U Računu prihoda i primanja, rashoda i izdataka, ukupni fiskalni deficit utvrđen je u iznosu od 196,4 mlrd. dinara i sastoji se od budzetskog deficita u iznosu od 181,2 mlrd. dinara i izdataka za nabavku finansijske imovine (u cilju sprovođenja javnih politika) u iznosu od 15,2 mlrd. dinara; prihoda i primanja po vrstama; rashoda i izdataka po ekonomskim klasifikacijama i primanja i izdataka ostvarenih u Računu finansiranja.
U članu 3. stav 1. Predloga zakona prikazana su sredstva za finansiranje budzetskog deficita u iznosu od 181,2 mlrd. dinara, nabavku finansijske imovine u cilju sprovođenja javnih politika u iznosu od 15,2 mlrd. dinara i izdaci za nabavku finansijske imovine i otplatu glavnice po osnovu dugova domaćim i stranim kreditorima u iznosu od 339,3 mlrd. dinara za direktne i indirektne obaveze Republike Srbije koja su ostvarena u ukupnom iznosu od 535,7 mlrd. dinara, a obezbeđena su iz kredita domaćih i stranih finansijskih komercijalnih i multilateralnih institucija i inostranih vlada, kroz emitovanje državnih hartija od vrednosti (zapisi i obveznice emitovane na domaćem tržištu u domaćoj i stranoj valuti), iz primanja ostvarenih od emisije evroobveznica (državnih hartija od vrednosti emitovanih na inostarnom tržištu u domaćoj i stranoj valuti) u ukupnom iznosu od 499,0 mlrd. dinara i iz neraspoređenog viška prihoda budzeta iz ranijih godina, neutrošenih sredstava od donacija iz prethodnih godina, primanja od otplate kredita i neutrošenih sredstava od privatizacije iz prethodnih godina u ukupnom iznosu od 36,7 mlrd. dinara.
U članu 3. stav 2. prikazana je promena stanja na računu koja je ostvarena u iznosu od 19,9 mlrd. dinara.
U članu 3. stav 3. Predloga zakona dato je objašnjenje efekta ukidanja kategorije sopstvenih prihoda i njihovog iskazivanja kao redovnih prihoda budzeta, jer su neutrošena sredstva prihoda i primanja direktnih korisnika sredstava budzeta Republike Srbije, kao i budzetskih fondova u iznosu iznad ostvarenih rashoda i izdataka izvršenih kao izvor 13 – Neraspoređeni višak prihoda iz ranijih godina evidentirana u visini izvršenih rashoda i izdataka na dan 30. septembar 2012. godine. Neutrošena sredstva u iznosu iznad izvršenih rashoda i izdataka evidentirana su kao neraspoređeni višak prihoda budzeta iz ranijih godina. Prihodi po osnovu naplate sudskih taksi zadržali su karakter sopstvenih prihoda i koriste se za namene utvrđene zakonom. Ostvarena sredstva od privatizacije prenose se u 2013. godinu.
Članom 4. Predloga zakona raspoređeni su ukupni rashodi i izdaci, uključujući izdatke za otplatu glavnice duga u ukupnom iznosu od 1.392,2 mlrd. dinara, a finansirani su iz svih izvora finansiranja i iskazani su po korisnicima i programima u koloni 12.
Članom 5. Predloga zakona propisuje se da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
V. POTREBNA SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti sredstva u budzetu Republike Srbije.