PREDLOG ZAKONA
O POTVRĐIVANjU SPORAZUMA IZMEĐU VLADE REPUBLIKE SRBIJE I VLADE RUSKE FEDERACIJE O SARADNjI NA UVOZU OZRAČENOG NUKLEARNOG GORIVA SA ISTRAŽIVAČKOG REAKTORA U RUSKU FEDERACIJU
Član 1.
Potvrđuje se Sporazum između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji na uvozu ozračenog nuklearnog goriva sa istraživačkog reaktora u Rusku Federaciju, sačinjen 10. juna 2009. godine u Beogradu, u originalu na srpskom, ruskom i engleskom jeziku.
Član 2.
Tekst Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji na uvozu ozračenog nuklearnog goriva sa istraživačkog reaktora u Rusku Federaciju u originalu na srpskom jeziku glasi:
S P O R A Z U M
između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije
o saradnji
na uvozu ozračenog nuklearnog goriva
sa istraživačkog reaktora u Rusku Federaciju
Vlada Republike Srbije i Vlada Ruske Federacije (u daljem tekstu: Strane ugovornice),
spremne da sarađuju u oblasti korišćenja nuklearne energije u mirnodopske svrhe, shodno Sporazumu o daljoj saradnji u oblasti korišćenja atomske energije u miroljubive svrhe, zaključenom između Federativne Narodne Republike Jugoslavije i Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika 10. januara 1963. godine;
potvrđujući opredeljenje obe strane ugovornice da jačaju režim neširenja nuklearnog oružja na osnovu Sporazuma o neširenju nuklearnog oružja od 1. jula 1968. godine;
u želji da otklone prisustvo i korišćenje ozračenog nuklearnog goriva, uključujući i visokoobogaćeno gorivo, u Republici Srbiji;
upravljajući se prema propisima Međunarodne agencije za atomsku energiju;
saglasile su se o sledećem:
Član 1.
Za potrebe ovog sporazuma koriste se sledeći izrazi:
„Ozračeno nuklearno gorivo” – ozračeni gorivi sklopovi ruskog porekla (uključujući oštećene i demontirane sklopove kao neodvojivi deo postojećih jedinica pakovanja) sa istraživačkog reaktora u Institutu za nuklearne nauke „Vinča” koji se na dan stupanja na snagu ovog sporazuma nalaze u Republici Srbiji.
Izrazi „korisnik”, „nuklearni udes” i „nuklearna šteta” imaju značenja definisana u Bečkoj konvenciji o građanskoj odgovornosti za nuklearnu štetu, usvojenoj 21. maja 1963. godine.
Član 2.
Predmet ovog sporazuma je uvoz ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju radi privremenog tehnološkog skladištenja, kasnije prerade i krajnjeg odlaganja otpada stvorenog u procesu prerade.
Član 3.
Svaka Strana ugovornica imenuje izvršni organ za sprovođenje ovog sporazuma.
Ministarstvo za nauku i tehnološki razvoj je izvršni organ srpske strane.
Državna korporacija za atomsku energiju „Rosatom” je izvršni organ ruske strane.
U slučaju bilo kakvih izmena u nazivima i funkcijama izvršnih organa, svaka Strana ugovornica o tome odmah obaveštava drugu stranu ugovornicu diplomatskim putem.
Član 4.
Izvršni organi Strana ugovornica mogu između sebe zaključivati izvršne sporazume koje smatraju potrebnim za sprovođenje ovog sporazuma.
Troškovi i drugi uslovi neophodni za postizanje svrhe ovog sporazuma utvrđuju se u ugovorima koje će zaključiti ovlašćene organizacije država Strana ugovornica. Za potrebe uvoza ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju ovlašćene organizacije su: Institut za nuklearne nauke „Vinča”, sa srpske i Federalna državna objedinjena organizacija „Federalni centar za nuklearnu i radijacionu sigurnost”, sa ruske strane.
U slučaju bilo kakvih izmena kod ovlašćenih organizacija, svaka Strana ugovornica o tome odmah obaveštava drugu stranu ugovornicu diplomatskim putem.
U skladu sa svojim nacionalnim zakonodavstvom Strane ugovornice preduzimaju sve potrebne mere za olakšanje izvoza i uvoza opreme, tehnologije i materijala u okviru ovog sporazuma.
Uvoz i nabavka koji se realizuju na osnovu ovog sporazuma, oslobođeni su od plaćanja carine, uvoznih i drugih dažbina.
U slučaju sukoba između odredbi izvršnih sporazuma pomenutih u stavu 1. ovog člana i ugovora između ovlašćenih organizacija država Strana ugovornica sa jedne strane i odredbi ovog sporazuma sa druge, prednost imaju odredbe ovog sporazuma.
Član 5.
Uvoz ozračenog nuklearnog goriva u Rusku Federaciju u cilju prerade obavlja se prema zakonodavstvu Ruske Federacije u oblasti korišćenja atomske energije i zaštite životne sredine.
Pravo svojine na ozračenom nuklearnom gorivu koje se uvozi na teritoriju Ruske Federacije, prenosi se na Rusku Federaciju na graničnom prelazu Ruske Federacije, na mestu na kome je i u vreme kada je ozračeno nuklearno gorivo predato ruskom korisniku od strane srpskog operatera, što mora biti zabeleženo u odgovarajućem protokolu o preuzimanju.
Korisnici, kao i mesto preuzimanja ozračenog nuklearnog goriva od strane ruskog korisnika, biće određeni u ugovoru između ovlašćenih organizacija država Strana ugovornica.
Nijedan proizvod koji nastane preradom ozračenog nuklearnog goriva, uključujući regenerisani uranijum, plutonijum i radioaktivni otpad, neće biti vraćen u Republiku Srbiju.
Član 6.
Odgovornost za nuklearnu štetu, izazvanu nuklearnim udesom do koga je došlo pri rukovanju ozračenim nuklearnim gorivom i pri transportu ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju, snosi:
srpski korisnik – tokom rukovanja ozračenim nuklearnim gorivom na teritoriji Republike Srbije i tokom transporta ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju, do momenta predaje ozračenog nuklearnog goriva ruskom korisniku na mestu koje je navedeno u ugovoru ovlašćenih organizacija država Strana ugovornica;
ruski korisnik – tokom transporta ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju, od momenta kada je ozračeno nuklearno gorivo predato ruskom korisniku na mestu koje je navedeno u ugovoru ovlašćenih organizacija država Strana ugovornica.
Član 7.
Fizičku zaštitu tokom transporta i uvoza ozračenog nuklearnog goriva u Rusku Federaciju Strane ugovornice sprovode u skladu sa Konvencijom o fizičkoj zaštiti nuklearnog materijala od 26. oktobra 1979. godine.
Odgovornost za obezbeđenje fizičke zaštite tokom transporta i uvoza ozračenog nuklearnog goriva u Rusku Federaciju prenosi se na rusku stranu sa srpske strane od momenta preuzimanja ozračenog nuklearnog goriva od strane ruskog korisnika u mestu koje je navedeno u ugovoru ovlašćenih organizacija država Strana ugovornica.
Odnosi koji nastaju tokom transporta u svakoj državi preko čije teritorije pošiljka ozračenog nuklearnog goriva prolazi, uređuju se nacionalnim zakonodavstvom i međunarodnim obavezama država.
Član 8.
Ruska strana je saglasna da se na ozračeno nuklearno gorivo uvezeno na teritoriju Ruske Federacije primenjuju sledeći uslovi:
(a) Na ozračeno nuklearno gorivo primenjuju se mere fizičke zaštite, evidencije i kontrole, koje preporučuje Međunarodna agencija za atomsku energiju u dokumentu INFCIRC/225/Rev. 4, „Fizička zaštita nuklearnog materijala i nuklearnih objekata” ili u narednim revizijama istog dokumenta koje su prihvatile države Strana ugovornica.
(b) Ozračeno nuklearno gorivo uvezeno u Rusku Federaciju po ovom sporazumu i svaki nuklearni materijal koji vodi poreklo od njega, ne smeju se koristiti ni za kakvu nuklearnu eksplozivnu napravu, niti za istraživanje i razvoj bilo kakve nuklearne eksplozivne naprave, niti u neku drugu vojnu svrhu.
Član 9.
Pitanja raspodele prava i pravne zaštite intelektualne svojine, nastale ili eventualno prenete u toku rada i pružanja usluga po ovom sporazumu, uređuju se ugovorima ovlašćenih organizacija u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom Strana ugovornica.
Član 10.
Po ovom sporazumu ne razmenjuju se informacije koje predstavljaju državne tajne Republike Srbije ili Ruske Federacije.
Strane ugovornice obezbeđuju zaštitu poverljivosti informacija koje se odnose na datume prelaska državne granice tokom transporta ozračenog nuklearnog goriva, u skladu sa svojim nacionalnim zakonodavstvom.
Informacije koje budu prenete na osnovu ovog sporazuma, ili koje nastanu njegovim izvršenjem, a koje jedna od strana ugovornica smatra poverljivima, moraju biti jasno određene i označene kao takve. Ove informacije moraju biti zaštićene u skladu sa zakonodavstvom država Strana ugovornica.
Informacije koje budu prenete na osnovu ovog sporazuma mogu se koristiti samo u skladu sa ovim sporazumom.
Član 11.
Svaki spor između Strana ugovornica u pogledu tumačenja ili primene ovog sporazuma rešava se konsultacijama Strana ugovornica.
Član 12.
Ovaj sporazum se privremeno primenjuje od dana potpisivanja, a stupa na snagu datumom poslednjeg pismenog obaveštenja kojim Strane ugovornice obaveštavaju jedna drugu diplomatskim putem da su okončane unutrašnje procedure za stupanje na snagu. Ovaj sporazum ostaje na snazi 10 (deset) godina. Nakon toga njegovo važenje se automatski produžava za po dve godine, osim ako jedna Strana ugovornica ne obavesti drugu Stranu ugovornicu diplomatskim putem o nameri da ga otkaže, najmanje 9 (devet) meseci pre isteka važećeg roka.
Strane ugovornice mogu da menjaju ovaj sporazum uz obostranu saglasnost.
Uvoz ozračenog nuklearnog goriva u Rusku Federaciju koji je započet, ali nije završen u trenutku prestanka ovog sporazuma, nastavlja se do završetka u skladu sa odredbama ovog sporazuma.
Sačinjeno u Beogradu, 10. juna 2009. godine, u dva primerka, svaki na srpskom, ruskom i engleskom jeziku, koji su jednako verodostojni. U slučaju neslaganja u pogledu tumačenja, merodavan je tekst na engleskom jeziku.
Za VladuRepublike Srbije Za VladuRuske Federacije
Član 3.
O izvršavanju odredaba ovog zakona stara se ministarstvo nadležno za nuklearnu sigurnost i upravljanje radioaktivnim otpadom.
Član 4.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije – Međunarodni ugovori”.
I. PRAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje Zakona, sadržan je u odredbi člana 99. stav 1. tačka 4. Ustava Republike Srbije prema kojem Narodna skupština potvrđuje međunarodne ugovore kada je zakonom predvićena obaveza njihovog potvrđivanja.
Sporazum se, saglasno zaključku Vlade 05 Broj:335-226/2009 od 22. januara 2009. godine, zaključuje kao neophodan korak za realizaciju otpremanja preostalog isluženog nuklearnog goriva 6.5MW istraživačkog nuklearnog reaktora RA u Rusku Federaciju, kao zemlju porekla tog goriva, što je glavni prioritet iz okvira nuklearne dekomisije u Institutu za nuklearne nauke „Vinča”. Ovaj reaktor je prestao sa radom još 1984. godine, a Vlada je odluku o dekomisiji donela u sklopu svojih zaključaka 05 br. 00-23/2002 od 22. jula 2002. godine i br. 0-023-1060/2004-02 od 26. februara 2004. godine. Ovaj sporazum je samo jedan od elemenata ukupnog procesa realizacije otpremanja goriva koja podrazumeva složene tehničko-tehnološke postupke i brojne administrativne aranžmane i ugovore. Sporazum predstavlja neophodni osnov za ostale aranžmane između nadležnih organa i institucija Srbije i Ruske Federacije, kao i aranžmane sa zemljama tranzita. Otpremanje ovog goriva je aktivnost koja se mora realizovati, saglasno međunarodno utvrđenim rokovima, do kraja 2010. godine, kada se okončavaju sve akcije ove vrste.
Predmet Sporazuma je uvoz ozračenog nuklearnog goriva iz Republike Srbije u Rusku Federaciju radi privremenog tehnološkog skladištenja, kasnije prerade i krajnjeg odlaganja otpada stvorenog u procesu prerade (član 2.).
Članom 3. Sporazuma su određeni izvršni organi za sprovođenje ovog sporazuma, i to: Ministarstvo za nauku i tehnološki razvoj, za srpsku stranu, i Državna korporacija za atomsku energiju „Rosatom”, za rusku stranu, dok su članom 4. određene ovlašćene organizacije srpske (Institut za nuklearne nauke „Vinča”) i ruske strane (Federalna državna objedinjena organizacija „Federalni centar za nuklearnu i radijacionu sigurnost”) koje će zaključiti odgovarajuće ugovore radi utvrđivanja troškova i drugih uslova neophodnih za postizanje svrhe ovog sporazuma. Istim članom se reguliše odnos između izvršnih ugovora i samog Sporazuma, kao i pitanja plaćanja carine, uvoznih i drugih dažbina. Pravo svojine regulisano je članom 5, odgovornost za nuklearnu štetu članom 6, a pitanja vezana za fizičku zaštitu i dalje korišćenje ovog goriva – članom 7. i članom 8. Raspodela prava i pravne zaštite intelektualne svojine uređuje se ugovorima ovlašćenih organizacija u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom (člana 9). Po ovom sporazumu, ne razmenjuju se informacije koje prestavljaju državne tajne republike Srbije ili Ruske Federacije. Strane ugovornice obezbeđuju zaštitu poverljivosti informacija u vezi sa datumima prelaska državne granice tokom trasporta ozračenog nuklearnog goriva, u skladu sa svojim nacionalnim zakonodavstvom, a informacije koje budu prenete na osnovu ovog sporazuma, ili one koje nastanu njegovim izvršenjem, a koje strana ugovornica mora jasno da odredi i označi kao takve, moraju biti zaštićene u skladu sa zakonodavstvom država Strana ugovornica. (član 10.).
Sama aktivnost treba da se obavi u skladu sa Sporazumom o garantijama zaključenim sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju (MAAE) u vezi sa Ugovorom o neširenju nuklearnog oružja, kao i drugim obavezama koje proističu iz akata i preporuka ove specijaliizovane agencije UN, a pre svega onima koje se odnose na sigurnosne i bezbednosne aspekte, kao i saglasno uslovima i rokovima aktuelnog međunarodnog programa repatrijacije koji se odnosi na globalnu akciju vraćanja isluženog nuklearnog goriva iz zemalja-korisnica – u zemlju porekla svežeg goriva. Projekat se sprovodi iz budžeta Republike Srbije, uz značajno učešće međunarodnih sredstava, kao što su sredstva Međunarodne agencije za atomsku energiju i drugih međunarodnih fondova, kao i sredstva EU, ali i donacija vlada i organizacija drugih država, kao što su SAD, Ruska Federacija, Češka i dr.
Sporazum je preduslov otpočinjanja realizacije aktivnosti, ali i osnovni okvir i potreban uslov za druge aranžmane, kao i za aktiviranje fondova za pomoći za realizaciju.
U pitanju je aktivnost od najvišeg interesa za Republiku Srbiju koja za cilj ima da zaštiti stanovništvo i životnu sredinu od potencijalne opasnosti. Ceneći i složenost cele operacije i veliki broj aktera i potrebnih aranžmana, kompleksnost procedura i ograničenost rokovima, Sporazum je potpisan kao dokument koji iziskuje da hitno stupi na snagu kako bi se omogućilo da otpremanje našeg goriva bude usklađeno sa otpremanjem ukupne količine sličnog goriva i iz drugih zemalja, kako ne bi došlo do prekoračenja međunarodno utvrđenih rokova, zbog čega bi realizacija ovog složenog posla bila dovedena u pitanje.
Sporazum su u Beogradu 10. juna 2009. godine potpisali Božidar Đelić, potpredsednik Vlade za evropske integradije i ministar za nauku i tehnološki razvoj, u ime Vlade Republike Srbije i Sergej Kirjenko, direktor Državne korporacije za atomsku energiju „Rosatom”, u ime Vlade Ruske Federacije.
OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. Zakona predviđa se potvrđivanje Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji na uvozu ozračenog nuklearnog goriva sa istraživačkog reaktora u Rusku Federaciju, koji je sačinjen u Beogradu 10. juna 2009. godine u originalu na srpskom, ruskom i engleskom jeziku.
U članu 2. Zakona dat je tekst Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Ruske Federacije o saradnji na uvozu ozračenog nuklearnog goriva sa istraživačkog reaktora u Rusku Federaciju, u originalu na srpskom jeziku.
Članom 3. Zakona se za izvršavanje odredaba ovog zakona ovlašćuje ministarstvo nadležno za nuklearnu sigurnost i upravljanje radioaktivnim otpadom.
Članom 4. Zakona predviđeno je stupanje na snagu Zakona, i to tako da Zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije – Međunarodni ugovori”.
IV. FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Zaključenje ovog sporazuma ne zahteva posebna finansijska sredstva iz budžeta Republike Srbije. Sredstva potrebna za realizaciju aktivnosti koje su predmet Sporazuma obezbeđena su kroz međunarodne donacije (Međunarodna agencija za atomsku energiju, SAD, Ruska Federacija, Češka Republika i dr.), kao i iz projektnog zajma od strane poslovnih banaka, a uz garanciju Republike Srbije (član 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o budžetu Republike Srbije za 2009).
V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU
Potrebno je da se Zakon uvrsti u hitnu proceduru za potvrđivanje u Narodnoj skupštini i tako što pre stupi na snagu, što bi omogućilo da se blagovremeno obave potrebne aktivnosti vezane za otpremanje našeg isluženog nuklearnog goriva u Rusku Federaciju i ne ugroze međunarodno utvrđeni rokovi.