Uredba o utvrđivanju Programa implementacije Prostornog plana Republike Srbije za period od 2016. do 2020. godine

PROGRAM

IMPLEMENTACIJE PROSTORNOG PLANA REPUBLIKE SRBIJEZA PERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE

UVOD

Narodna skupština donela je Zakon o Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Službeni glasnik RS”, broj 88/10 – u daljem tekstu: PPRS 2010-2020.), kojim je utvrđena obaveza donošenja programa implementacije Prostornog plana Republike Srbije za period od pet godina (član 4). Dana 1. decembra 2011. godine Vlada je donela Uredbu o utvrđivanju Programa implementacije Prostornog plana Republike Srbije od 2010. do 2020. godine, za period od 2011. do 2015. godine („Službeni glasnik RS”, broj 102/11 – u daljem tekstu: PI PPRS 2011-2015.).

U skladu sa odredbama člana 4. Zakona o o Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine (u daljem tekstu: Zakon o PPRS 2010-2020), člana 58. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka, 64/10 – US, 24/11, 121/12, 42/13 – US, 50/13 – US, 98/13 – US, 132/14 i 145/14, u daljem tekstu: Zakon o planiranju i izgradnji) i člana 79. Pravilnika o sadržini, načinu i postupku izrade dokumenata prostornog i urbanističkog planiranja („Službeni glasnik RS”, broj 64/15 – u daljem tekstu: Pravilnik), Program implementacije Prostornog plana Republike Srbije za period od 2016. do 2020. godine (u daljem tekstu: Program implementacije PPRS 2016-2020.), donosi Vlada, na predlog ministarstva nadležnog za poslove prostornog planiranja, u roku od jedne godine po isteku roka važenja donetog programa implementacije. Nosilac i koordinator pripreme Programa implementacije PPRS 2016-2020. je Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture (u daljem tekstu: MGSI), koje je poslove na izradi ovog programa poverilo Institutu za arhitekturu i urbanizam Srbije tekstu i JP Zavod za urbanizam Vojvodine.

Program implementacije PPRS 2016-2020. pripremljen je u skladu sa odredbama člana 4. Zakona o PPRS 2010-2020, člana 12. i člana 58. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji i člana 71. Pravilnika. Osnovni metodološki okvir za njegovu izradu postavljen je u PI PPRS 2011-2015.

Program implementacije PPRS 2016-2020. sadrži šest glava, i to: I. O Prostornom planu Republike Srbije; II. Razrada planskih rešenja PPRS 2010-2020. za period od 2016. do 2020. godine; III. O pokazateljima prostornog razvoja; IV. Veza sa strateškim prioritetima evropskih integracija; V. Razrada PPRS 2010-2020. ostalim planskim dokumentima u periodu od 2016. do 2020. godine i VI. Smernice za realizaciju informacionog sistema.

I. O PROSTORNOM PLANU I PROGRAMU NJEGOVE IMPLEMENTACIJE

O PPRS 2010-2020.

PPRS 2010-2020. rađen je i utvrđen posebnim zakonom 2010. godine u periodu početnih koraka približavanja članstvu Evropskoj uniji (u daljem tekstu: EU) i u metodološkom pogledu sadrži principe promovisane u dokumentu Evropa 2020 među kojima su najistaknutiji: održivost prostornog razvoja, decentralizacija kao instrument većeg angažovanja lokalnih i regionalnih resursa i vrednosti, policentrični teritorijalni razvoj sa naglašenom ulogom gradova, unapređenje saobraćajne pristupačnosti, prostorne dostupnosti usluga javnih službi i razvoj kulturnog identiteta.

Na osnovu sadržanih principa i detaljne analize, PPRS 2010-2020. je definisano pet osnovnih ciljeva prostornog razvoja Republike Srbije sa serijom operativnih ciljeva prostornog razvoja pojedinih sektora, aktivnosti i komunikacija, i to:

Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Teritorijalnu koheziju treba razumeti kao rezultat održivog aktiviranja celokupnog kapitala i potencijala onih teritorijalnih jedinica koje za to imaju odgovornost i kapacitet. To istovremeno znači i jačanje „mekog” kapitala (institucije, kadrovi, strateški planovi, kultura, obrazovanje i sl.), naročito u onim delovima Republike Srbije koji nemaju odgovarajući kapacitet. Socijalna kohezija, kao cilj prostornog razvoja označava napor ka smanjenju razlika u stepenu razvijenosti i jačanju teritorijalne konkurentnosti Republike Srbije kao celine, ali i njenih regionalnih podcelina. Ovaj cilj će se dostići, uz punu zakonodavnu i institucionalnu podršku politici uravnoteženog regionalnog razvoja, ravnomernu opremljenost i dostupnost saobraćajnoj i tehničkoj infrastrukturi, javnim službama i informacijama.

Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Rast konkurentnosti biće omogućen razvojem urbanih centara, odnosno centara razvoja od nacionalnog i regionalnog značaja, uz puno aktiviranje teritorijalnih potencijala i intenzivnije korišćenje teritorijalnog kapitala na principima održivosti, što zahteva efikasno sprovođenje svih tranzicionih i reformskih procesa koji mogu da aktiviraju regionalne razvojne potencijale – ljudske, materijalne i prirodne i doprinesu da teritorija Republike Srbije postane privlačna za investicije. Jačanje nadležnosti i odgovornosti za kvalitetniji i efikasniji prostorni razvoj jedinica lokalne samouprave i regionalnih celina, uz sistematsku podršku države, treba da omogući u konkurenciji uspeh onih koji povećavaju produktivnost, smanjuju troškove, jačaju institucije i investiraju u obrazovanje. Razvojem i modernizacijom svih mogućih vidova infrastrukturnih sistema biće unapređena pristupačnost regionalnih celina.

Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Unapređenje životne sredine biće zasnovano na racionalnom korišćenju prirodnih resursa, povećanju energetske efikasnosti, uz korišćenje obnovljivih izvora energije i uvođenje čistijih tehnoloških rešenja (posebno energetskih i saobraćajnih), temeljnom i sitematskom čišćenju Republike Srbije i principu regionalnog odlaganja otpada, znatnom smanjenju negativnih uticaja u urbanom i ruralnom okruženju, razvojem zelenih površina u gradovima, pošumljavanjem i uređenjem predela i drugim merama koje će obezbediti zdraviji i udobniji život, u skladu sa višim standardima u Evropi.

Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Zaštita i održivo korišćenje prirodnog i kulturnog nasleđa činiće osnov identiteta Republike Srbije i njenih regionalnih celina, ali i osnovu budućeg privrednog/turističkog razvoja. U skladu sa prioritetima prostornog razvoja Republike Srbije, biće potrebno insistirati na razvoju mreža zaštićenih područja i kulturnih predela u skladu sa svetskim i evropskim standardima i konvencijama.

Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Funkcionalno povezivanje sa regionima u okruženju, odnosno teritorijalna saradnja Republike Srbije, odvijaće se u skladu sa evropskim principima prekogranične, transnacionalne i interregionalne saradnje i predstavljaće važan zadatak svih nivoa uprave u ostvarivanju prostorne integracije u evropsko okruženje. Da bi se to ostvarilo, biće potrebna jasna i konstantna politika, kao i adekvatan zakonodavni okvir koji će omogućiti razvoj projekata u skladu sa evropskim i nacionalnim fondovima. Među temama koje su od značaja za formulisanje projekata jesu teme koje se odnose na zaštitu životne sredine, zaštitu i povezivanje prirodnog i kulturnog nasleđa, razvoj tehničke infrastrukture i saobraćaja, poljoprivrede, turizma i dr.

Koncepcijom prostornog razvoja PPRS 2010-2020. utvrđena su osnovna opredeljenja i propozicije razvoja Republike Srbije. Osnovno plansko opredeljenje je dugoročni uravnoteženiji i održiv prostorni razvoj države i svih njenih konstitutivnih teritorijalnih jedinica mobilisanjem razvojnih potencijala, većim angažovanjem i razvojem teritorijalnog, socijalnog, humanog i kulturnog kapitala i svih regionalnih celina (regiona, NSTJ 2) i podcelina (oblasti, NSTJ 3).

Približavanje i viši kvalitet življenja i rada u urbanim i ruralnim područjima omogućiće očuvanje i jačanje njihovog demografskog i humanog kapitala i podsticati povoljniju distribuciju stanovništva zasnovanu na teritorijalnom kapitalu područja. Za uravnoteženiji prostorni razvoj Republike Srbije ključnu ulogu imaće privlačni, konkurentni i inovativni urbani centri u funkcionalnoj konstelaciji sa ruralnim okruženjem. U tom pogledu najdinamičniji i najsnažniji urbani centri Beograd, Novi Sad, Kragujevac i Niš, na središnjoj osovini sever-jug, biće nosioci prostornog, odnosno integrisanog i održivog razvoja kako svojih metropolitenskih područja tako i Republike Srbije u celini, uz neophodnu podršku većih regionalnih centara, pre svega Užica u zapadnom i Zaječara u istočnom delu Republike Srbije, kao i gradova u Šumadijskoj i Pomoravskoj oblasti koji će dobiti podršku za ubrzaniji razvoj kao fokusne tačke regiona kojima pripadaju. Relativnu ravnotežu ovim urbanim centrima predstavljaće veći regionalni centri na zapadu i istoku Republike Srbije i njihova funkcionalna urbana područja, koji će dobiti podršku za ubrzaniji razvoj kao regionalne fokusne tačke. U ostvarivanju uravnoteženijeg prostornog razvoja značajnu ulogu imaće dinamičnija urbano/ruralna struktura Republike Srbije koju će ostvarivati značajan deo seoskih i prigradskih naselja funkcionalno vezanih sa urbanim centrima, tj. u obuhvatu funkcionalnih urbanih područja.

Osim očuvanja i jačanja uravnoteženijeg prostornog razvoja, jača i konkurentnija pozicija Republike Srbije i njenih regionalnih celina povećanjem pristupačnosti, jačanjem funkcionalnih veza, artikulisanjem kako regionalnog i nacionalnog, tako i urbanog i ruralnog identiteta i, posebno, očuvanjem i unapređenjem kvaliteta životne sredine. Za ovo će biti nužna podrška države (saobraćajna i infrastrukturna pristupačnost, poreske intervencije radi privlačenja investicija, stručna pomoć i sl.), naročito na devastiranim, ekonomski i socijalno teško ugroženim područjima, kako bi se ojačao njihov demografski i ekonomski kapacitet. Za delove teritorije Republike Srbije izvan funkcionalnih urbanih područja regionalne institucije će definisati posebne projekte kojima će se ti delovi revitalizovati, razvijati i uređivati u skladu sa teritorijalnim potencijalima, koncepcijom i prioritetima zaštite i održivog korišćenja prirodih resursa i dobara i održivog razvoja poljoprivrede, vodoprivrede, turizma i drugih ekonomskih aktivnosti. Pojedina periferna, udaljena i nedovoljno integrisana ruralna područja, sa slabim teritorijalnim potencijalom, predeono će se uređivati i sezonski koristiti ili će prednost biti data prirodnim procesima prema opredeljenjima zaštite i održivog korišćenja prirodih resursa i dobara.

Poseban značaj za budući prostorni razvoj ima prostorna integracija Republike Srbije i njenih regiona i opština u okruženje. Ovo se ostvaruje na tri nivoa – prekogranično, međuregionalno i transdržavno. Programi saradnje biće definisani u skladu sa statusom Republike Srbije u procesu evrointegracija. Nastaviće se međuregionalna kooperacija ostvarena u saradnji Banata sa županijama i regionima u Mađarskoj i Rumuniji (DKTM Evroregion) i severozapadne Bačke sa Republikom Xrvatskom i Mađarskom, aktivirati saradnja u prekodrinskom pojasu i oživeti saradnja regiona u istočnoj Srbiji sa regionima u Rumuniji („Gvozdena vrata”), odnosno u jugoistočnoj Srbiji sa Republikom Bugarskom, Republikom Makedonijom i Crnom Gorom. Preko evropskog programa INTERREG dobiće podršku i međuregionalna saradnja regiona i oblasti u Republici Srbiji sa regionima u Evropi. Transdržavna kooperacija Republike Srbije, odnosno njenih regiona i oblasti, ostvariće se oko velikih transdržavnih sistema među kojima su najznačajniji Koridor X, Koridor VII (Podunavlje), Podrinje, Posavina i Karpati, u skladu sa potpisanim konvencijama o saradnji Republike Srbije sa zemljama duž tih sistema. Ovim Republika Srbija treba da potvrdi i unapredi svoj geostrateški položaj u evropskom okruženju.

O PI PPRS 2011-2015.

PI PPRS 2011-2015. donet je u decembru 2011. godine. Na taj način je po prvi put u Republici Srbiji otvoren put ka odgovornom pristupu ostvarenja krovnog strateško-razvojnog dokumenta kakav je Prostorni plan Republike Srbije, odnosno ka trajnom praćenju i ocenjivanju izvršenja strateških prioriteta i projekata utvrđenih u PPRS 2010-2020. u posle-planskoj fazi. Proces programiranja implementacije krovnog planskog dokumenta praćen je izveštavanjem Vlade (član 58. Zakona o planiranju i izgradnji) o stanju prostornog razvoja Republike Srbije i ostvarivanju PPRS 2010-2020. Time je omogućeno kontinualno planiranje razvoja Republike Srbije.

Prvi program implementacije PPRS 2010-2020. rađen je prema istoj metodološkoj matrici, kao i PPRS 2010-2020, obuhvatajući i ukrštajući tri ključne dimenzije razvoja Republike Srbije – ekološko-fizičku, socijalnu i ekonomsku. Ove tri dimenzije su shvaćene kao predmet institucionalne odgovornosti nadležnih institucija, njihove horizontalne i vertikalne koordinacije koja je relativno uspešno ostvarena u izradi tog programa. Ideja je bila da se u toku pripreme PI PPRS 2011-2015. na određen način kontroliše ostvarivost planskih koncepcija i rešenja, a da se kontinualnim izveštavanjem konstatuju i eventualne potrebe za izmenom ili dopunom PPRS 2010-2020, ili da budu agregirane do izrade i donošenja novog Prostornog plana Republike Srbije 2020. godine.

Metodološka matrica i potrebe kontinaulnog programiranja, praćenja i izveštavanja o implementaciji PPRS 2010-2020. i prostornom razvoju Republike Srbije, uslovili su sadržaj PI PPRS 2011-2015, koji je obuhvatio sledeće glave:

I. Prostorni plan Republike Srbije od 2010. do 2020. godine,

II. O Programu implementacije,

III. O strateškim prioritetima,

IV. Strateški prioriteti,

V. O pokazateljima prostornog razvoja,

VI. Detaljni pregled glavnih pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije,

VII. O informacionom sistemu,

VIII. Konceptualno rešenje informacionog sistema praćenja i ocenjivanja Prostornog plana Republike Srbije,

IX. Okvirni model godišnjeg izveštavanja.

Ključne propozicije utvrđene u PI PPRS 2011-2015. su sledeće: 125 detaljno razrađenih strateških prioriteta PPRS 2010-2020. za period 2010-2015. godine; 106 pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije; konceptualno rešenje; principi realizacije i predlog akcionog plana razvoja informacionog sistema PPRS 2010-2020.

3. IZVEŠTAJI O OSTVARIVANJU PROSTORNOG PLANA REPUBLIKE SRBIJE I STANJU PROSTORNOG RAZVOJA U PERIODU OD 2011. DO 2014. GODINE

Vlada usvaja godišnje izveštaje o ostvarivanju PPRS 2010-2020. i stanju prostornog razvoja Republike Srbije (u daljem tekstu: Izveštaj). Izveštaji su u periodu 2011-2014. godine bili koncipirani tako da sadrže sledećih pet celina:

stanje pokazatelja prostornog razvoja,

realizaciju prioritetnih strateških projekata iz PPRS 2010-2020,

pokrivenost Republike Srbije prostorno-planskom dokumentacijom,

informacioni sistem o prostornom razvoju Republike Srbije i

ocenu stanja prostornog razvoja Republike Srbije.

Na osnovu Izveštaja iz prethodnog perioda sledi pregled realizacije strateških prioriteta i trend vrednosti pokazatelja po opštim ciljevima razvoja iz PPRS 2010-2020.

3.1. Realizacija strateških prioriteta utvrđenih PI PPRS 2011-2015.

U Prilogu 2. Izveštaja o ostvarivanju Prostornog plana Republike Srbije i stanju prostornog razvoja Republike Srbije 2014. godine dat je pregled statusa realizacije strateških prioriteta utvrđenih PI PPRS 2011-2015. godine, zaključno sa 2014. godinom. Prema tom izveštaju, status realizacije predviđenih 125 strateških prioriteta je sledeći:

završena je realizacija 11 strateških prioriteta ili 9%;

postojao je napredak u realizaciji 72 strateška prioriteta ili 58%;

aktivnosti na realizaciji 24 strateška prioriteta stagniraju ili 19%;

nema napretka ili nisu dostavljeni podaci o realizaciji 18 strateških prioriteta ili 14%.

U toku pripreme Programa implementacije PPRS 2016-2020. godine analizirani su svi nerealizovani strateški prioriteti utvrđeni prethodnim programom implementacije, tako da je sa akterima na republičkom i pokrajinskom nivou upravljanja utvrđena mogućnost njihove realizacije u periodu do 2020. godine u glavi II. RAZRADA PLANSKIH REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZA PERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE ovog programa.

3.2. Ostvarivanje opštih ciljeva Prostornog plana Republike Srbije u periodu od 2011. do 2014. godine

U Izveštaju o ostvarivanju Prostornog plana Republike Srbije i stanju prostornog razvoja Republike Srbije 2014. godine data je kvalitativna analiza pokazatelja za period od 2011. do 2014. godine po opštim ciljevima razvoja utvrđenim PPRS 2010-2020. Polazeći od tog izveštaja, iznosi se generalna ocena ostvarivanja opštih ciljeva razvoja:

Cilj 1 – Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Iako većina pokazatelja za praćenje i procenu ovog cilja ukazuje na generalno pozitivne razvojne trendove, kvalitativna analiza drugih pokazatelja razvoja ukazuje na potrebu definisanja novih i dodatnih mera i aktivnosti radi poboljšanja starosne i demografske strukture stanovništva, prostornog razmeštaja stanovništva, ekonomskih performansi, dostupnosti javnih službi i ublažavanja regionalnih dispariteta (u pogledu razvijenosti, kupovne moći i zaposlenosti stanovništva) u Republici Srbiji.

Cilj 2 – Regionalna konkurentnost i pristupačnost

U periodu od 2011. do 2014. godine zabeležen je pozitivan rast bruto društvenog proizvoda (u daljem tekstu: BDP) po stanovniku, porast učešća izvoza u BDP, kao i porast ukupnog obima investicija. Ne prate se pokazatelji ustanovljeni za saobraćajnu pristupačnost regiona i oblasti, tako da ne može da se oceni napredak ovog značajnog aspekta regionalne konkurentnosti. Zabeležen je porast pristupačnosti širokopojasnim elektronskim komunikacionim sistemima, kao i povećanje broja preduzeća sa inovacijama. Promena strukture zaposlenosti po privrednim sektorima u korist sektora usluga istovremeno ukazuje na nepovoljne tendencije u razvoju industrije. Procenat BDP koji se ulaže u istraživanje i razvoj je još uvek niži od 1%, što je doprinelo padu (2014) ionako niskog udela broja radno sposobnih lica zaposlenih u strateškim razvojnim oblastima visokih tehnologija, istraživanja i razvoja.

Cilj 3 – Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

U narednom periodu potrebno je uložiti dodatne napore i definisati nove mere kako bi se izvori zagađenja vode, vazduha i zemljišta stavili i održali u granicama dozvoljenih vrednosti. Potrebno je unaprediti sprovođenje donetih državnih strategija (o održivom korišćenju prirodnih resursa, razvoju poljoprivrede, šumarstva, upravljanju mineralnim resursima) i obezbediti efikasniju kontrolu korišćenja prirodnih resursa, kontrolu širenja građevinskih područja, razvoj komunalnih sistema koji sistemski rešavaju pitanje unapređenja životne sredine (uspostavljanje sistema regionalnih deponija, sistema za prečišćavanje otpadnih voda i dr.) i intenzivirati napore na unapređenju zaštite od prirodnih nepogoda i tehnoloških rizika. Od posebnog značaja će biti razvoj visoko-tehnoloških industrija i drugih industrijskih sektora, čime bi se zadržao odliv visoko kvalifikovane radne snage van zemlje.

Cilj 4 – Zaštićeno i održivo korišćenje prirodnog i kulturnog nasleđa i predela

Pokazatelji za praćenje ovog cilja ukazuju na napredak u pogledu broja i prostornog obuhvata zaštićenog prirodnog i kulturnog nasleđa, koji je ipak nedovoljan prema strateškoj ideji EU i Republike Srbije o dostizanju većeg procenta teritorija zaštićenog prirodnog nasleđa do 2020. godine. Nisu uspostavljeni pokazatelji i monitoring stanja i promena biodiverziteta i karaktera predela, tako da ne može da se prati sprovođenje državne strategije (o biološkoj raznovrsnosti) i ratifikovane Evropske konvencije o predelu, niti celovito ostvarivanje ovog cilja. Po pitanju zaštićenih područja, znatnu pažnju bi trebalo posvetiti održivom korišćenju prirodnih vrednosti, a naročito kulturnog nasleđa radi ostvarivanja njihovog ekološkog, kulturnog i ekonomskog značaja za razvoj i podrške njihovoj zaštiti.

Cilj 5 – Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

U analiziranom periodu unapređena je povezanost i integrisanost Republike Srbije u okruženje regiona i Evrope, uspostavljanjem ili izgradnjom različitih komunikacionih kanala i oblika saradnje, kao što su transportno-saobraćajni sistemi, međunarodni projekti i asocijacije i dr. Po pitanju kooperacije i umrežavanja gradova, posebno najvećih, sa regionalnim susedima (Dunavska strategija EU) pripremaju se prve aktivnosti na osnovu Sporazuma o saradnji sa Republikom Bugarskom i Rumunijom (Krajovski sporazum). Sadašnji problem je nedovoljno uključenje republičke statistike u info-sistem Eurostat-a, odnosno činjenica da važni podaci za ostvarenje kooperacije gradova i regiona Srbije nisu uneti u karte i tabele ove evropske institucije.

4. O PROGRAMU IMPLEMENTACIJE PPRS 2016-2020. IMETODOLOGIJI NJEGOVE IZRADE

4.1. O Programu implementacije PPRS 2016-2020.

Program implementacije PPRS 2016-2020. pripremljen je u skladu sa odredbama člana 4. Zakona o PPRS 2010-2020, čl. 12. i 58. Zakona o planiranju i izgradnji i člana 71. Pravilnika. Program implementacije PPRS 2016-2020. sadrži sledeće glave:

I. O Prostornom planu Republike Srbije,

II. Razrada planskih rešenja PPRS 2010-2020. za period od 2016. do 2020. godine,

III. O pokazateljima prostornog razvoja,

IV. Veza sa strateškim prioritetima evropskih integracija,

V. Razrada PPRS 2010-2020. ostalim planskim dokumentima u periodu od 2016. do 2020 godine,

VI. Smernice za realizaciju informacionog sistema.

Program implementacije PPRS 2016-2020. urađen je poštujući odredbe zakona koji upućuju na aktivnu saradnju i koordinaciju svih aktera (nadležni organi, organizacije i institucije) od kojih zavisi ostvarenje planskih rešenja i strateških prioriteta i projekata koji bi trebalo da budu u celini ili delimično ostvareni, odnosno pripremljena njihova realizacija u periodu do 2020. godine.

U Programu implementacije PPRS 2016-2020. utvrđen je nastavak realizacije strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. i razrađeni su novi prioriteti koji se realizuju ili njihova realizacija započinje do 2020. godine. Identifikovani su strateški prioriteti koji su realizovani po PI PPRS 2011-2015. ili se, iz različitih razloga, ne razrađuju u ovom programu. Programom implementacije PPRS 2016-2020. utvrđeni su pokazatelji prostornog razvoja koji će biti osnova za izradu godišnjih izveštaja do 2020. godine o ostvarivanju ovog prostornog plana i stanju prostornog razvoja Republike Srbije.

Prilikom izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. jasno se ukazala činjenica da se pojedina planska rešenja i strateški prioriteti nalaze u poziciji suočavanja sa mogućnostima promena (institucionalnih, socio-ekonomskih, finansijskih i dr.) u periodu od donošenja PPRS 2010-2020. do pripreme ovog programa 2016. godine i njegovog ostvarivanja do 2020. godine, te da njihovo ostvarenje može da bude modifikovano, usporeno ili odloženo radi toga. Veliki broj aktera, sa opštim i sektorskim strategijama, planovima i programima, usložnjavaju ostvarenje brojnih aktivnosti i projekata, pogotovo ako se uzme u obzir nedovoljna horizontalna i vertikalna koordinacija među njima. Radi toga je prilikom sprovođenja ovog programa od posebnog značaja jačanje horizontalnih veza između sektora koji imaju interes oko istih aktivnosti i projekata, kao i vertikalnih veza među nivoima upravljanja u sprovođenju planskih prioriteta.

Imajući u vidu neujednačenost u nivou detaljnosti kategorije detaljno razrađenih strateških prioriteta i uzimajući u obzir mogućnost da će u toku realizacije ovog programa implementacije dolaziti do adaptacija, modifikacija i novih inicijativa u ostvarivanju detaljno razrađenih strateških prioriteta ili predloga da pojedina nerazrađena planska rešenja pređu u kategoriju detaljno razrađenih prioriteta, Program implementacije PPRS 2016-2020. trebalo bi da predstavlja deo kontinuiranog procesa planiranja, programiranja i implementacije planskog prostornog razvoja teritorije Republike Srbije. Kao deo tog procesa, izmene i dopune Programa implementacije PPRS 2016-2020. predlagaće se na osnovu izveštaja o ostvarivanju Prostornog plana Republike Srbije i stanju prostornog razvoja Republike Srbije 2017. godine. Kako je ovaj program operativni dokument za implementaciju PPRS 2010-2020, realno je očekivati da se inovira zajedno sa podnošenjem izveštaja.

Time će se nastaviti intencije PI PPRS 2011-2015. u pogledu ostvarivanja kontinuiteta procesa planiranja i implementacije planiranog prostornog razvoja i omogućiti:

svim akterima da inoviraju i dopune svoje predloge za detaljnu razradu planskih rešenja;

usklađivanje ovog programa i izrade opštih i sektorskih strategija i akcionih planova za teritoriju Republike Srbije;

usklađivanje ovog programa i projekata koji konkurišu za IPA fond, donacije ili za realizaciju javno-privatnog partnerstva i

pripremu predloga planskih rešenja i projekata za izradu novog Prostornog plana Republike Srbije od 2020. do 2030. godine.

Na ovaj način omogućava se povećanje efikasnosti i efektivnosti procesa planiranja, prostornog razvoja i uređenja teritorije Republike Srbije.

4.2. Metodologija izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020.

Osnovni metodološki okvir za izradu Programa implementacije PPRS 2016-2020. postavljen je u PI PPRS 2011-2015. Kako je taj metodološki okvir u periodu posle 2011. godine primenjivan i proveravan u izradi programa implementacije za regionalne prostorne planove, stečena iskustva su korišćenja za manja metodološka unapređenja, u prvom redu u pogledu primene participativnog pristupa u izradi Program implementacije PPRS 2016-2020.

Program implementacije PPRS 2016-2020. urađen je polazeći od metodološke matrice uspostavljene u PPRS 2010-2020. i PI PPRS 2011-2015. kojom su obuhvaćene i ukrštaju se tri ključne dimenzije razvoja Republike Srbije koje su predmet institucionalne odgovornosti nadležnih institucija. Radi toga je prvi značajan korak u pripremi Programa implementacije PPRS 2016-2020. bila identifikacija aktera – nadležnih institucija, njihovo uključivanje i participacija u definisanju konkretnih projekata, tj. strateških prioriteta u razvoju Republike Srbije i njenih regionalnih celina. Participacija aktera – nadležnih institucija ostvarena je i za utvrđivanje drugih ključnih delova Programa implementacije PPRS 2016-2020 – proveru i definisanje pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije i razvoj informacionog sistema PPRS 2010-2020.

Primenom participativnog pristupa u pripremi Programa implementacije PPRS 2016-2020. ostvarena je horizontalna, a delimično i vertikalna koordinacija aktera i njihovih aktivnosti.

Horizontalna koordinacija interesa i aktivnosti različitih sektora i teritorija odnosi se na aktivnosti i nadležne institucije istog nivoa upravljanja. Za horizontalno usklađivanje, tj, za koordinaciju aktivnosti i projekata, primenom participativnog pristupa ostvarena je potrebna kontinualna komunikacija između predstavnika institucija različitih sektora. Rezultati ostvarene koordinacije upućuju na sve izraženiju potrebu da Republika Srbija preko svojih institucija i organa otvori stalnu komunikaciju (platformu) sa svim akterima prostornog razvoja koja bi omogućila trajno praćenje dešavanja, izmena, novih potreba i iskrsavajućih problema koje treba rešavati kroz jedinstveni, integralni sistem prostornog planiranja, programiranja i budžetiranja.

Vertikalna koordinacija odnosi se na aktivnosti i interese aktera među različitim nivoima upravljanja – od međunarodnog, preko republičkog, do regionalnog i lokalnog nivoa. U vertikalnoj saradnji bitan je princip supsidijarnosti koji se odnosi na podršku manjim teritorijalnim jedinicama – lokalnoj samoupravi, akterima na regionalnom nivou, privatnom i nevladinom sektoru – prilikom zastupanja njihovih interesa i ostvarivanja njihovih potreba. Vertikalna koordinacija prioritetnih aktivnosti i projekata sa evropskim okruženjem ostvarena je u saradnji sa Kancelarijom za evropske integracije, a sa regionalnim i lokalnim nivoom upravljanja kroz saradnju sa institucijama Autonomne pokrajine Vojvodina i Kancelarijom za Kosovo i Metohiju. Za celovitu vertikalnu koordinaciju nedostaje razvijen sistem institucija i koordinacije aktera i njihovih aktivnosti na nivou statističko-planskih regiona i na nivou upravnih okruga/oblasti.

Horizontalna i vertikalna koordinacija i participacija identifikovanih institucija ostvarena je kroz nekoliko faza izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020.

I faza – Identifikacija i komunikacija sa akterima – nadležnim institucijama

U ovoj fazi dostavljeni su upiti nadležnim institucijama – organima, posebnim organizacijama, javnim preduzećima i drugim relevantnim institucijama na nacionalnom i regionalnom nivou, po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. u tabelarnom obliku sa: (a) detaljno razrađenim strateškim prioritetima iz PI PPRS 2011-2015. za proveru i utvrđivanje statusa njihove realizacije u periodu 2016-2020. (završeno, nastavlja se realizacija, ne predviđa se realizacija); (b) otvorenim upitom za planska rešenja iz PPRS 2010-2020. koja mogu da budu predmet detaljne razrade za period 2016-2020; i (v) otvorenim upitom o potrebi izrade prostornih planova područja posebne namene za pripremu i realizaciju detaljno razrađenih strateških prioriteta i planskih rešenja iz prethodne dve kategorije (a i b).

II faza – Prikupljanje i obrada predloga dostavljenih od strane nadležnih institucija

Dobijeni predlozi organa, posebnih organizacija, javnih preduzeća i drugih relevantnih institucija na nacionalnom i regionalnom nivou su analizirani i sintetizovani po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. u tabelarnom obliku (a), (b) i (v) iz I faze). Na osnovu toga identifikovana su otvorena pitanja, u prvom redu za koordinaciju aktivnosti i projekata među različitim institucijama. Obrađeni predlozi dostavljeni su svim nadležnim institucijama – participantima po pojedinim tematskim oblastima PPRS 2010-2020. i drugim institucijama za koje je procenjeno da je neophodno međusektorsko usklađivanje. Priložen je i pregled pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije iz PI PPRS 2011-2015. otvoren za predloge i modifikacije.

III faza – Usklađivanje dobijenih predloga i koordinacija nadležnih institucija

Za potrebe ostvarivanja vertikalne i horizontalne koordinacije nadležnih institucija održano je pet konsultativnih sastanaka MGSI, Instituta za arhitekturu i urbanizam i JP Zavoda za urbanizam Vojvodine, sa Kancelarijom za evropske integracije (o projektima koji su u postupku kandidovanja za korišćenje evropskih fondova), Kancelarijom za Kosovo i Metohiju (o projektima od interesa za Zajednicu srpskih opština na Kosovu i Metohiji), Republičkim geodetskim zavodom (o Nacionalnoj infrastrukturi geoprostornih podataka, vezi sa sektorskim informacionim sistemima i sa Informacionim sistemom o stanju u prostoru), Republičkim zavodom za statistiku (o statističkim podacima i pokazateljima koji se koriste za pokazatelje prostornog razvoja) i Pokrajinskim sekretarijatima APV (prezentacija o značaju PI PPRS 2016-2020, dogovor o aktivnostima i učešću u njegovoj pripremi).

Rezultati II faze i informacije sa konsultativnih sastanaka poslužili su za organizaciju serije tematskih sastanaka sa nadležnim institucijama – participantima po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. Tematski sastanci, na kojima su obrađene sve teme sadržane u Prostornom planu Republike Srbije 2010-2020, održani su u periodu februar-mart 2016. godine uz učešće predstavnika svih relevantnih institucija (više od 200 učesnika). Svi tematski sastanci obuhvatili su tri celine:

razmatranje i usklađivanje dostavljenih predloga za razradu planskih rešenja PPRS 2010-2020. u periodu 2016-2020. godine;

pokazatelji prostornog razvoja;

postojeći sektorski informacioni sistemi, principi i mogućnosti za razmenu podataka za potrebe prostornog planiranja.

Na sastancima su proveravani, dopunjavani i usklađivani predlozi participanata za detaljnu razradu planskih rešenja po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. Pojedinim tematskim sastancima koji su u vezi sa komponentama Nacionalnih prioriteta za međunarodnu pomoć za period 2014-2017. godine sa projekcijama do 2020. godine (u daljem tekstu: NAD 2014-2017), prisustvovali su predstavnici Kancelarije za evropske integracije. Proveravani su izvori, način praćenja i prostorni obuhvat za postojeće pokazatelje i za predloge novih pokazatelja. Pored konstatacije da je došlo do značajnog napretka u razvoju sektorskih informacionih sistema, primetno je i da još uvek kasni implementacija informatičkih tehnologija u nekim značajnim sektorima i institucijama od posebnog značaja za prostorno uređenje Republike Srbije. Načelno, postoji spremnost institucija da razmenjuju podatke iz svojih informacionih sistema, ali je neophodno da inicijativa, sa jasno definisanim zahtevima, dođe od ministarstva nadležnog za poslove prostornog planiranja.

IV faza – Izrada nacrta Programa implementacije PPRS 2016-2020.

Nakon tematskih sastanaka urađeni su prečišćeni i dopunjeni predlozi detaljne razrade planskih rešenja iz PPRS 2010-2020, u tabelarnom obliku. Dostavljeni su svim participantima na proveru i definitivno izjašnjavanje. U toku izrade nacrta Programa implementacije PPRS 2016-2020. ostvaren je i niz pojedinačnih konsultacija sa učesnicima konsultativnih i tematskih sastanaka.

U toku izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. održane su prezentacije u sedištima NSTJ 2 regiona, čime su sa ovim programom upoznate pokrajinske, regionalne i lokalne institucije koje će ga primenjivati, u skladu sa svojim nadležnostima, u izradi regionalnih i lokalnih planskih, razvojnih i programskih dokumenata i projekata.

V faza – Razmatranje i usvajanje Programa implementacije PPRS 2016-2020.

U ovoj fazi institucije na republičkom nivou upravljanja imaju mogućnost da još jednom razmotre i unaprede Program implementacije PPRS 2016-2020. u čijoj su izradi participirali.

Završne aktivnosti ove faze obuhvataju usklađivanje sa mišljenjima nadležnih ministarstava i usvajanje Uredbe o utvrđivanju Programa implementacije PPRS 2016-2020.

II. RAZRADA PLANSKIH REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZAPERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE

PLANSKA REŠENJA U PROSTORNOM PLANU

Programom implementacije razrađuje se i operacionalizuje realizacija planskih rešenja definisanih u PPRS 2010-2020.

U PPRS 2010-2020. glava V. „PROSTORNI RAZVOJ REPUBLIKE SRBIJE 2010-2014-2020” planski ciljevi, koncepcije, rešenja i strateški prioriteti struktuirani su u tri odeljka sa 11 tematskih oblasti i 48 podoblasti, i to:

Priroda, ekološki razvoj i zaštita

Tematske oblasti i podoblasti

Prirodni resursi – 1.1.1. Korišćenje poljoprivrednog zemljišta, 1.1.2. Šume i šumsko zemljište, 1.1.3. Vode i vodno zemljište, 1.1.4. Visokoplaninska područja,1.1.5. Mineralne sirovine, 1.1.6. Podzemne vode, 1.1.7. Obnovljivi izvori energije;

Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.1. Elementi životne sredine, 1.2.2. Upravljanje otpadom, 1.2.3. Efekti klimatskih promena;

Biodiverzitet, zaštita i održivo korišćenje prirodnog, kulturnog nasleđa, i predela – 1.3.1. Biodiverzitet, 1.3.2. Zaštita i održivo korišćenje prirodnog nasleđa, 1.3.3. Zaštita i održivo korišćenje kulturnog nasleđa, 1.3.4. Zaštita i uređenje predela, 1.3.5. Odbrana zemlje i civilna zaštita, 1.3.6. Prirodne nepogode i tehnološki udesi.

Stanovništvo, naselja i socijalni razvoj

Tematske oblasti i podoblasti

Demografski razvoj – 2.1.1. Demografski trendovi i projekcije stanovništva,2.1.2. Prostorni razmeštaj stanovništva;

Policentrični urbani sistemi – 2.2.1. Mreža i funkcije centara,2.2.2. Funkcionalna urbana područja;

Održivi urbani razvoj – 2.3.1. Prostorni razvoj i uloga gradova i urbanih naselja,2.3.2. Urbana obnova i reciklaža, 2.3.3. Komunalni sistemi u gradskim naseljima;

Održivi ruralni razvoj – 2.4.1. Razvojne mogućnosti ruralnih područja,2.4.2. Komunalno opremanje i uređenje sela;

Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi, 2.5.2. Teritorijalni aspekt socijalne isključenosti i siromaštva, 2.5.3. Socijalno stanovanje, 2.5.4. Neformalna naselja i bespravna izgradnja.

Održivi razvoj ekonomije, transporta i infrastrukture

Tematske oblasti i podoblasti

Privreda – 3.1.1. Prostorni razvoj privrede, 3.1.2. Prostorna distribucija i organizacija poljoprivrede, 3.1.3. Prostorni razvoj rudarstva, 3.1.4. Prostorna distribucija i razvoj industrije, 3.1.5. Prostorni razvoj turizma i odnos prema zaštiti;

Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.1. Regionalna pristupačnost, 3.2.2. Putna mreža i objekti, 3.2.3. Železnička mreža i objekti, 3.2.4. Granični prelazi, 3.2.5. Sistem vazdušnog transporta, 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport,3.2.7. Intermodalni transport i logistički centri; 3.2.8. Elektronske komunikacije, 3.2.9. Poštanski saobraćaj;

Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.1. Energetika, 3.3.2. Energetska infrastruktura, 3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije, 3.3.4. Energetska efikasnost u zgradarstvu, industriji, saobraćaju i komunalnim uslugama, 3.3.5. Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura.

Planske propozicije po tematskim podoblastima PPRS 2010-2020. nisu istog nivoa detaljnosti. Pojedine tematske podoblasti sadrže samo konceptualna opredeljenja i politike (u odeljku 2 – Stanovništvo, naselja i socijalni razvoj), druge sadrže i prostorno definisana planska rešenja (u odeljku 1 – Priroda, ekološki razvoj i zaštita), a treće i konkretne projekte i objekte (u odeljku 3 – Održivi razvoj ekonomije, transporta i infrastrukture). To se odrazilo i na nivo detaljnosti i prostornu definisanost strateških prioriteta koji su u PPRS 2010-2020. utvrđeni po tematskim podoblastima za period do 2014. godine ili i posle 2014. godine. To je jedan od razloga, ali ne i jedini (odsustvo državnih politika u pojedinim sektorima, usporena implementacija donetih državnih opštih i sektorskih strategija i dr.), što su planska rešenja za pojedine tematske oblasti i podoblasti zanemarljivo (za period 2010-2015. godine) ili slabije razrađene (za period 2016-2020. godine) u programima implementacije PPRS 2010-2020.

METODOLOGIJA RAZRADE PLANSKIH REŠENJAPROSTORNOG PLANA ZA PERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE

U Programu implementacije PPRS 2016-2020. utvrđen je nastavak realizacije strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. i razrađeni su novi prioriteti koji se realizuju ili njihova realizacija započinje do 2020. godine. Navedeni su i strateški prioriteti iz PI PPRS 2011-2015, koji su realizovani ili se, iz različitih razloga, ne razrađuju u ovom programu.

U fazi I izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. dostavljeni su upiti nadležnim institucijama po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. u tabelarnom obliku (Tabela II-1).

Tabela II-1: Upit za razradu planskih rešenja utvrđenih u PPRS 2010-2020.

Red. broj Odeljak PPRS-a Strateški prioritet Odgovornost (O) i Učesnici (U) u izvršenju Orijentacioni iznosi (u RSD) i mogući izvori sredstava za finansiranje Rok izvršenja

Razrada strateških prioriteta i planskih rešenja koja se realizuju ili njihova realizacija započinje u periodu od 2016. do 2020. godine urađena je u saradnji sa nadležnim insitucijama kroz faze II-IV izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. i nalazi se u odeljku 3. ove glave.

2.1. Odeljak, tematska oblast i podoblast

Svi razrađeni strateški prioriteti i planska rešenja strukturirani su po pododeljcima, tematskim oblastima i podoblastima PPRS 2010-2020, navedenim u odeljku 1. Planska rešenja u PPRS 2010-2020, ove glave Programa implementacije PPRS 2016-2020.

2.2. Strateški prioriteti

Razrađeni su strateški prioriteti iz PI PPRS 2011-2015. čija se realizacija nastavlja u periodu 2016-2020. godine. Razrađeni su novi prioriteti, tj. planske koncepcije i planska rešenja iz PPRS 2010-2020, koja se realizuju ili njihova realizacija započinje do 2020. godine.

Strukturirani su u tri tabele (A1-A3) za tri odeljka PPRS 2010-2020. Za svaku tematsku oblast i podoblast strateški prioriteti diferencirani su u dve grupe:

A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015, i

B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS 2010-2020. u periodu 2016-2020.

Pojedini deatljno razrađeni strateški prioriteti i planska rešenja u grupi A. i B. sadrže aktivnosti ili projekte za realizaciju prioriteta.

Struktura tabela A1-A3 prikazana je u Tabeli II-2.

Tabela II-2: Struktura razrade planskih rešenja u Programu implementacije PPRS 2010-2020.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Institucija predlagač B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Institucija predlagač

Kriterijumi za uključivanje predloga novih prioriteta dobijenih od nadležnih institucija – participanata za razradu strateških prioriteta i planskih rešenja u Programu implementacije PPRS 2016-2020. za grupu B. u tabelama A1-A3 bili su:

predloženi prioritet ima uporište u operativnom cilju, konceptualnom opredeljenju, planskom rešenju i/ili strateškom prioritetu (neobrađenom u grupi A) utvrđenom u PPRS 2010-2020;

definisani su podaci u kolonama 2. i 3. i najmanje jedan podatak u koloni 4. ili 5, tj. preko 50% podataka za predloženi prioritet; i

početak realizacije strateškog prioriteta i planskog rešenja predviđen je do 2020. godine.

Svi predlozi koji primenom navedenih kriterijuma nisu uvršteni u Program implementacije PPRS 2016-2020. mogu da budu razmatrani u procesu inoviranja ovog programa i izrade Prostornog plana Republike Srbije od 2020. do 2030. godine.

2.3. Učesnici i odgovornosti u realizaciji strateškog prioriteta

Akteri za koje je prepoznato da imaju direktnu ili indirektnu ulogu u realizaciji strateškog prioriteta su organi i organizacije na republičkom i regionalnom nivou upravljanja (ministarstva, agencije, javna preduzeća, privredna društva, zavodi i kancelarije i dr.). Pored ovih učesnika, naznačene su i druge domaće i međunarodne institucije, nevladine organizacije i zainteresovani investitori koji učestvuju ili predstavljaju potencijalne učesnike u realizaciji strateških prioriteta.

2.4. Orijentacioni iznosi i izvori finansiranja

Izvori sredstava za finansiranje strateškog prioriteta jesu javna sredstva (budžeti Republike Srbije, Autonomne pokrajine Vojvodine i jedinica lokalne samouprave i ostali javni izvori finansiranja među kojima su razni fondovi) i sredstva opredeljena iz drugih izvora, kao što su evropski fondovi (IPA i dr.), razni krediti (Svetska banka, Međunarodni monetarni fond, Evropska banka za obnovu i razvoj, Evropska investiciona banka i sl.), donacije, privatni i međunarodni fondovi.

U koloni 5. Tabela A1-A3 naznačeno je kada su pojedini strateški prioriteti, aktivnosti i projekti predviđeni i u dokumentu „Projekat 2015” Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture iz 2015. godine (u koloni 5. sa oznakom Projekat 2015) i/ili u sklopu Jedinstveni pregled prioritetnih infrastrukturnih projekata (u daljem tekstu: JPPIP), koja je deo Metodologije za selekciju i prioritizaciju infrastrukturnih projekata koju je usvojila Vlada 2014. godine, a prema podacima od 1. oktobra 2016. godine dobijenim od Kancelarije za evropske integracije (u koloni 5. sa oznakom JPPIP).

Sredstva neophodna za ostvarivanje započetih, predviđenih ili predloženih strateških prioriteta, aktivnosti i projekata data su u orijentacionim iznosima u dinarima (RSD) ili u dinarskoj protivvrednosti prema kursnoj listi na dan 28. Mart 2016. godine (123 RSD za evro). Finansijska sredstva su za većinu prioriteta definisana tokom izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. i treba ih prihvatiti uslovno, odnosno realna finansijska sredstva definisaće se prilikom realizacije projekata u skladu sa realnim mogućnostima izvora finansiranja. U pojedinim slučajevima, za određene strateške prioritete, aktivnosti i projekte, nisu mogli da se opredele orijentacioni iznosi, već će se ti iznosi utvrditi pre početka njihove realizacije.

2.5. Rokovi izvršenja

Za navedene strateške prioritete, aktivnosti i projekte utvrđeni su rokovi njihove realizacije ili planiranih faza realizacije. Pojedine aktivnosti su kontinuiranog karaktera i ne ograničavaju se na vremenski horizont Programa implementacije PPRS 2016-2020. Za pojedine strateške prioritete, aktivnosti i projekte nije dat ovaj podatak, saglasno dostavljenim predlozima od strane nadležnih institucija.

3. DETALJNO RAZRAĐENA PLANSKA REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZAPERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE

U Tabeli A-1 (odeljak 1. Priroda, ekološki razvoj i zaštita), A-2 (odeljak 2. Razvoj stanovništva, naselja i socijalni razvoj) i A-3 (odeljak 3. Održivi razvoj ekonomije, transporta i infrastrukture) detaljno je razrađeno 345 strateških prioriteta i planskih rešenja u 9 tematskih oblasti i 32 podoblasti, i to:

Tabela A-1 – Tematske oblasti i podoblasti

Prirodni resursi – 1.1.1. Korišćenje poljoprivrednog zemljišta (3), 1.1.2. Šume i šumsko zemljište (18), 1.1.4. Visokoplaninska područja (2);

Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.1. Elementi životne sredine (7), 1.2.2. Upravljanje otpadom (5), 1.2.3. Efekti klimatskih promena (5);

Biodiverzitet, zaštita i održivo korišćenje prirodnog, kulturnog nasleđa, i predela – 1.3.1. Biodiverzitet (3), 1.3.2. Zaštita i održivo korišćenje prirodnog nasleđa (11), 1.3.3. Zaštita i održivo korišćenje kulturnog nasleđa (8), 1.3.4. Zaštita i uređenje predela (1), 1.3.6. Prirodne nepogode i tehnološki udesi (3).

Tabela A-2 – Tematske oblasti i podoblasti

2.3 Održivi urbani razvoj – 2.3.2. Urbana obnova i reciklaža (1);

2.4 Održivi ruralni razvoj – 2.4.1. Razvojne mogućnosti ruralnih područja (3);

2.5 Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi (6), 2.5.3. Socijalno stanovanje (3), 2.5.4. Neformalna naselja i bespravna izgradnja (3).

Tabela A-3 – Tematske oblasti i podoblasti

Privreda – 3.1.2. Prostorna distribucija i organizacija poljoprivrede (1), 3.1.3. Prostorni razvoj rudarstva (13), 3.1.5. Prostorni razvoj turizma i odnos prema zaštiti (11);

Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.2. Putna mreža i objekti (27),3.2.3. Železnička mreža i objekti (17), 3.2.4. Granični prelazi (4), 3.2.5. Sistem vazdušnog transporta (6), 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport (7),3.2.7. Intermodalni transport i logistički centri (3); 3.2.8. Elektronske komunikacije (12), 3.2.9. Poštanski saobraćaj (3);

Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.1. Energetika (19), 3.3.2. Energetska infrastruktura (115), 3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije (6),3.3.4. Energetska efikasnost u zgradarstvu, industriji, saobraćaju i komunalnim uslugama (4), 3.3.5. Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura (15).

Kako među tematskim podoblastima ima izvesnih preklapanja, u slučaju kada je u jednoj tematskoj podoblasti predložena razrada samo jednog strateškog prioriteta ili planskog rešenja, isti je priključen srodnoj tematskoj oblasti – iz 1.1.3. Vode i vodno zemljište u 3.3.5. Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura; iz 1.1.7. Obnovljivi izvori energije u 3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije; i iz 1.1.5. Mineralne sirovine u 3.1.3. Prostorni razvoj rudarstva.

Tabela A1: Detaljna razrada planskih rešenja utvrđenih PPRS 2010-2020. u odeljku 1. Priroda, ekološki razvoj i zaštita

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Uspostavljanje informacionog sistema o državnom poljoprivrednom zemljištu, kompatibilnim sistemima geografske informatike, u cilju formulisanja i sprovođenja zemljišne politike u skladu sa zakonima EU – Realizacija projekta „Unapređenje upravljanja zemljištem na lokalnom nivou u Republici Srbiji” MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za poljoprivredno zemljišteU: GIZ, JLS 9.594.000 RSDBudžet RS 2016-2019. 2. Povećanje površina navodnjavanog poljoprivrednog zemljišta, podrškom izgradnje odgovarajućih hidrotehničkih objekata, nabavci opreme i sl. MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za poljoprivredno zemljište, MPŽS-RDVU: JLS, pravna i fizička lica 2016: 325.906.000 RSDBudžet RS, budžet JLS, sredstva pravnih i fizičkih lica, EU fondovi, bilateralna podrška zemalja EU putem njihovih razvojnih agencija, podrška međunarodnih organizacija i finansijskih institucija putem kreditnih linija, zajmova i bespovratnih sredstava (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, Ministarstvo poljoprivrede SAD, GIZ i dr.) 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 3. Kreiranje mera usmerenih na smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte iz poljoprivredne proizvodnje i sprečavanje nepovoljnih uticaja klimatskih promena – podrškom razvoju agrošumarstva i osnivanju plantaža biogoriva, posebno u planinskim i drugim depopulacionim područjima MPZŽS O: MPZŽSU: JLS, SEPA Budžet RS, budžet JLS, sredstva pravnih i fizičkih lica, EU fondovi, bilateralna podrška zemalja EU putem njihovih razvojnih agencija, podrška međunarodnih organizacija i finansijskih institucija putem kreditnih linija, zajmova i bespovratnih sredstava (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, Ministarstvo poljoprivrede SAD, GIZ i dr.) 2017-2020. Tematska oblast: 1.1. Prirodni resursi – 1.1.2. Šume i šumsko zemljište A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Donošenje i implementacija Strategije razvoja lovstva Republike Srbije MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: nadležna ministarstva i druga pravna lica koja se bave poslovima iz oblasti lovstva Budžet RS, budžet APV 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Donošenje i implementacija Programa razvoja šumarstva na teritoriji Republike Srbije MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: naučno-istraživačke institucije, JP za gazdovanje šumama i nacionalne parkove, i dr. Budžet RS 2016-2020. Unapređenje stanja šuma i šumskog zemljišta Republike Srbije JPSš, MPZŽS O: MPZŽS- Uprava za šume, PSPVŠU: JP za gazdovanje šumama, Šumarski fakultet, Institut za šumarstvo,Institut za nizijsko šumarstvo Budžet RS, budžet APV Kontinualna aktivnost Uvećanje stepena šumovitosti Republike Srbije – 2000 ha/god. (uključuje i poljozaštitne pojaseve u Vojvodini) MPZŽS O: MPZŽS- Uprava za šume, PSPVŠU: JP za gazdovanje šumama, Šumarski fakultet, Institut za šumarstvo,Institut za nizijsko šumarstvo, nacionalni parkovi Budžet RS , budžet APV Kontinualna aktivnost U okviru programa prekogranične saradnje Srbija – Bosna i Hercegovina, koji se odnosi na aktivnosti u borbi protiv bujica, erozija i prevencija od novih poplava: Zajednički projekat za unapređenje rasadničke proizvodnje i pošumljavanje u pograničnom području JPSš O: Šume Republike Srpske, JP Sš Budžet RS, budžet BiH, EU fondovi Kontinualna aktivnost Realizacija projekta „Razvoj i uvođenje inovativnog koncepta planiranja gazdovanja šumama uz poštovanje ekonomskih, ekoloških (zaštita od poplava, ledoloma i požara) i socijalnih aspekata u Srbiji” JPSš, MPZŽS O: MPZŽS- Uprava za šumeU: saradnja sa GFA Consulting Group GmbH kao predstavnik Saveznog ministarstva za hranu i poljoprivredu Savezne Republike Nemačke, JPSš, JPVš 55.350.000 RSDVlada Savezne Republike Nemačke 2016-2017. Druga Nacionalna inventura šuma Republike Srbije(zajedno sa GEF projektom Contribution of Sustainable Forest Management to a Low Emission and Resilient Development) JPSš, MPZŽS O: MPZŽS- Uprava za šumeU: Šumarski fakultet, Institut za šumarstvo, JP za gazdovanje šumama Budžet RS, sredstva UN 2017-2020. Planovi i programi sanacije šumskih ekosistema ugroženih faktorima rizika usled klimatskih promena (sušenje, požari, insekatski kalamiteti, ledolomi i ledoizvale, erozija, klizišta) JPSš, MPZŽS O: MPZŽS- Uprava za šume, PSPVŠU: Šumarski fakultet, Institut za šumarstvo, JP za gazdovanje šumama Budžet RS Kontinualna aktivnost Aktuelizacija zaštitnog statusa u zaštićenim područjima prirodnih vrednosti s obzirom na sve uticajnije faktore rizika usled klimatskih promena (sušenje, požari, insekatski kalamiteti, ledolomi i ledoizvale, erozija, klizišta) JPSš, MPZŽS O: MPZŽS, PSUZŽSU: ZZPS, PZZP Budžet RS, budžet APV Kontinualna aktivnost Proizvodnja i korišćenje šumske biomase za energiju JPSš, MPZŽS O:MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠ, MREU: Šumarski fakultet, Mašinski fakultet, JP za gazdovanje šumama Budžet RS, budžet APV, EU fondovi Kontinualna aktivnost Naučno istraživački i razvojni projekti kao podrška održivom upravljanju šumama JPSš, MPZŽS O: MPZŽS-Uprava za šume, PSPVŠ, MPNTRU: Šumarski fakultet, Institut za šumarstvo, Institut za nizijsko šumarstvo, JP za gazdovanje šumama Budžet RS, budžet APV, EU fondovi Kontinualna aktivnost Realizacija preko Themis mreže regionalnog projekta iz oblasti zaštite prirodnih resursa i sprečavanja bespravnihaktivnosti u šumarstvu, vezano za pojavu šumskih požara i bespravnih seča JPSš, MPZŽS O: REC (regionalni ekološki centar),JP Sš Sredstva vlada Republike Finske i Republike Austrije Izrada strateških i operativnih planova u šumarstvu JPSš, MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: JP za gazdovanje šumama i nacionalne parkove, Šumarski fakultet, privatne kompanije Budžet RS, budžet APV, sopstvena sredstva korisnika i vlasnika šume Kontinualna aktivnost Uspostavljanje sistema lovstva sa jasno određenim obavezama nosioca gazdovanja i nosioca korišćenja (1. prava, obaveze i nadležnost države u: donošenju i sprovođenju propisa iz oblasti lovstva, planiranju u lovstvu, raspodeli sredstava budžetskih fondova za razvoj lovstva, inspekcijskom nadzoru, organizovanju i funkcionisanju stručne i lovočuvarske službe i dr;2. prava, obaveze i nadležnost korisnika lovišta, kao i drugih subjekata koji se bave poslovima iz oblasti lovstva) MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: Korisnici lovišta i druga pravna lica koja se bave poslovima iz oblasti lovstva Budžet RS, budžet APV (budžetski fondovi za razvoj lovstva), sopstvena sredstva korisnika lovišta Kontinualna aktivnost Usklađivanje regulative iz oblasti zaštite životne sredine, poljoprivrede, veterinarstva, šumarstva, voda, turizma i lovstva, radi uspostavljanja sistema usaglašenog planiranja i sprovođenja mera u oblasti zaštite prirodnih resursa i održivog gazdovanja i upravljanja prirodnim resursima (unapređenje stanja divljači: brojnost, prostorna distribucija, starosna, polna i trofejna struktura, zdravstvena, biološka, fizička i pravna zaštita uz održivo korišćenje, unapređenje proizvodnih sposobnosti staništa i razvoj i unapređenje lovnog turizma) MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: MTTT, ZZPS, PZZP i drugi subjekti koji se bave poslovima iz oblasti lovstva Budžet RS, budžet APV, EU fondovi Kontinualna aktivnost Definisanje shema adaptivnog upravljanja za različite tipove staništa (lovišta) i vrste divljači i uvođenje koncepta i metoda adaptivnog upravljanja u sektorske politike, planiranja i dokumente (unapređenje i održavanje vitalnosti populacije divljači i biološke raznovrsnosti) MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: Korisnici lovišta, naučne institucije i druga pravna lica koja se bave poslovima iz oblasti lovstva Budžet RS, budžet APV, sopstvena sredstva korisnika lovišta, EU fondovi Kontinualna aktivnost 17. Uvođenje u praksu mera in situ i ex situ zaštite radi povećanja brojnosti populacija divljači, kroz programe intenzivne proizvodnje divljači, veštačkog uzgoja, reintrodukcije, introdukcije, translokacije, augmentacije i sl, gde za to postoje prihvatljivi uslovi MPZŽS O: MPZŽS – Uprava za šume, PSPVŠU: Korisnici lovišta, naučne institucije i druga pravna lica koja se bave poslovima iz oblasti lovstva Budžet RS, budžet APV, sopstvena sredstva korisnika lovišta, EU fondovi Kontinualna aktivnost

Red. broj B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Određivanje i mapiranje područja sa otežanim uslovima rada u poljoprivredi i drugim ograničenjima, prema primenljivim kriterijumima LFA regulative EU (planinska područja, loš kvalitet zemljišta, niski prihodi, mala gustina naseljenosti, specifične potrebe za zaštitom životne sredine i drugi prirodni, odnosno socioekonomski hendikepi) MPZŽS O: MPZŽŠ – Sektor za ruralni razvojU: JLS 369.000 RSDBudžet RS 2017. 2. Podrška revitalizaciji i očuvanju poljoprivrednih područja visoke prirodne vrednosti (High Nature Value Farming – HNVF) kao elemenata predela, biodiverziteta i resursa za proizvodnju stočnih proizvoda posebnih odlika kvaliteta, odnosno definisanog geografskog porekla. MPZŽS O: MPZŽS U: Međunarodne i domaće razvojne organizacije, agencije i fondovi, zainteresovani investitori i dr. Budžet RS, bilateralna podrška od zemalja EU i međunarodnih organizacija (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, GIZ i dr.) 2020.

Red. broj Strateški prioritet Odgovornost (O) i Učesnici (U) u izvršenju Orijentacioni iznosi (u RSD) i mogući izvori sredstava za finansiranje Rok izvršenja 1 2 3 4 5 Tematska oblast: 1.2.Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.1. Elementi životne sredine A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Sanacija i remedijacija crnih tačaka (hot spots):a) Kolubarski lignitski basen – rekultivacija i remedijacijab) Kostolački lignitski basen – rekultivacija i remedijacijav) Veliki bački kanal – sanacija i remedijacija MPZŽS a), b), v) O: MPZŽSv) U: KEI a) 220.000.000 RSD/god.budžet RS b) budžet RSv) – a-b)Kontinualnaaktivnostv) JPPIP Poboljšanje kvaliteta površinskih i podzemnih vodaIzrada plana upravljanja vodama za neposredni sliv Dunava (ICPDR): Inovirani Plan upravljanja vodama za sliv Dunava važi do 2021. godine. Nastavljaju se aktivnosti na pripremi novog inoviranog Plana upravljanja za sliv Dunava koji će biti usvojen 2021. MPZŽS O: MPZŽS – RDVU: JVP, SEPA, RHMZ, Institut za vodoprivredu „Jaroslav Černi” ad Budžet RS 2016-2021. Uspostavljanje Nacionalnog registra izvora zagađivanjaa) Dalji razvoj monitoringa zagađivača b) Dalji razvoj Nacionalnog registra izvora zagađivanja u Agenciji za zaštitu životne sredine SEPA O: SEPA a) 6.596.000 RSDbudžet RSb) 7.786.000 RSDbudžet RS82.060.000 RSDDonacija Kraljevine Norveške i kontribucija Republike Srbije a) Kontinualana aktivnostb) 2016. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Sprovođenje monitoringa kvaliteta voda i sedimenata:Realizacija programa monitoringa površinskih i podzemnih voda SEPA O: SEPA 111.260.000 RSD/god.budžet RS Kontinualna aktivnost Uspostavljanje sistema za praćenje efikasnosti korišćenja resursa SEPA O: SEPAU: RZS, resorna ministarstva 600.000 RSDbudžet RS 2017. Podrška operativnom kontinuiranom praćenju kvaliteta vazduha u Republici Srbiji SEPA O: SEPA 80.000.000 RSD/god. budžet RS, Zeleni fond Kontinualna aktivnost Dalji razvoj Nacionalnog registra izvora zagađivanja u Agenciji za zaštitu životne sredine – Unapređeno izveštavanje o komunalnom otpadu SEPA O: SEPA – Kontinualna aktivnost Tematska oblast: 1.2.Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.2. Upravljanje otpadom A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Izgradnja regionalnih centara za upravljanje otpadom – regionalnih deponija sa postrojenjima za separaciju reciklabilnog otpada, transfer stanicama i centrima za odvojeno sakupljanje reciklabilnog otpada – reciklažnim dvorištima (papir, staklo, plastika, limenke i dr.) a) Regionalna deponija Subotica (sa linijom za separaciju i kompostanom, lokacija – Bikovo) i tri transfer stanice sa reciklažnim dvorištima (Senta, Bačka Topola i Kanjiža)b) Regionalna deponija Inđija v) Regionalne deponije Kalenić, Zrenjanin, Novi Sad, Kragujevac, Nova Varoš, Vranje, Beograd. g) Regionalna deponija Duboko – proširenje i stabilizacija MPZŽS O: MPZŽSU: JLS a) 2.952.000.000 RSD budžet RSb) budžet RSv), g) budžet RS, EU fondovi, zajmovi, domaće kofinansiranje, koncesija a) 2017.-2020b) 2020v), g) 2017-2020 Izgradnja centralnog postrojenja za fizičko-hemijski tretman opasnog otpada i izgradnja pet centralnih regionalnih skladišta opasnog otpada u Republici Srbiji u skladu sa navodima iz PPRS 2010-2020. MPZŽS O: MPZŽSU: KEI EU fondovi 2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Uspostavljanje regiona za upravljanje komunalnim otpadom u sredinama gde još nisu uspostavljeni MPZŽS O: MPZŽSU: JLS 2020. Izgradnja centara za odvojeno sakupljanje reciklabilnog otpada (reciklažna dvorišta), unapređenje podsticajnih instrumenata za ponovno iskorišćenje i reciklažu otpada, podsticati obezbeđenje potrebne infrastruktureA) Reciklažna dvorišta za posebne tokove otpada u Senti, Bačkoj Topoli i Kanjiži i Bajnoj BaštiB) Reciklažna dvorišta u opštinama Mali Iđoš, Novi Knjaževac i ČokaV) Reciklažna dvorišta sa linijom za separaciju u ValjevuG) Reciklažna dvorišta sa linijom za separaciju u Novoj Varoši i Lazarevcu MPZŽS O: MPZŽSU: JLS Budžet RS 2017. Sanacija i remedijacija opštinskih i nesanitarnih deponija i uspostavljanje primarne selekcije otpada u regionalnim centrima za upravljanje otpadom Pirot, Jagodina, Leskovac, Kalenić, Subotica, Šabac-Sremska Mitrovica i Dubokoa) Uspostavljanje primarne selekcije u regionu Suboticab) Uspostavljanje primarne selekcije u Kaleniću MPZŽS O: MPZŽSU: JLS, KEI EU fondovi PPF5a) 2017. b) 2017-2020. Tematska oblast: 1.2.Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.3. Efekti klimatskih promena A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Sprovođenje programa multidisciplinarnih istraživanja lokalnih promena klime i uticaja klimatskih promena na poljoprivredu, šumarstvo, vodoprivredu, energetiku, biodiverzitet i ekosisteme, infrastrukturu i zdravlje stanovništva i izrada sektorskih planova i programa adaptacije i ublažavanja klimatskih promena MPZŽS O: MPZŽS, MPNTR U: RHMZ, MRE, MGSI, instituti, univerziteti i dr. 123.000.000 RSDMogući izvor finansiranja: EU fondovi 2016-2020. Razvoj klimatskog monitoring sistema i baza prostornih podataka i informacija o lokalnim i regionalnim promenama klime, uključujući informacije o klimatskim ekstremnim pojavama i nepogodama, ranjivosti pojedinih područja, o rizicima od prirodnih nepogoda u vezi sa osmotrenim i projektovanim klimatskim promenama, radi njihovog korišćenja u strateškom planiranju i planiranju prostornog razvoja RHMZ O: RHMZ U: MPZŽS, MGSI, instituti, univerziteti i dr 1.000.000.000 RSD Mogući izvor finansiranja:EU fondovi Kontinualna aktivnost B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Uspostavljanje sistema prikupljanja informacija o primenjenim i planiranim merama adaptacije na izmenjene klimatske uslove, kao i drugih informacija od značaja za borbu protiv klimatskih promena MPZŽS O: MPZŽSU: MUP- Sektor za vanredne situacije, RHMZ, instituti i univerziteti 123.000.000 RSDMogući izvori sredstava za finansiranje: EU fondovi 2016-2018. Jačanje kapaciteta operativnih, istraživačkih i komunikaciono-informacionih funkcija Nacionalnog centra za klimatske promene koji izvršava funkcije Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu RHMZ O: RHMZ 135.000.000 RSDBudžet RS ili EU fondovi 2016-2020. 5. Formiranje Nacionalnog klimatskog foruma radi edukacija i informisanje donosioca odluka i šire javnosti o uzrocima i posledicama klimatskih promena RHMZ O: RHMZU: MPZŽS 4.500.000 RSD Budžet RS ili EU fondovi 2016-2020.

Red. broj B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Određivanje i mapiranje poljoprivrednih područja visoke prirodne vrednosti (High Nature Value Farming – HNVF), uporedo s definisanjem efikasnog sistema subvencionisanja pružanih ekoloških usluga sprovođenjem agroekoloških mera, u skladu s pravilima i praksom Zajedničke agrarne politike EU MPZŽS O: MPZŽŠ – Sektor za ruralni razvoj 7.380.000 RSDbudžet RS, bilateralna podrška od zemalja EU i međunarodnih organizacija (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, GIZ i dr.) 2018-2020. 2. Uspostavljanje Sistema identifikacije zemljišnih parcela (LPIS – Land Parcel Identification System) za mapirana poljoprivredna područja visoke prirodne vrednosti (HNVF) MPZŽS O: MPZŽŠ – Sektor za ruralni razvoj 12.300.000 RSDbudžet RS, bilateralna podrška od zemalja EU i međunarodnih organizacija (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, GIZ i dr.) 2018. 3. Procena vrednosti usluga različitih tipova agroekosistema radi definisanja iznosa za plaćanja za usluge agroekosistemima (proizvodne, regulatorne, podržavajuće i kulturne usluge) MPZŽS O: MPZŽŠ – Sektor za ruralni razvoj 3.690.000 RSDBudžet RS, bilateralna podrška od zemalja EU i međunarodnih organizacija (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, GIZ i dr.) 2019.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Povećanje ukupne površine pod zaštitom do 10% teritorije Republike Srbije kroz proglašenje novih zaštićenih područja ZZPS O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS,RZZSK Budžet RS, budžet APV, budžeti JLS, međunarodni fondovi 2016-2020. 2. Revizija statusa (vrsta, kategorija, režima i granica zaštite) ranije proglašenih zaštićenih područja i usklađivanje sa važećom zakonskom regulativom ZZPS O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS,RZZSK Budžet RS, budžet APV 2016-2020. 3. Ramsarska lista – upisivanje NP „Đerdap” sa područjem od međunarodnog značaja za ptice (IBA područje) Mala Vrbica, Koviljsko-petrovaradinskog rita (sa Krčedinskom adom), Okanj bare (mogućnost upisa zajedno sa Rusandom) i Drine u Mačvi ZZPS O: MPZŽS, MSPU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS,RZZSK Budžet RS 2016-2020. 4. Lista rezervata biosfere (MaB) – upisivanje prekograničnog rezervata Bačko Podunavlje kao dela prekograničnog rezervata Mura-Drava-Dunav (TBRMDD), Obedske bare, prekograničnog rezervata biosfere Tara-Drina i PP „Stara planina” sa užom okolinom ZZPS, RZZSK O: MPZŽS, MSPU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS, RZZSK Budžet RS 2016-2020. 5. Lista svetske baštine UNESCO – upisivanje SP Đavolja Varoš, NP Đerdap i SRP Deliblatska peščara po prirodnom kriterijumu ZZPS, RZZSK O: MPZŽS, MSPU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS, RZZSK Budžet RS 2016-2020. 6. Uspostavljanje nacionalne ekološke mreže (NEM) i evropske ekološke mreže NATURA 2000 i zasnivanje GIS-a ZZPS Realizacija projekta „Uspostavljanje ekološke mreže u Republici Srbiji, identifikacija i mapiranje tipova staništa u Srbiji – sakupljanje i procena postojećih podataka, istraživanje i uspostavljanje GIS” (2015-2020) O: MPZŽSU: ZZPS Budžet RS, budžet APV, 2016-2020. Realizacija projekta „Izgradnja kapaciteta za sprovođenje standarda pravnih tekovina EU u oblastima zaštite prirode – određivanje područja NATURA 2000 uključujući i opremu i kompjuterski program za Srbiju” (2015-2020) O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS, RGZ,Biološki fakultet, Repubika Srbija i BALCON, Mađarska 17.000.000 RSDbudžet RS104.550.000 RSDEU fondovi 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 7. Lista rezervata biosfere (MaB) – nominacija Deliblatske peščare za rezervat biosfere ZZPS O: MPZŽS, MSPU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS Budžet RS, budžet APV, budžeti JLS, međunarodni fondovi 2016-2018. 8. Određivanje područja od značaja za zaštitu ptica (SPA – special protected areas) – područja od međunarodnog značaja za zaštitu ptica za koje se očekuje verifikacija u narednom periodu: akumulacija Gruža, Resavska klisura, Zlotska klisura, Rtanj i Jerma, šaranski ribnjaci u Vojvodini ZZPS, PZZP O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP Budžet RS, budžet APV 2016-2020. 9. Izrada Crvene liste biljaka, životinja i gljiva u Republici Srbiji ZZPS O: MPZŽSU: ZZPS Budžet RS 2016-2020. 10. Nominacija za upis u evropsku i svetsku mrežu geoparkova: Đerdap (u postupku nominacije), Fruška gora- Leslend i Titelski breg ZZPS, PZZP O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP, PSUZŽS, JP NP Fruška Gora, JP Titelski breg, JP NP Đerdap Budžet RS, budžet APV, budžeti JLS,sredstva upravljača (JP NP Fruška gora, JP Titelski breg, JP NP Đerdap) 2016-2020. 11. Izrada Strategije zaštite prirode ZZPS, PZZP O: MPZŽSU: ZZPS, PZZP Budžet RS 2016-2020.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Uređenje, prezentacija i upravljanje rimskim nalazištima u Nišu i Medijani RZZSK O: MKIU: RZZSK, ZZSKNi, Narodni muzej Niš, Arheološki institut, Arhitektonski fakultet 20.000.000 RSDbudžet RS 2016-2020. 2. Razvoj nacionalnih i regionalnih „puteva kulture” u funkciji prezentacije i interpretacije nepokretnog kulturnog nasleđa RZZSK O:MKI, MPSŽS, MTTTU:RZZSK, regionalno nadležni zavodi za zaštitu spomenika kulture, muzeji, TOS Budžet RS, budžeti JLS, EU fondovi, donacije Kontinuirane aktivnosti Lista svetske baštine UNESCO: RZZSK, MKI, KKiM 3. Izrada i usvajanje menadžment planova za kulturna dobra na Listi svetske baštine: O: MKI, MPZŽS, JLS Budžet RS Stari Ras sa Sopoćanima U: RZZSK, ZZSKv, JLS, ZZPS, SPC 20.000.000 RSD 2016-2020. Manastir Studenica U:RZZSK, ZZSKv,JPSš, ZZPS, SPC, NVO – zajednica stanovnika Golije 15.000.000 RSD 2017-2018. Manastir Gračanica U: RZZSK, ZZSKLć, ZZPS, SPC 10.000.000 RSD 2016-2020. Manastir Visoki Dečani U: RZZSK, ZZSKLć, ZZPS, SPC 10.000.000 RSD Crkva Bogorodica Ljeviška U: RZZSK, ZZSKLć, SPC 10.000.000 RSD Pećka Patrijaršija U: RZZSK, ZZSKLć, ZZPS, SPC 10.000.000 RSD 4. Izrada nominacionih dosijea (u daljem tekstu: ND) i menadžment planova (u daljem tekstu: MP) za kulturna dobra na preliminarnij Listi svetske baštine UNESSO: O: MKI, MPZŽS, JLS Budžet RS Manastir Manasija U:RZZSK, ZZSKKg, JLS, ZZPS, SPC 10.000.000 RSD ND: 2016-2017.MP: 2017-2018. Caričin grad U:RZZSK, Arheološki institut, ZZSKNi, TO Lebane, Narodni muzej Leskovac, JLS 20.000.000 RSD ND, MP: 2016-2019. Granica rimskog carstva (FRE) – Rimski limes U:RZZSK, Arheološki institut, ZZSK Smederevo, Pančevo, Sremska Mitrovica, Niš i Beograd 10.000.000 RSD ND, MP: 2018-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 5. Izrada Strategije razvoja kulture Republike Srbije 2017-2027. MKI O: MKI Budžet RS 2017. 6. Revizija statusa utvrđenih NKD (izmena i dopuna odluka: vrsta, kategorija, granice i mere zaštite) i usklađivanje sa važećom zakonskom regulativom: Stari Ras sa Sopoćanima, Petrova crkva, Manastir Đurđevi Stupovi, Manastir Sopoćani, Manastiri Fruške Gore, Manastir Banja kod Priboja, Manstir Gradac, Manastir Manasija, Manastir Ljubostinja, Caričin grad, Tvrđava Golubac RZZSK O: MKI, RZZSKU: ZZSK, ZZPS Budžet RS 2016-2020. 7. Izrada analize stanja objekata (kompleksa) industrijskog nasleđa za potrebe definisanja kriterijuma za vrednovanje industrijskog nasleđa u cilju utvrđivanja mera zaštite za industrijske objekte (komplekse) u Republici Srbiji RZZSK O: MKIU: RZZSK 9.000.000 RSDbudžet RS 2016-2019. 8. Identifikacija karakterističnih autentičnih tipova ruralnih naselja u svim regionima Republike Srbije. RZZSK O: MKIU: Svi ZZSK 6.000.000 RSDbudžet RS 2016 – 2018. 9. Izrada predloga zaštite za pet odabranih tipova najočuvanijih autentičnih ruralnih celina sa spomeničkim karakteristikama RZZSK O: MKIU: Svi ZZSK 10.000.000 RSDbudžet RS 2016 – 2020.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. „Karakterizacija predela Republike Srbije”. Realizacija faza: 1) Priprema i predlog metodologije za nacionalnu karakterizaciju predela; 2) Izrada nacionalne tipologije predela i razvoj sistema predeonih indikatora 3) Primena i provera metodologije za „pilot” područje na reginalnom nivou i razvoj sistema predeonih indikatora na regionalnom nivou MPZŽS O: MPZŽS, MKIU: ZZPS, PZZP, RZZSK, Šumarski fakultet i Arhitektonski fakultet Budžet RS, Zeleni fond,budžet APV 2016-2020.

Red.broj B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Izrada katastra klizišta i nestabilnih padina teritorije Republike Srbije i izrada inženjerskogeoloških karata hazarda i rizika – evidencija klizišta (aktivna, privremeno umirena i fosilna) i nestabilnih padina; procena uslova i mogućnosti aktiviranja procesa klizanja i definisanje geometrije klizišta (površine i zapremine masa koje su ili bi bile zahvaćene procesom klizanja); procena moguće štete koje bi prouzrokovalo aktiviranje procesa klizanja; inženjerskogeoloških karata hazarda i rizika; utvrđivanje prioriteta za detaljna geološka istraživanja, projektovanje i preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera; izrada predlaganje uvođenja preventivnih mera koje bi opasnost od aktiviranja procesa klizanja svela na najmanju meru; proširenje informacionog sistema i baze podataka o klizištima u Republici Srbiji; izrada projekta osmatranja i kontrole procesa klizanja MRE O: MREU: Geološki zavod Srbije 250.000.000 RSDdonacije (90%) i budžet RS (10%) 2020. 2. Studija unapređenja sistema osmatranja, analiza, prognoze, upozorenja i najava nailaska velikih voda MPZŽS O: MPZŽS – RDVU: JVP Sv, JVPVV, RHMZ – 2018. 3. Zaštita od hemijskog udesa – utvrđivanje područja u kojima će se dugoročno sačuvati odgovarajuće udaljenosti između objekata u kojima je prisutna ili može biti prisutna jedna ili više opasnih materija u količinama koje su veće od propisanih i stambenih područja, javnih prostora, kao i područja od posebnog značaja, radi zaštite života i zdravlja ljudi i životne sredine MPZŽS O: MPZŽSU: Republički, pokrajinski i lokalni organi za prostorno planiranje, MZd – Kontinualna aktivnost

Tabela A2: Detaljna razrada planskih rešenja utvrđenih PPRS 2010-2020. u odeljku 2. Stanovništvo, naselja i socijalni razvoj

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Objedinjavanje podatka o raspoloživim braunfild lokacijama u saradnji sa lokalnim samoupravama i ostalim ključnim akterima u domenu braunfild aspekata, uz primenu GIS alata sa ciljem analize prepoznatih lokacija i određivanja strateških smernica u smislu iskorišćenja njihovih potencijala kroz podsticanje ovog tipa investicionih projekata, promocije industrijskog nasleđa i sprovođenja aktivnosti urbane obnove.Aktivnosti na:izradi aplikacije;održavanju aplikacije;izradi promotivnog materijala MGSI O: MP, MGSI – Sektor za stambenu i arhitektonsku politiku, komunalnu delatnost i energetsku efikasnostU: MO 7.000.000 RSDbudžet RS 2016-2017. Tematska oblast: 2.4. Održivi ruralni razvoj – 2.4.1. Razvojne mogućnosti ruralnih područja B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Povećanje broja proizvoda i usluga zasnovanih na lokalnom identitetu ruralnih sredina (PDO PGI proizvodi) MPZŽS O: MPZŽS U: JLS Budžet RS, budžeti JLS, EU fondovi, bilateralna podrška zemalja EU putem njihovih razvojnih agencija kao i podrška međunarodnih organizacija i finansijskih institucija putem kreditnih linija, zajmova i bespovratnih sredstava (UNDP, FAO, EBRD, WB, USAID, Ministarstvo poljoprivrede SAD, GIZ i dr.) 2016-2020. 2. Podržavanje partnerstva, inovativnosti i integrisanog pristupa pri izradi i sprovođenju Lokalnih strategija ruralnog razvoja, LEADER pristupom MPZŽS O: MPZŽS – Sektor za ruralni razvoj U: JLS i drugi akteri Budžet RS, IPARD II programi 3. Unapređenje organske proizvodnje, sistema kontrole, sertifikacije i nadzora u organskoj proizvodnji MPZŽS O: MPZŽS Budžet RS, IPARD II programi 2017-2020. Tematska oblast: 2.5. Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Obrazovanje 1. Modernizacija infrastrukture ustanova srednjeg i visokog obrazovanja, ustanova učeničkog i studentskog standarda MPNTR Nova izgradnja i proširenje ili rehabilitacija/modernizacija osnovnih i srednjih škola u Republici Srbiji O: MPNTRU: JUP Istraživanje i razvoj doo, Beograd, Ekspertska služba banke, JLS, škole Budžet RS, kredit EIB Obrazovanje za socijalnu inkluziju – izgradnja, dogradnja i opremanje studentskih centara i domova učenika srednjih škola O: MPNTRU: JUP Istraživanje i razvoj, Ekspertska služba banke, JLS, obrazovne ustanove Kredit EiB i SEV 2018. Socijalna zaštita 2. Adaptacija, rekonstrukcija, sanacija i/ili investiciono održavanje postojećih i/ili izgradnja novih objekata za dva regionalna centra za porodični smeštaj i usvojenje (u Beloj Crkvi i Subotici) čiji je osnivač i finansijer APV PSSPDRP O: PSSPDRP EU fondovi, budžet APV 2016-2020. 3. Zamena, izgradnja, adaptacija, rekonstrukcija, sanacija i/ili investiciono održavanje objekata ustanova socijalne zaštite za smeštaj korisnika čiji je osnivač APV PSSPDRP O: MRZBSPU: PSSPDRP EU fondovi, budžet RS, budžet APV 2016-2020. Zdravstvo 4. Zamena, izgradnja, adaptacija, rekonstrukcija, sanacija i/ili investiciono održavanje objekata sekundarne i tercijalne zdravstvene zaštite, odnosno zdravstvenih ustanova čiji je osnivač APV (Gradska bolnica u Novom Sadu; centri za mentalno zdravlje kao odeljenje specijalnih bolnica za psihijatrijske bolesti; jedinice za palijativno zbrinjavanje u sekundarnoj i tercijalnoj zaštiti; jedinice za moždani udar u sekundarnoj i tercijalnoj zaštiti; centri za žrtve seksualnog nasilja i dr.) PSZ O: PSZ EU fondovi, budžet APV, Republički fond za zdravstveno osiguranje 2016-2020. Sportska infrastruktura 5. Razvoj sportske infrastrukture MOS Izgradnja atletske dvorane u Beogradu O: MOS, MO 162.000.000 RSDbudžet RS 2016. Izgradnja atletskog stadiona u Novom Pazaru O: MOS, JLS 39.900.000 RSD budžet RS 2016. Rekonstrukcija OSK „Karataš” u Kladovu O: MOSU: Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije 58.000.000 RSD/god.budžet RS 2016-2018. IPA 2013 – Podrška evropskim integracijama i priprema projekata za 2014-2020:Realizacija projekta poboljšanja socijalne infrastrukture kroz rekonstrukciju, obnovu i unapređenje bezbednosti dečijih igrališta O: MOS 1.082.000 RSDbudžet RS 8.856.000 RSDEU fondovi 9.938.000 RSDukupna sredstva 2016. 6. Izgradnja i kapitalno održavanje sportske infrastrukture MOS Projekti izgradnje novih i kapitalnog održavanja postojećih sportskih obejkata u lokalnim samoupravama iz 4. grupe razvijenosti O: MOS, JLS 3.800.000 RSD/god.budžet RS 2016-2018. Projekti izabrani putem konkursa „Završi započetoˮ kojim će se završiti izgradnja sportskih objekata koji su u javnoj svojini i čija izgradnja je prekinuta u prethodnom periodu O: MOS, JLS 10.583.000 RSD/god.budžet RS 2016-2018. Tematska oblast: 2.5. Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.3. Socijalno stanovanje A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Izrada sveobuhvatne studije o potencijalima za socijalno stanovanje u neoformalnim naseljima na osnovu analize i iskustava proisteklih iz pilot projekata i istraživanja koja se realizuju u zonama neformalnih naselja MGSI O: MGSI – Sektor za stambenu i arhitektonsku politiku, komunalnu delatnost i energetsku efikasnost 5.000.000 RSDbudžet RS 2017-2019. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Izgradnja stanova za socijalno stanovanje MGSI O: MGSI – Sektor za stambenu i arhitektonsku politiku, komunalnu delatnost i energetsku efikasnost, JLS – Kraljevo, Kikinda, Pančevo, Niš, Čačak, Zrenjanin i Stara Pazova Budžet RSbudžeti JLS 2016. Izgradnja kapaciteta za održivo stanovanje i urbani razvoj MGSI O: MGSI – Sektor za stambenu i arhitektonsku politiku, komunalnu delatnost i energetsku efikasnostU: UN Habitat, UNECE Sredstva UNDA (United Nations Development Account) 2016-2017. Tematska oblast: 2.5. Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.4. Neformalna naselja i bespravna izgradnja B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Projekat „Ovde smo zajedno – Evropska podrška za inkluziju Roma” MGSI Poboljšanje uslova života i stanovanja za romsko stanovništvo u neformalnim naseljima O: MGSI – Sektor za stambenu i arhitektonsku politiku, komunalnu delatnost i energetsku efikasnostU: OSCE, JLS – Sombor, Odžaci, Novi Sad, Kovin, Pančevo, Valjevo, Koceljeva, Beograd (Zvezdara, Palilula), Knjaževac, Bujanovac, Prokuplje, Leskovac, Vranje, Žitorađa, Bojnik, Obrenovac, Smederevo, Kragujevac, Kruševac i Bela Palanka IPA 2012 2016-2018. Regulisanje u prostornim i urbanističkim planovima, izrada tehničke dokumentacije za izgradnju infrastrukture i formiranje baze podataka o romskim naseljima IPA 2013

Tabela A3: Detaljna razrada planskih rešenja utvrđenih PPRS 2010-2020. u odeljku 3. Održivi razvoj ekonomije, transporta i infrastrukture

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Unapređenje konkurentnosti poljoprivrede i prehrambene industrije MPZŽS Unapređenje konkuretnosti kroz investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava O: MPZŽS – Sektor za ruralni razvoj 7.451.180.000 RSDbudžet RS 2016-2020. Unapređenje konkuretnosti kroz diverzifikaciju poljoprivrednih gazdinstava i razvoj poslovanja 747.5500.000 RSDbudžet RS Unapređenje konkuretnosti kroz investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava 12.470.560.041 RSDEU fondovi i budžet RS Unapređenje konkuretnosti kroz investicije u preradu i prodaju poljoprivrednih i ribarskih proizvoda 10.202.440.041 RSDEU fondovi i budžet RS Unapređenje konkuretnosti kroz diverzifikaciju farmi i razvoj poslovanja 28.699.999.959 RSDEU fondovi i budžet RS Uspostavljanje i osposobljavanje institucionalnih struktura neophodnih za efikasno korišćenje podrške ruralnom razvoju i razvoju poljoprivrede iz fondova EU u tekućem periodu i u buduće – Upravljačko telo i Agencija za plaćanja 759.705.933 RSDEU fondovi i budžet RS

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Rudarski basen Kostolac:a) Povećanje proizvodnje PK Drmno (novi – VI BTO sistem) na 12 miliona t godišnje MRE, EPS O: EPS – Ogranak Kostolac U: MRE, MPZŽS, SMES 11.000.000.000 RSDsredstva kredita Narodne Republike Kine i sredstava EPS 2019. 2. Rudarski basen Kolubara: MRE, EPS a) Polje Veliki Crljeni – proširenje i završetak rada površinskog kopa a-d) O: EPS – Ogranak KolubaraU: MRE, MPZŽS a) – a) 2016. b) Polje C b) 5.000.000.000 RSDsredstva EPS, zajam b) 2020. v) Polje D – nastavak radova do završetka eksploatacije v) 850.000.000 RSDsredstva EPS v) 2017. g) Polje E – u izradi dugoročni program razvoja Kolubarskog basena koji će definisati početak radova na polju E g) 23.000.000.000 RSDsredstva EPS g) 2020. d) Izgradnja površinskog kopa Radljevo d) 14.640.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS d) 2020. e) Izrada Elaborata o rezervama uglja u Kolubarskom basenu i odgovarajuće studijske dokumentacije za perspektivna polja „Polje Zvizdar” i „Polje Šopić-Lazarevac” e) O: RB „Kolubara”, LazarevacU: MRE e) 12.300.000 RSDsredstva RB „Kolubara” e) „Polje Zvizdar” – kraj 2016. „Polje Šopić-Lazarevac” – kraj 2022. 3. Projekat geoloških istraživanja nafte i gasa – teritorija Republike Srbije južno od Save i Dunava MRE, NIS O: NIS U: MRE 4.233.432.540 RSD sredstva NIS 2019. 4. Revitalizacija rudnika bakra u RTB Bor grupa – RB Bor i RB Majdanpeka) Veliki Krivelj, proširenje proizvodnje na 10,6 miliona t rude b) Cerovo – proširenje proizvodnje na 2,5 miliona t rude v) Južni revir – Majdanpek proširenje proizvodnje na 8,5 miliona t rude MRE O: RTB Bor grupaU: MRE a) 2016.b) 2016.v) 2017. 5. Mogućnost eksploatacije bornih minerala iz ležišta „Piskanja” MRE O: Investitor „Balkan Gold ” d.o.o. Beograd U: MRE Sredstva privatnog sektora Kraj 2016. Elaborat o rezervamaKraj 2018. otvaranje rudnika B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 6. Mogućnost eksploatacije litijuma i bornih minerala iz ležišta „Jadar” MRE O: „Rio Sava Exploration” d.o.o, Beograd (Rio Tinti) U: MRE 111.000.000.000 RSDsredstva privatnog sektora Kraj 2016. Elaborat o rezervama Kraj 2018. otvaranje rudnika 7. Mogućnost eksploatacije bakra iz ležišta „Brestovac – Metovnica” MRE O: ,,Rakita Exploration” doo iz Bora (FREEPORT – McMoRan). Sredstva privatnog sektora:- istraživanje 6.150.000.000 -12.300.000.000 RSD- otvaranje rudnika 55.500.000.000 – 111.000.000.000 RSD Kraj 2018. Elaborat o rezervamaKraj 2019. početak otvaranja rudnika 8. Završetak investicionog programa na površinskom kopu „Tamnava-Zapadno polje” i dostizanje nivoa proizvodnje od 12 miliona t godišnje MRE, EPS O: EPS U: MRE 12.000.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2018. 9. Zamena zastarele opreme na „Polju C” MRE, EPS O: EPS U: MRE 35.000.000 RSDsredstva EPS 2016. 10. Priprema koridora za izmeštanje reke Kolubare, pruge Beograd – Bar i DP II reda M 22 (Ibarska magistrala) MRE, EPS O: EPS U: MGSI, MPZŽS 2.045.994.933 RSDsredstva EPS 2017. 11. Pripreme za otvaranje površinskog kopa Polje G (Južno polje) EPS O: EPS U: MRE 18.800.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2020. 12. Utvrđivanje ugljonosne potencijalnosti Zapadnog dela Kostolačkog ugljenog basena MRE, EPS O: EPS U: MRE 24.000.000 RSDsredstva EPS 2018. 13. Rudnik Kovin (novi) – eksploatacija lignita MRE, NIS O: NIS, Energetski kompleks KovinU: PSEGS 1.300.000.000 RSDsredstva NIS 2020 – prva faza: eksploatacija rudnika, Posle 2020 – druga faza: izgradnja TE-TO

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Kopaonik: osavremenjavanje skijaške infrastrukture i kompletiranje celogodišnje turističke ponude; izgradnja turističkih mesta i mesta za odmor; saobraćajno povezivanje i integrisanje ponude sa okruženjem (u skladu sa evropskim standardima) MTTT, JPSkS Osavremenjavanje skijaške infrastrukture i povezivanje opštine Raška i opštine Brus sa novom skijaškom infrastrukturom (rekonstrukcija postojećih instalacija, izgradnja gondola Brzeće i Treska sa ski stazama, izgradnja novih žičara u okviru povezivanja zona postojećeg skijališta i proširenje postojećih ski staza O: JPSkSU: MTTT, MPZŽS, MGSI, ZZPS,JP NP Kopoanik, JPP Sredstva JPSkS 2017-2019. Izgradnja letnjih i dečijih sadržaja i pratećih uslužnih i sportsko-rekreativnih sadržaja u ski centru Kopaonik O: JPSkSU: MTTT, MPZŽS, MGSI, ZZPS,JP NP Kopaonik Sredstva JPSkS 2017-2020. 2. Touring putni pravac Koridora H sa bočnim pravcima: opremanje za kružna i linearna turistička putovanja /ture /puteve (turistička signalizacija i turistički punktovi) MTTT O: MTTT U: JLS na turing pravcima, MGSI, TOS Budžet RS 2016-2020. 3. Tara-Drina: poboljšanje ponude turističkih mesta, infrastrukturno opremanje, integracija sa okruženjem i transgranična saradnja (u skladu sa evropskim standardima) MTTT O: MTTT, MPZŽSU: JLS Budžet RS, budžeti JLS 2016-2020. 4. Touring plovni pravac koridora VII Dunav: opremanje pratećih sadržaja nautičkog plovnog puta (marine, pristani i dr.), integracija sa ponudom neposrednog okruženja (u skladu sa evropskim standardima) MTTT O: MTTT, MGSI,U: MPZŽS Budžet RS, EU fondovi 2016-2020. 5. Vlasina-Krajište: razvoj celogodišnje turističke ponude; integrisanje sa okruženjem i transgranična saradnja (u skladu sa evropskim standardima) MTTT O: MTTT, MPZŽS, RAS Budžet RS 2018-2020. 6. Stara planina: realizcija turističke infrastrukture i razvoj celogodišnje turističke ponude; izgradnja turističkih mesta i mesta za odmor; saobraćajno povezivanje i integrisanje ponude sa okruženjem i transgranična saradnja (u skladu sa evropskim standardima) MTTT O: MTTT, MPZŽS, JPSkSU: JP Stara planina Budžet RS, sredstva JPSkS 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 7. Razvoj skijaške infrastrukture sa pratećim uslužnim i sportsko-rekreativnim sadržajima u primarnoj turističkoj destinaciji Golija JPSkS O: MTTT, JLSU: JPSkS, MPZŽS, ZZPS, JPSš, KEI Budžet RS, sredstva JPSkS 2017-2019.(JPPIP) 8. Razvoj skijaške infrastrukture u primarnoj turističkoj destinaciji Drina – Tara -Zlatibor: Zlatibor JPSkS U okviru postojećeg skijališta na Torniku izgradnja letnjih sadržaja i pratećih objekata, čija je namena ugostiteljsko – turistička, komunalno – servisna, trgovačka, uslužna i sl. O: JLS ČajetinaU: JPSkS Budžet RS, sredstva JPSkS 2016-2019. Proširenje skijališta Tornik i izgradnja novih žičara i ski staza O: JLS ČajetinaU: JPSkS Budžet RS, sredstva JPSkS 2017-2019. 9. Razvoj skijaške infrastrukture u primarnoj turističkoj destinaciji Šar-planina: Brezovica JPSkS U okviru postojećeg skijališta na Brezovici osavremenjavanje skijaške infrastrukture i izgradnja pratećih objekata, čija je namena ugostiteljsko – turistička, komunalno – servisna, trgovačka, uslužna i sl. O: MTTT, Kancelarija za KiMU: JPSkS, MPZŽS, ZZPS Budžet RS, sredstva JPSkS 2017. Proširenje skijališta Brezovica i izgradnja novih žičara i ski staza O: MTTT, Kancelarija za KiMU: JPSkS, MPZŽS, ZZPS Budžet RS, sredstva JPSkS 2018. 10. Vinski putevi – dopuna/proširenje i održavanje postojeće turističke saobraćajne signalizacije za označavanje vinskih puteva MTTT O: MTTTU: JP PS, JLS, vlasnici vinarija Budžet RS, budžet JP PS 2016-2020. 11. Eurovelo i regionalne biciklističke rute – završetak obeležavanja turističke saobraćajne signalizacije za označavanje međunarodne biciklističke rute „Iron Curtain” kroz Republiku Srbiju; obeležavanje turističkih aktrakcija, turističkih odredišta i objekata turističkog značaja, a koji se nalaze na tranzitnim pravcima šire gravitacione zone Vrnjačka Banja; obeležavanje međunarodne biciklističke rute „Savska ruta”; održavanje turističke saobraćajne signalizacije na postojećim i novim biciklističkim rutama MTTT O: MTTTU: JP PS, JLS Budžet RS, sredstva JP PS 2016-2020.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Državni putevi IA Koridor X, Državni put IA A1 1. Završetak izgradnje autoputa Horgoš – Novi Sad (Koridor Xb) (SEETO) – funkcionalni sadržaji: JP PS Izgradnja bočnih naplatnih stanica Žednik/Čantavir, Bačka Topola/Senta i Feketić/Srbobran O: MGSI U: JP PS-radovi 150.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016.(Projekti 2015) Izmeštanje i izgradnja čeone naplatne stanice „Subotica jug” O: MGSI U: JP PS-radovi 250.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016.(Projekti 2015) 2. Izgradnja autoputa Niš – granica sa Republikom Bugarskom kod Dimitrovgrada (Koridor Xc) (SEETO) Koridori Srbije doo O: MGSI U: Koridori Srbije doo Budžet RS, WB, EIB, EBRD 2017. (2010-2017) (Projekti 2015) 3. Izgradnja autoputa Niš – granica sa Republikom Makedonijom (Koridor X) (SEETO): Koridori Srbije doo Završetak izgradnje i dogradnje autoputa Leskovac – granica sa Republikom Makedonijom kod Preševa O: MGSI U: Koridori Srbije doo Budžet RS, WB, EIB, EBRD, EU fondovi 2017.(2010-2017)(Projekti 2015) Izvođenje završnih radova na deonici Levosoje-Preševo, km 955+700,59 do km 976+950 L=20 km JP PS O: MGSI U: JP PS-radovi 41.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016.(Projekti 2015) Naplatna stanica i petlja Preševo – elektro radovi 65.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS Završetak radova na petlji Bujanovac 1 sa izgradnjom deonice od km 933+600 do km 934+354,75 1.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016. Idejni projekat sa Studijom opravdanosti i Projekat za građevinsku dozvolu petlje „Gramađa” 8.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS Idejni projekat sa Studijom opravdanosti petlje i Projekat za građevinsku dozvolu „Vranjska Banja” 8.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 4. Obilaznica oko Beograda koja je u sastavu koridora X:kompletiranje sektora B5, B6 i B4, izgradnja sektora C (Bubanj potok – Boleč – Starčevo – Pančevo istok – Pančevo sever),rezervisanje koridora za severni deo autoputske obilaznice oko Beograda (veza E-75 – M-24.1 – M-24 – M-1.9, odnosno kraj sektora C, petlja Pančevo sever) (SEETO) MGSI, Koridori Srbije doo O: MGSIU: JP PS, Koridori Srbije doo, KEI Sektor B: 25.830.000.000 RSDSektor C: 57.810.000.000 RSDbudžet RS, EIB Sektor B – 2019.Sektor C – 2021.(JPPIP)(2011-2026) 5. Kompletiranje autoputske obilaznice oko Subotice (Y krak autoputa E-75) (granični prelaz Kelebija – petlja Subotica jug) (M-17.1) – završenoo 35% radova MGSI, Koridori Srbije doo O: MGSIU: JP PS, Koridori Srbije doo Ukupno: 2.000.000.000 RSDbudžet RS (197.000.000 RSD), drugi izvori finansiranja 2018.(Projekti 2015) Ostali državni putevi IA 6. Aktivnosti na DP I reda, (izgradnja autoputa, E-763) deo rute 4 (SEETO): Beograd – Čačak – Požega, dužina 145 km MGSI, Koridori Srbije doo, JP PS deonica Ljig-Preljina O: MGSIU: Koridori Srbije doo 37.884.000.000 RSDkredit Republike Azerbejdžan 2016. deonica Surčin-Obrenovac O: MGSIU: Koridori Srbije doo 25.584.000.000 RSDkredit NR Kine 2019. deonica Obrenovac -Ub deonica Lajkovac-Ljig O: MGSIU: JPPS 40.120.000.000 RSD kredit NR Kine i budžet RS 2017. 7. Aktivnosti na DP I reda, (izgradnja autoputa, E-763) deo rute 4 (SEETO): Požega-Arilje-Ivanjica- Sjenica (Duga poljana)-Boljare (granica sa Crnom Gorom) dužine 110 km Koridori Srbije doo O. MGSI U: JP PS, Koridori Srbije doo, KEI 200.000.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi, JPP 2017-2021.2 faze(JPPIP) 8. Aktivnosti na DP I reda (izgradnja autoputa, E-80), deo rute 7 (SEETO) deonica Niš – Prokuplje – Merdare. Faze: MGSI, Koridori Srbije doo, JP PS faza 1 – izgradnja poluatoputa: Niš-Merošina- Prokuplje-Pločnik-Kuršumlija-Merdare O: JP PSU: MGSI, KEI 62.914.500.000 RSDizradu dokumentacije finansira EU iz granta (WBIF) izvor finansiranja izgradnje nije utvrđen, ali je obaveza da se delom finansira kreditom evropskih banaka (EIB). 2016-2020.(JPPIP) faza 2 – izgradnja autoputa u punom profilu 41.082.000.000 RSD – 9. Aktivnosti na DP I reda (koridoru autoputa, E-761) Pojate-Kruševac-Kraljevo-Čačak i dalje Požega- Užice, ruta 5 (SEETO) Koridori Srbije doo O. MGSI U: JP PS, Koridori Srbije doo, KEI 41.300.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi, JPP 2016-2020.(2010-2029)3 faze(JPPIP) Idejni i glavni projekti za deonice: Mrčajevci-Preljina, Adrani-Mrčajevci, Pojate-Kruševac (Koševi), Kruševac (Koševi)-Adrani i Studija opravdanosti od Pojata do Preljina JP PS O: JP PS 308.933.760 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2017. 10. Aktivnosti na DP I reda, (izgradnja autoputa, E-70) deo rute 4 (SEETO): granica sa Rumunijom – Vršac – Pančevo – obilaznica Beograda MGSI, Koridori Srbije doo O: MGSI U: JP PS, Koridori Srbije doo, KEI 27.000.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016-2019.(Projekti 2015, JPPIP) 11. Aktivnosti na DP I reda M-1.11, deonica Batočina – Kragujevac JP PS O: MGSI U: JP PS 1.620.000.000budžet RS i sredstva JP PS 2018. Državni putevi IB 12. Aktivnosti na DP IB 21 Novi Sad-Ruma-Šabac (sa krakom za Loznicu i vezu sa Bosnom i Hercegovinom IB 26) – Valjevo-Požega-Arilje-IvanjicaIdejni projekat mosta preko reke Save, deonica Ruma – Šabac (L=21,40) JP PS, Koridori Srbije doo O: JP PSU: KEI 31.000.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016.(JPPIP) Idejni projekti za deonice Novi Sad-Ruma O: MGSI, U: Koridori Srbije doo, JP PS 93.177.000 RSDbudžet RS i Uprava za kapitalna ulaganja 2016. Tehnička dokumentacija za rehabilitaciju sa putnim objektom preko reke Kladorube – Partizanski most, deonica Valjevo – Kosjerić O: JP PSU: KEI 2.000.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016.(JPPIP) 13. Izrada master plana i studije opravdanosti mreže biciklističkih koridora u Republici Srbiji:Studija biciklističkog saobraćaja u AP Vojvodini PSUGZŽS O: PSUGZŽS Budžet APV 2016. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Državni putevi IA Koridor X, Državni put IA-A1(E-75) – deonice Beograd-Niš i Beograd-Novi Sad 14. Deonica Beograd – Niš: JP PS Tehnička dokumentacija poboljšanja DP IA-A1 sa javnim osvetljenjem AT „Lasta” – „Bubanj Potok” O: JP PS 2.800.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS 2016. Idejni projekat sa Studijom opravdanosti petlje „Smederevska Palanka” 3.000.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS Plan praćenja stanja životne sredine i monitoring parametra životne sredine na deonici Mali Požarevac – Velika Plana L=54,7 km i u zoni uticaja puta 2.100.000 RSDbudžet RS i sredstva JP PS Glavni projekat upravljanja saobraćajem na deonici Beograd – Niš 15.000.000 RSDbudžet RS Deonica Beograd – Novi Sad: JP PS Rehabilitacija kolovoza od km 108+000 do km 117+000 L = 5,5 km O: JP PS 129.000.000 RSDsubvencija – učešće u kreditu WB i EIB 2016. Projektovanje i izgradnja petlje Nova Pazova 250.000.000 RSDEBRD Projektovanje i izgradnja novog mosta i rehabilitacija postojećeg mosta Beška – preostali radovi (radovi u reci, odvodnjavanje mosta i uređenje obala; obaveze proistekle iz sporazuma sa manastirom Kovilj) O: JP PS – radovi 25.000.000 RSD Projektovanje i izgradnja autoputa km 108+000 – km 117+000, preostali radovi 19.000.000 RSD Petlja „Sever”: Izgradnja servisnih saobraćajnica, mosta i putnog prelaza na km 117+897,13 285.000.000 RSD Ostali državni putevi IA 15. Nove aktivnosti na DP I reda, ruta 5 (SEETO): Paraćin – Boljevac – Zaječar – Vrška čuka (granica sa Republikom Bugarskom) (E-761, M-5) Koridori Srbije doo O: MGSI U: JP PS, Koridori Srbije doo WB, budžet RS 2017-2020.2 faze Državni putevi IB 16. DP IB 29 (M-8): JP PS Idejni projekat rekonstrukcije deonice Kamenolom-Sjenica (L=5,26) O: JP PS 3.009.600 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016. Idejni projekat sa Studijom opravdanosti izmeštanja deonice: Bele vode-Golijski put (L=9,22) 25.610.400 RSDbudžet RS, sredstva JP PS Idejni projekat rekonstrukcije d.p. IB reda broj 29 (M-8), deonica Aljinovići-Goveđak (L=6,19km) 3.009.600 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 17. Obilaznica oko Zrenjanina: Izgradnja mosta preko Begeja JP PS O: JP PS – radovi 180.000.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016. 18. Generalni projekat sa Prethodnom studijom opravdanosti novoprojektovane saobraćajnice Sombor-Bezdan-Kolut-Bački Breg-granica Mađarske JP PS O: JP PS 12.456.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 19. Idejni projekat sa Studijom opravdanosti veze državnog puta IB-35 (u zoni petlje „Malča” na autoputu E-80) sa raskrsnicom „Prosek” na državnom putu IB-43 (L=2,00 km) JP PS O: JP PS 3.500.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016. 20. Tehnička dokumentacija za rehabilitaciju državnog puta IB reda broj 39 sa putnim objekatom preko reke Južna Morava, deonica Vlasotince – Leskovac JP PS O: JP PS 537.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016. 21. DP IB 19: JP PS Idejni projekat sa studijom opravdanosti mosta na Dunavu kod Bačke Palanke sa prilazima O: JP PS 19.000.740 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 2016. Projekat za građevinsku dozvolu mosta na Dunavu kod Bačke Palanke sa prilazima 84.000.000 RSDbudžet RS, sredstva JP PS 22. Izrada i realizacija glavnih projekata pojačanog održavanja državnih puteva IA i IB JP PS O: JP PS Subvencija – učešće u kreditu WB i EIB 2016-2017. 23. Izrada strateških karata od buke na državnim putevima IA i IB JP PS O: JP PS Budžet RS i sredstva JP PS Kontinualna aktivnost

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Rekonstrukcija jednokolosečne u dvokolosečnu prugu (Beograd) – Stara Pazova – Inđija – Subotica – državna granica (Kelebija) MGSI, IŽS Izgradnja novog železničko-drumskog mosta preko Dunava na mestu porušenog Žeželjevog mosta O: IŽS, Vlada APV, Grad Novi SadU: MGSI, KEI EU fondovi, budžet APV, budžet grada Novog Sada, sopstvena sredstva IŽS 2017.(Projekat 2015) Rekonstrukcija jednokolosečne pruge u dvokolosečnu prugu na deonici Stara Pazova-Novi Sad O: IŽSU: MGSI, KEI 50.430.000.000 RSDkredit Ruske federacije 2016-2020.(Projekat 2015) Rekonstrukcije jednokolosečne pruge u dvokolosečnu prugu deonice Beograd Centar – Stara Pazova i deonice Novi Sad – Subotica sa čvorovima Novi Sad i Subotica O: IŽSU: MGSI, KEI, NR Kina Kredit NR Kine i Republike Mađarske 2016-2020.(Projekat 2015) 2. Beogradski čvor – završetak putničkog sistema i oslobađanje Savskog amfiteatra realizacijom projekata: MGSI, IŽS Izgradnja nove stanične zgrade u železničkoj stanici Beograd Centar na ploči kote 105 sa pristupnim putem do gornjeg i donjeg staničnog trga od gradskih ulica O: IŽSU: MGSI, Grad Beograd Budžet RS i drugi izvori finansiranja 2016-2018. Izgradnja Robno transportnog centra (u daljem tekstu: RTC) Beograd pored žel. st. Beograd Ranžirna u Makiškom polju, kao i Terminala ŽIT unutar kompleksa stanice Beograd Ranžirna, O: IŽSU: MGSI, Grad Beograd Izgradnja drumskog nadvožnja u Batajnici O: Grad BeogradU: MGSI Izmeštanje puta za Sremčicu sa postojećeg putnog prelaza ispod postojećeg železničkog viadukta u Železniku. O: Grad BeogradU: MGSI Izgradnja nove obilazne javne železničke pruge Beli Potok-(Bubanj Potok)-Vinča-Pančevo O: IŽS, Putevi SrbijeU: MGSI, Grad Beograd 53.000.000.000 RSDbudžet RS i drugi izvori finansiranja 2020. Izgradnja drugog koloseka od železničke stanice Pančevački Most u Beogradu do železničke stanice Pančevo Glavna u Panlčevu O: IŽS U: MGSI 10.086.650.475 RSDkredit Ruske federacije, budžet RS 2016. 3. Gilje – Ćuprija – Paraćin na pruzi Beograd – Niš (izgradnja nove dvokolosečne deonice sa mostom preko Velike Morave) MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI 5.000.000.000 RSDkredita EIB, budžet RS 2016 4. Rekonstrukcija i izgradnja jednokolose čne deonice u dvokolosečnu Stalać – Đunis na pruzi Beograd – Niš MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI, KEI Fond WBIF, sredstva IŽS i drugi izvori finansiranja 2016.-2020. 5. Rekonstrukcija i modernizacija pruge Niš – Dimitrovgrad (97 km) MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI Sredstva kredita EIB i fonda WBIF 2018.-2020. 6. Rekonstrukcija pruge Beograd-Vrbnica (Bar) – deonica Resnik-Valjevo MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI Kredit Ruske Federacije, budžet RS 2016-2017. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 7. Rekonstrukcija deonica pružnih koloseka na pruzi Beograd-Niš MGSI, IŽS Rekonstrukcija deonice Rasputnica G-Resnik (Beograd-Niš) O: IŽSU: MGSI Kredit EBRD4, kredit Ruske Federacije i budžeta RS 2016. Rekonstrukcija deonice Jajinci – Mala Krsna (Beograd-Niš) Obnova kolsoeka stanice Mala Krsna (Beograd-Niš) 8. Rekonstrukcija i modernizacija pruge Batajnica-Surčin-Ostružnica-Beograd Ranžirna MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI, KEI Nepoznati izvori sredstava 2020.(JPPIP) 9. Rekonstrukcija i modernizacija deonice pruge Niš-Brestovac na pruzi Niš-Preševo-granica Republike Makedonije MGSI, IŽS O: IŽS U: MGSI, KEI 8.000.000.000 RSDKredit Ruske Federacije, budžet RS 2017-2018.(JPPIP) 10. Rekonstrukcija i modernizacija pruge Ruma-Šabac-Rasputnica Donja Borina-državna granica BIH MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI 14.760.000.000 RSDNepoznati izvori sredstava 2018-2020. 11. Projekat rekonstrukcije 3 (južne deonice) na pruzi Niš-Preševo-granica Republike Makedonje na Koridoru H (ukupno 46 km) i to na deonicama pruge: Bujanovac – Bukarevac, Vinarce – Đorđevo i Vranjska Banja – Ristovac MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI 4.329.000.000 RSD kredit Ruske Federacijekredit EBRD4, budžet RS 2016-2017. 12. Rekonstrukcija pruge Subotica-Senta-Banatsko Miloševo-Zrenjanin-Pančevo Glavna stanica (Beograd Ranžirna) MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI Nisu obezbeđena sredstva za investicionu realizaciju 2017-2020. 13. Izgradnja dvokolosečne pruge Beograd-aerodrom „Nikola Tesla” MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI Nisu obezbeđena sredstva za investicionu realizaciju 2018. i posle 2020. 14. Izgradnja nove pruge normalnog koloseka Beograd- Obrenovac MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI, Grad Beograd, opština Obrenovac Nisu obezbeđena sredstva za investicionu realizaciju 2018-2020. 15. Rekonstrukcija i modernizacija pruge Lapovo-Kragujevac-Kraljevo-Raška-Priština-Skopje MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI Nisu obezbeđena sredstva za investicionu realizaciju 2020. 16. Izgradnja nove pruge normalnog koloseka Beograd- Obrenovac MGSI, IŽS O: IŽSU: MGSI, Grad Beograd, opština Obrenovac Nisu obezbeđena sredstva za investicionu realizaciju 2018-2020. 17. Rekonstrukcija regionalnih i lokalnih pruga u APV: Sonta-Apatin, Pančevo-Starčevo-Vinča, Bogojevo-dunavska obala MGSI, IŽS O: Pokrajinski sekretarijati za: urbanizam, graditeljstvo i životnu sredinu; za privredu, zapošljavanje i ravnopravnost polova, za međuregionalnu saradnju i lokalnu samoupravu U: IŽS Nisu obezbeđena sredstva 2018. Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.4. Granični prelazi B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Izgradnja graničnog prelaza Bajmok MF – Uprava carina O: MF – Odeljenje CFCU U: MF – Uprava carina 312.000.000 RSDIPA 2013 85% budžet RS 15% 2018. 2. Izgradnja graničnog prelaza Kotroman MF – Uprava carina O: MF – Odeljenje CFCU U: MF – Uprava carina 264.000.000 RSDIPA 2014 85% budžet RS 15% 2020. 3. Izgradnja graničnog prelaza Gostun MF – Uprava carina O: MF – Odeljenje CFCU U: MF – Uprava carina 619.200.000 RSDIPA 2016 85% budžet RS 15% 2020. 4. Izgradnja graničnog prelaza Vatin MF – Uprava carina O: MF – Odeljenje CFCU U: MF – Uprava carina 192.000.000 RSDIPA 2016 85% budžet RS 15% 2020. 5. Izgradnja graničnog prelaza Batrovci – Faza 2 MGSI O: MGSIU: Građevinska direkcija Srbije 664.506.192 RSDbudžet RS 2017. Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.5. Sistem vazdušnog transporta A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Proširenje i modernizacija aerodroma „Nikola Tesla” u Beogradu – dogradnja rulnih staza, platformi, fingerskih hodnika, vatrogasne baze i kotlarnice, terminala, hangara i platforme za Generalnu avijaciju MGSI O: MGSI 6.566.000.000 RSDsopstveni i ostali izvori finansiranja 2016-2018. 2. Proširenje i modernizacija aerodroma „Konstantin Veliki” u Nišu MGSI Rehabilitacija poletno sletne staze sa dogradnjom rulnice i proširenjem platforme, rekonstrukcija i dogradnja postojeće terminalne zgrade i ugradnja prilaznih svetala O: MGSI, U: grad Niš, JP Aerodrom Niš 1.608.000.000 RSD 2016-2020. Nabavka i ugradnja navigacionog sistema za precizni instrumentalni prilaz (ILS CAT I) O: SMATSA, U: grad Niš, JP Aerodrom Niš 180.000.000 RSD 2016-2017. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 3. Izgradnja aneksa Centra kontrole letenja Beograd sa novim tornjem Aerodromske kontrole letenja Beograd na aerodromu „Nikola Tesla” SMATSA O: SMATSA Sredstva SMATSA 2017-2019. 4. Izgradnja objekta za instalaciju terminalnog radara za potrebe TMA (završna kontrolisana oblast) Beograd SMATSA O: SMATSA Sredstva SMATSA 2017. 5. Izgradnja radarske stanice na lokacije Besna Kobila, kp 10062 katastarska opština (u daljem tekstu: KO) Kriva Feja, Opština Vranjska banja SMATSA O: SMATSA Sredstva SMATSA 2017. 6. Izgradnja novih VHF/UHF radio centara na lokacijama:Rudnik, kp 17 KO Majdan opština Gornji Milanovac, kp 1/1 KO Ljubičevac Grad Kragujevac i kp 960/1 KO Jarmenovci opština TopolaOstrozub – kp 3/, kp 102 i kp 728 KO Ostrozub opština Crna TravaJankov kamen, kp 948 KO Gradac, i kp 3194 KO Dajići, opština Ivanjica SMATSA O: SMATSA Sredstva SMATSA Rudnik – 2017.Ostrozub 2018.Jankov kamen 2019. Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Priprema za izgradnju nove luke Beograd na Dunavu u gravitacionom području Beograda. Postojeća luka „Beograd” se zadržava na kontrahovanom (umanjenom) području do izgradnje nove luke. Prema podacima iz studije izvodljivosti planirane su tri faze izgradnje nove luke. MGSI, AUL, Direkcija za vodne puteve O: MGSI, AUL U: grad Beograd, lučki koncesor I faza – 42.240.783.000 RSD sredstva za finansiranje su predmet pregovora između Republike Srbije i kineske strane 1. I faza – do 2020. ( II faza – do 2028, III faza – do 2040) 2. Potpuna revitalizacija prevodnica Đerdap 1 i 2 MGSI O: MRE (EPS), MGSI 8.610.000.000 RSDEU fondovi – 3. Dalji razvoj rečnih informacionihservisa (u daljem tesktu: RIS) i njihov aprimena na međunarodnim plovnim putevima:Uvođenje RIS-a na Tisi – pokrivanje signalom automatske identifikacije plovila MGSI, Direkcija za vodne puteve O: MGSI, Direkcija za vodne puteve 12.300.000 RSDEU fondovi 2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 4. Održivi razvoj domaćih luka u cilju privrednog rasta Republike Srbije, kvalitetna lučka infrastruktura i uključivanje luka u multimodalni logistički lanac uz povećanje zaposlenosti i podizanja kvaliteta života stanovnika zaleđa luka i pristaništa, kao i maksimalno valorizovanje turističkih destinacija na Dunavu, Savi i Tisi:Luka Novi SadLuka PančevoLuka Bačka PalankaLuka BogojevoLuka SmederevoLuka Prahovo MGSI, AUL O: AUL, MGSIU: JLS 1. – 6. 17.589.000.000 RSDLučke koncesije, budžet RS i drugi izvori 1.845.000.000 RSD3.690.000.000 RSD1.230.000.000 RSD615.000.000 RSD8.610.000.000 RSD1.599.000.000 RSD 2020. 5. Hidrotehnički i bagerski radovi na kritičnim sektorima na reci Dunav u Republici Srbiji MGSI, Direkcija za vodne puteve Sektor između Bačke Palanke i Beograda (uključujući nadzor i ekološki monitoring nad radovima) O: MGSIU: Direkcija za vodne puteve 1.746.000.000 RSDEU fondovi i budžet RS 2020. Priprema nedostajuće dokumentacije za projekat „Hidrotehnički i bagerski radovi na kritičnim sektorima na zajedničkoj RS-HR deonici reke Dunav” 430.500.000 RSDEU fondovi i budžet RS 6. Hidrotehnički i bagerski radovi na kritičnim sektorima na reci Savi (uključujući nadzor i ekološki monitoring nad radovima) MGSI, Direkcija za vodne puteve O: MGSIU: Direkcija za vodne puteve 1.144.000.000 RSDEU fondovi i budžet RS 2020. Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.7. Intermodalni transport i logistički centri A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Obezbeđenje tehničke baze za primenu tehnologije intermodalnog transporta izgradnjom intermodalnih terminala – u Beogradu, Apatinu i Pirotu 1.1 Izgradnja logističkog centra sa intermodalnim transportom u Apatinu MGSI, PSSPDRP O: MGSI, PSUZŽS, PSSPDRP, Pokrajinski sekretarijat za regionalni razvoj, međuregionalnu saradnju i lokalnu samoupravu U: opština Apatin 3.840.000.000 RSD Nepoznati izvori sredstava 2020. 1.2 Izgradnja intermodalnog terminala u Beogradu MGSI O: MGSI U: Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju grada Beograda 2.500.000.000 RSD 85% IPA 201515% budžet RS 492.000.000 RSD za eksproprijaciju budžet Grada Beograda 2018.(PPF5) 1.3 Logistički centar Pirot MGSI O: MGSIU: grad Pirot 1.426.000.000 RSD sredstva za investicionu realizaciju još nisu obezbeđena 2020.(PPF5) B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 2. Logistički centar Niš MGSI O: MGSI U: grad Niš 762.000.000 RSDsredstva za investicionu realizaciju nisu obezbeđena (PPF5) 3. RTC u Makišu MGSI O: IŽS i „Srbija Kargo” a.d.U: MGSI — 2020

Red. broj Strateški prioritet Odgovornost (O) i Učesnici (U) u izvršenju Orijentacioni iznosi (u RSD) i mogući izvori sredstava za finansiranje Rok izvršenja 1 2 3 4 5 Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.8 Elektronske komunikacije B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Utvrđivanje operatora usluga univerzalnog servisa i formiranje fonda za njegovo pružanje u skladu sa zakonom MTTT, RATEL O: MTTT, RATEL U: Operatori koji u skladu sa odlukom UO RATEL imaju obavezu pružanja usluga univerzalnog servisa – Kontinualna aktivnost 2. Dogradnja i rekonstrukcija mreže magistralnih optičkih kablova i izgradnja pristupne mreže u retko naseljenim područjima MTTT, RATEL O: MTTTU: Operatori, MDULS, MF Sredstva operatora Kontinualna aktivnost 3. Unapređenje regulatornog okvira:Usklađivanje Zakona o elektronskim komunikacijama („Službeni glasnik RS”, br. 44/10, 60/13 – US i 62/14) sa izmenama relevantnih direktiva EU iz 2009. godineDonošenje zakona o širokopojasnom pristupu MTTT, RATEL O: MTTT Budžet RS 2016. 4. Inoviranje tehničkih uslova i ostale regulative za izgradnju KDS MTTT, RATEL O: RATELU: MTTT Budžet RS Kontinualnaaktivnost zbog brzine promena tehnologije 5. Harmonizacija zakonskog osnova u oblasti telekomunikacija, prostornog planiranja i izgradnje, puteva, železnice i voda – terminološko i dr. usklađivanje zakona i usklađivanje sa preporukama EU za razvoj svih telekomunikacionih i saobraćajnih infrastrukturnih sistema MTTT, RATEL, SBB O: MTTT, MGSIU: RATEL, JP PS, IŽS, Direkcija za unutrašnje plovne puteve Budžet RS 6. Decentralizacija mreže i supstitucija starih telekomunikacionih sistema sistemima najnovije generacije Telekom O: Telekom U: MTT Sredstva Telekoma U skladu sa godišnjim investicionim planovima 7. Pružanje novih i unapređenje postojećih širokopojasnih usluga što većem broju korisnika O: Telekom U: MTT 8. Izgradnja linijske infrastrukture elektronskih komunikacija duž infrastrukturnih koridora (duž kategorisanih puteva I i II reda, lokalnih saobraćajnica, železničkih pruga i sl.) O: TelekomU: MTT 9. Proširenje bežične mreže (tehnološko unapređenje i izgradnja novih baznih stanica mobilne mreže) O: Telekom U: MTT 10. Povećanje pokrivanja kvalitetnim digitalnim televizijskim signalom cele teritorije Republike Srbije JP ETV O: JP ETV U: MTTT, RATEL 20.400.000 RSD sredstva JP ETV i donacije 2015-2020. 11. Uvođenje novih tehnologija u emitovanju radijskih programa: Studije izvodljivosti, odluka o standardu i pojedinačni projekti JP ETV O: JP ETV U: MTTT, RATEL 630.000.000 RSD sredstva JP ETV i donacije 2017-2020. 12. Revitalizacija predajničke mreže za emitovanje radijskih programa javnog servisa (Radio Beograd) JP ETV O: JP ETV U: JMS Radio Beograd, RATEL 287.400.000 RSDsredstva JP ETV i JPP 2017-2018. Tematska oblast: 3.2. Saobraćajna infrastruktura – 3.2.9 Poštanski saobraćaj B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Unapređenje kvaliteta i dostupnosti servisa u ruralnim sredinama kroz realizaciju projekta „Poštar kao pokretan šalter” JP PTT O: JP PTT 14.599.200 RSDsredstva JP PTT 2016. 2. Uspostavljanje sistema e-Uprave Republike Srbije JP PTT O: JP PTT 158.158.000 RSDsredstva JP PTT 2016-2018. 3. Proširenje GIS sistema za pružanje šireg spektra poštanskuh usluga kroz realizaciju projekta „Prikaz područja dostave na mapi za velike korisnike” JP PTT O: JP PTT 1.289.596 RSDsredstva JP PTT 2016-2018.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Termoenergetski objekti EPS 1. Gradnja TE Kostolac B3 O: EPS U: MRE, MPZŽS, CMEC 68.000.000.000 RSD sredstva zajma, sredstva EPS 2020. Hidroenergetski objekti EPS 2. Izgradnja sistema hidroelektrana na donjem toku reke Ibar O: EPS (PD Ibarske hidroelektrane d.o.o.)U: MGSI, MPZŽS 42.000.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2020. 3. Izgradnja sistema hidroelektrana na Velikoj Moravi O: EPS (PD Moravske hidroelektrane d.o.o.) U: MGSI, MPZŽS 42.000.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 4. Izgradnja MHE Rovni O: EPSU: MGSI, MPZŽS, EBRD 330.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2018. 5. Izgradnja MHE Ćelije O: EPSU: MGSI, MPZŽS, EBRD 420.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2018. 6. Rekonstrukcija MHE EPS-a O: EPSU: JLS, MGSI, MPZŽS, EBRD 3.100.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2018. 7. Rekonstrukcija HE Zvornik O: EPSU: MGSI, MPZŽS, KfW 8.500.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS 2019. 8. Povećanje instalisane snage na HE Đerdap 1 O: EPSU: MGSI, MPZŽS 23.173.201.539 RSDruski dug, sredstva EPS 2019. 9. Povećanje proizvodnje dogradnjom HE Potpeć O: EPSU. MGSI, MPZŽS 1.620.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2019-2020. 10. Povećanje instalisane snage na HE Bistrica O: EPSU: MGSI, MPZŽS 2.810.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2019-2020. 11. Povećanje proizvodnje dogradnjom HE Pirot O: EPSU: MGSI, MPZŽS 1.300.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2017-2019. 12. Povećanje proizvodnje dogradnjom HE Vlasina O: EPSU: MGSI, MPZŽS 5.450.130.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2018-2023. 13. Povećanje proizvodnje dogradnjom RHE Bajina Bašta O: EPSU: MGSI, MPZŽS 3.700.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2020-2021. 14. MHE Zavoj O: EPSU: JLS, MGSI, MPZŽS 150.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2017. 15. MHE Pirot O: EPSU: JLS, MGSI, MPZŽS 180.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2018. 16. MHE Banjica O: EPSU: MGSI, MPZŽS 180.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS, zajam 2020. 17. MHE Sokolja O: EPSU: MGSI, MPZŽS 180.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS, zajam 2020. 18. MHE Sokolovac O: EPSU: MGSI, MPZŽS 430.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS, zajam 2020. 19. Izgradnja priključaka za proizvođače električne energije iz obnovljivih izvora kao i za povezivanje novih distributivnih objekata O: EMS, JP EPS, U: Investitori, MGSI, MRE, MPZŽS Investitori objekata snose troškove priključaka 2020. Tematska oblast: 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.2. Energetska infrastruktura A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. Elektroenergetska mreža i objekti EMS 1. Rekonstrukcija i izgradnja dalekovoda, trafostanica i razvodnih postrojenja (30 projekata) O: ODS EPSD,U: MGSI, MPZŽS 20.500.000.000 RSDsredstva EMS, zajam, donacije 2020. 2. Rekonstrukcija postrojenja elektrana – TS Obrenovac O: EMS, MGSI 1.321.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2018. 3. Rekonstrukcija postrojenja uz elektrane – RP 400 kV Mladost O: EMS, MGSI 880.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2020. 4. Rekonstrukcija postrojenja uz elektrane – RP Đerdap 1 O: EMS, MGSI 861.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2019. 5. Rekonstrukcija TS Bor 2 O: EMS, MGSI 850.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2019. 6. Rekonstrukcija TS Pančevo 2 O: EMS, MGSI 1.100.000.000 RSD sopstvena sredstva EMS 2020. 7. TS 400/220/110 kV Smederevo 3, dogradnja 400 kV i uvođenje dalekovoda 400 kV u TS Smederevo 3 O: EMS, MGSI 1.629.200.000 RSD kredit EIB, sredstva EMS 2019. 8. TS 400 (/220)/110 kV Srbobran sa raspletom DV 400 kV i 110 kV O: EMS U: PSUZŽS 1.800.000.000 RSD kredit EIB, sredstva EMS 2019. 9. DV 2 x 400 kV Bajina Bašta-(Višegrad)-Pljevlja O: EMS, MGSIU: MPZŽS, Prenosni sistem Crne Gore, Prenosni sistem Bosne i Hercegovine 4.000.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2022. 10. TS 220/110 kV Beograd 3 O: EMS, MGSI 907.034.800 RSDsopstvena sredstva EMS 2016. 11. TS 220/110 kV Beograd 5 O: EMS, MGSI 1.420.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2016-2017. 12. TS 220/110 kV Kruševac 1 O: EMS, MGSI 1.426.800.000 RSD sopstvena sredstva EMS 2019. 13. DV 110 kV Niš 2 – Niš 1 O: EMS,U: Grad Niš, MGSI 164.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS XII/2016. 14. Rekonstrukcija postrojenja uz elektrane – TS 220/35 kV Bajina Bašta O: EMS, MGSI 730.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 2017. 15. DV 110 kV 101AB Beograd 3 – TE Kostolac A O: EMS, MGSIU: JLS Požarevac, Smederevo, Beograd 650.000.000 RSDsopstvena sredstva EMS 16. DV 110 kV 106AB Valjevo 3 – Zvornik O: EMS, MGSI 800.000.000 RSD sopstvena sredstva EMS 17. TS 220/110kV Bistrica rasplet dalekovoda kod TS Bistrica O: EMS, MGSI 1.650.000.000 RSDkredit EIB, sopstvens sredstva EMS 2019-2020. 18. DV 110 kV Beograd 5 – Stara Pazova O: EMS, Grad BeogradU: MGSI 32.000.000sopstvena sredstva EMS 2017. Objekti naftne privrede JP Transnafta, JP Srbijagas, Jugorosgaz, NIS 19. Program tehnološkog razvoja rafinerija Projekat Razvoj rafinerijske prerade u NIS (povećanje dubine prerade) – faza realizacije O: NIS 27.500.000.000 RSD (bez PDV)sredstva NIS 2016-2019. 20. Izgradnja produktovoda Sombor-Niš, skladišnog prostora i izmeštanja postojećeg naftovoda na području Grada Novog Sada Izmeštanje postojećeg naftovoda Omišalj-Novi Sad- Pančevo na području grada Novog Sada O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas 2020. Izgradnja skladišnog prostora za naftu u Novom Sadu O: JP Transnafta 712.500.000 RSD sredstva JP Transnafta, kredit 2017. Izgradnja skladišnog prostora u Pančevu O: MRE, JP Transnafta sredstva JPP 2019. Izgradnja produktovoda Pančevo – Smederevo O: JP Transnafta 1.941.250.000 RSD sredstva JP Transnafta, kredit 2019. Izgradnja produktovoda Pančevo – Novi Sad O:JP Transnafta 1.735.000.000 RSDsredstva JP Transnafta, kredit 2020. Skladišta gasa: izgradnja skladišta prirodnog gasa Itebej i magistralni gasovod PSG Itebej-Pančevo-Beograd jug O:JP SrbijagasU: MRE 15.300.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, EU fondovi, drugi izvori finansiranja (JPPIP) Objekti gasne privrede Magistralni gasovodi Jugorosgaz, JP Srbijagas 21. Izgradnja magistralnog gasovoda RG 11-02 Leskovac-Vranje O: Jugorosgaz 2.500.000.000 RSDsredstva Jugorosgaz a.d. 22. Izgradnja magistralnog gasovoda Niš-Dimitrovgrad-granica sa Republikom Bugarskom O: JP SrbijagasU: MRE 10.600.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, budžet RS, EU fondovi 2016-2020. 23. Povezivanje sa gasovodnim sistemima suseda (Rumunija, Republika Srpska, Republika Hrvatska kod Sotina, kao i gasovod Sotin-GRČ Gospođinci) O: JP SrbijagasU: MRE 470.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja -(JPPIP) Razvodni gasovodi JP Srbijagas, MRE, PSEGS 24. Razvodni za Belu Crkvu i GMRS O: JP SrbijagasU: PSEGS, MRE 570.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2016-2018. 25. Razvodni za Šid i GMRS Kukujevci i Šid O: JP SrbijagasU: PSEGS, MRE 600.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2016-2020. 26. Razvodni za Kljajićevo i GMRS Kljajićevo O: JP SrbijagasU: Grad Sombor 150.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2016-2017. 27. Razvodni za Bač i GMRS Bač i Obrovac O: JP SrbijagasU: PSEGS, MRE 350.000.000 RSDsredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2016-2018. 28. Razvodni gasovod Beograd-Valjevo (sa GMRS Barajevo, GMRS Obrenovac GMRS Lazarevac, GMRS Valjevo, GMRS Mionica, GMRS Ub) O: JP Srbijagas sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2022. 29. Razvodni gasovod Zlatibor-Sjenica (sa GMRS Priboj, GMRS Prijepolje, GMRS Nova Varoš, GMRS Sjenica) O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2021. 30. Razvodni gasovod Aleksandrovac-Tutin (sa GMRS Brus, GMRS Kopaonik, GMRS Raška, GMRS Novi Pazar, GMRS Tutin) O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2021. 31. Razvodni gasovod Doljevac-Podujevo (sa GMRS Prokuplje, GMRS Blace, GMRS Kuršumlija) O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2021. 32. Razvodni gasovod Osipaonica-Požarevac (sa GMRS Požarevac, GMRS Osipaonica, GMRS Ljubičevo) O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2017. 33. Razvodni gasovod Niš-Kladovo (sa GMRS Svrljig, GMRS Knjaževac, GMRS Zaječar, GMRS Rgotina, GMRS Bor, GMRS Prahovo, GMRS Kladovo) O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2021. 34. Distributivni gasovodi na teritoriji braničevskog okruga (opštine Malo Crniće, Veliko Gradište, Kučevo, Golubac, Petrovac na Mlavi, Žabari, Žagubica) O: JP SrbijagasU: JLS Braničevskog okruga Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2016-2020. Gasifikacija JLS JP Srbijagas, Jugorosgaz 35. Gasifikacija gradova Pirot, Bela Palanka, Dimitrovgrad O: JP SrbijagasU: MRE Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2017-2020. 36. Nastavak gasifikacije gradova (opština) Niš, Leskovac, Aleksinac, Ražanj, Aleksandrovac, Lučani (Guča) O: Jugorosgaz Sredstva Jugorosgaz 37. Gasifikacija gradova i opština: Lazareva, Valjevo, Mionica, Ub O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2018-2025. 38. Gasifikacija gradova i opština: Priboj, Prijepolje, Nova Varoš, Sjenica O: JP Srbijagas Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2018-2025. 39. Gasifikacija gradova i opština: Brus, Kopaonik, Raška, Novi Pazar, Tutin O: JP SrbijagasU: JLS Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2018-2025. 40. Gasifikacija gradova i opština: Prokuplje, Blace, Kuršumlija O: JP SrbijagasU: JLS Sredstva JP Srbijagas, drugi izvori finansiranja 2018-2025. 41. Gasifikacija gradova i opština: Sombor, Šid, Bela Crkva, opovo, Kovačica, Titel, Bač i Pančevo O: JP SrbijagasU: JLS Sredstva JP Srbijagas 2016-2020. 42. Gasifikacija gradova i opština: Beograd (opštine Grocka, Zemun, Rakovica, Obrenovac, Novi Beograd), Požarevac, Smederevska Palanka, Topola, Rača, Kragujevac, Rekovac, Jagodina, Paraćin, Ćuprija, Kruševac, Kraljevo Čačak, Despotovac O: JP SrbijagasU: JLS Sredstva JP Srbijagas 2016-2020. 43. Gasifikacija gradova i opština: Svilajnac, Vrnjačka Banja, Trstenik, Čajetina, Užice, Kosjerić, Aleksandrovac, Šabac O: Distributeri gasaU: JLS na čijoj se teritoriji vrši gasifikacija Sredstva distributera, drugi izvori finansiranja 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Elektroenergetska mreža i objekti Dalekodovid i objekti 400 kV EMS 44. Transbalkanski koridor Prva faza obuhvata sledeće infrastrukturne objekte za prenos električne energije u prvoj fazi realizacije:Nova 400 kV interkonekcija između Srbije i Rumunije; Nova 400 kV interkonekcija između Srbije i Crne Gore;Nova 400 kV interkonekcija između Srbije i Bosne i Hercegovine;Nova 400 kV interkonekcija između Srbije i Makedonije;Nova 400 kV interkonekcija između Srbije i Hrvatske;Novi 400 kV dalekovod TS Kragujevac 2 – TS Kraljevo 3, sa podizanjem naponskog nivoa u TS Kraljevo 3 na 400 kV;Novi dvostruki 400 kV dalekovod TS Obrenovac – TS Bajina Bašta, rekonstrukcija postojeće TS Obrenovac i TS Bajina Bašta, kao i potencijalno podizanje naponskog nivoa na 400 kV u TS Valjevo 3 O: EMSU: Prenosni sistemi susednih država, MGSI, MPZŽS 15.000.000.000 RSDdonacije, EU fondovi, krediti (WB, KFW, EIB), sredstva EMS 2022.(JPPIP) Dalekovodi 100 kV EMS 45. Rekonstrukcija mreže naponskog nivoa 110 kV O: EMS, EPSU: MGSI, MPZŽS 3.000.000.000sopstvena sredstva EMS 2020. 46. Izgradnja DV 110 kV Krivača (Vetropark) – Neresnica O: EMSU: Investitor vetroparka Investitor vetroparka 2018. 47. Izgradnja DV 110 kV Krivača – Veliko Gradište 1 Investitor vetroparka 2018. 48. Izgradnja priključaka za proizvođače električne energije iz obnovljivih izvora kao i za povezivanje novih distributivnih objekata O: EMS, EPSU: Investitori, MGSI, MRE, MPZŽS Investitor 2020. TS 110/35 kV EPS Rekonstrukcija postojećih TS 49. TS110/35kVPožarevac O: EPS 300.000.000 RSDkredit WB 2019-2021. 50. TS110/35kVPetrovac 1 300.000.000 RSDkredit WB 2016-2017. 51. TS110/35kVSmederevo 2 300.000.000 RSDkredit WB 2016-2018. 52. TS 110/35 kV Veliko Gradište1 300.000.000 RSDkredit WB 2017-2019. 53. TS110/35kVSmederevo 1 300.000.000 RSDkredit WB 2018-2020. 54. TS 110/35/10 kV Beograd 1 500.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2019. 55. TS 110/10 kV Barič 80.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2017. 56. TS 110/10 kV FOB 40.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2020. 57. TS 110/10 kV Beograd 6 600.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2018. 58. TS 110/35 kV Beograd 10 370.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2017. 59. TS 110/35 kV Beograd 7 800.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2019. 60. TS 110/35 kV Beograd 2 550.000.000 RSDsredstva EPS, potrošača i krediti 61. TS 110/35 kV Beograd 9 510.000.000 RSDsredstva EPS, potrošača i krediti 62. TS 110/35kV Užice 1 260.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2020. 63. TS 110/35kV G. Milanovac 1 105.000.000 RSD 2017. 64. TS 110/35kV Šabac 1 300.000.000 RSD 2016. 65. TS 110/35kV Lešnica 280.000.000 RSD 2016. 66. TS 110/35kV Valjevo 1 280.000.000 RSD 2017-2018. 67. TS 110/35kV Kraljevo 1 280.000.000 RSD 2019. 68. TS 110/35kV Novi Pazar 1 250.000.000 RSD 2017-2018. 69. TS 110/35kV Raška 250.000.000 RSD 2017-2018. 70. TS 110/20kV Koceljeva 150.000.000 RSD 2019. 71. TS 110/35/10kV Ub2 300.000.000 RSD 2018. 72. TS110/35kV Zrenjanin 1 320.000.000 RSD 2019. 73. TS110/35kV Kikinda 1 390.000.000 RSD 2020. 74. TS 110/35 kV Aleksinac 200.000.000 RSDkredit WB 2017. 75. TS 110/35 kV Niš 1 200.000.000 RSDkredit WB 2017-2018. 76. TS 110/20 kV Novi Sad 5 200.000.000 RSD 2019. 77. TS 110/20 kV Debeljača 200.000.000 RSD 2019. 78. TS 110/20 kV Begejci 225.000.000 RSD 2020. 79. TS 110/20 kV Žabalj 104.000.000 RSD 2020. 80. TS 110/20 kV Odžaci 181.000.000 RSD 2020. 81. TS 110/35 kV Novi Sad 4 315.000.000 RSD 2021. Dogradnja u postojećim objektima TS 82. TS 110/10 kV Niš 5, opremanje 2 DV polja O: EPS 60.000.000 RSD 2016-2017. 83. TS 110/35/10 kV Požarevac 2 500.000.000 RSDsopstvena sredstva EPS 2016-2018. 84. TS 110/35/20 kV Nova Zastava 600.000.000 RSDdonacija Vlade 2018. 85. TS 110/10 kV Smederevo 5 – 2 h 31,5 MVA za napajanje distributivnih potrošača u novoj Industrijskoj zoni Smedereva 350.000.000 RSDdonacija, sredstva potrošača 2018. 86. TS 110/20kV Šabac 5 (sredstva kupaca)DV polje 110kV 30.000.000 RSD 2016. 87. TS 110/35kV Guča DV polje 110kV 22.000.000 RSD 2016. 88. TS 110/35kV Ivanjica DV polje 110kV 100.000.000 RSD 2017. 89. TS 110/35kV Novi Pazar 1DV polje 110kV 40.000.000 RSD 2017. 90. TS110/35/10kV Ljubovija DV polje 110kV 40.000.000 RSD 2018-2019 91. TS 110/35kV Lazarevac DV polje 110kV 40.000.000 RSD 2016. 92. TS 110/xkV HE Potpeć DV polje 110kV 40.000.000 RSD 2017. 93. TS 110/35kV Raška DV polje 110kV 50.000.000 RSD 2018-2019 94. TS 110/20kV Vladimirci DV polje 110kV 40.000.000 RSD 2019. Izgradnja novih transformatorskih stanica 95. TS 110/35kV Mosna, O: EPS 150.000.000 RSD 2016. 96. TS 110/35kV Niš 6 (Ratko Pavlović) 520.000.000 RSD 2018-2019. 97. TS 110/10kV Autokomanda Beograd 1.130.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2018. 98. TS 110/10kV Savski amfiteatar 810.000.000 RSD sredstva investitora 2020. 99. TS 110/35kV Grocka 450.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2019. 100. TS 110/10kV Podstanica 810.000.000 RSD sredstva EPS, potrošača i krediti 2020. 101. TS 110/35 kV Smederevska Palanka 2 324.000.000 RSDSopstvena sredstva EPS 2020. 102. TS 110/35/10kV Loznica 2 (Lagator) 300.000.000 RSD 2017. 103. TS 110/35kV Surčin 460.000.000 RSDsredstva EPS, potrošača i krediti 2020. 104. TS 110/35kV Doljevac 315.200.000 RSD 2016 105. TS 110/20kV Aranđelovac 2 300.000.000 RSD 2017. 106. TS 110/35kV Sokobanja 276.506.750 RSD 2016. 107. TS 110/20kV Pančevo 5 325.000.000 RSD 2024. 108. TS 110/20 kV Perlez 118.000.000 RSD 2019. 109. TS 110/35/20kV Tutin 315.000.000 RSD 2018. 110. TS 110/35kV Kruševac 3 40.000.000 RSD 2016. 111. TS 110/35/10kV Kopaonik 1.084.745.000 RSD 2017. 112. TS 110/10kV Kraljevo 6 – Ribnica 212.500.000 RSD 2016. 113. TS 110/35kV Priboj 305.000.000 RSD 2019. 114. TS 110/35kV Užice 2 350.000.000 RSD 2019. 115. TS 110/35kV Despotovac 300.000.000 RSD 2020. 116. TS 110/20/10kV Svilajnac 315.000.000 RSD 2019. 117. TS 110/35/20kV Novi Pazar 3 315.000.000 RSD 2020. 118. TS 110/35kV Gornji Milanovac 2 300.000.000 RSD 2019. 119. TS 110/35kV Ušće 1 300.000.000 RSD 2020. 120. TS 110/20 kV Srbobran 2 250.000.000 RSD 2019. 121. TS 110/20 kV Krnješevci 270.000.000 RSD 2018. 122. TS 110/20kV Beočin 250.000.000 RSD 2018. Naftna i gasna privreda NIS 123. Termoelektrana-toplana Pančevo na gas instalisane snage do 208 MW (izgradnja) O: NIS Investiciona vrednost prve faze (140 MW): 16.800.000.000 RSDprojektno finansiranje Prva faza 2019. 124. Razrada i eksploatacija gasnog polja Ostrovo – ležište Sm-4 (sa izgradnjom sabirno gasne stanice i postrojenja za komprimovanje prirodnog gasa) O: NIS 402.800.000.000 RSDSredstva NIS 2017. 125. Razrada i eksploatacija naftnog polja Kasidol O: NIS 250.000.000.000 RSDsredstva NIS 2016 Tematska oblast: 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Izrada studije prostornog razmeštaja MHE i detaljna revizija lokacija predviđenih Katastrom malih hidroelektrana u cilju pravljenja precizne liste izvodljivih lokacija za izgradnju MHE MRE O: MREU: RHMZ, MPZŽS-RDV 184.500.000 RSDEU fondovi 2018. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 2. Izgradnja javnog skladišta biomase u Prigrevici, opština Apatin PSEMS O: PSEMS 142.500.000 RSD 2016. 3. Izrada Studije hidrogeotermalnog potencijala Republike Srbije MRE O: MREU: Geološki zavod Srbije 50.000.000 RSDbudžet RS 2020. 4. Vetroelektrana Plandište 1 (izgradnja) do 102 MW NIS O: Wind Park Plandiste d.o.o.U: NIS i strateški partner 16.297.500.000 RSDsredstva NIS i partnera, krediti banaka 2017. 5. Vetroelektrana Kostolac EPS O: EPS,U: MGSI, MPZŽS, KfW 12.200.000.000 RSDSredstva zajma, sredstva EPS, KfW 2019. 6. Solarna elektrana Kostolac-Petka EPS O: EPSU: Grad Požarevac, MPZŽS, KfW 1.340.000.000 RSDsredstva zajma, sredstva EPS, KfW 2018. Tematska oblast: 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.4. Energetska efikasnost u zgradarstvu, industriji, saobraćaju i komunalnim uslugama B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. 1. Unapređenje energetskih svojstava zgrada škola i drugih obrazovnih ustanova u sklopu projekta „Energetska efikasnost u javnim zgradama” PSZSPD O: MPNTRU: Ekspertska služba banke, JLS, škole Kredit KfW 2017. 2. Energetska efikasnost objekata zdravstvenih ustanova (sekundarne i tercijalne zdravstvene zaštite) i ustanova socijalne zaštite čiji je osnivač APV PSZ, PSSPDRP O: PSZ,PSSPDRP EU fondovi,budžet APV, budžet RS, Budžetski fond za unapređenje energetske efikasnosti Republike Srbije, Republički fond za zdravstveno osiguranje 2016-2020. 3. Poboljšanje energetske efikasnosti sistema ETV O: ETV U: ETV 54.000.000 RSD, donacije 2015-20120. 4. Uvođenje obnovljivih izvora energije-smanjenje količine emisije CO2 – Pilot projekti na dve lokacije O: ETV U: ETV, EMS 30.000.000 RSD 2017-2020.

Red. broj A. Nastavak realizacije u periodu 2016-2020. godine detaljno razrađenih strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015. 1. Stavljanje u funkciju akumulacije „Stubo-Rovni” MPZŽS-RDV O: MPZŽS – RDV, JP Stubo-Rovni „Kolubara” U: JLS (Valjevo, Lajkovac, Beograd- gradska opština Lazarevac, Mionica, Ub) 2016 – 130.000.000 RSD2017 – 130.000.000 RSD2018 – 130.000.000 RSDbudžet RS 2019. 2. Stavljanje u funkciju akumulacije „Svračkovo” MPZŽS-RDV O: MPZŽS – RDV, JPV „Rzav” U: JLS (Čačak, Arilje, Požega, Lučani, Gornji Milanovac) 2016 – 483.400.000 RSD2017 – 200.000.000 RSD2018 – 200.000.000 RSDbudžet RS 2016-2025. 3. Završetak projekta dovoda Zavojskog jezera EPS O: EPS U : MGSI, MPZŽS- RDV 1.300.000 RSDsredstva EPS 2017. 4. Izrada karata ugroženosti i karata rizika od poplava za značajna poplavna područja (II faza) određena Preliminarnom procenom rizika od poplava za teritoriju RS iz 2012. godine (I faza) MPZŽS-RDV O: JVPVV, JVPSv, JVP Beogradvode,MPZŽS – RDV EU fondovi i drugi izvori finansiranja (donacije) 2019-2020. 5. Izrada planova upravljanja rizicima od poplava: – za teritoriju Republike Srbije – za sedam vodnih područja (Srem i Bačka, Banat, Beograd, Donji Dunav, Sava, Morava, Kosovo i Metohija)Do 2017. godine završetak nacrta prvog ciklusa planova sa raspoloživim podlogama (karte ugroženosti i rizika od poplava), a do 2021. revizija na osnovu završenih karata MPZŽS-RDV O: MPZŽS – RDV, izvršni organ APV, izvršni organa Grada BeogradaU: JVPVV, JVPSv, JVP Beogradvode,RHMZ, MGSI 15.000.000 RSD/god.budžet RS 2016-2020. B. Detaljna razrada novih strateških prioriteta za planska rešenja PPRS u periodu 2016-2020. Vodosnabdevanje 6. Rekonstrukcija vodovodnih mreža, rekonstrukcija, proširenje i izgradnja postrojenja za prirpremu vode za piće (u daljem tekstu: PPV) MPZŽS-RDV O: JLSU: MPZŽS-RDV, KEI Budžet RS, budžeti JLS, EU fondovi -(JPPIP) 7. Izgradnja cevovoda Kolubarskog regionalnog sistema za snabdevanje vodom od rezervoara Oštrikovac (Slovac, Lajkovac) do naselja u opštinama Lajkovac, Lazarevac, Ub, Mionica i od Divaca do Mionice MPZŽS-RDV O: MPZŽS-RDV U: JLS, KEI Budžet RS, EU fondovi, budžeti JLS -(JPPIP) 8. Obnova sistema i stavljanje u funkciju objekta „Paljuvi Viš” MPZŽS-RDV O: EPS-REIS KolubaraU: JVP Srbijavode Sredstva EPS-REIS Kolubara 2017. Zaštita kvaliteta voda 9. Rekonstrukcija i izgradnja kanalizacione mreže i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (u daljem tekstu: PPOV) MPZŽS-RDV O: JLSU: MPZŽS-RDV, KEI Budžet RS, budžeti JLS, EU fondovi -(JPPIP) Uređenje vodotoka i zaštita od poplava 10. Inoviranje hidrološke analize velikih voda na svim vodotocima značajnim za poplave MPZŽS-RDV O: MPŠZŽS – RDV Budžet RS, donacije 2018. 11. Izrada tehničke i planske dokumentacije i izgradnja sistema za zaštitu od poplava MPZŽS-RDV, JVPSv 11.1. Zaštita područja „Koceljeva-Tamnava i pritoke”: izgradnja sistema zaštite od poplava Tamnava-Borina u ugroženom delu naselja Koceljeva O: JVPSvU: MPZŽS-RDV, JVP, KEI 2.376.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.2. Zaštita područja „Ub – Ub, Tamnava i pritoke”: izgradnja sistema zaštite od poplava Ub -Gračica-Tamnava u ugroženom delu naselja Ub 2.460.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.3. Zaštićeno područje „Valjevo: reka Kolubara i pritoke”: unapređenje sistema za odbranu od poplava Valjeva izgradnjom objekata za odbranu od poplava na pritokama Kolubare u naselju i na reci Obnici uzvodno od ušća 1.400.400.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.4. Zaštićeno područje „Mionica-Lajkovac-Toplica, Ribnica i pritoke”: izgradnja sistema zaštite od poplava Toplice-Kolubare-Ribnice u ugroženim delovima naselja Lajkovac i Mionica 3.300.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020. (JPPIP) 11.5. Zaštićeno područje „Ljig-Lajkovac: Kolubara, Ljig”: izgradnja sistema zaštite Ljig-Kačer u ugroženom delu naselja Ljig i Lajkovac 3.700.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020. (JPPIP) 11.6. Zaštita područja „Mačva, Lozničko Polje i Loznica-Banja Koviljača: Drina”: izgradnja i rekonstrukcija nasipa na desnoj obali reke Drine od Pavlovića mosta do Banje Koviljače O: MPZŽS-RDV, JVPSvU: JVP, KEI 2.500.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.7. Zaštita područja „Kozjak-Jelav-Straža-Gornji Dobrić: Jadar i Korenita”: Sistem zaštite od poplava na području grada Loznice – regulacija reke Jadar od Gornjeg Dobrića do Draginjca od km 10+999 do km 29+400 750.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.8. Zaštićeno područje „Šabac-Sava i pritoke”: rekonstrukcija postojećeg sistema zaštite od poplava grada Šapca i izgradnja novih objekata zaštite od poplava u široj oblasti Šapca 960.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020. (JPPIP) 11.9. Štićeno područje „Zaječar”: izgradnja sistema Beli Timok – Crni Timok – Timok za zaštitu Grada Zaječara 1.312.500.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.10. Štićeno područje „Smederevo-Tvrđava-Godomin: Dunav i pritoke”: zaštita od poplava grada Smedereva, srednjovekovne tvrđave Smederevo i industrijske zone „Smederevo-Godominsko polje” 1.800.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.11. Štićeno područje „Smederevska Palanka, Topola, Aranđelovac-Jasenica, Kubršnica i pritoke”: rekonstrukcija postojećih objekata za zaštitu od poplava reka Jasenice i Kubršnice u ugroženom području naselja i izgradnja novih objekata za zaštitu od poplava u uzvodnom delu Jasenice i Kubršnice i na pritokama 1.050.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.12. Zaštićeno područje „Paraćin-Despotovac-Svilajnac-Rekovac: Velika Morava i pritoke”: Unapređenje sistema zaštite od poplava reke Velike Morave i njenih pritoka. Izgradnja retenzija „Zabrega” na reci Crnici, „Beljanica” na reci Resava i „Dulenka” na reci Dulenka sa anti-erozionim radovima, merama i objektima u slivu 4.600.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.13. Zaštićeno područje „Ćuprija-Paraćin-Varvarin: Velika Morava i pritoke”: rekonstrukcija objekata za zaštitu od poplava na Velikoj Moravi i pritokama (Ravanička reka, Jovanovačka reka, Kalenićka reka) ugroženih obala u blizini Ćuprije, Paraćina i Varvarina 2.000.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.14. Zaštićeno područje: „Lebane, Leskovac, Medveđa: Jablanica, Šumanka”: izgradnja objekata za zaštitu od poplava na reci Jablanici u Leskovcu i Lebanu i Šumanki za zaštitu ugroženih površina u Medveđi 720.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.15. Zaštićeno područje „Vlasotince-Crna Trava: Vlasina, Konopnica”: izgradnja sistema Vlasina-Konopnica za zaštitu ugroženih opština Vlasotince i Crna Trava 350.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.16. Zaštićeno područje „Leskovac-Vučje-Bogojevce”: izgradnja sistema zaštite Veternica-Vučjanka-Barje za zaštitu od poplava ugroženih područja Barja, Vučja, Žabljana, Leskovca i Bogojevca 260.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.17. Zaštićeno područje „Kuršumlija-Prokuplje-Žitorađa-Doljevac: Toplica”: izgradnja sistema za zaštitu od poplava na reci Toplici i pritoci Kosanici u ugroženom delu naselja Kuršumlija, Prokuplje, Žitorađa i Doljevac 890.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.18. Zaštićeno područje „Niš-Dimitrovgrad: Nišava i pritoke”: izgradnja objekata za zaštitu od poplava na reci Nišavi sa njenom pritokom Kutinskom rekom u ugroženom području prigradskih naselja Niša i na uzvodnim područjima u blizini Dimitrovgrada 645.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.19. Centar za integralno upravljanje slivom Velike Morave: izgradnja kompleksa objekata i infrastrukture (monitoring, merenja i opreme i instalacija za upozorenja) za daljinsku kontrolu integrisanog sistema upravljanja vodama 6.000.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.20. Štićeno područje „Čačak”: izgradnja i unapređenje sistema za zaštitu grada Čačka od velikih voda reke Zapadne Morave i pritoka 1.90.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.21. Zaštićeno područje „Lučani, Požega, Kosjerić: Zapadna Morava, Bjelica, Skrapež”: izgradnja i rekonstrukcija objekata za zaštitu od poplava na reci Bjelice u ugroženom području naselja Lučani, na reci Skrapež u području naselja Požega, i na reci Skrapež i pritokama u ugroženom području naselja Kosjerić 980.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 11.22. Sistemi za zaštitu od poplava na Dunavu Regulacione građevine na Dunavu radi zaštite postojeće obaloutvrde u zoni Apatina O: JVPVVU: MPZŽS-RDV, KEI 367.891.500 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi 2020.(JPPIP) Stabilizacija leve obale reke Dunav u potezu „Labudnjača” od r km 1345+402 do r km 1344+953 101.783.315 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi Sanacija levoobalnog dunavskog nasipa – stabilizacija krune nasipa na sektoru D.11 Bačka Palanka i sektoru D.12 Sombor na više lokaliteta u ukupnoj dužini od 36,7 km 551.835.000 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi 11.23. Izgradnja retenzija Morović na levoj obali reke Save 2.452.610.000 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi -(JPPIP) 11.24. Uspostavljanje uređaja za vršenje tehničkog osmatranja, merenja i ispitivanje elemenata za praćenje stanja visokih brana prema Operativnom planu, sa uspostavljanjem sistema za obaveštavanje i uzbunjivanje na ugroženom području nizvodno od brane – obuhvaćeno pet brana u Sremu (Sot, Moharač, Kudoš, Borkovac, Ljukovo) i dve brane u Banatu (Veliko Središte, Mesić) 116.498.975 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi 11.25. Uređenje reke Karaš od državne granice sa Rumunijom do ušća u kanal HS DTD Novi Bečej – Banatska Palanka 1.042.359.250 RSDbudžet RS, budžet APV, EU fondovi 11.26. Sistemi za zaštitu od poplava Beograda Sanacija nasipa na reci Tamiš od km 2+350 do km 15+000, Beograd O: JVP Beogradvode U: MPZŽS-RDV, KEI 300.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi -(JPPIP) Regulacija Topčiderske reke od km 12 + 300 do km 17+800 sa izgradnjom retenzije – Topčiderska reka, Beograd 537.600.000 RSDbudžet RS, EU fondovi Poboljšanje zaštite Beograda od poplava: rekonstrukcija sistema zaštite od voda i nadvišenje nasipa 1.010.000.000 RSDbudžet RS, EU fondovi Uređenje kanalske mreže 12. Rehabilitacija kanalske mreže na teritoriji Beograda, dužine 1783.6 km MPZŽS-RDV O: JVP Beogradvode U: MPZŽS-RDV, KEI 1.584.000.000 RSDbudžet RS, budžet JLS, EU fondovi 2020.(JPPIP) 13. Regulacija Kanala Begej MPZŽS-RDV O: JVPVVU: MPZŽS-RDV 492.120.000 RSDbudžet RS, budžet APV 2020. 14. Rekonstrukcija leve obale reke Save u Sremu (Kupinovo) MPZŽS-RDV O: JVPVVU: MPZŽS-RDV 300.000.000 RSDbudžet RS, budžet APV – Antierozioni radovi 15. Izvođenje zaštitnih (bioloških i biotehničkih) protiverozionih radova, prioritetno na slivovima akumulacija za vodosnabdevanje MPZŽS-RDV O: JVPSv, JVPVV, JVP BeogradvodeU: MPZŽS-RDV 250.000.000 RSD/god.budžet RS Kontinualna aktivnost Vodoprivredni informacioni sistem 16. Razvoj i održavanje Vodoprivrednog informacionog sistema VIS MPZŽS-RDV, RHMZ O: MPZŽS-RDV, JVP Sv, JVPVVU: RHMZ Budžet RS Kontinualna aktivnost 4. STRATEŠKI PRIROTETI KOJI NISU DETALJNO RAZRAĐENI U OKVIRU PROGRAMA IMPLEMENTACIJE PPRS 2016 – 2020.

U toku faza I-III izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020, u saradnji sa nadležnim institucijama analiziran je status realizacije svih 125 strateških priroriteta razrađenih u PI PPRS 2011-2015. U tabelama A1-A3 u grupi A. identifikovani su i razrađeni strateški prioriteti iz PI PPRS 2011-2015. čija se realizacija nastavlja ili započinje u periodu 2016-2020. godine. Pored toga, identifikovane su i sledeće dve gupe strateških prioriteta iz PI PPRS 2011-2015:

prioriteti koji su realizovani do 2016. godine (Tabela II-3), od kojih dva delimično (označeni „(*)” u Tabeli II-3), i

prioriteti za koje iz različitih razloga nije predložena razrada u Programu implementacije PPRS 2016-2020. (Tabela II-4). Za jedan broj prioriteta iz ove grupe dostavljeni predlozi za razradu nisu ispunili kriterijume za njihovo uključivanje utvrđene u glavi II. RAZRADA PLANSKIH REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZAPERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE, odeljak 2. Metodologija razrade planskih rešenja, pododeljak 2.2. Strateški prioriteti (označeni „(*)” u Tabeli II-4).

Tabela II-3: Realizovani strateški prioriteti iz PI PPRS 2011-2015, stanje mart 2016.

Red. br. Tematska oblast – podoblastRealizovan strateški prioritet(*) Delimično realizovan strateški prioritet 1.3. Biodiverzitet, zaštita i održivo korišćenje prirodnog, kulturnog nasleđa i predela – 1.3.3. Zaštita i održivo korišćenje kulturnog nasleđa 1. Realizacija programa proslave 1700 godina od donošenja Milanskog edikta o toleranciji vera 2.1. Policentrični urbani sistemi – 2.2.2. Funkcionalna urbana područja 2. Zakonsko utvrđivanje statusa grada za opštine Kikinda, Vršac i Pirot 2.5. Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.4. Neformalna naselja i bespravna izgradnja 3. Izraditi i usvojiti neophodna strateška dokumenta socijalnog stanovanja na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou, nacionalnu strategiju socijalnog stanovanja, lokalne strategije socijalnog stanovanja i odgovarajuće akcione planove i programe za sprovođenje ovih strateških dokumenata 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.2. Putna mreža i objekti 4. Završetak izgradnje druge polovine autoputa u dužini od 107 km: Horgoš – Novi Sad (Koridor Xb) (SEETO) – trasa i objekti autoputa završeni sa 99,5%, nisu završeni svi funkcionalni sadržaji (*) 5. Aktivnosti na postojećem državnom putu I reda, ruta 5 (SEETO): Paraćin – Boljevac – Zaječar – Vrška čuka (granica sa Bugarskom) (E-761, M-5) 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi 6. Dalji razvoj rečnog informacionog servisa (RIS-a) i njegova primena na međunarodnim plovnim putevima – završen na Dunavu i Savi (*) 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.9. Poštanski saobraćaj 7. Analiza neophodnosti aktuelnog obima poštanske mreže 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.2. Energetska infrastruktura 8. Rekonstrukcija i izgradnja dalekovoda, trafostanica i razvodnih postrojenjaTS 400/220/110kV Niš 2TS 400/220 kV Beograd 8TS 400/220/110 kV Novi Sad 3RP 400 kV Drmno – zamena VN opreme Dalekovod 400 kV Beograd 8- Pančevo, rekonstrukcija na DunavuTS 400/220/110 kV Leskovac 2- dogradnja postrojenja 400 kV i ugradnja transformatora 400/110 kV i gašenje 220 kVTS 400/110 kV Jagodina 4 – ugradnja drugog transformatora 400/110 kVTS 400/110 kV Beograd 20, uvođenje dalekovoda 400 kV i 110 kVTS 400/110 kV Vranje 4 i rasplet dalekovoda kod TS Vranje 4DV 400 kV Niš 2 – Leskovac 2 – Vranje 4 – Skoplje (Štip)TS 110/35 kV Vranje 2, uvođenje dalekovoda u TS Vranje 2DV 220 kV br, 253/1 Beograd 8-HIP Pančevo, rekonstrukcija na Dunavu 9. Program tehnološkog razvoja rafinerija 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije 10. Pilot projekat: korišćenje geotermalne energije u toplotne svrheRealizovana studija o „Geotermalnom potencijalu teritorije AP Vojvodine-istraživanje, valorizacija i način korišćenja” 11. Definisanje programa koji bi investitorima omogućili ulaganje u obnovljive izvore energije (putem koncesije i sl.); stvaranje uslova za veće korišćenje i investiranje (projekat „Promocija obnovljivih izvora energije i energetske efikasnosti” – IPA fond za 2010 godinu) 12. Izrada studije prostornog razmeštaja vetroelektrana u Republici Srbiji i merenje brzine i pravca vetra sa ciljem izrade atlasa vetrova u Republici Srbiji (studija Power Network Analysis for Wind Power Integration) 13. Izrada studije prostorne raspodele, uslova za gradnju i analiza mogućnosti primene energija sunca na teritoriji Republike Srbije i razvoj kapaciteta za korišćenje i promociju solarne energije za zagrevanje sanitarne vode i prostorija, i razvoj solarnih elektrana za proizvodnju električne energije 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.4. Energetska efikasnost u zgradarstvu, industriji, saobraćaju i komunalnim uslugama 14. Formiranje nacionalnog fonda za energetsku efikasnost

U izradi Tabele II-3 kombinovano je korišćenje podataka iz četiri izveštaja o ostvarivanju PPRS 2010-2020. i stanju prostornog razvoja Republike Srbije i podataka dobijenih u sklopu faza I-III izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020.

Tabela II-4: Strateški prioriteti iz PI PPRS 2011-2015. za koje nije predložena razrada u Programu implementacije PPRS 2016-2020.

Red. br. Tematska oblast – podoblastStrateški prioritet za koji nije predložena razrada ili (*) nisu ispunjeni kriterijumi za minimalni nivo razrade (*)Kriterijumi koji nisu ispunjeni 1.1. Prirodni resursi – 1.1.1. Korišćenje poljoprivrednog zemljišta 1. Evidentiranje terena ugroženih procesima vodne i eolske erozije, određivanje i kontrola sprovođenja odgovarajućih radova i mera zaštite zemljišta na tim terenima 1.1. Prirodni resursi – 1.1.4. Visokoplaninska područja 2. Razvoj i zaštita visokoplaninskih područja – Golija (infrastrukturno opremanje, povezivanje sela uz unapređenje poljoprivrede i drugih komplementarnih delatnosti, unapređenje statusa zaštićenog prirodnog dobra – MAV) 1.2. Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.1. Elementi životne sredine 3. Sanacija i remedijacija crnih tačaka (hot spots):a) RTB Bor – sanacija i remedijacija flotacijskog jalovišta i topionice: a1) remedijacija napuštenih flotacijskih jalovišta, izgradnja novog kriveljskog kolektora/tunela; a2) izgradnja nove topionice sa rekonstrukcijom fabrike sumporne kiseline (*) 2. 4. Izgradnja postrojenja za odsumporavanje i denitrifikaciju u termoenergetskim postrojenjima, i ugradnja novih ili rekonstrukcija postojećih elektrofiltera u postrojenjima koja emituju suspendovane čestice iznad GVE i koja predstavljaju najveći rizik po životnu sredinu i zdravlje (*) 2. 5. Podsticanje racionalnog korišćenja prirodnih resursa, podsticanje korišćenja sekundarnih sirovina, smanjenje emisije zagađujućih materija i uvođenje čistije proizvodnje. Rekonstrukcija, cementara i železara u skladu sa tehničkim zahtevima za koinsineraciju, uz uvođenje BAT za cementare i železare, etapno uvođenje i primena standarda ISO 14000 za upravljanje životnom sredinom u preduzećima, i u drugoj fazi izgradnja i uvođenje sistema EMAЅ a) Holcim (Republika Srbija) fabrika cementa Novi Popovac (automatska merna stanica za kvalitet vazduha; sistem za redukciju emisije azotovih oksida; instalacija prigušivača buke na glavne emitere; postrojenje za redukciju šestovalentnog hroma u cementu; daljinska kontrola potrošnje vode i kontrola količine ispuštene vode u recipijente; skladištenje i automatsko doziranje korektiva i aditiva; automatsko otprašivanje puteva za kopove) (*)b) fabrika cementa u Beočinu (Unapređenje tehnološke linije u skladu sa zahtevima za koinsineraciju, uz uvođenje BAT tokom definisanog perioda prilagođavanja. U zahtevu za dobijanje IPPC dozvole navedene su predviđene aktivnosti u periodu prilagođavanja: unapređenje energetske efikasnosti (sistem upravljanja električnom energijom); dodatna kontinualna merenja emisije zagađujućih materija u vazduh (suspendovane čestice, TOC, HCl, HF, metali, PCDD/F), kao i sistem ulazne kontrole svih potencijalnih alternativnih goriva; održivo dugoročno rešenje za redukciju emisije SO2; celishodno rešenje za tretman otpadnih voda)v) Titan Cementara Kosjerić d.o.o. (Neophodne modifikacije – izgradnja, instalacija opreme) postrojenja u cilju: omogućavanja korišćenje SRF-a – goriva dobijenog iz otpada, i to prvenstveno iz komunalnog otpada, uz smanjenje upotrebe fosilnih goriva; povećanja udela sekundarnih sirovina (visokopećne šljake i suvog elektrofilterskog pepela) u tehnološkom postupku proizvodnje klinkera i cementa, uz smanjenje korišćenja prirodnih sirovina) (*)g) železara u Smederevu (izgradnja zatvorenog sistema vode za hlađenje kompresorske stanice i hlađenje kiseoničkih kopalja – ušteda prirodnih resursa; ugradnja sistema za otprašivanje na stanici za argoniranje – smanjenje emisije zagađujućih materija; rekonstrukcija elektrofiltera #2 i #3 na aglomašini 2 – smanjenje emisije zagađujućih materija; zamena elektroda na novom filterskom postrojenju aglomeracije – smanjenje emisije zagađujućih materija; izgradnja postrojenja za upravljanje otpadom – podsticanje korišćenja sekundarnih sirovina) (*) 2. 1.2. Zaštita i unapređenje kvaliteta životne sredine – 1.2.2. Upravljanje otpadom 6. Uspostavljanje sistema za sakupljanje i tretman posebnih tokova otpada (otpadnih ulja, otpada od električnih/elektronskih proizvoda, istrošenih baterija i akumulatora, otpadnih guma, otpadnih vozila, ambalažnog otpada i dr) (*) 2. 1.3. Biodiverzitet, zaštita i održivo korišćenje prirodnog, kulturnog nasleđa i predela – 1.3.6. Prirodne nepogode i tehnološki udesi 7. Karta erozije Republike Srbije i bilans produkcije i pronosa nanosa u slivovima (*) 2. 2.1. Demografski razvoj – 2.1.2. Demografski trendovi i projekcije stanovništva 8. Studija o zonama i područjima realno moguće demografske revitalizacije (definisanjem mera aktivne politike prema migracijama stanovništva u sklopu održivog regionalnog razvoja Republike Srbije) 2.1. Policentrični urbani sistemi – 2.2.2. Funkcionalna urbana područja 9. Zakonsko utvrđivanje statusa grada za opštinu Prokuplje 2.4. Održivi ruralni razvoj 10. Studija razvoja uspešnih ruralnih područja 11. Strategija oživljavanja ugašenih sela 2.5. Socijalni razvoj i socijalna kohezija – 2.5.4. Neformalna naselja i bespravna izgradnja 12. Unaprediti informacione osnove o zonama besplanske izgradnje u kartama postojećeg stanja i planiranog urbanog razvoja u odgovarajućim prostornim i urbanističkim planovima (prostornim planovima opština i generalnim i regulacionim planovima naselja), kroz identifikaciju zona neformalnih naselja, a pre svega naselja izgrađenih bez plana ili bez odgovarajućeg plana na osnovu kojeg je moguće efikasno izdavanje lokacijskih uslova i građevinske dozvole 13. Inicirati realizaciju nekoliko pilot projekata na različitim lokacijama bespravne izgradnje pre formiranja međusektorskih tela i institucija, pre ili u toku izrade studije i pre pripremanja novih zakona i podzakonskih akata 14. Organizovati međunarodnu konferenciju na temu regulacije i unapređenja neformalnih naselja 3.1. Privreda – 3.1.3. Prostorni razvoj rudarstva 15. Otvaranje rudnika mrkog uglja i izgradnja termoelektrane Štavalj (*) 2 16. Aktivnosti u rudniku Lece (olovo i cink) 17. Ponovno otvaranje rudnika Suva Ruda (olovo i cink) 18. Izgradnja rudnika fosfata „Lisina” 19. Revitalizacija rudnika magnezita i pokretanje vatrostalnog programa u „Magnohromu” Kraljevo 3.1. Privreda – 3.1.5. Prostorni razvoj turizma i odnos prema zaštiti 20. Beograd na rekama: urbana rehabilitacija, poboljšanje turističke ponude, integracija ponude sa okruženjem (u skladu sa evropskim standardima) 21. Fruška gora sa Novim Sadom i Sremskim Karlovcima: rehabilitacija Nacionalnog parka i turističkih mesta, integracija sa Dunavom (u skladu sa evropskim standardima) 22. Gornje Potisje sa Suboticom, wellness mestom za odmor Palić i dr: poboljšanje ponude turističkih mesta, infrastrukturno opremanje, integracija sa okruženjem i transgranična saradnja (u skladu sa evropskim standardima) 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.2. Putna mreža i objekti 23. Rekonstrukcija i izgradnja deonica državnog puta I reda Vrbas – Kula – Sombor – državna granica Bački Breg (veza Koridor H – Koridor VII) sa vezom na planirani južni autoput kroz Mađarsku 24. Aktivnosti na realizaciji rekonstrukcije i izgradnje postojećeg državnog puta (M-7) I reda Novi Sad-Zrenjanin i aktivnosti na realizaciji izgradnje planiranog državnog puta I reda od Zrenjanina do državne granice prema Temišvaru 25. Aktivnosti na putnom pravcu, državni put I reda: Đala (veza sa Rumunijom) – Čoka (R-112) – Kikinda – Zrenjanin – Pančevo – Kovin (M-24), (Banatska magistrala) 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.3. Železnička mreža i objekti 26. Pruga Valjevo-Lipnica-Loznica – nastavak započete izgradnje pruge (*) 3. 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport 27. II i III faza izgradnje nove luke Beograd na Dunavu u gravitacionom području Beograda (*) 3. 3.2. Održivi transport, mreže i objekti – 3.2.7. Intermodalni transport i logistički centri 28. Obezbeđenje tehničke baze za primenu tehnologije intermodalnog transporta izgradnjom intermodalnih terminala – u Prahovu i Šapcu (nastavljaju se aktivnosti u Beogradu, Apatinu i Pirotu – Tabela A3) 29. Aktiviranje potencijala „crvene tačke” ukrštanja Koridora X i VII na teritoriji opštine Inđija) 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.2. Energetska infrastruktura 30. Izgradnja produktovoda Sombor-Niš, skladišnog prostora u Novom Sadu i Pančevu, (izgradnja naftovoda i produktovoda u slučaju realizacije izgradnje objekta za preradu sirove nafte na Dunavu) i neophodnost izmeštanja postojećeg naftovoda Omišalj-Novi Sad-Pančevo na području grada Novog Sada (*) 3. 3.3. Održiva tehnička infrastruktura – 3.3.5. Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura 31. Stavljanje u funkciju amumulacije Ključ 32. Podizanje uspora Vlasinskog jezera (za 0,8 m)

Svi strateški prioriteti iz Tabele II-4 mogu da budu predmet ponovnog razmatranja u procesu inoviranja ovog programa, a naročito izrade novog Prostornog plana Republike Srbije.

5. OSTALA PLANSKA REŠENJA KOJA NISU DETALJNO RAZRAĐENA U OKVIRU PROGRAMA IMPLEMENTACIJE PROSTORNOG PLANA ZA PERIOD OD2016. DO 2020. GODINE

U toku izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. razrađeni su novi prioriteti zasnovani na planskim koncepcijama i planskim rešenjima iz PPRS 2010-2020. koja se realizuju ili njihova realizacija započinje do 2020. godine – svrstani u grupu B, Tabela A1-A3, glava II. RAZRADA PLANSKIH REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZA PERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE, odeljak 3. Detaljno razrađena planska rešenja prostornog plana za period od 2016. do 2020. godine, ovog programa.

Nekoliko predloga za nove prioritete nije ispunilo kriterijume za uključivanje u Program implementacije PPRS 2016-2020. utvrđene u glavi II. RAZRADA PLANSKIH REŠENJA PROSTORNOG PLANA ZA PERIOD OD 2016. DO 2020. GODINE, odeljak 2. Metodologija razrade planskih rešenja, pododeljak 2.2. Strateški prioriteti, ovog programa. Pre svega reč je o kriterijumu broj 1. jer predlozi nemaju uporište u PPRS 2010-2020, tj. nisu predmet ovog, već nižih nivoa prostornog planiranja ili sektorskih strategija i politika. Mali broj predloga nije ispunilo kriterijum broj 3. jer je njihova realizacija predviđena posle 2020. godine. Ti predlozi biće razmatrani u toku izrade novog Prostornog plana Republike Srbije.

Razrada drugih planskih koncepcija i planskih rešenja po tematskim podoblastima u PPRS 2010-2020. nije predložena od strane nadležnih institucija na republičkom i pokrajinskom nivou upravljanja. Polazeći od metodologije primenjene u PI PPRS 2011-2015, najveći deo tih planskih koncepcija i planskih rešenja svrstava se prema razlozima zbog kojih nisu razrađivani u sedam grupa: 1) realizacija kroz nacionalne, sektorske i lokalne strategije, planove i programe, kao i programe poslovanja institucija i različitih privrednih subjekata; 2) uslovljenost drugim aktivnostima; 3) smernice za planove manjih teritorijalnih jedinica; 4) promocija, edukacija i istraživanja; 5) propisi i usklađivanje s evropskom i međunarodnom regulativom; 6) međunarodna saradnja; 7) ostali prioriteti u indirektnoj vezi sa prostornim razvojem.

I pored toga što razrada pojedinih planskih rešenja PPRS 2010-2020. u tematskim podoblastima nije predložena od strane nadležnih institucija, ne isključuje mogućnost realizacije u periodu do 2020. godine.

Najčešće se ostvaruju na osnovu programa poslovanja privrednih subjekata, ali i na inicijativu jedinica lokalne samouprave i uz finansijsku podršku različitih fondova, donacija i kreditnih sredstava (grupa „1)” iz prethodnog stava. Primer je plansko rešenje za industrijske zone i industrijske parkove (Tabela 37) u tematskoj podoblasti 3.1.4. „Prostorna distribucija i razvoj industrije”. Prema podacima dobijenim od Kancelarije za evropske integracije („Project Preparation Facility, I phase of Methodology” – Single project pipeline – JPPIP), Tabela IV-1 u glavi IV. VEZA SA STRATEŠKIM PRIORITETIMA EVROPSKIH INTEGRACIJA, odeljak 1. Nacionalni prioriteti za međunarodnu pomoć do 2017. godine sa projekcijama do 2020. godine, ovog programa, u toku su aktivnosti na pripremi različitih faza realizacije za 12 industrijskih zona i parkova koji su svi u skladu sa navedenim planskim rešenjem iz PPRS 2010-2020.

Drugi primer je plansko rešenje i strateški prioritet za zaštitu voda realizacijom PPOV u tematskoj podoblasti 3.3.5. „Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura”. Iako nisu razrađeni ni u PI PPRS 2011-2015, ni u Programu implementacije PPRS 2016-2020, prema podacima dobijenim od Kancelarije za evropske integracije, odvijaju se i planiraju aktivnosti na pripremi različitih faza realizacije za 31 PPOV (tabela IV-1 u delu IV. VEZA SA STRATEŠKIM PRIORITETIMA EVROPSKIH INTEGRACIJA, odeljak 1. Nacionalni prioriteti za međunarodnu pomoć do 2017. godine sa projekcijama do 2020. godine ovog programa), od kojih je deo svrstan u 26 strateških prioriteta čija realizacija je bila predviđena do 2014. godine prema PPRS 2010-2020. Drugim rečima, tokove realizacije planskih koncepcija i planskih rešenja iz PPRS 2010-2020. nije moguće u celosti identifikovati kroz programe i pratiti kroz izveštaje o njegovoj implementaciji, ali je najznačajnije da se ovaj planski dokument sprovodi i dorpinosi ostvarivanju održivog prostornog razvoja Republike Srbije.

Za pojedine planske koncpecije i planska rešenja PPRS 2010-2020. u nekoliko tematskih podoblasti nije bilo moguće ustanoviti institucije koje bi bile nadležne za njihovo ostvarivanje, te ih je teško svrstati u neku od navedenih grupa (1-7). Primer su funkcionalna urbana područja – tematska oblast 2.1. „Policentrični urbani sistemi”, podoblast 2.2.2. „Funkcionalna urbana područja”, koja su prvobitno utvrđena u Prostornom planu Republike Srbije iz 1996. godine. Realizacija te planske koncepcije i planskih rešenja uslovljena je donošenjem i primenom državne politike koja će uspostaviti urbana područja i centre kao subjekte prostornog razvoja. Time će se omogućiti njihova aktivnija uloga u uređenju  prostora, razvoju i umrežavanju centara i područja, u skladu sa politikama, principima i tendencijama urbanog razvoja u zemljama EU.

Pojedine planske koncepcije nisu još uvek dobile potrebnu i odgovarajuću podršku svih nivoa upravljanja. Kao primer u tematskoj oblasti 2.5. „Socijalni razvoj i socijalna kohezija” može se navesti podoblast 2.5.1. „Prostorna organizacija i distribucija javnih službi”, jer tokom dosadašnjeg perioda primene PPRS 2010-2020. nisu u potrebnoj meri i na prilagođen način razvijene i podržane mere za obezbeđenje bolje prostorne dostupnosti osnovnim javnim uslugama kojima se ostvaruju socijalna i kulturna prava građana. To se, u prvom redu, odnosi na organizovanje javnog prevoza i subvencije za prevoz dece i omladine do osnovnih i srednjih škola, kao i na druge mere podrške predviđene u PPRS 2010-2020, koje su prvobitno utvrđene u Prostornom planu Republike Srbije iz 1996. godine, naročito one koje se odnose na razvoj i dostupnost usluga od opšteg interesa u ruralnim područjima.

III. POKAZATELJI PROSTORNOG RAZVOJA

1. METODOLOGIJA UTVRĐIVANJA POKAZATELJA PROSTORNOG RAZVOJA

U sklopu predviđenih aktivnosti za sprovođenje PPRS 2010-2020, jedna od ključnih odnosi se na periodično izveštavanje o ostvarivanju planskih ciljeva na osnovu pokazatelja prostornog razvoja. Inicijalni model pokazatelja koji je postavljen u PPRS 2010-2020, koji čini 106 pokazatelja, ovde se proverava i testira kao potencijalna komponenta izveštavanja o stanju korišćenja, uređenja i organizacije prostora.

U prvom programskom periodu implementacije PPRS 2010-2020. od 2011. do 2015. godine urađena su četiri godišnja izveštaja koja su uključila određen broj pokazatelja iz predložene liste. U Izveštaj o ostvarivanju Prostornog plana Republike Srbije i stanju prostornog razvoja za 2014. godinu uključena su 73 pokazatelja (ili oko 70%), što je pozitivan bilans dosadašnjeg rada. Među njima, međutim, vrlo je mali broj onih pokazatelja koji su praćeni kroz sva četiri izveštaja, a da ih karakterišu kompletni i ustaljeni metapodaci. Većina pokazatelja je prikazana samo u jednom ili dva izveštaja, što je kratak period da se da njihova ocena. Umesto toga može se ukazati na nekoliko opštih zapažanja o načinu njihove obrade i tretiranja u do sada urađenim izveštajima:

veći broj pokazatelja primenjivala drugačija definicija od one predviđene u PI PPRS 2011-2015. U nekim slučajevima to je bilo opravdano, ukoliko se dosledno poštovala logika postupka izbora pokazatelja. Za pojedine pokazatelje, međutim, definicija je menjana u svakom izveštaju, što je uzrokovalo da pokazatelj ne može da odgovori glavnom zadatku za koji je namenjen;

u više slučajeva je narušena uporedivost podataka iz nekoliko razloga – promenjena je jedinica posmatranja, skala merenja, i/ili metodologija praćenja pokazatelja (ovi slučajevi su detaljnije obrazloženi u komentarima uz pojedinačne pokazatelje u okviru detaljnog pregleda koji je dat u nastavku ovog poglavlja);

nedovoljno je korišćena sposobnost pokazatelja da reprezentuju znatno širi kontekst, da pokažu tendencije procesa i odnosa u određenim problemskim oblastima, a ne da se svaki pokazatelj usko koristi sam za sebe, kao statistički podatak.

Pored pomenutih problema koji su se pokazali prilikom same obrade izveštaja, važno je pomenuti nekoliko objektivnih okolnosti koje su uslovile potrebu izmena i dopuna pojedinih pokazatelja, a koje se nisu mogle predvideti u izradi inicijalnog modela prostornih pokazatelja u PPRS 2010-2020, kao i njihove detaljne razrade u PI PPRS 2011-2015. Među najvažnijim okolnostima su:

novine i metodološke izmene kod pojedinih demografskih pokazatelja na osnovu Popisa 2011. godine (Republički zavod za statistiku);

prilagođavanje upitnika Ankete o radnoj snazi prema najnovijim preporukama Eurostat-a, u periodu od 2008. do 2014. godine (Republički zavod za statistiku);

novine kod izveštavanja o stanju elemenata životne sredine (SEPA); značajno je uspostavljanje Nacionalne liste indikatora životne sredine (2010) na osnovu posebne uredbe kojom se utvrđuju informacije o životnoj sredini o kojima se redovno i obavezno obaveštava javnost, što je postalo važan izvor podataka za pokazatelje prostornog razvoja;

nužne izmene u izboru osam pokazatelja iz prvog (inicijalnog) modela, s obzirom da su detaljnije analize pokazale da prvopredloženi pokazatelji nisu relevantni ili da još nisu postali deo statističkih praćenja (to su pokazatelji koji se odnose na regionalni BDP, a koji su zamenjeni pokazateljima koji se odnose na regionalnu BDV, koji su počeli da se prate na nivou okruga).

U Programu implementacije PPRS 2016-2020. koristi se mogućnost da se preispitaju, dorade, ili, ukoliko se pokazalo nužnim, zamene pokazatelji koji su se u izveštavanju pokazali prevaziđeni ili nedostupni za praćenje. Predloženim izmenama u listi pokazatelja, pored uporedne analize urađenih izveštaja, prethodile su i brojne konsultacije sa stručnim timovima i akterima iz svih institucija – participanata u III i IV fazi izrade ovog programa. U sklopu organizacionih aktivnosti u prikupljanju podataka i obradi pokazatelja, javila se potreba da se za drugi petogodišnji period izveštavanja pokazatelji grupišu prema periodici praćenja i dostupnosti izvora podataka. Prihvatajući ove preporuke, urađeno je grupisanje pokazatelja u koloni „G”, Tabela III-2, glava III. POKAZATELJI PROSTORNOG RAZVOJA, odeljak 2. Detaljni pregled i opis glavnih pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije ovog programa, na:

pokazatelje koji se mogu obrađivati svake ili svake druge godine (odnosno kada su raspoloživi ažurni podaci prema periodici publikovanja izveštaja) – oznaka 1;

pokazatelje koji će biti periodično obrađivani (ukoliko se koriste podaci iz zvaničnih evidencija i popisa koji se sprovode na tri, pet, deset godina i sl.) – oznaka 2;

pokazatelje koje nije moguće obrađivati u narednih par godina (osim ukoliko se ukaže mogućnost da budu obrađeni) – oznaka 3;

pokazatelje koje je bilo potrebno preformulisati usled novih elemenata u iskazivanju izvornih podataka – oznaka 4.

Svih 106 pokazatelja preispitani su prema ispoljenom nivou upotrebljivosti, u pogledu prostorne pokrivenosti, vremenskih serija, kvaliteta merenja i raspoloživosti u odgovarajućem formatu za obradu. Na osnovu toga napravljene su nužne korekcije i u zbirnoj listi uz svaki pokazatelj je označeno kojoj grupi praćenja pripada. Predmet ovog programa je detaljnija razrada svakog predloženog pokazatelja iz PPRS 2010-2020, uključujući ažuriranje baze metapodataka. Programom implementacije PPRS 2016-2020. bliže se određuju oblasti primene, izvori podataka, prostorna i vremenska pokrivenost, parametri izračunavanja, kao i moguće varijante poboljšanja pokazatelja. U ovoj glavi dat je pregled analiziranih 106 pokazatelja na osnovu karakteristika datih u Tabeli III-1 ovog programa.

Tabela III-1: Karakteristike pokazatelja za detaljnu analizu i prezentaciju

Naziv pokazatelja _______________________

Cilj Prikaz opšteg i operativnog cilja prostornog razvoja (prema PPRS 2010-2020) za koji se pokazatelj vezuje – tematska relevantnost pokazatelja

Geografska pokrivenost Nacionalni, regionalni, oblasni, lokalni nivo

Izračunavanje Opis parametara koji su uključeni u izračunavanje

Oblast primene Opis pokazatelja, zadaci koje treba da ispuni, elementi koji omogućavaju bolje razumevanje rezultata u primeni pokazatelja i moguća unapređenja u izveštavanju

Izvori Izvori prikupljanja podataka i praćenja pokazatelja

Vremenski interval Ukoliko su podaci dostupni u vremenskim serijama

Komentar Komentar o primeni pokazatelja u urađenim izveštajima prostornog razvoja (2010-2015) i važne napomene za buduće izveštaje

Posebno se vodilo računa da se sačuvaju osnovni principi izbora i primene pokazatelja: usmerenost prema ciljevima i prioritetima PPRS 2010-2020. (pet glavnih ciljeva, 39 operativnih ciljeva), kao i usklađenost sa pokazateljima koji se razvijaju za monitoring evropskog prostora, u okviru programa ESPON. Pored principa relevantnosti pokazatelja za određene tematske oblasti obrađene u PPRS 2010-2020, važan princip je da pokazatelj treba da omogući međusektorske analize i analize za složenije prostorne koncepte (koncept policentričnosti, koncept dostupnosti, razne pristupe tipologijama prostora).

U narednom periodu izveštavanja potrebno je da se obrati pažnja na primenu pokazatelja u prostornim analizama, kao i povezivanje pokazatelja u oceni procesa i pojava u prostoru (npr. da li dinamiku porasta stanovništva prati dinamika zapošljavanja, da li dinamiku porasta prihoda i porasta stanovništva prati razvoj urbanih fondova, da li postoji usaglašenost mreže i objekata infrastrukture sa promenama funkcija u mreži naselja i dr.).

Očekivanja su da će do kraja ovog programskog perioda moći da se analiziraju promene u prostoru u odnosu na stanje i ciljeve iz PPRS 2010-2020, koje se odnose pre svega na:

demografske i socio-ekonomske trendove, kao i unutrašnje migracije stanovništva;

policentričan razvoj gradova i drugih naselja;

zaštitu prirodnog i kulturnog nasleđa;

obim degradacije prostora zbog neodgovarajućeg korišćenja u područjima intenzivnih prirodnih procesa (erozija, poplave);

prostorno-razvojnu usmerenost prema glavnim evropskim prostornim sistemima.

Mada je u ovom koraku fokus na obezbeđivanju pokazatelja za praćenje sprovođenja PPRS 2010-2020, namera je da predloženi pokazatelji budu prvi korak ka složenijem monitoringu teritorije Republike Srbije u pravcu stalnog procenjivanja trendova razvoja. Teži se da se kroz dalji postupak nadgradnje sistema pokazatelja u smislu relevantnosti i regionalne i vremenske dostupnosti, dođe do pouzdanog, ažurnog i relevantnog skupa prostornih pokazatelja koji će se ugraditi u odgovarajuću formu periodičnog izveštaja.

To bi u obuhvatnijem i opštijem sagledavanju značilo da oni mogu doprineti pouzdanosti u ocenjivanju, objektivnosti u odlučivanju i efikasnijim načinima praćenja promena u prostoru, što su ujedno i značajne pretpostavke za unapređenje prakse prostornog planiranja.

Tabela III-2: Pregled pokazatelja za praćenje prostornog razvoja Republike Srbije do 2020. godine

OSNOVNI CILJEVI OPERATIVNICILJEVI POKAZATELJI G 1) Izmene u nazivima predviđene ovim Programom Cilj 1. URAVNOTEŽENIJI REGIONALNI RAZVOJ I UNAPREĐENA SOCIJALNA KOHEZIJA   Održivi demografski razvoj     Uravnoteženi razmeštaj stanovništva 1. Gustina naseljenosti * 2 2. Stopa migracionog salda * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 2. Migracioni bilans)     Unapređenje/održanje demografske strukture 3. Udeo stanovništva po velikim starosnim grupama * 1 4. Stopa fertiliteta * 1   Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije     Unapređenje obrazovnog nivoa stanovništva 5. Stanovništvo sa visokim obrazovanjem * 2     Smanjenje broja nezaposlenog stanovništva 6. Udeo nezaposlenog stanovništva do 25 godina * 1     Unapređenje prostorne ravnoteže u pogledu obrazovnog nivoa zaposlenog stanovništva 7. Zaposlena lica sa visokim stepenom obrazovanja* 2     Obezbeđenje podjednakih šansi na tržištu rada 8. Zaposleni na određeno vreme (% broja zaposlenih) 1 9. Udeo zaposlenih lica iz starosne grupe 55- 64 godine 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 9. Stopa zapošljavanja starijih radnika)     Obezbeđenje stambene sigurnosti 10. Ostvaren broj stanova kroz programe stambene podrške koje sprovode JLS 4 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 10. Broj socijalno (neprofitnih) stanova prema broju domaćinstava u programu socijalnog stanovanja)   Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva     Raspoloživa radna snaga i zaposlenost 11. Stopa aktivnosti muške/ženske populacije (15-64 godina)* 1 12. Stopa zaposlenosti 1 13. Stopa rasta aktivnog stanovništva, prema stopi rasta neaktivnog stanovništva starosti preko 15 godina 4 Uvođenje alternativnog pokazatelja (umesto 13. Stopa rasta broja aktivnih lica prema stopi rasta broja lica sa ličnim prihodom i izdržavanih lica)     Smanjenje regionalnih ekonomskih dispariteta 14. Učešće oblasti u stvaranju BDV-a Republike Srbije i indeksi nivoa 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 14. Indeks „reda veličine” u visini BDV)     Prevencija socijalne segregacije u zajednici 15. „Gini” koeficijent prihoda domaćinstava 3 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 15. „Gini index” prihoda domaćinstava)     Smanjenje razlika u kupovnoj moći stanovništva 16. Regionalni indeks cena 3 17. Broj domaćinstava koja žive ispod granice siromaštva 3     Osiguranje pune angažovanosti regionalnih resursa, uz njihovu maksimalnu efikasnost 18. Stopa nezaposlenosti * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 18. Godišnja stopa nezaposlenosti) 19. Udeo dugotrajne nezaposlenosti* 4 20. Udeo domaćinstava sa najmanje jednim nezaposlenim članom 3   Uravnoteženost naseljske strukture     Policentričnost urbanog sistema 21. Indeks „reda veličine” naselja prema broju stanovnika 2 22. Stepen koncentracije stanovništva oblasti u primarnom centru * 2 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 22. Stepen koncentracije stanovništva regiona u primarnom centru) 23. BDP regiona po stanovniku u odnosu na prosek EU15 1 24. Izohrona dostupnost usluga od opšteg interesa regionalnog nivoa 3 25. Prosečno vreme putovanja do najbliža tri centra oblasti 2 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona)     Održivost naseljske strukture (odnosi grada i sela) 26. Demografski trendovi urbanih područja u odnosu na ruralna područja 2 27. Obim dnevnih migracija 2 28. Udeo dnevnih migracija većeg radijusa 3   Ravnomerna prostorna organizacija javnih službi     Unapređenje dostupnosti javnih službi 29. Dostupnost do centralnih naselja javnim prevozom (od toga: dostupnost železnicom) * 2 30. Dostupnost primarnoj zdravstvenoj zaštiti 1   Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama     Obezbeđenje jednake saobraćajne dostupnosti prostora 31. Dužina autoputeva i ostalih puteva 1. reda u oblasti 1 Uvođenje alternativnog pokazatelja (umesto 31. Potencijalna intermodalna dostupnost)     Obezbeđenje osnovnog nivoa mobilnosti ljudi koji ne koriste automobil 32. Udeo stanovništva koje živi unutar 30-minutne izohrone od železničke stanice 3     Povećanje pokrivenosti naselja vodoprivrednom infrastrukturom 33. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) mrežom javnog vodovoda 1 34. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) kanalizacionom mrežom 1     Povećanje pokrivenosti naselja energetskom infrastrukturom 35. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) elektro mrežom visoke sigurnosti snabdevanja 1     Unapređenje pristupa informatičkim i komunikacijskim sistemima 36. Broj internet korisnika 1   Teritorijalno odgovorna uprava     Unapređenje rada teritorijalne uprave 37. Pokrivenost prostora prostorno-planskim dokumentima 2     Obezbeđenje participacije građana u radu teritorijalne uprave 38. Uključenost u rad udruženja i organizacija 2 Cilj 2: REGIONALNA KONKURENTNOST I PRISTUPAČNOST     Ekonomske prednosti i dinamičnost 39. BDV po stanovniku * 1 Preciziranje naziva (umesto 39. BDP po stanovniku) 40. BDP u RRR po stanovniku * 4 41. Uporedni odnos rasta BDV i rasta zaposlenosti u oblasti 4 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 41. Odnos rasta BDP i rasta zaposlenosti regiona) 42. Indeks rasta BDV po stanovniku 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 42. Stopa rasta BDP po stanovniku) 43. Odnos uvoza i izvoza oblasti 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 43. Odnos uvoza i izvoza regiona) 44. Udeo izvoza u strukturi BDV 1 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 44. Udeo izvoza u strukturi BDP)     Diverzifikovanost regionalne ekonomije 45. Zaposlenost po ekonomskim delatnostima * 1 46. Udeo poljoprivrede, šumarstva, lovstva i ribarstva u dodatoj vrednosti oblasti* 1 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 47. Udeo tehnološki napredne prerađivačke industrije u dodatoj vrednosti oblasti * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 48. Udeo finansijskih i poslovnih usluga u dodatoj vrednosti oblasti * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 49. Udeo administrativnih, obrazovnih, zdravstvenih i socijalnih usluga u dodatoj vrednosti oblasti * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona)     Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji) 50. Broj preduzeća u oblasti inovacija 3 51. . Zaposlenost u sektoru istraživanja i razvoja po oblastima * 3 52. Zaposlenost u sektoru visokih tehnologija po oblastima * 3 53. Izdvajanja BDP za oblast istraživanja i razvoja* 3 54. Pristup širokopojasnim sistemima 4 55. Energetska efikasnost u industriji 3     Uslovi za globalnu konkurentnost 56. Obim direktnih stranih investicija po oblastima 3 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 57. Ostvarene investicije u nove osnovne fondove 2 Preciziranje naziva pokazatelja (umesto 57. Stopa investicija) 58. Broj multinacionalnih kompanija u oblasti 3 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 59. Zaposlenost u stranim firmama u ukupnoj zaposlenosti u oblasti 3 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 60. Udeo stranih firmi u ukupnom izvozu oblasti 3 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona)     Konkurentnost radne snage 61. Produktivnost rada 3 62. Prosečne zarade zaposlenih 1 Preciziranje naziva (umesto 62. Osnovna cena rada) Cilj 3. ODRŽIVO KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA I ZAŠTIĆENA I UNAPREĐENA ŽIVOTNA SREDINA     Očuvanje prirodnih resursa 63. Korišćenje zemljišta (poljoprivredne, šumske, izgrađene, vodne površine) (CORINE) 2 64. Udeo poljoprivrednih površina pod organskom/ kontrolisanom proizvodnjom 1 65. Kvalitet voda vodotoka 2 66. Kvalitet podzemne vode 2 67. Specifična potrošnja vode u naseljima (l/st/dan) 1 68. Gubici vode u mreži (%) 1 69. Odnos obnovljivih i neobnovljivih izvora u ukupnoj potrošnji energije 3     Racionalno zauzimanje zemljišta 70. Fragmentacioni indeks * 3 71. Potrošnja zemljišta za saobraćajnu infrastrukturu 2 72. Urbani rast – širenje urbanog područja 2 73. Udeo urbanog tkiva 2 74. Udeo kultivisanih područja 4 75. Bespravna izgradnja u zonama izvorišta 3 76. Broj i površina brownfield lokacija 2     Smanjenje uticaja saobraćaja na životnu sredinu i održivo korišćenje energije 77. Intenzitet saobraćaja prema deonicama saobraćajne mreže 1 78. Modalna raspodela putničkog saobraćaja 3 79. Obnovljiva energija u ukupnoj proizvodnji energije 3 80. Potrošnja energije po izvorima i vrsti korisnika 4     Zdrava životna sredina i prevencija hazarda 81. Broj i % stanovnika naselja koji su izloženi stalnom i učestalom prekomernom zagađenju vazduha 2 82. Broj i % stanovnika naselja u zonama zagađenja od industrijskih/rudarskih/energetskih postrojenja 3     Zaštita od prirodnih nepogoda 83. Naselja i kultivisana područja potencijalno ugrožena od poplava (CORINE)* 2 84. Naselja u prostorima ugroženosti seizmičkom aktivnošću 2 85. Naselja u prostorima ugroženosti od erozivnih procesa 4     Smanjenje količine otpada, povećanje recikliranja 86. Količina komunalnog otpada iz naselja oblasti 1 87. % komunalnog otpada koji se organizovano sakuplja (% domaćinstava) 3 88. Stvaranje industrijskog otpada (t/god; ha) 1 89. % ukupne količine otpada koji se reciklira 3 Cilj 4: ZAŠTIĆENO I ODRŽIVO KORIŠĆENO PRIRODNO I KULTURNO NASLEĐE I PREDEO     Limitirano smanjivanje prirodnih područja – očuvanje biodiverziteta 90. Nastajanje/razvoj prirodnih predela 3 91. Zaštićena prirodna područja 1     Očuvanje kulturnih markera i očuvanje specifičnog karaktera predela 92. Broj zaštićenih kulturnih dobara u oblasti * 1 Preciziranje naziva pokazatelja (nivo oblasti umesto nivo regiona) 93. Broj lokaliteta kulturnog nasleđa i integralnih celina predloženih za zaštitu 1 94. Broj i površina identifikovanih predela 3     Unapređenje regionalnih potencijala za turizam i kreativne industrije 95. Turistički kapaciteti u seoskim domaćinstvima 3 96. Broj turista i turističkih noćenja godišnje 1 97. Broj i površina proglašenih turističkih prostora 3 Cilj 5: PROSTORNO-FUNKCIONALNA INTEGRISANOST U OKRUŽENJE     Učešće u programima i projektima transgranične i međuregionalne saradnje 98. Broj projekata sa međunarodnim učešćem 1 99. Članstvo u međunarodnim organizacijama i mrežama saradnje 2     Trgovinske veze sa okruženjem 100. Trgovinska razmena per capita sa susednim zemljama 3 101. Udeo trgovinskog prometa sa susednim zemljama u ukupnoj trgovini sa inostranstvom 3 102. Promet putnika i robe u rečnim lukama 1 103. Kontejnerski promet (u rečnim lukama) 3     Propusnost granica 104. Gustina drumskih i pružnih prelaza po deonicama graničnog područja 2 105. Nedeljni broj letova do evropskih MEGA područja 1     106. Vreme putovanja autom do MEGA i transnacionalnih FUP područja (bodovano prema značaju FUP) 2

Napomene – *) ESPON „rutinski” pokazatelji; 1) G – grupe pokazatelja prema periodičnosti njihove obrade

2. DETALJNI PREGLED I OPIS GLAVNIH POKAZATELJA ZA PRAĆENJE PROSTORNOG RAZVOJA REPUBLIKE SRBIJE

1. Gustina naseljenosti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Održivi demografski razvoj

Operativni cilj – Uravnoteženi razmeštaj stanovništva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave

Izračunavanje

Odnos broja stanovnika i površine teritorije: G=S/P (st/km2, parametri: S-broj stanovnika, P-površina teritorije). Preporučena skala vrednosti – <50, 50-100, 100-200, 200-500, >500 st/km2

Oblast primene

Pokazateljem se prate pravci aglomeriranja stanovništva, što je jedan od važnih pokazatelja (ne)ravnomernog socio-ekonomskog razvoja, pružajući informacije kako o potencijalima (kritična masa radne snage, korisnika usluga, potrošača, itd.), tako i o specifičnim razvojnim izazovima (depopulacija područja, proizvodna vitalnost područja, opravdanost opremanja tehničkom infrastrukturom, urbane disekonomije). Za analize regionalnih tipologija ovaj pokazatelj se kombinuje sa drugim pokazateljima (broj stanovnika, struktura zaposlenosti, nizijske ili planinske oblasti), u okviru nekog od razvijenih modela koji su priznati u naučnoj i stručnoj praksi.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima (popis stanovništva) i godišnjim procenama broja stanovnika.

Komentar

Za potrebe izveštavanja, pokazatelj se obrađuje u godinama popisa, sa procenom sredinom međupopisnog perioda, s obzirom da su raspoloživi podaci na godišnjem nivou bazirani na statističkim procenama, a godišnje promene su slabo izražene da bi omogućile validne prostorne analize svake godine.

Vrednost gustine naseljenosti direktno zavisi od prostorne jedinice merenja, tako da na nivou oblasti i regiona ne daje dobru indikaciju realnog stanja, s obzirom da pokrivaju različite slučajeve (npr. neki pokrivaju urbano jezgro, dok drugi čitavo funkcionalno urbano područje). Poželjno je da se gustina naseljenosti prikaže kroz difuzni model, koristeći podatke za manje prostorne jedinice ili najmanje na opštinskom nivou. Ovim bi se donekle izbegao problem „veštačkih” gustina, kada su u pitanju velike prostorne jedinice (npr. slučaj sa velikim delovima oblasti u planinskim regijama koje nisu naseljene).

2. Stopa migracionog salda *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Održivi demografski razvoj

Operativni cilj – Uravnoteženi razmeštaj stanovništva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Mehanička komponenta u promeni broja stanovnika određenog područja iskazana je razlikom ukupne promene broja stanovnika i prirodnog priraštaja u popisnom periodu: M= ((St2-St1) – (R-U)) / St1 x 1000; (parametri: S-broj stanovnika, R-broj rođenih, U-broj umrlih, t1, t2-početna, krajnja godina). Preporučena skala vrednosti – < -5,0 / -5,0 do -2,5 / -2,5 do 0,0 / 0,0 do 2,5 / 2,5 do 5,0 / > 5,0 (%o).

Oblast primene

Pokazatelj ukazuje na razlike u demografskoj dinamici između pojedinih lokalnih i širih područja, koje su povezane sa izraženim kontrastima ekonomske razvijenosti. Migracioni saldo pokazuje kontraste između glavnih metropola i ostatka zemlje, glavna migratorna kretanja unutar zemlje, kao i regionalne kontraste u odnosu na evropske zemlje. Mapiranjem ovog pokazatelja može se ukazatati na nacionalne obrasce migracija (npr. migracije stanovništva iz graničnih i manje razvijenih područja mogu biti indikacija da dosadašnje mere za unapređenje regionalnog razvoja i pomoć demografski ugroženim područjima još uvek nisu ostvarile potreban učinak). Praćenje ovog pokazatelja je značajno povezati sa merama i programima u cilju usmeravanja poželjnih trendova u razmeštaju stanovništva, unutrašnjim i međunarodnim migracijama. Prema PPRS 2010-2020. potreba za unapređenjem društveno-ekonomskih mera i programa je zalaganje za aktivan odnos prema migracijama stanovništva, putem formulisanja i sprovođenja mera migracione politike u sklopu populacione i drugih razvojnih politika, što je istovremeno i preporuka međunarodnih relevantnih institucija.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima (popis stanovništva), kao i godišnjim podacima o prirodnom priraštaju i procenama broja stanovnika.

Komentar

Trend promena uočava se uporednim prikazom više vremenskih serija podataka. Shodno tome, u izveštajima se ovaj pokazatelj obrađuje na godišnjem nivou uz metodološku napomenu: Na godišnjem nivou podaci o migracijama se odnose samo na unutrašnje migracije (spoljne migracije se iskazuju samo u desetogodišnjim popisima). O ovome treba voditi računa kod uporednih analiza vremenskih serija podataka.

Interpretacija pokazatelja zavisi od prostornog nivoa koji je uzet za jedinicu posmatranja, stoga je za analizu migratornih kretanja potreban uporedni prikaz različitih prostornih nivoa i više vremenskih serija podataka.

3. Udeo stanovništva po velikim starosnim grupama *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj (unapređena socijalna kohezija)

Podcilj – Održivi demografski razvoj

Operativni cilj – Unapređenje/održanje demografske strukture

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo mlade populacije (do 15 godina starosti), sredovečne populacije (15-64 godina) i stare populacije (preko 65 godina) u ukupnom stanovništvu: S15-/S*100; S15-64/S*100; S65/S*100 (%) (parametri: S-broj stanovnika; 15-, 15-64, 65: starosni kontigenti).

Preporučena skala vrednosti – udeo stanovnika do 15 godina: < 12,5 / 12,5-15,0 / 15,0 do 17,5 / 17,5 do 20,0 / > 20,0, udeo stanovnika 15 – 65 godina: < 62,5 / 62,5-65,0 / 65,0 do 67,5 / 67,5 do 70,0 / > 70,0, udeo stanovnika sa 65 i više godina: < 12,5 / 12,5-15,0 / 15,0 do 17,5 / 17,5 do 20,0 / > 20,0.

Pored pomenutih starosnih kontigenata, ovaj pokazatelj dozvoljava da se analiziraju i drugi starosni kontigenti (0-19 godina, 20-65 godina i dr.), zavisno od potreba prostornih analiza.

Oblast primene

S obzirom da poremećaj osnovnih kontingenata stanovništva može predstavljati jednu od najznačajnijih prepreka za održivi prostorni razvoj nekog područja, poželjno je da se ove demografske promene što detaljnije prate i analiziraju. Udeo stanovništva do 15 godina pokazuje stanovništvo školskog uzrasta i time potencijalni trošak za zajednicu, a takođe deo stanovništva koji će ući na tržište rada u bliskoj budućnosti. Populacija 15-65 godina je esencijalna varijabla, s obzirom da pokazuje radno sposobni deo populacije. Udeo stanovništva starijeg od 65 godina pokazuje deo populacije koji skoro u potpunosti zavisi od kolektiva, što ukazuje na ekonomski pritisak na radni kontingent. Zavisno od raspoloživosti podataka za druge kontigente stanovništva (do 19 godina, 20-65 godina itd.) poželjno je proširiti analize na osnovu izvedenih

pokazatelja iz osnovnog pokazatelja, npr: „koeficijenti starosne zavisnosti”: „zavisnost starih” predstavlja broj stanovnika 65 i više godina na jednu osobu starosti 20-65 godine; „zavisnost mladih” predstavlja broj stanovnika 0-19 godina na jednu osobu starosti 20-65 godine; „ukupna zavisnost” predstavlja zbir broja stanovnika 0-19 godina i stanovnika 65 i više godina na jednu osobu starosti 20-65 godine; „indeks starenja” predstavlja broj stanovnika 65 i više godina na jednu osobu starosti 0-19 godina.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima (popis stanovništva), kao i godišnjim procenama broja stanovnika po velikim starosnim grupama.

Komentar

Trend promena uočava se uporednim prikazom više vremenskih serija podataka, po različitim ponuđenim obeležjima. Shodno tome, u međupopisnom periodu ovaj pokazatelj se obrađuje na godišnjem nivou uz napomenu da se koriste statističke procene broja stanovnika, dok se odvojeno rade analize na osnovu podataka popisa.

4. Stopa fertiliteta *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Održivi demografski razvoj

Operativni cilj – Unapređenje/održanje demografske strukture:

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Suma verovatnoće rađanja prema starosti žena između 15 i 49 godina (statistički podatak). Preporučena skala vrednosti – < 1,2 / 1,2-1,4 / 1,4-1,6 / 1,6-1,8 / > 1,8.

Oblast primene

Stopa fertiliteta je značajan pokazatelj na duge staze: dugoročno opadanje će neminovno izazvati starenje stanovništva i problem depopulacije, sa svim posledicama ovog procesa, ukoliko nema mehaničkog priliva stanovnišvtva. S obzirom na složenost determinisanja faktora koji utiču na stopu fertiliteta, kao što su ustaljene reproduktivne norme, odlaganje rađanja, ekonomska cena roditeljstva, odsustvo reproduktivnih potencijala na nekom području, ovaj pokazatelj otvara niz pitanja za ocenu demografskih resursa lokalne sredine i mogućnosti njihovog boljeg organizovanja.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima, kao i godišnjim procenama

Komentar

Da bi se ukazalo na kojim osnovama je utemeljen pojavni reproduktivni model u posmatranom području pokazatelj je potrebno da se posmatra sa drugim pokazateljima, kao što su starosna struktura, prirodni i mehnički priraštaj, stepen urbaniteta opština/oblasti.

5. Stanovništvo sa visokim stepenom obrazovanja *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Unapređenje obrazovnog nivoa stanovništva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo stanovništva sa stečenim visokim stepenom obrazovanja u ukupnom stanovništvu iznad 15 godina starosti: sv.o.=(Sv.o/S15)*100; parametri: sv.o- udeo stanovništva sa visokim obrazovanjem; Sv.o – ukupan broj stanovnika sa visokim obrazovanjem; S15 – stanovništvo starije od 15 godina.

Preporučena skala vrednosti: <10, 10-15, 15-20, 20-25, >25 (%). 

Oblast primene

Može se dobiti uvid u udeo stanovništva koje poseduje kvalifikacije da u punoj meri aktivno učestvuju u društvenom i ekonomskom životu na najvišem nivou. Podsticanje uravnoteženog razvoja i ekonomskog jačanja regiona je direktno povezano sa obrazovnim nivoom stanovništva, s obzirom da ukazuje na kvalitet ponude radne snage i nivo društvene inkluzije, tako da je i redovno sprovođenje ovog merenja i njegovo prostorno mapiranje od velikog značaja.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima (popis stanovništva)

Komentar

U prostornoj prezentaciji ovog pokazatelja, potrebno je uporedno pratiti koncentraciju udela visokoobrazovanog dela populacije prema drugim ekonomskim i urbanim pokazateljima (u metropolitenskim područjima, srednjim i malim gradovima i ruralnim područjima). Pored toga, ovaj pokazatelj se može pratiti uporedo sa udelom stanovništva srednjeg stepena obrazovanja, kao i onog koje je na elementarnom obrazovnom nivou ili ispod njega, kako bi se stekao uvid u obrazovnu strukturu stanovništva i identifikovale oblasti koje su na kritičnom nivou usled nižeg stepena obrazovanosti.

6. Udeo nezaposlenog stanovništva do 25 godina *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Smanjenje broja nezaposlenog stanovništva

Izračunavanje

Udeo nezaposlenih lica starosne dobi 15-25 godina, u ukupnom radnom kontingentu starosne dobi 15-25 godina na nivou oblasti.

Preporučena skala vrednosti – <10, 10-15, 15-20, 20-25, 25-30, >30 (%).

Oblast primene

Analiza podataka o nezaposlenim licima i uporedna prostorna analiza pruža mogućnost da se stekne uvid o unapređenju socijalne kohezije, a posebno o integraciji mladih. Poseban značaj u ovome ima smanjenje nezaposlenosti među mladim stanovništvom. U evropskim zemljama, manji udeo je u severnoevropskim i zapadnoevropskim zemljama, dok istočnoevropske zemlje imaju relativno veći udeo nezaposlenog mladog stanovništva (Eurostat).

Izvor

Nacionalna služba za zapošljavanje (nezaposlenost) i RZS (radni starosni kontigenti)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Imajući u vidu da se godišnji podaci o starosnim kontigentima iskazuju kao procena (osim u godini popisa), u ovom slučaju može se prihvatiti statistička greška, ukoliko godišnje promene nisu jako izražene (povezano sa pokazateljem broj 3). Shodno tome, u izveštajima je potrebno naglasiti kada se podaci koriste na osnovu statističkih procena, a kada na osnovu popisa. O tome treba voditi računa i prilikom korišćenja ovog pokazatelja u drugim prostornim analizama.

7. Zaposlena lica sa visokim stepenom obrazovanja*

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Unapređenje prostorne ravnoteže u pogledu obrazovnog nivoa zaposlenog stanovništva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo zaposlenih lica sa visokim stepenom obrazovanja u ukupnom broju zaposlenih stanovnika (po oblastima).

Preporučena skala vrednosti – <15, 15-20, 20-25, 25-30, >30 (%)

Oblast primene

Informacije o obrazovnom nivou zaposlenih pomažu da se stekne uvid o stepenu društvene kohezije, kao i postignutim rezultatima na unapređenju prostorne uravnoteženosti obrazovnog nivoa zaposlenih. Mapiranje ovog pokazatelja jasno može ukazati na disbalanse u prostoru, od velike koncentracije visokoobrazovanih radnika, do prostora sa vrlo malim udelom visoko obrazovanih radnika, uključujući i međunarodna upoređenja uz primenu evropskih kriterijuma. U kombinaciji sa pokazateljem o udelu stanovništva sa visokim stepenom obrazovanja, ovaj pokazatelj omogućava da se sagleda neravnoteža između navedenih pojava, čime će se identifikovati oblasti u kojima je prisutna nedovoljna angažovanost visokoobrazovnog dela populacije.

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

U nekoliko prvih izveštaja o stanju u prostoru (u okviru PI PPRS 2011-2015) koristio se podatak o broju lica koja su se zaposlila u datoj godini, što se može koristiti za dodatna obrazloženja. Međutim, važni su podaci o svim zaposlenim visokoobrazovanim licima u oblasti, bez obzira kada su se zaposlili. Ovaj pokazatelj je prema ovom programu predviđen i za međunarodna upoređenja tako da promena definicije nije preporučljiva.

8. Zaposleni na određeno vreme (% broja zaposlenih)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Obezbeđenje podjednakih šansi na tržištu rada

Izračunavanje

Udeo zaposlenih na određeno vreme u ukupnom broju zaposlenih %.

Preporučena skala vrednosti – <10, 10-15, 15-20, 20-25, >25.

Oblast primene

Prema podacima o zaposlenosti i nezaposlenosti, kao i udelu zaposlenih sa nepunim radnim vremenom, mogu se dobiti značajne informacije o socijalnoj strukturi i stepenu socijalne inkluzije. Međutim, interpretacija ovog pokazatelja mora se uraditi pažljivo. Pre svega, postoje različiti razlozi za ovaj vid zaposlenosti, posebno od kako se promoviše fleksibilnost tržišta rada u mnogim evropskim zemljama i s obzirom na rast ženske radne snage tokom poslednjih decenija. Ovaj vid zaposlenosti može biti izbor ili mogućnost za dodatni izvor prihoda zaposlenih i stoga ga ne treba uvek smatrati negativnim. Informacije o udelu različitih oblika zapošljavanja pružaju jasniju sliku o nivou socijalne inkluzije iz aspekta obezbeđenja podjednakih šansi na tržištu rada. Za svrhu ovog pokazatelja bilo bi korisno registrovanje neželjene ili nužne zaposlenosti sa nepunim radnim vremenom, da bi se otkrili problemi ograničene inkluzije i nedovoljne zaposlenosti (Eurostat, 2010).

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

U izveštajima o stanju u prostoru za 2013. i 2014. godinu (u okviru PI PPRS 2010-2015) ovaj pokazatelj je obrađivan prema drugačijem pristupu od onog koji je utvrđen ovim programom, što nije dalo dovoljne i relevantne informacije koje se očekuju od njega. Podaci za ovaj pokazatelj se redovno statistički prate, te ih treba koristiti u narednom periodu izveštavanja.

9. Udeo zaposlenih lica iz starosne grupe 55- 64 godine

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Obezbeđenje podjednakih šansi na tržištu rada

Izračunavanje

Udeo broja zaposlenih lica starosti 55-64 godina u ukupnom broju stanovnika iste starosne grupe, (%).

Oblast primene

Pokazatelj odražava mere socijalne politike i zapošljavanja sa ciljem da se poveća participacija određenih kategorija stanovništva i doprinese unapređenju socijalne i ekonomske kohezije. Mapiranje ovih podataka može ukazati na regionalne i sektorske razlike, i koristiti za međunarodna upoređenja (u kontekstu Lisabonske strategije ovaj pokazatelj se koristi da odslika ukupne regionalne kapacitete tržišta rada, ali takođe i otvaranje radnih mesta za zapošljavanje starijih lica).

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

U izveštajima o stanju u prostoru za 2013. i 2014. godinu (u okviru PI PPRS 2011-2015) ovaj pokazatelj je obrađivan prema drugačijem pristupu od onog koji je utvrđen ovim programom, što nije zadovoljilo analize koje se očekuju od njega. Podaci za ovaj pokazatelj se redovno statistički prate, te ih treba koristiti u narednom periodu izveštavanja.

10. Ostvaren broj stanova kroz programe stambene podrške koje sprovode JLS

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Obezbeđenje stambene sigurnosti

Izračunavanje

Broj stambenih jedinica ostvarenih kroz neki od vidova stambene podrške prema programima stambene podrške koji sprovode jedinice lokalne samouprave (JLS), agregirano na nivou oblasti/okruga.

Oblast primene

Stambena podrška je svaki oblik pomoći za stanovanje licu koje iz socijalnih, ekonomskih i drugih razloga ne može sopstvenim sredstvima da reši stambenu potrebu po tržišnim uslovima za sebe i svoje domaćinstvo. S obzirom da je važan segment održivog ekonomskog i socijalnog razvoja gradova, stambena podrška se ne tretira kao trošak već kao ekonomski i društveno isplativa investicija sa dugoročnim pozitivnim efektima. Pored direktnog uticaja na povećanje socijalne održivosti zajednice, ona ima pozitivne uticaje i na ekonomske i druge parametre, kao što su: tržište rada, zaposlenost, unapređenje standarda stanovanja, povećanje mobilnosti radnih mesta, ekonomsku stabilnost i sl.

Izvor

Izveštaji JLS o sprovođenju Nacionalne stambene strategije i akcionog plana, na godišnjem nivou; baze podataka stambenih potreba JLS i programa stambene podrške uspostavljena pri resornom ministarstvu.

Komentar

Ovaj pokazatelj objedinjuje razne vidove stambene podrške (one koji su zakonski uređeni), npr: 1) zakup stana u javnoj svojini pod uslovima neprofitnog zakupa i subvencionisanje zakupnine stana u bilo kom obliku svojine; 2) kupovina i drugi načini sticanja prava svojine na stanu i porodičnoj kući; 3) unapređenje uslova stanovanja i 4) stambeno zbrinjavanje.

11. Stopa aktivnosti muške/ženske populacije (15-64 godina)*

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Raspoloživa radna snaga i zaposlenost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Stopa aktivnosti je procenat aktivnog stanovništva od ukupnog stanovništva radnog uzrasta (15-64 godine). Pokazatelj obuhvata dve mere koje su već statistički obrađene: Stopa aktivnosti muškog stanovništva radnog uzrasta i Stopa aktivnosti ženskog stanovništva radnog uzrasta (statistički podaci). Preporučena skala vrednosti – <50, 50-55, 55-60, 60-65, >65 (%).

Oblast primene

Stopa aktivnosti muškog i ženskog stanovništva, s jedne strane, reflektuje društveni aspekt pristupačnosti tržišta rada i, s druge strane, ekonomska ograničenja kao što je stopa nezaposlenosti koja može biti obeshrabrujući faktor pristupa tržištu rada. U smislu razvojnih politika to ukazuje na udeo potencijalno aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje i koje će realno biti u stanju da izdržava neaktivni deo populacije. Stoga je značajno ustanoviti razlike u nivou aktivnosti muškog i ženskog stanovništva, kao i razlike između pojedinih oblasti.

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Za potpunija upoređenja oblasti ovaj pokazatelj je potrebno dovesti u korelaciju sa pokazateljima o stopi zaposlenosti kao i stopi nezaposlenosti muškog i ženskog aktivnog stanovništva.

12. Stopa zaposlenosti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Raspoloživa radna snaga i zaposlenost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Stopa zaposlenosti predstavlja procenat zaposlenog od ukupnog stanovništva radnog uzrasta (15-64) – statistički podatak.

Preporučena skala vrednosti – <40, 40-50, 50-60, 60-70, >70 (%).

Oblast primene

Stopa zaposlenosti je jedan od ključnih pokazatelja za procenu tržišta rada određene oblasti, i uopšte za ocenu dinamičnosti razvoja i atraktivnosti područja za investiranje. Značajno je prikazati povezanost ovog pokazatelja sa drugim pokazateljima o zaposlenosti, promeni broja stanovnika, obimu investicija u oblasti, kao i ulaganjima u razvoj javnih službi i razvijenog humanog kapitala kroz uslove obrazovanja i nivoa kvaliteta življenja. (U kontekstu Lisabonske strategije, cilj je bio da se u EU do 2010. godine dostigne ukupna zaposlenost od 70%).

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

U izveštajima u periodu od 2011. do 2014. godine ovaj pokazatelj je obrađivan na različite načine i prema drugačijem pristupu od onog koji je utvrđen PI PPRS 2011-2015, što nije dalo dovoljne i relevantne informacije koje se očekuju od njega. Podaci za ovaj pokazatelj se redovno statistički prate, te ih treba koristiti u narednom periodu izveštavanja.

13. Stopa rasta aktivnog stanovništva, prema stopi rasta neaktivnog stanovništva starosti preko 15 godina

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezij

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Raspoloživa radna snaga i zaposlenost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Stopa aktivnosti je procenat aktivnog stanovništva od ukupnog stanovništva radnog uzrasta, Stopa neaktivnosti predstavlja procenat neaktivnog stanovništva u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj pokazuje „koeficijent ekonomske zavisnosti”, upozoravajući da sporije povećanje broja aktivnih od broja neaktivnih lica uzrokuje ozbiljne socio-ekonomske probleme u održivom prostornom razvoju.

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Ovaj pokazatelj je zamena za pokazatelj iz PI PPRS 2011-2015. „stopa rasta broja aktivnih lica prema stopi rasta broja lica sa ličnim prihodom i izdržavanih lica”, koji je prestao da se statistički prati.

14. Učešće oblasti u stvaranju BDV Republike Srbije i indeksi nivoa

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Smanjenje regionalnih ekonomskih dispariteta

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Rang oblasti prema vrednosti pokazatelja „bruto dodata vrednost” (BDV) i indeks nivoa (RS=100) (statistiki podaci). Složenija varijanta je izračunavanje indeksa „reda veličine” primenom logaritamske funkcije vrednosti BDV i redosleda regiona/oblasti po ovim vrednostima.

Oblast primene

Analiza ovako sintetizovanog pokazatelja za merenje regionalnih dispariteta ima za cilj da pruži integralnu sliku ukupnog stanja razvijenosti oblasti, s obzirom da izrazita teritorijalna neravnomernost predstavlja osnovno obeležje regionalnog razvoja Republike Srbije.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama.

Komentar

Pokazatelj „bruto domaći proizvod” za sada se prati na regionalnom nivou, dok se kao prelazna varijanta za nivo oblasti koristi pokazatelj „bruto dodata vrednost”, koji se ne može koristiti za međunarodna upoređenja regionalne razvijenosti.

15. „Gini” koeficijent prihoda domaćinstava

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Postizanje teritorijalnog balansa u raspodeli bogatstva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Procenat prihoda koji ostvaruje 20% najbogatijih domaćinstava u odnosu na procenat prihoda koji ostvaruje 20% najsiromašnijih domaćinstava – procenat razlike između Lorencove krive i krive apsolutno jednake raspodele (%).

Oblast primene

Pokazateljem se prezentuje unutarregionalna disperzija prihoda i odslikavaju međuregionalne razlike koje ne pokazuju agregirani pokazatelji, poput BDP/stanovnik, BDV/ stanovnik ili prosečni prihod domaćinstava. Uzimajući u obzir obim dispariteta prihoda domaćinstava unutar nekog regiona/oblasti poredeći kvintilne grupe prihoda domaćinstava, ovaj pokazatelj ima širok spektar primene. Problemski, on integriše ne samo aspekte borbe protiv siromaštva i ekonomske jednakosti već i socijalne jednakosti i poželjnu zastupljenost različitih socijalnih grupa u zajednici i prevenciju socijalne segregacije. U kombinaciji sa pokazateljima dostupnosti, ovaj pokazatelj bi mogao da pruži informacije o socijalnoj segregaciji u prostoru, imajući u vidu da sam ukazuje na razloge za takvu segregaciju.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Osnovni parametri su sa različitom vremenskom referencom

Komentar

Praćenje ovog pokazatelja trenutno je moguće samo na nacionalnom/regionalnom nivou. Utoliko će se on koristi za međunarodna upoređenja i trendove u nacionalnoj politici prevencije socijalne segregacije.

16. Regionalni indeks cena

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Postizanje teritorijalnog balansa u raspodeli bogatstva – smanjenje razlika u kupovnoj moći stanovništva

Izračunavanje

Vrednost „potrošačke korpe” (statistički podatak). S obzirom da postoji više različitih metodoloških pristupa za analizu problema, elaboriranje regionalnog indeksa cena zahteva dodatne analize, kako bi se prikupili reprezentativni uzorci za svaku prostornu jedinicu.

Oblast primene

Za objektivnije korišćenje informacija o regionalnom bogatstvu i prihodima domaćinstava nameće se kao nužno merenje regionalnog indeksa cena. Zanemarivanjem ovog pokazatelja, npr. prihod u gradskim područjima često je precenjen, a u ruralnim naseljima potcenjen, ako se ne uzimaju u obzir razlike u troškovima između ovih regiona/oblasti. Ovim pokazateljem se kvantifikuju prihodi kroz troškove, merenjem prosečne kupovne moći, na osnovu čega bi se moglo objektivnije pratiti ostvarenje cilja smanjenja razlika u kupovnoj moći stanovništva (u Espon relacijama prihvata se različito određivanje „potrošačke korpe” prema specifičnostima lokalne kulture i navika).

Izvor

MTTT (Anketa o potrošnji stanovništva), potebno je identifikovati druge izvore podataka

Vremenski interval

Godišnji rezultati istraživanja

Komentar

Praćenje ovog pokazatelja se odlaže zbog nedostatka zvaničnih ažurnih podataka. Očekuje se da će ovaj pokazatelj moći da bude obrađen do kraja programskog perioda, kada će se i metodološki preispitati.

17. Broj domaćinstava koja žive ispod granice siromaštva

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Unapređenje socijalne i ekonomske kohezije

Operativni cilj – Smanjenje broja nezaposlenog stanovništva

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave

Izračunavanje

S obzirom da postoji više različitih metodoloških pristupa za izračunavanje ovog pokazatelja, potrebne su dodatne analize o načinu njegovog prikazivanja. Jedan od načina izračunavanja: broj domaćinstava čiji su prihodi ispod praga od 60% prosečne zarade u zemlji (statistički podatak).

Oblast primene

Ovaj pokazatelj pruža uvid o udelu populacije čiji su prihodi ispod utvrđenog egzistencijalnog minimuma. Siromaštvo nije samo problem distribucije prihoda već ide uporedo sa drugim socijalnim problemima, kao što su pogoršano zdravstveno stanje ili dugoročna nezaposlenost zbog nedostatka radnog iskustva i niskog nivoa obrazovanja. Ovaj pokazatelj je značajan zbog povezanosti sa drugim važnim pokazateljima, kao što su: stopa neto migracija, stopa nepismenosti, nacionalni dohodak po stanovniku, stopa zaposlenosti i mogućnosti zapošljavanja, dostupnost javnih službi (zdravstvene zaštite, obrazovanja, socijalnog staranja i dr.), dostupnost komunalnih usluga (energija, sanitarno-higijenski uslovi i komunikacije).

Izvor

Potebno je identifikovati izvore podataka

Komentar

Praćenje ovog pokazatelja trenutno je moguće samo na nacionalnom nivou, što nije dovoljno za prostorne analize koje su naznačene u oblastima primene. Zbog značaja ovog pokazatelja u ciljevima i smernicama PPRS 2010-2020, očekuje se da će moći da bude obrađen do kraja programskog perioda, kada će se i metodološki preispitati.

18. Stopa nezaposlenosti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Postizanje teritorijalnog balansa u raspodeli bogatstva – Osiguranje pune angažovanosti regionalnih resursa, uz njihovu maksimalnu efikasnost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo nezaposlenog od ukupnog broja aktivnog stanovništva, po starosti i polu (statistički podatak). Preporučena skala vrednosti – <5, 5-10, 10-15, 15-20, >20

Oblast primene

Komparativna prostorna analiza podataka o nezaposlenim licima je relevantna za sticanje uvida o socijalnoj inkluziji u okviru određene teritorije, imajući u vidu da visok nivo nezaposlenosti generiše i druge demografske probleme. Zapošljavanje i time integracija mladih ljudi je od suštinskog značaja za poboljšanje socijalne inkluzije društva. Visoka stopa nezaposlenosti može ići uporedo sa delovima društva koji imaju poteškoće u pristupu tržištu rada, na taj način doživljavaju ekonomske teškoće koje ih sprečavaju da budu u potpunosti integrisani članovi društva u kom žive.

Izvor

RZS (Anketa o radnoj snazi u Republici Srbiji)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Za potpunije analize ovaj pokazatelj bi trebalo raščlaniti po kategorijama nezaposlenog stanovništva, npr: žene, mladi, ruralna područja, brdsko-planinska područja i mali gradovi.

19. Udeo dugotrajne nezaposlenosti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Postizanje teritorijalnog balansa u raspodeli bogatstva – Osiguranje pune angažovanosti regionalnih resursa, uz njihovu maksimalnu efikasnost

Izračunavanje

Udeo lica koja su nezaposlena duže od 12 meseci (po starosti i polu), u ukupnom broju aktivnih lica u oblasti.

Oblast primene

Uloga ovog pokazatelja je kao i uloga pokazatelja o nezaposlenosti, relevantna za sticanje uvida o socijalnoj inkluziji u okviru određene teritorije, imajući u vidu da generiše i druge demografske probleme. Međutim, ovaj pokazatelj je još više pogodan u otkrivanju ili ukazivanju na potencijalne socijalne probleme, s obzirom da dugotrajna nezaposlenost podrazumeva ozbiljnije posledice od nezaposlenosti u ograničenom vremenskom periodu. Ako se posmatra naspram drugih strukturnih pokazatelja (npr. pokazatelja efikasnosti ili ekonomskih rezultata) ovaj pokazatelj može da pruži uvid u strukturne kvalitete regionalnih ekonomija. Osim toga kao pokazatelj za blagovremeno upozoravanje pruža informacije o mogućoj socijalnoj isključenosti jednog dela stanovništva.

Izvor

Nacionalna služba za zapošljavanje (nezaposlenost) i Republički zavod za statistiku (radni starosni kontigenti)

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Imajući u vidu da se godišnji podaci o aktivnom stanovništvu iskazuju kao procena (osim u godini popisa), u ovom slučaju može se prihvatiti statistička razlika, ukoliko godišnje promene nisu jako izražene (povezano sa pokazateljem broj 3). Shodno tome, u izveštajima je potrebno naglasiti kada se podaci koriste na osnovu statističkih procena, a kada na osnovu popisa. O tome treba voditi računa i prilikom korišćenja ovog pokazatelja u drugim prostornim analizama.

20. Udeo domaćinstava sa najmanje jednim nezaposlenim članom

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Smanjenje socijalne isključenosti i siromaštva

Operativni cilj – Postizanje teritorijalnog balansa u raspodeli bogatstva – Osiguranje pune angažovanosti regionalnih resursa, uz njihovu maksimalnu efikasnost

Izračunavanje

Procenat domaćinstava unutar regiona sa bar jednim nezaposlenim članom u toku određenog vremenskog perioda.

Oblast primene

Za razliku od tradicionalne stope nezaposlenosti, ovaj pokazatelj pokazuje koji udeo domaćinstava u regionu/oblasti je suočen sa nezaposlenošću. Ove informacije su značajne za procenu koliko je veliki deo populacije (uključujući sve članove domaćinstva) koji je direktno i indirektno pogođen nezaposlenošću. Ovim se pažnja usmerava i na izdržavane članove domaćinstva koji se suočavaju sa smanjenjem prihoda, čime se obezbeđuje blagovremena predstava o tome koliko je zapravo domaćinstava u opasnosti da se suoči sa socijalnim problemima

Komentar

Podaci za sada nisu raspoloživi prema zahtevanim karakteristikama

21. Indeks „reda veličine” naselja prema broju stanovnika

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj (unapređena socijalna kohezija)

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Policentričnost urbanog sistema

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo

Izračunavanje

Indeks „reda veličine” prikazuje se grafom logaritamske funkcije broja stanovnika urbanih centara i njihovog poretka prema tim vrednostima.

Oblast primene

Pokazatelj pruža prvi uvid o policentričnosti urbane mreže na nacionalnom nivou. Pravilo je da je veličina svakog urbanog centra neke teritorije determinisana veličinom najvećeg grada i rangom tog centra unutar skupa svih gradova posmatrane teritorije. Ovim rezultatima dobija se uvid o dominaciji glavnog grada, dominaciji više gradova, zastupljenosti malih i srednjih gradova ili uravnoteženosti urbanog sistema zemlje.

Izvor podataka

RZS

Vremenski interval

Podaci o broju stanovnika su desetogodišnji popisi ili godišnje procene

Komentar

Bolji rezultati se postižu uporednim analizama ovog pokazatelja sa pokazateljem o stepenu koncentracije stanovništva u primarnom centru oblasti.

22. Stepen koncentracije stanovništva oblasti u primarnom centru *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Policentričnost urbanog sistema

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo stanovništva oblasti koji žive u primarnom centru oblasti.

Preporučena skala vrednosti: <10, 10-15, 15-20, 20-30, >30 (%).

Oblast primene

Pokazatelj omogućava uvid u policentričnost naseljskog sistema. Regionalno područje je policentrično ako je stepen koncentracije nizak i monocentrično ako je on visok. Ovim merenjema moguće je, takođe, preispitati ranije korišćene tipologije i eventualno dopuniti kategorije za funkcionalna područja. Ipak u tumačenju ovog pokazatelja treba voditi računa o regionalnim specifičnostima, imajući u vidu da su regionalne razlike u populacionoj dinamici i pravcima migracionih tokova u Republici Srbiji dovele do višeslojne regionalne i unutarregionalne polarizovanosti (npr. makro nivoa, gde su formirana praktično dva pola demografskog rasta, s jedne strane region Beograda, u kome su efekti koncentracije stanovništva rezultat intenzivne imigracije, a sa druge strane region Kosovo i Metohija gde je snažan demografski pritisak posledica visokog fertiliteta).

Izvor podataka

RZS

Vremenski interval

Podaci o broju stanovnika kao desetogodišnji popisi i godišnje procene

Komentar

Bolji rezultati se postižu uporednim analizama ovog pokazatelja sa pokazatelja „indeks reda veličine naselja prema broju stanovnika”. Razvoj pokazatelja je u pravcu istraživanja novih tipoloških kategorija za aglomeracijska područja.

23. BDP regiona po stanovniku u odnosu na prosek EU15

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Policentričnost urbanog sistema

Izračunavanje

Bruto domaći proizvod po stanovniku regiona kao % prosečnog bruto domaćeg proizvoda po stanovniku 15 zemalja starih članica EU (EU15).

Oblast primene

Pokazatelj treba da pokaže relativni nivo razvijenosti regiona u odnosu na prosek EU15. Kroz duži vremenski period može se pratiti da li se razlike između regiona povećavaju ili smanjuju. Ipak za takve ocene mora se uzeti u obzir način izračunavanja pokazatelja „bruto domaći (regionalni) proizvod”, pa je za ocene regionalnih razlika potrebno koristiti i druge pokazatelje kao što su nivo zaposlenosti ili prosečne zarade u regionima.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Pokazatelj BDP na regionalnom nivou koristi se za međunarodna upoređenja, s obzirom da se redovno prati od strane Eurostat-a i koristi se za upoređenja na prostoru ESPON, a postao je raspoloživ i u nacionalnom statističkom sistemu.

24. Izohrona dostupnost usluga od opšteg interesa regionalnog nivoa

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Policentričnost urbanog sistema

Geografska pokrivenost

Naseljski nivo (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Procenat stanovništva regiona/oblasti koje živi unutar izohrone od 45 minuta putovanja automobilom do opšte bolnice. Ovo je prva varijanta koja je odabrana za testiranje parametara potrebnih za proveru pokazatelja. U prvom koraku potrebno je označiti izohrone vremena putovanja automobilom oko svakog objekta. Drugo, izračunava se broj stanovnika koji žive u okviru ovih izohrona (prema popisu naseljenih mesta). U trećem koraku izračunava se udeo stanovništva regiona/oblasti koje živi unutar izohrona. Parametri: ovaj algoritam zahteva da je raspoloživ razmeštaj objekata opštih bolnica, broj stanovnika na nivou naselja ili rasterskom nivou, kao i podaci o drumskoj mreži, kako bi se generisale izohrone i izvršilo agregiranje broja stanovnika na nivou regiona/oblasti.

Oblast primene

Prema PPRS 2010-2020, na nivou oblasti i regiona organizuju se usluge višeg ranga – srednje obrazovanje, više i visoko obrazovanje, bolnička i specijalizovana zdravstvena zaštita, određeni vidovi socijalne zaštite osetljivih društvenih grupa, aktivnosti i usluge u oblasti kulture, kao i aktivnosti sporta i rekreacije. Ove usluge se, po pravilu, organizuju u gradskim naseljima sa većim brojem stanovnika i većom gustinom naseljenosti (vremenska dostupnost ovih centara je do 45-60 minuta od mesta stanovanja korisnika). Pokazatelj je namenjen da ukaže da li je omogućena dostupnost ovih usluga za stanovništvo manjih gradova i seoskih naselja regiona ili je potrebno da se obezbede određena sredstva ili mehanizmi kojima se povećava njihovo gravitaciono područje.

Izvor

Podaci dobijeni modelovanjem

Vremenski interval

Podaci o broju stanovnika, desetogodišnji popisi

Komentar

Primena pokazatelja pokazuje različite rezultate zavisno od vrste usluge koja se razmatra. Pored toga, parametri koji se uzimaju za određivanje vremenskih izohrona prihvataju se kao konvencije i uglavnom nisu isti u svim slučajevima.

25. Prosečno vreme putovanja do najbliža tri centra oblasti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Policentričnost urbanog sistema

Geografska pokrivenost

Nacionalni/regionalni nivo

Izračunavanje

Za potrebe međunarodnih upoređenja izračunava se prosečno vreme putovanja automobilom od regionalnog centra do tri najbliža regionalna centra sa više od 100 000 stanovnika. Za regionalni nivo prostornog razvoja izračunava se prosečno vreme putovanja automobilom od regionalnog centra do tri najbliža regionalna centra sa više od 50 000 stanovnika. Parametri za izračunavanje: primenjuje se izračunavanje preko rasterske mreže, sa veličinom rasterskog polja 1×1 km ili 2×2 km; rezultate sa rasterskog nivoa treba dalje agregirati do regionalnog nivoa.

Oblast primene

Ovim pokazateljem se razmatraju gradovi koji u funkcionalnom pogledu predstavljaju makroregionalne centre, sa ponudom usluga najvišeg ranga. Grad od 100.000 stanovnika predstavlja kompromis sistema gradova u različitim ESPON zemljama, pod pretpostavkom da su u njima locirane mnoge javne, administrativne ali takođe privatne usluge i radna mesta. Tako je osnovni cilj ovog pokazatelja da se proceni broj i prostorna distribucija gradova sa preko 100.000 stanovnika, ali i gustina i kvalitet drumske mreže. Analiziranjem rezultata na rasterskom nivou pruža se mogućnost da se identifikuju područja sa vremenom putovanja iznad/ispod određenih granica prihvatljivog utroška vremena putovanja do mesta usluga, odnosno da se identifikuju ona područja koja nisu opslužena.

Rezultati koji pokazuju velike razlike u prosečnom vremenu putovanja ilustruju polarizovanu prostornu distribuciju regionalnih centara, sa monocentričnom urbanom strukturom ili su posmatrani gradovi prostorno koncentrisani u specifičnim delovima teritorije. Takvi prostorni obrasci privileguju određene oblasti dok druge dovode u nepovoljan položaj.

Pored međusobnog prostornog razmeštaja posmatranih makroregionalnih centara, drugi faktori koji utiču na izlazne rezultate pokazatelja su gustina i kvalitet saobraćajne mreže. Razlike u pristupačnosti mogu biti velike iako su posmatrani centri ravnomerno raspoređeni, usled slabog kvaliteta saobraćajne infrastrukture u pojedinim delovima teritorije (npr. pod pretpostavkom da su regionalni centri ravnomerno raspršeni po određenoj teritoriji, ovaj pokazatelj bi rezultirao sličnim brojevima za sve regione, odnosno svi regioni bi pokazali slično prosečno vreme putovanja i ni jedan region ne bi bio privilegovan ili nepovoljan zbog njegovog položaja u odnosu na makroregionalne centre). Zbog toga se za detaljniju analizu urbanog sistema predviđa da se ovaj pokazatelj primeni i za centre sa 50.000-100.000 stanovnika.

Izvor

Prikaz pokazatelja na osnovu rezultata modelovanja

Vremenski interval

Podaci u vremenskim presecima merenja

Komentar

Drumski saobraćaj je ovde uzet u obzir s obzirom da je to dominantan vid prevoza posebno za srednja rastojanja do regionalnih centara, pa je potrebno razmotriti da se izračunava sličan pokazatelj baziran na železničkom saobraćaju.

26. Demografski trendovi urbanih područja u odnosu na ruralna područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Održivost naseljske strukture (odnosi grada i sela)

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Promena ukupnog broja stanovnika unutar područja koje je identifikovano kao urbano, u poređenju sa promenom ukupnog broja stanovnika ostalog dela regionalne/oblasne teritorije (koje se smatra ruralnim). Za označavanje urbanih i ruralnih područja koriste se pokazatelji 1 i 27.

Oblast primene

Ukupni demografski razvoj regiona može da prikrije značajne unutrašnje razlike između pojedinih prostornih celina, tipično između urbanih i ruralnih područja. Prema PPRS 2010-2020, prostorno-demografska polarizovanost prisutna na makro nivou, manifestuje se i unutar svake oblasti i regiona na lokalnom nivou kao demografski debalans između razvijenijeg središta i uže zone prigradskih naselja i nerazvijene periferije. Velike promene u prostorno-demografskoj strukturi uzrokovane su snažnim procesom primarne urbanizacije i intenzivnim migracionim tokovima na relaciji selo-grad, čije usporavanje je otpočelo tek „pražnjenjem” tradicionalnih demografskih „rezervoara”, ruralnih sredina. Cilj ovog pokazatelja je da prati trend ovih procesa i identifikuje prostore prema intenzitetu promena.

Izvor

RZS (osnovni podaci); dodatno modelovanje

Vremenski interval

Osnovni podaci su raspoloživi u desetogodišnjim vremenskim presecima (Popis stanovništva) i godišnjim procenama broja stanovnika

Komentar

Otovoreno je pitanje definicija urbanih i ruralnih područja, tako da tokom primene ovog pokazatelja može doći do promene načina izračunavanja. Slično je u mnogim delovima evropske teritorije i primena pokazatelja za ESPON prostor je za sada u fazi razmatranja predloga da se „ruralnim” smatraju naselja koji su van distance dnevnih migracija gradova određene veličine.

27. Obim dnevnih migracija

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Održivost naseljske strukture (odnosi grada i sela)

Geografska pokrivenost

Nivo FUP; nivo lokalne samouprave (osnovni za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Modelovanje prostora uticaja centara prema pravcima dnevnih migracija (statistički podaci o migracijama), za centre funkcionalnih urbanih područja izdvojenih u PPRS 2010-2020: metropolitenski (1), međunarodnog značaja (2), državnog značaja (17), regionalnog značaja (6), u prvoj fazi testiranja pokazatelja.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj pomaže da se identifikuju centri ekonomskog razvoja, kao i uticaj FUP definisanih u PPRS 2010-2020. Praćenje pokazatelja je važno za objektivnije vrednovanje regionalnog BDV/stanovnik, s obzirom da može biti precenjen zbog doprinosa dnevnih migranata ili potcenjen zbog dnevnih migranata ka drugim područjima. Tako, prema PPRS 2010-2020, veličina FUP u mnogim slučajevima ne korespondira sa njegovim realnim uticajem imajući u vidu broj stanovnika, tj. koncentraciju stanovništva u pojedinim centrima, i, sa druge strane, veličinu opština koje gravitiraju određenom gradu. U zavisnosti od veličine i uticaja grada, nivo dnevnih migracija značajno varira. U mnogim područjima intenzitet delovanja centara je smanjen usled trajnog preseljenja u mesto rada, koje je za posledicu imalo povećanje stanovnika u gradovima i izrazitu depopulaciju i starenje stanovništva u ruralnom zaleđu koje danas slabije migrira.

Izvor

RZS (osnovni podaci); opštinska statistika; dodatno modelovanje

Vremenski interval

Statistički podaci po desetogodišnjim vremenskim presecima

Komentar

U odsustvu pouzdanih i uporedivih podataka o dnevnim migracijama pokazatelj se za sada ne može primeniti na čitavoj teritoriji. Potrebno je modelovanje prostora uticaja prema pravcima dnevnih migracija i na nivou opštine/grada. Ovim bi se moglo analizirati da li se područja izvan distance dnevnih migracija gradova određene veličine mogu označiti ruralnim područjima. Pored toga, razvoj pokazatelja je i u pravcu strukturiranja dnevnih migracija prema cilju putovanja (posao, škola, usluge i sl).

28. Udeo dnevnih migracija većeg radijusa

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Uravnoteženost naseljske strukture

Operativni cilj – Održivost naseljske strukture (odnosi grada i sela)

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo dnevnih migranata sa udaljenosti preko 45 minuta od mesta rada u ukupnom broju zaposlenih.

Oblast primene

Pokazatelj pomaže da se razume privredna dinamika regiona/oblasti i funkcionalna struktura mreže naselja, odnosno FUP. Primera radi, usled nedostatka radnih mesta na lokalnom nivu, aktivno stanovništvo je prisiljeno da dnevno migrira do znatno udaljenijih naselja. Pored toga, pokazatelj je koristan za analizu regionalnog dohotka u pogledu priliva prihoda stanovnika koji rade u drugim regionima, kao i za analizu regionalnih uslova u pogledu strukture i dinamike regionalnog tržišta stanova.

Izvor

Republički zavod za statistiku (osnovni podaci); opštinska statistika; dodatno modelovanje.

Komentar

U odsustvu pouzdanih i uporedivih podataka o dnevnim migracijama pokazatelj se za sada ne može primeniti na čitavoj teritoriji. Potrebno je modelovanje prostora uticaja prema pravcima dnevnih migracija i na nivou opštine/grada. Određivanje granične vrednosti koja se uzima kao duga distanca je uvek arbitrarno, s obzirom da realna vrednost može značajno da varira od teritorije do teritorije, kao i od ciljnih pravaca (razloga putovanja) dnevnih migranata.

29. Dostupnost do centralnih naselja javnim prevozom (od toga: dostupnost železnicom)*

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna prostorna organizacija javnih službi

Operativni cilj – Unapređenje dostupnosti javnih službi

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti, regionalni nivo

Izračunavanje

Za prvi period testiranja pokazatelja, mreža javnog prevoza se mapira na nivou regionalnih centara (prema PPRS 2010-2020, po kategorijama: do 100.000, do 200.000, do 300.000 stanovnika i, posebno, za centre međunarodnog značaja i Grad Beograd). Analizira se pokrivenost teritorije uslugama javnog prevoza (%, broj naselja, broj stanovnika), kao i prosečno vreme putovanja do regionalnog centra. U okviru ovih analiza izdvojeno se prati železniki javni prevoz. Parametri – informacije o stanicama javnog prevoza.

Oblast primene

Prema koncepciji razvoja saobraćaja u PPRS 2010-2020, važno mesto se daje projektima koji stimulišu ulogu javnog prevoza putnika sa primenom odgovarajućih rešenja u zavisnosti od veličine i funkcionalne organizacije grada. Ovaj pokazatelj je inicijalni pokušaj da se sagleda raspoloživost usluga javnog prevoza u regionu. Značaj pokazatelja je i u tome što uključuje, kako socijalnu, tako i ekološku dimeziju. U socijalnom smislu, dobra pristupačnost npr. javnim službama od opšteg interesa je primer jednakih mogućnosti za sve grupe stanovništva, uključujući i socijalno osetljive grupe i građane koji ne koriste automobil. U ekološkom smislu, dostupnost javnim prevozom može biti razlog da se ne koristi automobil, čime se ujedno doprinosti smanjenju obima saobraćaja i tako boljem kvalitetu vazduha.

Izvor

Lokalni itinereri; dodatno modelovanje

Vremenski interval

Podaci u vremenskim presecima merenja

Komentar

Značajno je uključiti vreme putovanja i učestalost polazaka, moguću dostupnost prema infrastrukturnoj opremljenosti, i druga prilagođavanja kako bi se obezbedila uporedivost ovog pokazatelja u okviru ESPON prostora (indeksiranje rezultata u odnosu na prihvaćeni standrad).

30. Broj i udeo stanovništva koje nema pristup primarnoj zdravstvenoj zaštiti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna prostorna organizacija javnih službi

Operativni cilj – Unapređenje dostupnosti javnih službi

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

a) udeo lica koja nemaju osnovno zdravstveno osiguranje u ukupnom stanovništvu opštine;

b) broj stanovnika na jednog lekara (mapiranje u odnosu na republički prosek).

Oblast primene

Za ovaj pokazatelj je predviđeno da se prati preko dva bazna pokazatelja, shodno raspoloživosti podataka. Prvi je pokazatelj o najvišem stepenu socijalne isključenosti i odnosi se na udeo stanovništva koje nema osnovno zdravstveno osiguranje. Drugi je pokazatelj dostupnosti zdravstvenih usluga, u smislu raspoloživih ljudskih resursa, odnosno broja lekara prema broju stanovnika. Analiza trendova i regionalnih razlika u vrednosti ovih pokazatelja značajna je za ocenu socijalne kohezije i uravnoteženog regionalnog razvoja

Izvor

Republički zavod za statistiku

Vremenski interval

Godišnji vremenski preseci

Komentar

Poboljšanje pokazatelja ogleda se u kompletiranju podataka za saobraćajnu dostupnost, kao za kvalitet primarne zdravstvene zaštite. Takođe, važan segment je da se detaljnije analiziraju uzroci i posledice za stanovništvo koje nema pristup primarnoj zdravstvenoj zaštiti.

31. Dužina autoputeva i ostalih puteva prvog reda u oblasti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Obezbeđenje jednake saobraćajne dostupnosti prostora

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Statistiki podatak ili kartografsko merenje.

Oblast primene

Ovo je jedan od najčešće korišćenih pokazatelja dostupnosti s obzirom da opisuje povezanost između kvaliteta saobraćajnih sistema i ekonomske razvijenosti, uključujući i potencijal za globalnu konkurentnost. Pokazatelj je značajan za monitoring prostornog razvoja s obzirom na razvoj Panevropskih koridora kroz Republiku Srbiju, njihove uloge u međunarodnoj integraciji prostora, kao i očekivanog doprinosa za sveobuhvatni privredni, kulturni i socijalni razvoj, kako je naglašeno u PPRS 2010-2020. Koridor X ostvaruje veze sa Koridorima IV, V, VII i VIII i time predstavlja vezu Republike Srbije sa zemljama članicama EU kao i ostalim državama kroz koje Koridor X prolazi. Područjima kroz koje prolazi ovaj pravac, omogućava se razvoj privrednih delatnosti kroz oživljavanje investicionih aktivnosti.

Izvor

Podaci su raspoloživi u statističkim izvorima, kao i zvaničnim bazama podataka institucija koje su odgovorne za oblast infrastrukture

Vremenski interval

Podaci u vremenskim presecima merenja

Komentar

Ovaj pokazatelj je uveden kao alternativa za pokazatelj „Potencijalna intermodalna dostupnost” (prema PI PPRS 2011-2015), čije praćenje se odlaže s obzirom da se nisu stekli razvojni uslovi za intermodalni saobraćaj. Zbog značaja ovog pokazatelja za prostorni razvoj, mogućnost njegovog praćenja je potrebno preispitati tokom predstojećeg programskog perioda.

32. Udeo stanovništva koje živi unutar 30-minutne izohrone od železničke stanice

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Obezbeđenje osnovnog nivoa mobilnosti ljudi koji ne koriste automobil

Geografska pokrivenost

Naseljski nivo (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj stanovika koji živi unutar tridesetominutne izohrone oko svake železničke stanice (mereno putovanjem automobilom), kao procenat od ukupnog broja stanovnika regiona/oblasti. U prvom koraku, označava se tridesetominutna izohrona oko svake železničke stanice mereno putovanjem automobilom. Zatim se izračunava broj stanovnika koji živi unutar ove izohrone. U trećem koraku, izračunava se koji je to procenat od ukupnog broja stanovnika na nivou regiona/oblasti. Parametri za izračunavanje: broj stanovnika ili na naseljskom nivou ili na rasterskom nivou (rezolucija rasterskih sistema može biti 1×1 km ili 2×2 km); sve železničke stanice moraju biti kodirane u bazi podataka; mora biti dostupna baza podataka o drumskoj mreži, kao i podaci o prosečnom vremenu putovanja po deonicama mreže.

Oblast primene

Uprkos dominantnoj upotrebi automobila i tendenciji daljeg rasta, kao i u svim evropskim zemljama, tokom poslednje decenije jača svest o potrebi poboljšanja kvaliteta prevoza za ljude koji ne koriste automobil iz bilo kog razloga. Da će potreba dalje rasti upućuju i globalni demografski trendovi (starenje, migracije, dugotrajna nezaposlenost), kao i sve veća zagušenost putne mreže, tako da jačanje javnog prevoza postaje značajno ne samo za bolju povezanost ruralnih područja već i u urbanim aglomeracijama. Preduslov za poboljšanje kvaliteta javnog prevoza je dobar pristup odgovarajućim železničkim i autobuskim stanicama. U PPRS 2010-2020. se posebno ukazuje na problem neuravnoteženosti u železničkom prevozu, i zapostavljanju železnice i javnog putničkog prevoza, što daje argument za praćenje ovog pokazatelja. S tim u vezi, ovaj pokazatelj je pogodan s obzirom da ne izračunava samo vreme putovanja već pokazuje i da li su područja koja su dobro povezana (kratko vreme putovanja), u skladu sa onim područjima gde živi većina stanovnika (mapiranjem se jasno pokazuju regioni/oblasti sa dobrom, a posebno sa slabom pristupačnošću), poštujući pravilo da lokacija železničke stanice treba da bude u skladu sa distribucijom stanovništva, na osnovu čega se može zaključiti koliko objekti javnog prevoza stvarno nedostaju ali se preispituju i saobraćajne strategije u lociranju železničkih stanica prema njihovoj udaljenosti od naselja.

Izvor

Pokazatelj je rezultat modelovanja

Vremenski interval

Poželjno je da se ažuriranje obavlja na petogodišnjem nivou

Komentar

Pokazatelj se izračunava preko mrežnog modela i rezultati zavise od kvaliteta i potpunosti ulaznih podakata, kako o železničkim stanicama, tako i o tačnosti podataka o putnoj mreži, broju stanovnika, vremenu putovanja.

33. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) mrežom javnog vodovoda

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Povećanje pokrivenosti naselja vodoprivrednom infrastrukturom

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo domaćinstava u opštini priključen na mrežu javnog vodovoda (statistički podatak). Preporučena skala vrednosti – <30, 30-50, 50-70, 70-90 >90 (%).

Oblast primene

Opremljenost naselja vodovodnom infrastrukturom jedan je od ključnih pokazatelja standarda življenja što opravdava praćenje ovog pokazatelja. S druge strane, mreža javnog vodovoda je sastavni deo izgrađenog građevinskog fonda, tako da je ovo i pokazatelj urbanog standarda. Ovaj pokazatelj je namenjen za praćenje realizacije strateškog prioriteta obnove mreže svih vodovoda, koji je apostrofiran u PPRS 2010-2020. Pokazatelj bi trebalo povezati sa demografskim trendovima i koliko ovi procesi utiču na komunalno opremanje i obnovu postojećih sistema.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim presecima

Komentar

Praćenjem podataka na lokalnom nivou mogu se bolje identifikovati problemi komunalnog opremanja ruralnih i urbanih područja, područja sa malim gustinama naseljenosti, prigradskih naselja u odnosu na naselja sa relativno kompaktnom urbanom strukturom itd.

34. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) kanalizacionom mrežom

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Povećanje pokrivenosti naselja vodoprivrednom infrastrukturom

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo domaćinstava u opštini priključen na javnu kanalizacionu mrežu (statistički podatak). Preporučena skala vrednosti – <10, 10-30, 30-50, 50-70 >70 (%).

Oblast primene

Opremljenost naselja kanalizacionom mrežom jedan je od ključnih pokazatelja standarda življenja, kao i urbanog standarda, što opravdava praćenje ovog pokazatelja. Istovremeno, ovaj pokazatelj namenjen je za praćenje realizacije strateškog prioriteta rekonstrukcije i proširenja obuhvata postojećih sistema kanalizacione infrastrukture, kao priprema za izgradnju PPOV, prema PPRS 2010-2020. U tom smislu, pokazatelj bi dodatno pratio realizaciju planiranih PPOV po naseljima. Pokazatelj bi trebalo povezati sa demografskim trendovima za ocenu koliko ovi procesi utiču na komunalno opremanje i obnovu postojećih sistema.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi u godišnjim vremenskim presecima

Komentar

Poboljšanje pokazatelja bi se postiglo uvidom u stanje na lokalnom nivou, s obzirom da bi se mogli identifikovati problemi komunalnog opremanja ruralnih i urbanih područja, područja sa malim gustinama naseljenosti, prigradskih naselja u odnosu na naselja sa relativno kompaktnom urbanom strukturom itd.

35. Pokrivenost naselja (% broja domaćinstava) elektro mrežom visoke sigurnosti snabdevanja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Povećanje pokrivenosti naselja energetskom infrastrukturom

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo domaćinstava u opštini priključen na elektro mrežu visoke sigurnosti (izvorni podatak).

Oblast primene

Koncepcija prostornog razvoja energetske infrastrukture, prema PPRS 2010-2020, bazirana je na cilju sigurnijeg i pouzdanijeg snabdevanja potrošača u planskom periodu. U tom cilju nastaviće se dalji razvoj izgradnjom novih i rekonstrukcijom postojećih prenosnih i distributivnih infrastrukturnih objekata i vodova, počev od 110 kV do krajnjih potrošača. Ovaj pokazatelj je namenjen praćenju ostvarivanja ovog cilja ograničavajući se na potrebe stanovništva, u prvoj fazi praćenja testiranja pokazatelja. Pokazatelj bi trebalo povezati sa demografskim trendovima i koliko ovi procesi utiču na infrastrukturno opremanje i obnovu postojećih sistema.

Izvor

EMS, Plan razvoja prenosnog sistema (godišnji)

Vremenski interval

Godišnje praćenje

Komentar

Poboljšanje pokazatelja bi se postiglo praćenjem podataka na lokalnom nivou, s obzirom da bi se mogli identifikovati problemi ruralnih i urbanih područja, područja sa malim gustinama naseljenosti, prigradskih naselja u odnosu na naselja sa relativno kompaktnom urbanom strukturom itd.

36. Broj Internet korisnika

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Ravnomerna dostupnost infrastrukturi i informacijama

Operativni cilj – Unapređenje pristupa informatičkim i komunikacijskim sistemima

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Procenat domaćinstava koja imaju pristup Internetu u ukupnom broju domaćinstava u regionu/oblasti.

Preporučena skala vrednosti – <20, 20-30, 30-40, 40-50, >50 (%)

Oblast primene

Pristup internetu postao je od ključne važnosti za koncept stvaranja inkluzivnog društva zasnovanog na znanju, u ekonomskom, kao i u socijalnom smislu. Mapiranjem podaka može se uočiti stepen polarizovanosti prostora iz aspekta pristupa internetu, što su ujedno važne informacije za poboljšanje prostorne ravnomernosti u pristupu internetu u RS .

Izvor

RATEL; RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Za postizanje preciznih rezultata važno je da se podaci prikupljaju na više dezagregiranom nivou. Potrebno je u dogledno vreme uvesti dopunske pokazatelje o kvalitetu internet pristupa (tip konekcije, brzina protoka i stabilnost veza).

37. Pokrivenost prostora prostorno-planskim dokumentima

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Teritorijalno odgovorna uprava

Operativni cilj – Unapređenje rada teritorijalne uprave

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave /regionalni nivo /nacionalni nivo /nivo područja posebne namene

Izračunavanje

Mapiranje teritorije važećim prostornim planovima (prema prostornom nivou i godini donošenja); planovima koji su u fazi usklađivanja sa Zakonom o planiranju i izgradnji; kao i planovima prema faznosti implementacije.

Oblast primene

S obzirom da je prostorno planiranje aktivnost i odgovornost javnog sektora, te da je prostorni plan akt od opšteg značaja, podrazumeva se da aktivnosti svakog nivoa upravljanja moraju biti međusobno usklađene u ostvarivanju planiranog prostornog razvoja. Pokazateljem se prati planska razrada PPRS 2010-2020, kroz donošenje prostornih planova na svim prostornim nivoima, a ujedno i ostvarivanje naznačenih prioriteta iz programa njegove implementacije u pokrivenosti teritorije planskim dokumentima.

Izvor

Centralni registar planskih dokumenata

Vremenski interval

Godišnji vremenski preseci

Komentar

Bilo bi značajno uključiti nekoliko osnovnih parametara za proveru usaglašenosti planova, kao i koordinacije u njihovom sprovođenju. Pored toga, u praćenje je potrebno uključiti druge strategije i programe na državnom i regionalnom nivou, u meri u kojoj imaju uticaj na prostorni razvoj, a posebno sektorske razvojne dokumente – osnove, na koje se prostorni planovi direktno oslanjaju (ključni dokumenti po sektorima navedeni su u PPRS 2010-2020).

38. Uključenost u rad udruženja i organizacija

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 1. Uravnoteženiji regionalni razvoj i unapređena socijalna kohezija

Podcilj – Teritorijalno odgovorna uprava

Operativni cilj – Obezbeđenje participacije građana u radu teritorijalne uprave

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj udruženja građana ili asocijacija (izvan političkih partija), po oblastima delovanja.

Oblast primene

Ovo je relativno nova oblast istraživanja u smislu merenja uključenosti civilnog sektora u zajednici. Jedno od polazišta PPRS 2010-2020. jeste da je participacija jedan od glavnih stubova upravljanja, jer bez velikog broja uključenih aktera dobro upravljanje ne bi bilo moguće. Stepen do koga je javnost uključena u donošenje odluka o razvoju ne samo da je merilo participacije, već i otvorenosti struktura upravljanja. Radi toga, nužno je da građani imaju mogućnost, pravo i obavezu da odlučuju o prostornom razvoju svoje lokalne zajednice, ali i da učestvuju u odlučivanju o prostornom razvoju svoga regiona i svoje države. Ova vrsta učešća može biti prilično važan aspekt za teritorijalno orijentisano upravljanje procesima u nekom području.

Jedan od primera primene ovog pokazatelja je izrada uporednih analiza broja aktivnih asocijacija i udruženja građana i broj onih koji uzimaju učešće u izradi planskih dokumenata na određenom prostoru (tim informacijama, po pravilu, raspolaže Centralni registar planskih dokumenata, do uspostavljanja lokalnih informacionih sistema – LIS i Informacionog sistem o prostornom planiranju – ISPP).

Izvor

Agencija za privredne registre (potencijalno) evropski sistem praćenja: European Social Survey, ESS

Vremenski interval

Godišnji ili dvogodišnji vremenski preseci

Komentar

Način iskazivanja ovog pokazatelja zahteva dodatna razmatranja i njegova potpunija primena se očekuje u narednoj fazi razvoja sistema monitoringa. Za zemlje EU pokazatelj prati European Social Survey (ESS), tako da su rezultati međusobno uporedivi. Izračunavanje se radi na bazi anketa i iskazuje kroz „udeo lica koji su duže od godinu dana uključeni u rad neke organizacije ili asocijacije (izvan političkih partija), u odnosu na ukupan broj anketiranih lica”.

39. BDV po stanovniku

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

BDV oblasti/broj stanovnika (statistički podaci). Pokazatelj se može predstaviti kao procentualno odstupanje u odnosu na izabrani referentni prostor (EU=100, ESPON =100, Republika Srbija=100). Preporučena skala vrednosti – <25, 25-50, 50-75, 75-100, 100-125, 125-150, >150 (%).

Oblast primene

BDV je sintezni pokazatelj makroekonomskih tokova koji se iskazuje na nivou oblasti i predstavlja polaznu tačku za obračun BDP koji se iskazuje na regionalnom i nacionalnom nivou. Odnos između BDP, BDV i regionalnog BDP može se prikazati na sledeći način: BDP – zbir dodate vrednosti svih institucionalnih sektora, tj. ekonomskih subjekata koji pripadaju određenom sektoru, plus porezi na proizvode (PDV, akcize i drugi direktni porezi), minus subvencije na proizvode (subvencije direktno povezane sa proizvodnjom dobara i usluga); BDV – ukupna vrednost proizvodnje dobara i usluga umanjena za međufaznu potrošnju, tj. proizvode i usluge utrošene kao inputi u procesu stvaranja autputa.

Potrebna je opreznost u interpretaciji pokazatelja kada se radi o dinamici promena, s obzirom da mogu biti sadržani i ekonomski i socijalni efekti. Povećanje BDV po stanovniku može biti rezultat stvarnog ekonomskog rasta ili društvene slabosti (emigracije stanovništva). Pored toga, ukoliko je pokazatelj izračunat na suviše dezagregiranom teritorijalnom nivou, statističke analize mogu dati krivu sliku zbog dnevnih migranata, koji daju doprinos rastu BDV u oblasti gde nisu registrovani kao stanovnici. Slično pokazuje i trend fragmentiranja preduzeća koji označava mogućnost da se pojedini delovi poslovnog procesa (uprava, istraživanje i razvoj, proizvodnja, marketing, prodaja, distribucija, logistika) odvojeno lociraju ili da se ista funkcija obavlja sa više udaljenih lokacija, ali se ukupan doprinos rastu BDV prikazuje samo u jednoj od tih oblasti.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji intervali

Komentar

Bruto domaći proizvod, međutim, ne pokazuje realnu sliku progresa, posebno kad se radi o kvalitetu i distribuciji ekonomskog rasta. Kao sintezni pokazatelj ne pravi razliku između troškova koja se mogu smatrati „dobrim” za ekonomiju, npr. neto kapitalnih investicija, u odnosu na troškove za saniranja nekih negativnih posledica, npr. za troškove zdravstvene zaštite od posledica zagađenosti sredine.

40. BDP u RRR po stanovniku *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo

Izračunavanje

Pokazatelj se izračunava kao odnos: Bruto domaći proizvod prema paritetu kupovne moći/ broj stanovnika regiona u istoj godini (statistički podaci). Slično objašnjenju za pokazatelj BDP/st, ovaj pokazatelj se može predstaviti kao procentualno odstupanje u odnosu na izabrani referentni prostor (EU=100, ESPON =100, Republika Srbija=100).

Preporučena skala vrednosti – <25, 25-50, 50-75, 75-100, 100-125, 125-150, >150 (%).

Oblast primene

BDP prema paritetu kupovne moću po stanovniku (BDP u RRR po stanovniku) je odgovarajući pandan za apsolutni pokazatelj BDP/stanovniku. Slično objašnjenju za pokazatelj BDP/stanovnik, pokazatelj BDP u RRR je korisna alatka za poređenje nivoa razvijenosti zemalja/regiona. Vrednost BDP u RRR po stanovniku odslikava profil relativne kupovne moći svih zemalja/regiona i odnos među njima. Mada pruža samo opštu sliku, univerzalno je prihvaćen kao pokazatelj za upoređivanje zemalja i regiona uzimajući u obzir razlike u valutnom kursu i nivou cena.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji intervali

Komentar

Potrebna je izrada ovog pokazatelja na nivou oblasti.

41. Uporedni odnos rasta BDV i rasta zaposlenosti u oblasti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Stopa rasta BDP – stopa rasta zaposlenosti na nivou regiona (statistički podaci). Pored toga što se izračunava za svaki region između dva vremenska preseka, ovaj pokazatelj se može predstaviti kao procentualno odstupanje u odnosu na nacionalni prostor (Republika Srbija=100), pri čemu skala vrednosti može biti – <25, 25-50, 50-75, 75-100, 100-125, 125-150, >150 (%).

Oblast primene

Posmatrajući uporedo godišnje promene u dva osnovna ekonomska pokazatelja, cilj je da se pokaže dinamika privrednog rasta pojedinačnih oblasti i na osnovu toga, da se ocene regionalne nejednakosti u dinamici razvoja. Pored toga, ukoliko se vrednosti prikažu u odnosu na nacionalni prosek, pokazuje se koliko je učešće pojedinih oblasti u ukupnom BDV zemlje, učešće u ukupnoj zaposlenosti zemlje, i koji regioni su ostvarili natprosečnu/ispodprosečnu vrednost u pojedinim godinama.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji intervali

Komentar

Praćenjem u dužem vremenskom periodu cilj je da se prikaže koeficijent korelacije između stopa rasta BDV i stopa rasta zaposlenosti na nivou oblasti.

42. Indeks rasta BDV po stanovniku

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Pokazatelj je raspoloživ kao statistički podatak.

Preporučena skala vrednosti – <2, 2-4, 4-6, 6-8, >8 (%).

Oblast primene

Kao mera promena, ovaj pokazatelj se najšire koristi za analizu dinamike privrednog razvoja, i često se posmatra kao sumarni prikaz konkurentnih sposobnosti. Pokazuje trendove u brzini privrednog rasta – koje oblasti imaju brži ili sporiji rast u odnosu na ostale oblasti. U primeni ovog pokazatelja važno je praćenje trendova na osnovu više vremenskih serija.

Izvor

RZS

43. Odnos uvoza i izvoza u oblasti

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Ukupan uvoz/ukupan izvoz za oblast, na nivou godišnjih proseka (statistički podaci).

Oblast primene

U osnovi ovim pokazateljem se predstavlja spoljno-trgovinski deficit/suficit (prema tome koliki je obim uvoza u odnosu na obim izvoza), ali u širem kontekstu ovo je bazni pokazatelj u predstavljanju stepena zavisnosti zemlje (regiona) od spoljnih ekonomija, ali i prusutvo na spoljnjem tržištu čime se ocenjuje njihova konkurentska pozicija. Prikaz rezltata je moguć prema različitim referentnim prostornim jednicijama (kao udeo u nacionalnom proseku, obim koji se ostvaruje sa zemljama EU ili zemljama koje nisu članice EU ili sa zemljama sa kojima su uspostavljeni posebni trgovinski sporazumi), u zavisnosti od raspoloživih podataka. Pored značaja koji se pridaje ovom pokazatelju, idealno bi bilo da se on poveže sa drugim komplementarnim pokazateljima, kao što je BDV, za detaljnije prostorne analize (npr. merenje stepena otvorenosti regiona kroz udeo uvozno-izvoznih aktivnosti u BDV).

Izvor

Republički zavod za statistiku

Vremenski interval

Podaci se ažuriraju godišnje

Komentar

Ovaj pokazatelj je jednostavno izračunati na nacionalnom nivou, s obzirom da svaka trgovina mora da prođe graničnu proceduru, ali ne i za regionalni nivo i nivo oblasti, s obzirom se ne mogu primeniti slični mehanizmi za snimanje podataka. Dalja razrada pokazatelja podrazumeva da se pokazatelji uvoza i izvoza strukturiraju prema delatnostima, kako bi se pokazao stepen regionalne diverzifikovanosti.

44. Udeo izvoza u strukturi BDV

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Ekonomske prednosti i dinamičnost

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Udeo izvoza u BDV na nivou godišnjih proseka za oblast (statistički podatak).

Oblast primene

Pored pokazatelja odnosa uvoza i izvoza regiona, značajno je analizirati njihov udeo u BDV oblasti, koji govori o stepenu otvorenosti regiona prema drugim tržištima. U slučaju ovog pokazatelja, prednost se daje udelu izvoza u BDP, kojim se pokazuje izvozni potencijal područja ili njegova konkurentska sposobnost na tržištu.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se ažuriraju godišnje

Komentar

Za analizu je značajno praćenje stopa rasta, kojim se pokazuju regionalne razlike u dinamici tj. tempu kojim povećavaju svoj izvozni potencijal i svoju konkurentnost na tržištu.

45. Zaposlenost po ekonomskim delatnostima *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Diverzifikovanost regionalne ekonomije

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj zaposlenih lica po ekonomskim aktivnostima (prema jedinstvenoj međunarodnoj klasifikaciji delatnosti – statistički podaci). Moguća varijanta grupisanja aktivnosti za analizu je: a) poljoprivreda, šumarstvo, lov i ribolov; b) industrija (bez građevinarstva) i građevinarstvo; v) usluge.

Oblast primene

Vrednost ovog pokazatelja je u tome što prikazuje ekonomski profil svakog regiona, kao i stepen koncentracije privrednih aktivnosti u pojedinim regionima, čime se iz ovog aspekta (broja zaposlenih) analizira dostignuti nivo privredne razvijenosti. Generalno, regioni sa najvećim udelom zaposlenih u poljoprivredi uobičajeno se smatraju ekonomski manje naprednim ili sa strukturnim teškoćama u ekonomiji. Ovo se dalje elaborira kroz druge pokazatelje iz predložene liste, ali je ovde važno da se ukaže na doprinos pojedinih grupa aktivnosti u ukupnoj zaposlenosti regiona. Dalje, prostorne neravnomernosti mogu se pratiti prema promeni broja zaposlenih u industriji, sumiranjem podataka po nivoima industrijskih centara, kako su kategorizovani u PPRS 2010-2020.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci o zaposlenosti prikazuju se u godišnjim presecima.

Komentar

Cilj pokazatelja je u praćenju planiranih osnovnih pravaca razvoja prema ciljevima i strateškim prioritetima PPRS 2010-2020. Analize treba da pokažu kojim delatnostima se daje prednost u pojedinim regionima, da li se razvijaju aktivnosti prema utvrđenim potencijalima i resursima za njihov razvoj, koje je učešće pojedinih sektora, koja je dinamika otvaranja novih radnih mesta, do ocena da li se smanjuju ili povećavaju regionalne razlike.

46. Udeo poljoprivrede, šumarstva, lovstva i ribarstva u dodatoj vrednosti oblasti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Diverzifikovanost regionalne ekonomije

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje:

Udeo poljoprivrede, šumarstva i ribarstva u dodatoj vrednosti oblasti (statistički podatak) (%).

Oblast primene

Ekonomski značaj poljoprivrednog sektora je jedan od elemenata koji ilustruje sektorsku strukturu privrede. U kombinaciji sa ostalim predloženim pokazateljima, ovaj pokazatelj omogućava detaljne analize o efikasnosti poljoprivrednog sektora, ali može ukazati i na stagniranje privrede u smislu razvoja ka sekundarnom i tercijarnom sektoru. Informacije u vezi sa primarnim sektorom su posebno važne za identifikaciju regiona i oblasti čiji ukupni prihod dominantno zavisi od ovog sektora, što će ih suočiti sa strukturalnim promenama u bliskoj budućnosti, posebno u kontekstu pristupa svetskom tržištu. Pored toga, dominantan udeo poljoprivrednog sektora u BDV kod perifernih regiona je pre pokazatelj strukturne privredne slabosti, npr. slabosti usluga i industrijskih aktivnosti, nego što odražava suštinski razvoj primarnog sektora.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se prikazuju u godišnjim presecima.

Komentar

Pokazatelj je potrebno povezati sa pokazateljima o promeni demografske strukture, deagrarizaciji i pražnjenju ruralnih sredina, ali i ekonomskim pokazateljima o sektorskoj strukturi privrede, kako bi se pratili kompleksni procesi prema osnovnim pravcima prostornog razvoja.

47. Udeo tehnološki napredne prerađivačke industrije u dodatoj vrednosti oblasti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Diverzifikovanost regionalne ekonomije

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Udeo tehnološki napredne prerađivačke industrije u dodatoj vrednosti oblasti (statistički podatak).

Preporučena skala vrednosti – <2,5 / 2,5-5,0 / 5,0-7,5 / 7,5 – 10,0 / >10 (%).

Oblast primene

Ovaj pokazatelj uzima se za ocenu tehnološkog nivoa privrede, kojim se prioritetno obuhvataju: proizvodnja električnih i elektronskih proizvoda i opreme, mašina i alatki, motornih vozila i komponenti, kao i informacione tehnologije. Prednost u razvoju industrije, uvažavajući i interesovanje inostranih investitora, imaće industrijske grane čiji proizvodni programi obezbeđuju: proizvode višeg stepena obrade (sa višom dodatom vrednosti), unapređenje i razvoj sektora usluga, visok izvozni potencijal, proizvode kojima se supstituiše uvoz, otvaranje novih radnih mesta i ravnomerni regionalni razvoj.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se prikazuju u godišnjim presecima.

Komentar

Praćenje pokazatelja je potrebno povezati sa promenama u demografskoj strukturi stanovništva, strukturi zaposlenosti, kao i ekonomskim pokazateljima o sektorskoj strukturi privrede, kako bi se pratili kompleksni procesi prema osnovnim pravcima prostornog razvoja.

48. Udeo finansijskih i poslovnih usluga u dodatoj vrednosti oblasti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Diverzifikovanost regionalne ekonomije

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Udeo finansijskih i poslovnih usluga u dodatoj vrednosti regiona (statistički podatak).

Preporučena skala vrednosti – <15, 15-20, 20-25, 25-30, >30 (%).

Oblast primene

Udeo finansijskih i poslovnih usluga ističe oblasti i regione koji imaju vodeću i autonomnu ulogu u privredi. Iskustva pokazuju da postoji velika korelacija između zastupljenosti ovih usluga i nivoa međunarodnog značaja područja, odnosno inkorporiranja u svetsku ekonomiju, u kojoj ove vrste usluga igraju glavnu ulogu.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se prikazuju u godišnjim presecima.

Komentar

Praćenje pokazatelja je potrebno povezati sa drugim ekonomskim pokazateljima za merenje nivoa konkurentnosti područja i uključenosti u svetske i evropske finansijske i poslovne tokove.

49. Udeo administrativnih, obrazovnih, zdravstvenih i socijalnih usluga u dodatoj vrednosti oblasti*

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj- Diverzifikovanost regionalne ekonomije

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti

Izračunavanje

Udeo administrativnih, obrazovnih, zdravstvenih i socijalnih usluga u dodatoj vrednosti regiona (statistički podatak).

Preporučena skala vrednosti – <15,0 / 15,0-17,5 / 17,5-20,0 / 20-22,5 >22,5 (%).

Oblast primene

Učešće administracije, obrazovanja, zdravstva i socijalnih usluga predstavlja važan pokazatelj razvoja javnih službi, koje se još uvek finansiraju najviše iz državnih fondova. Kako ovaj pokazatelj pokazuje u izvesnom smislu udeo netržišnih usluga, može da pomogne u oceni stanja u državnom/javnom sektoru usluga namenjenih stanovništvu.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se prikazuju u godišnjim presecima.

Komentar

Praćenje pokazatelja je potrebno povezati sa demografskim pokazateljima, kako bi se pratile promene u odnosu na osnovne pravce prostornog razvoja.

50. Broj preduzeća u oblasti inovacija

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo, (potencijalno) nivo oblasti

Izračunavanje

Udeo preduzeća koja su uvela tehnološki nove ili poboljšane proizvode na tržište ili su primenila nove ili poboljšane tehnološke procese, u ukupnom broju registrovanih preduzeća.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj pruža informacije o inovacionoj aktivnosti na nivou preduzeća, pomažući da se agregiranjem dobije uvid o inovacionom potencijalu privrede. Prema PPRS 2010-2020, ostvarivanje osnovnog cilja privrednog razvoja, a to je jačanje pozicije i privredne konkurentnosti Republike Srbije, podrazumeva, između ostalog, razvoj zasnovan na znanju, kao osnovnom razvojnom faktoru. Glavni faktori konkurentnosti u globalnom privrednom razvoju su znanje i na osnovu njegove primene inovativnost proizvoda, nove tehnologije i sistem usluga. Inovacione aktivnosti nekog preduzeća su od velike važnosti u tom pogledu, s obzirom da one imaju značajne efekte na konkurentnost, zaposlenost, privredni rast regiona. Detaljno poznavanje prostorne distribucije ovih inovativnih aktivnosti u preduzećima je stoga osnovni preduslov za moguće napore unapređenja prostorne ravnoteže ekonomija zasnovanih na znanju.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Podaci se za sada ne prate (osim na nacionalnom nivou iz međunarodnih izvora)

Komentar

Očekuje se da pokazatelj bude obuhvaćen redovnim statističkim izveštajima, po usaglašenoj metodologiji za međunarodna upoređenja i u dogledno vreme raspoloživ na nivou regiona i oblasti/okruga. Mora se imati u vidu promenljiva priroda inovacija, pa je neophodno da se povremeno preispituje definicija ovog pokazatelja

51. Zaposlenost u oblasti istraživanja i razvoja (% u ukupnoj zaposlenosti) *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo

Izračunavanje

Udeo zaposlenih u oblasti istraživanja i razvoja (privatnog i javnog sektora) u ukupnoj zaposlenosti određenog područja (statistički podatak). Potrebna su dodatna razmatranja načina merenja pokazatelja zavisno od raspoloživih i pouzdanih izvora podataka.

Oblast primene

Opravdanost za uvođenje ovog pokazatelja nalazi se u propozicijama PPRS 2010-2020, da naučna i razvojna istraživanja u Republici Srbiji treba da budu, u najvećem obimu, generator znanja kao faktor razvoja nove – globalno konkurentne privredne strukture. Zaposlenost u oblasti istraživanja i razvoja dobar je ekvivalent za merenje sposobnosti društva da kreira inovativno društvo i ekonomiju. Treba imati u vidu da ovaj pokazatelj pruža informacije samo o potencijalu, a ne o stvarnom ishodu inovacija, ali je naznaka da je potrebno pripremiti teren za inovativno društvo i ekonomiju.

Izvor

RZS, potrebno je identifikovati ostale izvore podataka

Komentar

Glavno ograničenje kod ovog pokazatelja je način merenja zaposlenosti u ovom sektoru. Prema primerima iz statistika evropskih zemalja, relativno mali udeo zaposlenih u oblasti istraživanja i razvoja se stvarno ubraja u inovativnu oblast u čistom smislu ove reči, a često su i razne funkcije podrške (administriranje, rukovođenje) uračunate kao zaposleni u oblasti istraživanja i razvoja. Potrebno je preciziranje statističkih parametara koji čine sadržaj pokazatelja, kako bi se postigla međunarodna uporedivost, uz dodatno istraživanje izvora podataka. Za detaljnije prostorne analize potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom nivou.

52. Zaposlenost u oblasti visokih tehnologija *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo i nivo oblasti

Izračunavanje

Udeo zaposlenih lica u oblasti visokih tehnologija („high-tech” sektoru) u proizvodnim i uslužnim delatnostima.

Oblast primene

Procenat zaposlenih u „high-tech” sektoru pokazuje važan aspekt privredne strukture i sposobnost različitih regiona na polju inovacija. Ovaj pokazatelj pruža informacije o prostornom balansu razvoja ekonomije znanja i društva znanja u nacionalnom prostoru i generalno u evropskom prostoru.

Izvor

Potrebno je identifikovati izvore podataka

Komentar

Potrebno je preciziranje statističkih parametara koji čine sadržaj pokazatelja, kako bi se postigla međunarodna uporedivost, uz dodatno istraživanje izvora podataka. Za detaljnije prostorne analize potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom nivou.

53. Izdvajanja BDP za oblast istraživanja i razvoja*

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo

Izračunavanje

Udeo izdvajanja za istraživačke i razvojne aktivnosti i projekte u BDP regiona (statistički podatak). Potrebna su dodatna razmatranja načina izračunavanja pokazatelja, po pitanju preciziranja tematskog obuhvata sektora istraživanja i razvoja.

Oblast primene

Polazišta za izdvajanje ovog pokazatelja ista su kao kod pokazatelja „zaposlenost u oblasti istraživanja i razvoja”. Ovaj pokazatelj je dobra mera opredeljenosti razvoja i podsticaja za inovativno društvo i ekonomiju. Iako je relevantnost pokazatelja velika, trenutna prepreka za njegovo korišćenje je nedostatak prostorno dezagregiranih podataka.

Izvor

Republički zavod za statistiku, potrebno je identifikovati ostale izvore podataka

Komentar

Potrebno je preciziranje statističkih parametara koji čine sadržaj pokazatelja, kako bi se ocenila mogućnost za međunarodna upoređenja, uz dodatno istraživanje izvora podataka. Za detaljnije prostorne analize potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom nivou.

54. Pristup širokopojasnim sistemima

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni i lokalni nivo

Izračunavanje

Širokopojasna internet konekcija u domaćinstvima i preduzećima prema teritoriji (za sada su raspoloživi statistički podaci na bazi uzorka (prema metodologiji Eurostat-a), ali nisu teritorijalno dezagregirani na potrebnom teritorijalnom nivou za prostorne analize).

Oblast primene

Razvoj informatičkog društva je imperativ prostornog razvoja Republike Srbije i osnovni cilj je izgradnja i organizacija savremene elektronske komunikacione mreže i dostupnost univerzalnog servisa (koji podrazumeva i univerzalni širokopojasni servis). Pokazatelj se odnosi na pokrivenost teritorije Republike Srbije pristupnim mrežama širokopojasnih usluga za prenos podataka i internet, s tim da je poželjno prikazati da li je baziran na žičnom, bežičnom ili optičkom povezivanju.

Izvor

RZS, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka.

Vremenski interval

Godišnja istraživanja

Komentar

Za obuhvatnije praćenje sprovođenja ciljeva prostornog razvoja potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom prostornom nivou.

55. Energetska efikasnost u industriji

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Unapređenje tehnološkog nivoa regionalnih ekonomija (aspekt inovacija i „know-how” tehnologija u ekonomiji)

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo

Izračunavanje

Pokazatelj se u praksi iskazuje na različite načine, što zahteva dodatna razmatranja izbora najpovoljnije varijante za praćenje i poređenje teritorija. Moguće varijante su: „količina potrebne energije po toni proizvoda” (J/t) ili na više agregiranom nivou, „količina potrebne energije prema vrednosti proizvoda” (J/€) ili „količina potrebne energije prema BDP”; energija se takođe iskazuje u različitim mernim jedinicama (džuli, tone ekvivaletne nafte), (primer Eurostat: toe/1000€).

Oblast primene

Ovaj pokazatelj je potreban da se proceni druga strana proizvodne cene određenih proizvoda. Za ocenu regionalne konkurentnosti prvenstveno se posmatra ostvarena vrednost proizvodnje, koja se dalje relativizuje prema ceni potrošene energije. Ukoliko, npr. region ostvaruje konkurentsku prednost u proizvodnji onih dobara koji su energetski vrlo intenzivni, povećanje cene energenata može imati veliki uticaj na ekonomske performanse regiona. Uloga ovog pokazatelja je da se potpunije sagleda tehnološki nivo proizvodnje, posebno u okviru specijalizovanih regiona, a istovremeno da pruži relevantne pouke u povećanju energetske efikasnosti za budući razvoj tih regiona. Pre svega, koncepcija prostornog razvoja sa aspekta energetske efikasnosti zasniva se na pažljivom lociranju velikih sistema za proizvodnju energije koji utiču na regionalni raspored industrije, infrastrukture i stanovanja. Pokazatelj se smatra važnim i za druge prioritete prostornog razvoja, tako je unapređenje energetske efikasnosti podrška ostvarenju strateškog prioriteta smanjenja zagađenja životne sredine, s obzirom da je velikim delom odgovorno za smanjenje emisije štetnih gasova.

Izvor

RZS, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka.

Komentar

Potrebno je preciziranje statističkih parametara koji čine sadržaj pokazatelja, kako bi se ocenila mogućnost za međunarodna upoređenja, uz dodatno istraživanje izvora podataka. Za detaljnije prostorne analize potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom nivou.

56. Obim direktnih stranih investicija po oblastima

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Uslovi za globalnu konkurentnost

Geografska pokrivenost

Nacionalni nivo, (potencijalno) regionalni nivo

Izračunavanje

Obim direktnih stranih investicija po godinama (statistički podatak). Potrebna su dodatna razmatranja o mogućnosti predstavljanja podataka na regionalnom nivou, kao i jedinicama merenja (u novcu ili kao udeo u BDP), kako bi se postigla međunarodna uporedivost regiona.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj je, u izvesnom smislu, mera atraktivnosti lokaliteta, s obzirom da je pravilo da se strana ulaganja plasiraju na određenim lokalitetima zbog prednosti koje pružaju – raspoloživost proizvodnih i lokacionih faktora, regulativni i institucionalni uslovi. Direktna strana ulaganja plasiraju se uglavnom u visoko-akumulativnim granama radi ostvarivanja maksimalnog profita, širenja poslovanja radi obezbeđenja jeftine radne snage, sirovina, novih tržišta, trgovine, veće efikasnosti proizvodnje, što sve upućuje na potencijalnu konkurentnu sposobnost prostora. Praćenje ovog pokazatelja ima opravdanje u jednom od strateških prioriteta prostornog razvoja Republike Srbije – izgradnji moderne privredne infrastrukture i stvaranje povoljne investicione klime za privlačenje stranih investicija.

Izvor

RZS, UNCTAD online data base, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka.

Komentar

Za obuhvatnije praćenje sprovođenja ciljeva prostornog razvoja potrebno je da podaci budu raspoloživi na više dezagregiranom prostornom nivou.

57. Ostvarene investicije u nove osnovne fondove

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Uslovi za globalnu konkurentnost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Ostvarene investicije u nova osnovna sredstva u tekućim cenama, po godinama (statistički podatak). Kako bi se omogućile uporedne analize, potrebno je ove statističke podatke prikazati za nivo oblasti i izračunati njihov pojedinačni udeo u BDP. Dodatni učinak postiže se izračunavanjem nivoa investicija po stanovniku u odnosu na nacionalni prosek.

Oblast primene

Pokazatelj pruža realnu sliku o stepenu regionalne polarizacije zemlje, pokazujući koliko koji region generiše od ukupnih investicija zemlje, posebno koliko puta je nivo investicija po stanovniku veći/manji od nacionalnog proseka. Ove analize su upućene na usmerenja iz PPRS 2010-2020, da je priliv kapitala i njegovo efikasno ulaganje osnovni preduslov privrednog rasta, te da je neophodno učiniti regione atraktivnim za privlačenje investicija. Za to je, pre svega, neophodno ulaganje u savremenu privrednu infrastrukturu.

Izvor

Republički zavod za statistiku

Vremenski interval

Podaci su raspoloživi po godinama.

Komentar

Moguće su detaljnije analize s obzirom da su redovnim statističkim praćenjem obuhvaćeni i podaci o ostvarenim investicijama u nova osnovna sredstva, po tehničkoj strukturi, karakteru izgradnje i delatnostima, na lokalnom nivou i u godišnjim intervalima.

58. Broj multinacionalnih kompanija u regionu

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Uslovi za globalnu konkurentnost

Geografska pokrivenost

Podatak se može iskazati na bilo kom teritorijalnom nivou

Izračunavanje

Broj multinacionalnih kompanija u regionu prema Forbes 500 (Forbes 2000). Za međunarodna upoređenja koristi se broj multinacionalnih kompanija koje imaju sedište u regionu (u skladu sa ESPON pristupom). S obzirom da podaci pokrivaju 2000 najvećih svetskih kompanija, od kojih 500 evropskih, mogu se označiti gradovi/regioni u kojima se nalazi bar jedna od ovih kompanija.

Oblast primene

Prisustvo transnacionalnih kompanija u zemlji u direktnoj je vezi sa nivoom internacionalizacije nacionalne ekonomije. Namena ovog pokazatelja je da pokaže položaj na mapi koncentracije ekonomski jakih područja na evropskom nivou, kao i u odnosu na okruženje. U evropskim razmerama, liderima ekonomskog razvoja smatraju se područja u kojima je sedište neke multinacionalne kompanije (prema ESPON).

Izvor

ESPON data base, Forbes 2000 (http://www.forbes.com)

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Kako bi se stekao bolji uvid u ekonomski značaj regiona na evropskom nivou, pored prisustva multinacionalnih kompanija (ili prisustva samo njihovih sedišta), pokazatelj se može upotpuniti ako se uključe i informacije o nivou finansijskih usluga (prema ESPON, 2006 ).

59. Zaposlenost u stranim firmama u ukupnoj zaposlenosti u regionu

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Uslovi za globalnu konkurentnost

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo zaposlenih u stranim firmama lociranim u regionu u ukupnoj zaposlenosti regiona;

preporučena skala vrednosti: <5, 5-10, 10-15, 15-20, >20 (%)

Oblast primene

Za velike transnacionalne firme mogu biti atraktivna manje razvijena područja iz više razloga (jeftina radna snaga, proširenje na druga tržišta, blizina sirovinskih resursa), dok njihovo prisustvo na različite načine utiče na konkurentnost regiona. Ovaj pokazatelj uzima jedan aspekt uticaja, zapošljavanje, na osnovu čega bi se taj uticaj merio, posebno kroz promene tokom vremena i uporedne analize sa drugim područjima.

Izvor

Republički zavod za statistiku, UNCTAD online baza podataka, potrebno je identifikovati i druge izvore podaci.

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Indikativno bi bilo pratiti ga na nivou okruga/oblasti i upoređivati rezultata ovog pokazatelja sa drugim zemljama u okruženju.

60. Udeo stranih firmi u ukupnom izvozu

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Uslovi za globalnu konkurentnost

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Udeo stranih firmi u ukupnom izvozu regiona (statistički podatak); potrebno je dodatno preciziranje statističkih parametara koji se odnose na kategoriju stranih firmi, kao i praćenja izvoza.

Oblast primene

Prisutne strane firme u regionu su pre svega motivisane da investiraju u izvozne grane industrije i uslužnog sektora što može predstavljati neke od najvažnijih determinanti za podizanje nivoa konkurentnosti regiona i ukupne nacionalne privrede. Ovim pokazateljem trebalo bi da se pokaže koliko se prisustvo stranog kapitala u regionu odrazilo na izvozni potencijal regiona.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Potrebno je da se pokazatelj dopuni i uključivanjem podataka o strukturi izvoza (proizvodi niže faze prerade ili finalni proizvodi), kako bi se bolje ocenila izvozna konkurentska pozicija regiona na međunarodnom tržištu.

61. Produktivnost rada

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Konkurentnost radne snage

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

U primeni je nekoliko tehnika za izračunavanje ovog pokazatelja. Prema zvaničnoj statistici primenjuje se „indeks produktivnosti rada u industriji”, koji izražava dinamiku društvene produktivnosti rada, a predstavlja odnos indeksa fizičkog obima proizvodnje i indeksa zaposlenih. Slično tome, i za parametar zaposlenosti, mogu se koristiti različiti pristupi, npr, prema granama delatnosti, prema veličini preduzeća ili prema ukupnoj zaposlenosti.

Oblast primene

Zadatak ovog pokazatelja je da pokaže regionalne neravnomernosti u pogledu privrednih aktivnosti i promene privredne strukture (ukoliko se sagledava na nivou pojedinih sektora delatnosti), što je ujedno mera konkurentnosti pojedinih regiona. Iz PPRS 2010-2020, može se navesti primer poljoprivrede, koja u strukturi srpske privrede, posebno u ukupnoj zaposlenosti, ima veoma značajno mesto, ali jako zaostaje u produktivnosti za prosekom EU; ili primer rudarstva, gde u većini rudnika nisu dovoljna ulaganja u razvoj novih tehnologija, evidentni su zastareli tehnološki procesi i islužena tehnička sredstva i oprema, što snižava produktivnost rada, povećava troškove proizvodnje i dovodi do gubitka dela mineralne sirovine.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

S obzirom na različite parametre za izračunavanje ovog pokazatelja, potrebna su dodatna razmatranja za izbor najpogodnije tehnike koja će se primeniti u daljem praćenju.

62. Prosečne zarade zaposlenih

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 2. Regionalna konkurentnost i pristupačnost

Operativni cilj – Konkurentnost radne snage

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Pokazatelj se predstavlja preko više izvedenih pokazatelja, za koje se koriste parametri iz drugih pokazatelja u listi, kao i parametri: zarade zaposlenih – godišnji prosek ukupno isplaćene mase zarada u mesecu (statistički podatak); prosečna zarada zaposlenih – godišnji prosek mesečnih prosečnih zarada prema broju zaposlenih (statistički podatak). Za međunarodne uporedne analize potrebno je iskazati vrednosti u evrima, što zahteva dodatne statističke proračune.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj dat u apsolutnoj vrednosti nije od posebne koristi. Međutim, on je osnova za obračun drugih efikasnijih i relevantnijih pokazatelja: „zarade po stanovniku”, „odnos zarada prema BDP/BDV”, „odnos zarada prema vrednosti proizvodnje”, „indeks realne prosečne zarade”. Primena ovih izvedenih pokazatelja je u analizama regionalne nejednakosti i polarizovanosti razvoja, posebno relativna snaga područja prema platežnoj sposobnosti stanovnika.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Za međunarodna upoređenja potrebna je posebna obrada pokazatelja s obzirom da je izvorno iskazan u dinarima.

63. Korišćenje zemljišta (poljoprivredne, šumske, izgrađene, vodene površine)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Različiti prostorni nivoi, zavisno od načina prikupljanja i prezentacije pojedinih kategorija podataka

Izračunavanje

Identifikacija osnovnih kategorija namena prostora (iskazana u ha ili km2, % od ukupne površine oblasti, regiona i zemlje, kao i mapiranjem teritorije). Osnovne kategorije namena prostora, identifikovane prema PPRS 2010-2020. su:

poljoprivredno zemljište – oranice, voćnjaci vinogradi, livade, pašnjaci (mapiranje teritorije prema poljoprivrednoj rejonizaciji);

površina pod šumama, šumovitost i promene u odnosu na optimalnu šumovitost;

građevinska područja naselja, diskontinuirana naseljena područja;

odlagališta otpada van građevinskih područja naselja;

površine pod saobraćajnom infrastrukturom – transevropske, magistralne i regionalne drumske i železničke mreže, infrastrukturni resursi luka, aerodroma, elektronske komunikacione mreže i objekata;

površine pod energetskom mrežom i objektima – visokonaponski dalekovodi, gasovodi, naftovodi, energetski objekti i postrojenja, uključujući i zone obezbeđenja podzemnih instalacija i postrojenja;

eksploatacione površine rudarskih kopova i zone prerade;

površine akumulacija i prostor rezervisan za nove akumulacije, zone izvorišta podzemnih i površinskih voda, zone obezbeđenja regionalnih vodovoda, kanalskih sistema i PPOV;

površine pod industrijskom infrastrukturom, izvan građevinskih područja naselja (industrijske zone, industrijski/tehnološki/naučni parkovi, slobodne zone, aerodromske zone razvoja, privredne/preduzetničke zone, lučke i mešovite zone, intermodalna čvorišta;

vlažna staništa i ribnjaci;

prostori zaštićenih prirodnih i kulturnih vrednosti izvan građevinskih područja;

prostori posebne namene za potrebe sistema odbrane.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj daje bilans korišćenja prostora, koji treba da ukaže na trendove socio-ekonomskog razvoja i poštovanje planskih propozicija u nameni prostora, u skladu sa strateškim ciljem da promene ne smeju ići na štetu vrednih i ograničenih prirodnih resursa, već u pravcu poboljšanja kvalitativnih karakteristika i racionalnog korišćenja već angažovanog prostora. Promene koje se prate odnose se, npr. na konverziju poljoprivrednog i šumskog u građevinsko zemljište, što predstavlja poseban problem uz pitanje posledica neplanske izgradnje, greenfield investicija, koje se po pravilu realizuju u tzv. „periurbanim” zonama u urbano-ruralnom kontinuumu, kao i radom velikih rudarsko-energetsko-industrijskih basena.

Izvor

Corine, SEPA, MPZŽS – Uprava za šume i Uprava poljoprivredno zemljište, RGZ (Katastar nepokretnosti), dodatno modelovanje

Vremenski interval

Zavisno od raspoloživosti podataka interval je 1-5-godina

Komentar

Veliki broj izvora podataka i nejednaka ažurnost može biti ograničenje u primeni pokazatelja. Predviđa se dalje dekomponavanje pojedinih kategorija korišćenja prostora i praćenje promena unutar svake kategorije, kao i njihovo mapiranje. Potrebno je sprovesti unakrsne analize između pojedinih kategorija namena, kao i upoređenja sa planskim propozicijama.

64. Udeo poljoprivrednih površina pod organskom/kontrolisanom proizvodnjom

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Za analizu se uzimaju podaci o poljoprivrednim površinama koje su sertifikovane za organsku proizvodnju ili uzgajanje kultura pod stručnim nadzorom. Računa se udeo tih površina u ukupnim poljoprivrednim površinama opštine (%), a zatim se podaci agregiraju prema poljoprivrednoj rejonizaciji teritorije kako je predstavljeno u PPRS 2010-2020.

Oblast primene

Naspram konvencionalne poljoprivredne proizvodnje, ovim pokazateljem se prati razvoj proizvodnje visoke biološke vrednosti i/ili poznatog geografskog porekla u sistemima organske, integralne i tradicionalne poljoprivrede. Prema PPRS 2010-2020, prostorno diferencirano usmeravanje razvoja i unapređivanja poljoprivredne proizvodnje (na konvencionalnu i organsku/kontrolisanu), u zavisnosti je od geofizičkih i klimatskih odlika, demografskih i prirodnih potencijala, postojećih organizacionih sistema, socioekonomskih uslova i političko-administrativnih faktora razvoja. Primena ovog pokazatelja namenjena je stoga i za širi kontekst, jer se organska poljoprivreda može definisati kao pristup u poljoprivredi gde je cilj da se stvore integralni, humani, održivi sistemi poljoprivredne proizvodnje. Maksimalno se oslanja na samo-regulišuće agro-ekosisteme, obnovljive resurse i uzajamnost ekoloških i bioloških procesa. Zavisnost od spoljnih unosa, bilo hemijskih ili organskih, je smanjena koliko je to moguće. Glavne prednosti organske poljoprivrede generalno se vide u sledećem: više su tržišne cene ovih proizvoda; način proizvodnje podrazumeva manje intenzivno korišćenje zemljišta i bolja je zaštita životne sredine. Prednost može biti i u tome što je organska poljoprivreda u većoj meri radno intenzivna od konvencionalne, što bi trebalo da doprinese većoj zaposlenosti seoskog stanovništva i da pomogne da se manja gazdinstva i farme zadrže u poslovanju, jer u suprotnom ne bi mogla da se izbore na tržištu sa inteziviranjem proizvodnje i globalnom konkurencijom.

Izvor

MPZŽS – Sektor za organsku poljoprivredu, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Komentar

Očekuje se da pokazatelj bude obuhvaćen redovnim statističkim izveštajima po odgovarajućoj metodologiji za međunarodna upoređenja i raspoloživ za manje teritorijalne celine. Pokazatelj bi se analizirao uporedo sa pokazateljima o održivom upravljanju i zaštiti prirodnih resursa, demografskom razvoju, unapređenju socijalne i ekonomske kohezije, kao i za međunarodne uporedne analize.

65. Kvalitet voda vodotoka

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Pokrivenost vodomernim stanicama

Izračunavanje

Pokazateljem se prati klasa kvaliteta voda vodotoka u odnosu na propisanu klasu prema Uredbi o kategorizaciji vodotoka, na bazi redovnih analiza kvaliteta vode na mernim profilima (statistički podaci).

Oblast primene

Pokazatelj opisuje jedan aspekt u okviru osnovnog cilja optimizacije integralnih vodoprivrednih sistema i usklađivanje njihovog razvoja sa ciljevima očuvanja životne sredine i drugih korisnika prostora, koji je postavljen u PPRS 2010-2020. Taj aspekt se odnosi na zaštitu voda na nivou rečnih sistema, koji su već teritorijalno uspostavljeni, uz integralno korišćenje tehnoloških, vodoprivrednih i organizaciono-ekonomskih mera. Merama su date propozicije i prioriteti za postavljanje postrojenja za preradu otpadnih voda, kanalisanje naselja, poboljšanje režima malih voda, za zone zaštite izvorišta, kao i preventivni mehanizmi i stimulansi, sve u cilju zaštite voda i dovođenje kvaliteta voda u rekama u klase propisane Vodoprivrednom osnovom Republike Srbije.

Izvor

SEPA, MPZŽS – RDV, RHMZ

Vremenski interval

Godišnji proseci

Komentar

Pokazatelj je potrebno povezati, u prvom redu, sa pokazateljima kojima se prati pokrivenost prostora kanalizacionom mrežom, namena prostora za PPOV, bespravna izgradnja u zoni izvorišta, međunarodna saradnja po pitanju tranzitnih voda.

66. Kvalitet podzemne vode

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Pokrivenost mernim stanicama

Izračunavanje

Potrebna su dodatna razmatranja izbora parametara i načina prikazivanja rezultata ovog pokazatelja.

Oblast primene

Pokazatelj je namenjen da prati ostvarivanje jednog od osnovnih ciljeva PPRS 2010-2020, a tiče se planskog i održivog korišćenja podzemnih voda, uz adekvatne mere zaštite, za vodosnabdevanje i flaširanje, kao izvora geotermalne energije i za unapređenje banjskog turizma. Značaj praćenja ovog pokazatelja je iz razloga što su podzemne vode sporo obnovljive, a zbog nadeksploatacije i neadekvatne zaštite sve veći problem postaje njihov kvalitet, dovodeći u pitanje mogućnost korišćenja niza izvorišta, čak i iz osnovnog vodonosnog sloja, bez upotrebe postrojenja za prečišćavanja, i to sa dosta zahtevnim tehnologijama.

Izvor

SEPA, MPZŽS – RDV, RHMZ, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Komentar

Očekuje se bolji monitoring količine i kvaliteta podzemnih voda u okviru sistematskih merenja, sa većom geografskom pokrivenošću i po odgovarajućoj metodologiji za međunarodna upoređenja.

Prostorne analize će pokazati učinak planskih mera i planskih propozicija koje se tiču korišćenje prostora, broja i lokacija PPOV, preusmerenja korisnika tehnoloških voda na druge izvore, kao i specifičnih mera za pojedine tipove vodonosnih sredina (aluvijalnih, karstnih, neogenih, pukotinskih).

67. Specifična potrošnja vode u naseljima (L/st/dan)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Prosečna dnevna potrošnja vode po stanovniku po naseljima (godišnji prosek), uz prikaz sezonskih oscilacija (L/st/dan). Rezultati se prikazuju u relaciji sa veličinom naselja, gustinom naseljenosti, kao i pokrivenošću javnim vodovodom.

Oblast primene

Prema uporednim analizama specifične raspoloživosti sopstvenih površinskih voda, u odnosu na graničnu vrednost prema kojoj se utvrđuje dugoročna samodovoljnost domaćih voda jedne zemlje, pokazuje se da Republika Srbija spada u vodom siromašnija područja. Uloga ovog pokazatelja je da prati rezultate planskih mera racionalizacije potrošnje vode i smanjenja specifične potrošnje u svim vidovima potrošnje, kako bi se prosečna specifična potrošnja vode na republičkom nivou smanjila na manje od 250 L/stanovnik dan.

Izvor

SEPA, MPZŽS – RDV, RZS, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Vremenski interval

Podaci su delimično raspoloživi u godišnjim vremenskim serijama

Komentar

Za potpunije prostorne analize potrebno je dalje dekomponovanje ovog pokazatelja prema korisnicima/potrošačima: domaćinstva, privredni kapaciteti priključeni na javne vodovode, ostali registrovani potrošači, kojima se voda naplaćuje (restorani, bolnice, sanitacija grada, kao i gubici u mreži). U prvom redu, potrebne su analize relacijskih odnosa između specifične potrošnje vode i gubitaka u distribuciji vode.

68. Gubici vode u mreži (%)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Gubici vode su razlika između „ukupno zahvaćenih količina vode” i „ukupno isporučenih količina vode” (statistički podaci), a prikazuju se procentualnim udelom u „ukupno zahvaćenim količinama vode”. Parametri: „zahvatanje vode – kaptaža” (obuhvata snabdevanje javnog vodovoda vodom s različitih izvorišta, uz korišćenje podzemne, izvorske i površinske vode); „isporučene vode” (sve neposredno zahvaćene i obezbeđene količine vode koje je vodovod distribuirao u toku izveštajne godine svojim korisnicima). Količine isporučene vode utvrđuju se vodomerom, a gde ih nema, izračunavaju se prema normativima za određenu granu delatnosti.

Oblast primene

Gubici na mreži odražavaju stanje vodovodne mreže, i jedan su od glavnih uzroka neracionalnog povećanja specifične potrošnje vode u naseljima. Ovaj pokazatelj je namenjen za praćenje realizacije strateškog prioriteta obnove mreže svih vodovoda, koji je apostrofiran u PPRS 2010-2020. (u prvoj fazi, smanjenje gubitaka na manje od 20% na republičkom nivou).

Izvor

RZS, MPZŽS – RDV

Vremenski interval

Podaci se prikupljaju u godišnjoj periodici od 2005. godine

Komentar

Potrebno je ustanoviti stepen korelacije sa pokazateljima „pokrivenosti vodovodnom mrežom” i „specifična potrošnja vode u naseljima”, što podrazumeva usaglašenosti prostorne i vremenske reference podataka.

69. Odnos obnovljivih i neobnovljivih izvora u ukupnoj potrošnji energije

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Izračunavanje

Potrebna su dodatna razmatranja u načinu iskazivanja ovog pokazatelja.

Oblast primene

Pokazatelj prati cilj da se u budućoj strukturi potrošnje energenata poveća učešće obnovljivih izvora energije. U obnovljive izvore energije čiji potencijal postoji u Republici Srbiji spadaju: energija biomase (uključujući biogas i biogorivo), energija malih hidroelektrana, energija sunca, energija vetra i geotermalna energija (procenjen tehnički iskoristiv energetski potencijal u Republici Srbiji od preko 4,3 Mten). Svaki od ovih izvora ima svoje specifičnosti i uslove pod kojima je njihovo korišćenje ekonomski opravdano, s tim da postoje posebne pogodnosti i potrebe za njihovo organizovano korišćenje u tzv. decentralizovanoj proizvodnji toplotne (sagorevanjem biomase, korišćenjem geotermalne energije i sakupljanjem sunčevog zračenja) i električne energije (izgradnjom malih hidroelektrana – snage do 10 MW i vetroelektrana, kao i korišćenjem fotonaponskih (PV) sistema.

Izvor

SEPA, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka; referentna su dokumenta koja prate ostvarivanje Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2025. godine sa projekcijama do 2030. godine.

Komentar

Očekuje se da pokazatelj bude obuhvaćen redovnim statističkim izveštajima i raspoloživ za manje teritorijalne celine. Pokazatelj bi se analizirao uporedo sa pokazateljima o održivom upravljanju i zaštiti prirodnih resursa.

70. Fragmentacioni indeks *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Očuvanje prirodnih resursa

Geografska pokrivenost

Nivo oblasti/okruga (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Fragmentacioni indeks označava reciprocitet između povećanja fragmentiranosti prirodnih i polu-prirodnih područja u odnosu na proširenje prostora Natura 2000 mreže po regionima (evropski nivo NUTS 3). Za izračunavanje ovog pokazatelja za Republiku Srbiju potrebna su dodatna razmatranja parametara za modelovanje ovog pokazatelja, kako bi se postigla njihova kasnija uporedivost, uključivanjem u mrežu Natura 2000.

Oblast primene

Fragmentiranost prirodnih područja postaje sve očiglednija posledica ekonomskog i urbanog razvoja, što se manifestuje kroz rasparčavanje prirodnih područja na veći broj malih nepovezanih delova, čije okruženje postaje pretnja za održanje biodiverziteta. Pokazatelj fragmentiranosti prirodnih područja može se koristiti da prikaže prirodno „osetljiva” područja. Naime, fragmenti prirodnih staništa često nisu dovoljno veliki i ekološki očuvani za opstanak populacija živog sveta. Poslednjih decenija sprovodi se veliki broj inicijativa za zaštitu prirodnog nasleđa na nacionalnom i evropskom nivou. I u planerskoj praksi postaje uobičajeno da se prilikom izgradnje puteva i pruga, primenjuju uputstva koja sadrže mere za smanjenje rizika ugrožavanja životinja. Te mere uključuju ograđivanje, čulne signale za životinje, kako bi omogućili usmeravanje životinja na mesta specijalno određena za prelaz preko ili ispod saobraćajnica. Na nacionalnom ili regionalnom nivou, sve više zemalja razvija i primenjuje ekološke mreže najvrednijih područja, bafer zone, koridore i područja koja se ponovo regenerešu u prirodna. Posebno mesto imaju i sve raširenije politike očuvanja prirodnih područja, kao što je razvoj Natura 2000, Pan-evropska ekološka mreža i Emerald mreža.

Evropska agencija za životnu sredinu (EEA) definisala je „fragmentacioni indeks” i sastavila pokazatelj o „prosečnoj veličini nefragmentirane zemljišne parcele”, upozoravajući da „fragmentacija zemljišta”, usled proširenja mreža saobraćaja i stalnog porasta intenziteta saobraćaja u zemljama EU, predstavlja glavnu pretnju biodiverzitetu, direktnim uticajem blizine i uznemiravanja, i fragmentiranjem, izolovanjem staništa i stvaranjem barijera slobodnom kretanju životinja i rasprostiranju njihovih populacija.

Druga indikacija za fragmentisanost staništa je distanca između pojedinih delova, po čemu se „fragmentacioni indeks” smatra efektnijim pokazateljem u odnosu na druge jednostavnije pokazatelje kao što je „udeo šumskih područja”, koji ne pružaju informacije o prostornom odnosu i veličini pojedinih fragmenata. Šumska područja mogu biti sačinjena od jednog obuhvatnog poteza šume (ređi slučaj) ili od stotina malih delova, tako da veličina tih delova, njihova prostorna distribucija i udaljenost postaju glavni uslov za održanje populacija divljači na nekom prostoru.

Pored merenja fragmentiranosti u odnosu na saobraćajne mreže, u brojnim studijama uključuje se fragmentiranost povezana sa poljoprivredom, urbanizacijom, kao i koncentracijom aktivnosti duž rečnih obala. Različiti obrasci urbanizacije i poljoprivrede pokazuju različiti stepen fragmentiranosti. Npr. urbanizacija koja je uglavnom disperzna, kao i intenzivnija poljoprivreda znače i viši stepen fragmentiranosti predela. Nasuprot tome urbanizacija koja je više koncentrisana i ekstenzivnija poljoprivreda znače i manje fragmentiran predeo. Tako se i model po kome se izračunava ovaj indeks dodatno usložnjava i daje preciznije rezultate što je veći broj uključenih parametara.

Izvor

Modelovanje pokazatelja, Corine baze podataka, Natura 2000/Pan-evropska ekološka mreža/baza podataka o prirodnim područjima

Vremenski interval

Snimanja stanja u intervalima od pet ili deset godina.

Komentar

Za izračunavanje ovog pokazatelja ograničenje može biti raspoloživost odgovarajućih podataka iz baze Corine, koji zadovoljavaju minimalne veličine „fragmenata” i minimalne distance, s obzirom da oba imaju direktni uticaj na pokazatelj. S druge strane, izbor drugih izvora podataka nije poželjan, s obzirom na prednost harmonizovanih definicija u Corine, posebno kroz harmonizaciju različitih klasa korišćenja zemljišta, što omogućava uporedivost podataka na evropskom nivou.

Procena učinka preduzetih mera na usporavanju ili zaustavljanju procesa fragmentacije, kao i smanjenju fragmentiranosti određenih područja, zahteva monitoring tokom dužeg vremena.

71. Potrošnja zemljišta za saobraćajnu infrastrukturu

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo saobraćajnih površina (putevi i pruge, lučke zone, aerodromi) u ukupnoj površini oblasti/okruga (preporučena skala vrednosti: određuje se u odnosu na minimalnu, srednju i maksimalnu izmerenu vrednost).

Oblast primene

Saobraćajna infrastruktura, pored toga što je jedan od najvažnijih preduslova za razvoj, postala je jedan od najznačajnih korisnika zemljišta. U pojedinim regionima, zauzimanje zemljišta za saobraćajnu infrastrukturu konstantno se povećava iz godine u godinu, što otvara pitanje racionalnosti i potreba drugih korisnika prostora. Praćenje ovog pokazatelja ima značaj za razvoj održivog transporta, mreže i objekata, prema PPRS 2010-2020, gde se ističe neophodnost pridržavanja osnovnih principa razvoja transportnih sistema: ekonomske isplativosti, društvene opravdanosti i ekološke prihvatljivosti. Značajno je analizirati u kojoj meri se u pojedinim regionima povećavaju površine pod saobraćajnom infrastrukturom i u kojoj meri odgovaraju saobraćajnim potrebama.

Izvor

JP PS, IŽS, kartografska i planska dokumenta (ažurnog sadržaja), Corine baze podataka, RZS

Vremenski interval

Snimanja stanja u intervalima od pet godina

Komentar

Za izračunavanje ovog pokazatelja ograničenje može biti nepodudarnost podataka iz različitih izvora.

Potrebno je analizirati odnos između povećanja ukupnih područja naselja (ili izgrađenih područja) i povećanja samo saobraćajnih površina. Osim toga, monitoring i kontrola zemljišta koje se zauzima za saobraćajnu infrastrukturu značajno je za ocenu nivoa održivosti u smislu određenih pokazatelja stanja životne sredine.

72. Urbani rast – širenje urbanog područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Urbani rast tokom perioda od deset godina, prikazan kao relativno povećanje izgrađenih/veštačkih površina, prema klasifikaciji Corine o zemljišnom pokrivaču.

Preporučena skala vrednosti – <0,5 / 0,5-1 / 1-2,5 / 2,5-5 / 5-10 / 10-20 / >20 (%)

Oblast primene

Prostorni obrazac relativnog povećanja urbanih područja tokom određenog perioda prati različit gradijent u pojedinim delovima zemlje, kao što se kod nekih područja ti procesi relativno sporo odvijaju a kod drugih vrlo dinamično. Značaj praćenja ovog pokazatelja sadržan je u jednom od osnovnih ciljeva PPRS 2010-2020, a tiče se racionalnog korišćenja građevinskog zemljišta, posebno u smislu održivog i racionalnog usmeravanja konverzije poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko, kao i ograničavanja fizičkog širenja građevinskog područja naselja na razumnu meru.

Izvor

Corine baze podataka, dodatno modelovanje podataka

Vremenski interval

Snimanja stanja u intervalima od pet ili deset godina

Komentar

Corine baza podataka povlači izvesne nedostatke u smislu rezolucije baznih snimaka što može uticati na interpetaciju ovog pokazatelja.

Pokazatelj je potrebno povezati sa pokazateljima demografskog rasta, ekonomskog rasta, kao pokazatelja o nameni i načinu korišćenja prostora.

73. Udeo urbanog tkiva

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo urbanih područja u ukupnoj površini oblasti/okruga, na bazi Corine (250 m grid).

Preporučena skala vrednosti – <1, 1-3, 3-5, 5-10, >25 (%)

Oblast primene

Ovaj pokazatelj bi trebao da omogući analize o tipovima i karakteru urbanizacije. Udeo urbanog tkiva je uobičajeno visok za glavni grad, i centre funkcionalnih područja, dok se i kod manjih gradova može pratiti promena obrazaca korišćenja prostora (npr, raspršena i često stihijska gradnja u naseljima i izvan građevinskih područja, kao posledica nepoštovanja zajedničkih i dugoročnih potreba očuvanja prostora), ili nedovoljno korišćenje postojećih potencijala u izgrađenim zonama (urbana obnova, transformacija, modernizacija).

Izvor

Corine baze podataka

Vremenski interval

Snimanja stanja u intervalima od pet ili deset godina

Komentar

Corine baza podataka povlači izvesne nedostatke u smislu rezolucije baznih snimaka što može uticati na interpetaciju ovog pokazatelja.

Praćenjem kroz više vremenskih serija, ovaj pokazatelj bi trebao da bude od pomoći u ocenama urbanog širenja i istraživanjima urbanih tipologija.

74. Udeo kultivisanih područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Identifikacija artificijelnih područja u Corine bazi podataka.

Preporučena skala vrednosti – <1,5 / 1,5-4, 4-6, 6-10, 10-15, >15 (%)

Oblast primene

Ovim pokazateljem pokazuje se koji je udeo neke oblasti ili regiona potpuno izmenjen, pokriven objektima i infrastrukturom, odnosno površine koje se označavaju artificijelnom namenom (kako su identifikovane u Corine bazi podataka). Istovremeno pokazatelj može pokazati u kojoj meri i kojom brzinom nestaju poljoprivredne površine, šume, polu-prirodne i prirodne oblasti, u korist razvoja veštačkih površina. Ovo utiče na biodiverzitet, jer se smanjuju staništa, životni prostor brojnih vrsta, i fragmentira predeo koji ih povezuje i podržava.

Izvor

Corine baza podataka

Vremenski interval

Snimanja stanja u intervalima od pet ili dseset godina

Komentar

Corine baza podataka povlači izvesne nedostatke u smislu rezolucije baznih snimaka što može uticati na interpetaciju ovog pokazatelja.

Pokazatelj je važno povezati sa pokazateljem „fragmentacioni indeks”, „korišćenje prostora”, „prirodna područja”. Pored toga, izvor podataka omogućuje sprovođenje uporednih analiza na međunarodnom nivou.

75. Bespravna izgradnja u zonama izvorišta

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Zone zaštite izvorišta

Izračunavanje

Broj bespravno podignutih objekata u zonama zaštite izvorišta.

Oblast primene

Usled nedostatka pouzdanih informacija o bespravnoj izgradnji uopšte, koja je u PPRS 2010-2020. označena kao problem, izdvojen je prelazni pokazatelj, fokusiran na bespravnu gradnju u zoni izvorišta. Radi o jednom od najozbiljnijih oblika uzurpacije prostora, s obzirom da predstavlja ozbiljnu pretnju za vodosnabdevanje stanovništva. U ovom smislu, jedan od osnovnih ciljeva PPRS 2010-2020. je stroga zaštita zaštićenog vodnog zemljišta od bespravne gradnje.

Izvor:

Studijske osnove aktuelnih prostornih i urbanističkih planova (lokalnih, regionalnih, nacionalnog), MPZŽS – RDV, potrebno je identifikovati i druge izvore informacija.

Vremenski interval

potrebne su godišnje serije podataka

Komentar

Primena pokazatelja može biti ograničena usled nedostatka ažurnih i pouzdanih podataka

Neophodno je unaprediti informacione osnove o zonama bespravne izgradnje, nadzoru i merama kojima se sankcionišu te pojave. Zavisno od raspoloživih podataka, značajno je pratiti i podatke o vrsti objekata (stambeni, ugostiteljski, pomoćni), zonama uzurpiranog prostora, proceni štete koja se nanosi izvorištima.

76. Broj i površina brownfield lokacija

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Racionalno zauzimanje zemljišta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Pokazatelj ne zahteva posebne tehnike izračunavanja ali su potrebna dodatna razmatranja o načinu prezentacije, zavisno od raspoloživosti podataka.

Oblast primene

Važnost praćenja ovog pokazatelja proizlazi iz cilja koji je postavljen u PPRS 2010-2020. a odnosi se na zaustavljanje i strogu kontrolu neracionalnog širenja građevinskih područja i veće angažovanje brownfield prostora odnosno pažljiv i racionalniji pristup greenfield investicijama. Na uređenje brownfield lokacija takođe se gleda kao na mogući doprinos regionalnom razvoju s obzirom na mogućnost korišćenja evropskih fondova za ovu namenu, i s obzirom da ove površine obično imaju osnovnu infrastrukturu kao i urbanističku dokumentaciju, što predstavlja uštedu za investitore.

Izvor

(Potencijalno) katastri brownfield lokacija opština i gradova

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Preduslov za praćenje pokazatelja su ažurni podaci sa valorizacijom.

Pokazatelj bi trebao da prati realizovane primere regeneracije područja i lokacija.

77. Intenzitet saobraćaja prema deonicama saobraćajne mreže

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje uticaja saobraćaja na životnu sredinu i održivo korišćenje energije

Geografska pokrivenost

(Drumski/ železnički/unutrašnji plovni) segmenti saobraćajnih mreža ili koridora

Izračunavanje

Za drumski saobraćaj pokazatelj se iskazuje u prosečnom godišnjem obimu dnevnog prometa ili broju putničkih automobila (iskazano preko jediničnog vozila); za železnički saobraćaj obično se uzima broj vozova po satu; za unutrašnji vodni saobraćaj uzima se broj brodova na dan. Za drumski saobraćaj, pokazatelj se u prvom redu odnosi na međunarodne pravce i državne puteve prvog i drugog reda.

Oblast primene

Analizom saobraćaja na svakom od segmenata glavne mreže ili koridora, dolazi se do potpunijeg sagledavanja problema saobraćajnih tokova za regionalni razvoj. Pojedini segmenti mogu biti preopterećeni (i tako podsticati dalje investiranje u infrastrukturu u određenom regionu), dok drugi mogu imati raspoložive kapacitete koje treba promovisati (kao što je slučaj sa unutrašnjim plovnim putevima). Poređenje stvarnog opterećenja segmenta različitih vidova (drumski u poređenju sa paralelnim železničkim ili unutrašnjim plovnim putevima) može pružiti značajne informacije o kapacitetima, ograničenjima kapaciteta i aktuelnoj modalnoj podeli unutar datog koridora. Slične unakrsne analize mogu biti važne kod traženja najpogodnijih saobraćajnih rešenja za pojedina „osetljiva područja” gde se postavljaju strožiji uslovi zaštite životne sredine, kao i o potencijalnim uticajima na zaštićena područja.

Izvor

Empirijski podaci za ovaj pokazatelj prikupljaju se na osnovu statističkih podataka, (automatskog) brojanja saobraćaja, redova vožnje ili registara isporuke, kao i modelovanjem nedostajućih podataka.

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Ovaj pokazatelj je važan ne samo da se dobiju informacije o opterećenju pojedinih segmenata mreže, ili o uskim grlima, već i da se dalje izvedu pokazatelji životne sredine kao što su pokazatelji emisija, saobraćajne buke i polutanata, ili pokazatelji fragmentiranosti.

78. Modalna raspodela putničkog saobraćaja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje uticaja saobraćaja na životnu sredinu i održivo korišćenje energije

Geografska pokrivenost

Nivo okruga/oblasti; lokalni nivo (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo pojedinih vidova putničkog saobraćaja u ukupnom putničkom saobraćaju u regionu. Da bi se dobila potpunija slika o saobraćaju u regionu pokazatelj bi trebao da uzme u obzir tranzitni, interregionalni, intraregionalni saobraćaj, saobraćaj koji započinje u regionu i izlazi iz regiona, kao i lokalni saobraćaj.

Oblast primene

Ovaj pokazatelj je namenjen za procenu zavisnosti od autombila u određenom regionu, u odnosu na ostale vidove, kao što je železnički i javni prevoz. Iako je za očekivati da je autombilski prevoz dominantan vid u mnogim regionima, železnički i javni prevoz, ili čak avionski prevoz (za udaljena ili nepristupačnija odredišta) mogu takođe doprineti značajnom udelu u putničkom saobraćaju. Pored drugih pokazatelja koji se tiču infrastrukture (kao što su dužina i gustina autoputeva i železničkih stanica), ovaj pokazatelj ilustruje stvarno korišćenje saobraćajne infrastrukture, bilo da razlog mogu biti preferencije stanovnika regiona, pristupačnost ili cena prevoza, ovim mogu da se prikažu uska grla ili nedostatak infrastrukture (npr. da se koristi automobil jer nedostaju dobre konekcije za prevoz vozom). Ovaj pokazatelj može doprineti na dva načina monitoringu održivosti: prvo, automobil kao manje održivo prevozno sredstvo, ukazuje da se saobraćajni obrasci zasnovani na njemu ne mogu smatrati održivim na duge staze. Drugo, odsustvo pojedinih vidova saobraćaja u regionu ili velikom gradu smanjuje raspoložive opcije dnevne mobilnosti prema potrebama pojedinih članova porodice (npr. u oblastima u kojima nedostaje železnica ili javni prevoz). U krajnjem slučaju raspoložive opcije prevoza mogu u velikoj meri uticati na organizaciju svakodnevnog života, te na taj način uticati i na socijalnu održivost.

Izvor

Pokazatelj bi trebao biti izveden iz statističkih podataka i brojanja saobraćaja (tj. empirijskih podataka), ili, ako to nije moguće, trebao bi biti izveden iz saobraćajnih modela.

Vremenski interval

Zavisno od raspoloživosti podataka interval je 1-5-godina

Komentar

Pokazatelj je uglavnom zasnovan na procenjenim podacima.

Da bi ilustrovao potpunu sliku o saobraćaju u području, pokazatelj bi trebao da uzme u obzir tranzitni, interregionalni, intraregionalni saobraćaj, saobraćaj koji započinje u regionu i izlazi iz oblasti, kao i lokalni saobraćaj.

79. Obnovljiva energija u ukupnoj proizvodnji energije

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje uticaja saobraćaja na životnu sredinu i održivo korišćenje energije

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo / nacionalni nivo

Izračunavanje

Udeo proizvodnje energije iz obnovljivih izvora u ukupnoj proizvodnji energije (%)

Oblast primene

Ovaj pokazatelj pokazuje koliko se proizvodnja energije ostvaruje iz obnovljivih izvora energije, ukazujući s jedne strane, koliko je smanjena zavisnost od fosilnih goriva na regionalnom nivou i koliko je ovaj region sposoban da zadovolji tražnju za primarnom energijom u budućnosti. Sa druge strane, ovaj pokazatelj pruža uvid o ponudi regiona za energetsko tržište, čime se može pratiti doprinos regiona prema planiranim kapacitetima izgradnje malih hidroelektrana, vetroelektrana, solarnih fotonaponskih postrojenja, postrojenja na biomasu i postrojenja koja koriste biogas, prema PPRS 2010-2020.

Izvor

(Potencijalno) podaci raspoloživi u redovnim statističkim praćenjima

Vremenski interval

Zavisno od raspoloživosti podataka interval je 1-5-godina

Komentar

Neophodna je izrada energetskih bilansa i bilansa obnovljivih izvora energije po regionima, prema potencijalima obnovljivih izora – hidro, biomasa, vetar, geotermalna energija, energija sunca. Pored toga, značajno je pratiti odnos povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije i stanja kvaliteta životne sredine.

80. Potrošnja energije po izvorima i vrsti korisnika

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje uticaja saobraćaja na životnu sredinu i održivo korišćenje energije

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo/nacionalni nivo

Izračunavanje

Potrošnja energije prema načinu korišćenja (saobraćaj, industrija, domaćinstva) i vrsti energije (električna, toplotna, pogonska) za određeni period vremena.

Oblast primene

Pokazatelj pokriva aspekt upotrebe raspoložive energije, tj. količinu potrošene energije, prema nameni i vrsti energije, u određenom vremenskom periodu. Pokazatelj ovim pokazuje mogućnosti da se potrošnja energije usmerava ka održivosti na dva načina, u okviru ponude i u okviru potrošnje.

Izvor

Republički zavod za statistiku, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Ovo mogu biti vredne informacije da se na regionalnoj osnovi utiče na energetsku efikasnost (smanjenjem količine utrošene energije, bez smanjenja ukupne privredne aktivnosti u isto vreme).

81. Broj i % stanovnika naselja koji su izloženi stalnom i učestalom prekomernom zagađenju vazduha

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Zdrava životna sredina i prevencija hazarda

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj stanovnika koji živi unutar zona zagađenja – prema evidencijama praćenja koncentracije, intenziteta i učestalosti zagađenja tipičnih i specifičnih zagađujućih materija. U prvom koraku, potrebno je označiti izolinije oko potencijalnih izvora zagađenja prema tipu, intenzitetu i učestalosti zagađenja. U drugom koraku potrebno je izračunati broj stanovnika koji se nalaze unutar označenog prostora. U trećem koraku potrebno je agregiranje dobijenih podataka na nivou oblasti i regiona.

Oblast primene

Pokazatelj prati stanje područja izloženog stalnom ili učestalom prekoračenju graničnih vrednosti tipičnih zagađujućih materija (SO2, CO2, NO2, PM10), kao što su urbana područja i koridori autoputeva. Prema PPRS 2010-2020, potrebno je obezbediti takva rešenja i opredeljenja kojima se sprečava dalje ugrožavanje životne sredine i sanirati posledice zagađenja.

Izvor

SEPA

Vremenski interval

Godišnje prosečne vrednosti sa prikazom ekstremnih vrednosti

Komentar

U najopštijem slučaju prate se tipične zagađujuće materije u zavisnosti od izvora zagađenja, uz potencijalno praćenje specifičnih zagađenja (benzola, ozona, olova), kao i kumulativni efekti zagađenja, kao što je efekat „staklene bašte”.

82. Broj i % stanovnika naselja u zonama zagađenja od industrijskih / rudarskih / energetskih postrojenja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Zdrava životna sredina i prevencija hazarda

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj stanovnika koji živi unutar zona neposrednog uticaja industrijskih postrojenja, postojećih ili mogućih zagađivača (posebno, hemijske industrije i rudarsko-energetskih objekata). Prostor je označen izolinijama prema intenzitetu i učestalosti zagađenja ili prostor oko potencijalnih izvora zagađenja. Pokazatelj podrazumeva agregiranje dobijenih podataka na nivou regiona.

Oblast primene

Pokazatelj prati stanje područja zagađene i degradirane životne sredine (područja otvorenih kopova lignita, jalovišta, deponija, termoelektrana, hemijske industrije) sa negativnim uticajima na čoveka, biljni i životinjski svet i kvalitet života. Prema PPRS 2010-2020, za ovu kategoriju treba obezbediti takva rešenja i opredeljenja kojima se sprečava dalja degradacija i umanjuju efekti ograničavanja razvoja. Potrebno je sanirati i revitalizovati degradirane i ugrožene ekosisteme i sanirati posledice zagađenja, u cilju stvaranja kvalitetnije životne sredine.

Izvor

SEPA

Vremenski interval

Godišnje prosečne vrednosti sa prikazom ekstremnih vrednosti

Komentar

Praćenje pokazatelja uporedo sa sprovođenjem postupaka sanacije i remedijacije crnih tačaka (hot spots) – kontaminiranih industrijskih lokacija, rekultivacije i remedijacije lokacija.

83. Naselja i kultivisana područja potencijalno ugrožena od poplava *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Zaštita od prirodnih nepogoda

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Mapiranje teritorije prema broju slučajeva poplava

Oblast primene

Ovaj pokazatelj identifikuje naselja prema broju slučajeva poplava. Područja sa velikim brojem slučajeva poplava i veliki udeo veštačkih površina (npr. područja naselja) se smatraju najviše povredivim. Ovaj pokazatelj prati ostvarivanje cilja na optimizaciji integralnih vodoprivrednih sistema na jedinstvenom vodoprivrednom prostoru Republike Srbije i usklađivanje njihovog razvoja sa ciljevima očuvanja životne sredine i drugih korisnika prostora

Izvor

MUP – Sektor za vanredne situacije, (potencijalno) karte plavnih zona i oblasti značajnog rizika od poplava, MPZŽS – RDV, Corine

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Pokazatelj je potrebno povezati sa sprovedenim zaštitnim merama za odbranu od poplava (npr, izgradnja nasipa, regulisanje vodnog režima, sprečavanje gradnje u plavnim zonama).

84. Naselja u prostoru ugroženosti seizmičkom aktivnošću

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Zaštita od prirodnih nepogoda

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Naselja (broj stanovnika) koji se nalaze u zonama potencijalne ugroženosti od zemljotresa, prema seizmičkom zoniranju teritorije.

Oblast primene

Ugroženost prostora seizmičkom aktivnošću, predstavlja bitan činilac pri planiranju prostora i namene korišćenja zemljišta, kao i pri određivanju stepena koncentracije fizičkih struktura i infrastrukturnih objekata.

Izvor

Republički seizmološki zavod

Komentar

Pored naselja (broj stanovnika), pokazatelj bi obuhvatio i stepen koncentracije fizičkih struktura i infrastrukturnih objekata koji se nalaze u zonama potencijalne ugroženosti od zemljotresa, prema seizmičkom zoniranju teritorije.

85. Naselja u prostorima ugroženosti od erozivnih procesa

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Zaštita od prirodnih nepogoda

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Erozivni procesi se odnose na eroziju zemljišta, klizišta i odrone. Pokazatelj bi se računao superponiranjem karata naseljenosti i karata erozije.

Oblast primene

Područja intenzivnih erozivnih procesa mogu biti odraz neodgovarajuće upotrebe prostora. Specifičan problem predstavljaju klizišta, na terenima relativno slabije nosivosti u periodima povećanih padavina ili u delovima naselja gde nije adekvatno regulisano odvođenje voda. Pokazateljem su posebno obuhvaćena naselja potencijalno ugrožena erozijom, klizištima i odronima, uključujući i aktivnosti na njihovoj zaštiti i smanjenju ugroženosti.

Izvor

(Potencijalno) karte erozije, katastar klizišta

Vremenski interval

(potencijalno) godišnji podaci.

Komentar

Pored naselja, pokazatelj bi trebalo da obuhvati čitavu teritoriju, kao i učinak antierozivnih mera.

86. Količina komunalnog otpada iz naselja regiona

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje količine otpada, povećanje recikliranja

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Količina komunalnog otpada koje se stvara iz naselja, agregirano na regionalnom nivou. Potrebna su dodatna razmatranja za način modelovanja podataka.

Oblast primene

Količina komunalnog otpada predstavlja ukupnu količinu generisanog otpada naselja, što je uglavnom nepoznat podatak i zahteva odgovarajuće tehnike izračunavanja. Upoređujući rezultate sa pokazateljem „količina otpada koji se organizovano sakuplja”, pokazuje se zapravo obim problema neodrživog upravljanja otpadom koji uglavnom završava van komunalnih deponija.

Izvor

SEPA, modelovanje podataka

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Geografska pokrivenost podacima nije potpuna

87. % komunalnog otpada koji se organizovano sakuplja (% domaćinstava)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje količine otpada, povećanje recikliranja

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo domaćinstava po naseljima (agregirano na regionalnom nivou) koja pokriva rad komunalnih službi za odnošenje otpada ili procenat generisanog komunalnog otpada koje odnose komunalne službe.

Oblast primene

Količina komunalnog otpada koje se organizovano sakuplja na nivou svih opština, ilustruje i stepen održivosti koji je region dostigao.

Izvor

SEPA

Vremenski interval

Godišnji podaci

Ograničenja pokazatelja

Geografska pokrivenost podacima nije potpuna.

Komentar

Pored upotpunjavanja podacima, u praćenje je potrebno je uključiti način odlaganja otpada, stanje deponija, razvoj regionalnih sistema za upravljanje otpadom i saniranje degradiranih područja.

88. Stvaranje industrijskog otpada (t/god; ha)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje količine otpada, povećanje recikliranja

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

U okviru ovog pokazatelja prati se: količina proizvedenog industrijskog otpada (t/god); površina prostora koja se zauzima za jalovišta i odlagališta industrijskog otpada, uključujući i zone restriktivnog korišćenja za druge namene.

Izvor

SEPA, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Uvođenje ovog pokazatelja zavisiće od raspoloživosti preciznijim podacima.

89. % ukupne količine otpada koji se reciklira

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 3. Održivo korišćenje prirodnih resursa i zaštićena i unapređena životna sredina

Operativni cilj – Smanjenje količine otpada, povećanje recikliranja

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Udeo komunalnog i industrijskog otpada koji se reciklira od ukupne količine sakupljenog otpada.

Oblast primene

Pokazatelj prati jedan aspekt tretmana otpada koji se tiče reciklabilnog otpada (prema količini i vrsti), koji upućuje i na nivo održivosti regiona.

Izvor

SEPA, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Očekuje se bolji monitoring količine i sastava otpada koji se reciklira, količine otpada koji se organizovano sakuplja, kao i količine ukupno generisanog otpada.

90. Nastajanje/razvoj prirodnih predela

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Limitirano smanjivanje prirodnih područja – zaštita prirodnih staništa i očuvanje biodiverziteta

Geografska pokrivenost

Nivo oblasti i regiona

Izračunavanje

Pošumljene površine, rekultivisana područja kao i prirodno regenerisani predeli u regionu.

Oblast primene

Dominantan trend širenja veštačkih površina i infrastrukture glavno je obeležje korišćenja prostora na regionalnom i nacionalnom nivou, koje ide na račun nestajanja poljoprivrednih površina, i u manjoj meri, šuma i polu-prirodnih i prirodnih oblasti. Ovim se povećava stepen ugroženosti biodiverziteta jer se smanjuju staništa, životni prostor brojnih vrsta, i fragmentiraju se predeli koji ih podržavaju i povezuju. Ovim pokazateljem prati se povećanje ili nastajanje prirodnih područja pošumaljavanjem, rekultivacijom zemljišta kao i prirodnom regeneraciom predela.

Izvor

Corine, SEPA

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

91. Zaštićena prirodna područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe, i predeo

Operativni cilj – Limitirano smanjivanje prirodnih područja – zaštita prirodnih staništa i očuvanje biodiverziteta

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Zaštićena prirodna područja prema vrsti i stepenu zaštite. S obzirom da Republika Srbija još nije uključena u mrežu Natura 2000, primenjuje se pokazatelj o zaštićenim prirodnim područjima i područjima predloženim za zaštitu prema registru Zavoda za zaštitu prirode Srbije, kao i registrovanim područjima Emerald mreže.

Oblast primene

Najznačajnije ekološke mreže na području Evrope su Pan-evropska ekološka mreža, Natura 2000 i Emerald mreža. Za Republiku Srbiju Emerald mreža ima poseban značaj, jer ona zapravo predstavlja proširenje koncepta Natura 2000 na evropske zemlje van EU. Inače ekološku mrežu Natura 2000 čine „područja pod posebnom zaštitom” (SPA – Special Protection Areas) definisana direktivom o pticama (Birds Directive) i „posebna područja očuvanja” (SAC – Special Areas of Conservation). Glavni cilj mreže je odgovarajuća zaštita i očuvanje najvažnijih evropskih staništa i vrsta. Emerald mreža je ekološka mreža Područja od posebne važnosti za zaštitu prirode (Areas of Special Conservation Interest – ASCI). Mreža uključuje područja od posebnog ekološkog značaja za ugrožene vrste i tipove staništa zaštićenih po osnovu Bernske Konvencije.

Izvor

ZZPS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Za teritoriju ESPON ovaj pokazatelj se odnosi na prirodna područja prema Natura 2000 mreži staništa na nivou EU. Pokazatelj koji je primenjen ovde može se pratiti kao prelazno rešenje do uključivanja Republike Srbije u ovu mrežu.

92. Broj zaštićenih kulturnih dobara u oblasti *

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Očuvanje kulturnih markera i očuvanje specifičnog karaktera predela

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj zaštićenih kulturnih dobara u regionu, prema vrsti i stepenu zaštite (površina teritorije pod zaštitom)

Oblast primene

Prema PPRS 2010-2020, osnovni cilj je da se kulturno nasleđe artikuliše kao razvojni resurs, zaštiti, uredi i koristi na način koji će doprineti uspostavljanju regionalnog i lokalnog identiteta u skladu sa evropskim standardima zaštite. Ovim pokazateljem prati se broj i status zaštite kulturnih dobara, kao podrška osnovnom konceptu u oblasti kulturnog nasleđa koji ističe različit pristup zaštiti, očuvanju i korišćenju kulturnog nasleđa prema ciljevima prostornog razvoja pojedinih delova Republike Srbije.

Izvor

RZZSK i teritorijalno nadležni zavodi

Vremenski interval

Godišnji podaci

93. Broj lokaliteta kulturnog nasleđa i integralnih celina predloženih za zaštitu

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Očuvanje kulturnih markera i očuvanje specifičnog karaktera predela

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj lokaliteta predloženih za zaštitu, prema vrsti i površini teritorije

Oblast primene

Ovim pokazateljem obuhvaćena su sva dobra koja uživaju prethodnu zaštitu, i prema kojima se u prostornom razvoju mora odnositi kao i prema zaštićenim kulturnim dobrima.

Izvor

RZZSK i teritorijalno nadležni zavodi

Vremenski interval

Godišnji podaci

94. Broj i površina identifikovanih predela

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe, i predeo

Operativni cilj – Očuvanje kulturnih markera i očuvanje specifičnog karaktera predela

Geografska pokrivenost

Nivo oblasti / regiona

Izračunavanje

Mapiranje identifikovanih predela

Oblast primene

Osnovni cilj zaštite, uređenja i razvoja predela Republike Srbije su raznovrsni, visoko kvalitetni i adekvatno korišćeni predeli i fizički uređena, za život i boravak prijatna ruralna i urbana naselja i gradovi, razvijenog identiteta zasnovanog na poštovanju i afirmaciji prirodnih i kulturnih vrednosti. Pokazatelj je namenjen da prati tok „kategorizacije predela Republike Srbije”, kojom se podrazumeva identifikacija predela različitog karaktera na nacionalnom i regionalnom nivou, kao osnov za valorizaciju i zaštitu prirodnih i kulturnih predela, planiranje i upravljanje njihovim kvalitetom.

Izvor

Karakterizacija predela Srbije predviđeno je da započne po Programu implementacije PPRS 2016-2020. kada će biti utvrđen i izvor ovog pokazatelja

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Pokazatelj bi trebalo da prati sprovođenje Evropske konvencije o predelima (Firenca, 2000), kojoj je Republika Srbija pristupila 2007. godine, odnosno usvojila 2011. godine („Službeni glasnik RS – Međunarodni ugovori”, broj 4/11).

95. Turistički kapaciteti u seoskim domaćinstvima

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Unapređenje regionalnih potencijala za turizam i kreativne industrije

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj ležaja u seoskim domaćinstvima prema propisanoj kategorizaciji turističkih objekata

Oblast primene

Pokazatelj prati stepen aktiviranosti seoskog turizma, a u širem smislu pokazuje u kojoj je meri lokalno stanovništvo uključeno u turističku privredu.

Izvor

Lokalne službe zadužene za oblast turizma

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

Komentar

Pokazatelj je značajno dopuniti informacijama o saobraćajnoj dostupnosti i opremljenosti turističkih prostora turističkom i komunalnom infrastrukturoma.

96. Broj turista i turističkih noćenja godišnje

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Unapređenje regionalnih potencijala za turizam i kreativne industrije

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Promene u godišnjem broju turista i turističkih noćenja u regionu

Oblast primene

Povećanje ili smanjenje broja turista pokazuje nivo atraktivnosti područja, kvalitet i raznovrsnost ponude, kao i u kojoj meri su postojeće komplementarne lokalne aktivnosti integrisane sa turizmom.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Pokazatelj bi trebalo dopuniti informacijama o turističkim kapacitetima.

97. Broj i površina proglašenih turističkih prostora

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 4. Zaštićeno i održivo korišćeno prirodno i kulturno nasleđe i predeo

Operativni cilj – Unapređenje regionalnih potencijala za turizam i kreativne industrije

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Broj turističkih prostora prema vrsti i površini teritorije

Oblast primene

Prostor koji zbog svojih karakteristika, vrednosti i prioritetne turističke namene zahteva poseban režim organizacije, uređenja, korišćenja i zaštite ili se na njemu predviđa izgradnja objekata od nacionalnog interesa, Vlada, na predlog ministarstva, proglašava kao turistički prostor.

Izvor

MTTT – Sektor za turizam

Komentar

Pokazatelj bi trebalo dopuniti informacijama o turističkim kapacitetima i opremljenosti turističkom infrastrukturom.

98. Broj projekata sa međunarodnim učešćem

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Učešće u programima i projektima transgranične i međuregionalne saradnje

Geografska pokrivenost

Nivo lokalne samouprave (osnovni nivo za agregiranje podataka)

Izračunavanje

Broj projekata u okviru međunarodne saradnje u koje je uključena najmanje jedna institucija rezident koja predstavlja opštinu ili region.

Oblast primene

Prema PPRS 2010-2020, poseban značaj za budući prostorni razvoj imaće prostorna integracija Republike Srbije i njenih regiona i opština u međunarodno okruženje, što će biti ostvareno na tri nivoa: prekogranično, transdržavno i međuregionalno. Ovim pokazateljem prati se uspostavljanje međunarodne saradnje u okviru pojedinih evropskih programa, kao i za različite oblasti: saradnja planinskih regija, vodnih područja, panevropskih infrastrukturnih koridora, kulturnog nasleđa, urbanih centara, i drugih ekonomskih i socijalnih veza koje doprinose prostornom održivom razvoju Republike Srbije u evropskom okruženju. Pokazateljem se posebno prate oblici prekogranične saradnje (cross-border cooperation – CBC) pograničnih opština u Republici Srbiji, sa pograničnim teritorijalnim jedinicama susednih država.

Izvor

KEI, potrebno je identifikovati i druge izvore podataka

99. Članstvo u međunarodnim organizacijama i mrežama saradnje

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Učešće u programima i projektima transgranične i međuregionalne saradnje

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo, nacionalni nivo

Izračunavanje

Uključenost u rad međunarodnih organizacija i institucija; potrebna su dodatna razmatranja načina prezentacije ovog pokazatelja.

Oblast primene

Ovim pokazateljem prati se učešće Republike Srbije i pojedinih regiona u međunarodnim inicijativama koje tretiraju strateške teme poput zaštite i razvoja na području Centralne, Istočne i Jugoistočne Evrope, Podunavlja, Karpata, Save itd, kao i u interesnim prostornim grupacijama – evroregionima, zatim učešće u okviru ekoloških mreža, UNESCO program „Svetska baština”, ESPON, itd.

Izvor

Potrebno je identifikovati izvore podataka

Vremenski interval

(Potencijalno) godišnji podaci

100. Trgovinska razmena per capita sa susednim zemljama

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Trgovinske veze sa okruženjem

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Za poređenje regiona računa se obim uvoza i izvoza per capita svakog regiona koji ostvaruje sa regionima u susednim zemljama (hilj. €)

Oblast primene

Povećanje pristupačnosti treba da prati umrežavanje funkcionalnih urbanih područja unutar teritorije Republike Srbije i transgranično povezivanje sa susednim funkcionalnim urbanim područjima u okolnim zemljama. Ovim pokazateljem prati se prostorni/infrastrukturni potencijal regiona u podsticanju razvoja veza, trgovine, transporta i komunikacija kroz unapređenje međuregionalne i međudržavne saradnje sa opštinama u transgraničnim područjima.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

101. Udeo trgovinskog prometa sa susednim zemljama u ukupnoj trgovini sa inostranstvom

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Trgovinske veze sa okruženje

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Trgovinska razmena pojedinih regiona sa susednim zemljama u ukupnoj trgovini sa inostranstvom (%).

Oblast primene

Ovim pokazateljem prati se intenzitet veza sa susednim zemljama u funkciji stepena pristupačnosti, konkurentnosti regiona i unapređenja međuregionalne razmene sa susednim zemljama.

IzvorRZS

Vremenski intervalGodišnji podaci

102. Promet putnika i robe u rečnim lukama

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Trgovinske veze sa okruženjem

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo / rečne luke

Izračunavanje

Obim putničkog i robnog saobraćaja među rečnim lukama

Oblast primene

Primena pokazatelja je usmerena prema osnovnom cilju razvoja vodnog transporta koje se tiče povećanja konkurentske sposobnosti rečnog transporta podizanjem nivoa kvaliteta usluge u lukama, koja će omogućiti racionalnu preraspodelu između vidova saobraćaja i izgradnju efikasnog saobraćajnog sistema Republike Srbije. U skladu sa ovim ciljem, pokazatelj treba posebno da pokaže stepen ujednačavanja karakteristika plovnih puteva i transportne infrastrukture i dostizanje nivoa razvoja u državama članicama EU, kao i razvoj putničkog saobraćaja.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

103. Kontejnerski promet (u rečnim lukama)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Trgovinske veze sa okruženjem

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo / rečne luke

Izračunavanje

Poređenje rečnih luka u obimu kontejnerskog prometa

Oblast primene

Pokazatelj prati konkurentske sposobnosti rečnog transporta, razvoj terminala intermodalnog transporta (posebno kontejnerski) u lukama, koji posredno ukazuje na nivo kvaliteta usluga u lukama i stvorene uslove za efikasno i ekonomski racionalno funkcionisanje i poslovanje.

Izvor

RZS

Vremenski interval

Godišnji podaci

104. Gustina drumskih i pružnih graničnih prelaza po deonicama graničnog područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Propusnost granica

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Broj drumskih graničnih prelaza/dužina granice (km), broj pružnih graničnih prelaza/dužina granice (km).

Oblast primene

Bolja prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje, podrazumeva pojačane potrebe prekograničnog saobraćaja i veću propusnost granica, što je i prilika za jačanje regionalne ekonomije za šta veliki značaj imaju mesta graničnih prelaza.

Vremenski interval

Godišnji podaci

Komentar

Osim gustina graničnih prelaza značajno je pratiti i standarde infrastrukturne opremljenosti graničnih prelaza.

105. Nedeljni broj letova do evropskih MEGA područja

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Propusnost granica

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Prosečan nedeljni broj povratnih letova u toku jedne godine do evropskih prestonica koje su u kategoriji MEGA područja (Metropolitan European Growth Area) (prema ESPON kategorizaciji MEGA područja).

Oblast primene

Uloga ovog pokazatelja je da prati osnovni cilj prostornog razvoja vazdušnog saobraćaja Republike Srbije, da vazduhoplovni sistem bude integralni deo evropskog vazduhoplovnog sistema, a vazduhoplovni saobraćaj postane glavni vid transporta na relacijama dužim od 45 minuta letenja, uz mogućnost da svaki region u budućnosti ima aerodrom određene kategorije. Osnovna koncepcija prostornog razvoja aerodromske infrastrukture zasniva se na realizaciji projekata koji stimulišu razvoj mreže radi povezivanja aerodroma unutar Republike Srbije i sa okruženjem, rekonstrukciji i rehabilitaciji mreže lokalnog karaktera.

Izvor

Itinereri avionskog saobraćaja

Vremenski interval

Godišnji prosečni podaci

106. Vreme putovanja autom do MEGA i transnacionalnih FUP područja (bodovano prema značaju FUP)

Ciljevi prostornog razvoja

Osnovni cilj – 5. Prostorno-funkcionalna integrisanost u okruženje

Operativni cilj – Propusnost granica

Geografska pokrivenost

Regionalni nivo

Izračunavanje

Označavanje izohrona dostupnosti na primeru automobilskog prevoza: najbliže 10-60 minuta; srednje vreme – 60 (30) minuta; krajnja granica – 10h (5h) (prema ESPON)

Oblast primene

Pokazatelj meri dostupnost u evropskoj dimenziji. Na osnovu vremena putovanja autom do svih MEGA (Metropolitan European Growth Area) i transnacionalnih FUP (bodovano prema značaju FUP), pokazuju se rangovi od centralnih područja sa najboljom dostupnošću, do perfirenih i krajnje udaljenih područja sa najslabijom dostupnošću.

Izvor i vremenski interval

Podaci su rezultat modelovanja

IV. VEZA SA STRATEŠKIM PRIORITETIMAEVROPSKIH INTEGRACIJA

NACIONALNI PRIORITETI ZA MEĐUNARODNU POMOĆ DO2017. GODINE SA PROJEKCIJAMA DO 2020. GODINE

Polazeći od NAD 2014-2017, u Tabeli IV-1 navedeni su primeri projekata iz Jedinstvenog pregleda infrastrukturnih projekata (Single Project Pipeline dostavljen od strane Kancelarije za evropske integracije 1. oktobra 2016. godine), koji su u skladu sa planskim rešenjima i strateškim prioritetima PPRS 2010-2020. Pojedini strateški prioriteti i planska rešenja koji su razrađeni u tabelama A1-A3 (u tabelama A1-A3 u koloni 5. naznačeni su sa „JPPIP”), odeljak II 2. ovog programa, dovedeni su u vezu sa projektima navedenim u Tabeli IV-1 .

Tabela IV-1: Projekti iz JPPIP (Single Project Pipeline, 2016) koji su u skladu sa PPRS 2010-2020.

Naziv projekta iz JPPIP Procenjena vrednost projekta(u milionima €) Podprojekti u sektoru upravljanja otpadom Postrojenje za fizičko-hemijski tretman industrijskog otpada 12,6 Remedijacija Velikog bačkog kanala (faza 3) 34,7 Regionalni sistem upravljanja otpadom Niš 15 Regionalni sistem upravljanja otpadom Novi Sad 24,8 Regionalni centar za upravljanje otpadom u gradu Beogradu uključujući sanaciju postojeće deponije 85 Regionalni centar za upravljanje otpadom Kalenić u regionu Valjeva 18 Regionalni sistem upravljanja otpadom Kragujevac 19 Regionalni sistem upravljanja otpadom Pančevo 6 Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom u Zrenjaninu 18,5 Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom na teritoriji Sombora 14,7 Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom u Vranju 7,3 Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom u regionu Kruševca 28,5 Izgradnja Regionalnog centra za upravljanje otpadom u regionu Kraljeva 21,3 Regionalni centar za upravljanje otpadom u Inđiji 8 Kompletiranje infrastrukture faze 1 Regionalnog centra za upravljanje otpadom u Sremskoj Mitrovici 0,7 Regionalni centar za upravljanje otpadom u Novoj Varoši 12,5 Sanacija smetlišta i nesanitarnih deponija i uspostavljanje primarne selekcije u regionu za upravljanje otpadom Duboko 28,7 Sanacija smetlišta i nesanitarnih deponija i uspostavljanje primarne selekcije u regionu za upravljanje otpadom Pirot 3,9 Sanacija nesanitarnih deponija u regionu za upravljanje otpadom Jagodina 29 Podprojekti u sektoru upravljanja vodama Regionalni sistem vodosnabdevanja „Toplički” za vodosnabdevanje Blaca, Kuršumlije, Prokuplja, Merošine, Žitorađe i Niša 77,5 Regionalni sistem vodosnabdevanja „Kolubara” – izgradnja glavnog cevovoda od rezervoara Slovac do Uba, Lajkovca i Lazarevca i glavnog cevovoda Divci-Mionica 7,88 Vodosnabdevanje i otpadne vode u regionu Pomoravlja 21,7 Rekonstrukcija i proširenje fabrike za preradu vode Cerovića brdo u Užicu 6,6 Izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i sistema sakupljanja u gradu Beogradu (bez sistema sakupljanja u Batajnici) 421,82 Rehabilitacija i izgradnja sistema za sakupljanje otpadnih voda u Batajnici sa postrojenjem za prečišćavanje otpadnih voda 43,9 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Požega 18 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Zrenjanin 22,4 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Ivanjica 14,46 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Bajina Bašta 14,3 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Užice (Gorjani) 15,4 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Čačak 20,3 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Jagodina 7,6 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Požarevac 12 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Vršac 4,85 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Arilje 10,48 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Kikinda 6,5 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Pirot 12 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Zaječar 12,88 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda u Boru 23,4 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Tutin 9,89 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Lebane 10,9 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Knjaževac 15,5 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Odžaci 18 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Loznica 34,9 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Prokuplje 21,6 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda u Brusu i Blacu 11,65 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Kuršumlija 12,26 Sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda Srbobran 24,04 Sistem za prečišćavanje otpadnih voda grada Kraljeva 17,1 Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Niš 74,8 Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Novi Sad 60 Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Stara Pazova- Inđija 43,4 Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Pančevo 20,7 Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Novi Pazar 26 Zaštita jezera Bovan i slivnog područja (Soko Banja) 8 Projekti u energetskom sektoru Transbalkanski koridor – Faza 1 – novi dupli 400 kV OHL Pančevo (Srbija) – Resita (Rumunija), novi dupli 400 kV OHL Obrenovac (Srbija) – Bajina Bašta (Srbija) i regionalna 400 kV interkonekcija RS-BA-ME 134,36 Transbalkanski koridor – interni dalekovod – novi 400 kV OHL između SS Kragujevac (Srbija) – SS Kraljevo (Srbija) sa nadogradnjom SS Kraljevo (Srbija) do 400 kV nivoa napona 28 Transbalkanski koridor – interni dalekovod – 400 kV OHL SS Bajina Bašta – SS Kraljevo – Faza II 36,7 Gasovod interkonektor Srbija – Bugarska – Sekcija na teritoriji Srbije 85,5 Gasovod interkonektor Srbija – Hrvatska – Sekcija na teritoriji Srbije 32 Gasovod interkonektor Srbija – Rumunija – Sekcija na teritoriji Srbije 2,5 Gasovod interkonektor Srbija – Makedonija – Sekcija na teritoriji Srbije 8,5 Gasovod interkonektor Srbija – Crna Gora – Sekcija Niš (Doljevac) – Priština 50 Podzemno skladište gasa Itebej 85 Skladišni kapacitet za obavezne rezerve nafte i proizvoda od nafte 12 Smanjenje emisije SO2 and NOx u TE Nikola Tesla A1 36 Smanjenje emisije SO2 and NOx u TE Nikola Tesla A2 36 Smanjenje emisije NOx u TE Nikola Tesla, blok A6 10 Smanjenje emisije NOx u TE Nikola Tesla, blok B1 14,5 Smanjenje emisije NOx u TE Nikola Tesla, blok B2 14,5 Smanjenje emisije SO2 u TE Nikola Tesla blokovi B1 i B2 (odsumporavanje dimnih gasova) 146 Smanjenje emisije SO2 u TE Kostolac A, blok A2 4 Smanjenje emisije NOx u TE Kostolac A, blok A2 15 Smanjenje emisije NOx u TE Kostolac B, blok B2 17 Smanjenje emisije SO2 i NOx u TE Kostolac A, blok A1 27 Izgradnja postrojenja za skladištenje otpada i opasnog otpada sa pratećom infrastrukturom za- TE Nikola Tesla A i B- TE Kostolac A i B- TE Kolubara A- TE Morava- HE Drinsko-Limske (osam lokacija) – HE Đerdap (osam lokacija) 27 Novi sistem za rukovanje pepelom u TE Nikola Tesla A 55 Adaptacija deponija u skladu sa Direktivom EU o deponijama• TE Nikola Tesla A• TE Nikola Tesla B• TE Kolubara A• TE Morava 55 Izgradnja postrojenja za tretman otpadnih voda na• TE Kostolac A • HE Đerdap (osam lokacija)• HE Drinsko-Limske (osam lokacija) 18 Projekat obnovljivih energetskih izvora – Vetropark i solarni park u Kostolcu 105 Postrojenje za proizvodnju kombinovane toplotne i električne energije koje koristi komunalni otpad kao gorivo u Šapcu 30 Unapređenje energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije u osnovnim školama i javnim zgradama na području Kraljeva 1 Promocija obnovljivih izvora energije – razvoj tržišta biomase u Srbiji, komponenta I 20 Izgradnja postrojenja za skladištenje otpada i opasnog otpada sa pratećom infrastrukturom za ogranak EPS distribucije (20 lokacija) 50 Projekti u saobraćajnom sektoru Izgradnja autoputa E-80 (SEETO Ruta 7) Niš – administrativni prelaz Merdare 730 Izgradnja ekspresnog motornog puta sa 4 trake Novi Sad – Ruma – Šabac – Loznica – državna granica sa BiH 254,9 Izgradnja autoputa E-761/-5/granica sa Bosnom i Hercegovinom – Kotroman-Užice-Požega 750 Autoput Požega-Boljare (granica sa Crnom Gorom) 1.830,9 Autoput Beograd -Pančevo – Vršac 270 Modernizacija železničke pruge Novi Sad – Subotica – Mađarska granica (Koridor Hb) 467 Modernizacija i rekonstrukcija dvokolosečne železničke pruge Resnik – Klenje – Mali Požarevac (- Velika Plana) (Koridor H) 368 Izgradnja železničke obilaznice Beli Potok – Vinča – Pančevo sa drumsko-železničkim mostom preko reke Dunav u blizini Vinče i drumska obilaznica Sektor C 440 Modernizacija jednokolosečne pruge Niš – Dimitrovgrad 195 Rekonstrukcija železničke pruge Pančevo Glavna – Zrenjanin – Banatsko Miloševo – Senta – Subotica 96 Modernizacija železničke pruge Ruma – Šabac – Donja Borina – državna granica sa Bosnom i Hercegovinom 120 Modernizacija jednokolosečne pruge Niš – Preševo – granica sa Makedonijom 165 Izgradnja nove dvokolosečne železničke pruge Stalać – Đunis 105 Rekonstrukcija i modernizacija pruge Stalać – Kraljevo – Požega 70 Modernizacija i rekonstrukcija železničke pruge Velika Plana – Stalać (Koridor H) 212 Rekonstrukcija i modernizacija pruge Lapovo – Kraljevo – Rudnica 206 Rekonstrukcija obilaznice pruge oko Beograda: Batajnica-Ostružnica-Beograd Ranžirna 52 Izgradnja intermodalnog terminala u blizini Beograda (Batajnica) 14,4 Rekonstrukcija i dogradnja zgrade terminala aerodroma u Nišu 5 Sanacija piste sa proširenjem platforme za taksi vozila na aerodromu u Nišu 6 Radovi na kritičnim sekcijama na reci Dunav na granici sa Hrvatskom (uključujući nadzor i monitoring životne sredine) 40 Nova Luka Beograd i Slobodna trgovinska zona 343 Radovi na kritičnim sekcijama na reci Savi 7 Glavni remont prevodnice na Đerdapu I 27,6 Projekti u sektoru konkurentnosti Oblast Golija – Razvoj ski-centra na vrhu Odvraćenica 27,34 Razvoj infrastrukture u industrijskoj zoni Apatin 11,1 Logistički centar u Pirotu 11,6 Razvoj aerodroma Konstantin Veliki – logistički centar Niš 6,2 Poslovna zona Denino brdo u Kragujevcu 4,6 Poslovna zona „Cvetojevac” Kragujevac 15 Industrijska zona „Čukarka” Preševo 2,2 Razvoj infrastrukture u industrijskoj zoni Jug u Vladičinom Hanu 10,1 Infrastrukturno opremanje slobodne zone u Vranju, Bunuševac 2 i Bunuševac 3 1,33 Završetak industrijske zone u Boru 1,6 Industrijska zona Istok -revitalizacija bivšeg kompleksa EI Niš 10 Opremanje radne zone i izgradnja zone-Južno od Srbobrana – Zona A, B i C 1,1 Izgradnja industrijske zone Kučevo 4,7 Radna zona Radoševac, Golubac 4 Izgradnja sistema za sakupljanje otpadnih voda u industrijskoj zoni u Smederevu – zona industrijskog parka 1,84 Regionalni i ruralni razvoj širokopojasnog interneta – pristupne mreže za opštine 3,85 Projekti u sektoru upravljanja rizikom od poplava Zaštićena područja reke Kolubara – uzvodni deo reke:1. Zaštićeno područje „Koceljeva – Tamnava i pritoke: Izgradnja Sistema zaštite od poplava ugrožene oblasti Tamnava – Borinain u naselju Koceljeva.2. Zaštićeno područje „Ub – Ub, Tamnava i pritoke”: izgradnja Sistema zaštite od poplava Ub – Gračica – Tamnava u ugroženom području naselja Ub 40,3 Zaštićena područja reke Kolubara – srednji deo reke:1. Zaštićeno područje „Ljig-Lajkovac: Kolubara, Ljig”: Izgradnja Sistema zaštite od poplava Ljig-Kačer – Dragobilj u ugroženim područjima naselja Ljig i Lajkovac2. Zaštićeno područje „Mionica-Lajkovac – Toplica, Ribnica i pritoke”: izgradnja Sistema zaštite od poplava Toplica – Kolubara – Ribnica u ugroženim područjima naselja Lajkovac i Mionica 58,33 Zaštićeno područje „Valjevo: Kolubara sa pritokama”: Nadgradnja sistema za zaštitu od poplava grada Valjeva – izgradnja novih postrojenja za zaštitu od poplava na pritokama reke Kolubara u naseljenom području i na reci Obnica uzvodno od ušća (ugrožena oblast prigradskih oblasti i javnih objekata- KPZ Valjevo) 11,66 2. Zaštićena oblast „Mačva – Drina i pritoke”:    1. Zaštićena oblast „Mačva, Lozničko Polje i Loznica – Banja Koviljača: Drina”: izgradnja i rekonstrukcija nasipa na desnoj obali reke Drine kod Pavlovića mosta do Banje Koviljače    2. Zaštićena oblast „Kozjak – Jelav – Straža – Gornji Dobrić: Jadar i Korenita”: Sistem za zaštitu od poplava u gradu Loznici – Regulacija reke Jadar od Gornjeg Dobrića do Draginca od km 10 + 999 do km 29 + 400 27,08 Zaštićeno područje „Šabac-Sava i pritoke”: Rekonstrukcija postojećeg Sistema za zaštitu od poplava grada Šapca i izgradnja novih postrojenja za zaštitu od poplava u široj oblasti Šapca („Dobrava” brana i veštačko jezero) 46,9 Zaštićena oblast „Smederevo – dolina Godomin: Dunavi pritoke”: zaštita od poplava za grad Smederevo, Srednjevekovna tvrđava „Smederevo – kulturni spomenik 1. nivoa” i industrijska oblast „Smederevo – dolina Godomin” 15,00 Zaštićena oblast „Smederevska Palanka – Topola – Aranđelovac: Jasenica, Kubršnica i pritoke”: rekonstrukcija postojećih postrojenja za zaštitu od poplava na rekama Jasenica i Kubršnica u ugroženim naseljenim oblastima i izgradnja novih postrojenja za zaštitu od poplava uzvodno na rekama Jasenica i Kubršnica i pritokama 8,75 Zaštićeno područje „Paraćin-Despotovac-Svilajnac-Rekovac: Velika Morava i pritoke”: poboljšanje Sistema zaštite od poplava Zapadne Morave sa pritokama: igradnja brana „Zabrega” na reci Crnici, „Beljanica” na reci Resavi i „Dulenka” na reci Dulenci sa radovima, merama i objektima protiv erozije 38,30 Zaštićeno područje „Ćuprija – Paraćin – Varvarin: Velika Morava sa pritokama”: rekonstrukcija postrojenja za zaštitu od poplava reke Velike Morave i njenih pritoka (reka Ravanička, reka Jovanovačka, reka Kalenićka) u ugroženim priobalnim oblastima u blizini naselja Ćuprija, Paraćin i Varvarin 18,68 Zaštićena područja reke Južne Morava:1. Zaštićeno područje „Lebane, Leskovac, Medveđa: Jablanica, Šumanka”: izgradnja Sistema zaštite od poplava na reci Jablanica u blizini naselja Leskovac, Lebane i na rekama Jablanica i Šumanka u ugroženom području Medveđe 2. Zaštićeno područje „Leskovac-Vučje-Bogojevce: Veternica”: izgradnja Sistema zaštite od poplava Veternica-Vučjanska-Barjein u ugroženim oblastima naselja Barje, Vučje, Žabljana, Leskovac i Bogojevica. 3. Zaštićeno područje „Vlasotince – Crna Trava: Vlasina, Konopnica”: izgradnja Sistema zaštite od poplava „Vlasina-Konopnicaˮ u ugroženim oblastima naselja Vlasotince i Crna Trava 11,08 Zaštićeno područje „Kuršumlija -Prokuplje -Žitorađa – Doljevac: Toplica”: izgradnja Sistema zaštite od poplava reke Toplica i pritoke reke Kosanica u ugroženom području naselja Kuršumlija, Prokuplje, Žitorađa i Doljevac 7,40 Zaštićeno područje „Niš-Dimitrovgrad: Nišava sa pritokama”: izgradnja Sistema zaštite od poplava na reci Nišavi sa pritokom – reka Kutinska, u ugroženom području prigradskih naselja Niša i u uzvodnim priobalnim oblastima u blizini Dimitrovgrada 5,40 Centar za integrisano upravljanje koritom reke Velike Morave – Kompleks postrojenja i infrastrukture (oprema i instalacije za nadzor, merenje i uzbunu) za daljinsku kontrolu integrisanog sistema upravljanja vodom 50,00 Zaštićeno područje „Čačak – Zapadna Morava i Čačak- Zapadna Morava i pritoke”: poboljšanje Sistema Zaštite od Poplava Zapadne Morave sa pritokama u široj oblasti Čačka – rekonstrukcija i izgradnja postrojenja za zaštitu od poplava 15,80 Zaštićena oblast „Lučani, Požega, Kosjerić: Zapadna Morava, Bjelica, Skrapež”: izgradnja i rekonstrukcija postrojenja za zaštitu od poplava na reci Bjelica u ugroženoj oblasti naselja Lučani, na reci Skrapež u oblasti naselja Požega, i na reci Skrapež i pritokama u ugroženoj oblasti naselja Kosjerić 8,17 Zaštićena oblast „Zaječar: Beli Timok, Crni Timok, Timok”: Izgradnja sistema za zaštitu od poplava „Beli Timok – Crni Timok – Timok” u široj oblasti grada Zaječara 10,90 Regulacioni objekti na reci Dunav za zaštitu postojeće stabilizacije obale u oblasti Apatina 27,00 Stabilizacija leve obale reke Dunav u oblasti crpne stanice Labudnjača u dužini od 500 m 0,83 Rehabilitacija nasipa na levoj obali Dunava – stabilizacija vrha nasipa u odeljku D.11 Bačka Palanka i odeljku D.12 Sombor na nekoliko lokacija u ukupnoj dužini od 36.7k 4,50 Izgradnja retenzije Morović na levoj obali reke Save 20,00 Postavljanje uređaja za tehnički nadzor, merenje i ispitivanje svih elemenata za monitoring stanja visokih brana iz Operativnog Plana, kao i postavljanje sistema za uzbunu i obaveštavanje u ugroženim oblastima nizvodno od brane. Uključeno je pet brana u Sremskom Okrugu (Sot, Moharač, Kudoš, Borkovac, Ljukovo) i dve brane u Banatu (Veliko Središte, Mesić) 0,95 Regulacija korita reke Karaš od državne granice sa Rumunijom do ušća kanala Dunav-Tisa-Dunav i kanala Banatska Palanka 8,60 Rehabilitacija Tamiškog bedema od k 2+350 do k 15+000, grad Beograd 2,50 Rehabilitacija nasipa na levoj obali reke Tamiš od ušća reke Dunav do sela Uzdin 2,00 Regulacija Toppčiderske reke od km 12+300 do km 17+800 sa izgradnjom male brane i veštačkog jezera – sliv Topčiderske reke, grad Beograd 4,48 Rekonstrukcija beogradskog priobalja i dizanje brane za zaštitu od visoke vode i poplava 11,12 Rehabilitacija kanala drenažne mreže u gradu Beogradu, u dužini od 1783.6 km 13,20 Rekonstrukcija glavnog kanala basena Horgoš-Martonoš 1,56 Rehabilitacija bočnog kanala poplavnog nasipa na levoj obali reke Dunav od k 30+000 do k 39+000 u delu D.8 Kovin 0,85 Stabilizacija obale i izgradnja objekata za zaštitu u predelu od Hrtkovaca do Jarka 2,44 Stabilizacija vrha nasipa na levoj obali reke Dunav (naselja Kovin, Pančevo, Kovilj) i reke Tise (naselja Zrenjanin, Novi Bečej, Novi Kneževac, Titel, Čurug) 4,00 Zaštita od visokih voda na levoj obali reke Save u delu od Progara do Hrtkovaca 1,65

Na osnovu NAD 2014-2017. utvrđene su tematske oblasti u okviru kojih je za strateške prioritete i planska rešenja iz tematskih podoblasti PPRS 2010-2020. moguća implementacija projektima koji se sufinansiraju iz fondova EU i koji vode ostvarivanju strateških prioriteta evropskih integracija (Tabela IV-2). U periodu do 2020. godine odvijaće se pripreme za sledeći ciklus Nacionalnih prioriteta za međunarodnu pomoć, kada bi trebalo imati u vidu i druga planska rešenja u tematskim podoblastima PPRS 2010-2020. naznačenim u Tabeli IV-2.

Tabela IV-2: Veza PPRS 2010-2020. sa tematskim oblastima NAD 2014-2017.

Tematska oblast NAD 2014-2017. PrioritetiNAD 2014-2017. Tematska podoblast PPRS 2010-2020. B5. Energetika 2. Obezbeđivanje pouzdanog, kvalitetnog i efikasnog lanca snabdevanja energijom 3.3.1. Energetika3.3.2. Energetska infrastruktura 2.2. Unapređenje održivog korišćenja svih obnovljivih izvora energije uz usmerenje na biomasu 1.1.7. Obnovljivi izvori energije3.3.3. Korišćenje obnovljivih izvora energije 3. Ublažavanje negativnog uticaja energetskog sektora na životnu sredinu putem smanjenja zagađenja, aktivnosti remedijacijom zemljišta i pripremnih aktivnosti usmerenih na pospešivanje buduće održive proizvodnje energije 3.3.1. Energetika1.2.1. Elementi životne sredine B6. Zaštita životne sredine 1. Izrada i jačanje strateških, regulatornih, finansijskih i mehanizama za praćenje kako bi se osigurao održivi razvoj, uključujući podizanje nivoa svesti u pogledu pitanja životne sredine 1.2.1. Elementi životne sredine 2. Podrška prilagođavanju na izmenjene klimatske uslove, ublažavanju posledica i sprečavanju rizika 1.2.3. Efekti klimatskih promena1.3.6. Prirodne nepogode i tehnološki udesi 3. Osiguranje održivosti životne sredine putem valjanog upravljanja prirodnim resursima i smanjenjem zagađenja 1.2.1. Elementi životne sredine, 1.1.1. Korišćenje poljoprivrednog zemljišta 1.1.2. Šume i šumsko zemljište 1.1.3. Vode i vodno zemljište 1.1.4. Visokoplaninska područja1.1.5. Mineralne sirovine 1.1.6. Podzemne vode 1.3.4. Zaštita i uređenje predela 3.1. Obezbeđivanje očuvanja, održivog korišćenja i efikasnijeg upravljanja prirodnim resursima (zaštita prirode, biodiverziteta i oporavak zagađenih lokacija) 1.3.1. Biodiverzitet 1.3.2. Zaštita i održivo korišćenje prirodnog nasleđa1.2.1. Elementi životne sredine 3.2. Razvoj i unapređenje sistema za upravljanje otpadom 1.2.2. Upravljanje otpadom 3.3. Unapređenje upravljanja vodama (snabdevanje vodom i upravljanje otpadnim vodama) 3.3.5. Vodoprivreda i vodoprivredna infrastruktura 3.4. Unapređenje kvaliteta vazduha putem smanjenja emisija štetnih materija 1.2.1. Elementi životne sredine B7. Saobraćaj 2. Unapređenje kapaciteta i kvaliteta saobraćajne infrastrukture i usluga u okviru panevropskih saobraćajnih koridora i Osnovne regionalne saobraćajne mreže Jugoistočne Evrope 3.2.2. Putna mreža i objekti 3.2.3. Železnička mreža i objekti 3.2.4. Granični prelazi 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport 2.1. Modernizacija železničke pruge 3.2.3. Železnička mreža i objekti 2.2. Unapređenje drumskog saobraćaja uzimajući u obzir socijalne, bezbednosne i karakteristike kapaciteta 3.2.2. Putna mreža i objekti 3.2.4. Granični prelazi 2.3. Jačanje kapaciteta za efikasan intermodalni transport sa ciljem povećanja modalne podele vidova transporta u korist vidova koji manje zagađuju (železnica i plovni putevi) 3.2.3. Železnička mreža i objekti3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport3.2.7. Intermodalni transport i logistički centri 2.4. Unapređenje uslova za navigaciju na unutrašnjim plovnim putevima 3.2.6. Unutrašnji plovni putevi – vodni transport B8. Ljudski resursi i društveni razvoj 2. Izgradnja društva zasnovanog na znanju putem osnaživanja formalnog i neformalnog obrazovanja 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi 2.5.2. Teritorijalni aspekt socijalne isključenosti i siromaštva 2.1. Podizanje kvaliteta i efikasnosti opšteg obrazovanja na preduniverzitetskom nivou 2.2. Veće učešće i pristup obrazovanju 3. Povećanje delotvornosti i pravednosti sistema socijalne zaštite 3.2. Unapređenje efikasnosti socijalne zaštite i socijalne uključenosti putem inovacija 4. Poboljšanje zdravstvenog stanja stanovništva osnaživanjem pristupačnosti, dostupnosti, ekonomičnosti i efikasnosti usluga zdravstvene zaštite. B9. Poljoprivreda i ruralni razvoj 1. Povećanje konkurentnosti sektora poljoprivrednog poslovanja i stvaranja uslova za održivi rast prihoda poljoprivrednika (uz poziv na IPARD osu 1) 3.1.2. Prostorna distribucija i organizacija poljoprivrede 1.1. Ulaganje u poljoprivredna gazdinstva, preradu i plasman poljoprivrednih proizvoda, uvođenje standarda EU za poljoprivredne proizvode i hranu 1.2. Pospešivanje inovacija, prihvat istraživanja i prenošenje znanja putem savetodavne službe 3.1.2. Prostorna distribucija i organizacija poljoprivrede 2. Unapređenje kvaliteta života ruralnog stanovništva i atraktivnosti ruralnih područja (uz poziv na IPARD ose 2 i 3) 2.4.1. Razvojne mogućnosti ruralnih područja 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi 2.5.2. Teritorijalni aspekt socijalne isključenosti i siromaštva 2.1. Stvaranje uslova za unapređenje ruralne infrastrukture 2.4.2. Komunalno opremanje i uređenje sela 2.2. Podrška diverisifikaciji ruralne ekonomije i otvaranju novih radnih mesta 3.1.2. Prostorna distribucija i organizacija poljoprivrede B10. Kultura 1. Razvoj sistema koji omogućava primenu standarda EU u kulturi i koji podstiče kulturnu raznolikost na teritoriji Republike Srbije 2.5.1. Prostorna organizacija i distribucija javnih službi 1.2. Očuvanje kulturnog nasleđa i podrška kulturnoj produkciji i kreativnoj umetnosti 1.3.3. Zaštita i održivo korišćenje kulturnog nasleđa

EVROPSKA MREŽA ZA POSMATRANJE TERITORIJALNOG RAZVOJA I KOHEZIJE

Program implementacije PPRS 2010-2015. i godišnji izveštaji o realizaciji PPRS 2010-2020. pripremani su i realizovani u skladu sa sistemom ESPON i na osnovu ESPON pokazatelja.

Kroz Program implementacije PPRS 2016-2020, a u kontekstu procesa evrointegracije i koordinacije sektorskih politika, unapređuje se i postojeća metodologija planiranja i posmatranja teritorijalnog razvoja u Republici Srbiji bazirana na ESPON sistemu. Istovremeno, u skladu sa osnovnim principima za uključivanje u evropske integracione procese, težilo se da i lista pokazatelja prostornog razvoja data kroz ovaj program implementacije bude usklađena sa listom ESPON pokazatelja koji se razvijaju za monitoring ukupnog evropskog prostora. U prvom koraku pristupilo se sistematskom kondenzovanju pokazatelja u okviru tematskih oblasti i podoblasti obrađenih u PPRS 2010-2020 i njihovom svođenju na ograničeni broj usmerenih pokazatelja prema ciljevima i prioritetima ovog planskog dokumenta, usklađenih sa ESPON pokazateljima koji su u upotrebi ili se pripremaju da uđu u upotrebu.

S obzirom na trenutni status Republike Srbije u pridruživanju EU, očekuje se njeno skoro članstvo u sistemu ESPON. U tom smislu, ovaj program implementacije sadrži metodološke osnove za adekvatnu harmonizaciju sistema pokazatelja definisanih kroz ESPON sistem, kao i za usklađivanje nacionalnog okvira za prostorni razvoj sa principima i pravilima definisanim kroz ESPON.

Kroz Program implementacije PPRS 2016-2020. nastojalo se i da se približi ciljevima ESPON 2020 iz 2015. godine kroz unapređenje korišćenja analitičkih podrški korisnicima i definisanje novih alata za teritorijalne analize, koji će biti uzeti u obzir u toku izrade Prostornog plana Republike Srbije za period od 2020. do 2030. godine.

INFRASTRUKTURA ZA PROSTORNE INFORMACIJE U EVROPI

Infrastruktura za prostorne informacije uspostavlja se na osnovu Direktive 2007/2/EC o infrastrukturi za prostorne informacije u Evropskoj zajednici (INSPIRE – INfrastructure for SPatial Information in the European Community, u daljem tekstu INSPIRE Direktiva) iz 2007. godine. INSPIRE Direktivom se utvrđuju osnovna pravila za Evropske infrastrukture prostornih informacija, prvenstveno za potrebe ekoloških politika, kao i politika i aktivnosti koje mogu imati uticaj na životnu sredinu. Cilj INSPIRE Direktive je formiranje infrastrukture prostornih podataka na nivou EU radi razmene prostornih informacija od značaja za životnu sredinu između javnih institucija, kao i veće mogućnosti za javni pristup prostornim informacijama u Evropi. Njome se uspostavlja zakonski okvir za upravljanje i razmenu prostornih informacija, te sadrži pravila za postizanje tehničke interoperabilnosti u cilju deljenja digitalnih geopodataka između nadležnih institucija preko mrežnih servisa. Predviđeno je da se usaglašavanje sa preporukama INSPIRE Direktive izvrši do 2019. godine.

Na osnovu INSPIRE Direktive, zemlje članice EU, kao i druge zemlje Evrope koje su prihvatile ovu direktivu započele su formiranje nacionalnih infrastruktura geoprostornih podataka (National Spatial Data Infrastructure – NSDI, u daljem tekstu: NIGP) i u skladu sa tim su započele usaglašavanje svojih zakonskih okvira kako bi se ova direktiva uspešno implementirala. Osnovni način pristupa NIGP je nacionalni geoportal gde mogu da se pregledaju podaci i metapodaci.

Donošenjem Zakona o planiranju i izgradnji i Zakona o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 18/10, 65/13, 15/15-US i 96/15, u daljem tekstu: Zakon o državnom premeru i katastru), uspostavljeni su temelji za razvoj NIGP u Republici Srbiji. Osnovni elementi NIGP obuhvataju metapodatke, skupove i servise geoprostornih podataka; mrežne servise i tehnologije; sporazume o deljenju, pristupu i korišćenju geopodataka; kao i mehanizme koordinacije i praćenja. Republički geodetski zavod je nosilac implementacije NIGP u Republici Srbiji.

S obzirom da NIGP, kao budući deo evropske infrastrukture prostornih podataka, ima ulogu da prikuplja podatke od značaja za zaštitu životne sredine, struktura geopodataka je prilagođena prvenstveno tom cilju. Većina geopodataka koje zahteva INSPIRE Direktiva su sastavni deo prostorno planske dokumentacije u Republici Srbiji, odnosno prikazuju se na analitičkim i referalnim kartama prostornih planova, kao što su: administrativne jedinice, saobraćajne mreže, hidrografija, zaštićena područja, pokrivenost tla (CORINE), korišćenje zemljišta (planirana namena prostora), infrastrukturni vodovi i javne službe/servisi, proizvodni i industrijski kapaciteti, poljoprivredni i vodoprivredni kapaciteti, distribucija populacije – demografija, zone upravljanja/ograničenja/regulisanja i jedinice izveštavanja (o stanju životne sredine), zone prirodnog rizika, energetski i izvori mineralnih sirovina, i drugo.

4. URBANA AGENDA EU

Urbana agenda EU usvojena je 30. maja 2016. godine u Amsterdamu. Ova agenda EU će doprineti implementaciji Ciljeva održivog razvoja koje je usovojila Generalna skupština Ujedinjenih nacija 2015. godine za period do 2030. godine, tačnije cilju 11 „inkluzivni, bezbedni, otporni i održivi gradovi” i globalne Nove urbane agende u okviru procesa Habitat III (usvojena oktobra 2016. godine u Kitu, Evador). Nova urbana agenda se zasniva na paradigmi održivog razvoja i na dva dokumenta za usmeravanje prostornog razvoja koje je prethodno usvojio Program Ujedinjenih nacija za naselja UN Habitat: Međunarodne smernice za urbanističko i prostorno planiranje i Međunarodne smernice za decentralizaciju i osnovne usluge za sve. Svi navedeni dokumenti biće implementirani sledećih dvadeset godina što obuhvata i period sprovođenja Programa implementacije PPRS 2016-2020.

Međunarodne smernice za urbanističko i prostorno planiranje imaju 4 dela, od kojih se četvrti odnosi na implementaciju, praćenje (monitoring) i ocenjivanje (evaluaciju) postignutih rezultata sprovođenja prostornih i urbanističkih planova. Preporuke za implementaciju prostornih i urbanističkih planova su date za četiri grupe aktera u planskom procesu i to za aktere na nacionalnom nivou i lokalnom nivou upravljanja, za stručnjake – prostorne planere i urbaniste i za aktere iz nevladinog sektora. Među proporukama za aktere na nacionalnom nivou se nalaze teme Programa implementacije PPRS 2016-2020: odgovarajući zakonski okvir implementacije planskih dokumenata; uključivanje različitih zainteresovanih aktera u implementaciju planova sa ciljem rešavanja konfliktnih interesa i izgradnje kapaciteta; promocija praćenja (monitoringa) i izveštavanja o prostornom razvoju; razmena iskustava i teritorijalna saradnja, upotreba geografskih informacionih sistema za izradu prostornih analiza i upotreba novih informaciono-komunikacionih tehnologija u celini.

V. RAZRADA PROSTORNOG PLANA U OSTALIM PLANSKIM DOKUMENTIMA U PERIODU OD 2016. DO 2020. GODINE

POKRIVENOST TERITORIJE REPUBLIKE SRBIJE PLANSKIM DOKUMENTIMA

U skladu sa članom 3. Zakona o PPRS 2010-2020. godine ovaj planski dokument se „razrađuje regionalnim prostornim planovima, prostornim planovima područja posebne namene, prostornim planovima za područja utvrđena Prostornim planom, prostornim planovima jedinica lokalne samouprave i urbanističkim planovima” koji moraju da budu u skladu sa PPRS 2010-2020, saglasno odredbama člana 14. Zakona o planiranju i izgradnji.

Planski dokumenti utvrđeni Zakonom o planiranju i izgradnji sprovode se dvojako – indirektno i direktno. Indirektno se sprovode sledeći planski dokumenti – 1) regionalni prostorni plan, 2) doneti prostorni plan područja posebne namene bez dovoljno elemenata za izdavanje lokacijskih uslova, 3) generalni urbanistički plan; kao i dokumenti za sprovođenje prostornih planova – program implementacije Prostornog plana Republike Srbije i program implementacije regionalnog prostornog plana. Direktno se sprovode sledeći planski dokumenti – 1) prostorni plan područja posebne namene sa elementima za izdavanje lokacijskih uslova, 2) prostorni plan jedinice lokalne samouprave, 3) plan generalne regulacije, i 4) plan detaljne regulacije.

Svi doneti planski dokumenti, koji se sprovode indirektno i direktno, evidentiraju se u Centralnom registru planskih dokumenata u skladu sa članom 43. Zakona o planiranju i izgradnji. Centralni registar planskih dokumenata uspostavljen je od strane Republičkog geodetskog zavoda decembra meseca 2015. godine i dostupan je na vebsajtu: http://www.crpd.gov.rs. Formiranje ovog registra je u toku, kao i njegovo kontinuirano ažuriranje donetim planskim dokumentima od strane organa uprave nadležnih za njihovo donošenje.

U nastavku se daje osvrt na pokrivenost teritorije Republike Srbije prostornim planovima i dokumentima sa sprovođenje prostornih planova.

U skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji i sa propozicijama iz PPRS 2010-2020, glava VII. „KA OSTVARENJU PLANA”, odeljak 1. „Mere i instrumenti za sprovođenje plana”, pododeljak 1.1. „Obaveze i smernice za plansku razradu” (tabela 51), doneto je devet regionalnih prostornih planova (tabela V-1). Za osam regionalnih prostornih planova doneti su programi njihove implementacije (tabela V-1).

Regionalni prostorni planovi i programi njihove implementacije iz tabele V-1 prikazani su u grafičkim prilozima 1. Pregled regionalnih i prostornih planova područja posebne namene za infrastrukturne sisteme i 2. Pregled regionalnih i prostornih planova područja posebne namene za zaštićena područja.

Tabela V-1: Pokrivenost teritorije Republike Srbije regionalnim prostornim planovima i programima njihove implementacije

Red. broj Regionalni prostorni plan (u daljem tekstu: RPP)Program implementacije RPP (u daljem tekstu: PI RPP) Objavljen RPP, PI RPP RPP Doneti RPP 1. Odluka o donošenju RPP Autonomne pokrajine Vojvodine „Službeni list APV”, broj 22/11 2. RPP administrativnog područja Grada Beograda „Službeni list grada Beograda”, br. 10/04 i 38/11 3. Uredba o utvrđivanju RPP opština Južnog Pomoravlja „Službeni glasnik RS”, broj 83/10 4. Uredba o utvrđivanju RPP Timočke krajine (Borski i Zaječarski okrug) „Službeni glasnik RS”, broj 51/11 5. Uredba o utvrđivanju RPP za područje Šumadijskog, Pomoravskog, Raškog i Rasinskog upravnog okruga „Službeni glasnik RS”, broj 39/14 6. Uredba o utvrđivanju RPP za područje Nišavskog, Topličkog i Pirotskog upravnog okruga „Službeni glasnik RS”, broj 01/13 7. Uredba o utvrđivanju RPP za područje Zlatiborskog i Moravičkog upravnog okruga „Službeni glasnik RS”, broj 01/13 8. Uredba o utvrđivanju RPP za područje Podunavskog i Braničevskog upravnog okruga „Službeni glasnik RS”, broj 08/15 9. Uredba o utvrđivanju RPP za područje Kolubarskog i Mačvanskog upravnog okruga „Službeni glasnik RS”, broj 11/15 PI RPP Doneti PI RPP 10. Odluka o donošenju PI RPP AP Vojvodine 2013-2017. godine „Službeni list APV”, broj 22/13 11. Uredba o utvrđivanju PI RPP opština Južnog Pomoravlja za period do 2018. godine „Službeni glasnik RS”, broj 4/15 12. Uredba o utvrđivanju PI RPP Timočke krajine za period do 2018. godine „Službeni glasnik RS”, broj 17/15 13. Uredba o utvrđivanju PI RPP za područje Zlatiborskog i Moravičkog upravnog okruga za period od 2015. do 2020. godine „Službeni glasnik RS”, broj 92/15 14. Uredba o utvrđivanju PI RPP za područje Nišavskog, Topličkog i Pirotskog upravnog okruga za period od 2015. do 2020. godine „Službeni glasnik RS”, broj 89/15 15. Uredba o utvrđivanju PI RPP za područje Podunavskog i Braničevskog upravnog okruga za period od 2016. do 2020. godine „Službeni glasnik RS”, broj 64/16 16. Uredba o utvrđivanju PI RPP za područje Kolubarskog i Mačvanskog upravnog okruga za period od 2016. do 2020. godine Usvojen 7. decembra 2016. godine 17. Uredba o utvrđivanju PI RPP za područje Šumadijskog, Pomoravskog, Raškog i Rasinskog upravnog okruga za period od 2016. do 2020. godine Usvojen 12. decembra 2016. godine

U skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji doneto je ili je u toku izrada 79 prostornih planova područja posebne namene (tabela V-2). Za 22 prostorna plana područja posebne namene iz tabele V-2 (19 donetih i tri čija je izrada u toku) utvrđen je prioritet izrade u propozicijama iz PPRS 2010-2020, glava VII. „KA OSTVARENJU PLANA”, odeljak 1. „Mere i instrumenti za sprovođenje plana, pododeljak“, pododeljak 1.1. „Obaveze i smernice za plansku razradu” (tabela 51), tako da je od 30 predviđenih prioriteta najveći deo realizovan.

Prostorni planovi područja posebne namene iz tabele V-2 prikazani su u grafičkom prilogu 2. Pregled regionalnih i prostornih planova područja posebne namene za zaštićena područja.

Tabela V-2: Pokrivenost teritorije Republike Srbije prostornim planovima područja posebne namene (u daljem tekstu: PPPPN)

Red. broj Prostorni plan područja posebne namene (PPPPN)(*) prioritet do 2014. iz PPRS 2010-2020. Objavljen PPPPN PPPPN za zaštićena i turistička područja Doneti PPPPN za zaštićena područja prirodnih vrednosti 1. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN Fruške gore do 2022. godine „Službeni list APV”, broj 10/16 2. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode Deliblatska peščara „Službeni list APV”, broj 8/06 3. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode Obedska Bara „Službeni list APV”, broj 8/06 4. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Stari Begej-Carska bara” „Službeni list APV”, broj 8/09 5. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Zasavica“ (*) „Službeni glasnik RS”, broj 66/11 6. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Gornje Podunavlje” (*) „Službeni list APV”, broj 3/12 7. Odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Koviljsko-Petrovaradinski rit” (*) „Službeni list APV”, broj 3/12 8. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN multifunkcionalnog ekološkog koridora Tise „Službeni list APV”, broj 14/15 9. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN „Subotičke pustare i jezera“ „Službeni list APV”, broj 10/16 10. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Titelski breg” „Službeni list APV”, broj 10/16 11. Uredba o utvrđivanju PPPPN Predela izuzetnih odlika Avala – Kosmaj „Službeni glasnik RS”, broj 146/14 12. Uredba o utvrđivanju PPPPN Radan planine (*) „Službeni glasnik RS”, broj 110/14 13. Uredba o utvrđivanju PPPPN prirodnog dobra Beljanica-Kučaj (*) „Službeni glasnik RS”, broj 98/14 14. Uredba o utvrđivanju PPPPN Nacionalnog parka „Đerdap” (*) „Službeni glasnik RS”, broj 43/13 15. Uredba o utvrđivanju PPPPN Specijalnog rezervata prirode Suva planina (*) „Službeni glasnik RS”, broj 55/12 16. Uredba o utvrđivanju PPPPN Nacionalnog parka „Tara” (*) „Službeni glasnik RS”, broj 100/10 17. Uredba o utvrđivanju PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Uvac“ (*) „Službeni glasnik RS”, broj 83/10 18. Uredba o utvrđivanju PPPPN Nacionalnog parka Kopaonik „Službeni glasnik RS”, broj 89/16 19. Uredba o utvrđivanju PPPPN Parka prirode Golija „Službeni glasnik RS”, broj 16/09 20. Uredba o utvrđivanju PPPPN Parka prirode i turističke regije Stara planina „Službeni glasnik RS”, broj 115/08 21. Uredba o utvrđivanju PPPPN Vlasina „Službeni glasnik RS”, broj 133/04 Izrada PPPPN za zaštićena područja prirodnih vrednosti u toku 22. PPPPN Specijalnog rezervata prirode Slano Kopovo 23. PPPPN zaštićenih prirodnih dobara Okanj bara i Rusanda 24. PPPPN Nacionalnog parka Fruška gora 25. PPPPN Predela izuzetnih odlika Karaš – Nera Doneti PPPPN za područja / kulturne predele nepokretnih kulturnih dobara 26. Uredba o utvrđivanju PPPPN arheološkog nalazišta Romulijana-Gamzigrad „Službeni glasnik RS”, broj 131/04 27. Uredba o utvrđivanju PPPPN prostorne kulturno-istorijske celine Stari Ras sa Sopoćanima (*) „Službeni glasnik RS”, broj 47/12 28. Uredba o utvrđivanju PPPPN arheološkog nalazišta Viminacijum „Službeni glasnik RS”, broj 14/15 29. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN kulturnog predela Bač „Službeni list APV”, broj 14/15 Izrada PPPPN za područja / kulturne predele nepokretnih kulturnih dobara u toku 30. PPPPN kulturnog predela Sremski Karlovci PPPPN za područja izvorišta regionalnih sistema vodosnabdevanja Doneti PPPPN 31. Uredba o prostornom planu područja sliva akumulacije „Bogovina” „Službeni glasnik RS”, broj 43/99 32. Uredba o utvrđivanju prostornog plana područja izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav” „Službeni glasnik RS”, broj 131/04 33. Uredba o utvrđivanju PPPPN sliva akumulacije „Stuborovni” „Službeni glasnik RS”, broj 20/09 34. Uredba o utvrđivanju PPPPN sliva akumulacije „Bovan” „Službeni glasnik RS”, broj 14/09 35. Uredba o utvrđivanju PPPPN slivnog područja akumulacije „Ključ” (*) „Službeni glasnik RS”, broj 55/10 36. Uredba o utvrđivanju PPPPN sliva akumulacije „Ćelije” (*) „Službeni glasnik RS”, broj 95/15 37. Uredba o utvrđivanju PPPPN sliva akumulacije „Selova“ (*) „Službeni glasnik RS”, broj 11/15 38. Uredba o utvrđivanju PPPPN sliva akumulacije „Grlište” (*) „Službeni glasnik RS”, broj 95/15 Izrada PPPPN u toku 39. PPPPN sliva akumulacije Gruža 40. PPPPN sistema za navodnjavanje Srema 41. PPPPN sistema za vodosnabdevanje Istočni Srem 42. PPPPN izvorišta vodosnabdevanja Jelašnica PPPPN za područja obimne eksploatacije mineralnih sirovina Donet PPPPN 43. Uredba o utvrđivanju PPPPN Kostolačkog ugljenog basena (*) „Službeni glasnik RS”, broj 1/13 44. Uredba o utvrđivanju PPPPN eksploatacije Kolubarskog lignitskog basena „Službeni glasnik RS”, br. 122/08 i 93/11 Izrada PPPPN u toku 45. Izmene i dopune PPPPN eksploatacije Kolubarskog lignitskog basena 46. PPPPN Borskog i Majdanpečkog rudarskog basena (*) PPPPN za područja infrastrukturnih koridora Doneti PPPPN za saobraćajne infrastrukturne koridore 47. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora granica Hrvatske – Beograd (Dobanovci) „Službeni glasnik RS”, br. 69/03 i 147/14 48. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora autoputa E-75 Subotica-Beograd (Batajnica) „Službeni glasnik RS”, br. 69/03, 36/10, 143/14 i 81/2015 49. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora Niš-granica Republike Makedonije „Službeni glasnik RS”, br. 77/02 i 127/14 50. Uredba o utvrđivanju PPPPN graničnog prelaza Preševo sa elementima regulacionog plana „Službeni glasnik RS”, broj 26/02 51. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora autoputa E-75, deonica Beograd-Niš „Službeni glasnik RS”, br. 69/03 i 121/14 52. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora Niš-granica Bugarske „Službeni glasnik RS”, broj 86/09 53. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora Beograd- Južni Jadran, deonica Beograd-Požega „Službeni glasnik RS”, br. 37/06 i 31/10 54. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate – Preljina „Službeni glasnik RS”, broj 98/13 55. Uredba o utvrđivanju PPPPN međunarodnog vodnog puta E-80 – Dunav (Panevropski koridor 7) (*) „Službeni glasnik RS”, broj 14/15 56. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora državnog puta I reda br. 21 Novi Sad-Ruma-Šabac i državnog puta I reda br. 19 Šabac-Loznica (*) „Službeni glasnik RS”, broj 40/11 57. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Valjevo – Loznica „Službeni glasnik RS”, broj 1/13 Izrada PPPPN za saobraćajne infrastrukturne koridore u toku 58. PPPPN infrastrukturnog koridora auto-puta E-80, deonica Niš-Merdare 59. PPPPN infrastrukturnog koridora Beograd-JužniJadran, deonicaPožega-Boljare (granica sa Crnom Gorom) (E-763) 60. PPPPN mreže koridora saobraćajne infrastrukture na osnovnom pravcu državnog puta I reda br. 24 Subotica-Zrenjanin-Kovin (*) 61. PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Beograd – Subotica – državna granica (Kelebija) 62. PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Stalać-Đunis Doneti PPPPN za energetske infrastrukturne koridore 63. Odluka o donošenju PPPPN za infrastrukturni koridor za dalekovod 2x400kV TS „Pančevo 2” – granica Rumunije „Službeni list APV”, broj 3/12 64. Uredba o utvrđivanju PPPPN transnacionalnog gasovoda Južni tok kroz Srbiju“ „Službeni glasnik RS”, br. 119/12 i 98/13 65. Uredba o utvrđivanju PPPPN sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor-Novi Sad-Pančevo-Beograd-Smederevo-Jagodina-Niš) (*) „Službeni glasnik RS”, broj 19/11 66. Pokrajinska skupštinska odluka o donošenju PPPPN infrastrukturnog koridora naftovoda od sabirno otpremne stanice Turija sever do rafinerije Novi Sad, sa elementima detaljne regulacije „Službeni list APV”, broj 14/15 67. Uredba o utvrđivanju PPPPN sistema hidroelektrana na Ibru (*) „Službeni glasnik RS”, broj 58/12 68. Uredba o utvrđivanju PPPPN hidroelektrana Brodarevo 1 i 2 na reci Lim „Službeni glasnik RS”, broj 49/12 69. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora visokonaponskog dalekovoda 2×110 kV Kraljevo 3 – Novi Pazar 1 „Službeni glasnik RS”, broj 61/16 70. Uredba o utvrđivanju PPPPN za infrastrukturni koridor visokonaponskog dalekovoda 110 kV broj 113/x od TS Niš 1 do Vrle 3 „Službeni glasnik RS”, broj 93/16 71. Uredba o utvrđivanju PPPPN infrastrukturnog koridora magistralnog gasovoda Niš-Dimitrovgrad sa elementima detaljne regulacije Usvojen 7. decembra 2016. godine Izrada PPPPN za energetske infrastrukturne koridore u toku 72. PPPPN infrastrukturnog koridora visokonaponskog dalekovoda interkonekcije 2×400 kV Republika Srbija (Bajina Bašta) – granica Crne Gore – granica Bosne i Hercegovine 73. PPPPN infrastrukturnog koridora transportnog gasovoda SGS Tilva-Bela Crkva sa elementima detaljne regulacije 74. PPPPN infrastrukturnog koridora transportnog gasovoda Sremska Mitrovica-Šid sa elementima detaljne regulacije 75. PPPPN za deo razvodnog gasovoda RG 11-02 Leskovac-Vranje, deonica od blok stanice Velika Kopašnica do granice područja opštine Vladičin Han i grada Vranja 76. PPPPN sistema reverzbilnih HE Bistrica i Potpeć (*) Doneti PPPPN za realizaciju projekata od značaja za Republiku Srbiju 77. Uredba o utvrđivanju PPPPN uređenja dela priobalja grada Beograda – područje priobalja reke Save za projekat „Beograd na vodi” „Službeni glasnik RS”, broj 7/15 78. Uredba o utvrđivanju PPPPN za regionalni centar za obuku jedinica za multinacionalne operacije – baza Jug Usvojen 7. decembra 2016. godine

Prostorni planovi jedinica lokalne samouprave doneti su za celokupne teritorije četiri statistička regiona u Republici Srbiji – Vojvodinu, Beograd, Šumadiju i Zapadnu Srbiju, Južnu i Istočnu Srbiju.

PRIPREMA NOVE GENERACIJE PLANSKIH DOKUMENATA ZAPERIOD DO 2020. GODINE

U fazi I izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020. dostavljen je upit nadležnim institucijama po tematskim oblastima PPRS 2010-2020. u tabelarnom obliku o potrebi izrade prostornih planova područja posebne namene za pripremu i realizaciju detaljno razrađenih strateških prioriteta i planskih rešenja iz njihove nadležnosti.

Predlozi za pripremu nove generacije planskih dokumenata usaglašeni su sa nadležnim institucijama kroz faze II-IV izrade Programa implementacije PPRS 2016-2020.

Pored izrade prostornih planova područja posebne namene, predlozi obuhvataju i izradu novog Prostornog plana Republike Srbije i nove generacije regionalnih prostornih planova sa programima njihove implementacije, kojima ističe horizont važenja do 2020. ili 2021. godine. Ovi predlozi su pripremljeni na osnovu konsultacija obavljenih sa ministarstvom nadležnim za prostorno planiranje.

U tabeli V-3 ovog odeljka dat je pregled nove generacije planskih dokumenata čija izrada treba da se završi ili započne u periodu do 2020. godine.

Nova generacija planskih dokumenata iz tabele V-3 ovog odeljka prikazana je u grafičkim prilozima 3. Pregled PPPPN za infrastrukturne sisteme, priprema nove generacije planskih dokumenata do 2020. godine i 4. Pregled PPPPN za zaštićena područja, priprema nove generacije planskih dokumenata do 2020. godine.

Prostorni planovi područja posebne namene iz tabele V-3 ovog odeljka, pod rednim brojem 12, 13, 16, 22, 29, 30, 32, 36, 43, 59, 62, 63, i 64. nisu mogli da se prostorno identifikuju i prikažu na grafičkim prilozima 3. Pregled regionalnih i PPPPN za infrastrukturne sisteme, priprema nove generacije planskih dokumenata do 2020. godine i 4. Pregled regionalnih i PPPPN za zaštićena područja, priprema nove generacije planskih dokumenata do 2020. godine.

Pored navedenih prostornih planova, u vremenskom horizontu ovog programa očekuje se i izrada Regionalnog prostornog plana za teritorijalnu celinu opština Kosovska Mitrovica (severni deo), Zvečan, Leposavić i Zubin Potok, koji nije urađen na osnovu donete odluke o njegovoj izradi 2011. godine.

Tabela V-3: Priprema nove generacije dokumenata prostornog planiranja do 2020. godine

Red. broj Naziv prostornog plana Odgovornost (O) i Učesnici (U) u izvršenju Rok izvršenja Državni i regionalni prostorni planovi i programi implementacije 1. Izrada Prostornog plana Republike Srbije od 2020. do 2030. godine: izrada studija (I faza) i planskog dokumenta (II faza) MGSI O: MGSIU: ministarstva 2017-2020. 2. Izrada nove generacije regionalnih prostornih planova MGSI O: MGSI, PSUGZŽSU: ministarstva, pokrajinski sekretarijati, regionalne organizacije, JLS 2019-2020. 3. Izrada nove generacije programa implementacije regionalnih prostornih planova MGSI O: MGSI, PSUGZŽSU: ministarstva, pokrajinski sekretarijati, regionalne organizacije, JLS 2017-2020. Prostorni planovi područja posebne namene (PPPPN) PPPPN za zaštićena i turistička područja 4. Izrada PPPPN Nacionalnog parka „Kopaonik” sa detaljnom razradom skijališta od 2019. do 2030. godine JPSkS O: MGSIU: JPSkS, MTTT, MPZŽS, ZZPS, RZZSK, ZZSK Kraljevo i Niš, JP NP Kopaonik, JLS 2017-2019. 5. Izrada PPPPN Parka prirode i turističke destinacije „Stara planina” sa detaljnom razradom skijališta od 2019. do 2030. godine JPSkS O: MGSIU: JPSkS, MTTT, MPZŽS, ZZPS, JP Stara planina, RZZSK, ZZSKNi, JLS 2017-2019. 6. Izrada Prostornog plana opštine Štrpce sa regulacionom razradom skijališta i turističkih kompleksa – deo primarne turističke destinacije Šar-planina JPSkS O: MGSI, KKiMU: JPSkS, MTTT, MPZŽS, ZZPS, JP NP Šar-planina, JLS 2017-2018. 7. Izmene i dopune PPPPN Nacionalnog parka „Đerdap” ZZPS O: MGSI, MPZŽS, MTTT, MKI U: ZZPS, RZZSK, PZZP, ZZSK Smederevo i Niš, JP NP Đerdap 2017-2018. 8. Izmene i dopune PPPPN Nacionalnog parka „Tara” ZZPS O: MGSI, MPZŽS, MTTT, MKIU: ZZPS, RZZSK, ZZSKKv, JP NP Tara 2017-2018. 9. Završetak izrade PPPPN Nacionalnog parka „Fruška Gora” ZZPS, PZZP O: PSUGZŽSU: RZZSK, PZZP, PZZSK, ZZSKSM, ZZSKNS, JP NP Fruška Gora 2016-2017. 10. Izrada PPPPN Parka prirode „Mokra Gora” ZZPS O:MGSI, MPZŽS, MTTT, MKIU: ZZPS, RZZSK, ZZSKKv, JP PP Mokra Gora 2017-2020. 11. Izrada PPPPN Predela izuzetnih odlika „Tršić-Tronoša-kulturni predeo” sa Studijom karaktera predela ZZPS O:MGSI, MPZŽS, MKIU: ZZPS, RZZSK, ZZSKVa 2017-2020. 12. Izrada PPPPN Specijalnog rezervata prirode „Jerma“ MGSI O:MGSIU: ZZPS 2016. 13. Izrada PPPPN Predela izuzetnih odlika „Ovčarsko-kablarska klisura“ MGSI O:MGSIU: ZZPS 2016. 14. Završetak izrade PPPPN Predela izuzetnih odlika „Karaš – Nera” PSUGZŽS O: PSUGZŽSU: PZZP, RZZSK, PZSKNS, ZZSKPa 2016-2017. 15. Izrada PPPPN Parka prirode „Potamišje” sa Studijom karaktera predela PZZP O: PSUGZŽSU: PZZP 2017-2020. 16. Izrada PPPPN Parka prirode „Bosutske šume” sa Studijom karaktera predela PZZP O: PSUGZŽSU: PZZP, RZZSK, PZSKNS, ZZSKSM 2017-2020. 17. Završetak izrade PPPPN kulturnog predela „Sremski Karlovci” PZZP O: PSUGZŽSU: RZZSK, PZZP, ZZSKSM, ZZSKNS 2016-2017. 18. Izrada PPPPN Negotinsko vinogorje sa zaštićenim naseljima vinskih podruma negotinsme pivnice (Rajačke, Rogljevačke i Štubičke), arheološkim lokalitetima Šarkamen i Mokranjske stene RZZSK O:MGSI, MPZŽS, MKIU: RZZSK, ZZSK Niš, ZZPS 2017 – 2019. 19. Izrada PPPPN Manastira Studenica RZZSK O: MGSI, MPZŽS, MKI U: RZZSK, ZZPS 2017-2018. 20. Izmene i dopune PPPPN Stari Ras sa Sopoćanima RZZSK O: MGSI, MPZŽS, MKI U: RZZSK, ZZSK Kraljevo, ZZPS 2017-2018. 21. Izrada PPPPN Manstira Mileševa RZZSK O: MGSI, MKI, MPZŽSU: RZZSK, ZZSKKv, ZZPS 2020. 22. Izrada PPPPN arheološkog nalazišta Belo brdo u Vinči MGSI O: MGSIU: RZZSK 2016. PPPPN za područja izvorišta regionalnih sistema vodosnabdevanja i vodoprivredne infrastrukture 23. Završetak izrade PPPPN „Gruža” MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2016. 24. Izrada PPPPN „Jelašnica” Privredno društvo HE „Đerdap” d.o.o. Kladovo O: MGSI, MPZŽS – RDVU: Privredno društvo HE „Đerdap” d.o.o. Kladovo 2016. 25. Izrada PPPPN sliva akumulacije „Vrutci” MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2017. 26. Izrada PPPPN sliva akumulacije „Barje” MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2017. 27. Izrada PPPPN sliva akumulacije „Prvonek” MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDVU: Grad Užice 2016-2017. 28. Izmene i dopune PPPPN izvorišta vodosnabdevanja regionalnog podsistema „Rzav” MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2018. 29. Izrada PPPPN sliva Bele Reke i Studenice MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2018. 30. Izrada PPPPN za izvorišta podzemnih voda u dolini Velike Morave MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2020. 31. Izrada PPPPN za izvorišta podzemnih voda u Mačvi MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2020. 32. Izrada PPPPN za zone zaštite od velikih voda Kolubare i njenih pritoka MPZŽS – RDV O: MGSI, MPZŽS – RDV 2017. 33. Završetak izrade PPPPN sistema za navodnjavanje Srema MPZŽS – RDV, JVPVV O: PSUGZŽSU: JVPVV 2016-2017. 34. Završetak izrade PPPPN sistema za vodosnabdevanje „Istočni Srem“ MPZŽS – RDV, JVPVV O: PSUGZŽSU: JVPVV 2016-2017. 35. Izrada PPPPN hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav MPZŽS – RDV, JVPVV O: PSUGZŽSU: JVPVV 2019. 36. Izrada PPPPN sistema za prikupljanje, transport, i prečišćavanje otpadnih voda u slivu reke Save u regionu Srema MPZŽS – RDV, JVPVV O: PSUGZŽSU: JVPVV 2018. PPPPN za područja obimne eksploatacije mineralnih sirovina 37. Završetak Izmena i dopuna PPPPN područja eksploatacije Kolubarskog lignitskog basena EPS O: MGSIU: EPS, MPZŽS 2016-2017. 38. Izrada PPPPN Kolubarskog ugljonosnog basena EPS O: MGSIU: EPS, MPZŽS 2020. 39. Izmene i dopune PPPPN Kostolačkog ugljenog basena EPS O: MGSIU: EPS, MPZŽS 2016-2017. 40. Izmene i dopune PPPPN Kostolačkog ugljenog basena EPS O: MGSIU: EPS, MPZŽS 2017-2018. 41. Izmene i dopune PPPPN Kostolačkog ugljenog basena EPS O: MGSIU: EPS, MPZŽS 2020. 42. Izrada PPPPN za novi rudnik Kovin i energetski objekat – TE TO NIS O: PSUGZŽSU: NIS 2018. 43. Izrada PPPPN za rudnik Aleksinac i energetski objekat TE NIS O: MGSIU: NIS 2018. PPPPN za infrastrukturne koridoreTransgranični koridor 44. Izrada PPPPN za sistem hidroelektrana na Srednjoj Drini Ministarstvo privrede O: MGSI, MPUGE RSp, MRE, EPS 2016-2017. U skladu sa zapisnikom sa 7. sednice vlada RS i RSp (26.06.2015) 45. Izrada PPPPN za sistem hidoelektrana na Donjoj Drini Ministarstvo privrede O: MGSI, MPUGE RSp, MRE, EPS 2016-2017. U skladu sa zapisnikom sa 7. sednice vlada RS i RSp (26.06.2015). Saobraćajni infrastrukturni koridori 46. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora autoputa E-80, deonica Niš – Merdare JP PS, MGSI O: MGSIU: JP PS 2016-2017. 47. Izmene i dopune PPPPN infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate-Preljina MGSI O: MGSIU: JP PS 2016. 48. Izrada PPPPN infrastrukturnog Beograd – Južni Jadran, deonica Požega – Boljare (granica sa Crnom Gorom) (E-763) MGSI O: MGSIU: JP PS 2016-2020. 49. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora Požega-Užice-granica BiH JP PS O: MGSIU: JP PS 2017-2018. 50. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora Beograd-Vršac-granica Rumunije (koordinacija ili objedinjavanje izrade PPPPN za državni put i jednokolosečnu prugu ) JP PS O: MGSIU: JP PS, IŽS 2018-2020. 51. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Beograd-Subotica-državna granica (Kelebija) IŽS O: MGSIU: IŽS 2016-2017. 52. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Niš-Dimitrovgrad-granica Bugarske MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS 2016-2018. 53. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora železničke pruge Niš-Preševo-granica Makedonije MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS 2018-2020. 54. Izrada PPPPN za rekonstrukciju i modernizaciju jednokolosečne pruge Ruma-Šabac-Loznica-Brasina-granica BiH MGSI, „IŽS O: MGSIU: IŽS 2018-2020. 55. Izrada PPPPN za pruge i stanice železničkog čvora Beograd MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS 2018-2020. 56. Izrada PPPPN za rekonstrukciju i modernizaciju jednokolosečne pruge Beograd Centar – Pančevo – Vršac -granica Rumunije (koordinacija ili objedinjavanje izrade PPPPN za državni put i jednokolosečnu prugu ) MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS, JP PS 2018-2020. 57. Izrada PPPPN za rekonstrukciju i modernizaciju jednokolosečne pruge Lapovo – Kraljevo – Lešak – Kosovo Polje – Đeneral Janković – državna granica MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS 2018-2020. 58. Izrada PPPPN za rekonstrukciju i modernizaciju jednokolosečne pruge Stalać-Kraljevo-Požega MGSI, IŽS O: MGSIU: IŽS 2018-2020. 59. Izrada PPPPN nove luke u Beogradu sa slobodnom zonom MGSI O: MGSIU: JLS 2016. 60. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora gasovoda razvodnog gasovoda RG 09-04/2 Aleksandrovac – Kopaonik – Novi Pazar – Tutin JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2016 -2017. 61. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora razvodnog gasovoda RG 05-06 Beograd – Valjevo JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2017-2018. 62. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora gasne interkonekcije Srbija Rumunija (na teritoriji Republike Srbije) JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2018-2019. 63. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora gasovoda magistralnog gasovoda PSG Itebej – Pančevo – Beograd jug i skladišta prirodnog gasa Itebej JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2017-2018. 64. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora gasne interkonekcije Srbija Hrvatska (na teritoriji Republike Srbije), izlaz kod Bačkog Novog Sela (Hr: Sotin) JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2019-2020. 65. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora razvodnog gasovoda Zlatibor – Priboj – Prijepolje – Sjenica JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2019-2020. 66. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora razvodnog gasovoda Batočina – Niš JP Srbijagas O: MGSIU: JP Srbijagas 2020-2021. 67. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora transportnog gasovoda SGS Tilva-Bela Crkva JP Srbijagas O: PUGZŽSU: JP Srbijagas 2016. 68. Izrada PPPPN infrastrukturnog koridora transportnog gasovoda Sremska Mitrovica-Šid JP Srbijagas O: PUGZŽSU: JP Srbijagas 2016. 69. Izrada PPPPN za izgradnju infrastrukturnog koridora DV 2x400kV Bajina Bašta – Obrenovac EMS O:MGSIU: EMS 2018. 70. Izrada PPPPN za izgradnju infrastrukturnog koridora visokonaponskog dalekovoda interkonekcija 2x400kV Republika Srbija (Bajina Bašta) – granica Crne Gore – granica Bosne i Hercegovine EMS O:MGSIU: EMS 2016-2017. 71. Izrada PPPPN sistema hidroelektrana na Velikoj Moravi EPS O: MGSI U: EPS, MPZŽS 2020. 72. Izrada PPPPN sistema RHE „Bistrica” i HE „Potpeć” EPS O: MGSI U: EPS, MPZŽS 2020.

VI. SMERNICE ZA REALIZACIJU

INFORMACIONOG SISTEMA O PROSTORNOM RAZVOJU

INFORMACIONI SISTEM PROSTORNOG PLANIRANJA

Program implementacije PPRS 2010-2015. predviđa uspostavljanje informacionog sistema zasnovanog na GIS-tehnologiji sa ciljem praćenje i ocenjivanje sprovođenja plana. Informacioni sistem će doprineti jednostavnijem i efikasnijem upravljanju kompleksnim skupom različitih podataka čime će se unaprediti proces donošenja adekvatnih odluka, primene mera i realizacije aktivnosti sa ciljem uravnoteženog i kontrolisanog prostornog razvoja Republike Srbije. Time će se istovremeno unaprediti sistem prostornog planiranja u Republici Srbiji prilagođavanjem i jačanjem institucionalno-organizacionih kapaciteta u svrhu primene savremenih informacionih tehnologija. Program implementacije PPRS 2010-2015. ukazuje na značaj primene niza međunarodnih, kao i stvaranje i prilagođavanje brojnih lokalnih standarda.

Jedan od osnovnih ciljeva uspostavljanja Informacionog sistema prostornog planiranja (u daljem tekstu: ISPP) je doprinos formiranju infrastrukture prostornih podataka u domenu prostornog planiranja, čime se stvaraju uslovi za integraciju tehnologija, prostornih podataka, brojnih korisnika i dr, a koji su neophodni za aktivnu ulogu planera u budućem planskom procesu.

Programom implementacije PPRS 2010-2015. definisani su sledeći ciljevi uspostavljanja ISPP:

razvoj instrumenta podrške izradi, praćenju, oceni i reviziji planova različitih hijerarhijskih nivoa (regionalnih prostornih planova, prostornih planova područja posebne namene i prostornih planova jedinica lokalnih samouprava) i stvaranje uslova za njihovo jednostavno usklađivanje sa izradom novog Prostornog plana Republike Srbije, kao i promenama u domenu zakonskih osnova;

uvođenje standarda u tehnologiju izrade i sadržaj planskih dokumenata, čime se omogućuje formiranje jedinstvene baze prostornih podataka, primena analitičkih GIS alata i povezivanje sa sektorskim bazama podataka;

primena metoda simulacije i scenarija razvoja, kako bi se preduzele odgovarajuće aktivnosti i prilagođena rešenja, kako bi se olakšalo poređenje i izbor najpovoljnijih za budući razvoj;

podrška stvaranju odgovarajuće politike planskog upravljanja prostornim razvojem Republike Srbije, praćenje usklađenosti sa drugim razvojnim politikama i stvaranje optimalnih uslova za sprečavanje pojave konfliktnih ili međusobno neusklađenih sektorskih ciljeva razvoja; i

jačanje kapaciteta sistema prostornog planiranja, njegove institucionalno-organizacione osnove i ljudskih resursa.

Razvoj informacionog sistema podrazumevaće primenu različitih međunarodnih, evropskih, regionalnih i lokalnih principa, pravila i preporuka u cilju stvaranja odgovarajućih tehničko-tehnoloških i institucionalno-organizacionih uslova njegove uspešne realizacije. U tom smislu razvoj sistema baziraće se na:

aktuelnim standardima u oblasti (geo)infromacionih tehnologija, standardima Open Geospatial Consortium (OGC), World Wide Web Consortium (W3C) i dr;

implementacionim pravilima i specifikacijama podataka Programa INSPIRE Evropske komisije;

rezultatima i preporukama Projekta Plan4All, pokrenutog u okviru Programa INSPIRE;

tehnološkim okvirom projekta razvoja Nacionalne infrastrukture geoprostornih podataka (NIGP) u Republici Srbiji, koji je u nadležnosti Republičkog geodetskog zavoda;

sektorskim informacionim sistemima u Republici Srbiji.

Uspešan razvoj informacionog sistema podrazumevaće određena usklađivanja postojećih organizacionih i pravnih rešenja sa ciljem optimalne iskorišćenosti kapaciteta GIS tehnologija. Jedan od najznačajnijih preduslova razvoja uspešnog informacionog sistema jesu ljudski resursi u smislu obezbeđivanja stručnog kadra i njegove konstantne edukacije i usavršavanja.

1.1. Zakonski osnov od značaja za ISPP

Informacioni sistem o stanju u prostoru Republike Srbije (Informacioni sistem o prostornom razvoju) je informacioni sistem na nacionalnom nivou u kome se prati stanje prostornog razvoja i stepen realizacije planskih rešenja.

Razvoj informacionog sistema u oblasti prostornog uređenja i planiranja u Republici Srbiji ima osnov u:

Zakonu o planiranju i izgradnji;

Pravilniku o sadržini i načinu vođenja i održavanja Centralnog registra planskih dokumenata, informacionog sistema o stanju u prostoru i lokalnog informacionog sistema i digitalnom formatu dostavljanja planskih dokumenata („Službenom glasniku RS”, broj 33/15, u daljem tekstu: Pravilnik o Registru),

Zakonu o PPRS 2010-2020. godine.

Pored ovih, za uspostavljanje i razvoj ISPP posebno su relevantne odredbe Zakona o državnom premeru i katastru, kao i Strategije razvoja elektronske uprave u Republici Srbiji za period od 2015-2018. godine.

Suštinski, ISPP kao deo NIGP razvijaće se u skladu sa Direktivom INSPIRE (2007/2/EK) i srodnim dokumentima, zatim rezultatima i preporukama Programa ESPON, kao i drugim važećim, međunarodno prihvaćenim dokumentima.

1.2. Realizacija razvoja ISPP prema odredbama PI PPRS 2011-2015.

Program implementacije PPRS 2011-2015. predložio je izgradnju GIS-orijentisanog informacionog sistema (u daljem tekstu: IS) podrške za praćenje i ocenjivanje prostornog razvoja. Ovaj IS je trebalo da doprinese jednostavnijem upravljanju velikim brojem sektorskih podataka i informacija koje su potrebne za donošenje blagovremenih i merodavnih odluka po pitanju mera i aktivnosti neophodnih za uravnoteženi i kontrolisani prostorni razvoj Republike Srbije. Istovremeno uspostavljanjem ovog IS trebalo je da dođe i do unapređenja samog sistema prostornog planiranja u Republici Srbiji kroz razvoj njegovih institucionalno-organizacionih kapaciteta potrebnih za intenzivnu primenu savremenih informacionih tehnologija u radnom procesu. Konačno, akcionim planom ovaj IS je trebalo da evoluira u opšti informacioni sistem za planiranje i razvoj (IS PR) nakon četvorogodišnjeg perioda razvoja.

U prethodnom periodu formirano je više sektorskih, regionalnih i lokalnih informacionih sistema koji su postali dostupni preko mrežnih servisa. Generalno geoportali institucija i jedinica lokalnih samouprava nastaju kao posledica implementacije usluga elektronske uprave (E-uprava, E-government) i imaju za cilj da omoguće jednostavniji pristup javnosti javnim informacijama. U tom smislu se preko geoportala obezbeđuje pristup i omogućuje uvid u prostorno plansku dokumentaciju. Međutim činjenica je da su pristupi u formiranju i načinu funkcionisanja ovih portala i servisa vrlo različiti. Zakon o planiranju i izgradnji predvideo je formiranje lokalnih informacionih sistema o prostornom razvoju, ali implementacija kasni. Može se konstatovati da „krovni“ zakonodavni okvir za uspostavljanje informacionog sistema za praćenje i ocenjivanje prostornog razvoja postoji, ali da konkretna implementacije nije započela. Nisu doneti podzakonski akti kojim bi se uredio način formiranja i vođenja lokalnih informacionih sistema o prostornom razvoju.

1.3. Drugi IS od posebnog značaja za prostorno planiranje

Pored nacionalnog geoportala, u proteklom periodu počeli su sa radom brojni portali kojima je omogućen uvid i pristup u podatke i dokumenta od značaja za prostorno planiranje. U narednom periodu može se očekivati porast broja geoportala, a potom i mrežnih servisa koji će doprineti kvalitetnijem i bržem pristupu prostornim informacijama. Trenutno, najznačajniji portali i servisi su:

Inicijalni geoportal „geoSrbija”. Republički geodetski zavod započeo je inicijalne aktivnosti na uspostavljanju infrastrukture prostornih podataka u Republici Srbiji u skladu za evropskim inicijativama i tendencijama. „GeoSrbija” omogućava povezivanje i razmenu harmonizovanih prostornih podataka iz različitih izvora od različitih vlasnika i čini ih lako dostupnim putem interneta. Geoportal je značajno olakšao rad službama nadležnim za poslove prostornog i urbanističkog planiranja, obrađivačima planske dokumentacija, ali i građanima zainteresovanim za prostorne informacije. Korišćenje podataka sa geoportala „geoSrbija” u kombinaciji sa podacima iz katastra nepokretnosti (knweb) u velikoj meri je unapredio rad uprava i službi.

Centralni registar planskih dokumenata. Zakonom o planiranju i izgradnji u članu 43. predviđeno je da se svi planski dokumenti koji se donose u skladu sa zakonom evidentiraju u Centralnom registru planskih dokumenata (u daljem tekstu: Registar) i da će Registar voditi Republički geodetski zavod. Uloga i funkcionisanje Registra bliže su definisani Pravilnikom o Registru. Stanje planskih dokumenata u Registru prikazano je u četiri faze planskog procesa – „ u pripremi” (plan za koji je doneta odluka ili za koji je rani javni uvid u toku), „u izradi” (izrada nacrta plana u toku, ili je javni uvid u toku, ili je završen javni uvid, a prostorni plan još uvek nije usvojen), „važeći” (usvojen plan na snazi do isteka planskog horizonta) i „nevažeći” (plan koji je stavljen van snage ili kome je istekao planski horizont).

Pored navedenih, od posrednog značaja za prostorno planiranje jesu i sledeći sektorski IS: Vodoprivredni informacioni sistem (VIS), Geološki informacioni Sistem Srbije (GeolISS), GIS Zavoda za zaštitu prirode Srbije, GIS JP „Pošta Srbije”, Prostorni informacioni sistem za poljoprivredu (APV), Informacioni sistem Nacionalnog registara izvora zagađivanja (NRIZ) i drugi.

2. PROSTORNI PODACI ISPP

Sadržaj i struktura grafičkih priloga prostornih planova načelno su definisani zakonom i podzakonskim aktima o izradi planskih dokumenata. Međutim, u praksi se sreću različiti pristupu u implementaciji odredaba zakona i podzakonskih akata, što dovodi do neujednačenosti sadržaja i načina prikazivanja planskih rešenja na kartama prostornih planova, odnosno do neuporedivosti planskih rešenja. Konačan odabir skupova prostornih podataka, struktura karata i korišćena simbologija za prikaz sadržaja, predmet su subjektivnosti obrađivača planskih dokumenata, odnosno zahtevani su od strane subjekata planiranja iznetih tokom faze prikupljanja podataka, na javnom uvidu ili tokom konačnog mišljenja nadležnog ministarstva pred donošenje plana. Osnovni problem je u tome što nisu definisana pravila i standardi za prikupljanje, obradu i prikaz prostornih podataka na kartama prostornih planova.

Drugi problem je što podzakonskim aktima nisu definisana pravila za izradu digitalnih karata prostornih planova, posebno u pogledu: izvora digitalnih podataka, metodologije obrade, standarizovanje klasa geopodataka i njihovih atributa, topoloških pravila za vektorske podatke, simbologije prikazivanja sadržaja i dr. Jasno je, ipak, da mora postojati određena fleksibilnost, posebno kada su klase geopodataka i simbologija u pitanju, imajući u vidu konkretne predmete planskih dokumenata, nivoe detaljnosti i prezentacije i razmere prikaza. Međutim, uzimajući u obzir prihvatanje INSPIRE Direktive i donošenje nacionalnog zakona za ovu oblast biće neophodno podzakonskim aktima unaprediti postojeću metodologiju izrade prostornih planova uvođenjem sledećih principa:

digitalne karte prostornih planova radiće se u GIS tehnologiji;

izvori podataka biće referentne institucije čiji će se podaci koristiti preko mrežnih servisa;

vektorski podaci moraju striktno da poštuju topološka pravila.

Vektorski geopodaci koje će se proizvoditi za potrebe prostornih planova trebalo bi da zadovoljavaju sledeća osnovna pravila, koja moraju biti sastavni deo odgovarajućeg podzakonskog akta:

vektorski geopodaci su slojevi digitalne karte prostornog plana u državnom koordinatnom sistemu;

atributne tabele vektorskih geopodataka sadrže najmanje sledeće podatke: klasu, vrstu ili tip geoprostornih objekata i stanje (postojeće/planirano);

geoprostorni objekti iste klase, vrste ili tipa nalaze se u istom sloju;

geoprostorni objekti prikazuju se isključivo tačkom, linijom ili poligonom u zavisnosti od razmere prikaza, odnosno stepena generalizacije;

geoprostorni objekt ima jedinstven prikaz (npr. parcela je prikazana isključivo jednim poligonom, a put isključivo linijom);

poligoni u istom sloju dele zajedničku granicu ili sadrže zajedničku tačku, tako da nije dozvoljena pojava preklapanja ili međuprostora. Isto važi i za linijske pojave;

kod hijerarhijski organizovanih slojeva poligon jedne klase mora deliti sve granice sa poligonom druge klase (npr. administrativne granice, teritorijalne jedinice, zone). Isto pravilo važi u slučaju odnosa poligonalne i linijske klase, te za linijske pojave;

linijski objekti prikazuju se osom;

tačkasti objekti prikazuju se tačkom koja se nalazi u središtu pojave (centroid, težišna tačka);

tačkasta pojava/objekat mora pripadati linijskoj pojavi, ako se odnosi na infrastrukturne sisteme (trafostanica i dalekovod, optički kabl i ATC i slično), i drugo.

Kada su u pitanju klase geopodataka koje će se koristiti u izradi i vizuelizaciji planskih rešenja na digitalnim i analognim kartama, javljaju se određeni problemi u implementaciji INSPIRE Direktive. S obzirom da je ona fokusirana na ekološka pitanja i zaštitu životne sredine, razvijene su metodologije za prikupljanje prostornih podataka daljinskom detekcijom i njihovo klasifikovanje sa tog aspekta. Ova klasifikacija, poznatija kao CORINE, dugo se, u odsustvu adekvatnijih podataka, primenjuje u planerskoj praksi u Republici Srbiji, iako nije u potpunosti prilagođena potrebama (ni po sadržaju, ni po stepenu generalizacije, a ni po razmeri). Upravo iz ovog razloga u nekim nacionalnim okvirima razvijaju se posebne metode klasifikacije geopodataka o zemljišnom pokrivaču i korišćenju zemljišta za potrebe prostornog planiranja i politika upravljanja zemljištem uopšte. Takođe, i u okviru INSPIRE Direktive su aktuelni pokušaji da se razviju odgovarajuće klasifikacije zemljišta i načina korišćenja, koja bolje odgovaraju potrebama prostornog planiranja, kao što su Hierarchical INSPIRE Land Use Classification System (HILUCS) i Hierarchical Supplementary Regulation Code List (HSRCL). HILUCS tretira postojeću i planiranu namenu zemljišta (u skladu sa planskim dokumentima), a u vektorskom obliku se predstavlja poligonima. HSRCL je dopuna HILUCS i predstavlja uslove i režime korišćenja prostora, takođe iz planskih dokumenata, a u vektorskom obliku se prikazuje poligonima, linijama i tačkama. U svakom slučaju neophodno je domaću praksu usmeriti na zahteve INSPIRE Direktive, uz određena prilagođavanja konkretnim okvirima i potrebama prostornog planiranja u Republici Srbiji.

Na osnovu dosadašnjih iskustava u izradi GIS orijentisanih prostornih planova, može se konstatovati da je optimalno rešenje formiranje geobaza prostornih planova čiji je sadržaj prilagođen okvirnim smernicama datim u zakonu i podzakonskim aktima, odnosno konkretizovan prema predmetu planskog dokumenta. Struktura podataka neophodna za prostorne planove viših hijerarhijskih nivoa za čije donošenje je nadležna Vlada u suštini opredeljuje i strukturu baze prostornih podataka tih planova, i oni se svrstavaju u sledeće grupe vektorskih geopodataka, odnosno slojeva:

administrativni podaci: granice i površine teritorijalnih jedinica, planskog obuhvata, statističkih naselja i slično;

namena površina, privreda i turizam: podaci koji opisuju postojeću i planiranu opštu i posebnu namenu prostora;

infrastruktura: skup podataka o objektima, mrežama i sistemima infrastrukture;

zaštita i režimi korišćenja prostora.

U Tabeli VI-1 ovog odeljka data je struktura baze prostornih podataka po temama i klasama podataka i njen minimalni sadržaj koji odgovara planskim dokumentima svih nivoa. Definisana je geometrija slojeva, minimalni skup atributa za svaki sloj, pokazatelj iz glave III. POKAZATELJI PROSTORNOG RAZVOJA ovog programa koji odgovara određenom sloju u bazi, kao i obavezne vrednosti atributa. Struktura podataka je u velikoj meri usaglašena sa temama koje zahteva INSPIRE Direktiva.

Sastavni deo geobaza prostornih planova su i rasterski slojevi, odnosno topografske karte koje su strukturirane u „katalog”, a najčešće u razmeri 1:50.000, 1:100.000 i 1:200.000, kao i drugi kartografski izvori, ortofoto snimci, analitički rasteri i drugo.

Tabela VI-1: Struktura i minimalni sadržaj baze prostornih podataka ISPP, po temama i klasama

Klasa podataka (Feature Dataset) – Teritorijalne i statističke jedinice i obuhvati planskih dokumenata

Sloj u bazi podataka Geometrija Pokazatelj Minimalniatributi Obavezna vrednost atributa Tema (INSPIRE) Administrativno-upravni okruzi / statističke oblasti Poligon 14, 15, 16, 23, 24, 25, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 56, 57, 58, 59, 60, 92 Naziv upravnog okrugaMatični broj upravnog okruga JLS Poligon 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 19, 20, 22, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 45, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 61, 62, 69 Naziv JLSMatični broj JLS Katastarske opštine Poligon Naziv katastarske opštineMatični broj katastarske opštineMatični broj JLS Naselja Poligon 1, 21, 22, 27, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 67, 81, 82 Naziv naseljaMatični broj naseljaMatični broj JLS Obuhvati planskih dokumenata – Granica prostornog plana Poligon Vrsta planskog dokumentaNačin sprovođenja RPP, PPPPN, PP JLSdirektno/indirektno

Klasa podataka (Feature Dataset)- Namena površina, korišćenje zemljišta, privreda i turizam

Sloj u bazi podataka Geometrija Pokazatelj Minimalniatributi Obavezna vrednost atributa HSRCL Tema (INSPIRE) Pojas razvoja Linija Osovina Rang -I reda/II reda/Međudržavne saradnje/Međuregionalne saradnje Privredni centri Tačka CentarRang -Regionalni polifunkcionalni/Regionalni industrijski/Lokalni industrijski Potencijalne aglomeracije Poligon Rang Primarna/Sekundarna Pokrivač zemljišta(CORINE Land Cover – CLC) Poligon 63, 70, 72, 73, 74, 76, 90 Kategorija Prema CLC kategorizaciji i odgovarajućem stepenu generalizacije (CLC nivo 1, CLC nivo 2 i/ili CLC nivo 3) Vodotoci Linija 65 Kategorija I/II reda Mineralne sirovine – koncesiona područja Poligon Koncesija Sirovina Eksploatacija/Istraživanje/Overene rezerve Turistička područja Poligon 95, 96, 97 Naziv Turistički centri Tačka Naziv Kategorija / Rang

Klasa podataka (Feature Dataset) – Infrastrukturni sistemi

Sloj u bazi podataka Geometrija Pokazatelj Minimalniatributi Obavezna vrednost atributa HSRCL Tema (INSPIRE) Granični prelazi Tačka 104? NazivVrstaStanje -Drumski/Železnički/Rečni/AerodromPostojeće / Planirano Železnička pruga Linija 29, 32, 71? KategorijaStanje Međunarodna/Regionalna/LokalnaPostojeće/Planirano Aerodrom Tačka 105 KategorijaStanje Sportski, Vojno-civilniPostojeće/Planirano Luka Tačka 102, 103 KategorijaStanje -Postojeće/Planirano EE Mreža (dalekovodi) Linija 35, 79, 80 NazivTipNaponStanje -Nadzemni/kablDV 400kV/220kV/110kV/35kV/20kVPostojeće/Planirano EE objekti Tačka 35, 79, 80 NazivNaponTipStanje -400kV/h, 220kV/h, 110kV/h, 35kV/h, 20kV/hHE/MHE/TSPostojeće/Planirano Gasovod – mreža Linija 79, 80 KategorijaStanje -Postojeće/Planirano Gasovod – objekti Tačka 79, 80 Tip GMRS, GRČ, PPS, BS .. Izvorišta vodosnabdevanja Poligon 65, 66 KategorijaStanje Izvorište površinskih/podzemnih vodaPostojeće/Planirano Akumulacije za vodosnabdevanje Poligon 75 Naziv Status -Planirane/Postojeće Mreža ViK Linija 33, 34, 67, 68 TipKategorijaStanje Vodovod / Kanalizacioni kolektorMagistralni / Regionalni / LokalniPostojeće/Planirano Objekti ViK Tačka 33, 34, 67, 68 NazivTipStanje -PPV/ PPOV / R / CS / PS ..Postojeće / Planirano EK mreža Linija 36 TipStanje Optički kabl, koaksijalni vod, RR vezaPostojeće / Planirano EK objekti Tačka 36 TipStanje Komutacioni čvor / MPAN / IPAN / Bazna stanica mobilne telefonije / Pošta Postojeće / Planirano Komunalna infrastruktura Tačka 86, 87, 88, 89 TipStanje Regionalna sanitarna deponija / Transfer stanicaPostojeće / Planirano

Klasa podataka (Feature Dataset)-Zaštita prostora i režimi korišćenja

Sloj u bazi podataka Geometrija Pokazatelj Minimalniatributi Obavezna vrednost atributa HSRCL Tema (INSPIRE) Zaštićena prirodna dobra Poligon 90, 91, 94 Naziv VrstaRežim zaštite prirodeStanje Svetska baština -NP/PP/SRP/PIO/Zaštićena okolina NKDI stepen/II stepen/III stepen Postojeće/U postupku zaštite/Predviđeno za zaštituLista Svetske baštine/Preliminarna lista za upis u Svetsku baštinu Zone zaštite izvorišta vodosnabdevanja Poligon 75 Tip izvorištaZona zaštite Površinska akumulacija/izvor/Podzemni izvorZona I/Zona II/Zona III Zone zaštite Poligon 83, 84, 85 Vrsta zaštiteStanje Erozija/Poplave/Klizište/SeizmikaPostojeće/Planirano Kategorije životne sredine Tačka/poligon Kategorija Izuzetno zagađena/Zagađena i degradirana/Ugrožena/Pretežno kvalitetna/Kvalitetna

3. PREPORUKE ZA RAZVOJ ISPP U SUSRET USPOSTAVLJANJU NIGP

Uspostavljanje NIGP u Republici Srbiji je proces koji će trajati više godina, te se njegova puna funkcionalnost u domenu prostornog planiranja i upravljanja prostornim razvojem može očekivati u vremenskom horizontu novog Prostornog plana Republike Srbije za pdriod od 2020. do 2030. godine Međutim, važno je razvijati sektorske, regionalne i posebno lokalne informacione sisteme na principima i tehnologijama koji će biti primenjivani u NIGP. U tom smislu bi uspostavljanje ISPP, kao segmenta NIGP zasnovanog na planskoj dokumentaciji za čije donošenje je nadležna Vlada, trebalo da započne što je pre moguće. ISPP treba uspostaviti i razvijati poštujući sledeće principe, preporuke i smernice:

ISPP je sistem zasnovan na GIS tehnologijima i funkcionisaće preko mrežnih (internet) servisa koji će omogućiti: pronalaženje, pregled, preuzimanje, transformacije (skupova geopodataka radi postizanja interoperabilnosti) i pristup drugim mrežnim servisima;

ISPP kao element NIGP treba da čine: metapodaci, skupovi i servisi geoprostornih podataka, mrežni servisi i tehnologije, sporazumi o deljenju, pristupu i korišćenju geopodataka, kao i mehanizmi koordinacije i praćenja procesa i postupaka u proizvodnji, prikupljanju, prikazu i razmeni prostornih podataka;

subjekti ISPP biće organi/institucije koji su nadležni za prikupljanje i održavanje geopodataka iz domena prostornog planiranja, odnosno koji u obavljanju poslova iz svoje nadležnosti koriste te geopodatke, kao i obrađivači planske dokumentacije. Za prostorne planove koje donosi Vlada ključnu ulogu imaće ministarstvo nadležno za poslove prostornog planiranja;

prostorni podaci ISPP sadržaće metapodatke o: usklađenosti skupova geopodataka sa implementacionim pravilima za interoperabilnost (koja obezbeđuju doslednost između elemenata informacija koji se odnose na istu lokaciju ili između elemenata informacija koji se odnose na isti objekat predstavljen u različitim razmerama); uslovima pristupa i korišćenja skupova i servisa geopodataka; kvalitetu i ažurnosti skupova geopodataka; subjektu koji je odgovoran za upravljanje, održavanje i distribuciju skupova i servisa geopodataka; ograničenjima javnog pristupa i razlozima tih ograničenja;

preduslov za funkcionisanje ISPP jeste utvrđivanje uslova pristupa, razmene i korišćenja skupova i servisa geopodataka.

Uzimajući u obzir proceduru donošenja planskih dokumenata koja podrazumeva transparentnost i participaciju širokog kruga subjekata i javnosti, doneti planovi predstavljaju najrelevantniji izvori geopodataka za ISPP. Vektorski podaci iz referalnih karata prostornih planova predstavljaju osnovni izvor geopodataka za ISPP, odnosno za NIGP. Logično je da ISPP kao segment NIGP preuzme obavezu za upravljanje podacima o planiranoj nameni, režimima zaštite i korišćenja prostora.

ISPP treba da preko mrežnih servisa (geoportali, web-gis servisi) integriše različite izvore geopodataka relevantnih za izradu prostornih planova iz sektorskih, regionalnih i lokalnih informacionih sistema.

Uspostavljanje ISPP treba da unapredi metodologiju izrade planskih dokumenata i minimizuje mogućnost greške usled korišćenja neažurnih ili nerelevantnih podataka. Tehnološko unapređenje metodologije rada podrazumevaće izradu vektorskih elemenata karata prostornih planova upotrebom mrežnih portala i servisa. Predlog je da se obrađivaču planskog dokumenta omogući da formuliše planska rešenja preko odgovarajućeg portala ministarstva nadležnog za poslove prostornog planiranja, koji će koristiti mrežne servise za prikaz ažurnih geopodataka iz sektorskih, regionalnih i lokalnih informacionih sistema.

Takođe važno unapređenje metodologije izrade prostornih planova koje donose mrežne tehnologije ogleda se u korišćenju različitih geopodataka iz kategorije „open-data“ (slobodno dostupni podaci bez ograničenja autorskih, ili drugih mehanizama kontrole), kao i geopodataka koji su rezultat prostornih analiza. Mrežni servisi koji omogućuju jednostavne i napredne prostorne analize upotrebom GIS alata već su komercijalno dostupni.

Najveća prednost korišćenja mrežnih GIS servisa ostvaruje se, ipak, u domenu praćenja i izveštavanja o prostornom razvoju. Koncept se zasniva na ažurnoj planskoj dokumentaciji i razvijenom sistemu pokazatelja prostornog razvoja koji se prikupljaju i prate kroz izradu, izmenu i dopunu ili razradu planskog dokumenta.

3.1. Akcioni plan za uspostavljanje i razvoj ISPP

Zakon o planiranju i izgradnji, kao i podzakonski akti samo delimično prate tehnološke i metodološke mogućnosti za primenu mrežnih servisa u prostornom planiranju. Kako bi se unele novine i iskoristile tehničko-tehnološke mogućnost potrebno je u narednom periodu uraditi sledeće:

utvrditi standarde izrade vektorskih geopodataka – slojeva referalnih karata prostornih planova kroz izmene pravilnika kojima se utvrđuju postupci i način izrade planskih dokumenata;

dopuniti zakon o planiranju i izgradnji i relevantna podzakonska akta rešenjima za uspostavljanje sistema praćenja prostornog razvoja određivanjem odgovornih subjekata, i utvrđivanjem metodologije prikupljanja prostornih podataka i pokazatelja i njihove analize kroz postupak izrade planskih dokumenata;

utvrditi model razmene prostornih podataka na bazi sporazuma između subjekata uključenih u ISPP, odnosno nadležnih za prikupljanje i ažuriranje geopodataka;

izraditi projekt ISPP koji će razraditi tehničko-tehnološke aspekte uspostavljanja i funkcionisanja informacionog sistema.

Skraćenice

AUL – Agencija za upravljanje lukama

EBRD – European Bank for Reconstruction and Development – Evropska banka za obnovu i razvoj

EIB – Investiciona banka EU

ESPON – European Spatial Planning Observation Network (Evropska mreža opservatorija za posmatranje teritorijalnog razvoja i kohezije – Odluka Evropske komisije br. 5313 iz 2007)

Eurostat – European statistics

EMS – Akcionarsko društvo „Elektromreža Srbije“ Beograd

FAO – Food and Agriculture Organization of United Nations

IBA područje – Područja značajna za ptice (Importan Bird Areas)

IPA – Instrument for Pre-Accession Assistance

IPARD – IPA Rural Development

KfW – Nemačka razvojna banka

SEPA – MPZŽS, Agencija za zaštitu životne sredine

SMATSA – Serbia and Montenegro Air Traffic Services-Kontrola letenja Srbije i Crne Gore

UNDA – The United Nations Development Account

UNDP – The United Nations Development programme

UNECE – The United Nations Economic Commission for Europe

USAID – U.S. Agency for International Development – Agencija SAD za međunarodni razvoj

VIP – „VIP mobile” d.o.o.

WB – Svetska banka

WBIF – The Western Balkans Investment Framework (WBIF)

APV – Autonomna pokrajina Vojvodina

BDV – Bruto dodata vrednost

BDP – Bruto društveni proizvod

VP- Vodoprivredno preduzeće

GIZ – Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit – Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju

GIS – Geografski informacioni sistem

GMRS – Glavna merno-regulaciona stanica

GRČ – Glavno razvodno čvorište

DV – Dalekovod

DEU – Donacija EU

DMO – Destinacijske menadžment organizacije

DP – Državni put

ED – Elektrodistrubicija

EPS – JP Elektroprivreda Srbije

EU – Evropska unija

ZZPS – Zavod za zaštitu prirode Srbije

ZZSK – Zavod za zaštitu spomenika kulture

ZZSKVa – Zavod za zaštitu spomenika kulture „Valjevo”

ZZSKGBg – Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

ZZSKGNS – Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Novog Sada

ZZSKKv – Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo

ZZSKKg – Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac

ZZSKLć – Zavod za zaštitu spomenika kulture Leposavić

ZZSKNi – Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš

ZZSKPa – Zavod za zaštitu spomenika kulture Pančevo

ZZSKSd – Zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo

ZZSKSM – Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica

IAUS – Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije

IŽS – Infrastruktura železnice Srbije a.d.

ISPP – Informacioni sistem prostornog planiranja

JVP – Javno vodoprivredno preduzeće

JVP – Javno vodoprivredno preduzeće

JVP Beogradvode – Javno vodoprivredno preduzeće „Beogradvode” Beograd

JVP Srbijavode – Javno vodoprivredno preduzeće „Srbijavode” Beograd

JVPVV – Javno vodoprivredno preduzeće „Vode Vojvodine”

JLS – Jedinica lokalne samouprave

JP – Javno preduzeće

JP Aerodrom Niš – Javno preduzeće za aerodromske usluge “Aerodrom Niš“ Niš

JP ETV – Javno preduzeće „Emisiona tehnika i veze”

JP NP Đerdap – Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap”

JP NP Fruška Gora – Javno preduzeće „Nacionalni park Fruška Gora”

JP PS – Javno preduzeće „Putevi Srbije“

JP Srbijagas – Javno preduzeće „Srbijagas” Novi Sad

JP Stubo-Rovni „Kolubara” – Javno preduzeća za upravljanje i korišćenje regionalnog višenamenskog hidrosistema Stubo – Rovni „Kolubara“ Valjevo

JP Titelski breg – Javno preduzeće „Titelski breg” Titel

JP Transnafta – Javno preduzeće „TRANSNAFTA“ Pančevo

JPV „Rzav” – Javnog preduzeća za vodosnabdevanje “Rzav” Arilje

JPVš – Javno preduzeće „Vojvodinašume”

JPP – Javno-privatno partnerstvo

JPPIP – Jedinstveni pregled prioritetnih infrastrukturnih projekata

JPSkS – Javno preduzeće „Skijališta Srbije“

JPSš – Javno preduzeće „Srbijašume”

Jugorosgaz – Preduzeće za izgradnju gasovodnih sistema, transport i promet prirodnog gasa Yugorosgaz a.d. Beograd.

JCK – Društvo ljubitelja biciklizma „Jugo cikling kampanja“

KDS – Kablovski distributivni sistem

KEI – Kancelarija za evropske integracije

KKiM – Kancelarija za Kosovo i Metohiju

KP – Katastarska parcela

LS – Lovački savez

LTO – Lokalne turističke organizacije

MGSI – Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture

MDULS – Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave

MZ – Mesna zajednica

MZd – Ministarstvo zdravlja

MKI – Ministarstvo kulture i informisanja

MO – Ministarstvo odbrane

MP – Ministarstvo privrede

MPZŽS – Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine

MPZŽS-RDV – Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine – Republička direkcija za vode

MPNTR – Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja

MRE – Ministarstvo rudarstva i energetike

MRZBSP – Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja

MTTT – Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija

MUP – Ministarstvo unutrašnjih poslova

MHE – Mala hidroelektrana

NAD 2014-2017 – Nacionalni prioriteti za međunarodnu pomoć za period 2014-2017. godine sa projekcijama do 2020. godine

NVO – Nevladina organizacija

NIS – NIS a.d. Novi Sad

NKD – Nepokretno kulturno dobro

NP – Nacionalni park

NR – Narodna Republika

NSZ – Nacionalna služba za zapošljavanje

NSTJ (NUTS) – Nomenklatura statističkih teritorijalnih jedinica

ODS EPSD – Operator distributivnog sistema „EPS Distribucija“ d.o.o. Beograd

PD – Privredno društvo

PDV – Porez na dodatu vrednost

PDR – Plan detaljne regulacije

PZZP – Pokrajinski zavod za zaštitu prirode

PZZSK- Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture

PIO – Predeo izuzetnih odlika

PI PPRS 2011-2015 – Program implementacije Prostornog plana Republike Srbije od 2010. do 2020. godine, za period od 2011. do 2015. godine

PKS – Privredna komora Srbije

PP – Park prirode

PP JLS – Prostorni plan jedinice lokalne samouprave

PPV – Postrojenje za pripremu vode za piće

PPOV – Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda

PPRS – Prostorni plan Republike Srbije

Projekat 2015 – „Projekat 2015” Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture iz 2015. godine

PSG – Podzemno skladište gasa

PSEGS – Pokrajinski sekretarijat za energetiku, građevinarstvo i saobraćaj

PSZ – Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo

PSPVŠ – Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo

PSSPDRP – Pokrajinski sekretarijat za socijalnu politiku demografiju i ravnopravnost polova

PSUZŽS – Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine

RATEL – Republička agencija za elektronske komunikacije

RB – Rudarski basen

RGZ – Republički geodetski zavod

RZZSK – Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd

RZS – Republički zavod za statistiku

RP – Razvodno postrojenje

RPK – Regionalna privredna komora

RRA – Regionalna razvojna agencija

RS- Republika Srbija

RSD – Republika Srbija Dinar

RSP – Republika Srpska

RHE – Reverzibilna hidroelektrana

RHMZ – Republički hidrometeorološki zavod

SAD – Sjedinjene američke države

SEV – Savet za uzajamnu ekonomsku pomoć

SP – Spomenik prirode

SPC – Srpska pravoslavna crkva

SRP – Specijalni rezervat prriode

TELEKOM – „Telekom Srbija“ a.d. Beograd

TO – Turistička organizacija

TOS – Turistička organizacija Srbije

TS – trafostanica

UN – Ujedinjene nacije

UO – Upravni okrug

FUP – Funkcionalna urbana područja

HE – Hidroelektrana

HS DTD – Hidrosistem Dunav-Tisa-Dunav

[pic]

[pic]

[pic]

[pic]