Na osnovu člana 41a stav 3. Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS” br. 36/09, 88/10 i 91/10-ispravka) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12-US, 72/12, 7/14 –US i 44/14),
Vlada donosi
UREDBU
O PROGLAŠENJU SPECIJALNOG REZERVATA PRIRODE
„GOČ-GVOZDAC”
Član 1.
Područje „Goč-Gvozdac”, smešteno između planine Stolovi i masiva Željina i Kopaonika u centralnoj Srbiji, proglašava se zaštićenim područjem II kategorije od regionalnog, odnosno velikog značaja pod nazivom Specijalni rezervat prirode „Goč-Gvozdac” (u daljem tekstu: Specijalni rezervat prirode „Goč-Gvozdac”).
Član 2.
Područje Specijalnog rezervata prirode „Goč-Gvozdac” stavlja se pod zaštitu da bi se očuvali značajni mešoviti šumski ekosistemi bukovo-jelovih šuma Abieto–Fagetum serbicum, šuma crnog bora Potentilo-Pinetum gočensis, subalpijska bukova šuma Fagetum subalpinum i šuma planinskog javora sa bukvom Acetreto-Heldreichii-Fagetum; da bi se očuvale jedinstvene biološke, geološke, geomorfološke i hidrogeološke pojave i fenomeni; da bi se očuvao veliki diverzitet flore – 715 biljnih vrsta među kojima su od najvećeg značaja varijetet crnog bora Pinus nigra var. Gočensis i endemit Balkanskog poluostrva planinski javor Acer heldreichii i brojne endemične, retke i ugrožene, međunarodno značajne biljne vrste, kao i fauna koju čini 317 vrsta insekata, 129 vrsta ptica, 20 vrsta vodozemaca i gmizavaca i 27 vrsta sisara među kojima su vidra, hermelin, veliki puh i lasica.
Područje Specijalnog rezervata prirode „Goč-Gvozdac” ima značajnu ulogu kao ogledno dobro za potrebe nauke i nastave različitih obrazovnih profila.
Član 3.
Specijalni rezervat prirode „Goč – Gvozdac” nalazi se u centralnoj Srbiji, na području opština Kraljevo i Vrnjačka Banja. Ukupna površina Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac” je 3.957,17 ha, od čega je 3.753,90 ha u državnoj svojini, a 203,27 ha u drugim oblicima svojine.
Opis granice i grafički prikaz Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”, kao i opis granica lokaliteta sa utvrđenim režimima zaštite dati su u prilozima, koji su odštampani uz ovu uredbu i čine njen sastavni deo.
Član 4.
Na području Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”, utvrđuju se režimi zaštite I, II i III stepena.
Režim zaštite I stepena, ukupne površine 113,68 ha utvrđuje se na četiri lokaliteta:
1) lokalitet „Brezna” površine 2,3225 ha sa mešovitom sastojinom jele, bukve, crnog bora i kitnjaka;
2) lokalitet „Krčanik” površine 5,0331 ha, čiju osnovnu vrednost čini šuma crnog bora. Pinus nigra var. Gočensis;
3) lokalitet „Savin laz” površine 44,9147 ha, područje obraslo zajednicom subalpijske šume bukve Fagetum moesiacae subalpinum typicum gde se pojedinačno javlja planinski javor Acer heldreichii Orph.;
4) lokalitet „Klisura Brezanske reke” površine 61,4094 ha, sa reliktnim polidominatnim šumskim zajednicama.
Režim zaštite II stepena, ukupne površine 348,23 ha utvrđuje se na sledećim lokalitetima:
1) lokalitet „Brezjak”, površine je 9,4727 ha, sa mešovitom šumom jele, bukve, jasike, breze, gorskog javora i divlje trešnje;
2) lokalitet „Dobre vode” površine je 14,4430 ha, sa najočuvanijim sastojinama bukve i jele sa primesom gorskog javora i planinskog bresta;
3) lokalitet „Savin laz”, površine 54,8213 ha, koji karakteriše tip šume subalpijske bukve – Fagetum moesiacae subalpinum typicum;
4) lokalitet „Gvozdačka reka” površine 13,1891 ha, sa očuvanim mešovitim šumama jele i bukve – Abieti Fagetum typicum;
5) lokalitet „Brezanska reka” površine 256,2862 ha, koji karakteriše kompleks kserotermofilnih sladunovo-cerovih i drugih tipova šuma, šuma kitnjaka i graba (Ostryo – Quercetum dalechampii serpentinicum).
Režimom zaštite III stepena obuhvaćeno je 3495,26 ha. Na prostoru ovog režima zaštite nalaze se značajni lokaliteti i to: „Korita – Cvetalica” – stanište lincure; „Kanjon Gvozdačke reke” – stanište jorgovana i „Prerovska reka – Gajevača” u okviru kog se nalaze vodotoci sa malim slapovima.
Član 5.
Na celom području Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”, zabranjene su sledeće aktivnosti:
promena namene površina definisana odgovarajućom prostorno – planskom dokumentacijom i utvrđenim režimima zaštite;
izmena morfologije terena, odnosno izvođenje radova koji bi mogli da unište ili naruše geomorfološke karakteristike područja;
gradnja na zaštićenom prostoru prirodnog dobra, sa izuzetkom gradnje na prostoru koji je predviđen za tu namenu u skladu sa zakonom;
izgradnja magistralnih puteva;
ispuštanje otpadnih voda u vodotoke i bacanje otpadnog materijala u njih;
unošenje invazivnih stranih (alohtonih) biljnih i životinjskih vrsta u autentične, naročito šumske ekosisteme na zaštićeno područje;
degradacija svih prirodnih ekosistema, neplanska i čista seča šuma, seča pojedinačnih stabala velike starosti i impozantnih dendrometrijskih karakteristika;
obavljanje šumarskih, poljoprivrednih, tehničkih i zemljanih radova koji mogu narušiti posebne prirodne i predeone vrednosti prostora.
Član 6.
Na području na kojem je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjene su sledeće aktivnosti:
svaki oblik korišćenja, izmene i degradacije prostora, odnosno ekosistema;
bilo koji vid ugrožavanja biljnih, odnosno ugrožavanja ili uznemiravanja životinjskih vrsta.
Na području na kojem je utvrđen režim zaštite I stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na:
postavljanje tabli i oznaka u cilju informisanja, upozorenja ili edukacije;
obezbeđivanje bezbednog pristupa i utvrđivanje mogućeg broja dnevnih posetilaca, režima njihovog kretanja i načina ponašanja.
Član 7.
Na području na kojem je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjene su sledeće aktivnosti:
uklanjanje autohtone vegetacije osim košenja postojećih livada;
lov, osim u skladu sa utvrđenim merama zaštite i korišćenja prema Pravilniku o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva („Službeni glasnik RS”, br. 5/10 i 47/11);
napasanje stoke osim na postojećim pašnjacima;
kampovanje;
izvođenje radova na seči šumskog kompleksa, osim uzgojno-sanitarnih radova;
uklanjanje, paljenje ili bilo koji drugi vid uništavalja autohtone šumske vegetacije priobalja;
uznemiravanje ptica u reproduktivnom periodu;
sve aktivnosti koje mogu dovesti do oštećenja ili degradacije objekata geonasleđa i geomorfoloških fenomena prirodnog dobra.
Na području na kom je utvrđen režim zaštite II stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na:
izvođenje hidrogeoloških i hidrotehničkih radova kao i svih ostalih radova i aktivnosti;
kaptiranje izvora ili zahvatanje voda sa vodotoka;
sprovođenje isključivo bioloških mera protiv fitopatoloških i entomoloških oboljenja;
očuvanje starih delova šumskih sastojina sa maksimalno dugom ophodnjom i sprovođenje samo sanitarne seče;
izbegavanje prekida sklopa jakih razmera uz oprezno izvođenje seča;
pomaganje prirodnom podmlađivanju putem mera nege i priprema zemljišta u godini punog uroda semena;
očuvanje i negovanje mladih sastojina u stadijumu mladika, čestara i mladog letvenjaka u kojima se nalaze pojedinačno ili grupimično preostala stabla iz stare sastojine;
obavljanje selektivne mešovite prorede sa pozitivnim odabiranjem u srednjedobnim sastojinama i delom u dozrevajućim sastojinama koje su heterogene po starosti i po kvalitetu;
sprovođenje mera zaštite šuma po gazdinskim klasama;
razvoj ekoturizma kao planirane aktivnosti koja se izvodi pod posebnim uslovima;
sprovođenje mera tehničke zaštite, obeležavanje zona zaštite, sanaciju, uređenje i unapređenje staništa zaštićenih vrsta i objekata u zoni zaštite uz nadzor i dozvolu nadležnih institucija;
izvođenje antierozivnih radova i pošumljavanje koje se sme vršiti isključivo autohtonim drvenastim vrstama;
obavljanje svih vrsta naučnoistraživačkih aktivnosti koje ne menjaju osnovne karakteristike staništa, uz predhodno pribavljene uslove zaštite prirode Zavoda za zaštitu prirode Srbije i dostavljanje izveštaja o izvršenim istraživanjima u skladu sa zakonom;
obavljanje edukativnih aktivnosti čiji je cilj promovisanje zaštite prirode i Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”;
izvođenje poseta koje moraju biti strogo kontrolisane i planirane na osnovu Programa zaštite i razvoja.
Član 8.
Na području na kojem je utvrđen režim zaštite III stepena radovi i aktivnosti se ograničavaju na:
sve vrste naučnoistraživačkih aktivnosti koje ne menjaju karakteristike i osnovne prirodne vrednosti dobra;
izvođenje hidrogeoloških i hidrotehničkih radova kao i svih ostalih radova i aktivnosti;
kaptiranje izvora ili zahvatanje voda sa vodotoka;
antierozivne radove i pošumljavanje isključivo autohtonim drvenastim vrstama;
eksploataciju i primarnu preradu mineralnih sirovina;
razvoj turizma uz poštovanje principa zaštite i unapređenja područja, sa akcentom na zdravstveno-rekreativni i eko-turizam;
organizovane posete uz prisustvo stručnog lica koje vodi brigu o zaštićenom objektu;
obavljanje edukativnih aktivnosti čiji je cilj promovisanje zaštite prirode i Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”;
obavljanje poljoprivrednih radova na obradivim površinama uz minimalnu upotrebu pesticida i ostalih hemijskih sredstava;
poribljavanje isključivo odabranim autohtonim ribljim vrstama po posebnim ribolovnim osnovama;
lov i ribolov u skladu sa utvrđenim merama zaštite i korišćenja prema Pravilniku o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva;
šumarstvo prema osnovama gazdovanja šumama i programima gazdovanja šumama;
kontinuirano praćenje stanja biljnih i životinjskih populacija i svih prirodnih ekosistema (monitoring);
održavanje, čuvanje i povećanje vrednosti biološkog diverziteta u šumskim ekosistemima pri čemu se mora voditi računa o sastavu i vrsti drveća, regeneraciji, autohtonosti, genetičkim resursima i ugroženim šumskim vrstama;
očuvanje veće šumske površine kompleksnog oblika koje će sadržati različite sukcesivne faze i koje će po svom izgledu, sastavu i strukturi biti osnovni reprezent predeonog diverziteta. Ove šume, predstavljaju semenske rezervoare koji obezbeđuju regeneraciju populacija šumskog drveća;
podsticanje razvoja područja bazirano na tradicionalnim delatnostima i turizmu;
pomaganje prirodnom podmlađivanju šuma putem mera nege i priprema zemljišta u godini punog uroda semena;
očuvanje i negovanje mladih sastojina u stadijumu mladika, čestara i letvenjaka u kojima se nalaze pojedinačno ili grupimično preostala stabla stare sastojine (semenjaci);
obavljanje selektivne mešovite prorede sa pozitivnim odabiranjem u srednjedobnim sastojinama i delom u dozrevajućim sastojinama koje su heterogene po starosti i kvalitetu;
očuvanje heterogene uzrasne strukture edifikatora i pratećih vrsta drveća prilikom korišćenja drvne zapremine radi unapređenja produktivnosti šuma, njihovog zdravstvenog stanje i stabilnosti šumskog resursa;
radovi koji nisu zabranjeni, kao i radovi za koje se osnovano predpostavlja da mogu imati nepovoljne posledice za zaštićeno područje, podležu proceduri obezbeđivanja detaljne analize uticaja na životnu sredinu i pribavljanja saglasnosti i dozvola u skladu sa zakonom.
Član 9.
Specijalni rezervat prirode „Goč – Gvozdac” poverava se na upravljanje Šumarskom fakultetu Univerziteta u Beogradu (u daljem tekstu: upravljač).
Član 10.
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, Upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje; donese plan upravljanja zaštićenim područjem, godišnji program upravljanja, izveštaj o ostvarivanju godišnjeg programa upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; obaveštava korisnike zaštićenog područja o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Član 11.
Očuvanje, unapređenje i održivo korišćenje područja Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac” sprovodi se prema planu upravljanja koji se donosi za period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržajem i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja upravljač će doneti i dostaviti ministarstvu nadležnom za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo) najkasnije u roku od deset meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe. U postupku davanja saglasnosti na Plan upravljanja, Ministarstvo pribavlja mišljenja ministarstava nadležnih za poslove nauke, prosvete, kulture, rudarstva i energetike, privrede, građevine, saobraćaja i prostornog planiranja, turizma i finansija.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Do donošenja Plana upravljanja, upravljač će vršiti poslove na osnovu godišnjeg programa upravljanja koji je dužan da donese i dostavi Ministarstvu na saglasnost u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Godišnji program upravljanja iz stava 4. ovog člana sadrži naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeve zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja; prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenje programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Član 12.
Upravljač je dužan da obezbedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi, uz saglasnost Ministarstva u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U okviru sadržine propisane zakonom kojim se uređuje zaštita prirode, pravilnikom iz stava 1. ovog člana se bliže utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”.
Pravilnik iz stava 1. ovog člana se objavljuje u „Službenom glasniku Republike Srbije” i na drugi način koji odredi upravljač.
Član 13.
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži Specijalni rezervat prirode „Goč – Gvozdac”, njegove spoljne granice odnosno lokalitete sa režimom zaštite I, II i III stepena, najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač je dužan da zasnuje digitalnu bazu podataka o Specijalnom rezervatu prirode „Goč – Gvozdac” koji se odnose na prirodne i stvorene vrednosti, spoljne granice i granice režima zaštite na osnovu katastarskog plana, nepokretnosti, aktivnosti i druge podatke od značaja za upravljanje zaštićenim područjem.
Član 14.
Upravljač će najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe doneti i dostaviti Ministarstvu na saglasnost akt o naknadi za korišćenje zaštićenog područja Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”.
Član 15.
Sredstva za sprovođenje Plana upravljanja Specijalnog rezervata prirode „Goč – Gvozdac”, obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, od naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti upravljača i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Član 16.
Planovi uređenja prostora, šumske, lovne, poljoprivredne i druge osnove i programi koji obuhvataju zaštićeno područje Specijalni rezervat prirode „Goč – Gvozdac” usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, Planom upravljanja i režimima zaštite utvrđenim ovom uredbom.
Član 17.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
05 broj ___________ PREDSEDNIK,
U Beogradu, _________ 2014. godine
VLADA