Na osnovu člana 25. stav 2. Zakona o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti („Službeni glasnik RS”, broj 88/10) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – US i 72/12),
Vlada donosi
U R E D B U
O UTVRĐIVANJU PROGRAMA METEOROLOŠKIH I HIDROLOŠKIH RAZVOJNO-ISTRAŽIVAČKIH AKTIVNOSTI ZA PERIOD OD 2013. DO 2017. GODINE
Član 1.
Ovom uredbom utvrđuje se Program meteoroloških i hidroloških razvojno-istraživačkih aktivnosti za period od 2013. do 2017. godine.
Član 2.
Program meteoroloških i hidroloških razvojno-istraživačkih aktivnosti iz člana 1. ove uredbe odštampan je uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Član 3.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
05 Broj: 110-6982/2013-1
U Beogradu, 28. novembra 2013. godine
V L A D A
PREDSEDNIKIvica Dačić
P R O G R A M
METEOROLOŠKIH I HIDROLOŠKIH RAZVOJNO-ISTRAŽIVAČKIH AKTIVNOSTI ZA PERIOD OD 2013. DO 2017. GODINE
I. UVODNI DEO
Aktivnosti Republičkog hidrometeorološkog zavoda, koji u skladu sa članom 5. Zakona o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti („Službeni glasnik RS”, broj 88/10) obavlja poslove sistematskog praćenja, istraživanja i prognoziranja promena stanja vremena, klime i voda, izdavanja i diseminacije meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka, analiza, prognoza i upozorenja, kao i druge meteorološke i hidrološke poslove od interesa za Republiku Srbiju, i izvršava funkcije nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije u međunarodnim organizacijama, razvojno-istraživačkim programima i hidrometeorološkim informacionim sistemima, zasnivaju se na petogodišnjem programu koji donosi Vlada.
Program meteoroloških i hidroloških razvojno-istraživačkih aktivnosti u periodu od 2013. do 2017. godine ima za cilj da se harmonizacija meteoroloških i hidroloških istraživanja i indikatora sa međunarodnim standardima, pre svega standardima Svetske meteorološke organizacije i direktivama Evropske unije, u osnovnim delovima hidrometeorološkog sistema izvrši do kraja navedenog perioda.
U tom smislu, u skladu sa odredbama Zakona o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti, Program kao polaznu osnovu sadrži Strateške pravce razvoja meteorološke i hidrološke delatnosti Republike Srbije u periodu od 2013. do 2017. godine. Strateški okvir treba da održi smer i obezbedi brži tempo razvoja Republičkog hidrometeorološkog zavoda kao nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije u pravcu harmonizacije metodologija i standarda sa regulatornim dokumentima Svetske meteorološke organizacije i regulativom Evropske unije, primene dobre prakse nacionalnih hidrometeoroloških službi zemalja Evropske unije i proširenja tehničko-tehnoloških osnova za dobijanje meteoroloških, klimatskih i hidroloških prognostičkih produkata veće rezolucije, u vremenskoj skali od vrlo kratkoročnih (0 – 2 sata) do sezonskih i godišnjih, kao i ažuriranja regionalnih klimatskih scenarija za 21. vek u skladu sa novim scenarijima emisija gasova sa efektom staklene bašte razvijenih od strane Međuvladinog panela za promenu klime (IPCC ) Ujedinjenih nacija.
Pored toga, ovaj program sadrži Pregled očekivanih rezultata razvojno-istraživačkih meteoroloških i hidroloških aktivnosti u periodu od 2013. do 2017. godine po oblastima meteorologije i hidrologije. U ovom programu posebno su navedene planirane aktivnosti na razvoju i uvođenju novih metodologija radi postizanja potpune usaglašenosti i implementacije međunarodnih standarda u oblastima gde to do sada nije urađeno. Takođe, posebno je dat Pregled infrastrukturnih i razvojnih aktivnosti koje ne mogu da se svrstaju u određene oblasti meteorologije i hidrologije, a koje su zajedničke za sve oblasti meteorologije i hidrologije obuhvaćene Programom, kao i Informacija o učešću Zavoda u regionalnim, evropskim i međunarodnim razvojno-istraživačkim programima u oblasti meteorologije, klimatskih promena i hidrologije.
II. STRATEŠKI OKVIR RAZVOJA METEOROLOŠKE I HIDROLOŠKE DELATNOSTI
ZA PERIOD OD 2013. DO 2017. GODINE
1. Meteorološka i hidrološka delatnost u Republici Srbiji
Kao posledica globalnih promena klime u mnogim regionima sveta, pored registrovanih promena u termičkom režimu i režimu padavina, registrovane su i promene u intenzitetu i učestanosti pojave klimatskih ekstrema i elementarnih nepogoda, kao što su tropski cikloni, suše, poplave, klizišta, erozija zemljišta, olujne nepogode praćene gradom i električnim pražnjenjima, snežne mećave i lavine, mrazevi, jake kiše kratkog trajanja, talasi ekstremno visokih temperatura vazduha, šumski požari, uslovi za širenje epidemija i štetočina i dr. uzrokujući velike ljudske žrtve i materijalne štete.
Najveći broj prirodnih nepogoda i katastrofa na globalnom nivou odnosi se na nepogode i katastrofe meteorološkog i hidrološkog porekla. Slična situacija javlja se i u Evropi, kao i na teritoriji Republike Srbije. Najveće ekonomske štete u Republici Srbiji uzrokovane su sušama, poplavama, olujnim nepogodama praćenim gradom, klizištima, vodnom erozijom, a tokom poslednjih godina povećana je učestanost pojave poplava, suša praćenih toplotnim talasima i uslova pogodnih za pojavu i širenje šumskih požara.
Iz navedenih razloga hidrometeorološki informacioni sistemi uspostavljeni u okviru nacionalnih hidrometeoroloških službi svih država članica Svetske meteorološke organizacije, među kojima je i Republika Srbija, kao integralni delovi svetskog hidrometeorološkog informacionog sistema predstavljaju osnovnu komponentu nacionalnih sistema zaštite u vanrednim situacijama i ublažavanja posledica prirodnih nepogoda i katastrofa.
Najvažniji zadatak meteorološke i hidrološke delatnosti jeste da pruži blagovremene podatke i informacije o stanju i promenama vremena klime i voda, pravovremena upozorenja o pojavi meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda i da obezbedi pouzdane analize, prognoze, scenarije regionalnih i lokalnih klimatskih promena, kao i brojne meteorološke, klimatske i hidrološke servise za analizu i donošenje odluka na raznim nivoima društva, od državne uprave i drugih institucija, preko poslovnih subjekata, sve do zainteresovanih građana.
Uvažavajući međunarodne principe na kojima počiva meteorološka i hidrološka delatnost, Zakon o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti (u daljem tekstu: Zakon) na novim osnovama i na celovit način reguliše praćenje i istraživanje vremena, klime i voda, kako u cilju povećanja bezbednosti ljudskih života i zaštite materijalnih dobara od stihijskog delovanja meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i katastrofa, tako i u cilju racionalnijeg korišćenja povoljnih vremenskih i klimatskih uslova i raspoloživih vodnih resursa.
Ovim zakonom utvrđuje se pravni, institucionalni i programski okvir za izvršavanje meteoroloških i hidroloških poslova od interesa za Republiku Srbiju i uređuje nadležnost Republičkog hidrometeorološkog zavoda (u daljem tekstu: Zavod), kao posebne organizacije u sistemu državne uprave, koja izvršava funkcije Nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije.
Hidrometeorološki informacioni sistem predstavlja integralni deo sistema zaštite i spasavanja od prirodnih elementarnih nepogoda i katastrofa i drugih vanrednih događaja Republike Srbije i operativno je uključen u međunarodne meteorološke i hidrološke informacione sisteme.
Saglasno Konvenciji o Svetskoj meteorološkoj organizaciji, Zakonom je takođe precizirano da Zavod zastupa i predstavlja Republiku Srbiju u međunarodnim meteorološkim i hidrološkim organizacijama i izvršava obaveze koje proizlaze iz međunarodnih konvencija i članstva u tim organizacijama.
2. Misija nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije
Osnovna misija nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije odnosi se na obezbeđenje permanentnog funkcionisanja i razvoja meteorološkog i hidrološkog osmatračkog, računarsko-telekomunikacionog i analitičko-prognostičkog sistema, odnosno hidrometeorološkog sistema rane najave i upozorenja o pojavi meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda i katastrofa uz neophodno korišćenje metodoloških i organizacionih znanja, nacionalnih i međunarodnih standarda i razvoja i primene numeričkih meteoroloških, klimatskih i hidroloških modela kao savremenih tehnologija bez kojih se danas ne može obezbediti efikasan rad nacionalne hidrometeorološke službe i izvršavanje sve složenijih zahteva koje pred nju postavljaju brojne privredne i društvene delatnosti.
Sprovođenje programa praćenja, istraživanja i prognoziranja stanja i promena vremena, klime i vodnih resursa na teritoriji Republike Srbije, programa meteorološkog i hidrološkog obezbeđenja svih vidova saobraćaja i drugih vidova primenjene meteorologije i hidrologije, kao i aktivno učešće u međunarodnoj meteorološkoj i hidrološkoj saradnji i evropskim i međunarodnim razvojno-istraživačkim programima iz oblasti meteorologije, klimatskih promena i hidrologije, omogućavaju da meteorološki, klimatski i hidrološki podaci, informacije, analize, prognoze najave i upozorenja budu relevantni, pravovremeni, pristupačni i međunarodno uporedivi.
3. Vizija nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije
Nacionalna hidrometeorološka služba Republike Srbije koja istovremeno izvršava i funkcije Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu, treba da ima ulogu regionalnog lidera u pogledu dostignutog nivoa usklađenosti sa međunarodnim standardima kvaliteta objavljenih meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka, analiza, prognoza, upozorenja i drugih informacija i visokog nivoa stečenog poverenja partnera u regionalnim i međunarodnim programima i projektima, kao i uglednog pružaoca meteoroloških, klimatskih i hidroloških servisa i podataka.
4. Strateški ciljevi
U periodu od 2013. do 2017. godine ukupna delatnost Zavoda kao nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije usmeravaće se prema visokim nivoima performansi u obavljanju stručno-operativnih i razvojno-istraživačkih aktivnosti kao i stvaranju potrebnog institucionalnog okvira za ta dostignuća, vodeći računa o aktuelnim finansijskim okolnostima u kojima Zavod radi. Pod institucionalnim okvirom naročito se podrazumeva briga za razvoj ljudskih resursa i efikasnost svih unutrašnjih organizacionih jedinica Zavoda, s obzirom da samo usklađen i integralan razvoj istraživačke i stručno-operativne delatnosti, ljudskih resursa i organizacione strukture garantuju dugoročno vodeću poziciju Zavoda u meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti Republike Srbije, liderstvo u regionu Jugoistočne Evrope i ujedno partnerski odnos sa srodnim institucijama u okruženju, evropskom istraživačkom prostoru (ERA) i svetskim naučno-tehničkim programima Svetske meteorološke organizacije.
Strateški okvir razvoja meteorološke i hidrološke delatnosti se temelji na: Nacionalnoj strategiji zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama – Strateška oblast 2: identifikovati, procenjivati i pratiti rizike i poboljšati rano upozorenje („Službeni glasnik RS”, broj 86/11); Nacionalnoj strategiji održivog razvoja („Službeni glasnik RS”, broj 57/08) i Akcionom planu za sprovođenje Nacionalne strategije održivog razvoja, za period 2009-2017. godine – Poglavlja: 3.2.1.2, tačka 12, Sprovođenje programa unapređenja hidrometeorološkog informacionog sistema; 3.2.7.1. Institucionalizovanje sistema Civilne zaštite kao dela sistema zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama; 3.2.7.2. Povećanje stepena zaštite od poplava, klizišta i zemljotresa („Službeni glasnik RS”, broj 31/10); Strategiji naučnog i tehnološkog razvoja za period od 2010. do 2015. godine – Poglavlja: 3.3.3. Zaštita životne sredine i klimatske promene, prioriteti istraživanja u oblasti klimatskih promena; 3.5. Razvoj kapaciteta „superračunarstva” i informatičke infrastrukture; 4.9. Partnerstvo sa dijasporom kroz zajedničke projekte; 4.10. Partnerstvo sa međunarodnim organizacijama kroz razvoj programa, baza podataka i statističkih metoda („Službeni glasnik RS”, broj 13/10) i Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Službeni glasnik RS”, broj 88/10).
Osnovni strateški cilj do 2017. godine je razvijen efikasan i tehničko-tehnološki harmonizovan hidrometeorološki sistem rane najave i upozorenja Zavoda koji predstavlja integralni deo međunarodnih i evropskih hidrometeoroloških informacionih sistema i osnovnu komponentu nacionalnog sistema zaštite života ljudi i materijalnih dobara od štetnog delovanja meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i katastrofa i unapređeni kapaciteti Zavoda kao nacionalne hidrometeorološke službe za efikasno izvršavanje meteoroloških i hidroloških poslova od interesa za Republiku Srbiju kao podrške u ostvarivanju održivog privrednog razvoja, zaštite životne sredine i adaptacije na klimatske promene.
Specifični prioritetni ciljevi za period od 2013. do 2017. godine:
– Uspostaviti operativne funkcije regionalnih centara za ranu najavu i upozorenja u Nišu, Kraljevu i Novom Sadu i sprovesti program razvoja i modernizacije osnovnih komponenti hidrometeorološkog sistema rane najave meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i katastrofa i najave prekograničnih efekata nuklearnih akcidenata;
– Unaprediti postojeće numeričke modele za prognozu vremena razvojem i primenom metoda asimilacije satelitskih i radarskih osmatranja i razviti nove generacije numeričkih meteoroloških, klimatskih i hidroloških modela i modela za praćenje atmosferskog transporta i depozicije radionuklida, vulkanskog pepela, pustinjskog peska i aerosola;
– Unaprediti funkcionisanje Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu u okviru programa Svetske meteorološke organizacije i programa bilateralne i regionalne saradnje i u saradnji sa naučnom dijasporom realizovati petogodišnji razvojno-istraživački plan Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu;
– Unaprediti sistem monitoringa, istraživanja i prognoziranja klimatskih promena na teritoriji Republike Srbije uspostavljanjem sistema upozorenja na ekstremne klimatske pojave (suša, toplotni talasi, talasi hladnoće, uslovi za pojavu požara) i ocene rizika elementarnih nepogoda i katastrofa u vezi sa klimatskim promenama;
– Unaprediti sistem upravljanja bazama meteoroloških i hidroloških podataka i informacija i sprovesti mere zaštite državnog fonda meteoroloških i hidroloških podataka i informacija u skladu sa propisima o čuvanju arhivske građe;
– Uvesti međunarodne standarde upravljanja kvalitetom (ISO 9001:2008), kalibracije i etaloniranja meteoroloških instrumenata (ISO 17025:2006) i sprovesti sertifikaciju za izvršavanje vazduhoplovnih meteoroloških usluga;
– Povećati učešće u razvojno-istraživačkim programima Svetske meteorološke organizacije i Evropske unije (FP7), Programu prekogranične saradnje u Jugoistočnoj Evropi, programima Jadranske i Crnomorske inicijative, kao i efikasnost u sprovođenju međunarodnih standarda i direktiva EU u oblasti meteorologije, hidrologije i klimatskih promena kroz implementaciju stručnih propisa donetih na osnovu Zakona o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti, Zakona o vodama („Službeni glasnik RS”, broj 30/10), Zakona o vazdušnom saobraćaju („Službeni glasnik RS”, broj 73/10), Zakona o vanrednim situacijama („Sužbeni glasnik RS”, broj 111/09), Zakona o zvaničnoj statistici („Službeni glasnik RS”, broj 104/09) i drugih relevantnih zakona.
Navedeni osnovni strateški cilj i specifični prioritetni ciljevi za period od 2013. do 2017. godine definišu prioritetne pravce delovanja i rezultate koje tim delovanjem Zavod kao nacionalna hidrometeorološka služba Republike Srbije treba da postigne.
4.1. Harmonizacija nacionalnog Hidrometeorološkog informacionog sistema sa međunarodnim standardima i praksom država članica Evropske unije
Osnovni dugoročni strateški cilj Zavoda kao nacionalne hidrometeorološke službe Republike Srbije je ubrzanje tempa razvoja i modernizacije tako da do 2017. godine dostigne potpuno razvijen, efikasan i tehničko-tehnološki harmonizovan hidrometeorološki sistem rane najave koji predstavlja integralni deo međunarodnih i evropskih hidrometeoroloških informacionih sistema i osnovnu komponentu nacionalnog sistema zaštite života ljudi i materijalnih dobara od delovanja meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda i katastrofa i unapređene tehničko-tehnološke i kadrovske kapacitete za efikasno izvršavanje ostalih meteoroloških i hidroloških poslova od interesa za Republiku Srbiju kao podršku u ostvarivanju održivog privrednog razvoja, zaštite životne sredine i adaptacije na klimatske promene. Time će se ispuniti zahtevi koje pred nacionalnu hidrometeorološku službu Republike Srbije postavlja proces pridruživanja EU.
Pored razvoja i primene novih metodologija i usvajanja novih standarda u hidrometeorološkom sistemu rane najave i upozorenja, neophodni su: dalji razvoj i modernizacija državnog meteorološkog i hidrološkog osmatračkog sistema; razvoj računarsko-telekomunikacionog sistema; razvoj meteorološkog, klimatskog i hidrološkog analitičko-prognostičkog sistema razvojem i uvođenjem u operativan rad novih verzija numeričkih modela; opsežne analize i procene rizika meteoroloških, klimatskih i hidroloških opasnih pojava i elementarnih nepogoda u skladu sa propisanom metodologijom, i to na nivou opština, upravnih okruga, regiona, autonomnih pokrajina i cele teritorije Republike Srbije. U ovom procesu neophodno je korišćenje srpskih i međunarodnih standarda i pozitivne prakse zemalja EU. Ostala unapređenja hidrometeorloškog sistema rane najave i upozorenja vezana su za modernizaciju primenjenih informatičko-tehnoloških rešenja u procesu prikupljanja, kontrole, obrade, objavljivanja, međunarodne razmene, arhiviranja i trajnog čuvanja podataka.
4.2. Unapređenje sistema monitoringa i prognoziranja vremena, klimatskih promena i voda i ocene rizika elementarnih nepogoda i klimatskih promena uz obezbeđivanje visokog stepena međunarodne uporedivosti rezultata
Razvoj analitičkog rada odvijaće se u oblasti praćenja stanja, prognoziranja promena vremena, klime i voda na teritoriji Republike Srbije i regionu Jugoistočne Evrope i rane najave i upozorenja o pojavi meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda. Osnovne razvojne oblasti analize meteoroloških, klimatskih i hidroloških uslova, klimatskih promena i uticaja klimatskih promena na privredne delatnosti, zdravlje stanovništva, privredu, prirodne resurse i životnu sredinu su: unapređenje i razvoj novih verzija modela atmosferskih i hidroloških procesa, regionalnih klimatskih modela i modela za ocenu uticaja klimatskih promena; razvoj satelitske i radarske meteorologije i metoda asimilacije podataka radarskih i satelitskih osmatranja u numeričke modele; razvoj metoda verifikacije meteoroloških, klimatskih i hidroloških prognoza; razvoj i primena metoda analize vremenskih serija podataka o ekstremnim meteorološkim, klimatskim, agrometeorološkim i hidrološkim pojavama, kao i metoda ocene ranjivosti i rizika meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda. Sledeći praksu zemalja EU, Zavod će posebnu pažnju posvetiti usaglašavanju kriterijuma i metodološkom ujednačavanju postupaka ocene i mapiranja rizika meteoroloških i klimatskih elementarnih nepogoda, najava i upozorenja u okviru sistema Meteoalarma i Hidroalarma Evropske unije.
Posmatrano po oblastima meteorološke i hidrološke delatnosti, osnovni prioriteti razvojno-istraživačkih aktivnosti su sledeći:
Numerička prognoza vremena i klime i modeliranje klimatskih promena: sistem „trenutnih-Nowcasting” (0 – 2 sata) i vrlo kratkoročnih (do 12 sati) prognoza vremena i upozorenja; baza podataka meteoroloških osmatranja za potrebe „Nowcasting” sistema i vrlo kratkoročnih prognoza vremena; sistem kratkoročne (12-72 sata) i srednjoročne (72-240 sati) prognoze vremena; monitoring klime i klimatske prognoze (za period do sedam meseci unapred); sistem verifikacije prognostičkih produkata; razvoj nove generacije regionalnog klimatskog modela; razvoj Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu; istraživanje i ocena uticaja varijabilnosti klime i klimatskih promena; primena satelitskih i radarskih meteoroloških podataka u prognozi vremena i voda i klimatskim upozorenjima, kao i asimilacija radarskih i satelitskih meteoroloških podataka numeričkim meteorološkim modelima.
Primenjena meteorologija i klimatologija: vazduhoplovna meteorologija, agrometeorologija (monitoring i rana najava suša; istraživanje uticaja meteoroloških i klimatskih ekstremnih pojava na poljoprivredu), primenjena klimatologija, urbana i tehnička meteorologija (ocena rizika meteoroloških elementarnih nepogoda; digitalni Atlas klime Srbije).
Hidrologija: razvoj hidroloških modela, razvoj hidrogeoloških modela, izrada standarda za hidrološke proračune.
5. Infrastrukturne i razvojne aktivnosti
koje ne mogu da se svrstaju u određene oblasti meteorološke i hidrološke delatnosti
U infrastrukturne i razvojne aktivnosti svrstavaju se one aktivnosti koje determinišu rad na izvršavanju meteoroloških i hidroloških operativnih aktivnosti u okviru hidrometeorološkog sistema za rane najave i upozorenja, razvojno-istraživačke aktivnosti i izvršavanje drugih poslova od interesa za Republiku Srbiju.
5.1. Zakonodavni okvir
Zakon o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti predstavlja osnovni pravni akt koji reguliše oblast meteorološke i hidrološke delatnosti u Republici Srbiji, odnosno proizvodnju i diseminaciju meteoroloških i hidroloških podataka, analizu, prognozu i upozorenja o pojavi meteoroloških, klimatskih i hidroloških ekstremnih pojava i elementarnih nepogoda i drugih meteoroloških, klimatskih i hidroloških informacija, kao i pravni status i delokrug Zavoda nadležnog za obavljanje meteoroloških i hidroloških poslova od interesa za Republiku Srbiju. Zakon stvara uslove za: sistematska meteorološka i hidrološka merenja i osmatranja, praćenje stanja i prognoziranje promena vremena, klime i stanja voda, prikupljanje, obradu, skladištenje, pretraživanje, prikazivanje, analizu, međunarodnu razmenu i diseminaciju meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka i informacija; razvoj Zavoda kao nacionalne hidrometeorološke službe u pravcu harmonizacije metodologija i operativne analitičko-prognostičke prakse sa međunarodnim standardima kroz implementaciju petogodišnjih razvojno-istraživačkih aktivnosti i godišnje programe rada; povećanje uporedivosti meteoroloških i hidroloških podataka i analitičko-prognostičkih produkata sa podacima i produktima drugih zemalja i na nivou međunarodnih organizacija i promovisanje uloge i značaja nacionalne hidrometeorološke službe u društvu. Pored poslova od interesa za Republiku Srbiju, Zakonom su utvrđeni i drugi meteorološki i hidrološki poslovi koje mogu obavljati privredna društva, druga pravna lica, odnosno preduzetnici.
Zakon je stvorio uslove za uspostavljanje tehničke kontrole i inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem seta podzakonskih propisa usklađenih sa međunarodnim i EU standardima neophodnih za funkcionisanje nacionalne hidrometeorološke službe kao integralnog dela evropskih i svetskih hidrometeoroloških informacionih sistema.
5.2. Sistem upravljanja kvalitetom
Kao posebna organizacija u sistemu državne uprave Republike Srbije, Zavod će uspostaviti sistem upravljanja kvalitetom u svim procesima rada iz svog delokruga. Uvođenje sistema upravljanja kvalitetom povezaće sve dimenzije hidrometeorološkog informacionog sistema i učesnike procesa proizvodnje meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka, analiza, prognoza, upozorenja i drugih informacija imajući u fokusu potrebe korisnika. Unapređenje sistema upravljanja kvalitetom nacionalne hidrometeorološke službe čije funkcije izvršava Zavod, podrazumeva kontinuirani porast zadovoljstva korisnika, angažovanost i zadovoljstvo samih zaposlenih i ostvarivanje najboljih rezultata u okviru raspoloživih sredstava. Imajući u vidu specifičnosti procesa u obavljanju meteoroloških i hidroloških poslova od interesa za Republiku Srbiju, a koji su u nadležnosti Zavoda, kao i međunarodne obaveze uvođenja standarda upravljanja kvalitetom u procesima obavljanja vazduhoplovnih meteoroloških usluga za potrebe međunarodnog civilnog vazduhoplovstva, Zavod će, u skladu sa odlukama Svetske meteorološke organizacije, implementirati i održavati standarde ISO 9001:2008 i ISO 17025:2006.
5.3. Unapređenje hidrometeorološkog sistema za rane najave i upozorenja
Zavod je, u skladu sa svojim nadležnostima, razvio sistem praćenja i rane najave meteoroloških i hidroloških nepogoda i klimatskih ekstrema koji predstavlja osnovnu komponentu nacionalnog sistema zaštite u vanrednim situacijama i ublažavanja posledica prirodnih nepogoda i katastrofa. Osnovu ovog sistema Zavoda čini nacionalni meteorološki i hidrološki osmatrački sistem, hidrometeorološki telekomunikacioni i analitičko-prognostički sistem koji operativno funkcionišu kao integralni delovi evropskih i globalnih hidrometeoroloških sistema Svetske meteorološke organizacije (SMO). Pored uključenosti u globalne sisteme i naučno-tehničke programe SMO, Zavod, kao nacionalna hidrometeorološka služba, obezbeđuje saradnju i permanentnu telekomunikacionu vezu sa Evropskim centrom za srednjoročne prognoze vremena (ECMWF) sa sedištem u Velikoj Britaniji kao i sa Evropskom organizacijom za eksploataciju meteoroloških satelita (EUMETSAT) sa sedištem u Nemačkoj.
Izvršavajući funkciju Hidrometeorološkog sistema za rane najave i upozorenja Republike Srbije, Zavod neprekidno 24 sata dnevno, 365 dana u godini obavlja sistematski monitoring, analiziranje i prognoziranje stanja i promena vremena, klime i voda, izdaje vremenske, klimatske i hidrološke prognoze, rane najave i upozorenja o pojavi meteoroloških, klimatskih i hidroloških elementarnih nepogoda i vrši međunarodnu razmenu meteoroloških i hidroloških podataka, kao i informacija o registrovanim nepogodama i katastrofama.
Radi uključivanja u meteorološki i hidrološki sistem rane najave i upozorenja Evropske unije u periodu od 2007. do 2009. godine razvijen je i pušten u operativan rad elektronski oblik izdavanja najava i upozorenja o vremenskim nepogodama i poplavama za teritoriju Republike Srbije, tzv. Meteoalarm i Hidroalarm koji se operativno objavljuje na internet stranici Zavoda i EU.
Unapređenje hidrometeorološkog sistema za rane najave i upozorenja uvršćeno je u prioritete Nacionalne strategije zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama i obuhvata sledeće programske aktivnosti: modernizaciju meteorološkog i hidrološkog osmatračkog sistema; standardizaciju opreme državnog hidrološkog osmatračkog sistema; modernizaciju i akreditaciju Meteorološke laboratorije; izgradnju, odnosno rekonstrukciju objekata regionalnih centara hidrometeorološkog sistema rane najave u Nišu, Kraljevu i Novom Sadu i državnih mreža meteoroloških i hidroloških stanica; obnavljanje voznog parka.
5.4. Informaciono-komunikaciona tehnologija
Hidrometeorološki informacioni sistem je složen sistem koji predstavlja integralni deo svetskog hidrometeorološkog informacionog sistema Svetske meteorološke organizacije, a njegova tehničko-tehnološka osnova je informaciono-komunikaciona tehnologija (IKT). Zavod kao nacionalna hidrometeorološka služba Republike Srbije, u skladu sa Konvencijom o Svetskoj meteorološkoj organizaciji izvršava sledeće funkcije u Svetskom informacionom sistemu: funkcije nacionalnog meteorološkog, klimatskog i hidrološkog centra za operativnu međunarodnu razmenu meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka i informacija; funkcije Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu u evropskoj mreži regionalnih klimatskih centara SMO sa operativnim funkcijama u oblasti monitoringa klime i klimatskih prognoza, modeliranja klime i razvoja scenarija regionalnih promena klime, uspostavljanja klimatskog sistema rane najave ekstremnih klimatskih pojava i nepogoda i baza klimatskih podataka; funkcije Regionalnog centra za prikupljanje, produkciju i diseminaciju klimatskih podataka, analiza, prognoza i upozorenja. Razvoj moderne nacionalne hidrometeorološke službe i izvršavanje napred navedenih nacionalnih i regionalnih funkcija u svetskom hidrometeorološkom informacionom sistemu neposredno zavisi od razvoja IKT. Politika razvoja IKT biće usmerena ka: daljem razvoju i nadogradnji računarskih resursa visokih performansi koji predstavljaju osnovu operativnog korišćenja numeričkih meteoroloških, klimatskih i hidroloških modela; uvođenju nove tehnologije informacionih i elektronskih sistema u skladu s konceptom elektronske uprave (e-Government-a); modernizaciji komunikacionih veza sa područnim organizacionim jedinicama Zavoda (regionalni centri za meteorološke i hidrološke rane najave i upozorenja u Nišu, Kraljevu i Novom Sadu, meteorološke i hidrološke stanice u sastavu državnih mreža meteoroloških i hidroloških stanica) i modernizaciji softverske komponente komunikacionog sistema uvođenjem u operativan rad softvera za nadzor računarskih sistema, servera, virtuelne infrastrukture, storidža i lokalne računarske mreže.
5.5. Baze podataka
Baze meteoroloških i hidroloških podataka kao deo državnog fonda zvaničnih meteoroloških i hidroloških podataka predstavljaju osnovu operativnog funkcionisanja meteorološkog, hidrološkog i klimatskog analitičko-prognostičkog sistema, kao i razvoja primenjene meteorologije i hidrologije i izvršavanja usluga po zahtevu brojnih korisnika. Osnovni pravac razvoja usmeren je na dalji razvoj baza podataka i odgovarajućih metabaza, kao i njihovo osavremenjavanje, radi jednostavnijeg i sveobuhvatnijeg pristupa podacima od strane korisnika. Prioritetne aktivnosti obuhvataju: digitalizaciju istorijskih meteoroloških i hidroloških podataka za period 1848-1947. godina; harmonizaciju i upravljanje metapodacima interno i kroz međunarodnu saradnju; razvoj programa za unos aktuelnih meteoroloških podataka na glavnim meteorološkim stanicama i pripremu za uspostavljanje nacionalne infrastrukture meteoroloških, klimatskih i hidroloških geoprostornih podataka u skladu sa INSPIRE direktivom EU. Visoki troškovi korišćenja IKT traže stalno analiziranje kako bi se izabrala najracionalnija rešenja budućeg koncepta razvoja sistema za upravljanje bazama podataka. U okviru programa međunarodne saradnje planirane su aktivnosti na razvoju i uvođenju novih platformi i otvorenih programskih sistema, kako bi se smanjili troškovi po osnovu održavanja licenci za korišćenje i održavanje postojećih softvera za meteorološke i hidrološke baze podataka.
5.6. Informisanje i diseminacija
Diseminaciona politika orijentisana je na korisnički pristup koji treba da omogući da svi podaci koji se dobijaju u operativnom radu i istraživanjima Zavoda budu elektronski publikovani u obimu u kojem postoje kako bi se povećala dostupnost diseminacionih baza podataka potencijalnim korisnicima. Razvoj diseminacije podataka, koji se sastoji od publikovanja podataka, razvoja odnosa sa javnošću, marketinga, razvoja internet prezentacije i drugih oblika stavljanja podataka na raspolaganje korisnicima, neophodan je za funkcionisanje moderne nacionalne hidrometeorološke službe. U narednom periodu neophodni su: dalji razvoj diseminacione baze podataka; usmeravanje publikovanja sa klasičnog štampanog na savremeno elektronsko, dvojezično objavljivanje publikacija u oblasti meteorološke i hidrološke delatnosti (na srpskom i engleskom jeziku) i stalno proširivanje sadržaja i dostupnosti sa internet prezentacije. Korisnik mora imati potpunu informaciju o izvorima podataka i informacijama koje se nude, kao i načinima njihovog korišćenja.
Takođe, u ovoj oblasti primenjuju se međunarodno usaglašeni standardi i strategije za sistem diseminacije podataka koji koriste SMO (WMO), ECMWF, EUMETSAT, EUMETNET, Međuvladin panel za promenu klime UN (IPCC).
5.7. Međunarodna saradnja i Evropske integracije
Međunarodna saradnja, u kojoj su prioritet evropske integracije, predstavlja osnov za uvođenje, primenu i razvoj međunarodnih meteoroloških i hidroloških standarda i metodologija. Meteorološke i hidrološke razvojno-istraživačke aktivnosti koje se odvijaju u okviru procesa evropskih integracija Republike Srbije, imaju za cilj da u narednom periodu obezbede potpuno usaglašavanje hidrometeorološkog sistema rane najave i upozorenja sa evropskim (EU Meteoalarm, EU EFAS) i svetskim hidrometeorološkim sistemima, odnosno harmonizovanje standarda, metodologija i indikatora radi dobijanja uporedivih pokazatelja, kao i jačanje uloge u regionalnoj međunarodnoj saradnji kroz izvršavanje funkcija Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu i Regionalnog centra za prikupljanje, produkciju i diseminaciju klimatskih podataka, prognoza i upozorenja u okviru Svetskog informacionog sistema SMO. U tu svrhu, posebna pažnja biće posvećena saradnji sa Svetskom meteorološkom organizacijom kao specijalizovanom organizacijom UN, Međuvladinim panelom za promenu klime UN, Evropskim centrom za srednjoročne prognoze vremena, Evropskom organizacijom za eksploataciju meteoroloških satelita, Evropskom mrežom nacionalnih hidrometeoroloških službi država članica EU (EUMETNET), Dunavskom komisijom, Savskom komisijom i dr. Koristiće se planirani programi međunarodne pomoći Republici Srbiji definisani Instrumentima za predpristupnu pomoć Evropske unije, kao i finansijski izvori EU za učešće u realizaciji regionalnih razvojno-istraživačkih projekata u okviru programa EU FP7 i dr. U okviru bilateralne međunarodne saradnje Zavod će sarađivati sa nacionalnim hidrometeorološkim službama SAD, Ruske Federacije, Savezne Republike Nemačke, Republike Francuske, BiH (Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine), Republike Makedonije, Crne Gore, Republike Grčke, Republike Kipra, Republike Hrvatske, Mađarske, Republike Rumunije, Republike Bugarske, Republike Albanije, Republike Turske i drugih zainteresovanih zemalja. Zavod će raditi na potpunom poštovanju i primeni osnovnih principa međunarodne saradnje u oblasti meteorologije, hidrologije i klimatskih promena koje su donele organizacije u sistemu Ujedinjenih nacija i pravnih tekovina EU.
Posebnu pažnju u narednom periodu Zavod će posvetiti intenziviranju saradnje sa srpskom naučnom dijasporom. Srpska meteorološka nauka ima dugu tradiciju i vrhunske rezultate koji predstavljaju značajan doprinos razvoju meteorološke nauke u svetu. Posle čuvene Astronomske teorije o promeni klime Zemlje istaknutog srpskog naučnika Milutina Milankovića (1879-1958), u drugoj polovini prošlog veka na Beogradskom univerzitetu pojavila se grupa mladih naučnika na čelu sa prof. dr Zavišom Janjićem kome je 2012. godine dodeljeno najveće međunarodno priznanje Svetske meteorološke organizacije za doprinos razvoju savremene meteorološke nauke u oblasti razvoja numeričkih meteoroloških i klimatskih modela. Danas u SAD, Kanadi i Evropi radi oko 30 istaknutih srpskih stručnjaka i naučnika. Dosadašnja saradnja Zavoda sa naučnim Institutom za meteorologiju Beogradskog univerziteta i naučnom dijasporom obezbedila je brz tehničko-tehnološki napredak u razvoju i primeni numeričkih modela za potrebe prognoze vremena i klime, što je nacionalnu hidrometeorološku službu Republike Srbije svrstalo u pet najrazvijenijih hidrometeoroloških službi u Evropi. Planirano uključivanje naučnika iz dijaspore u realizaciju razvojno-istraživačkih aktivnosti predviđenih u okviru ovog programa, umanjiće odliv mladih istraživača u Republici Srbiji i stvoriti preduslove za zapošljavanje naučnika koji dođu iz inostranstva.
5.8. Zaštita hidrometeorološkog informacionog sistema
Zakonom je definisan hidrometeorološki informacioni sistem kao deo nacionalnog sistema zaštite i spasavanja ljudi, materijalnih i kulturnih dobara i životne sredine od elementarnih nepogoda i drugih nesreća i sistema osmatranja vazdušnog prostora Republike Srbije, koji operativno funkcioniše kao deo međunarodnih meteoroloških i hidroloških informacionih sistema. Zakonom je regulisano da su meteorološki i hidrološki osmatrački sistem, računarsko-telekomunikacioni i analitičko-prognostički sistem, hidrometeorološki sistem za rane najave i upozorenja o pojavi vremenskih, klimatskih i hidroloških ekstremnih pojava, elementarnih nepogoda i katastrofa i baze meteoroloških i hidroloških podataka osnovne komponente hidrometeorološkog informacionog sistema. Zakonom je precizirano da je Zavod dužan da zaštiti hidrometeorološki informacioni sistem i da je zabranjen pristup računarsko-telekomunikacionom sistemu bez saglasnosti Zavoda.
U narednom periodu osnovni pravac razvoja usmeren je na izradu i realizaciju programa administrativnih, tehničkih i organizacionih mera zaštite hidrometeorološkog informacionog sistema protiv neovlašćenog pristupa, uništavanja ili zloupotreba podataka i informacija, u skladu sa ratifikovanim međunarodnim ugovorima, Zakonom i drugim propisima i međunarodnim standardima.
5.9. Obuka i usavršavanje kadrova
Zavodu su potrebni dobro obučeni, efikasni i stručni državni službenici kako bi se uspešno obavljali veoma složeni meteorološki i hidrološki poslovi od interesa za Republiku Srbiju i nastavile aktivnosti na harmonizaciji hidrometeoroloških infrastrukturnih sistema sa sistemima EU i svetskim sistemima. Sve nacionalne hidrometeorološke službe u procesu pridruživanja EU preduzele su obimnu i dugoročnu obuku državnih službenika koja je podrazumevala kontinuirano usavršavanje kao pravo i obavezu zaposlenih u državnoj administraciji. Pored obuke i usavršavanja državnih službenika koji se sprovode u okviru Programa opšteg stručnog usavršavanja državnih službenika iz organa državne uprave i službi Vlade u organizaciji Službe za upravljanje kadrovima, planirano je permanentno sprovođenje obuke u cilju povećavanja obučenosti zaposlenih za korišćenje novih metoda i tehnologija obrade, analize, prognoze i verifikacije prognostičkih produkata numeričkih meteoroloških, klimatskih, agrometeoroloških i hidroloških modela, metoda asimilacije radarskih i satelitskih podataka, metoda ocene rizika meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda, prikazivanja podataka korišćenjem GIS tehnologija, poznavanja programskih jezika za korišćenje baza i arhiva podataka (WISKI, MARS i dr.) i specijalizovanih obuka prognostičara u oblasti vazduhoplovne meteorologije.
5.10. Jačanje poverenja u nacionalnu hidrometeorološku službu kroz saradnju sa korisnicima
Vrednovanje analitičko-prognostičke meteorološke, klimatske i hidrološke produkcije Zavoda zahteva neprekidan rad na sticanju poverenja i razvijanju dobrih odnosa sa glavnim korisnicima meteoroloških i hidroloških podataka i informacija, kao i sa predstavnicima medija.
Takođe, neophodno je obezbediti razvoj i primenu sistema upravljanja kvalitetom i uvođenje standardnog izveštaja o kvalitetu zvaničnih meteoroloških i hidroloških podataka, kao i meteoroloških, klimatskih i hidroloških prognoza. Ispunjavanje međunarodnih standarda, kao i regulative EU podrazumeva da se uz podatke obezbede i informacije o samim podacima (metapodaci), uključujući napomene o njihovom kvalitetu i eventualnim ograničenjima njihove upotrebe.
Zavod će voditi dijalog sa korisnicima meteoroloških, klimatskih i hidroloških servisa, podataka i informacija, u cilju jačanja njihovog poverenja, što je uslov unapređenja kvaliteta rezultata rada Zavoda.
Meteorološki i hidrološki podaci su javni i dostupni su svim zainteresovanim institucijama, pravnim i fizičkim licima. Uvođenjem istraživanja povratnih informacija i reagovanja korisnika u vezi sa uslugama koje im Zavod pruža, unaprediće se odnosi sa njima i dobiće se informacije za unapređenje sistema informisanja i diseminacije podataka.
6. Učešće Zavoda u regionalnim, evropskim i međunarodnim razvojno-istraživačkim programima u oblasti meteorologije, klimatskih promena i hidrologije
S obzirom na nedeljivost i globalni karakter atmosferskih i hidroloških procesa, danas ni najrazvijenije zemlje sveta nisu u mogućnosti da samostalno obezbede operativno funkcionisanje nacionalnih hidrometeoroloških službi i njihovih složenih tehničko-tehnoloških sistema i programa praćenja, istraživanja i prognoziranja stanja vremena, klime i voda, kao i rane najave atmosferskih i hidroloških nepogoda i katastrofa i prekograničnog akcidentnog zagađivanja atmosfere i voda u slučaju nuklearnih udesa. Stoga je, na principima slobodne razmene podataka i infomacija o stanju atmosfere i voda, na globalnom nivou u okviru Svetske meteorološke organizacije uspostavljen program Svetskog meteorološkog bdenja sa globalnim osmatračkim, telekomunikacionim i analitičko-prognostičkim operativnim sistemima u koje su uključene nacionalne hidrometeorološke službe svih država članica SMO koje operativno rade kao integralni delovi tih sistema i programa. Pored toga, u okviru SMO uspostavljeni su naučno-tehnički programi u vitalnim oblastima meteorologije kao što su: Program globalnog istraživanja vremena; Svetski klimatski program; Svetski program istraživanja klime; Program globalnog atmosferskog bdenja; Program vazduhoplovne meteorologije; Program agrometeorologije; Program za hidrologiju i vodne resurse; Program smanjenja rizika prirodnih katastrofa; Program aktivnosti hitnog reagovanja u slučaju nuklearnih udesa, kao i Program obuke i obrazovanja i Regionalni programi za sve UN Regione sveta.
Zavod kao nacionalna hidrometeorološka služba Republike Srbije, u skladu sa Konvencijom o Svetskoj meteorološkoj organizaciji, predstavlja integralni deo navedenih sistema i naučno-tehničkih programa SMO i u narednom periodu aktivnosti saradnje sa SMO biće usmerene na harmonizaciju hidrometeoroloških infrastrukturnih sistema sa operativnim sistemima SMO i izvršavanje operativnih i razvojno-istraživačkih funkcija Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu i njegovog uključivanja u novi Globalni okvirni sistem za klimatske servise i regionalne projekte koji su planirani u okviru ovog sistema. Takođe će intenzivirati aktivnosti u oblasti rane najave meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i atmosferskog transporta radioaktivnih materija u slučaju nuklearnih akcidenata, pružanju vazduhoplovnih meteoroloških usluga za potrebe međunarodnog civilnog vazduhoplovstva i sprovođenju međunarodnih standarda i regulative SMO.
Zavod će nastaviti dalju saradnju sa Međuvladinim panelom UN za promenu klime, a posebno u aktivnostima razmatranja i usvajanja Petog naučnog izveštaja o promeni klime, čiji se završetak i objavljivanje očekuje u 2014. godini, kao i u aktivnostima na primeni Specijalnog izveštaja o upravljanju rizicima ekstremnih meteoroloških, klimatskih i hidroloških nepogoda i katastrofa u cilju efikasnije adaptacije na klimatske promene.
Strateški prioriteti Zavoda u međunarodnoj saradnji sa evropskim meteorološkim organizacijama odnose se na sprovođenje procedure prelaska iz pridruženog u punopravno članstvo u Evropskom centru za srednjoročnu prognozu vremena što bi omogućilo uspostavljanje novih modaliteta saradnje sa ovom evropskom organizacijom, naročito u pogledu korišćenja računarskih kapaciteta Centra za realizaciju regionalnih projekata kojima koordinara Zavod, kao i sprovođenja obimnijeg programa obuke državnih službenika. Posebnu pažnju Zavod će posvetiti rešavanju pitanja zaključivanja novog petogodišenjg sporazuma sa Evropskom organizacijom za ekspoloataciju meteoroloških satelita s obzirom da sadašnji petogodišnji sporazum o pridruženom članstvu Republike Srbije prestaje da važi krajem 2013. godine.
Kao punopravni član Evropske mreže nacionalnih hidrometeoroloških službi država članica Evropske unije, Zavod će nastaviti saradnju u svim stručno-operativnim programima ove asocijacije, a naročito u implementaciji programa Meteoalarma i Hidroalarma Evropske unije, programu razmene radarskih meteoroloških podataka i produkata, kao i programima i projektima u oblasti istraživanja klime, vazduhoplovne meteorologije i drugim evropskim meteorološkim programima koji su od interesa za operativno funkcionisanje i razvoj Zavoda.
U toku sprovođenja Nacionalnog programa integracije Republike Srbije u Evropsku uniju (NPI) Zavod je kroz učešće u regionalnim projektima koji se finansiraju iz predpristupnih i drugih fondova EU unapredio kapacitete za ostvarivanje strateških prioriteta u narednom periodu koji se odnose na intenzivnije učešće u razvojno-istraživačkim projektima Evropske unije.
III. PREGLED OČEKIVANIH REZULTATA METEOROLOŠKIH I HIDROLOŠKIH RAZVOJNO-ISTRAŽIVAČKIH AKTIVNOSTI ZA PERIOD OD 2013. DO 2017. GODINE
OBLASTI NOSILAC AKTIVNOSTI INDIKATORI I PLANIRANE AKTIVNOSTI NEOPHODNA FINANSIJSKA SREDSTVA PO GODINAMA (u rsd) Izvor finansiranja: 01 – budžet i 06 – donacije NUMERIČKA PROGNOZA VREMENA I KLIME I MODELIRANJE KLIMATSKIH PROMENA 2013 2014 2015 2016 2017 1. Numerička prognoza vremena 1) Sistem trenutnih („Nowcasting”) i vrlo kratkoročnih (do 12 sati) prognoza vremena i upozorenja Republički hidrometeorološki zavod Poboljšan kvalitet prognoza, preciznost lociranja nepogoda i blagovremenost upozorenja o pojavi nepogoda.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: unapređenje metodologije izrade vrlo kratkoročnih prognoza vremena i upozorenja o pojavi meteoroloških ekstremnih pojava i elementarnih nepogoda integrisanjem podataka meteoroloških radarskih i satelitskih merenja, prizemnih i visinskih sinoptičkih merenja i osmatranja i ostalih raspoloživih meteoroloških podataka u početna polja numeričkog modela visoke rezolucije (2-6 km). 5.000.000,00 5.700.000,00 5.700.000.00 5.700.000,00 5.000.000,00 01 01 01 01 01 3) Baza podataka meteoroloških osmatranja za potrebe „Nowcasting”sistema i vrlo kratkoročnih prognoza vremena Republički hidrometeorološki zavod Uspostavljena nova baza podataka u funkciji operativnog rada „Nowcasting” sistema i vrlo kratkoročnih prognoza i upozorenja.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj programa za pre-processing i kontrolu kvaliteta podataka i uspostavljanje specijalizovane, vremenski ograničene (za period od poslednjih 30 dana) baze raspoloživih meteoroloških podataka za region Jugoistočne Evrope (podaci prizemnih i visinskih sinoptičkih merenja i osmatranja, radarskih i satelitskih meteoroloških merenja i dr.) za potrebe operativnog funkcionisanja sistema „Nowcasting”- a i vrlo kratkoročnih prognoza vremena i upozorenja. 3.600.000,00 3.600.000,00 3.600.000,00 3.600.000,00 3.600.000,00 01 01 01 01 01 4) Sistem kratkoročne (12-72 sata) i srednjoročne (72-240 sati) prognoze vremena Republički hidrometeorološki zavod Povećanje perioda visoke pouzdanosti prognoza i međunarodne uporedivosti parametara verifikacije prognostičkih produkata.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na unapređenje prognostičkog sistema za kratkoročnu i srednjoročnu prognozu vremena (do 10 dana) uspostavljanjem unificiranog prognostičkog sistema baziranog na globalnom numeričkom modelu NMMB i uvođenjem ansambla prognoza za potrebe izrade srednjoročnih prognoza vremena. 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 06 06 06 06 06 2. Monitoring klime i klimatske prognoze 1) Monitoring klime Republički hidrometeorološki zavod Razvijen sistem monitoringa klime i detekcije klimatskih promena na teritoriji Republike Srbije.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj klimatskog monitoring sistema i baza prostornih podataka i informacija o lokalnim i regionalnim promenama klime, uključujući informacije o klimatskim ekstremnim pojavama i nepogodama, ranjivosti pojedinih područja; njihove primene u: klimatskim prognozama i upozorenjima, oceni rizika klimatskih promena, strateškom planiranju mera adaptacije i planiranju prostornog razvoja. 6.500.000,00 6.500.000,00 6.500.000,00 6.500.000,00 6.500.000,00 01 01 01 01 01 2) Sistem mesečnih i sezonskih klimatskih prognoza (za period do sedam meseci) Republički hidrometeorološki zavod Uspostavljen sistem klimatskih upozorenja (Climate Watch System) o pojavi klimatskih anomalija i elementarnih nepogoda (suša, toplotni talasi, talasi hladnoće, uslovi pogodni za pojavu šumskih požara i dr).U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na unapređenje postojećeg sistema klimatskih prognoza (za period do sedam meseci) razvojem i uvođenjem u operativan rad podsistema mesečnih prognoza i metodologije za izradu probabilističkih prognoza, kao i formiranje mesečne i sezonske modelske klimatologije za teritoriju Republike Srbije i Jugoistočne Evrope 5.500.000,00 5.500.000,00 5.500.000,00 5.500.000,00 5.500.000,00 01 01 01 01 01 3. Verifikacija prognoza 1) Sistem verifikacije prognostičkih produkata Republički hidrometeorološki zavod Razvijen sistem za verifikaciju vremenskih i klimatskih prognoza u skladu sa tehničkim standardima SMO.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na razvoj jedinstvenog sistema za objektivnu ocenu prognoze vremena i klime svih razmera (od vrlo kratkoročnih vremenskih prognoza do sezonskih i višegodišnjih klimatskih prognoza) korišćenjem međunarodno usaglašenih metoda. 3.900.000,00 3.900.000,00 3.900.000,00 3.900.000,00 3.900.000,00 01 01 01 01 01 4. Modeliranje klime, projekcije klimatskih promena i ocena uticaja 1) Razvoj nove generacije regionalnog klimatskog modela Republički hidrometeorološki zavod Razvijena nova tehnologija za regionalne klimatske prognoze i projekcije regionalnih i lokalnih promena klime za potrebe adaptacije na klimatske promene.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na razvoj nove generacije regionalnog klimatskog modela na osnovu regionalnog numeričkog NMMB modela i njegovo prilagođavanje za dugoročne integracije i izradu klimatskih mesečnih, sezonskih, godišnjih, decenijskih prognoza i scenarija klimatskih promena za 21. vek za region Jugoistočne Evrope i teritoriju Republike Srbije. 4.200.000,00 4.200.000,00 4.200.000,00 4.200.000,00 4.200.000,00 01, 06 01, 06 01, 06 01, 06 01, 06 3) Ocena uticaja varijabilnosti klime i klimatskih promena Republički hidrometeorološki zavod u saradnji sa partnerskim institucijama u okviru međunarodnih programa Poboljšana ocena uticaja varijabilnosti klime i klimatskih promena na različite sektore privrede.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na unapređenje i razvoj indikatora klimatskih promena za privredne sektore, uvođenje indeksa za vegetaciju baziranih na satelitskim osmatranjima, razvoj statističkih metoda za analizu osmotrenih podataka i produkata klimatskih modela i harmonizaciju metoda za statističku analizu ekstrema. 6.200.000,00 6.200.000,00 6.200.000,00 6.200.000,00 6.200.000,00 06 06 06 06 06 5. Satelitska i radarska meteorologija 1) Primena satelitskih meteoroloških podataka u prognozi vremena Republički hidrometeorološki zavod Poboljšan kvalitet meteoroloških i hidroloških analiza, prognoza i upozorenja.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj metodologije za korišćenje podataka satelitskih meteoroloških merenja kojima raspolaže EUMETSAT; razvoj metoda za kvantitativnu procenu količina padavina na osnovu radarskih i satelitskih podataka; povezivanje satelitskih podataka o stanju vegetacije i stanju tla sa sistemom vremenskih i hidroloških prognoza i upozorenja. 4.000.000,00 4.000.000,00 4.000.000,00 4.000.000,00 4.000.000,00 01 01 01 01 01
2) Asimilacija radarskih meteoroloških podataka Republički hidrometeorološki zavod u saradnji sa međunarodnim partnerskim organizacijama i institucijama Poboljšana procena količine i vrste padavina i poboljšan kvalitet prognoza i najave poplava.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj metoda asimilacije radarskih meteoroloških podataka numeričkim modelom; klasifikaciju hidrometeora i procenu količine padavina izmerene radarom. 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,000 01 01 01 01 01 PRIMENJENA METEOROLOGIJA I KLIMATOLOGIJA 1. Vazduhoplovna meteorologija Prognoza vremena za oblast aerodroma Republički hidrometeorološki zavod Razvijen sistem nove generacije vazduhoplovne prognoze vremena za oblast aerodroma (New Terminal Area Forecast – NTAF).U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na razvoj novog koncepta vazduhoplovne prognoze vremena koji obuhvata kombinaciju produkata u mreži tačaka (osmotrenih podataka, satelitskih i radarskih snimaka, produkata numeričkih modela) i karata značajnog vremena (SIGWX/SWC) 3.400.000,00 3.400.000,00 3.400.000,00 3.400.000,00 3.400.000,00 01 01 01 01 01 Verifikacija vazduhoplovnih prognoza vremena Republički hidrometeorološki zavod Povećan obim verifikacije prognoze vremena za vazduhoplovstvo.U narednom periodu planirane aktivnosti se odnose na povećanje obima verifikacije vazduhoplovnih prognostičkih produkata uključivanjem većeg broja parametara koji se verifikuju radi utvrđivanja i povećanja pouzdanosti izdatih prognoza i najava. 1.200.000,00 1.200.000,00 1.200.000,00 1.200.000,00 1.200.000,00 01 01 01 01 01 Specijalizovana obuka kadrova Republički hidrometeorološki zavod u saradnji sa Svetskom meteorološkom organizacijom i nacionalnim meteorološkim službama EU Obučeni prognostičari specijalizovani za izradu prognoza za potrebe vazduhoplovstva.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na sprovođenje permanentne specijalizovane obuke u primeni metoda za izradu vazduhoplovnih prognoza i upozorenja, sa posebnim osvrtom na prognozu vremenskih pojava značajnih za bezbednost vazdušne plovidbe (turbulencija, zaleđivanje, grmljavinske nepogode, smicanje vetra, magla i niska oblačnost, mlazna struja) i korišćenje najsavremenijih metoda i nowcasting tehnika. 3.000.000,00 1.000.000,00 1.000.000,00 1.000.000,00 1.000.000,00 1.000.000,00 1.000.000,00 01 06 06 06 06 Vazduhoplovne aerodromske klimatološke informacije Republički hidrometeorološki zavod Izrađene i ažurirane vazduhoplovne aerodromske klimatološke informacije.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na izradu i permanentno ažuriranje klimatografija aerodroma, aerodromskih klimatoloških pregleda i aerodromskih klimatoloških tabela. 3.000.000,00 3.000.000,00 3.000.000,00 3.000.000,00 3.000.000,00 01 01 01 01 01 2. Agrometeorologija Monitoring i rana najava suša Republički hidrometeorološki zavod Poboljšan kvalitet agrometeoroloških prognoza i najava ekstremnih pojava (suša, ekstremne temperature).U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: unapređenje agrometeorološkog sistema monitoringa i rane najave suša razvojem i primenom metoda prognoze različitih indeksa suše za period do mesec dana na bazi srednjoročnih i dugoročnih prognoza padavina i temperature vazduha; verifikaciju prognoza indeksa suše, i uvođenje u operativan rad. 2.300.000,00 2.000.000,00 2.000.000,00 1.200.000,00 1.200.000,00 01 01 01 01 01 Istraživanje uticaja meteoroloških i klimatskih ekstremnih pojava na poljoprivredu Republički hidrometeorološki zavod Mape suša i mrazeva na teritoriji Republike Srbije, ranjivosti sektora poljoprivrede i mape rizika od suša i mrazeva.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: analizu učestalosti, intenziteta i trajanja sušnih perioda, mrazeva i toplotnih talasa i šteta u poljoprivredi uzrokovanih ovim elementarnim nepogodama; ocenu ranjivosti sektora poljoprivrede i izradu mapa rizika od suša i mrazeva prema propisanoj metodologiji. 2.700.000,00 2.700.000,00 2.700.000,00 2.700.000,00 2.700.000,00 06 06 06 06 06 3. Primenjena klimatologija, urbana i tehnička meteorologija 1) Ocena rizika meteoroloških elementarnih nepogoda Republički hidrometeorološki zavod Mape rizika od meteoroloških elementarnih nepogoda za teritoriju Republike Srbije. U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: istraživanje ekstremnih meteoroloških i klimatskih pojava na teritoriji Republike Srbije, a naročito olujnih vetrova, grada, snežne mećave, nanosa i poledice, toplotnih talasa, talasa hladnoće; preliminarnu analizu potencijalnih opasnosti od ovih pojava, analizu rizika i izradu mapa rizika u skladu sa propisanom metodologijom. 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 4.700.000,00 01 01 01 01 01 2) Digitalni Atlas klime Srbije Republički hidrometeorološki zavod Digitalne karte Atlasa klime Srbije za različite klimatske elemente (temperatura, padavine, snežni pokrivač, vetar, oblačnost, insolacija, vlažnost vazduha, broj dana sa ekstremnim temperaturama, olujnim vetrom i dr) za period 1971-2000. godinaU narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj i primenu modela za kontrolu kvaliteta, homogenizaciju i interpolaciju klimatskih podataka, usaglašavanje klimatskih podataka u pograničnim oblastima i izradu digitalnih karata Atlasa klime Srbije korišćenjem GIS tehnologije i ažuriranje Atlasa. 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,00 3.800.000,00 01, 06 01, 06 01, 06 01, 06 01, 06 HIDROLOGIJA 1) Razvoj hidroloških modela Republički hidrometeorološki zavod Poboljšana pouzdanost hidroloških prognoza i preciznost ranih najava poplava na malim i srednjim slivovima.U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: nastavak započetog projekta „Unapređenje sistema za ranu najavu poplava na srednjim i malim rekama u Srbiji” kroz: povećanje broja slivova za koje je kalibrisan HBV model sa trenutnih 20 na 40 slivova, potpunu integraciju HBV modela i WISKI baze podataka; uvođenje u operativnu praksu novih hidroloških modela (HEC-HMS i TOP); razvoj programskog paketa kao posebnog GIS okruženja sa modulom za pripremu podataka i kreiranje distributivnog hidrološkog modela (za male i srednje slivove na kojima komercijalni modeli nisu dali zadovoljavajuće rezultate). 1.500.000,00 2.400.000,00 2.400.000,00 1.800.000,00 1.200.000,00 06 06 06 06 06 2) Razvoj hidrogeoloških modela Republički hidrometeorološki zavod U narednom periodu planirane aktivnosti odnose se na: razvoj hidrogeoloških modela pojedinih vodnih tela ili izdani i verifikaciju dobijenih rezultata. 400.000,00 600.000,00 800.000,00 1.800.000,00 1.200.000,00 06 06 06 06 06
IV. PREGLED NAJZNAČAJNIJIH INFRASTRUKTURNIH I RAZVOJNIH AKTIVNOSTI KOJE NE MOGU DA SE SVRSTAJU U ODREĐENE OBLASTI METEOROLOGIJE I HIDROLOGIJE
OBLASTI NOSILAC AKTIVNOSTI SADAŠNJE STANJE I PLANIRANE AKTIVNOSTI NEOPHODNA FINANSIJSKA SREDSTVA PO GODINAMA (u rsd) Izvor finansiranja: 01 – budžet i 06 – donacije ZAKONODAVNI OKVIR 1) Tehnička kontrola i inspekcijski nadzor Republički hidrometeorološki zavod Uspostavljen nadzor primene seta podzakonskih akata donetih na osnovu Zakona o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti. Planira se uvođenje tehničke kontrole i inspekcijskog nadzora u skladu sa Zakonom o meteorološkoj i hidrološkoj delatnosti a koji se naročito odnose na proveru primene stručnih propisa u oblasti meteoroloških i hidroloških merenja i osmatranja i obavljanju ostalih meteoroloških i hidroloških poslova, kao i proveru primene propisa pri izgradnji objekata u zaštićenim zonama glavnih meteoroloških i hidroloških stanica. 700.000,00 1) Modernizacija meteorološkog i hidrološkog osmatračkog sistema Republički hidrometeorološki zavod Planiran je nastavak modernizacije i započete automatizacije državnih mreža meteoroloških i hidroloških stanica, i to: uspostavljanjem novog meteorološkog radarskog centra Zavoda na Jastrepcu i uvođenjem ovog centra u operativan rad; nabavkom 40 automatskih meteoroloških stanica i 70 automatskih kišomera; proširenjem mreže stanica za merenje vlažnosti zemljišta; uspostavljanjem mreže stanica za Sunčevo zračenje uključujući UV zračenje; nabavkom 40 automatskih hidroloških stanica za površinske vode i 100 za podzemne vode. 1) Unapređenje računarskih resursa Republički hidrometeorološki zavod Planirano je proširenje kapaciteta glavnog računarskog centra Zavoda kao i nabavka računarske opreme za potrebe operativnog rada područnih organizacionih jedinica Zavoda (Regionalni centri za rane najave i upozorenja u Nišu, Kraljevu i Novom Sadu, 30 glavnih meteoroloških stanica, tri meteorološke opservatorije, šest reonskih hidroloških stanica). Planirano je uspostavljanje nacionalnog hidrometeorološkog Disaster Recovery Site u okviru Svetskog infomacionog sistema SMO i uspostavljanja regionalnih funkcija Zavoda u domenu prikupljanja, izrade i diseminacije meteoroloških i klimatskih analitičko-prognostičkih produkata (Centar WMO WIS DCPC Belgrade). 1) Digitalizacija istorijskih meteoroloških i hidroloških podataka za period 1848-1947. godina Republički hidrometeorološki zavod NAUČNO-TEHNIČKI PROGRAMI SVETSKE METEOROLOŠKE ORGANIZACIJE Zakon o ratifikaciji Konvencije o Svetskoj meteorološkoj organizaciji („Službeni list FNRJ-Međunarodni ugovori”, broj 80/48) Program svetskog meteorološkog bdenja; Program globalnog istraživanja vremena;Svetski klimatski program; Svetski program istraživanja klime; Program globalnog atmosferskog bdenja;Program vazduhoplovne meteorologije; Program agrometeorologije; Program za hidrologiju i vodne resurse; Program smanjenja rizika prirodnih katastrofa; Program aktivnosti hitnog reagovanja u slučaju nuklearnih udesa;Program obuke i obrazovanja i Regionalni programi za sve UN Regione sveta. Zavod kao nacionalna hidrometeorološka služba Republike Srbije predstavlja integralni deo globalnih infrastrukturnih sistema i svetskih naučno-tehničkih programa SMO i u skladu sa obavezama preuzetim ratifikacijom Konvencije o SMO i osnovnim principima o slobodnoj operativnoj razmeni meteoroloških, klimatskih i hidroloških podataka učestvuje u evropskoj i globalnoj osmatračkoj mreži sa 33 sinoptičke stanice, šest klimatoloških stanica, 60 padavinskih stanica, sa jednom stanicom za praćenje promena hemijskog sastava atmosfere, sadržaja ozona u atmosferi i hemijskog sastava padavina i sa 18 hidroloških stanica u hidrološkom informacionom sistemu u slivu reke Save i Dunava. Zavod izvršava funkacije nacionalnog meteorološkog, hidrološkog i klimatskog centra u Globalnom telekomunikacionom sistemu i Globalnom analitičko-prognostičkom sistemu, odnosno u novom Svetskom informacionom sistemu koji uključuje operativnu numeričku prognozu vremena i aktivnosti urgentnog reagovanja u slučaju nuklearnih udesa. Izvršavanjem funkcija Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu u okviru Evropske mreže regionalnih klimatskih centara u Regionalnoj asocijaciji VI SMO (Evropa i Bliski Istok) i funkcije Regionalnog centra za prikupljanje, proizvodnju i distribuciju klimatskih podataka i produkata, Zavod aktivno učestvuje u implementaciji Svetskog klimatskog programa i novog Globalnog okvira za klimatske servise koji je osnovan u skladu sa odlukama Svetske konferencije o klimi održane 2009. godine. U okviru Svetskog programa za agrometeorologiju i Programa smanjenja rizika prirodnih katastrofa, Zavod učestvuje kroz aktivnosti uspostavljanja, operativnog funkcionisanja i razvoja hidrometeorološkog sistema za ranu najavu meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i sistema monitoringa suše i vlažnosti zemljišta. U okviru Programa vazduhoplovne meteorologije Zavod izvršava vazduhoplovne meteorološke usluge u skladu sa nadležnostima utvrđenim Zakonom, metodologijom SMO i ICAO i regulativom Evropske unije i svoje prioritetne aktivnosti u ovoj oblasti usmerio je na uvođenje sistema za upravljanje kvalitetom u pružanju vazduhoplovnih meteoroloških usluga i uvođenje sistema za obuku zasnovanog na novim zahtevima za formalnim kvalifikacijama vazduhoplovnih meteoroloških prognostičara. Program obuke državnih službenika u meteorologiji, klimatskim promenama i hidrologiji sprovodi se u okviru Programa tehničke saradnje i Programa obuke i obrazovanja SMO. Zavod predstavlja Republiku Srbiju u SMO i aktivno učestvuje u radu konstitutivnih organa i ekspertskih grupa SMO. UNISDR-WMO projekat „Building Resilience to Disasters in Western Balkans and Turkey” (Izgradnja otpornosti na prirodne katastrofe u zapadnom Balkanu i Turskoj) Projektne aktivnosti u čijoj implementaciji učestvuje i Zavod usmerene su na povećanje kapaciteta nacionalnih hidrometeoroloških službi zemalja članica u sistemu rane najave višestrukih rizika meteoroloških i hidroloških elementarnih nepogoda i prevencije i ublažavanja posledica katastrofa. Zavod kao domaćin Podregionalnog centra za klimatske promene za Jugoistočnu Evropu učestvuje i kao partner u realizaciji ovog regionalnog projekta kroz sprovođenje seminara za obuku i organizaciju regionalnih seminara za izradu sezonskih prognoza. Međuvladin panel za promenu klime UN Zavod učestvuje u radu Panela u pripremama novog, Petog naučnog izveštaja o promeni klime, čiji se završetak i objavljivanje očekuje u 2014. godini, kao i u aktivnostima na primeni metoda i preporuka iz Specijalnog izveštaja o upravljanju rizicima ekstremnih meteoroloških, klimatskih i hidroloških nepogoda i katastrofa u cilju efikasnije adaptacije na klimatske promene. Program Evropskog centra za srednjoročnu prognozu vremena Zakon o potvrđivanju Sporazuma o saradnji sa Evropskim centrom za srednjoročne prognoze vremena – ECMWF („Sužbeni glasnik RS – Međunarodni ugovori”, broj 1/10);Zavod učestvuje u radu organa ECMWF i operativno koristi prognostičke produkte ECMWF koji u sistemu SMO izvršava funkcije Globalnog centra za srednjoročnu prognozu vremena. Program Evropske organizacije za eksploataciju meteoroloških satelita Zakon o potvrđivanju Sporazuma o saradnji sa Evrpskom organizacijom za eksploataciju meteoroloških satelita – EUMETSAT („Sužbeni glasnik RS”, broj 90/09);Zavod učestvuje u radu organa EUMETSAT i operativno koristi podatke satelitskih meteoroloških osmatranja za potrebe vremenskih, klimatskih i hidroloških analiza i prognoza. PROGRAM EUMETNET-a Zavod učestvuje u svim evropskim programima EUMETNET-a;Zavod je koordinator aktivnosti definisanih multilateralnim Sporazumom o osnivanju konzorcijuma za naučno-istraživačke aktivnosti u numeričkom modeliranju vremena baziranog na numeričkom modelu srpskog naučnika Zaviše Janjića, u kome inicijalno učestuju Makedonija, Bosna i Hercegovina (oba entiteta), Crna Gora i Srbija. PROGRAM TRANSNACIONALNE SARADNJE U JUGOISTOČNOJ EVROPI Projekat „A Structured Network for Integration of Climate Knowlage into Policy and Territorial Planning” -ORIENTGATE (Struktuirana mreža za integraciju znanja o klimi u politiku i teritorijalno planiranje; projekat se realizuje u periodu jul 2012 – decembar 2014). Indikatori: Set indikatora klimatskih rizika koji je harmonizovan na regionalnom nivou; broj realizovanih pilot studija; broj regionalnih karata sa vrednostima indikatora; broj organizovanih radionica i obuka.Projektne aktivnosti: razvoj metodologije za izračunavanje i korišćenje indikatora rizika klimatskih promena i varijabilnosti koja je harmonizovana na regionalnom nivou; pilot studije primene indikatora; izrada regionalnih karata vrednosti indikatora klimatskih rizika; jačanje kapaciteta u vezi sa razvojem i korišćenjem indikatora klimatskih rizika putem organizacije ekspertskih radionica i obuka za korisnike. Projekat „Joint Disaster Management Risk Assesment and Preparedness in the Danube Region” – SEERISK (Zajedničko upravljanje procenom rizika i pripravnošću na katastrofe u Dunavskoj makroregiji realizuje se u okviru Programa transnacionalne saradnje u Jugoistočnoj Evropi; projekat se realizuje u periodu jul 2012- decembar 2014). Indikatori: pripremljeni setovi klimatskih podataka potrebni za procenu klimatskih rizika; izrađen priručnik za procenu klimatskih rizika. Projektne aktivnosti: izrada regionalno usaglašene metodologije za upravljanje procenom rizika katastrofa, kojom će biti obuhvaćeni i normativni, institucionalni i organizacioni aspekti sistema pripravnosti i zaštite od katastofa; pilot studija primene ove metodologije. Uloga Zavoda u projektu se u prvom redu odnosi na prikupljanje i procesiranje klimatskih podataka i utvrđivanje metoda za procenu klimatskih rizika – pripremu priručnika za procenu rizika. OKVIRNI PROGRAM EVROPSKE KOMISIJE (EC FP7-FRAMEWORK PROGRAMME 7) Naučno-istraživački projekat „Distributed Research Infrastructure for Hydro-Meteorology” – DRIHM (Raspoređena istraživačka infrastruktura za hidro-meteorologiju, projekat se realizuje u periodu septembar 2011 – februar 2015). Indikatori: Broj novih modela, metoda i alata uvedenih u operativnu primenu u okviru hidrometeorološkog sistema za ranu najavu i upozorenja.Planirane aktivnosti: sprovođenje serije numeričkih eksperimenata sa uporednim korišćenjem modela za prognozu vremena, hidroloških modela za infiltraciju i oticaj, kao i hidrauličkih modela i modela oticaja za odabrane vremenske situacije sa izuzetno velikim količinama padavina i poplavama. „Climate of the Carpatian Region” – CARPATCLIM (Klima Karpatskog regiona; projekat se realizuje na osnovu ugovora sklopljenog sa Zajedničkim istraživačkim centrom Evropske Komisije (decembar 2010 – novembar 2013). Indikatori: broj lokacija za koje su nizovi klimatskih podataka dopunjeni i homogenizovani; broj izrađenih klimatskih karata za Karpatski region; razvijen softver za internet prezentaciju baze digitalnih klimatskih karata;Planirane aktivnosti: proširenje baze istorijskih klimatskih podataka, kontrola, homogenizacija i harmonizacija klimatskih podataka; mapiranje polja vrednosti najznačajnijih klimatskih parametara i izrada digitalnih klimatskih karata za Karpatski region; razvoj softvera za Internet prezentaciju baze digitalnih klimatskih karata za Karpatski region.