O B R A Z L O Ž E Nj E
I. USTAVNI OSNOV
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbama čl. 97. tač. 8) i 17) Ustava Republike Srbije, prema kojima Republika Srbija uređuje i obezbeđuje sistem u oblasti radnih odnosa i druge odnose od interesa za Republiku Srbiju i u članu 60. Ustava Republike Srbije, prema kojem svako ima pravo na rad, u skladu sa zakonom i pravo na pravičnu naknadu za rad.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Plate, uvećanja plate, naknade plate kao i naknade troškova i drugih primanja, odnosno zarade zaposlenih u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave trenutno su uređene nizom zakonskih i podzakonskih propisa, a u pojedinim organizacijama i službama koje je osnovala autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave ova prava uređuju se opštim aktima same organizacije, u skladu sa opštim propisima o radu.
Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS”, br. 34/01, 62/06 – dr. zakon, 116/08 – dr. zakoni, 92/11, 99/11 – dr. zakon, 10/13, 55/13, 99/14 i 21/16 – dr. zakon) uređuje se način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja, između ostalih i zaposlenih lica u organima i organizacijama teritorijalne autonomije i lokalne samouprave.
Prema odredbama Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, plata se utvrđuje pomoću osnovice za obračun plata, koja se utvrđuje zaključkom Vlade i koeficijenta, koji su utvrđeni podzakonskim aktom – uredba, kao i dodatka na platu. Osnovna plata predstavlja proizvod osnovice i koeficijenta.
Na zaposlene u organima jedinica lokalne samouprave i autonomne pokrajine primenjuje se i Uredba o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima. Raspon koeficijenata za ove zaposlene kreće se od 6,40 do 10,77 i mogu biti uvećani po osnovu složenosti i odgovornosti poslova za dodatni koeficijent i to za: 1,05 do 16,80 u organima teritorijalne autonomije i organima grada Beograda; 1,00 do 12,60 u organima gradova; 0,53 do 8,40 u organima opština.
Osnovica za obračun i isplatu plata zaposlenih u organima teritorijalne autonomije i organima jedinice lokalne samouprave, koja se utvrđuje zaključkom Vlade, je 2.278,66 dinara.
Osnovni pravni akt kojim se u Republici Srbiji uređuju prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa predstavlja Zakon o radu, pa se odredbe ovog zakona supsidijarno primenjuju i na zaposlene u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave u svim pravnim situacijama koje nisu uređene posebnim zakonom.
Kao jedno od osnovnih prava zaposlenih, Zakon o radu reguliše pravo na odgovarajuću zaradu, propisujući obavezu poslodavca da zaposlenom za obavljeni rad isplati zaradu, u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu. Poseban deo Zakona o radu pod nazivom „Zarada, naknada zarade i druga primanja” detaljno uređuje pitanje zarada. U članu 104. stav 2. Zakona zaposlenima se garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca. U članu 106. Zakon o radu reguliše, pored osnovne zarade, i deo zarade za radni učinak i uvećane zarade, pri čemu se radni učinak određuje na osnovu kvaliteta i obima obavljenog posla kao i odnosa zaposlenog prema radnim obavezama.
Zakon o radu u ovom delu uređuje i minimalnu zaradu, naknadu zarade, naknadu troškova, druga primanja, obračun, evidenciju i zaštitu zarade i naknade zarade.
Zakon o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru („Službeni glasnik RS”, br. 18/16 i 108/16), kao sistemski zakon na čijoj se normativnoj podlozi i prema izričitoj odredbi donose ovaj i drugi posebni zakoni, usvojen je u situaciji izrazite fragmentiranosti propisa o platama i zaradama u javnom sektoru. Takva situacija otvarala je niz dodatnih problema. Ključni od njih su problem upravljivosti, neujednačenosti, netransparentnosti i konačno nepravednosti dalje egzistencije takvog sistema. Postojanje posebnih pravnih pravila koja su važila za pojedine delove javnog sektora, vodilo je ka mogućnosti olake izmene tih pravila u interesu isključivo one grupe na koju se odnose, bez sagledavanje celine javnog sektora kao takvog. To je posledično dovelo do ogromnih razlika u visini plata za poslove koji se obavljaju pod istim ili sličnim uslovima, u zavisnosti od dela javnog sektora u kojem se ti poslovi vrše.
Sledeći ciljeve postavljene Zakonom o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru, Predlog zakona o platama službenika i nameštenika u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave donosi se sa svrhom uspostavljanja ujednačenog i finansijski održivog sistema finansiranja plata u ovom delu javnog sektora, kroz uvažavanje specifičnosti autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave.
U cilju uspostavljanja ujednačenog sistema određivanja plata, ovim predlogom određuje se osnovna plata službenika i nameštenika u organima autonomne pokrajine i jedinici lokalne samouprave kao proizvod množenja osnovice i koeficijenta.
Ujednačenost sistema postiže se i kroz uvođenje jedinstvene osnovice za sve zaposlene čija se plata isplaćuje iz budzeta autonomne pokrajine, odnosno iz budzeta jedinice lokalne samouprave i koja se usvaja samo u postupku donošenja budzeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, na način propisan zakonom kojim se uređuje sistem plata u javnom sektoru.
Na opisani način, a u okvirima jasno definisanih pravila sistemskog zakona, omogućava se da autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave preuzmu odgovornost za sopstvenu ekonomsku održivost i dobro upravljanje, čime se postiže fleksibilnost i veća finasijska samostalnost i uvažavaju specifičnosti svakog pojedinog dela ovog sistema.
Dalje, na bazi opštih kriterijuma za vrednovanje poslova radnih mesta predviđenih Zakonom o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru, ujednačavanje sistema postiže se usvajanjem bližih merila za primenu kriterijuma za svrstavanje zvanja, položaja i radnih mesta u platne grupe i platne razrede. Primenom ovakvog sistema vrednovanja poslova, platne grupe, platni razredi i koeficijenti zvanja u koja su razvrstana radna mesta, položaja i radnih mesta nameštenika, određuju se na osnovu zakonom definisanih kriterijuma i merila za vrednovanje.
Bitna novina ovog zakona jeste ostavljanje prostora da se kvalitetan rad nagradi i kroz vrednovanje rezultata rada zaposlenih i određivanje većeg koeficijenta plate.
Uporedo sa osnovnim ciljem i razlogom za donošenje ovog zakona – postizanje ujednačenosti sistema, ovaj zakon omogućava otvorenost sistema prema stručnom kadru koji nije bio deo uprave, tako što ostavlja mogućnost da se zaposlenom koji poseduje prethodno radno iskustva i znanja određenog kvaliteta, odredi veći koeficijent od onog koji ostvaruje početnik u radu u upravi, u skladu sa pravilima datim u zakonu. Na ovaj način Predlog zakona stimuliše zapošljavanje kvalitetnih kadrova koji su se u prethodnom radnom iskustvu nalazili van sistema organa uprave, kako bi svojim specifičnim znanjima i iskustvom doprineli poboljšanju kvaliteta rada uprave.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. utvrđen je predmet ovog zakona i propisano je da se njime uređuje plata, uvećanje plate, naknada plate, naknada troškova i drugih primanja službenika i nameštenika u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno zaposlenih na koje se shodno primenjuju propisi kojima se uređuju prava i dužnosti iz radnog odnosa o zaposlenima u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Na ovaj način u isti pravni režim kada su u pitanju visine primanja stavljaju se i zaposleni u službama i organizacijama koje osnivaju nadležni organi AP i JLS prema posebnim propisima.
Članom 2. utvrđeni su rokovi za isplatu plate.
Članom 3. propisuje se ostvarivanja zaštite prava na platu, naknada i drugih primanja zaposlenih u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, na način na koji zaposleni ostavruju zaštitu i drugih prava iz radnog odnosa.
Članom 4. propisuje se da se sredstva za platu, naknade i druga primanja obezbeđuju se u budzetu autonomne pokrajine i jednice lokalne samouprave u skladu sa budzetskim ograničenjem za tekuću i naredne dve budzetske godine, u postupku planiranja budzeta autonomne pokrajine i jednice lokalne samouprave.
Članom 5. predviđeno je da se osnovna plata službenika i nameštenika određuje množenjem osnovice sa koeficijentom, kao i da se minimalna zarada obračunava u skladu sa opštim propisima o radu.
Članom 6. propisano je da je osnovica za obračun i isplatu osnovne plate jedinstvena za sve službenike i nameštenike u istoj autonomnoj pokrajini ili jedinici lokalne samouprave čije se plate isplaćuju iz budzeta autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, te da ovako utvrđena osnovica ne može biti veća od osnovice koja je utvrđena zakonom o budzetu Republike Srbije za svaku budzetsku godinu. Naime, predviđeno je da se osnovica utvrđuje odlukom o budzetu za svaku budzetsku godinu, uz prethodno pribavljeno mišljenje socijalno–ekonomskog saveta osnovanog za teritoriju autonomne pokrajine – za autonomnu pokrajinu, odnosno socijalno–ekonomskog saveta osnovanog za teritoriju jedinice lokalne samouprave – za jedinicu lokalne samouprave. Osnovica se utvrđuje u skladu sa masom sredstava opredeljenom za obračun i isplatu plata, na način kojim se planira smanjenje ukupnih rashoda i čime se obezbeđuje dugoročna finansijska održivost i za šta se daje detaljno obrazloženje. Na predloženi način obezbeđuje se autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave jedan viši stepen finansijske samostalnosti u planiranju sredstava za isplatu plate, time što će visina osnovice slediti finansijske mogućnosti autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, uz ograničenje predviđeno sistemskim zakonom samo u pogledu najvišeg iznosa. Time se ostvaruje cilj sistemskog zakona o platama, jer ograničenje visine osnovice doprinosi ujednačavanju sistema, ali se istovremeno uvažavaju specifičnosti u pogledu finansijskih mogućnosti pojedinih delova sistema. Takođe, na predloženi način obezbeđuju se uslovi da pojedini delovi podsistema javnog sektora preuzmu odgovornost za sopstvenu ekonomsku održivost i dobro upravljanje sredstvima budzeta kojima raspolažu.
Članom 7. propisana su bliža merila za primenu kriterijuma za svrstavanje zvanja, položaja i radnih mesta u platne grupe i platne razrede i opisan je način primene navedenih kriterijuma u postupku vrednovanja radnih mesta. Primena kriterijuma i merila vrši se ocenom njihove zastupljenosti u opisima poslova određenog radnog mesta i to tako što svaki kriterijum ostvaruje određeno procentualno učešće u ukupnoj vrednosti radnog mesta. Na ovaj način ostvaruje se ujednačenost u postupku određivanja početnih koeficijenata zvanja, koeficijenata položaja i radnih mesta nameštenika, a sprečava mogućnost nejednakog postupanja, čime se postiže veća upravljivost sistema. Kriterijumi za vrednovanje radnih mesta su složenost poslova koji se na njima obavljaju, potrebna kompetentnost za rad na tim poslovima, odgovornost za rad i donošenje odluka u obavljanju poslova, autonomija u radu, zahtevana poslovna komunikacija i uslovi rada. Odredbama člana 7. dodatno je precizirano da se u vrednovanju odgovornosti poslova koji se obavljaju na radnim mestima koja su razvrstana u zvanja ne uzima se u obzir merilo rukovođenja jer se rukovođenje vrednuje putem uvećanja plate.
Čl. 8. i 9. propisuju se početni koeficijenti zvanja i koeficijenti položaja koje ostvaruju i vršioci dužnosti lica na položaju, određeni primenom kriterujuma za svrstavanje zvanja, položaja i radnih mesta u platne grupe i platne razrede, čija su bliže merila propisana članom 7. ovog zakona. Naime, utvrđeni se početni koeficijent radnih mesta koja su razvrstana u zvanja i koeficijenti položaja u organima autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, a prema rasponima koeficijenata platnih grupa i platnih razreda utvrđenih sistemskim zakonom o platama.
Članom 10. predviđeno je da se početni koeficijent radnih mesta nameštenika, primenom kriterijuma čija su bliža merila propisana članom 7, određuje u rasponu vrednosti platnog razreda one platne grupe iz sistemskog zakona o platama u koju su svrstana ta radna mesta, a da se se konkretno svrstavanje radnih mesta nameštenika i određivanje početnog koeficijenta utvrđuje aktom Vlade.
Članom 11. propisano je da se koeficijent zaposlenog pri zasnivanju radnog odnosa određuje rešenjem za službenike, a za nameštenike se određuje ugovorom o radu. Stavom 2. istog člana predviđena je mogućnost određivanja koeficijenta pri zasnivanju radnog odnosa koji bi bio do dva platna razreda veći u odnosu na koeficijent platnog razreda platne grupe u koju je konkretno radno mesto, odnosno zvanje svrstano, a na osnovu posedovanja radnog iskustva određenog trajanja i posebnih znanja kojima zaposleni može da doprinese unapređenju rada i kvalitetu obavljanja poslova. Visina uvećanja koeficijenta uslovljena je kvalifikacijama i stručnošću zaposlenog u odnosu na poslove radnog mesta koje obavlja. Na opisani način omogućava se određivanje većeg početnog koeficijenta licima koja prvi put zasnivaju radni odnos u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, a čije radno iskustvo i posedovanje određenog kvaliteta znanja opravdava takav tretman. Na taj način stimuliše se zapošljavanje kadrova koji se nalaze van javnog sektora, a koji mogu unaprediti proces rada u upravnim poslovima. Navedeno određivanje većeg koeficijenta, prema izričitoj odredbi, mora biti posebno obrazloženo u svakom konkretnom slučaju, čime se ograničava mogućnost zloupotrebe i izigravanja namere zakonodavca. Takođe, ovaj zakon onemogućava određivanje ovakvog većeg koeficijenta službeniku na položaju.
U čl. 12-16. propisana su pravila za određivanje koeficijenta za obračun i isplatu plate službenika u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave prilikom preuzimanja, premeštaja na drugo odgovarajuće radno mesto, premeštaja na drugo radno mesto sa napredovanjem, premeštaja na radno mesto u nižem zvanju i koeficijenta službenika koji je sa položaja raspoređen, odnosno premešten na izvršilačko radno mesto vodeći se pri tome pravilom koje uvažava prethodni kvalitet rada zaposlenih.
Članom 17. propisuju se pravila za utvrđivanje koeficijenta nameštenika koji je premešten, odnosno raspoređen na drugo radno mesto, u smislu da se namešteniku koji je trajno premešten, odnosno raspoređen na drugo radno mesto određuje koeficijent radnog mesta na koje je premešten, odnosno raspoređen.
Članom 18. propisan je način određivanja koeficijenta za obračun i isplatu plate pripravnika. Naime, pripravniku se određuje koeficijent koji iznosi 80% koeficijenta zvanja u kojem se nalazi radno mesto na koje bi bio raspoređen posle pripravničkog staža, odnosno 80 % koeficijenta radnog mesta za koje je zaključio ugovor o radu.
Članom 19. propisan je korektivni koeficijent zbog posebnih uslova rada službenicima koji rade na poslovima ispekcijskog i drugog nadzora ili kontrole, ako obavljaju poslove terenskog nadzora ili kontrole u neposrednom kontaktu sa subjektima nadzora ili kontrole, u zavisnosti od odgovornosti za stanje u oblasti u kojoj se vrši nadzor ili kontrola. Navedenim odredbama predviđeno je da se može uvećati koeficijent do 20% svoje vrednosti – korektivni koeficijent. Oredbama stava 2. ovog člana propisano je da se i službenicima koji rade na poslovima pripreme budzeta i sastavljanju završnog računa, u zavisnosti od odgovornosti za izvršenje navedenih poslova, može uvećati koeficijent do 20% svoje vrednosti. Visina korektivnog koeficijenta za poslove koji ispunjavaju navedene uslove, u zavisnosti od stepena odgovornosti, određuju se internim aktom rukovodioca organa. Naime, Zakonom o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru data je mogućnost da se posebnim zakonom utvrde uslovi i okolnosti pod kojima se ostvaruje pravo na korektivni koeficijent, kao i njegova visina. Korektivni koeficijent se ostvaruje po osnovu stalnih uslova za obavljanje poslova ili drugih stalnih okolnosti koje se javljaju na poslovima odgovarajućeg radnog mesta, odnosno zvanja, a koji izuzetno nisu mogle da budu uzete u obzir pri vrednovanju poslova tih radnih mesta, odnosno zvanja.
Članom 20. propisano je da koeficijent za obračun i isplatu plate službenika i nameštenika određuje rukovodilac organa, odnosno lice ili telo koje je određeno posebnim propisom, dok koeficijent službenika na položaju određuje organ odnosno telo nadležno za njegovo postavljenje.
Članom 21. propisuje se shodna primena propisa koji se odnose na napredovanje državnih službenika, za napredovanje u istom zvanju službenika na izvršilačkom radnom mestu u autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave, po osnovu ostvarenih rezultata rada. Naime, predviđeno je da se službeniku u autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave, po osnovu ostvarenih rezultata rada, određuje veći koeficijenta u platnoj grupi u koju je svrstano zvanje radnog mesta na koje je službenik raspoređen.
Čl. 22. i 23. uređeni su specifični osnovi za određivanje uvećane plate službenika i nameštenika u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave koji nisu uređeni sistemskim zakonom, a to su uvećana plata za rukovođenje i uvećana plata za dodatno opterećenje na radu, dok je članom 24. propisano da nameštenik ostvaruje pravo na uvećanu platu po osnovu postignutih rezulatata rada shodnom primenom propisa koji se odnosi na uvećanje plate po osnovu rezultata rada nameštenika u državnim organima.
Članom 25. propisano je da zaposleni pravo na uvećanu plate za rad noću, rad na dan praznika koji nije radni dan, prekovremeni rad, pripravnost i minuli rad neposrednom primenom zakona kojim se uređuje sistem plata u javnom sektoru.
Članom 26. propisano je da se pravo na uvećanu platu utvrđuje rešenjem koje donosi rukovodilac organa ili lice određeno posebnim propisom, osim uvećanja po osnovu vremena provedenog u radnom odnosu koje je sastavni deo rešenja o koeficijentu.
Članom 27. predviđeno je da službenici odnosno nameštenici u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave ostvaruju pravo na naknadu plate u skladu sa zakonom kojim se uređuje sistem plata u javnom sektoru. Stavom 2. istog člana utvrđen je izuzetak koji se odnosi na službenike na položaju koji ostanu neraspoređeni, na taj način da ova lica ostvaruju pravo na naknadu plate na način, u visini i za vreme utvrđeno propisima kojima se uređuju prava i dužnosti iz radnog odnosa zaposlenih u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Naime, propisima kojima se uređuju prava i dužnosti iz radnog odnosa o zaposlenima u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, definisano je da, ukoliko ne postoji radno mesto na koje može biti raspoređen, službenik na položaju ima pravo na naknadu plate u trajanju od tri meseca u visini koju je imao u vreme prestanka rada na položaju zbog proteka vremena na koje je postavljen ili zbog ukidanja položaja. Ovo pravo na naknadu plate može se izuzetno produžiti za još najviše tri meseca ukoliko u tom vremenu službenik na položaju stiče pravo na penziju. Pravo na naknadu plate prestaje i pre utvrđenog roka zasnivanjem radnog odnosa ili sticanjem prava na penziju prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.
Čl.28. i 29. regulisana su prava na naknadu troškova službenika i nameštenika. Pored prava na naknadu troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, čiji se bliži uslovi za ostvarivanje uređuju kolektivnim ugovorom odnosno pravilnikom o radu, službenik odnosno nameštenik ima pravo i na naknadu troškova za vreme provedeno na službenom putu u zemlji ili inostranstvu, za smeštaj i ishranu dok radi i boravi na terenu i na naknadu troškova koji su izazvani privremenim ili trajnim premeštajem u drugo mesto rada, u skladu sa aktom Vlade, ako ostvarivanje navedenih prava nije obezbeđeno na drugačiji način. Takođe, ovim zakonom data je mogućnost da se kolektivnim ugovorom, pored bližeg regulisanja načina ostvarivanja ovih prava, predvidi i mogućnost naknade drugih troškova koji proizilaze iz obavljanja poslova službenika i nameštenika, u skladu sa finansijskim sredstvima obezbeđenim za te namene, te da se naknada troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora ostvaruju u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje sistem plata u javnom sektoru.
Članom 30. uređena su prava na druga primanja zaposlenih, odosno utvrđeno je pravo službenika, odnosno nameštenika na otpremninu zbog odlaska u penziju, otpremninu zbog toga što je utvrđen kao višak zaposlenih ili prestanka radnog odnosa protekom roka u kom je bio neraspoređen, u skladu za zakonom. Ova prava će biti bliže uređena aktom Vlade, a ostavljena je mogućnost da kolektivnim ugovorom, odnosno pravilnikom o radu bude regulisano pravo zaposlenih i na druga primanja, prema opštim propisima o radu.
Članom 31. predviđeno je budzetsko ograničenje koje je nadležni organ autonomnoj i jedinici lokalne samouprave dužan da poštuje prikom utvrđivanja osnovice u postupku pripreme budzeta. Naime, nadležni organ autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave dužan je da osnovicu za isplatu osnovne plate zaposlenih odredi u skladu sa masom opredeljenih sredstava za plate u budzetu autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave i budzetskim ograničenjem za tekuću i naredne dve budzetske godine Sredstva za isplatu osnovne plate i uvećane plate, naknade troškova i drugih primanja planiraju se i ostvaruju u okvirima postavljenog budzetskog organičenja. Stoga je neophodno pribaviti mišljenje ministarstva nadležnog za finasije i ministarstva nadležnog za lokalnu samoupravu. Na ovaj način se omogućava dostizanje višeg stepena ekonomske održivosti u cilju uspostavljanja održivog razvoja.
Čl. 32-42. propisan je prelazni režim i završne odredbe. Naime, članom 32. propisan je shodna primena propisa koji se odnose na naknade troškova državnih službenika i nameštenika, na naknadu troškova i drugih primanja službenika i nameštenika u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, a do donošenja odgovarajućeg akta Vlade.
Članom 32. propisano je da osnovica u 2019. godini mora biti utvrđena u visini koja po mišljenju ministarstva nadležnog za finasije odgovara utvrđenoj masi sredstava za plate za 2019. godinu kako bi se prelazak na novi sistem plata obavio bez rizika po finansijsku stabilnost budzeta Republika Srbije.
Članom 34. propisuje se da će se rešenja o platnoj grupi, platnom razredu i koeficijentu u skladu sa ovim zakonom doneti do početka primene ovog zakona. Prilikom donošenja rešenja iz stava 1. ovog člana rukovodilac organa može za najviše 10% ukupnog broja zaposlenih, odnosno najviše jednog zaposlenog u organima koji imaju manje od 10 zaposlenih, koji imaju značajno prethodno iskustvo u obavljanju poslova svog radnog mesta i koji posebnim znanjima doprinose unapređenju rada i kvalitetu obavljanja poslova na svom radnom mestu, da odredi koeficijent u rasponu do kraja četvrtog platnog razreda platne grupe u kojoj se nalazi njihovo radno mesto, pri čemu se ovaj način određivanja koeficijenta ne odnosi na službenike na položaju.
Članom 35. propisuje se mogućnost određivanja koeficijenta službenicima na izvršilačkom radnom mestu koji su imali status postavljenih lica do početka primene propisa kojima se uređuju prava i dužnosti iz radnog odnosa o zaposlenima u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, u rasponu do kraja platne grupe u kojoj se nalazi početni koeficijent zvanja u koje je razvrstano njihovo radno mesto. Pored utvrđenog koeficijenta na napred navedeni način, ova lica će imati pravo da ostvare i uvećanje plate prema pravilima iz člana 15. stav 2. ovog zakona, odnosno, imaju pravo da im se prve godine uvećava plata za 80% razlike između osnovne plate koju je imao kao postavljeno lice i osnovne plate utvrđene u skladu sa ovim zakonom, u drugoj godini uvećava se za 50% te razlike, a u trećoj godini za 20% te razlike. posle proteka treće godine prestaje pravo na uvećanje.
Članom 36. se utvrđuju prava postavljenih lica koja su nastavila rad na radnom mestu koje postaje položaj do proteka vremena na koje su postavljeni, a koja rukovodilac organa rasporedi na izvršilačko radno mesto zbog toga što nisu postavljena na položaj posle okončanja javnog konkursa. Ova lica imaju ista prava kao službenik kome je prestao rad na položaju zbog toga što je proteklo vreme na koje je postavljen ili zbog toga što je podneo ostavku ili zbog toga što je položaj ukinut.
Članom 37. uređeno je privremeno zadržavanje zatečene plate dok osnovna plata određena primenom pravila ovog zakona ne dostigne visinu plate koju je službenik odnosno nameštenik imao pre početka njegove primene. Stavom 2. ovog člana predviđeno je da u slučaju da službenik ili nameštenik, koji je bio u radnom odnosu na dan početka primene ovog zakona, bude premešten odnosno raspoređen na drugo radno mesto, isti zadržava zatečenu platu radnog mesta na koje je premešten odnosno raspoređen na dan početka primene ovog zakona, sve dok ne dostigne zatečenu platu tog radnog mesta. Na propisani način stvaraju se uslovi da u momentu početka primene ovog zakona, a u slučaju premeštaja, odnosno raspoređivanja na drugo radno mesto, službenik odnosno nameštenik zadržava platu radnog mesta na koje je premešten odnosno raspoređen.
Članom 38. utvrđuje se režim napredovanja službenika po osnovu ostvarenih rezultata rada u viši platni razred platne grupe u koju je razvrstano zvanje u kojem se obavljaju poslovi njegovog radnog mesta, koji će početi da se primenjuje od 2020. godine na osnovu vrednovanja njegovog rada u 2018. i 2019. godini.
Članom 39. propisani su rokovi za donošenje podzakonskih akata od strane Vlade, dok je stavom 2. tog člana propisana obaveza poslodavaca da usklade pravilnike o radu sa odredbama ovog zakona do početka primene ovog zakona.
Članom 40. propisano je da odredbe kolektivnog ugovora koji je na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona, a koje nisu u suprotnosti sa ovim zakonom, ostaju na snazi do zaključivanja kolektivnog ugovora u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje sistem plata u javnom sektoru, odnosno do isteka važenja kolektivnog ugovora.
Članom 41. predviđeno je da danom početka primene ovog zakona, na službenike i nameštenike prestaju da se primenjuju odredbe Zakona o platama u državnim organima i javnim službama i Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima. Takođe, prestaju da važe odredbe člana 185. st. 1. i 2. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave koje se odnose na donošenje Uredbe o razvrstavanju radnih mesta nameštenika, imajući u vidu da će se u skladu sa ovim zakonom doneti podzakonski akt Vlade kojim će se utvrditi nazivi radnih mesta nameštenika, sa opisima poslova koji se na njima obavljaju kao i neophodni uslovi za njihovo obavljanje, kao i koeficijenti ovih radnih mesta. Iz ovih razloga prestaje da važi i Uredba o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta i merilima za opis radnih mesta nameštenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave postoji. Članom 7. Uredbe o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta i merilima za opis radnih mesta službenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave razvrstana su radna mesta položaja u dve grupe. Kako su ovim zakona svrstana radna mesta položaja u odgovarajuće platne grupe i platne radzrede i određen je koeficijent, to nije celishodno da navedeni član Uredbe i dalje bude na pravnoj snazi.
Članom 42. propisuje se stupanje ovog zakona na snagu i utvrđuje datum početka njegove primene za 1. januar 2019. godine, izuzev odredaba čl. 34. i 39. koje se primenjuju od dana stupanja na snagu i odredaba čl. 21. i 24, čija primena se odlaže do 1. januara 2020. godine.
IV PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Donošenje Zakona o platama službenika i nameštenika u organima, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave neće imati efekte na povećanje troškova za plate zaposlenih u ovom delu javnog sektora tokom 2018. godine, imajući u vidu da se obračun i isplata plata po odredbama ovog zakona vrši počevši od plate ostvarene za januar 2019. godine. Zakonom je predviđeno privremeno zadržavanje zatečene plate, sve dok postepenim prilagođavanjem visina osnovne plate obračunata po odredbama ovog zakona ne dostigne iznos plate koju je zaposleni imao pre početka njegove primene, što ukazuje da primena odredbi ovog zakona neće dovesti do porasta izdataka za plate na ovom nivou. Uvođenje korektivnog koefcijenta zbog posebnih uslova rada službenicima koji rade na poslovima ispekcijskog i drugog nadzora ili kontrole, ako obavljaju poslove terenskog nadzora ili kontrole u neposrednom kontaktu sa subjektima nadzora ili kontrole, kao i službenicima koji rade na poslovima pripreme budzeta i sastavljanju završnog računa, neće imati efekta na povećanje sredstava za ove namene u budzetu autonomne pokrajine odnosno u budzetu jedinice lokalne samouprave. Naime, u postojećim propisima kojima se uređuju plate zaposlenih u autonomnoj pokrajini odnosno jedinici lokalne samouprave ova lica ostvaruju pravo na uvećanje koeficijenta za obavljanje ovih poslova (koordiniranje najsloženije aktivnosti – najviše do 10%, za rad na pripremi i izvršenju budzeta ili finansijskog plana, vođenju poslovnih knjiga i sastavljanju računovodstvenih izveštaja – najviše do 10%, za poslove komunalnog policajca – najviše do 10% i za na poslove budzetske inspekcije – najviše do 10%).
Primena odredaba ovog zakona koje se odnose na pravo na platu, naknadu plate, uvećanu platu, naknadu troškova i druga primanja zaposlenih zavisiće od visine osnovice koja je direktno uslovljena masom sredstava opredeljenih u tu svrhu budzetom autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave. Tako utvrđena osnovica ne može biti viša od republičke, utvrđene prema zakonu kojim se uređuje sistem plata zaposlenih u javnom sektoru. Na ovaj način omogućava se poštovanje fiskalnih ograničenja i budzetskih sredstava.
Dodatno, prilikom planiranja sredstava za isplatu plata i drugih primanja zaposlenih nadležni organ autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave biće dužan da vodi računa o budzetskim ograničenjima za tekuću i naredne dve budzetske godine. Na opisani način omogućava se stvaranje preduslova za održivi razvoj kroz odgovorno finansijsko poslovanje i sprečavanje deficita u lokalnim budzetima, jer se izdvajanja za plate zaposlenih u autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave prilagođavaju finansijskim mogućnostima svakog pojedinog dela tog sistema.
VRAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU
Donošenje ovog zakona po hitnom postupku predlaže se zbog toga što bi nedonošenje ovog zakona po hitnom postupku moglo da prouzrokuje štetne posledice po rad organa i organizacija. Donošenje ovog zakona po hitnom postupku neophodno je zbog potrebe blagovremenog planiranja budzetskih sredstava neophodnih za njegovu primenu, kako bi se naredni budzetski proces pripremio u skladu sa efektima koji nastaju izvršenjem odredbi ovog zakona, kao i za blagovremeno planiranje i pripremu svih akata poslodavaca koji su neophodni za sprovođenje ovog zakona.