PREDLOG ZAKONA
O POTVRĐIVANJU EVROPSKOG SPORAZUMA
O GLAVNIM UNUTRAŠNJIM VODNIM PUTEVIMA
OD MEĐUNARODNOG ZNAČAJA (AGN)
Član 1.
Potvrđuje se Evropski sporazum o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), sačinjen 19. januara 1996. godine u Ženevi, u originalu na engleskom, ruskom i francuskom jeziku.
Član 2.
Tekst Evropskog sporazuma o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), u originalu na engleskom jeziku i u prevodu na srpski jezik glasi:
Član 3.
Prilikom predaje ratifikacionog instrumenta za Evropski sporazum o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), Republika Srbije će dati izjavu sledeće sadržine:
„U skladu sa članom 11. Evropskog sporazuma o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), Republika Srbija se neće smatrati obavezanom članom 10. ovog sporazuma”.
Član 4.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije – Međunarodni ugovori”.
O B R A Z L O Ž E NJ E
I USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENJE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje Predloga zakona o potvrđivanju Evropskog sporazuma o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN) sadržan je u članu 99. stav 1. tačka 4. prema kojem Narodna skupština potvrđuje međunarodne ugovore kada je zakonom predviđena obaveza njihovog potvrđivanja.
II RAZLOZI ZA POTVRĐIVANJE MEĐUNARODNOG UGOVORA
Unutrašnje vodne puteve Republike Srbije sačinjavaju reke Dunav, Sava, Tisa, (oko 960 km), kao i mreža plovnih kanala u okviru Hidrosistama Dunav-Tisa-Dunav (oko 600 km), što ukupno iznosi oko 1.560 km.
Ratifikacijom Konvencije o režimu plovidbe na Dunavu 1948 („Službeni list FNRJ”, broj 8/49) i Okvirnog sporazuma o slivu reke Save, Protokola o režimu plovidbe uz Okvirni sporazum o slivu reke Save i Sporazuma o izmenama Okvirnog sporazuma o slivu reke Save i Protokola o režimu plovidbe uz Okvirni sporazum o slivu reke Save („Službeni list SCG – Međunarodni ugovori”, broj 12/04) na rekama Dunav i Sava važi međunarodni režim plovidbe.
Na reci Tisi važi međudržavni režim plovidbe od 1955. godine, zaključivanjem bilateralnog Sporazuma između Vlade FNRJ i Vlade NR Mađarske o plovidbi rekom Tisom („Službeni list FNRJ”, broj 9/56).
Na navedenim vodnim putevima se u navigacionoj praksi često dešava da se brodovi prilagođavaju uslovima plovidbe, odnosno prilagođavaju se stvarnim parametrima plovnih puteva, te se u periodu niskog vodostaja u cilju smanjenja gaza u brodove ukrcava oko 30 % manje robe u odnosu na punu nosivost, a brodari koji u takvim uslovima vrše međunarodne prevoze štite svoje interese naplatom vozarine kao za pun teret, što znatno doprinosi većoj ceni prevoza unutrašnjim vodnim putevima po toni robe.
U cilju da se obezbedi razvoj unutrašnjeg vodnog transporta kao važnog faktora evropskog tržišta i otklone ili maksimalno ublaže nedostaci i ograničenja koja postoje u vezi sa razvojem i funkcionisanjem ovog vida prevoza, 19. januara 1996. godine u Ženevi je sačinjen Evropski sporazum o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN) kojim su utvrđeni jedinstveni tehnički i eksploatacioni parametri, koje je potrebno obezbediti u lukama od međunarodnog značaja i na evropskim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja, za poboljšanje plovnosti kako na postojećim, tako i na vodnim putevima koji će se graditi u budućnosti. AGN Sporazumom se preporučuje da se pri modernizaciji regionalnih, kao i vodnih puteva od međunarodnog značaja obezbede povoljniji parametri plovnosti, dok se kod izgradnje novih preporučuje da se uzmu u obzir gabariti plovila i sastava koji služe za obavljanje kombinovanog transporta.
Navedenim sporazumom u evropsku mrežu vodnih puteva i kanala na teritoriji Republike Srbije, uključeni su: reka Dunav – od mađarske granice kod Bezdana, do ušća Timoka, ukupne dužine 588 km; reka Sava – od granice sa Hrvatskom iznad Jamene do ušća u Dunav kod Beograda, ukupne dužine 211 km; reka Tisa – od mađarske granice do ušća u Dunav kod Slankamena, ukupne dužine 164 km i reka Begej od rumunske granice do ušća u Tisu kod Titela, ukupne dužine 77 km, što ukupno iznosi 1.040 km vodnih puteva. Kanal Dunav-Tisa-Dunav nije svrstan u evropsku mrežu unutrašnjih vodnih puteva i na istom važi državni, odnosno nacionalni režim plovidbe (brodovi koji viju strane zastave uplovljavaju isključivo na osnovu odobrenja ministarstva nadležnog za poslove saobraćaja).
Sporazumom je utvrđena klasifikacija svih unutrašnjih vodnih puteva Evrope, koji su podeljeni u sedam klasa plovnosti, od čega prve tri klase imaju regionalni, a klase od 4-7 imaju vodni putevi od međunarodnog značaja. Takođe su definisane i glavne tehničke karakteristike plovila (samohodnih plovila, barži i vučenih sastava) predviđenih za plovidbu na vodnim putevima od međunarodnog značaja.
Po klasifikaciji evropskih unutrašnjih vodnih puteva za plovidbu samohodnih plovila i sastava dužine najmanje 85 m i širine najmanje od 9,5 m, predviđeno je održavanje plovnih puteva s gazom od najmanje 2,5 m.
Kao specifični ciljevi u oblasti razvoja unutrašnjih vodnih puteva u Strategiji razvoja, drumskog, vodnog, vazdušnog i intermodalnog transporta u Republici Srbiji od 2008. do 2015. godine („Službeni glasnik RS”, broj 4/08), u Viziji za 2015. godinu, predviđen je postepeni razvoj unutrašnjih vodnih puteva na plovnoj mreži Dunava, u skladu sa Evropskim sporazumom o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), konkurentno uključivanje infrastrukture vodnih puteva u mreže intermodalnog transporta, organizacija unutrašnjih vodnih puteva u saglasnosti sa međunarodnom plovidbenom klasifikacijom, kao i podrška razvoju domaće industrije, turizma i trgovine.
Takođe, jedan od glavnih prioriteta u okviru Strategije razvoja vodnog saobraćaja je i rehabilitacija unutrašnjih vodnih puteva obezbeđivanjem zahtevanih dimenzija plovnog puta, signalizacije i komunukacija, kao i njihovo redovno održavanje.
U Trans-evropskoj transportnoj mreži (TEN-T) značajno mesto ima vodni put reke Dunav, posebno imajući u vidu da je to jedini vodni put koji povezuju zemlje centralne Evrope sa zemljama istočne i jugoistočne Evrope. Unutrašnji vodni transport, a samim tim i reka Dunav ima prednost u odnosu na druge vidove transporta naročito zbog ekonomičnosti, efikasnosti, bezbednosti, najmanjim negativnim uticajem na životnu sredinu, što mu daje primat u odnosu na druge vidove transporta. U poslednjih desetak godina u Evropi sve veći značaj se daje razvoju unutrašnjih vodnih puteva zbog očigledne potrebe prebacivanja težišta transportnih usluga (teretnog saobraćaja) sa druma i železnice na vodne puteve.
Prema „Beloj knjizi o evropskoj transportnoj politici za 2010. godinu – vreme za odluku”, unutrašnji vodni transport je jedna od ključnih komponenti intermodalnog transporta. Glavni cilj će biti da se za 30% poveća obim transporta robe Dunavom, čime bi se smanjio saobraćaj na putevima, a time i dalje narušavanje životne sredine. Vodni put reke Dunav koji je sastavni deo evropske transportne mreže otvara mogućnost transporta i privrednog razvoja zemalja od Baltika do Crnog mora.
Republika Srbija ima geografski položaj koji joj obezbeđuje prirodne pogodnosti za intenzivan vodni transport zahvaljujući vodnim putevima koje ima, pa se i uslovi za što bezbedniju plovidbu moraju poboljšavati u skladu sa evropskim planovima razvoja vodnog transporta, imajući u vidu nastojanje Republike Srbije za punopravnim članstvom u Evropskoj uniji.
Vodni putevi predstavljaju snažan potencijal ekonomskog razvoja u regionu i Republika Srbija ima interes da stimuliše transport na unutrašnjim vodnim putevima, kao efektivan, energetski efikasan i održiv, koji kao alternativa dopunjuje železnički i drumski transport.
Potrošnja energije po toni – km robe u vodnom transportu je za oko šest puta manja od potrošnje u drumskom i za oko dva puta manja nego u železničkom transportu. Ukupni troškovi u vodnom transportu, koji obuhvataju nezgode, zagušenja, emisiju buke, zagađenja vazduha i druge uticaje na okolinu su čak sedam puta manji nego u drumskom transportu, uz visok nivo bezbednosti, posebno u transportu opasnih tereta. Transport na unutrašnjim vodnim putevima doprinosi smanjenju zagušenja putne mreže u gusto naseljenim regionima i ako postoje geografska ograničenja utiče na stabilnost rasta cena.
Uključivanje vodnih puteva Srbije u mrežu glavnih evropskih vodnih puteva od međunarodnog značaja proizvešće čvršće povezivanje privrede Republike Srbije sa evropskim tržištem rečnog prevoza, posebno imajući u vidu da su Republika Hrvatska i Republika Rumunija, kao susedne zemlje sa kojima se deli značajan deo vodnog puta reke Dunav, već pristupile ovom Sporazumu. Takođe treba naglasiti da su sve pribrežne države dunavskog sliva pristupile ovom sporazumu.
Sporazum definiše mrežu unutrašnjih vodnih puteva od međunarodnog značaja, kao i plan razvoja i izgradnje mreže unutrašnjih vodnih puteva koje strane ugovornice nameravaju da realizuju u oviru svojih odgovarajućih programa. Mreža unutrašnjih vodnih puteva uključuje unutrašnje vodne puteve, kao i luke od međunarodnog značaja na ovim putevima, a koji su konkretno određeni u Prilogu I i II Sporazuma.
U Prilogu I su u mrežu unutrašnjih vodnih puteva od međunarodnog značaja, iz Republike Srbije, uključeni:
E 80-01 – reka Tisa od ušća u Dunav do Segedina (do km 159+400 kroz Srbiju, obe obale, a do km 164+000 leva obala);
E 80-01-02 – reka Begej od ušća u Tisu do Temišvara (77 km kroz Srbiju – obe obale);
E 80-12 – reka Sava od ušća u Dunav do Siska (prvih 178 km obe obale kroz Srbiju, a od km 178 do 211 km leva obala); i
E 80 – reka Dunav (588 km kroz Srbiju).
U Prilogu II dat je spisak luka unutrašnje plovidbe od međunarodnog značaja. Na teritoriji Republike Srbije se nalaze sledeće luke:
P 80-46 Apatin (Dunav, km 1401,5);
P 80-47 Bačka Palanka (Dunav, km 1295,0);
P 80- 47 Novi Sad (Dunav, km 1253,5);
P 80-48 Beograd (Dunav, km 1170,0);
P 80-48 Pančevo (Dunav, km 1152,8);
P 80-49 Smederevo (Dunav, km 1116,3);
P 80-52 Prahovo (Dunav, km 861,0);
P 80-01-02 Senta (Tisa, km 122,0).
Mreža unutrašnjih vodnih puteva od međunarodnog značaja mora odgovarati tehničkim i eksploatacionim karakteristikama koje su navedene u Prilogu III Sporazuma, ili će biti usklađeni sa odredbama navedenih priloga u toku radova na daljoj modernizaciji.
III. FINANSIJSKE OBAVEZE U IZVRŠAVANJU MEĐUNARODNOG UGOVORA
I PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA NJEGOVO
IZVRŠAVANJE
U izvršavanju Evropskog sporazuma o glavnim unutrašnjim vodnim putevima od međunarodnog značaja (AGN), ne stvaraju se obaveze te stoga za njegovo sprovođenje nisu potrebna sredstva iz budžeta Republike Srbije.