Na osnovu člana 35. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka, 64/10 – US, 24/11, 121/12, HYPERLINK „http://we2.cekos.com/ce/faces/index.jsp%3F%26action%3Dpropis%26file%3D09472101.html%26path%3D09472101.html%26query%3Dzakon+o+planiranju+i+izgradnji%26mark%3Dfalse%26tipPretrage%3D1%26tipPropisa%3D1%26domen%3D0%26mojiPropisi%3Dfalse%26datumOd%3D%26datumDo%3D%26groups%3D0-%40-0-%40–%40–%40-0-%40-0%26regExpZaMarkiranje%3D“ o „Odluka Ustavnog suda IUz-233/2009 (odnosi se na Zakon o planiranju i izgradnji) (14/05/2013)“42/13 – US, 50/13 – US, 98/13 – US, 132/14 i 145/14) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – US, 72/12 i 7/14 – US i 44/14),
Vlada donosi
U R E D B U
O UTVRĐIVANjU PROSTORNOG PLANA PODRUČJA POSEBNE NAMENE
ARHEOLOŠKOG NALAZIŠTA VIMINACIJUM
Član 1.
Utvrđuje se Prostorni plan područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum (u daljem tekstu: Prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Član 2.
Prostornim planom utvrđuju se koncepcije razvoja, planska rešenja, režimi i uslovi korišćenja, organizacije, uređenja i zaštite prostora arheološkog nalazišta Viminacijum na teritoriji grada Požarevca i to: na području gradske opštine Požarevac deo katastarske opštine (u daljem tekstu: KO) Drmno; na području gradske opštine Kostolac deo KO Selo Kostolac.
Granica planskog područja je neprekinuta izlomljena linija definisana od početne tačke na tromeđi KO Bradarac, KO Drmno i KO Klenovnik, po spoljnjoj granici obuhvaćenih KO do tačke na granici teritorije grada Požarevca sa koordinatama u državnom koordinatnom sistemu Y 7 517 224, X 4 959 425, u kojoj menja pravac prema jugu do tačke T4 i dalje po liniji razgraničenja zaštićene okoline arheološkog nalazišta Viminacijum i površinskog kopa „Drmno”, između tačaka T4 i T1; linija razgraničenja zaštićene okoline arheološkog lokaliteta Viminacijum i površinskog kopa „Drmno”, uspostavljena je i definisana popisom katastarskih parcela i koordinatama prelomnih tačaka u državnom koordinatnom sistemu, u skladu sa Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište („Službeni glasnik RS”, broj 102/09); od tačke T1 do početne tačke, granica je po liniji razgraničenja površina zauzetih rudarskim radovima na površinskom kopu „Drmno” i naselja Drmno.
Prostorni plan će sadržati pravila izgradnje i pravila uređenja, odnosno, regulaciono rešenje za lokalitet Viminacijum, čije su granice određene Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište, na području KO Kostolac selo.
Član 3.
Prostorni plan sastoji se iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.
Tekstualni deo Prostornog plana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
Grafički prikazi su:
Referalna karta broj 1 – Posebna namena prostora, izrađena u razmeri 1:5 000;
Referalna karta broj 2 – Mreža naselja i infrastrukturni sistemi, izrađena u razmeri 1:5 000;
Referalna karta broj 3 – Prirodni resursi, zaštita životne sredine i prirodnih i kulturnih dobara, izrađena u razmeri 1:5 000 i
Referalna karta broj 4 – Karta sprovođenja, izrađena u razmeri 1:10 000.
Grafičke prikaze iz stava 3. ovog člana, izrađene u 15 primeraka, overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Član 4.
Prostorni plan sprovodi se na dva osnovna načina, i to:
1) direktno (neposredno):
– izdavanjem informacije o lokaciji i lokacijskih uslova na osnovu planskih rešenja i propozicija ovog prostornog plana u zoni njegove direktne primene, za ukupan obuhvat regulacionog rešenja, osim realizacije trase planiranih dalekovoda definisane Prostornim planom i
– izdavanjem informacije o lokaciji i lokacijskih uslova na osnovu planskih rešenja i propozicija ovog prostornog plana za deonicu novoplaniranog puta između ulaza A i ulaza B;
2) daljom planskom razradom i sprovođenjem prostornih i urbanističkih planova, koji se nalaze na teritoriji Prostornog plana.
Član 5.
Grafički prikazi iz člana 3. stav 3. ove uredbe, čuvaju se trajno u Vladi (jedan komplet), Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture (tri kompleta), Ministarstvu državne uprave i lokalne samouprave (jedan komplet), Ministarstvu rudarstva i energetike (jedan komplet), Ministarstvu kulture i informisanja (dva kompleta), Arheološkom institutu (dva kompleta), Ministarstvu privrede (jedan komplet), Ministarstvu trgovine, turizma i telekomunikacija (jedan komplet), opštini Kostolac (jedan komplet), gradu Požarevcu (jedan komplet) i Narodnom muzeju u Požarevcu (jedan komplet).
Dokumentaciona osnova na kojoj se zasniva Prostorni plan čuva se u ministarstvu nadležnom za poslove prostornog planiranja.
Član 6.
Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3. stav 3. ove uredbe imaju pravna i fizička lica, pod uslovima i na način koje bliže propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Član 7.
Prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Prostornim planom.
Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od godinu dana od dana njenog stupanja na snagu.
Prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i urbanistički projekti, kao i planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
Član 8.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
05 Broj:
U Beogradu,
V L A D A
PREDSEDNIK
PROSTORNI PLAN PODRUČJA POSEBNE NAMENE
ARHEOLOŠKOG NALAZIŠTA VIMINACIJUM
PROSTORNO PLANSKO REŠENjE
POLAZNE OSNOVE
1. UVODNE NAPOMENE, PRAVNI I PLANSKI OSNOV ZA IZRADU I DONOŠENjE
UVODNE NAPOMENE
Specifičnost područja obuhvaćenog Prostornim planom područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum (u daljem tekstu: Prostorni plan) ogleda se u tome što je ono već u obuhvatu Uredbe o utvrđivanju Prostornog plana područja posebne namene Kostolačkog ugljenog basena („Službeni glasnik RS”, broj 1/13, u daljem tekstu: PPPPN Kostolačkog ugljenog basena) i Odluke o donošenju Prostornog plana grada Požarevca („Službeni glasnik RS”, broj 10/12, u daljem tekstu: PP grada Požarevca), koji (izuzev za područje regulacione razrade Prostornog plana) u celini predstavljaju stečenu obavezu za izradu Prostornog plana.
Pored toga, napominje se da je za potrebe izrade Prostornog plana, naručilac posla, tada Republička agencija za prostorno planiranje (čiju nadležnost je preuzelo ministarstvo nadležno za poslove prostornog planiranja na osnovu odredaba Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka, 64/10 – US, 24/11, 121/12, 42/13 – US, 50/13 – US, 98/13 – US, 132/14 i 145/14) poslala zahteve za dostavljanje uslova i informacija svim nadležnim institucijama, preduzećima i zavodima.
Do momenta završetka i predaje ovog prostornog plana, kao i isteka zakonskog roka za dostavljanje uslova, pristigli su uslovi i podaci od većine institucija kojima su zahtevi podneti, ali je nepovoljno što se oni odnose na prostor obuhvaćen prostorno- planskim rešenjem u Prostornom planu (koji je već u obuhvatu važećih planova), a detaljniji uslovi za prostor obuhvaćen regulacionom razradom u Prostornom planu (područje arheološkog nalazišta) nisu dostavljeni.
Od Republičkog geodetskog zavoda početkom aprila meseca dobijene su podloge za izradu ovog Prostornog plana, i to kao skenirane georeferencirane katastarske podloge u rasterizovanom formatu (tiff) i digitalni ortofoto u Gaus-Krigerovoj projekciji, rezolucije 20 cm i 40 cm. Ažurni katastar podzemnih i nadzemnih instalacija nije dostavljen. Napominje se da dobijenim podlogama nije obuhvaćeno i ostrvo na Dunavu (Ada Žilovo), koje je prvobitno, prema Odluci o izradi Prostornog plana područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum („Službeni glasnik RS”, broj 50/12), navedeno kao jedan od sadržaja planskog područja. S obzirom da se ne nalazi u obuhvatu katastarske opštine (u daljem tekstu: KO) Selo Kostolac i da za njega nema odgovarajućih podloga koje su prema zakonu potrebne za izradu prostornog plana područja posebne namene, Konceptom ovog prostornog plana, koji je prihvatila Komisija za stručnu kontrolu Koncepta Prostornog plana područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum, definisana je granica obuhvata kao u ovom prostornom planu.
Za izradu Prostornog plana u radu su korišćene i podloge iz raspoložive postojeće planske dokumentacije, kao i dokumentacije arheološkog instituta (georeferencirane digitalne katastarsko topografske podloge sa vertikalnom predstavom terena (izohipse) u vektorskom formatu (dwg).
Planska rešenja u ovom prostornom planu su grafički predstavljena na podlogama koje su zvanično dobijene od Republičkog geodetskog zavoda i naručioca.
PRAVNI OSNOV
Pravni osnov za izradu Prostornog plana sadržan je u:
1) odredbama Zakona o planiranju i izgradnji, kojim je propisano donošenje planova područja posebne namene predela;
2) odredbama Pravilnika o sadržini načinu i postupku izrade planskih dokumenata („Službeni glasnik RS”, br. 31/10, 69/10 i 16/11) kojima je propisana sadržina prostornog plana područja posebne namene;
3) Odluci o izradi Prostornog plana područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum.
Prostorni plan se radi u skladu sa drugim propisima koji uređuju oblasti: zaštite nepokretnih kulturnih dobara, korišćenja i zaštite prirodnih resursa voda, korišćenja, uređenja i zaštite šuma, korišćenja, uređenja i zaštite poljoprivrednog zemljišta, zaštite životne sredine, rudarstva, energetike, geoloških istraživanja, načina utvrđivanja, evidentiranja i prikupljanja podataka o rezervama mineralnih sirovina i podzemnih voda i o bilansu tih rezervi, zaštite kulturnih dobara, prava, odgovornosti i nadležnosti lokalne samouprave, upravljanja javnim putevima; železničkog saobraćaja i železnice, telekomunikacija, turizma, izrade i održavanja katastra vodova i podzemnih objekata, kategorizacije zaštićenih prirodnih dobara, uređenja deponija otpadnih materija, procene opasnosti od hemijskog udesa, zagađivanja životne sredine i upravljanja opasnim materijama, i drugim propisima i standardima.
PLANSKI OSNOV
Planski osnov sadržan je u odredbama člana 3. Zakona o Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Službeni glasnik RS”, broj 88/10) i u rešenjima Prostornog plana Republike Srbije od 2010. do 2020. godine, kojim je propisano da se Prostorni plan Republike Srbije (u daljem tekstu: PPRS) sprovodi prostornim planovima užih područja.
Pored poštovanja važećih prostornih planova (PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca), izrada Prostornog plana usklađuje se sa izradom Regionalnog prostornog plana za područje Podunavskog i Braničevskog upravnog okruga, Prostornog plana područja posebne namene međunarodnog plovnog puta E80 – Dunav (Panevropski koridora VII), a planska rešenja korespondiraju sa planskim rešenjima Odluke o izradi Plana generalne regulacije Kostolca („Službeni glasnik grada Požarevca”, broj 10/09) i drugih planskih i ostalih dokumenata, čija se izrada realizuje sinhronizovano sa izradom ovog prostornog plana.
1.1. OBUHVAT I OPIS GRANICA PODRUČJA PROSTORNOG PLANA, GRANICE CELINA I PODCELINA POSEBNE NAMENE
Područje Prostornog plana obuhvata prostor površine 2 030 ha na teritoriji grada Požarevca i to: na području gradske opštine Požarevac deo katastarske opštine (u daljem tekstu: KO) Drmno; na području gradske opštine Kostolac deo KO Selo Kostolac. Granica planskog područja je neprekinuta izlomljena linija definisana od početne tačke na tromeđi KO Bradarac, KO Drmno i KO Klenovnik, po spoljnjoj granici obuhvaćenih KO do tačke na granici teritorije grada Požarevca sa koordinatama u državnom koordinatnom sistemu 7 517 224/4 959 425 u kojoj menja pravac prema jugu do tačke T4 i dalje po liniji razgraničenja zaštićene okoline arheološkog nalazišta Viminacijum i površinskog kopa „Drmno”, između tačaka T4 i T1; linija razgraničenja zaštićene okoline arheološkog lokaliteta Viminacijum i površinskog kopa „Drmno”, uspostavljena je i definisana popisom katastarskih parcela (u daljem tekstu: kat. parc.) i koordinatama prelomnih tačaka u državnom koordinatnom sistemu, u skladu sa Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište („Službeni glasnik RS”, broj 102/09); od tačke T1 do početne tačke, granica je po liniji razgraničenja površina zauzetih rudarskim radovima na površinskom kopu „Drmno” i naselja Drmno.
U obuhvatu Prostornog plana, pored arheološkog nalazišta Viminacijum nalaze se: zaštićena okolina arheološkog nalazišta (utvrđena navedenom odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište), naselja Selo Kostolac i Drmno, deo kompleksa Termoelektrane „Kostolac B” (u daljem tekstu: TE „Kostolac B”) sa tehnološkom infrastrukturom, donji tok reke Mlave, deo površina zauzetih rudarskim radovima na površinskom kopu „Drmno”, buduća zona turističkih aktivnosti prema desnoj obali Dunava i deo akvatorije Dunava u obuhvatu KO Selo Kostolac, u skladu sa prihvaćenim konceptom ovog prostornog plana). Značajan je i paleontološki lokalitet gde je pronađen kompletan skelet najstarije vrste mamuta – Mammuthus meridionalis (južni mamut), dugačak oko 6 m i visok više od 3,5 m.
Površina posebne namene koja je predmet Prostornog plana, je vrednost od republičkog, regionalnog i drugog značaja. Prostor današnjeg arheološkog nalazišta i nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora Viminacijum nalazi se u sloju oranica atara KO Selo Kostolac na površini od 355 ha. Arheološko nalazište sadrži ostatke Viminacijuma iz perioda od I do V veka nove ere. Viminacijum je bio glavni grad rimske provincije Gornje Mezije (Moesia Superior), u kasnoj antici provincije Mezije Prime (Moesia Prima). Nastao je na teritoriji keltskog plemena Skordiska i predstavljao je administrativni, privredni i kulturni centar oblasti na severnoj granici rimske imperije. U početku je bio sedište manjih vojnih odreda da bi u drugoj polovini I veka postao legijski logor. Naselje je dobilo status grada početkom II veka za vreme vladavine cara Hadrijana. U prvim decenijama III veka grad je bio u punom procvatu. Za vreme Gordijana III postaje kolonija. U IV veku postaje značajno episkopsko sedište. Grad je stradao u najezdi Huna, najverovatnije 443. godine. Arheološko nalazište Viminacijum se zbog svojih unikatnih vrednosti nalazi na preliminarnoj listi Republike Srbije za svetsku kulturnu i prirodnu baštinu (UNESCO). Za arheološko nalazište Viminacijum granice su utvrđene Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište i ovaj obuhvat je područje koje se ovim prostornim planom detaljno razrađuje. Prema navedenoj odluci, u okviru posebne namene nema zvanične podele na zone nižih kategorija i režima zaštite.
U kontaktnoj zoni planskog područja nalazi se ostrvo Žilovo koje spada u zonu zaštite u okviru Specijalnog rezervata prirode „Deliblatska peščara” (ustanovljeno za specijalni rezervat prirode od izuzetnog značaja, ukupne površine 34 829 ha, na delovima teritorija opština Alibunar (KO Alibunar, KO Banatski Karlovac i KO Nikolinci), Vršac (KO Šušara), Bela Crkva (KO Kajtasovo, KO Grebenac i KO Banatska Palanka I), Kovin (KO Dubovac, KO Deliblato, KO Mramorak) i grada Požarevca (KO Ostrovo)).
Uz osnovnu namenu, karakter području daju i objekti, sadržaji i namene u okolini posebne namene i to ugljenokopi i energetski kompleksi Kostolačkog ugljenog basena, naselja, kao i reka Dunav koja tangira područje.
Rezerve uglja, ugljenokopi i energetski kompleksi Kostolačkog ugljenog basena (stari rekultivisani prostori kopova zapadno od Sela Kostolac i TE „Kostolac B”) sa posebnim manjim celinama posebne namene su obuhvaćene i u planskom smislu razrešene kroz PPPPN Kostolačkog ugljenog basena. Napominje se da PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, osim dela teritorije opštine Veliko Gradište, obuhvata celu teritoriju grada Požarevca i da je bio u izradi praktično istovremeno kada i PP grada Požarevca.
Naselja, stanovništvo, namene površina, kao i drugi razvojni prostorno planski aspekti teritorije grada Požarevca su obuhvaćene i u planskom smislu razrešeni kroz PP grada Požarevca.
Reka Dunav sa priobaljem, kao međunarodna reka i plovni put – Panevropski koridor VII, sa internacionalnim značajem, za koju je urađen Nacrt Prostornog plana područja posebne namene i na koju se plansko područje oslanja, je od izuzetnog značaja za povezivanje planskog područja i lokaliteta Viminacijum sa ostalim republičkim, ali i evropskim područjima.
1.2. Obaveze, uslovI i smernice iz Prostornog plana Republike Srbije i drugih razvojnih dokumenata
Obaveze, uslovi i smernice iz PPRS i drugih razvojnih dokumenata u poglavlju 1.2. su navedeni u formi u kojoj su dati u pojedinim predmetnim dokumentima.
1.2.1. Prostorni plan Republike Srbije od 2010. do 2020. godine
Vizija, principi i ciljevi prostornog razvoja
U pogledu prostornog razvoja dugoročna vizija Republike Srbije u PPRS je da bude „teritorijalno utvrđena i regionalno uravnotežena, održivog ekonomskog rasta i konkurentna, socijalno koherentna i stabilna, infrastrukturno opremljena i saobraćajno pristupačna, očuvanog i zaštićenog prirodnog i kulturnog nasleđa, kvalitetne životne sredine, i funkcionalno integrisana u okruženje”.
Zaštita kulturnog nasleđa, podizanje kvaliteta životne sredine, saobraćajna pristupačnost, kao i funkcionalno integrisanje u prostor su elementi globalne vizije PPRS koji u velikoj meri odgovaraju viziji Prostornog plana.
Među osnovnim principima prostornog razvoja Republike Srbije, od uticaja na Prostorni plan su:
održivost, kao generalni princip koji mora biti primenjen kod svih aktivnosti u prostoru Republike Srbije;
razvoj kulturnog identiteta i teritorijalne prepoznatljivosti;
unapređenje i zaštita prirodnog i kulturnog nasleđa kao razvojnog resursa;
unapređenje saobraćajne dostupnosti kao dominantan faktor iskorišćenja teritorijalnih potencijala i uravnoteženog razvoja.
Među osnovnim ciljevima koji su od uticaja na Prostorni plan, a čije je ispunjenje jedan od uslova za ostvarenje dugoročne vizije prostornog razvoja Republike Srbije je i zaštita i uređenje prirodne i kulturne baštine.
Planske pretpostavke u PPRS u pogledu razvoja saobraćaja, razvoja mreže naselja, razvoja rudarstva i razvoja energetske infrastrukture, razvoja poljoprivrede i šumarstva, kao i zaštite i unapređenje kvaliteta životne sredine, sagledane su i u planskom smislu sprovedene kroz PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, te je ovom planskom dokumentacijom definisan i njihov uticaj na Prostorni plan.
Dodatni uticaj na Prostorni plan donose pojedine planske pretpostavke u PPRS za pojedine specifične oblasti i to:
Zaštita i održivo korišćenje kulturnog nasleđa i njen uticaj na Prostorni plan;
Na osnovu PPRS osnovni cilj je da se kulturno nasleđe artikuliše kao razvojni resurs, da se zaštiti, uredi i koristi na način koji će doprineti uspostavljanju regionalnog i lokalnog identiteta u skladu sa evropskim standardima zaštite.
Područje arheološkog nalazišta Viminacijum pripada grupi prioritetnih kulturnih područja koja treba da uživaju poseban tretman, bez obzira na status u okviru službe zaštite;
Zaštita i uređenje predela i njen uticaj na Prostorni plan;
Osnovni cilj zaštite, uređenja i razvoja predela Republike Srbije su raznovrsni, visoko kvalitetni i adekvatno korišćeni predeli i fizički uređena, prijatna ruralna i urbana naselja i gradovi za život i boravak, razvijenog identiteta, zasnovanog na poštovanju i afirmaciji prirodnih i kulturnih vrednosti.
Prioritetna područja, za koja je obavezna izrada posebnih pilot projekata „Karakterizacije predela”, kao osnova za zaštitu, planiranje i upravljanje njihovim razvojem su i područja zaštićenih kulturnih vrednosti među kojima je i arheološko nalazište Viminacijum;
Razvoj turizma u PPRS i njegov uticaj na Prostorni plan;
Osnovni cilj prostornog razvoja turizma u Republici Srbiji je prostorno-ekološka podrška ostvarivanju koncepta održivog razvoja turizma, kompromisnim integrisanjem principa i strateških, planskih i programskih dokumenata razvoja turizma, zaštite i uređenja turističkih prostora, uz optimalno zadovoljavanje socijalnih, ekonomskih, prostorno-ekoloških i kulturnih potreba nacionalnog i lokalnog nivoa, interesa tržišta i uslova prekogranične i međunarodne saradnje.
Na području Prostornog plana moguće je razviti turistički proizvod touring koji između ostalog uključuje obilaske rimskih palata i spomenika, dunavskih motiva itd.
1.2.2. Prostorni plan područja posebne namene Kostolačkog ugljenog basena
Područje Prostornog plana područja posebne namene Kostolačkog ugljenog basena se nalazi u severoistočnom delu Republike Srbije, pretežno na području Stiga i Braničeva. Severnu granicu čini reka Dunav, zapadnu granica grada Požarevca, uglavnom uz Veliku Moravu, južnu granica grada Požarevca, a istočnu granice KO Kurjače, KO Majilovac i KO Sirakovo na teritoriji opštine Veliko Gradište. Prostorni plan obuhvata celu teritoriju grada Požarevca i deo teritorije opštine Veliko Gradište (u daljem tekstu: Plansko područje PPPPN Kostolačkog ugljenog basena). Ukupna površina Planskog područja PPPPN Kostolačkog ugljenog basena iznosi 543,46 km2.
Plansko područje PPPPN Kostolačkog ugljenog basena obuhvata nekoliko zona – prostornih makrocelina posebne namene među kojima se izdvaja zona arheološkog nalazišta Viminacijum površine oko 3,55 km2 . Viminacijum se nalazi u središnjem delu centralnog lignitskog ležišta okruženo površinskim kopom „Drmno”, naseljem Drmnom i kompleksom TE „Kostolac B”. Granice i režim zaštite lokaliteta utvrđeni su Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijm na ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište.
Razvoj turizma
Potencijali za razvoj turizma su nedovoljno iskorišćeni, uređeni i afirmisani. Za adekvatno aktiviranje turističkih potencijala, neophodno je obezbediti sledeće preduslove: bolji marketing turističke ponude, razvoj destinacije sa znatnim učešćem celogodišnje ponude uz funkcionalnu integraciju više vidova turizma i sa neposrednim okruženjem, razvoj saobraćajne, komunalne i plovno-nautičke infrastrukture, kao i rekonstrukciju postojećih i realizaciju novih smeštajnih kapaciteta.
Suštinu turističke ponude predstavljaju kombinacija „Ekološke zone Dunava” (sa bogatstvom akvatorijskih i priobalnih formi biodiverziteta) i „Istorijske zone Dunava” (sa arheološkim nalazištem Viminacijum i ostalim kulturološkim raznovrsnostima i etno-tradicionalnim događajima), koju upotpunjuje Požarevac.
Turistička ponuda je uglavnom vezana za jednodnevne izlete, a mogućnosti smeštaja turista su skromnog kapaciteta i nezadovoljavajućeg kvaliteta.
U toku je realizacija turističkog naučnoistraživačkog, poslovnog, edukativnog centra u kompleksu Viminacijuma (Domus Hostiliana Scientiarum), u formi autentičnih rimskih imperatorskih i carskih vila, namenjenog razvoju arheološkog turizma za kojim postoji tražnja na inostranom tržištu.
Brojni arheološki nalazi, otkriveni tokom više od stoleća istraživanja, svedoče o izuzetno dugom vremenskom rasponu ljudske aktivnosti na ovom prostoru, od XII veka p. n. e. do XVII veka n. e.
Slika 1: Namena prostora za područje Prostornog plana – izvod iz Referalne karte 2: Namena prostora 2022. godine – PPPPN Kostolačkog ugljenog basena
Principi, ciljevi i opšta koncepcija prostornog razvoja
Polazišta za rešavanje razvojnih i prostornih konflikata
Jedan od konflikata javlja se između rudarstva i postojećih naselja, kao i industrijskih, infrastrukturnih, vodoprivrednih, vrednih kulturnih (Viminacijum i druga kulturna dobra) i drugih objekata, koji se nalaze u zonama planirane površinske eksploatacije.
Arheološko nalazište Viminacijum, kao i neki drugi lokaliteti, nalaze se u granicama istočnog i centralnog lignitskog ležišta i u istražnom i perspektivnom prostoru nafte i gasa. Odlukom Vlade utvrđene su granice i režimi korišćenja područja arheološkog nalazišta Viminacijum, kao i šira zona u kojoj će biti nastavljena arheološka istraživanja. Postoji, takođe, sporazum o saradnji između Javnog preduzeća „Elektroprivreda Srbije” (u daljem tekstu: EPS), odnosno Privrednog društva „Termoelektrane i kopovi Kostolac” (u daljem tekstu: TE-KO „Kostolac”) i nadležnih državnih institucija za zaštitu spomenika kulture koji uključuje i zajednički rad na rešavanju konflikata.
Razvoj turizma i uređenje turističkih područja
Opšti ciljevi turističkog razvoja su:
održivi razvoj turizma, posebno u pogledu uređenja, opremanja i korišćenja prostora, uz efikasniju implementaciju međunarodnih standarda (u domenu plovno-nautičkog, kulturološkog, ekološkog i drugih vidova turizma, kao i zaštite i unapređenja prirodnog i kulturnog nasleđa);
razvoj destinacije sa znatnim učešćem celogodišnje ponude uz funkcionalnu integraciju ponude „Ekološke zone Dunava” (sa bogatstvom akvatorijskih i priobalnih formi biodiverziteta), „Istorijske zone Dunava” (sa arheološkim nalazištem Viminacijum i ostalim kulturološkim raznovrsnostima i etno-tradicionalnim događajima) i grada Požarevca sa nizom turističkih vrednosti i
ostvarivanje partnerstva privatnog, javnog i nevladinog sektora i jačanje međuopštinske i regionalne saradnje, kao pretpostavka efikasnog sistema organizovanja svih stejkholdera, uključujući i lokalno stanovništvo, za upravljanje i koordinaciju razvoja turizma.
Operativni ciljevi razvoja turizma su:
aktiviranje turističkih potencijala u skladu sa trendovima tražnje, standardima tržišta i socio-ekonomskim interesima lokalne sredine i Republike Srbije;
jačanje postojećih i razvoj novih turističkih proizvoda, posebno nautike na Dunavu (stvaranjem uslova za intenziviranje pristajanja kruzing brodova i uvođenje uslužnih i servisnih aktivnosti u funkciji plovno-nautičkog puta) i arheološkog turizma u Viminacijumu;
promocija značaja naselja u priobalju i turističkih motiva u zaleđu Dunava u smislu njihovog otvaranja prema reci, odnosno privrednom i turističkom tržištu Evrope;
pravovremena rezervacija i zaštita najatraktivnijih lokaliteta za razvoj turizma, bilo da se radi o delovima akvatorije i priobalja Dunava (marine, pristani, odnosno čvorišta na ušću Morave i Mlave), arheološkom parku Viminacijum, urbanim i ekološki očuvanim prirodnim celinama, ili koridorima za njihovo povezivanje, izradom odgovarajuće planske, programske i investiciono-tehničke dokumentacije;
rekonstrukcija, izgradnja i dovođenje u optimalno stanje infrastrukture u funkciji turizma kojom se obezbeđuje racionalnija organizacija, uređenje i povezivanje turističkih lokaliteta;
sanacija, adaptacija, rekonstrukcija i modernizacija postojećih objekata turističkog smeštaja i ugostiteljskih objekata, radi postizanja viših i visokih kategorija, kompletiranja postojeće turističke ponude, povećanja stepena iskorišćenosti kapaciteta i efikasnosti privređivanja;
aktivno angažovanje lokalnog stanovništva uz brzu i efikasnu edukaciju za poslove turizma (kroz tematske radionice, seminare i kurseve).
Kulturno nasleđe
Operativni ciljevi zaštite, uređenja i korišćenja kulturnog nasleđa su:
zaštita, očuvanje i prezentacija ustanovljenih i nepokretnih kulturnih dobara predviđenih za zaštitu;
očuvanje autentičnosti nepokretnog kulturnog dobra i njegovog okruženja;
negovanje kulturno-istorijskog nasleđa u seoskim područjima;
razvoj interpretacije kulturnog nasleđa;
aktiviranje potencijala kulturnog nasleđa kao razvojnog resursa;
zaštita dobara od nekontrolisane izgradnje industrijskih i infrastrukturnih sistema i drugih objekata koji mogu da ugroze integritet kulturnog dobra i njegovu okolinu;
stvaranje uslova za bolju regionalnu i međunarodnu povezanost područja na bazi kulturnog identiteta;
obezbeđivanje uslova za ekološki održivi razvoj kroz sprovođenje mera zaštite nepokretnih kulturnih dobara;
povećanje informisanosti o kulturnom nasleđu, kao i podsticanje aktivnog uključivanja stanovništva u proces odlučivanja o razvoju kulturnog nasleđa;
sticanje međunarodnog statusa zaštite za arheološko nalazište Viminacijum i uključivanje kulturnog nasleđa u evropske puteve kulture;
opremanje pristana za prihvat turističkih brodova na Dunavu u blizini Viminacijuma;
izgradnja muzeja rudarstva i etnoparka u zoni rekultivacije kopova.
Opšta koncepcija prostornog razvoja
Osnovni razvojni koncept planskog područja PPPPN Kostolačkog ugljenog basena je efikasno, organizovano i racionalno korišćenje ljudskih, prirodnih i izgrađenih potencijala, u socioekonomskom, prostornom i ekološkom pogledu.
Arheološko nalazište Viminacijum uređuje se, koristi i štiti u skladu sa Zakonom o kulturnim dobrima („Službeni glasnik RS”, br. 71/94, 52/11 – dr. zakon, 52/11 – dr. zakon i 99/11 – dr. zakon) i Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište. Saobraćajna dostupnost arheološkog nalazišta obezbeđuje se mrežom putnih saobraćajnica i formiranjem pristaništa i marine na Dunavu.
Planska rešenja
Privredni razvoj i razmeštaj industrije
Koncepcija prostorne organizacije privrede/industrije između ostalog se zasniva na uvažavanju prostornih ograničenja (arheološkog nalazišta Viminacijum, štednje poljoprivrednog zemljišta, zaštite izvorišta voda, izgrađenih područja, zaštićenih područja prirode).
Poljoprivreda i ruralni razvoj
Republika Srbija je prihvatila međunarodne obaveze u vezi sa zaštitom vode, vazduha i klime od zagađenja prouzrokovanih obavljanjem poljoprivredne delatnosti. Reč je o takozvanim agroekološkim uslugama, koje moraju biti adekvatno plaćene iz zajedničkih (budzetskih) sredstava, ili posebnih fondova TE-KO „Kostolac”. Podrška primeni mera svojstvenih tradicionalnoj poljoprivredi, prikladna je između ostalog za predeo arheološkog nalazišta Viminacijum (Kostolac). Staranje o očuvanju agrobiodiverziteta i autentičnog lika ruralnih predela proizvodi izuzetno značajne koristi za društvo u celini.
Razvoj turizma, organizacija i uređenje turističkih rekreativnih prostora
Turistička ponuda zasnivaće se na: atraktivnim prirodnim resursima akvatorije i priobalja Dunava (sa mogućnošću pristajanja kruzera – turističkih brodova i razvoj nautičkog i drugih vidova turizma na vodi), kulturno-istorijskim znamenitostima arheološkog parka Viminacijum i drugih spomenika kulture, zaštićenim prirodnim vrednostima.
Osnovna opredeljenja dugoročnog koncepta razvoja turizma su:
razvoj subdestinacije sa znatnim učešćem celogodišnje ponude, turizam će biti važan segment razvoja dela planskog područja, koji raspolaže potencijalima i motivima za turističku i rekreativnu tražnju turističkih posetilaca iz Beograda i drugih većih i bližih gradova, kao i iz inostranstva, pre svega sa međunarodnih kruzera – brodova (nautički, „touring”, manifestacioni, izletnički, ekološki turizam i rekreacija, kao i za turizam specijalnih interesa vezan za arheologiju, biciklističke puteve, lov i ribolov, posmatranje ptica, i drugo);
prema prirodnim i stvorenim potencijalima, razvoj turizma i rekreacije zasnivaće se na integrisanoj turističko-rekreativnoj ponudi akvatorije i priobalja Dunava, arheološkog parka Viminacijum i drugih istorijskih znamenitosti, grada Požarevca, sela, lovišta (uključujući i rekultivisane površine kopova lignitskog basena), kojima će ujedno biti obuhvaćene i sve značajne vrednosti neposrednog okruženja;
turizam će aktivirati razvoj komplementarnih aktivnosti i struktura (poljoprivrede, male privrede, javnih službi i objekata, infrastrukture i drugo), podržati zapošljavanje i standard življenja lokalnog stanovništva (predstavljati vid kompenzacije lokalnom stanovništvu za različita ograničenja u razvoju) i unaprediti zaštitu i prezentaciju prirodnih i kulturnih vrednosti pre svega Dunava, arheološkog parka Viminacijum i drugo, kao temeljnih resursa i uslova razvoja više vidova turizma proizvodnje eko-hrane i slično.
Sadržaji turizma i rekreacije biće zonirani i organizovani u funkcionalno integrisanim prostornim celinama/zonama, i obuhvatiće turistička mesta, tematske turističke parkove – komplekse i punktove, kao i objekte u sklopu posebne – turističke infrastrukture (pristan, marinu, izletničke i biciklističke staze, sportski aerodrom i drugo). Polazeći od analize prirodnih i antropogenih turističkih potencijala, kao i osnovnih turističkih tačaka i koridora koji omogućavaju kontakt sa prirodnim i predeonim celinama i naseljima, izdvojene su dve prostorne celine/zone koje će promovisati razvoj turizma u Viminacijumu, i to:
– akvatorija i priobalje Dunava (na sektoru od Dubravice do Rečice), sa atraktivnim prirodnim turističkim potencijalima, predstavlja pretežno ekološku zonu nautičkog, rekreativnog, ruralnog, lovnog, ribolovnog i drugih vidova turizma (sa ušćima Morave i Mlave, četiri rečne ade – Čibuklijska, Žilova, Stojkova i Zavojska, segmentima izletničkih i biciklističkih staza, sportskim aerodromom i drugo) na delovima atara naselja Dubravica, Batovac, Ostrovo, Selo Kostolac, Rečica i gradskog naselja Kostolac; kontakt sa Dunavom omogućava pristup „plovećih turista” (sa međunarodnih kruzera – brodova i domaćih izletnika na sezonskim linijama iz Beograda) čiji je jedan od itinerera obilazak arheološkog parka Viminacijum (kao dela kulturno-istorijske rute „Puta rimskih imperatora”), u cilju iniciranja osnovnog nautičkog puta Dunavom kroz Srbiju, ovaj sektor akvatorija i priobalje Dunava, sa atraktivnim sadržajima turističke ponude, ispunjava kriterijume za izbor lokacija prioritetnih nautičkih punktova – marine i pristana;
– istorijska zona Viminacijuma, sa atraktivnim antropogenim turističkim potencijalima i kulturno-istorijskim spomenicima predstavlja pretežno zonu kulturološkog i arheološkog turizma sa segmentima turističkih puteva na delovima atara gradske opštine Kostolac i naselja Selo Kostolac, Drmno i Kličevac.
Preduslov za razvoj, odnosno aktiviranje turističkih kompleksa i mesta jeste njihova funkcijska integracija, u skladu sa položajem i značajem. To podrazumeva razvoj specifične turističke ponude i njeno objedinjavanje, formiranjem kombinovanih turističkih tokova i poboljšanjem kvaliteta saobraćajnih veza. Povećanje saobraćajne dostupnosti, povezivanje i integrisanje turističke ponude u Viminacijumu omogućiće:
realizacija novog državnog puta pored desne obale Dunava i novog državnog puta od Kostolca do Požarevca sa vezama na pravcu od rečnog pristana do arheološkog parka, radi povezivanja turističkih kompleksa Dunava, Požarevca i Viminacijuma, kao i uređenje postojećih i izgradnja novih izletničkih i biciklističkih staza;
izgradnja nove marine na Dunavu kao prihvatnog nautičkog punkta (sa osnovnim funkcijama bezbednog veza, prenoćišta, snabdevanja, servisa i drugo) za stacionarna i tranzitna plovila.
U zavisnosti od motivisanosti tranzitnih turista, zadržavanje može biti nekoliko sati do jednog dana (dostupnost osnovnih funkcija ili obilazak Viminacijuma) ili nekoliko dana (ukoliko područje predstavlja predmet specijalnih interesovanja koje mogu biti cilj putovanja; pored dostupnosti osnovnih funkcija neophodno je obezbediti posebne službe za iznajmljivanje čunova, terenskih i putničkih vozila, bicikala, motocikala, jahaćih konja, zaprega kao i ribolovne i lovačke opreme).
Plan saobraćajne infrastrukture
U planskom periodu, na putnoj mreži neophodno je izvršiti sledeće aktivnosti i intervencije: izgradnja novog saobraćajnog koridora na desnoj obali Dunava od Kovinskog mosta na teritoriji grada Smedereva do Rama (opština Veliko Gradište) čime bi se povezala naselja i dobio jedinstven koridor duž desne obale Dunava od Beograda do Nacionalnog parka Đerdap; u granicama planskog područja novi put, sa tehničkim elementima koji odgovaraju rangu državnog puta II reda, ima orijentacionu dužinu od oko 28,5 km, a od naselja Šalinac (teritorija grada Smederevo) prolazi pored novog skelskog prelaza Dubravica, pored naselja Ostrovo, u nastavku pored gradskog naselja Kostolac (mostom preko dunavskog kanala), pored naselja Selo Kostolac, zatim uz severnu proširenu granicu arheološkog nalazišta Viminacijum i u nastavku uz obalu Dunava prema naselju Ram; u okviru ovog koridora, na celoj dužini, planirana je i izgradnja pešačko-biciklističke staze; tačan položaj, provera i potvrda izvodljivosti i opravdanosti predložene trase u okviru datog šireg koridora biće utvrđeni izradom odgovarajuće planske i studijsko-tehničke dokumentacije.
Kulturno nasleđe
Koncepcija zaštite baziraće se na integralnoj zaštiti materijalnih i nematerijalnih kulturnih vrednosti.
Arheološko nalazište Viminacijum se smatra jednom od ključnih karika za povezivanje ovih prostora sa evropskim kulturnim prostorom, na bazi istog civilizacijskog nasleđa. Utoliko je i odgovornost za očuvanje ovog nalazišta veća. Očuvanje i prezentacija Viminacijuma doprinose njegovoj promociji kao sastavnog dela evropskog kulturnog identiteta.
U okviru arheološkog parka izgrađen je objekat Domvs Scientiarvm Viminacium čija je uloga višestruka, a pre svega je namenjen istraživanjima. S obzirom na specifičnost arheoloških istraživanja koja se vrše „in situ”, zahteva se specifična infrastruktura potrebna za funkcionisanje objekta (smeštajni kapaciteti za naučne saradnike, studente, radni kapaciteti – kancelarije, računsko-informativni centar, stručna biblioteka, depoi, muzejski prostor, organizacija stručnih kongresa itd.).
Sadašnja saobraćajna povezanost arheološkog nalazišta je vrlo loša, posebno iz pravca Kostolca. Saobraćajna dostupnost će se obezbediti boljom mrežom putnih saobraćajnica, i formiranjem pristaništa i marine na Dunavu. Potrebno je uključiti širi prostor u funkciju prezentacije ovog kulturnog dobra (pešačke, kolske i biciklističke staze, objekte za prihvat posetilaca, parking, informativne punktove i slično).
Primena i ostvarivanje prostornog plana
Izrada planskih dokumenata, razvojne, studijske i tehničke dokumentacije
Prioriteti u izradi planske dokumentacije su između ostalih i Prostorni plan područja posebne namene (sa elementima plana detaljne regulacije) za arheološko nalazište Viminacijum i druge komplekse sa vrednim nepokretnim kulturnim dobrima u neposrednom okruženju, kao i urbanistički projekat za deo arheološkog nalazišta Viminacijum.
Posebno je važno obezbediti sinhronizovanu izradu planske dokumentacije sa izradom studijske i tehničke dokumentacije za saobraćajni koridor pored desne obale Dunava, aerodrom, rečne terminale (robno i putničko pristanište, marine i drugo), uređenje i zaštitu obala vodotoka, potencijalne rudarske aktivnosti u priobalnom pojasu Dunava (površinski kop „Drmno”, zapadni deo basena), eksploataciono polje nafte i gasa „Ostrovo”, termoenergetski kompleks i arheološko nalazište i turistički kompleks „Viminacijum”.
Prioriteti razvoja po oblastima
Prostorni razvoj turizma
Prioriteti ostvarivanja turističke ponude na području grada Požarevca su:
– razvoj turizma na Dunavu i priobalju, uz adekvatno uređenje i opremanje za prihvat kruzing brodova i nautički turizam;
– razvoj arheološkog turizma u okviru Viminacijuma, sa tematskim parkom (turističkim, naučnoistraživačkim, poslovnim i edukativnim punktovima); i
– objedinjavanje turističko-rekreativne ponude, efikasnijim povezivanjem turističkih kompleksa Požarevca, Dunava i Viminacijuma i klubskim organizovanjem pojedinačnih sadržaja turističke ponude (nautički, arheološki, ekološki, biciklistički, konjički, lovni i brojni drugi klubovi).
Kulturno nasleđe
Za ostvarivanje predviđenog razvoja i zaštite kulturnih dobara u narednom periodu potrebno je sledeće:
– permanentna izrada, vođenje i ažuriranje inventara o kulturnim dobrima, kao jedan od najznačajnijih poslova u zaštiti kulturnih dobara;
– podizanje svesti lokalnog stanovništva o značaju i važnosti kulturnog dobra;
– pristupanje razradi studijske i projektne dokumentacije u vezi sa zaštitom kulturnih dobara;
– izgradnja pristana za pristup arheološkom parku „Viminacijum” sa neophodnom infrastrukturom i pristupnim saobraćajnicama i
– donošenje odgovarajućeg planskog dokumenta za arheološki park Viminacijum.
Pravila izgradnje i pravila uređenja
Opšta pravila upotrebe zemljišta, izgradnje, uređenja i zaštite prostora u ostalim namenama i infrastrukturnim koridorima
Turistička područja
Objekti turističke namene mogu da se grade u zonama pretežno stambene i poslovne namene u gradskim i seoskim naseljima, posebno u potencijalnim turističkim naseljima u priobalju Dunava i Morave (Kostolac – grad i Selo Kostolac, Rečica, Brežane, Živica i Dragovac). Objekti turističke namene mogu da se grade u delovima Planskog područja PPPPN Kostolačkog ugljenog basena gde je tim planom predviđena direktna primena tog plana ili primena na osnovu posebnih planskih dokumenata.
Zabranjuje se izgradnja kuća za odmor i drugih objekata u zoni od priobalja Dunava između planiranog saobraćajnog koridora i Viminacijuma, kao i u zonama zaštite drugih prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara na preostalom planskom području. Pravila izgradnje i pravila uređenja prostora u turističkom području arheološkog nalazišta Viminacijum biće utvrđena u okviru posebnog prostornog plana područja posebne namene.
Područja nepokretnih kulturnih dobara
Arheološka istraživanja na prostoru površinskih kopova imaju karakter zaštitnih intervencija prilikom izvođenja zemljanih i drugih radova. Istraživanje arheoloških lokaliteta izvodi se u zavisnosti od napredovanja radova površinskih kopova, a ne po hronološkom, odnosno istorijskom rasporedu.
Prilikom realizacije infrastrukturne mreže, investitor je dužan da finansira arheološku obradu terena, nadzor, promenu dinamike radova i izmenu u projektima neposredno pre i u toku radova. S obzirom na specifičnost ove grupe kulturnih dobara i na neistraženost prostora važan je stalni nadzor arheologa prilikom izvođenja zemljanih radova i po potrebi intervencije.
Među zonama od posebnog arheološkog značaja izdvaja se arheološko nalazište Viminacijum.
Mere zaštite ovog arheološkog nalazišta su:
zabrana površinske eksploatacije i eksploatacije zemljišta i sirovina, kao i svih vrsta istražnih radova, osim arheoloških iskopavanja i istraživanja;
zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja prostora, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta;
zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, rigolovanja zemljišta za vinograde do dubine veće od 0,30 m i zabrana sadnje voćnjaka;
promena oblika terena dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta i uz adekvatnu prezentaciju nalaza;
dozvoljava se izgradnja objekata u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
izgradnja privremene nadzemne infrastrukture preko arheološkog nalazišta može se izuzetno dozvoliti na osnovu uslova i saglasnosti nadležnih ustanova zaštite spomenika kulture i prirode;
putna mreža preko arheološkog nalazišta može se izgraditi i koristiti samo za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta, a može se privremeno koristiti i za određene potrebe privredne delatnosti na osnovu odluke nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture;
dozvoljava se tekuće i investiciono održavanje postojećih objekata za odvodnjavanje kopa „Drmno” (magistralni cevovod GOL-2, bunari i odvodni cevovodi LB-5, LC-5, LC-6, LC-7, LC-8, LC-9, LC-10 i LC-11);
zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadaka i štetnih materija – hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih;
zabrana ispuštanja otpadnih voda površinskih i dubinskih u rečne tokove;
eliminaciju sprovesti u propisno izgrađene septičke jame i
zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
Mere zaštite okoline arheološkog nalazišta Viminacijum su:
zabrana površinske eksploatacije ležišta;
zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem i rigolovanja zemljišta za vinograde i voćnjake do dubine veće od 0,30 m;
zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja prostora, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta, uz prethodno obezbeđenje zaštitnih arheoloških iskopavanja, kao i izmeštanja i adekvatne prezentacije nalaza;
dozvoljava se izgradnja nadzemne i podzemne infrastrukture, tekuće i investiciono održavanje objekata i postrojenja kao i izgradnja novih objekata i postrojenja za potrebe EPS, na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
dozvoljava se promena oblika i nivelacije terena, vađenje peska, šljunka, kamena ili zemlje za potrebe EPS, uz prethodno obezbeđenje zaštitnih arheoloških iskopavanja, kao i izmeštanja i adekvatne prezentacije nalaza;
zabrana uspostavljanja izvorišta za vodosnabdevanje;
zabrana melioracionih radova;
postojeći vodotok ostaviti u prirodnom stanju, a regulacione radove izvoditi samo u slučaju ugroženosti, odnosno u interesu zaštite arheološkog nalazišta;
zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija – hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih i
zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
Smernice za sprovođenje planskog dokumenta
Pravila uređenja i izgradnje utvrđena u Prostornom planu osnov su za izdavanje lokacijskih uslova, (u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji) za izgradnju, rekonstrukciju i deo onih radova na revitalizaciji postrojenja koji su regulisani odredbama Zakona o planiranju i izgradnji. Na osnovu pravila parcelacije izradiće se projekat parcelacije sa projektom geodetskog obeležavanja i nakon njegovog potvrđivanja nove parcele uvešće se u evidenciju nepokretnosti.Prilikom izdavanja lokacijskih uslova, za izgradnju novog bloka preuzeće se dodatni podaci iz nove studijske dokumentacije. Ukoliko se nova rešenja ne mogu uklopiti u planska rešenja i pravila izgradnje Prostornog plana pokrenuće se procedura manje izmene Prostornog plana.
Kompleks TE „Kostolac B” u celini je lociran u zaštitnom pojasu arheološkog nalazišta Viminacijum, tako da se prilikom izgradnje, održavanja i korišćenja objekata i zemljišta primenjuju zaštitne mere i ograničenja u korišćenju prostora, u skladu sa Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište.
PP grada Požarevca
S obzirom da PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, osim dela teritorije opštine Veliko Gradište, obuhvata celu teritoriju grada Požarevca, da je stečena obaveza i da je bio u izradi istovremeno kada i PP grada Požarevca, izvod iz PPPPN Kostolačkog ugljenog basena se odnosi i na PP grada Požarevca. Naglašava se da su u sklopu PP grada Požarevca izrađena detaljna pravila uređenja i građenja i šematski prikazi za seoska naselja Drmno i Selo Kostolac.
Slika 2: Namena prostora za područje PPPPN arheološkog nalazišta Viminacijum – izvod iz Referalne karte 2: Namena prostora 2022.godine – PP grada Požarevca
Prostorni plan područja posebne namene međunarodnog vodnog puta E80 – Dunav (Panevropski koridor VII), usvojen na sednici Vlade od 6. januara 2015. godine
Područje Prostornog plana zauzima deo Podunavlja u Republici Srbiji i obuhvata delove teritorije Autonomne Pokrajine Vojvodine i statističkih regiona Beograda, Južne i Istočne Srbije koji su u neposrednom kontaktu sa Dunavom.
U fizičko-geografskom pogledu, područje Prostornog plana obuhvata manji deo basena Dunava u Republici Srbiji, sa koridorom međunarodnog plovnog puta na sektoru od Bezdana do ušća Timoka (dužine 588 km) i zonom njegovog neposrednog zaleđa, od kojih su granični delovi prema Republici Hrvatskoj na severozapadu (u dužini od 137,6 km) i Rumuniji na severoistoku (u dužini 229,4 km).
Postojeće stanje
Zaštita nepokretnih kulturnih dobara
Stepen ugroženosti i oštećenja kulturne baštine i drugih materijalnih vrednosti na čitavom području do sada nije sistematski istraživan. Održavanje kulturnih dobara je poseban problem usled nepostojanja planova upravljanja kojima bi se precizirali uslovi njihovog korišćenja i prezentiranja, tako da nakon obavljenih istražnih i konzervatorskih radova oni obično bivaju zaboravljeni i ubrzo zapušteni. S obzirom na brojnost arheoloških nalazišta, njihova zaštita je za sada nepotpuna i nedovoljna, granice zaštitnih zona oko kulturnih dobara nisu definisane ili se ne poštuju, što u mnogome doprinosi devastaciji otkrivenih ostataka i njihovog prepuštanja zubu vremena. S obzirom na brojnost i raznovrsnost kulturnog nasleđa i razlike u pristupu i tretmanu pojedinih tipova dobara, ustanovljena je klasifikacija i grupisanje prema vrsti dobara i to na: arheološku baštinu, istorijska naselja ili delove naselja, sakralne građevine i ostale sakralne spomenike, fortifikacijske građevine, rezidencijalne komplekse, građevine javne namene i civilne građevine, narodno graditeljstvo – ruralno nasleđe, industrijske i tehničke objekte, istorijsko-memorijalna područja, vrtnu i parkovsku arhitekturu, pojedinačne spomenike i istorijske zapise i potopljena dobra.
Za prikaz stanja i potrebe daljih planskih analiza izdvojeno je nekoliko prostornih celina (zona) među kojima je i zona 4, kojoj pripada arheološko nalazište Viminacijum. Pomenuto nalazište je proglašeno kulturnim dobrom od izuzetnog značaja i pripada braničevskom Podunavlju (obuhvata priobalna naselja opština Požarevac i Veliko Gradište).
Koncept i planska rešenja održivog prostornog razvoja koridora vodnog puta
Pristaništa
U koridoru međunarodnog vodnog puta E80 – Dunav ukupno je predviđeno 33 pristaništa (od toga 21 planiranih) – 30 putničkih i tri teretna, koja su uglavnom vezane za naselja na Dunavu, među kojima i na sledećim lokacijama:
putničko pristanište „Viminacijum” (planirano) – p km 1095, desno;
teretno pristanište Kostolac – TE „Kostolac A” (planirano) – p km 1095 (u rukavcu Dunava), desno.
Planska rešenja
Zaštita nepokretnih kulturnih dobara
Održivo korišćenje kulturnog nasleđa kao razvojnog resursa i ekonomskog dobra je jedno od planskih opredeljenja. Preduslov za ostvarivanje ovog opredeljenja je stručna ocena koja kulturna dobra mogu biti u režimu ekonomskog korišćenja, na koji način i pod kojim ekonomskim i konzervatorskim uslovima. Ovaj pristup omogućava da se istorijske celine i ambijenti, kao i pojedinačne građevine sa spomeničkim obeležjima, zajedno sa svojim okruženjem na adekvatan način uključuju u budući razvoj. Najpoželjnije je održivo korišćenje kulturnog nasleđa za razvoj kulturnog i ruralnog turizma, radi ostvarivanja očekivanog doprinosa turizma zaštiti i očuvanju nasleđa i razvoju lokalnih zajednica. Dobri primeri su realizacija projekata zaštite, uređenja, prezentacije i interpretacije arheoloških nalazišta Viminacijum i Lepenski vir.
Za zaštitu i održivo korišćenje nepokretnih kulturnih dobara poseban značaj ima njihovo uključivanje u međunarodne programe zaštite kulturnog nasleđa i evropske puteve kulture. To se u prvom redu odnosi na program „Kulturno nasleđe – most ka zajedničkoj budućnosti”, koji koordinira UNESCO. Cilj je jačanje regionalne saradnje u oblasti zaštite i promocije kulturnog nasleđa u jugoistočnoj Evropi (Republika Srbija je uključena od 2004. godine). Na delu područja Prostornog plana realizovaće se projekat „Put rimskih imperatora u Srbiji” (Beogradska tvrđava, Vinča, Viminacijum, Golubačka tvrđava, Lepenski vir, Diana, Fetislam, Trajanova tabla, Put i Pontes, Arheološki muzej Đerdapa u Kladovu), koji ima tendenciju širenja i uspostavljanja saradnje sa susednim državama na zaštiti i prezentaciji rimske kulture i nasleđa.
Razvoj turizma
Razvoj turizma podrazumeva formiranje tematskih puteva/tura kao što su: nautički put, putevi kulture, vinski put, rimski limes, ritovi Podunavlja, ade i sprudovi Dunava, gradovi i palanke na Dunavu, narodi/život i običaji na Dunavu. Planira se razvoj turizma u tri faze. Poseta kulturnim dobrima, među kojima je i arheološko nalazište Viminacijum, planirana je u trećoj fazi razvoja.
Regionalni prostorni plan za područje Podunavskog i Braničevskog upravnog okruga, usvojen na sednici Vlade od 6. januara 2015. godine
Plansko područje, Braničevski i Podunavski upravni okrug, nalazi se u centralno -istočnom delu Republike Srbije. To je prostor koji je smešten između toka Dunava na severu, Šumadije na zapadu, i na istoku i jugu karpatskih planina – Homoljske, Beljanica i Kučajske planine. Ovaj heterogeni i raznorodni prostor, u svakom segmentu prirodnog i društveno-ekonomskog razvoja, odlikuje se izuzetnim biološkim i kulturnim diverzitetom, kao neiscrpnim potencijalom za prosperitet i umrežavanje sa bližim i daljim, prekograničnim okruženjem.
Posmatrani prostor sastavljen je od dva upravna okruga (Braničevski i Podunavski) koji imaju devet opština i dva grada (sedam opština u Braničevskom – Veliko Gradište, Golubac, Malo Crniće, Žabari, Žagubica, Petrovac na Mlavi, Kučevo i grad Požarevac, dve opštine u Podunavskom – Smederevska Palanka, Velika Plana i grad Smederevo).
Ocena postojećeg stanja
Turizam, sport i rekreacija
Podunavski i Braničevski upravni okrug imaju komparativne prednosti u turizmu, jer poseduju raznovrsnu strukturu turističke ponude, nalaze se u blizini tradicionalnih i novih turističkih tržišta, imaju dugu istoriju i opštu prepoznatljivost, očuvane prirodne resurse, srazmerno dobre komunikacije i poseduje ljudski potencijal.
Zbog visokog učešća sive ekonomije, kao i nesređene statistike turističkog sektora, postoji problem objektivnog prikazivanja današnjih makroekonomskih učinaka turizma na ekonomiju Srbije. U Podunavskom i Braničevskom upravnom okrugu turizam se još uvek nalazi na početku razvoja, iako za to postoje prirodni i antropogeni potencijali. U 2008. godini zabeležen je porast broja turista. Sadašnji smeštajni kapaciteti su na relativno niskom nivou pa je u narednom periodu neophodno raditi na povećanju broja istih. Viminacijum predstavlja najveću turističku atrakciju regiona, do sada ga je posetilo 45 000 turista, od kojih 10 000 stranih.
Zaštita kulturnih dobara
Prema evidenciji i klasifikaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo, koji je teritorijalno nadležan za ceo planski obuhvat, kulturna dobra na području Podunavskog i Braničevskog okruga svrstana su u četiri osnovne grupe prema vrsti dobara: 1) spomenici kulture, 2) arheološka nalazišta, 3) znamenita mesta i 4) prostorne kulturno-istorijske celine.
Prema toj klasifikaciji u mestu Kostolac, tj. u jedinici lokalne samouprave Požarevac nalazi se arheološko nalazište Viminacijum.
Propozicije, planska rešenja i mere u razvoju pojedinih oblasti
Korišćenje, uređenje i zaštita prirodnih resursa, razvoj privrednih delatnosti i turizam
Najvažnija nalazišta energetskih resursa (Kostolački ugljeni basen) i proizvođač električne struje (Termoelektrane „Kostolac A” i „Kostolac B”, u daljem tekstu: TE „Kostolac A i B”) su usko teritorijalno lokalizovane i povezane. Od tri kopa danas je aktivan samo kop u Drmnu. Predviđeno je proširenje kapaciteta ovog površinskog kopa uglja na 12 miliona tona do 2012. godine što bi omogućilo zapošljavanje oko 2 000 lica. Eksploatacija uglja sa ovog kopa je predviđena da se odvija do 2050. godine.
Rezerve uglja u kostolačkom basenu su procenjene na 1,5 milijardi tona što omogućuje izgradnju novog energetskog kapaciteta (novi 3. blok) snage 350 MW do 2020. godine, a dugoročno 500 MW na istoj lokaciji. U periodu do 2020. godine predviđena je revitalizacija dva bloka (B1 i B2) TE „Kostolac B”, sa mogućnošću povećanja snage, koji bi ostali u pogonu do 2035. godine, kao i revitalizacija i povećanje snage bloka A2 u TE „Kostolac”, čiji završetak rada se planira 2024. godine. Pored toga pozitivan uticaj ovaj kompleks može da ostvari na razvoj prerađivačke industrije koja bi bila u njenoj funkciji (metaloprerađivačka, proizvodnja rudarskih mašina i drugo), a orijentacija je i na maksimalno korišćenje otpadnih materijala (pepeo, glina, šljunak, pesak, ulje, gume). Industrija energetike je veliki potrošač prostora s obzirom da zauzima površinu od 275 ha (bez kopova) od toga u Požarevcu 215 ha, a u Kostolcu 45 ha, a istovremeno i veliki zagađivač (kopovi, pepelište, blokovi) koji ugrožava kvalitetno poljoprivredno zemljište, arheološko nalazište (Viminacijum), priobalje Dunava i druge turističke potencijale. Dalji razvoj zahteva preduzimanje svih zaštitnih mera (rekultivacija pepelišta, nove tehnologije, zaštitni zeleni pojasevi i drugo).
Turizam, sport i rekreacija
Jedan od vidova turizma koji je moguće razviti je biciklistički turizam uz postojeće i planirane pravce (Evropski dunavski put i veza – Ram – Viminacijum – Srebrno jezero – Golubac).
Turistički prostor regiona je podeljen na četiri celine (turističke zone), koje se razlikuju kako po prirodnim karakteristikama, raspoloživim turističkim resursima, geografsko saobraćajnom položaju i planiranim sadržajima. Među njima se izdvaja Dunavska zona sa Ramom, Viminacijumom, Srebrnim jezerom, Golubcem i drugo, u kojoj će se razvijati kulturni, nautički, biciklistički turizam, turizam slobodnog vremena, kao i ribolovni, seoski, sportsko rekreativni turizam. Ova zona je, sa aspekta mogućnosti za razvoj turizma, s obzirom na brojne motive, ekološku očuvanost i prirodne i kulturne vrednosti, visoko valorizovana, kako na regionalnom nivou tako i na širem području priobalja Dunava.
Razvoj ove turističke zone predstavlja osnov za međuopštinsku, međuregionalnu i transgraničnu turističku saradnju i mogućnost umrežavanja u turističke klastere sa drugim zemljama. Primarna orijentacija u narednom periodu je iskorišćavanje povoljnih uslova za razvoj: vodnog (nautički i brodski „touring”), turizma, kulture, ruralnog, specijalnih interesa i događaja. U cilju afirmacije ovog dunavskog turističkog regiona planirane su tri velike turističke rute koje će Srbiju i sam region povezati sa Evropom: „Put rimskih imperatora”, „Tvrđave na Dunavu” i „Putevi vina”.
Saobraćajna infrastruktura
U granicama predmetnog područja planirano je uređenje i osavremenjavanje postojećih pristaništa na Dunavu (Smederevo, Kostolac, Veliko Gradište, Golubac); izgradnja novih pristaništa u neposrednoj blizini arheološkog lokaliteta Viminacijum (Kostolac), u zoni Velikog Gradišta i Golupca (u perspektivi).
Zaštita kulturnih dobara
Za promociju i korišćenje kulturnog nasleđa od velikog značaja mogu da budu već afirmisani oblici manifestacionog turizma, zastupljeni u većoj ili manjoj meri u gotovo svim opštinama i gradovima ovog regiona. Oni bi na poseban način mogli da uključe i kulturno nasleđe, kroz odvijanje manifestacija u spomenicima kulture ili kao specifične prateće festivalske programe: promocije, posete kulturnim dobrima, održavanje određenih programa u spomeničkim objektima i slično. Pozitivna iskustva ovakvog korišćenja („Smederevska jesen” i „Tvrđava teatar” u tvrđavi u Smederevu, povremene kulturne manifestacije i programi u Viminacijumu i drugo) pokazuju da, uz prevashodnu brigu i zaštitu spomeničkih vrednosti, kulturna dobra mogu na izvanredan način da se aktiviraju u najširu kulturnu ponudu, ne samo ovog područja, već i na nacionalnom nivou. Ovakav aspekt korišćenja podrazumeva i najšire mogućnosti umrežavanja postojećih ili utemeljenja novih kulturnih manifestacija koje bi se odvijale na različitim lokalitetima istovremeno, kako unutar regiona, tako i u susednim i daljim regionima.
1.3. Skraćeni prikaz i ocena postojećeg stanja
(potencijali, ograničenja, SWOT analiza)
S obzirom da je plansko područje obuhvaćeno ovim prostornim planom u celini deo planskih područja dva važeća plana PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, za potrebe analize i ocene postojećeg stanja korišćena je dokumentacija ovih planova, kako studijske osnove, tako i uslovi dobijeni za izradu ovih planova. U narednom tekstu u poglavlju 1.3. pojedini delovi su preuzeti iz pomenuta dva plana, ali se citati direktno ne navode, jer su stečena obaveza. Napominje se da su, s obzirom da se područje u obuhvatu pomenutih prostornih planova tretira kao stečena planska obaveza, za pojedine oblasti (pored analiza stanja datih u dokumentaciji/konceptu ovog prostornog plana) definisane ocene stanja i problema, potencijala i ograničenja, a za oblasti zaštite životne sredine, prirodnih i kulturnih vrednosti i saobraćaja su dodatno prezentirane i posebne SWOT analize, s obzirom da su ovo oblasti koje direktno mogu uticati na razvoj posebne namene definisane ovim prostornim planom.
1.3.1. Prirodni uslovi i resursi
Plansko područje se nalazi u Peripanonskoj Srbiji i to u severnom delu Velikog Pomoravlja i Stiga, obuhvata 2 030 ha. Pripada široj zoni koja ima izuzetno povoljan saobraćajno-geografski položaj, oslanjajući se na Pomoravlje i Podunavlje, odnosno važne evropske saobraćajne tokove, duž kojih su se razvili i veliki privredni centri i zone (Požarevac sa rudarsko-energetskim područjem Kostolca i Drmna, Beograd, Smederevo i drugo).
Prirodne pogodnosti za izgradnju naselja na oceditijem terenu i prirodne rezerve uglja, kao i potreba koncentracije izgradnje u cilju očuvanja plodnih poljoprivrednih terena, uticali su kroz istoriju na prostorni razmeštaj stanovništva, naselja i aktivnosti, pri čemu su ključnu ulogu odigrali lesni tereni Požarevačke grede, kao i nalazišta uglja u zoni uz Dunav, koje predstavljaju najnaseljenije i najrazvijenije delove šire zone Požarevca.
Ocena stanja
Po kvalitetu elemenata i karakteristika, prirodni uslovi na planskom području predstavljaju izuzetno značajan razvojni potencijal ovog prostora i njegove okoline. Karakteristično je da, i pored toga što je ovaj potencijal široko rasprostranjen u prostoru sa pojavama lokalnih ograničenja na pojedinim užim celinama, postoje vrlo izražene suprotnosti u pogledu prioriteta korišćenja pojedinih različitih resursa (uglja, resursa podzemnih voda, poljoprivrednog zemljišta, naseljskih površina, saobraćajnica itd.). Iako je prirodnim uslovima planskog područja omogućen razvoj različitih međusobno manje ili više komplementarnih ili konfliktnih delatnosti (poljoprivrede, rudarstva i energetike, razvoj naselja i stanovanje, industrije itd.), rudarstvo na područjima ležišta uglja, poljoprivreda na selu i industrija u gradskim naseljima su do sada bili najzastupljenije delatnosti u širem okruženju. Na većini terena vladaju povoljni geomorfološki uslovi za podizanje naselja i poljoprivredu, kao i izgradnju saobraćajnica svih vrsta. Istovremeno dolazi do preklapanja povoljnosti za druge privredne aktivnosti (industriju, površinsku eksploataciju uglja, energetiku itd.).
Posebno se naglašava preklapanje interesa zaštite kulturnih dobara, s jedne, i rudarstva i energetike, s druge strane, odnosno uticaj posebne namene zaštićenog arheološkog nalazišta Viminacijum na mogućnosti iskorišćenja prirodnih resursa i prostora kako u zoni lokaliteta Viminacijum, tako i njegovoj zaštićenoj okolini (u kojoj se nalazi i kompleks termoelektrane) uopšte.
Potencijali i ograničenja za razvoj pojedinih aktivnosti u prostoru
Odgovarajućom valorizacijom prirodnih uslova utvrđeni su potencijali i funkcionalna ograničenja za korišćenje, odnosno namenu prostora na analiziranom području:
teren se odlikuje malim nadmorskim visinama (dominiraju visine do 200 m) i slabom vertikalnom raščlanjenošću praćenom, odnosno prouzrokovanom neznatnom disekcijom primarnog reljefa na kome su današnji oblici nastali i gde, posmatrano u celini, dominiraju mali nagibi (do 8%) koji su uglavnom lokalno izraženi (u obalskim zonama korita rečnih tokova);
aluvijalni tereni dolina Dunava i Mlave (uz preduslov odvođenja viškova podzemnih voda) predstavljaju prioritetna razvojna područja na kojima postoji najveća koncentracija povoljnih uslova za život, komuniciranje i privređivanje (poljoprivredu, turizam, u prvom redu);
strmi tereni Požarevačke grede, kao i aluviona Mlave bliže kopovima, imaju dobre uslove za poljoprivredu i stanovanje, ali se kao ograničenje javljaju uslovi za vodosnabdevanje i nestabilni tereni na padinama;
najniži nebranjeni tereni uz reke i kanale, često izloženi poplavama od strane površinskih i podzemnih voda, imaju najveća ograničenja za život, rad i komuniciranje jer su stalno ili povremeno poplavljeni;
na lokacijama površinskih kopova u neposrednoj blizini planskog područja zastupljeni su veliki nagibi i ekscesivna erozija koji su antropogenog porekla i promenljivi su sa napredovanjem rudarskih radova;
pedološke karakteristike planskog područja ukazuju na najveću zastupljenost zemljišnih tipova koji su povoljni za poljoprivredu;
klimatske karakteristike (temperaturni ekstremi u kombinaciji sa nepovoljnim prilikama vlažnosti vazduha, vetrovi, povećana zagađenja) deluju ograničavajuće na inače vrlo povoljne temperaturne uslove življenja i poljoprivredne proizvodnje, kao tradicionalne delatnosti ljudi ovog kraja;
prirodni resursi su veoma bogati u domenu nalazišta uglja (geološka istraživanja uglja se obavljaju na lokalitetu Zapadni Kostolac, eksploatacija lignita na ležištima: Drmno, Klenovnik, Ćirikovac, Stari Kostolac i Dnevni kop, a overene rezerve uglja su u okviru ležišta Drmno, Klenovnik i Ćirikovac).
Zaključak
Sa aspekta mogućnosti istraživanja, razvoja i zaštite posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum, ističe se izuzetna povoljnost koja se odnosi na neizgrađenost prostora koji se koristi kao poljoprivredno obradivo zemljište (njive). Ovo je naročito značajno jer su iskopavanja i istraživanja lako moguća na čitavom prostoru arheološkog nalazišta, kao i na prostoru Kostolačkog ostrva (koji je PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca određen kao potencijalni prostor za istraživanja i turističke aktivnosti Viminacijuma).
Veći deo površina povoljnih karakteristika za različite vidove aktivnosti, kao i zona arheološkog nalazišta Viminacijum se nalazi iznad lignitskog ležišta, pa su ograničenja za korišćenje za sve druge namene osim rudarske i energetske, značajna. Samo zaštićeno područje Viminacijuma je, kao zakonom zaštićena zona kulturnih dobara pod posebno propisanim režimima korišćenja i zaštite prostora, te se isključuje svaki vid korišćenja prostora koji nije dozvoljen zakonom kako u zaštićenoj zoni arheološkog nalazišta, tako i u njegovoj zaštićenoj okolini (u kojoj se nalazi i kompleks TE „Kostolac B”), kako ne bi došlo do ugrožavanja osnovne posebne namene zaštićenog arheološkog nalazišta.
Dugoročno gledano, sa aspekta posebne namene zaštićenog arheološkog nalazišta Viminacijum, prednost u korišćenju prostora treba ustanoviti sledećim redom: 1) istraživanje i zaštita arheološkog nalazišta 2) poljoprivredno zemljište, 3) izgradnja naselja, industrije i infrastrukture, kao i razvoj rudarstva i energetike u okviru površina određenih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, 4) razvoj turizma i pratećih sadržaja u zoni Kostolačkog ostrva, što znači da treba sprečiti ugrožavanje osnovne posebne namene arheološkog nalazišta, kao i svih ostalih posebnih namena definisanih i planiranih u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena. Pored toga, princip koji takođe treba poštovati je da se onemogući trajno zauzimanje zemljišta prve i druge bonitetne klase za potrebe naselja, a da izgradnja industrijskih, energetskih, infrastrukturnih i sličnih objekta ne sme pogoršati uslove života u naseljima, kao i mogućnosti snabdevanja vodom.
1.3.2. Kvalitet/stanje životne sredine, predela i prirodnih vrednosti
Glavni izvori negativnih uticaja na elemente životne sredine posledica su rudarskih i energetskih aktivnosti u okviru kompleksa TE „Kostolac B”, dok su uticaji poljoprivrede, turističkih aktivnosti i saobraćaja manje značajni na planskom području. Dosadašnji razvoj Kostolačkog rudarsko-energetskog basena uglavnom se odvijao u skladu sa tehničko-tehnološkim dostignućima i zakonskoj regulativi u vremenu pojedinih faza razvoja. Tokom vremena, tehničko-tehnološki zahtevi i naročito zahtevi za zaštitu životne sredine postavili su nove strože zahteve i standarde u proizvodnji uglja i električne energije. Iz tog razloga, stari objekti i postrojenja ne samo da ne ispunjavaju zahteve današnje zakonske regulative, već zbog prevaziđenih tehničko-tehnoloških rešenja uzrokuju brojne negativne uticaje na vazduh, vode, zemljište, ekosisteme, prouzrokujući istovremeno konflikte rudarstva i energetike sa postojećim naseljima, infrastrukturnim, vodoprivrednim i drugim objektima.
Kvantitativnom analizom raspoloživih podataka o kvalitetu elemenata životne sredine, zapaženo je da su prekoračenja dozvoljenih graničnih vrednosti u najvećoj meri prekoračena u pogledu kvaliteta vazduha i pedološkog supstrata, kao posledica odvijanja rudarsko-energetskih aktivnosti na planskom području. U pogledu tipologije predela, izražena je raznolikost u pogledu ruralnih predeonih celina, očuvanih prirodnih karakteristika (severni deo planskog područja – priobalni pojasevi reka Dunav i Mlava) i antropogeno izmenjenih predela, manjim delom u okviru građevinskih područja naselja Drmno i Stari Kostolac), a većim delom kao posledica formiranja kopova, odlagališta otkrivki i deponija pepela i šljake u okviru kompleksa TE „Kostolac B”.
Prirodne vrednosti planskog područja i njegove okoline (ušće Mlave u Dunav, ostrvo Žilovo i drugo) predstavljaju prirodna dobra koja nisu samo lokalnog karaktera, već i integralni deo međunarodno zaštićenih predeonih celina, te se u tom kontekstu preporuke za korišćenje prostora u ovim celina moraju usaglasiti kako sa nacionalnim, tako i međunarodnim konvencijama o zaštiti prirodnih vrednosti.
Plansko područje predstavlja nizijski, dominantno ravničarski predeo koji obuhvata Stig u širokoj dolinskoj ravni donjeg toka Mlave, zaravnjeni, blago denivelisani predeo s desne strane Mlave i vodotok, rukavce i adu Dunava.
Na planskom i uticajnom području nalaze se područja od međunarodnog značaja za zaštitu prirode:
obala Dunava pripada međunarodno značajnom području za ptice i definiše se na osnovu međunarodnih standarda sa ciljem njihove zaštite i sprečavanja od izumiranja (Important Bird Area – IBA). IBA područje obuhvata ostrvo Žilovo i šire područje ušća Mlave u Dunav na planskom području.
ostrvo Žilovo koje se nalazi u zoni zaštite Specijalni rezervat prirode „Deliblatska peščara” predstavlja područje definisano u okviru „Emerald” mreže, Ramsar područje (područja močvarnih i vlažnih staništa od međunarodnog značaja) i odabrano područje za dnevne leptire (PBA – Prime Butterfly Areas in Serbia).
Prirodna, samonikla vegetacija svedena je najvećim delom (izuzev priobalnih pojaseva Dunava i Mlave) na pojedinačno drveće, grupe stabala, živice na međama i male zaostale zabrane, pre svega hrasta lužnjaka, poljskog jasena, ponekog bresta, bagrema, klena, pasdrena i drugih vrsta listopadnog drveća i žbunja na prostranim poljoprivrednim površinama. Na nižim i vlažnijim mestima, uz vodotoke i na rečnim ostrvima Dunava i Mlave javljaju se i samonikli nizovi, često u obliku šikarasto-žbunastih formacija vrbe, jove i topole. U inundacionim, nebranjenim pojasevima spomenutih vodotokova i na napuštenim prostorima površinskih kopova lignita i jalovišta, podignuti su veći veštački zasadi topola, odnosno crnog i belog bora, bagrema, topole, ariša i drugih vrsta. Prirodnu zeljastu vegetaciju čine uobičajene ruderalne i korovske vrste biljaka koje rastu na neobrađenim ili zapuštenim površinama uz puteve, obale jaruga, ivice oraničnih parcela od kojih su neke jestive i lekovite. Na preizdubljenim delovima terena uz vodotokove i na adama, s visokim nivoom podzemnih voda i periodičnim plavljenjem, javljaju se prostrane površine s prirodnom močvarnom vegetacijom grupisanom, kroz veći broj biljnih zajednica.
U pogledu zastupljenosti životinjskog sveta, najznačajniju i najbrojniju grupu čine ptice koje su na agrikulturnim površinama i naseljima predstavljene sa oko 50 vrsta uobičajenih za taj tip predela i staništa (vrabac, senice, čavka, svraka, vrana, grlica, kos, drozd, čvorak. vetruška, kobac i drugo). Sektor Dunava jedno je od najvažnijih zimovališta ptica vodenih staništa u jugoistočnom delu Evrope. Područje Dunava, uključujući i ostrvo Žilovo, ima status međunarodno značajnog područja za ptice (IBA područje). Takođe, ornitološki su značajna i područja duž vodotoka reke Mlave.
Skromni fond sisarske faune predstavljen je prvenstveno vrstama sitnih i krupnih glodara (više vrsta miševa, krtica, veverica, puh, bizamski pacov, zec), zatim sa nekoliko vrsta slepih miševa i drugim vrstama (lasica, tvor, lisica i drugo). Herpetofaunu čine pretežno vrste vezane za vodena i travno-šumska staništa (više vrsta žaba i guštera, barska kornjača, belouška, smuk i drugo). Fond ihtiofaune je bogat i predstavljen je sa 50 vrsta dunavskih riba, pri čemu je većina ribljih vrsta koje žive u donjim delovima vodotoka Mlave prisutna i u Dunavu (šaran, soma, mrena, smuđ, skobalj, grgeč, bucov, linjak, karaš, deverika, štuka, bodorka, dunavska paklara, kečiga, pastruga, dunavska haringa, kesega, ukljeva, tolstolobik, babuška, beli amur, govedarka, krkuša, jaz, sabljarka, gaovica, crvenperka, čikov, manić, vretenar, sunčica i slično). Kao ihtiološki značajna mesta izdvajaju se na planskom području Ada Žilovo i ušće Mlave u Dunav.
SWOT analiza
SNAGE
Izrada i donošenje strategija, programa i projekata u oblasti zaštite životne sredine, upravljanja otpadom, rekultivacije oštećenog zemljišta i drugo;
Zaštićena prirodna dobra i područja, uključujući i ona od međunarodnog značaja i uključenost u odgovarajuće mreže;
Bogatstvo divlje faune;
Bogatstvo prirodnih biotopa ihtiološki značajnih delova (pretežno u dunavskom pojasu)
Bogatstvo autohtone flore;
Postojanje bogatih prirodnih resursa
Postojanje značajnih vodnih resursa za snabdevanje vodom stanovništva i privrede;
Realizovani zaštitni sistemi za zaštitu od velikih voda verovatnoće 1% od Dunava i Mlave
Započeti procesi rekultivacije i revitalizacije postrudarskih degradiranih terena;
Prisustvo nevladinih organizacija (u daljem tekstu: NVO) u ekološkom sektoru.
SLABOSTI
Relativno visok stepen zagađenosti sredine (tla, vode i vazduha) kao posledica: primene zastarelih proizvodnih tehnologija, nedovoljnog poštovanja ekoloških propisa i nedovoljnog poštovanja urbanističkih propisa;
Nedovoljno sanirane dosadašnje ekološko-prostorne štete, kao jedno od najvećih ograničenja za život stanovnika i budući razvoj područja
Nedovoljna finansijska i druga sredstva za ekološko-prostornu sanaciju, remedijaciju i rehabilitaciju;
Nepostojanje katastra zagađivača i nedovoljno razvijen sistem monitoringa životne sredine;
Nerazvijena kanalizaciona mreža i nedostatak uređaja za prečišćavanje otpadnih voda;
Generalno nedovoljna zaštita prirodne baštine;
Nizak bio i pejzažni diverzitet, sa dominacijom rudarsko-industrijskih postrojenja i poljoprivredne vegetacije;
Nedovoljna šumovitost planskog područja;
Kvalitet vode u rekama na planskom području lošiji je od zahtevanih klasa kvaliteta voda.
MOGUĆNOSTI
Izrada razvojnih projekata u skladu sa principima održivog razvoja i njihova realizacija;
Uspostavljanje sistema ocene i praćenja životne sredine, uz primenu međunarodno prihvaćenih indikatora i standarda kvaliteta zemljišta;
Uvođenje diferenciranih prostorno-ekoloških režima u raznim zonama planskog područja;
Uključivanje stanovništva u razvojne procese kroz edukaciju (medijske kampanje, javne tribine);
Partnerstvo sa NVO i udruženjima;
Realizovanje zaštite područja paleontološkog lokaliteta sa skeletom mamuta;
Intenzivnije pošumljavanje i rekultivacija ugroženih predela, kako autohtonih, tako i promenjenih;
Izrada studije „Karakterizacija predela”
Korišćenje velikog vodnog potencijala Dunava i Mlave;
Korišćenje potencijala podzemnih voda.
PRETNjE
Ugrožavanje kvaliteta vazduha, vode i zemljišta, samim tim i zdravlja stanovništva, od strane velikih zagađivača (TE „Kostolac”);
Razvoj koji ne bi bio zasnovan na principima i kriterijumima održivog razvoja;
Bespravno izgrađeni objekti u inundacionim zonama;
Ekološki-prostorno neregulisane posledice izgrađenih i planiranih energetsko-industrijskih objekata;
Nastavljanje lošeg održavanja drenažnih kanala i snižavanja nivoa i remećenja tokova podzemnih voda;
Nastavljanje negativnih antropogenih uticaja (divlje deponije, bespravna gradnja, degradacija i fragmentacija staništa i drugo)
Negativan uticaj eksploatacije uglja, nafte, gasa i drugih mineralnih sirovina, kao i termoenergetskog kompleksa na režim i kvalitet podzemnih i površinskih voda.
1.3.3. Kvalitet/stanje kulturnih dobara
Na osnovu dokumentacije Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd i Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo, na planskom području nalaze se brojna nepokretna kulturna dobra i dobra koja uživaju prethodnu zaštitu.
U ovom prostornom planu detaljan spisak kulturnog nasleđa prema uslovima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd br. 2/1390 od 16. juna 2013. godine, dat je u okviru Opšte koncepcije razvoja posebne namene (poglavlje 2.3. ovog prostornog plana).
S obzirom na brojnost i raznovrsnost kulturnog nasleđa i razlike u pristupu i tretmanu pojedinih tipova dobara, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture ustanovio je klasifikaciju i grupisanje prema vrsti dobara i to na: arheološka nalazišta, sakralne građevine i ostale sakralne spomenike, narodno graditeljstvo – ruralno nasleđe i urbano graditeljsko nasleđe.
SNAGE
SLABOSTI
Međunarodni, nacionalni i regionalni značaj arheološkog nalazišta Viminacijum;
Raznovrsnost, kvalitet i kvantitet kulturne baštine.
Zastoj u stručnom rekognosciranju nedovoljno istraženih lokaliteta;
Loše stanje najvećeg broja kulturnih dobara.
Uspostavljena regionalna i evropska saradnja i ratifikovane pojedine međunarodne konvencije;
Pokrenut program -ITINERARIUM ROMANUM SERBIAE ili Put rimskih imperatora u Srbiji i slični programi.
Nedovoljna tehnička, organizaciona, informatička i druga opremljenost i podrška za bolje korišćenje kulturne baštine, naročito u turizmu i drugom ekonomskom korišćenju
Nedovoljna sredstva za održavanje i tehničku zaštitu kulturnih dobara
MOGUĆNOSTI
PRETNjE
Uvođenje savremenih koncepata korišćenja i zaštite kulturnog nasleđa;
Jačanje ekonomskih aspekata korišćenja kulturne baštine, kao izvor prihoda lokalne samouprave;
Dobijanje sredstava iz stranih fondova i nacionalnih fondova;
– Formiranje kulturnih predela.
– Devastacija i gubljenje originalnih funkcija, oblika, konstrukcija i materijala kulturnih dobara.
Sporo menjanje propisa i prakse u pogledu zaštite, konzervacije, prezentacije kulturnih dobara itd.
Mogućnost za razvoj kulturnog turizma i uključivanje u panevropske kulturne puteve.
Nastavak razgradnje urbane i ruralne kulturne baštine.
1.3.4. Naseljenost i privreda
Stanovništvo
Prema rezultatima Popisa stanovništva iz 2011. godine u naseljima Drmno i Selo Kostolac živi 2060 stanovnika. U naselju Drmno živi 872, a u Selu Kostolac 1188 stanovnika.
Stanovništvo sa planskog područja karakteriše duboka demografska starost. U polnoj strukturi žensko stanovništvo je neznatno brojnije.
Ocena stanja, potencijali i ograničenja
Na osnovu izvršene analize može se konstatovati da je opšta demografska situacija dosta nepovoljna. Iako je u periodu između 1991. i 2002. godine došlo do porasta broja stanovnika za skoro 10%, u periodu nakon toga pa do poslednjeg Popisa stanovništva iz 2011. godine, broj stanovnika se smanjio za skoro 13%.
Osim toga došlo je do pogoršanja starosne strukture, ali i prirodnog priraštaja. Nepovoljna obrazovna struktura i nizak udeo visoko obrazovanog stanovništva, bez obzira na drastičan porast više i visoko obrazovanih između poslednja dva među popisna perioda, svakako predstavlja jedan od problema ovog područja. Bez obzira na stalan demografski pad primetno je visoko učešće radno sposobnog stanovništva.
Demografski potencijali su visok procenat radno sposobnog u ukupnom stanovništvu, smanjen broj stanovnika bez stručne spreme, veći broj više i visoko obrazovanih i visok udeo primarnog sektora delatnosti.
Među ograničenjima treba izdvojiti kontinuiran demografski pad, sve nepovoljniju starosnu i kvalifikacionu strukturu stanovništva, brojne migracije iz sela u grad ili u inostranstvo, lošu obrazovnu strukturu stanovništva, ali i nedovoljnu kompjutersku pismenost posebno među radno sposobnim stanovništvom.
Naselja
Mrežu naselja planskog područja čini dve KO/naselja (KO Drmno, KO Selo Kostolac). KO Drmno i KO Selo Kostolac pripadaju gradu Požarevcu. Prosečna gustina naseljenosti na administrativnom području grada Požarevca 2002. godine iznosila je 155 stanovnika/km2.
Prosečna veličina naselja, na osnovu rezultata Popisa stanovništva iz 2011. godine, iznosi 1030 stanovnika.
Posle 2002. godine došlo je do naglog opadanja broja stanovnika u naselju Drmno. Iako je u periodu između 1991. i 2002. godine broj stanovnika u Selu Kostolac bio u porastu takav trend nije nastavljen do 2011. godine, kada je registrovano opadanje broja stanovnika.
Prema strukturi učešća aktivnih lica u primarnom sektoru delatnosti 2002. godine naselja Drmno i Selo Kostolac se svrstavaju u neagrarna naselja.
Na osnovu geografskih odlika i razvojnih predispozicija, naselja Drmno i Selo Kostolac, s obzirom da imaju razvijene samo osnovne funkcije za zadovoljenje potreba stanovnika, pripadaju centralnom (požarevačko-stiškom) pravcu i kao takva gravitiraju primarnom centru Požarevcu i sekundarnom centru Kostolcu.
Potencijali i ograničenja
Potencijali od značaja za naseljavanje i razvoj naselja su: povoljan geografski položaj uz relativno povoljnu koncentraciju stanovništva i privrednih delatnosti; poboljšanje ekonomskog položaja stanovništva zbog povećanja aktivnosti u rudarsko-energetskom sektoru (povećanje postojećih i otvaranje novih kapaciteta, uvođenje novih radnih mesta); unapređenje kvaliteta življenja i izvan gradskih centara; i spremnost lokalnih samouprava i stanovništva za rešavanje postojećih komunalnih, ekoloških i stambenih problema u naseljima.
Najveći problemi i ograničenja koji utiču na naseljavanje i razvoj naselja su: dalje širenje rudarskih aktivnosti koje će dovesti do zauzimanja velikih poljoprivrednih, šumskih površina i negativno će uticati na razvoj naselja, ali će ugroziti i arheološko nalazište Viminacijum; nivo zagađenosti životne sredine (vode, vazduha, zemljišta, jonizujućeg zračenja); nepovoljne demografske tendencije u većini seoskih naselja; i nedovoljna razvijenost objekata javnih službi.
Primenom mera zaštite životne sredine i osavremenjivanje tehničkih i tehnoloških sistema u rudarstvu i energetici, biće moguće ublažavanje navedenih ograničenja.
Javne službe
U naseljima Drmno i Selo Kostolac postoji po jedna četvororazredna osnovna škola.
U naseljima Drmno i Selo Kostolac nema objekata predškolskog obrazovanja i vaspitanja, srednjeg obrazovanja, niti visokog školstva.
U naselju Drmno postoje dve zdravstvene ambulante u državnoj svojini (potrebna je rekonstrukcija istih). Ambulanta u Drmnu (TE „Kostolac B” u Drmnu) je nov objekat, izgrađen 2010. godine i ima dva lekara, jednog stomatologa.
Naselja Drmno i Selo Kostolac nemaju domove kulture.
U naselju Drmno je 1974. godine izgrađen stadion Fudbalskog kluba „Sloga”, dok je u Selu Kostolac 1984. godine izgrađen stadion Fudbalskog kluba „Pobeda”.
Potencijali i ograničenja
Potencijali na planskom području su postojanje osnovnih javnih službi potrebnih za stanovništvo naselja i zaposlene na području Prostornog plana, te mogućnost njihovog korišćenja i za potrebe zaposlenih i posetilaca Arheološkog nalazišta (zdravstvo), odnosno participacija u delatnostima prezentacije arheološkog nalazišta od strane obrazovnih institucija i naučnih istraživačkih i stručnih organizacija, institucija i ustanova (obrazovanje). Ograničenja u razvoju javnih službi na planskom području su: nepostojanje predškolske ustanove, nedostatak školskog prostora u osnovnim školama zbog čega se radi u dve smene, veoma loše materijalno stanje objekata za osnovno obrazovanje, nedostatak domova kulture, nedostupnost objekata za socijalnu zaštitu osobama sa invaliditetom.
Privreda
Rudarstvo i energetika
Kostolački ugljeni basen zahvata površinu od oko 145 km2 i smešten je na oko 5 km severno od grada Požarevca. Zapadnu granicu basena čini Velika Morava, severnu reka Dunav, istočna granica se prostire od sela Ram duž zapadnog oboda Požarevačke grede, dok južna granica prolazi na oko 5 km severno od Požarevca. Basen je podeljen na četiri ležišta: „Drmno”, „Ćirikovac”, „Klenovnik” i zapadni deo Kostolačkog basena. Proizvodnja lignita se od 2009. godine ostvaruje samo na površinskom kopu „Drmno”, s obzirom da su površinski kopovi „Klenovnik” i „Ćirikovac” prestali sa radom. U toku je proces podizanja godišnjeg kapaciteta površinskog kopa „Drmno” na 9 miliona tona uglja, Površinski kop „Drmno” snabdeva potrebnim količinama uglja TE „Kostolac A i B”.
Kada je reč o pojavi nemetaličnih sirovina na ovom području su zastupljene pre svega šljunak, pesak, tehnički građevinski kamen i opekarska glina. U Selu Kostolac, na severozapadnoj padini Požarevačke grede, eksploatisano je ležište „brand”, čiji je lokalni naziv „crvenka”.
Energetska efikasnost
Energetska efikasnost u svim sektorima potrošnje (rudarstvu, energetici, industriji, saobraćaju, zgradarstvu, komunalnim delatnostima) vrlo je niska na administrativnom području grada Požarevca. Ograničenje za razvoj energetski efikasne proizvodnje i potrošnje na planskom području predstavlja: starost energetskih objekata, opreme i mreže, neracionalno korišćenje energije, velika specifična potrošnja energije po jedinici proizvoda u industriji itd. Problem predstavljaju i zastarelost većine izgrađenih kapaciteta, nedovoljna zaštita životne sredine, veliki uvoz energije, neracionalna organizacija energetskih preduzeća, nedostatak regulative i standarda u oblasti energetike, itd.
Razvoj energetsko-industrijskog kompleksa
Proizvodnja električne energije se ostvaruje u TE „Kostolac A i B”.
U obe termoelektrane proizvodnja električne energije se zadnjih godina kreće na nivou od preko 15% ukupne proizvodnje električne energije EPS.
Obnovljivi izvori energije
Na samom području Prostornog plana i u njegovom okruženju od obnovljivih izvora energije veći značaj mogu imati energija iz biomase, energija sunca i energija vetra, kao i geotermalna energija. EPS je u periodu 2009 – 2013. godine, na području Kostolačkog basena vršila merenja potencijala vetra za proizvodnju električne energije, na osnovu kojih razvija projekte izgradnje vetroelektrane, a takođe i solarne elektrane.
Na mikrolokaciji Viminacijum visina mineralizacije i hemijskog sastava kao i temperaturne karakteristike, ukazuju na izuzetan potencijal za zahvatanje i iskorišćavanje veoma kvalitetnih termomineralnih voda.
Potencijali i ograničenja
Najznačajniji potencijali za razvoj rudarsko-energetskog kompleksa su veliki potencijal i raspoloživost neobnovljivih izvora energije, postojeći izgrađeni rudarsko-energetski objekti, dostupnost vodnog potencijala za potrebe rudarsko-energetskog kompleksa, kao i saobraćajna dostupnost planskog područja. Na planskom području postoje izvesni potencijali za korišćenje geotermalne energije iz postojećih izvora.
Među ograničenjima za razvoj energetike izdvajaju se: tehnološka zastarelost postrojenja (prouzrokuje visoku specifičnu potrošnju goriva), zatim nepovoljne hidrološke i hidrogeološke osobine basena, veliki rečni tokovi i visok nivo podzemnih voda, konflikti između eksploatacije mineralnih sirovina i zaštite prirodnih i kulturnih dobara (prvenstveno arheološkog nasleđa), deponije pepela kao izvor zagađenja vazduha, vode i zemljišta, emitovanje taložnih materija u vazduh koje su veće od propisanih graničnih vrednosti imisije (u daljem tekstu: GVI) u Kostolcu, Selu Kostolcu, Drmnu i Bradarcu, konflikt eksploatacije mineralnih sirovina i postojeće izgrađenosti prostora, kao i zauzimanje i degradacija kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta za potrebe eksploatacije mineralnih sirovina.
Poljoprivreda
Plansko područje ima velike rezerve za povećanje doprinosa poljoprivrede, ekonomskom razvoju i prehrambenoj sigurnosti na lokalnom i nacionalnom nivou, zaštiti životne sredine, dugoročnom održivom upravljanju prirodnim i stvorenim resursima, očuvanju predela, tradicije i kulturnog nasleđa. Zastupljenost poljoprivrednog zemljišta u ukupnom zemljištu u naselju Drmno je 834,3 ha (24%), dok je u Selu Kostolac pod poljoprivrednim površinama 2.379,5 ha (50%).
Potencijali i ograničenja
Potencijali razvoja poljoprivrede na planskom području su:
povoljni resursni i tehničko-tehnološki uslovi za minimiziranje gubitaka u površinama i kvalitetu poljoprivrednog zemljišta u postupku eksploatacije lignita (selektivno skidanje i odlaganje humusnog sloja, deponovanje otkrivke u unutrašnja odlagališta, sukcesivno sprovođenje rekultivacije, uporedo sa oslobađanjem prostora od rudarskih aktivnosti i slično);
opredeljenje Republike Srbije za prihvatanje mehanizama čistog razvoja, što bi trebalo da rezultira svođenjem emisija agresivnih gasova (SO2, NOh), letećeg pepela, pepela i šljake iz ležišta, termalnog narušavanja sredine i drugih zagađivača na bezbedan nivo;
savršeni pedološki i drugi prirodni uslovi za postizanje konkurentnosti u gotovo svim granama poljoprivredne proizvodnje;
povoljni uslovi za razvoj povrtarstva, voćarstva i ratarstva u sistemima za navodnjavanje, zbog preovlađivanja zemljišta bez većih ograničenja u pogledu pogodnosti za navodnjavanje;
obilje tople otpadne vode iz termoelektrana dozvoljava ofanzivniji pristup razvoju rentabilne proizvodnje povrća u staklenicima i plastenicima, ukrasnog bilja, rasadničkog materijala i slično;
orijentacija domaće agrarne politike na prihvatanje modaliteta, procedura i standarda zajedničke agrarne politike Evropske unije (u daljem tekstu: EU).
Očuvanje, zaštitu i adekvatno korišćenje poljoprivrednog zemljišta i drugih agroekoloških dobara planskog područja otežavaju: razmeštaj zemljišta najvišeg boniteta iznad lignitskih ležišta, rizici u pogledu nepovoljnih agroekoloških posledica izmeštanja rečnih tokova i remećenja režima podzemnih voda rudarskim radovima, nedostatak savremene opreme za navodnjavanje i kvalitetnu obradu zemljišta itd.
Privredni razvoj i prostorni razmeštaj industrije
Privrednu strukturu na području grada Požarevca karakteriše dominacija rudarsko-energetsko-industrijskog kompleksa i poljoprivrede, uz relativno razvijene delatnosti tercijarnog sektora.
Na planskom području, u naselju Drmno, nalazi se Privredno društvo za geološka istraživanja i projektovanje „Georad” d.o.o. Drmno, kao i farma pilića, ovaca, koza i poni konja.
Potencijali i ograničenja
Potencijali privrednog razvoja su: relativno kvalitetan visokostručni kadar, izgrađeni privredni i uslužni kapaciteti, krupna regionalna infrastruktura (saobraćajnice, železnička pruga, energetski kapaciteti i infrastruktura, telekomunikacije), urbana naseljska i komunalna infrastruktura, socijalni servisi/javne službe, duga industrijska tradicija, rezerve uglja u Kostolačkom basenu i u neposrednom okruženju Dunava (>1,5 milijardi t), obilje visoko kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta, rezerve šljunka, peska i gline, vodni resursi za navodnjavanje i transport, alternativni izvori energije (posebno vetar, biomasa i drugo), bogata kulturna baština (arheološko nalazište Viminacijum) i drugi resursi od značaja za razvoj agrokompleksa, turizma itd.
Među najvažnija ograničenja za razvoj mogu se svrstati i depresirana privredna situacija sa visokom stopom nezaposlenosti, malom konkurentnošću, niskim nivoom investiranja i opremljenosti, nedostupnost finansijskih sredstava i nepovoljni uslovi finansiranja, slaba preduzetnička kultura, relativno nepovoljna demografska struktura, odliv kadra, nedovoljno izgrađena i razvijena infrastruktura, slaba ponuda komunalno opremljenih i uređenih privrednih lokacija, brojna preduzeća u stečaju ili likvidaciji, kao i nedostatak smeštajnih kapaciteta u turizmu, nizak kvalitet usluga, infrastruktura itd.
Šumarstvo i lovstvo
Šume su najzastupljenije u zoni oko potencijalnog prostora za istraživačke i turističke aktivnosti Viminacijum, kao i između naselja Drmno i Selo Kostolac.
Potencijali i ograničenja
Glavni potencijal razvoja šuma je mogućnost pošumljavanja terena koji su zauzeti eksploatacijom i preradom lignita, kao i terena ugroženih erozijom.
Ograničenje predstavlja nedovoljna šumovitost, nepovoljne karakteristike šumskog fonda, problem očuvanja fonda poljoprivrednog zemljišta, kao i znatno negativno imisiono dejstvo energetsko-industrijskih objekata.
Turizam
Sa aspekta turističke valorizacije plansko područje je jedno od najperspektivnijih područja za razvoj turizma, kako zbog veoma dobrog geografskog položaja i pristupačnosti (položaj na Dunavu, deonici Panevropskog koridora VII, i gravitaciona zona autoputa E -75), tako i zbog bogatstva motiva i kulturne baštine. Kao takav „Viminacijum”, zajedno sa Dunavom i svojim okruženjem, predstavlja deo turističkog klastera Beograda. Blizina Beograda (gradskog turističkog centra prve kategorije), lociranost na međunarodnom plovno-nautičkom putu, u velikoj meri utiču na razvoj više vrsta turizma među kojima se izdvajaju kulturno-istorijski, nautički, „touring” (kružna i linearna turistička putovanja – rimske palate i spomenici, dunavski motivi, biciklizam – Euro Velo 6, deonica br. 10 Ram – Viminacijum), tranzitni (Podunavski itinerer, dužine oko 94 km – petlja „Smederevo” -Smederevo sa tvrđavom – Požarevac – Kostolac – arheološki park Viminacijum – Drmno -Kličevac – Ram – Srebrno jezero – Topolovnik – Bratinac – Ljubičevo – petlja „Požarevac”), kongresni, obrazovni, manifestacioni i drugi vidovi turizma.
Najposećeniji turistički proizvod požarevačke opštine je Viminacijum. Na prostoru arheološkog lokaliteta „Viminacijum”, 2006. godine je podignut arheološki park, koji je otvoren za posetioce tokom cele godine (izuzev 1. januara). On sadrži više uređenih lokaliteta: paleohrišćanski sakralni objekat iz IV veka, severnu kapiju vojnog logora, trikonhalnu baziliku, velike gradske terme, akvadukt i carski mauzolej. Arheološki park nudi interpretaciju sa različitim sadržajima: kostimirani vodiči, interaktivna prezentacija života u rimskom gradu i vojnom logoru, hrana spremljena po originalnoj recepturi, izložbe i koncerti, kao i aktivno uključivanje u internacionalne programe i slično. U okviru kompleksa Viminacijum se nalazi naučno-istraživački, turistički i edukativno-poslovni centar Domus Scientiarum Viminacium. U ovoj multifunkcionalnoj građevini postoje prostori za smeštaj i nesmetan rad istraživačke ekipe Viminacijuma, prostori za boravak i smeštaj turista u antičkom ambijentu, kao i prostori za različite skupove.
Potencijali i ograničenja
Potencijalni razvoja turizma na planskog područja su: povoljan geografski položaj (Dunav, gravitaciona zona autoputa E-75, blizina Beograda i drugih većih gradskih aglomeracija), mogućnosti za razvoj nautičkog, „touring”, manifestacionog, obrazovnog, turizma specijalnih interesa (arheološki turizam, biciklističke staze, i drugo), mogućnost razvoja saobraćajne, komunalne i plovno-nautičke infrastrukture, rekonstrukcija postojećih i realizacija novih smeštajnih kapaciteta itd.
Ograničenja sa aspekta razvoja turizma su: konflikt sa površinskom eksploatacijom i preradom lignita (napredovanje površinskog kopa „Drmno”); nedovoljno valorizovani turistički potencijali; loše funkcionalno i tehničko stanje smeštajnih kapaciteta; neopremljenost plovno-nautičkog puta, kao i javnih puteva pratećim sadržajima sa informativno-turističkim punktovima; mogućnost ugrožavanja arheološkog parka Viminacijum proširivanjem površinskih kopova; slučajevi neodgovornog ponašanja lokalnog stanovništva prema Viminacijumu.
1.3.5. Saobraćaj i infrastrukturni sistemi
1.3.5.1. Saobraćaj
Zbog specifičnog obuhvata planskog područja, u njegovim granicama se nalaze samo opštinski putevi. Međutim, u neposrednoj blizini planskog područja je razgranata mreža puteva koju čine državni putevi (u daljem tekstu: DP) I i II reda i opštinski putevi (u daljem tekstu: OP).
DP I reda u okruženju su putevi: DP IB broj 33 (veza sa DP A1 – Požarevac – Kučevo – Majdanpek – Negotin – granica Bugarske – granični prelaz Mokranje) i DP IB broj 34 (Požarevac – Veliko Gradište – Golubac – Donji Milanovac – Porečki most – veza sa DP 35) koji se seku u gradu Požarevcu i kojima je područje povezano na širu mrežu DP u Srbiji.
DP II reda u okruženju su putevi: DP IIA broj 159 (Kostolac – Požarevac), i DP IIB broj 372 (Ram – Kličevac – Bratunac – Salakovac – Malo Crniće – Žagubica – Brestovac – Selište).
Značajni deo putne mreže na planskom području čini i sistem opštinskih puteva i glavnih gradskih saobraćajnica. Na osnovu Odluke o ulicama, opštinskim i nekategorisanim putevima („Službeni list grada Požarevca”, broj 5/09) rang opštinskih puteva imaju sledeći putni pravci koji prolaze planskim područjem:
OP5 – Kostolac – Selo Kostolac – Drmno;
OP 10 – Bradarac – Drmno.
Mrežu OP karakteriše loše stanje kolovoza, mala prosečna širina kolovoza, odsustvo horizontalne i vertikalne signalizacije, što čini dodatnu nepovoljnost u odvijanju saobraćaja. Prema podacima i stavovima nadležnih opštinskih službi za većinu OP je istaknuta potreba rekonstrukcije u narednom periodu.
Dobra povezanost većine naselja na planskom području i neposrednom okruženju putnom mrežom predstavlja vrlo značajnu razvojnu komponentu celog područja, međutim, sa druge strane, prolazak pomenutih putnih pravaca kroz sama naselja bez odgovarajućeg poprečnog profila (nedostatak trotoara) predstavlja i veliki problem u pogledu bezbednosti odvijanja saobraćaja.
Jedan od pokazatelja ekonomske razvijenosti i standarda nekog područja je i stepen individualne motorizacije. Podaci o stepenu motorizacije postoje za područje grada Požarevca, koje je u neposrednoj blizini planskog područja.
Područje
Stepen motorizacije
(PA/1000 stanovnika) za 2008. godinu
Stepen motorizacije
(PA/1000 stanovnika) za 2012. godinu
Republika Srbija
204
233
Braničevski okrug
212
250
Veliko Gradište
204
262
Požarevac
239
250
Na području grada Požarevca (najvećeg centra u blizini planskog područja), prema poslednjim dostupnim podacima za 2008. godinu, stepen individualne motorizacije iznosio je oko 250 putničkih automobila (u daljem tekstu: PA) na 1000 stanovnika, što je znatno ispod proseka u odnosu na Republiku Srbiju (204 PA/1000st), a na nivou proseka za Braničevski okrug (oko 250 PA/1000st), odnosno nešto niže od proseka za susednu opštinu Veliko Gradište (oko 262 PA/1000st), čije tri KO pripadaju području obuhvaćenom PPPPN Kostolačkog ugljenog basena).
Napominje se da su predmetni podaci vezani za širu prostornu celinu od obuhvata Prostornog plana i nisu od bitnog značaja za saobraćaj na području arheološkog nalazišta, s obzirom da odvijanje saobraćaja u zoni nalazišta mora biti strogo kontrolisano. Pored toga, saobraćajna mreža na području izvan područja regulacione razrade će se razvijati na osnovu važećih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, za koje je osnov bio stepen motorizacije iz 2008. godine.
U narednom planskom periodu može se očekivati dalji porast stepena individualne motorizacije, ali će taj porast biti blaži u odnosu na prethodni period.
U naseljenim mestima pešački saobraćaj je dominantan vid kretanja. Presudan uticaj na formiranje pešačkih tokova u većim naseljenim mestima imaju lokacije javnih objekata (opština, dom zdravlja, bolnica, škole, ustanove kulture, pijace, trgovinski i ugostiteljski objekti i slično), pa su i pešački tokovi u njihovoj neposrednoj blizini najintenzivniji. Za Drmno i Selo Kostolac, karakteristično je odsustvo trotoara u profilu naseljskih saobraćajnica. Nedostatak trotoara u naseljenim mestima je posebno izražen na deonicama javnih puteva koje prolaze kroz naselja i ogleda se kroz smanjenu bezbednost učesnika u saobraćaju.
Na planskom području ne postoji autobuska stanica. Međutim, u blizini planskog područja prijem i otprema putnika u međumesnom javnom prevozu obavlja se preko autobuske stanice Požarevac. U neposrednoj blizini autobuske stanice se nalazi i železnička stanica Požarevac. Većinski vlasnik autobuske stanice Požarevac je AD za linijski i turistički autobuski saobraćaj „Veolia Transport Litas”. Međumesni prevoz putnika je organizovan na linijama koje povezuju Požarevac sa velikim brojem destinacija na području Republike Srbije.
Prigradski prevoz putnika na teritoriji planskog područja organizovan je na mreži koja se sastoji od ukupno 20 linija. Prigradski prevoz vrši prevoznik „Veolia Transport Litas” iz Požarevca. Svojim redovima vožnje, većina linija lokalnog javnog prevoza putnika prilagođena je školskoj i radnoj populaciji.
Jedan od problema koji je evidentan na gotovo svim linijama je loša uređenost stajališta lokalnog prevoza. Ovo se posebno odnosi na stajališta koja su locirana u koridorima državnih puteva.
Na teritoriji planskog područja ne postoje stanice za snabdevanje gorivom. Najbliže su locirane dve stanica za snabdevanje gorivom na ulazu u gradsko naselje Kostolac u koridoru državnog puta DP IIA broj 159.
Imajući u vidu broj i kapacitet postojećih stanica za snabdevanje motornih vozila gorivom u granicama planskog područja i u neposrednom okruženju kao i ukupne potrebe stanovništva planskog područja za ovom uslugom, može se reći da je stanje zadovoljavajuće.
Iako su terenski uslovi na predmetnoj teritoriji veoma povoljni za razvoj biciklističkog saobraćaja, na teritoriji planskog područja ne postoji ni jedna biciklistička staza. Jedan od potencijala koji na predmetnom području još uvek nije iskorišćen je uređenje obala reka koje biciklističkog saobraćaja. Razvoj biciklističkih koridora u budućem planskom periodu bi mogao biti jedan od faktora unapređenja celokupnog sistema saobraćaja na posmatranom području.
U pogledu ostale saobraćajne infrastrukture na predmetnoj teritoriji treba istaći da je evidentan nedostatak javnih površina za parkiranje vozila, posebno u centralnom gradskom području Kostolca. Najveći broj gradskih saobraćajnica Kostolca poseduje u svom profilu trotoare, ali je evidentan nedostatak trotoara na većini saobraćajnica u ostalim naseljima na predmetnoj teritoriji. Problem bezbednosti odvijanja pešačkog saobraćaja posebno je izražen na deonicama državnih puteva koje prolaze kroz naseljena mesta.
Teritorijom područja Prostornog plana ne prolazi železnička pruga. Međutim, u neposrednom okruženju postoje železničke pruge značajne i za ovaj prostorni plan. To su regionalna železnička pruga Mala Krsna – Požarevac – Kučevo – Majdanpek – Bor – Zaječar, lokalna pruga Požarevac – Kostolac, a zadržan je i deo industrijske pruge Stig – Drmno.
Regionalna pruga železnička pruga Mala Krsna – Požarevac – Majdanpek – Zaječar je jednokolosečna pruga, elektrificirana je do Požarevca. Ovom prugom se ostvaruje najkraća železnička veza područja sa magistralnom prugom Beograd – Niš – granica sa Makedonijom odnosno sa infrastrukturnim Koridorom X, a preko nje i veza sa evropskom mrežom pruga.
Lokalna pruga Požarevac – Kostolac je jednokolosečna pruga, nije elektrificirana, na njoj se uglavnom odvijao teretni saobraćaj, ali je zbog lošeg stanja već duže vreme van upotrebe.
Od ostalih vidova saobraćaja treba napomenuti da u blizini predmetnog područja postoji sportsko-turistički aerodrom, lociran između Kostolačkog rukavca i desne obale Dunava. Udaljen je oko 2 km od centra gradskog naselja Kostolac i nalazi se u neposrednoj blizini Viminacijuma. Kapaciteti rečnog saobraćaja, kao što je pristanište Kostolac na Dunavu, nisu razvijeni u meri u kojoj za njegov razvoj postoje preduslovi.
Generalno, imajući u vidu udaljenost od opštinskih centara u okruženju, blizinu infrastrukturnih razvojnih Koridora X i Koridora VII, položaj postojećih putnih pravaca magistralnog i regionalnog značaja, povezanost sa mrežom železničkih pruga, osnov za razvoj vazdušnog saobraćaja i posebno veliki potencijal za razvoj rečnog saobraćaja, saobraćajno-geografski položaj Prostornog plana se može oceniti kao vrlo povoljan.
Potencijali i ograničenja
SNAGE – POTENCIJALI
SLABOSTI – OGRANIČENjA
– Dobar saobraćajno-geografski položaj, povezanost sa najznačajnijim infrastrukturnim koridorom u Srbiji (Panevropski koridor X) i koridorom VII (međunarodni plovni put – Dunav Panevropski koridor VII);
– Dobro razvijena mreža državnih puteva (magistralnog i regionalnog karaktera) u neposrednom okruženju;
– Blizina autoputa E75 i preko njega dobra povezanost sa mrežom evropskih puteva;
– Relativno dobro razvijena mreža opštinskih puteva kojima je većina naselja povezana međusobno, a pre svega sa administrativnim, privrednim, kulturnim centrom regiona;
– Postojanje izvesnih kapaciteta za razvoj rečnog (robnog i putničkog) saobraćaja na Dunavu;
– Postojanje sportsko-turističkog aerodroma u blizini područja, blizina najvećeg nacionalnog aerodroma (Nikola Tesla oko 80 km);
– Pogodnost terena za izgradnju saobraćajne infrastrukture;
– Razvoj turizma (postojećih lokaliteta i budućih zona) na teritoriji kroz saobraćajnu povezanost i bolju dostupnost.
Pad ekonomske razvijenosti, nedostatak finansijskih sredstava za izgradnju i održavanje saobraćajne infrastrukture; nepostojanje projektne i planske dokumentacije za objekte saobraćajne infrastrukture;
Loše stanje (u pogledu tehničkih elemenata, stanja kolovoza i slično) većine postojećih opštinskih puteva i potreba za njihovom rekonstrukcijom;
Nedostatak sredstava za redovno održavanje puteva;
Loše stanje ili potpuni nedostatak saobraćajne signalizacije na mreži opštinskih puteva;
Nepostojanje saobraćajnog katastra;
Nedovoljno iskorišćene mogućnosti železničkog saobraćaja, posebno u domenu transporta robe;
Neadekvatni i zastareli kapaciteti postojećih objekata rečnog saobraćaja i transporta, nedovoljna iskorišćenost mogućnosti rečnih tokova za razvoj robnog i putničkog saobraćaja;
Nepostojanje objekata kombinovanog transporta;
Nepostojanje značajnijih kapaciteta biciklističkog saobraćaja.
MOGUĆNOSTI
RIZICI – PRETNjE RAZVOJU
– Potpunija valorizacija potencijala položaja područja zbog blizine evropskih multimodalnih koridora i kao tranzitnog saobraćajnog čvora;
Rekonstrukcija postojeće železničke pruge i železničkih kapaciteta, bolja povezanost sa mrežom magistralnih a preko nje i sa mrežom evropskih pruga; izgradnja industrijskih pruga za potrebe termoelektrane i eksploatacije rude; rasterećenje drumskog saobraćaja od teretnih vozila; povećanje kvaliteta životne sredine;
Izgradnja saobraćajnog koridora uz desnu obalu Dunava, direktna povezanost naselja na obali Dunava; aktiviranje i unapređenje turističkih potencijala severnog dela područja;
Korišćenje sredstava Republike Srbije i drugih fondova, kroz realizaciju kvalitetnih projekata;
Favorizovanje i dalje unapređenje tzv. ekološki „čistijih vidova saobraćaja” (javni masovni prevoz putnika, železnički saobraćaj i transport, rečni saobraćaj i transport, biciklistički saobraćaj itd).
Nepovoljne demografske promene;
Migracije stanovništva;
Dalji pad standarda stanovništva;
Neodlučnost po pitanju prioriteta i nedovoljna ekonomska moć države i njenih institucija u čijoj su nadležnosti kapitalni objekti saobraćajne infrastrukture (izgradnja državnih puteva, ulaganje u železnicu itd).
1.3.5.2. Korišćenje, uređenje i zaštita voda
Hidrografske i vodoprivredne odlike
Područje Prostornog plana na severu je ograničeno tokom Dunava i rukavca Dunavac koji formiraju Kostolačko ostrvo. Taj razuđen obalni pojas u zoni Dunava je regulacionim i drenažnim radovima uključen u složen sistem zaštite priobalja Dunava od uspora HE Đerdap 1. Priobalje Dunava se tim radovima – nasipima i drenažnim sistemima sa pumpnim stanicama – brani od velikih voda verovatnoće 1%. Zapadnim delom područja Prostornog plana protiče reka Mlava i njen paralelni tok Mogila, na kojima su obavljani brojni regulacioni zahvati, kako bi se ti vodotoci uklopili u planirane radove na eksploataciji površinskih kopova.
Režimi voda u priobalju kontrolišu se veoma složenim kanalskim sistemima za zaštitu priobalja, posebno u uslovima uspora HE „Đerdap”, što ukazuje na izuzetnu složenost vodoprivredne problematike u uslovima budućih aktivnosti na eksploataciji lignita primenom površinskih kopova. Kanali za odvodnjavanje presecaju čitavo desno priobalje Dunava, kao i Kostolačku adu.
Područje hidrološki heterogeno: bogato je tranzitnim vodama (Dunav, Velika Morava, Mlava), dok je oskudno tzv. domicilnim vodama, koje se formiraju na tom području.
Poseban problem su neravnomerni režimi svih reka u zoni uticaja, od Dunava, pa do Mlave i manjih pritoka.
Podzemne vode: radi se o području koje je bogato podzemnim vodama; radovima na kopovima i pratećim drenažnim radovima došlo je do značajnog obaranja nivoa podzemnih voda u zoni kopova; dolazi do snižavanja nivoa podzemnih voda u aluvijalnim akviferima u donjem toku Velike Morave, zbog produbljenja korita zbog bagerovanja peska i šljunka i zbog eksploatacije tih izdani; u zoni odlagališta i pepelišta došlo je do pogoršanja kvaliteta podzemnih voda, tako da je sužen prostor na kome se one mogu koristiti za snabdevanje naselja. Ti fenomeni su bitni sa stanovišta hidrotehničkih rešenja, posebno u oblasti snabdevanja vodom.
Snabdevanje vodom
U široj zoni uticaja područja Prostornog plana snabdevanje vodom se odvija iz Požarevačkog vodovoda (u daljem tekstu: PV), koji je prerastao u veliki dobro organizovan podsistem budućeg Moravsko-mlavskog regionalnog sistema. Iz njega se snabdevaju Požarevac i Kostolac, kao i sela Ćirkovac, Klenovik, Petka, Selo Kostolac i Drmno.
Stanje kanalisanja naselja
Na području Prostornog plana u naseljima nema kanalizacione mreže. TE „Kostolac B” ima svoju internu mrežu, kako za sanitarne, tako i za tehnološke, posebno tople vode od hlađenja tehnološkog sistema.
Zaštita kvaliteta voda
Stanje kvaliteta vode na Dunavu i Mlavi je nepovoljnije od stanja koje se zahteva strateškim planskim dokumentima.
Snabdevanje vodom industrije i energetike
Za potrebe industrije voda se obezbeđuje dvojako: 1) iz vlastitih vodozahvata, 2) iz postojećih vodovoda, kada se traži voda kvaliteta vode za piće.
Hidroenergetsko korišćenje voda
Potez Dunava na području Prostornog plana nalazi se pod usporom HE Đerdap, tako da se hidroenergetski koristi na celom razmatranom potezu. Korišćenje se odvija po režimu uspora „69,5 mnm i više”.
Zaštita od voda
Na širem području razvijane su dve klase sistema za zaštitu od štetnog uticaja voda: 1) sistemi zaštite od spoljnih voda (regulacije reka i nasipi, kao linijski sistemi zaštite od poplava) i 2) sistemi zaštite od unutrašnjih voda (sistemi za odvodnjavanje i zaštitu priobalja). Ti sistemi su duž Dunava kombinovani – u okviru jedinstvenog sistema zaštite priobalja od štetnog uticaja uspora HE „Đerdap”. Kostolačko ostrvo se brani složenim sistemom koji čine 1) nasipi duž glavnog toka Dunava, 2) pregrađeni rukavac, u kome se korišćenjem crpnih stanica održavaju niži nivoi, pogodni sa gledišta održavanja potrebnih nivoa podzemnih voda, 3) kanali koji dovode vodu do crpne stanice i 4) samoizlivni bunari za dreniranje podzemnih voda i njihovo uvođenje u sabirne kanale. Priobalje reke Mlave u području Prostornog plana štiti se od poplava sa više vrsta objekata: 1) izvršenom regulacijom Mlave u zoni eksploatacije lignita, sa delimičnim izmeštanjem korita, da bi se oslobodio prostor za površinske kopove i da bi se obezbedili hidraulički povoljniji uslovi propuštanja velikih voda kroz zonu kopova i elektrana, 2) nasipima (9,1 km), na potezu od sela Bradarca do ušća u Dunav, kojima se posebno štite površinski kopovi na desnoj obali (Drmno) i zona obe termoelektrane i 3) sistemom drenažnih bunara, postavljenih u linijskom sistemu na levoj obali Mlave u zoni kopova. Donji tok Mlave, nizvodno od zahvata za TE „Kostolac B” kanalisan je sa dva zasebna kanala, kojim je tok spojen sa glavnim koritom Dunava.
Termalne i mineralne vode
Na području Prostornog plana, postoji široki spektar resursa mineralnih voda kako po teritorijalnoj raspodeli i dubini zaleganja, tako i po visini mineralizacije i temperature.
Potencijali
Veliki razvojni potencijal razmatranog područja su izvorišta u aluvionu Dunava, koja omogućavaju da se realizuje i pouzdano koristi Požarevački podsistem u okviru Moravsko-mlavskog regionalnog sistema za snabdevanje naselja (Ključ, Lovac, Meminac, Jagodica, Zabela).
Vrlo važan potencijal predstavljaju svi realizovani zaštitni sistemi za zaštitu od velikih voda verovatnoće 1% od Dunava i Mlave, koji su do sada pokazali da uz adekvatno tekuće i investiciono održavanje, mogu da obezbede uspešnu zaštitu čitave zone područja Prostornog plana od spoljnih voda.
Realizovani sistemi za zaštitu od unutrašnjih i provirnih voda duž čitavog dunavskog priobalja su vrlo značajni razvojni potencijal, jer omogućavaju da režimi podzemnih voda na tom području budu upravljani. Na taj način se stvaraju mogućnosti za korišćenje za razne namene Kostolačkog ostrva i čitavog neposrednog priobalja duž Dunava od ušća Morave do Rama. Sistemi zaštite realizovani su po sledećim kriterijumima: dubina zaleganja podzemnih voda trajanja 1% na poljoprivrednom zemljištu ne manja od 0,8-1 m, dubina zaleganja podzemne vode trajanja 1% u manjim naseljima 2 m, a u većim naseljima 3 m. Upravljani nivoi podzemnih voda su veoma važan razvojni potencijal za poljoprivredu, ali i za sve druge vidove korišćenja prostora.
U skladu sa Direktivom o vodama EU i aktivnosti u okviru ICPDR, u toku je realizacija mera zaštite kvaliteta voda u svim uzvodnim podunavskim zemljama. Kvalitet vode Dunava se postupno poboljšava, pa se može očekivati da će se oko 2015. godine Dunav na većem delu poteza vratiti u II klasu kvaliteta, što će predstavljati značajnu razvojnu komponentu tog vodnog potencijala.
Ograničenja
Mogu se očekivati dodatna pogoršavanja vodnih režima na svim rekama u zoni uticaja. Ta pogoršanja se već očituju kroz povećanje računskih velikih voda određenih verovatnoća (1%, 0,1%, itd.) u analizama izvršenim u razmaku od 20 godina. Do tog povećanja velikih voda dolazi iz dva razloga: 1) zbog regulacionih radova na rekama skraćuje se vreme koncentracije povodnja i povećavaju koeficijenti opticaja u slivovima, 2) zbog pogoršavanja režima ekstremnih padavina, usled delovanja globalnih klimatskih promena. Ta pogoršanja režima velikih voda zahtevaće povremena preispitivanja stepena zaštite od velikih voda, kao i prilagođavanje zaštitnih sistema toj činjenici (rekonstrukcije nasipa). Zbog toga je veoma bitno očuvanje zaštite tzv. vodnog zemljišta, kako bi se očuvale prostorne mogućnosti za eventualna povećanja i proširenja nasipa, ali i za poboljšanja efikasnosti drenažnih sistema za zaštitu priobalja.
Kvalitet vode u rekama je lošiji od zahtevanih klasa.
Izvorišta su ugrožena na više načina: lošom sanitacijom naselja, bez postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (u daljem tekstu: PPOV); deponijama koje se lociraju u zoni hidrauličkog uticaja na izvorišta, ispuštanjem otpadnih voda industrija bez prečišćavanja, divljom gradnjom objekata u zoni samih izvorišta, pa čak i užim zonama zaštite. To postaje sve ozbiljnije ograničenje.
Ograničenje postaje i fizička ugroženost zaštitnih sistema zbog nebrige države.
Zasipanje akumulacije hidroelektrane HE „Đerdap 1” je proces koji će biti sve veće ograničenje i zahtevaće nadvišenje postojeće kote odbrane od poplava.
Sistemi zaštite priobalja ne održavaju se adekvatno u dužem vremenskom periodu.
Neadekvatno vođenje računa o korišćenju i zaštiti vodnog zemljišta.
1.3.5.3. Energetska infrastruktura
Elektroenergetska infrastruktura
Arheološki lokalitet Viminacijum snabdeva se električnom energijom dalekovodom 10 kV iz Kostolca (grad) iz transformatorske stanice 35/10 kV Kostolac II. Dalja distribucija električne energije vrši se preko tri transformatorske stanice 10/0,4 kV, vodova 10 i 1 kV do potrošača.
Veliku pažnju treba posvetiti zaštiti lokaliteta od strane elektroenergetskih vodova. Dalekovodi koji prolaze u blizini ovog prostora ili su izgrađeni u neposrednoj blizini, tj. posredno ili neposredno ugrožavaju lokalitet Viminacijuma su:
Dalekovod 400 kV broj 453 RP Drmno- TS Pančevo 2 (postojeći u nadležnosti JP „Elektromreža Srbije”, u daljem tekstu JP EMS);
Dalekovod 400 kV broj 401/1 Beograd 8 – RP Drmno (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 400 kV broj 401/2 RP Drmno- HE Đerdap 1 (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1160 RP Drmno – TS Rudnik 2 (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1159 RP Drmno- TE Kostolac A (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1128/2 TS Rudnik 1 – TS Rudnik 2 (planirani u nadležnosti TE-KO „Kostolac”);
Dalekovodi 35 kV su razgranati po celom kopu.
Distributivna mreža 10 kV
Transformatorske stanice 10/0,4 kV sada se napajaju jednostrano iz pravca Kostolca. Ovakav sistem napajanja nije dobar zbog sigurnosti u napajanju. Potrebno je razmotriti mogućnost dvostranog napajanja iz pravca Drmna iz TS 110/35/10 kV koja je locirana u blizini TE Kostolac. Zastarelost pojedinih delova električne mreže, nedostatak upravljanja potrošnjom električnom energijom, samo se neki od tehničkih karakteristika kojima treba posvetiti pažnju da bi sistem funkcionisao u granicama tehničke mogućnosti.
Problemi u snabdevanju i distribuciji električne energije
zastarelost delova mreže 10 kV i 1 kV;
nedostatak finansijskih sredstava u saniranju slabih tačaka u sistemu prenosa i distribucije električne energije;
problemi u naplati utrošene električne energije;
problemi u imovinsko- pravnim odnosima kod izgradnje električne mreže.
Gasovodna infrastruktura
Na području Prostornog plana ne postoji gasovodna infrastruktura, niti je ista planirana prema uslovima dobijenim za ovaj prostorni plan od nadležnog Javnog preduzeća „Srbijagas”.
Toplifikacijska infrastruktura
Na području Prostornog plana postoji izvesna toplifikacijska infrastruktura u naseljima Selo Kostolac i Drmno koju održava služba za grejanje TE-KO „Kostolac”, ali pozicije instalacija grejanja nisu dostavljene uz pristigle uslove za ovaj prostori plan.
1.3.5.4. Telekomunikacijska infrastruktura
Transportna mreža za povezivanje čvorne centrale sa nadređenom je zadovoljavajuća, jer je povezana sa optičkom. Što se tiče pristupne mreže ona je nedovoljno izgrađena i predstoji celokupna rekonstrukcija, i formiranje novih kablovskih područja. Provodna mreža će takođe pretrpeti izmene u pogledu priključka i pretplatnika.
Procenat digitalizacije pretplatnika na području mrežne grupe je oko 90%, broj dvojnika je oko 7%. Stanje u fiksnoj telekomunikacionoj mreži se stoga po kvalitetu pretplatničke mreže može oceniti kao relativno zadovoljavajuće.
Na području Prostornog plana nalaze se postojeće bazne stanice mobilne telefonije sva tri operatera „Telekom Srbija” a.d, Telenor d.o.o. i Vip mobile d.o.o.
Sa postojećim repetitorima na teritoriji opštine i regiona ostvarena je dobra pokrivenost signalima RA i TV.
Postojeće poštanske jedinice dobro opslužuju korisnike na gradskom i seoskom području. Distribucija pošiljki vrši se po reonima i to za sada dobro funkcioniše.
1.3.5.5. Ostala komunalna infrastruktura
Na području Prostornog plana sahrane se obavljaju na dva seoska groblja u naselju Drmno (staro i novo) i groblju u okviru TE „Kostolac B”, na koje se sahranjuju stanovnici naselja Selo Kostolac. Stanje i način na koji se groblja održavaju je nezadovoljavajući.
Deponovanje otpada je analizirano u delu o zaštiti životne sredine.
2. PRINCIPI, CILjEVI I OPŠTA KONCEPCIJA PROSTORNOG RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE
2.1. PRINCIPI PROSTORNOG RAZVOJA
Principi prostornog razvoja na području Prostornog plana za osnovnu posebnu namenu arheološkog nalazišta su: istraživanje i promocija kulturnih vrednosti arheološkog nalazišta Viminacijum i, u odnosu na to, promocija održivog prostornog, socijalnog i ekonomskog razvoja, pogotovo razvoja turizma, racionalno korišćenje postojećih resursa i infrastrukture, smanjenje zagađivanja i prilagođavanje klimatskim promenama, prostorno-ekološka usklađenost, upravljanje transportom i povećanje pristupačnosti, energetska efikasnost, održivost u planiranju, uređenju i korišćenju zona, korporativna socijalna i ekološka odgovornost.
Arheološko nalazište Viminacijum, kao i neki drugi lokaliteti, nalaze se u granicama istočnog i centralnog lignitskog ležišta i u istražnom i perspektivnom prostoru nafte i gasa. Odlukom Vlade utvrđene su granice i režimi korišćenja područja arheološkog nalazišta Viminacijum, kao i šira zona u kojoj će biti nastavljena arheološka istraživanja. Postoji, takođe, sporazum o saradnji između EPS-a, odnosno TE-KO „Kostolac” i nadležnih državnih institucija za zaštitu spomenika kulture koji uključuje i zajednički rad na rešavanju konflikata.
Za ostale namene i celine detaljno planirane u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, ovim prostornim planom se ne uspostavljaju dodatni principi i ciljevi prostornog razvoja.
2.2. OPŠTI I OPERATIVNI CILjEVI PROSTORNOG RAZVOJA
Ciljevi razvoja područja Prostornog plana, s obzirom na osnovnu posebnu namenu arheološkog nalazišta, kao i sve ostale posebne namene razrađene PPPPN Kostolačkog ugljenog basena su, izuzev sa aspekta razvoja Viminacijuma, praktično podudarni sa ciljevima koji su definisani PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, te je u narednom tekstu dat integralni prikaz ciljeva prostornog razvoja oslonjen na ciljeve razvoja iz dva pomenuta prostorna plana.
Opšti ciljevi
U okviru ovog poglavlja je dat prikaz opštih ciljeva prostornog razvoja posebne namene i integralni prikaz oslonjen na ciljeve razvoja za ostale namene iz dva pomenuta prostorna plana.
Posebna namena
Opšti ciljevi razvoja posebne namene u obuhvatu područja Prostornog plana zasnivaju se na opštim strateškim pravcima i ciljevima razvoja Republike Srbije.
Ciljevi razvoja područja Prostornog plana, za sve ostale posebne namene, izuzev razvoja Viminacijuma, su praktično podudarni sa ciljevima koji su definisani PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca.
Opšti ciljevi razvoja područja Prostornog plana sa aspekta osnovne posebne namene područja Prostornog plana su: stvaranje uslova za istraživanje, zaštitu i promociju arheološkog nalazišta Viminacijum.
Ostale namene
Sa aspekta ostalih posebnih namena utvrđenih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena (ciljevi preuzeti iz pomenutog prostornog plana):
stvaranje uslova za efikasno aktiviranje, eksploataciju i preradu mineralnih resursa (prvenstveno lignita), kao delatnosti koja čini organizaciono funkcionalni deo energetskog sistema Srbije; ovi uslovi su: 1) institucionalni; 2) organizacioni; 3) pravno-imovinski; 4) ekonomski; 5) finansijski; 6) prostorno-ekološki; 7) infrastrukturni;
ravnomerniji teritorijalni razvoj (postepeno smanjivanje disproporcije u stepenu razvijenosti između uže zone karakteristične po visokoj koncentraciji kapitalnih ulaganja, i šire zone koja je relativno nerazvijena);
smanjenje disproporcije u strukturi privrednog razvoja (prevazilaženje monofunkcionalne strukture privrede, podsticanje malih i srednjih preduzeća u sekundarnom i tercijarnom sektoru i javnih službi čime će se, između ostalog, stvoriti i pretpostavka za ravnomerniji razvoj čitave teritorije u zoni uticaja TE-KO „Kostolac”); restrukturiranje privrede, naročito privrede grada Požarevca, kroz njenu diverzifikaciju, brži razvoj tercijarnog sektora i prioritetan razvoj propulzivnih i/ili izvozno orijentisanih sekundarnih delatnosti, u prvom redu malih i srednjih preduzeća privatnog sektora;
usklađeni privredni, socijalni i prostorni razvoj Požarevca i unapređenje njegovih regionalnih funkcija;
obezbeđenje stimulativnih uslova za ostanak stanovništva u seoskim naseljima, otvaranjem novih preduzeća i radnih mesta u naseljima izvan Požarevca i Kostolca, kao i ravnomernijim prostornim razvojem, čime se smanjuje problem dnevnog transporta zaposlenih (odnosno dnevnih radnih migracija);
obezbeđenje veće integrisanosti područja i povećanje mobilnosti faktora proizvodnje i razvoja racionalnim infrastrukturnim povezivanjem mreže naselja, rekonstrukcijom postojećih infrastrukturnih sistema, poboljšanjem njihovog funkcionisanja i izgradnjom novih objekata (polazeći od principa policentričnog razvoja); jedan od važnih ciljeva iz ovog opsega jeste i prostorno integrisanje rudarsko-energetskog kompleksa sa ostalim delovima privrede i minimiziranje negativnih efekata na okruženje;
neutralisanje razvojnih konflikata i negativnih eksternih efekata (promena strukture i prostorna disperzija kapitalnih investicija, usmeravanje pozitivnih eksternih efekata u smanjenje degradacije prirode, kao i u njenu revitalizaciju, obnavljanje i uređenje prostora, racionalno iskorišćavanje lignita, unapređenje tehnologije i slično);
zaštita kvaliteta sredine i kvaliteta življenja (obezbeđenje, u skladu sa realnim društvenim mogućnostima, prihvatljivih ekoloških i ambijentalnih standarda, kao i opšteg nivoa društvenog standarda, dostupnosti javnih servisa i drugo, kako na užem tako i na širem području) i
obezbeđenje sigurnosti od prirodnih i stvorenih destruktivnih uticaja (ugrađivanje u planske koncepcije i rešenja kriterijuma sigurnosti koji će doprineti smanjivanju rizika u vanrednim okolnostima, kao i smanjenju povredivosti stanovništva, naselja, tehničkih i komunalnih sistema, prirodne sredine i drugo).
Ciljevi razvoja po pojedinim oblastima
Ciljevi razvoja po pojedinim oblastima dati su prvo za posebnu namenu, a zatim i integralni prikaz oslonjen na ciljeve razvoja iz dva pomenuta prostorna plana za svaku pojedinu oblast, uz napomenu da se u velikoj meri podudaraju i delom su preuzeti iz PPPPN Kostolačkog ugljenog basena.
Posebna namena
Kulturno nasleđe
Prema PPRS osnovni cilj zaštite kulturnog nasleđa je očuvanje kulturnog nasleđa kao neobnovljivog resursa i njegovo prenošenje budućim generacijama. Pored toga, kulturno nasleđe je i razvojni resurs, koji treba urediti i koristiti na način koji će doprineti uspostavljanju regionalnog i lokalnog identiteta.
Opšti ciljevi su: očuvanje integriteta kulturnog dobra, očuvanje ambijenta u kojem se kulturno dobro nalazi i aktivno uključivanje kulturnog dobra i njegovog okruženja u razvojne politike. Osnovni cilj je vezan za iznalaženje mogućnosti da se, uz poštovanje osnovnih istorijskih, etnografskih i arhitektonskih vrednosti, postignu stimulativni programi za održivost domaćinstava i seoskog naselja u celini, ali i pojedinačnih primera spomeničkog nasleđa.
Operativni ciljevi zaštite, uređenja i korišćenja kulturnog nasleđa su:
zaštita, očuvanje i prezentacija ustanovljenih i nepokretnih kulturnih dobara predviđenih za zaštitu;
očuvanje autentičnosti nepokretnog kulturnog dobra i njegovog okruženja;
obnova i razvoj arhitekture i negovanje kulturno-istorijskog nasleđa u seoskim područjima;
razvoj interpretacije kulturnog nasleđa;
aktiviranje potencijala kulturnog nasleđa kao razvojnog resursa;
zaštita dobara od nekontrolisane izgradnje industrijskih i infrastrukturnih sistema i drugih objekata koji mogu da ugroze integritet kulturnog dobra i njegovu okolinu;
dosledna prezentacija kulturnog nasleđa i stvaranje uslova za bolju regionalnu i međunarodnu povezanost područja na bazi kulturnog identiteta.
obezbeđivanje uslova za ekološki održivi razvoj, kroz sprovođenje mera zaštite nepokretnih kulturnih dobara.
povećanje informisanosti o kulturnom nasleđu, kao i podsticanje aktivnog uključivanja stanovništva u proces odlučivanja o razvoju kulturnog nasleđa;
sticanje međunarodnog statusa zaštite za arheološko nalazište Viminacijum i uključivanje kulturnog nasleđa u evropske puteve kulture;
opremanje pristana za prihvat turističkih brodova na Dunavu u blizini Viminacijuma;
izgradnja muzeja rudarstva u Kostolcu.
Ostale namene
Prirodni resursi
Ciljevi korišćenja prirodnih uslova i potencijala javljaju se kao usmeravajuće odrednice za prostorni razvoj uopšte, kao i dalji rad na valorizaciji prirodnih uslova i potencijala za različite namene i korišćenje prostora. U ove opšte ciljeve mogu se ubrojati:
usaglašavanje načina korišćenja prirodnih resursa sa potencijalima prirodne sredine i potrebama njene zaštite;
određivanje delova teritorije planskog područja čiji prirodni uslovi predstavljaju optimalnu sredinu za lociranje različitih vrsta objekata i oblika ljudske aktivnosti iskazanih najčešće kroz određen način korišćenja zemljišnog prostora;
racionalna teritorijalna integracija privrednih, stambenih, saobraćajnih i drugih aktivnosti i sadržaja uz uvažavanje kriterijuma zaštite prirodne i stvorene sredine i postizanje minimalnih ukupnih društvenih troškova razvoja.
Pri sinteznom vrednovanju prirodnih uslova za razvoj vodiće se računa o sledećem:
izgradnja naseljskih stambenih i centralnih sadržaja planiraće se na prostorima koji zadovoljavaju uslove u pogledu orijentacije, nagiba, stabilnosti i pogodnosti terena za izgradnju i urbanizaciju;
izgradnja većih industrijskih i energetskih objekata i pogona mogla bi se planirati na prostorima odgovarajuće pogodnosti, gde bi se posebna pažnja trebala obratiti na nagib i stabilnost terena, stepen seizmičkog intenziteta, dubinu podzemnih voda i položaj u odnosu na dominantna vazdušna strujanja i površinske vode, naročito kada se radi o proizvodnji koja može biti izvor zagađivanja; napominje se da je izgradnja novih proizvodnih pogona moguća samo na područjima izvan zaštićenog lokaliteta Viminacijuma;
izgradnja saobraćajnica planiraće se na terenima koji obezbeđuju maksimalnu dostupnost i prohodnost za postavljanje trasa, ali istovremeno garantuju i sigurnost u eksploataciji i bezbednost u slučaju akcidenata;
racionalna poljoprivredna proizvodnja biće usklađena sa stvarnom (prirodnom) proizvodnom sposobnošću i kapacitetom zemljišta da primi one zasade koji odgovaraju klimatskim, hidrološkim i pedološkim prilikama, odnosno bonitetu iskazanom u rasponu od 1. do 4. klase;
gajenje, eksploatacija i zaštita šuma i travnih površina biće u skladu sa njihovim opšte korisnim funkcijama i ekološkim kapacitetom, prvenstveno na zemljištima 4. i lošijih bonitetnih klasa, a naročito na površinama na kojima će se vršiti rekultivacija, u cilju smanjenja nepovoljnog dejstva erozije na terenima sa većim nagibom i peskovitim površinama, potenciraće se i planirati uzgoj šumskih površina;
iskorišćavanje i zaštita podzemnih i površinskih voda za vodosnabdevanje biće usklađeni sa prirodnim potencijalima i potrebama stanovništva i privrede;
dalja eksploatacija nemetaličnih i energetskih resursa obavljaće se uz obavezno sprovođenje detaljnih istraživanja na površinama koje su predviđene za intenzivnu eksploataciju na bazi perspektivnosti i rudokontrolnih elemenata;
eksploataciju uglja na površinskim kopovima u svim fazama obavezno mora pratiti plansko selektivno odlaganje otkrivke (naročito humusnog sloja i zemljišta 1, 2. i 3. klase boniteta) i sukcesivna rekultivacija sa prostornim napredovanjem, odnosno završetkom eksploatacije uglja na površinskim kopovima;
eksploatacija uglja i proizvodnja energije ne sme pogoršati uslove života u naseljima, niti ugroziti resurse pitkih voda, kao ni zaštićeno područje Viminacijuma;
eksploatacija obnovljivih izvora energije obavljaće se u skladu sa potencijalima ovih izvora i režimima zaštite zaštićenih dobara;
intenzivniji razvoj turizma i rekreacije planiraće se na prostorima van zaštićenog lokaliteta Viminacijuma, u skladu sa režimima zaštite i korišćenja prostora.
Zaštita životne sredine, prirodnih i predeonih vrednosti
Osnovni cilj je zaštita i unapređenje životne sredine, prirodnih dobara, predeonih celina odnosno integralno upravljanje prirodnim uslovima kao faktorom nastanka prirodnih hazarda, što predstavlja osnovu uravnoteženog razvoja, korišćenja i uređenja prostora područja Prostornog plana. Od posebne važnosti je zaustavljanje dalje degradacije životne sredine, primena principa prevencije radi smanjenja rizika od potencijalno negativnih uticaja rudarsko-energetskih aktivnosti u okviru kompleksa TE „Kostolac B” na prirodne vrednosti, uz sanaciju i revitalizaciju degradiranih područja.
Operativni ciljevi:
sprečavati dalje propadanje prirodne sredine i izgrađenih objekata, zaštititi i poboljšati stanje vazduha, voda, zemljišta i ekosistema;
poboljšati zaštitu i unaprediti kvalitet vazduha, vodenu sredinu i zemljište, između ostalog kroz konkretne mere za progresivno smanjenje ispuštanja, emisije i transporta zagađujućih materija u životnu sredinu, a naročito sumpor dioksida, azotnih oksida, pepela i drugih toksičnih materija;
sanirati zagađene delove životne sredine i degradirane prostore;
eliminisati „prljave” tehnologije i ekološki neefikasna postrojenja;
primeniti tehnologije prečišćavanja vazduha i voda sa povećanim stepenom efikasnosti, koje će omogućiti zadovoljenje strožijih zahteva EU za zaštitu životne sredine;
unaprediti sistem prikupljanja i odlaganja čvrstog otpada i povećati stepen recikliranja otpada;
planirati i uspostaviti savremen sistem monitoringa životne sredine;
unaprediti sistem upravljanja životnom sredinom u okviru TE „Kostolac”;
dosledno i strogo ostvarivanje zakonskih i planskih propozicija koje se odnose na zaštićena prirodna dobra;
dosledno i strogo ostvarivanje zakonskih i planskih propozicija koje se odnose na zaštićena područja od međunarodnog značaja;
uvođenje u stanje zaštićenih prirodnih dobara, u skladu sa zakonskim i planskim odredbama, a na osnovu rezultata naučnih istraživanja novih lokaliteta od posebne vrednosti (paleontološki lokalitet sa skeletom mamuta);
čuvanje i ograničeno, pažljivo korišćenje fonda biljnih i životinjskih vrsta obuhvaćenih Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva („Službeni glasnik RS”, br. 5/10 i 47/11), ukoliko se u daljim istraživanjima te vrste konstatuju na području Prostornog plana;
revitalizovati i rekultivisati područja koja su zauzeta eksploatacijom lignita i
umanjiti negativne uticaje razvoja na predeo u smislu zadržavanja i očuvanja postojeće strukture povezanosti među staništima divlje flore i faune.
Stanovništvo
Opšti cilj jeste održavanje populacione vitalnosti i ublažavanje negativnih tendencija u kretanju stanovništva.
Operativni ciljevi obuhvataju:
zaustavljanje procesa depopulacije kroz zadržavanje mlađih kontingenata stanovništva, naročito u seoskim područjima, poboljšavanjem uslova školovanja i različitim oblicima finansijske podrške organizovanju poljoprivredne proizvodnje, privatnog preduzetništva i slično;
stimulisanje mlađeg ženskog stanovništva za ostajanje u seoskim naseljima, primenom specifičnih programa za poboljšanje uslova življenja ove društvene grupe;
smanjivanje migracija selo – grad, stimulisanjem razvoja svih naselja u gradu Požarevcu;
unapređivanje kvaliteta stanovanja, infrastrukture, objekata javnih službi i sektora usluga;
zaštita i pomoć starim građanima putem usklađenih programa pomoći i po potrebi zbrinjavanje.
Naselja
Među ciljevima prostornog razvoja mreže naselja se izdvajaju:
uravnotežen razvoj područja Prostornog plana;
usmeravanja razvoja naseljskih funkcija i sadržaja na prostore izvan neposrednog uticaja rudarsko-energetskog kompleksa TE-KO „Kostolac”;
obezbeđenje funkcionalne fleksibilnosti/stabilnosti lokalnih zajednica u toku i nakon završene eksploatacije uglja,
bolja dostupnost centrima u mreži naselja;
kontrolisano širenje uz prethodno definisana pravila gradnje.
Javne službe
Osnovni ciljevi u oblasti javnih službi su:
unapređenje dostupnosti objektima javnih službi čime bi se podigao kvalitet življenja;
rekonstrukcija postojećih objekata za zdravstvenu zaštitu;
očuvanje identiteta i nasleđa na ovom području uz istovremeno iskorišćavanje kulturnih i turističkih potencijala za razvoj lokalnih zajednica;
poboljšanje uslova življenja i stanovanja posebno osetljivih društvenih grupa (stari, lica sa posebnim potrebama).
Privreda
Rudarstvo i energetika
Među ciljevima se izdvajaju: izgradnja, modernizacija i revitalizacija energetskih objekata i sistema; povećanje energetske efikasnosti, bezbedan i pouzdan rad i funkcionisanje energetskih sistema; uvođenje savremenih tehnologija; neutralisanje nepovoljnih efekata iskorišćenja resursa lignita na sadašnjem stepenu tehničko-tehnološkog razvoja; stimulisanje korišćenja obnovljivih izvora energije; obezbeđenje kriterijuma za zaštitu životne sredine; uredno snabdevanje električnom energijom, obezbeđivanje potrebnih količina energije za zadovoljavanje potreba korisnika, kao i poboljšanje uslova življenja.
Industrija
Osnovni dugoročni cilj razvoja industrije je oporavak, povećanje sektorske i teritorijalne konkurentnosti i zaposlenosti obezbeđenjem povoljnih opštih, infrastrukturnih i prostornih uslova, kao i njena ravnomernija prostorna distribucija usklađena sa potencijalom kostolačkog područja, zahtevima privrednim akterima zbog klimatskih promena i smanjenja pritiska na resurse.
Operativni ciljevi teritorijalnog razvoja privrede su:
uspostavljanje održive strukture privrede, podrškom efikasnom restrukturiranju rudarsko-energetskog i industrijskog kompleksa, agro-kompleksa i turizma, modernizaciji drugih proizvodnih i uslužnih kapaciteta u gradu Požarevcu i Kostolcu;
održivi razvoj privrednih delatnosti, posebno sektora industrije i turizma;
modernizacija politike zapošljavanja, podrškom razvoju preduzetništva i stvaranju ambijenta koji podstiče razvoj malih i srednjih preduzeća u sektoru proizvodnje i raznovrsnih usluga;
razvoj efikasne privredne infrastrukture koja pruža usluge od ključnog značaja za razvoj industrijskog sektora, turizma i drugih delatnosti;
podsticaj regionalne i međunarodne saradnje, pre svega u oblasti novih investicionih projekata i razvoja energetskog i turističkog potencijala;
sprečavanje neracionalnog korišćenja i degradacije kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta.
Poljoprivreda
Osnovni dugoročni cilj upravljanja prostornim razvojem poljoprivrede i sela vezan je za rudarsko-energetski karakter šireg područja i predstavlja ga neutralisanje nepovoljnih uticaja rudarsko-energetskih aktivnosti na zemljišne resurse i druge resurse i uslove za proizvodnju kvalitetnih i zdravstveno bezbednih poljoprivredno-prehrambenih proizvoda, uporedo s kontinuelnim poboljšavanjem materijalnih i socijalnih uslova življenja na selu.
Na toj osnovi određuju se sledeći, prostorno i vremenski, diferencirani operativni ciljevi:
svođenje poljoprivrednih površina, koje su zauzimane za eksploataciju lignita, na tehnološki minimum i skraćivanja perioda privremenog onesposobljavanja prostora za proizvodnju biomase;
očuvanja površina i prirodne plodnosti zemljišta, selektivnim skidanjem i deponovanjem humusnog sloja sa površinskih kopova;
sprečavanje neplanskog zauzimanja poljoprivrednog zemljišta za stambenu izgradnju, infrastrukturne objekte i u druge nepoljoprivredne svrhe;
vraćanje poljoprivredi dela oduzetih površina, naročito posle 2022. godine.
Sa aspekta posebne namene ovog Prostornog plana ciljevi razvoja poljoprivrede i korišćenja poljoprivrednog zemljišta su vezani i za korišćenje poljoprivrednog zemljišta na način da se ne ugroze kulturni slojevi koji još nisu istraženi.
Šumarstvo i lovstvo
Osnovni cilj u ovoj oblasti jeste uspostavljanje biološke i ekološke stabilnosti šumskih ekosistema u celini, unapređenjem stanja i funkcija postojećih šuma i šumskog zemljišta i povećanjem površina pod kvalitetnom šumom radi ublažavanja negativnih efekata razvoja rudarsko-energetskog kompleksa.
Ovaj cilj podrazumeva sledeće planske zadatke:
melioraciju degradiranih i izdanačkih šuma lošeg kvaliteta;
sprovođenje mera (preventivne i represivne) zaštite šuma;
biološku rekultivaciju zemljišta deponija pošumljavanjem na osnovu dugoročnih i srednjoročnih programa i odgovarajuće tehničke dokumentacije;
uređenje i povećanje površina zaštitnih šuma u okviru izvorišta voda i rečnih tokova, u graničnim zonama termoenergetskih postrojenja, duž saobraćajnica i oko naselja, kao i na terenima ugroženim erozijom.
Turizam
Sa aspekta turističkog razvoja na području Prostornog plana moguće je sagledati nekoliko opštih ciljeva. To su: održivi razvoj turizma, posebno u pogledu uređenja, opremanja i korišćenja sadržaja ponude u prostoru, uz efikasniju implementaciju međunarodnih standarda (u domenu plovno-nautičkog, kulturološkog, i drugih vidova turizma kao i zaštite i unapređenja kulturnog nasleđa), kao i razvoj destinacije sa znatnim učešćem celogodišnje ponude uz funkcionalnu integraciju ponude „Istorijske zone Dunava” (sa Viminacijumom i ostalim kulturološkim raznovrsnostima).
Operativni ciljevi razvoja su: jačanje postojećih i razvoj novih turističkih proizvoda, posebno nautike na Dunavu (stvaranjem uslova za intenziviranje pristajanja kruzera – brodova i uvođenje uslužnih i servisnih aktivnosti u funkciji plovno-nautičkog puta), arheološkog turizma u Viminacijumu, pravovremena rezervacija i zaštita najatraktivnijih lokaliteta za razvoj turizma, rekonstrukcija, izgradnja i dovođenje u optimalno stanje infrastrukture u funkciji turizma, kao i sanacija, adaptacija, rekonstrukcija i modernizacija postojećih objekata turističkog smeštaja i ugostiteljskih objekata.
Infrastruktura
Saobraćajna infrastruktura
Područje koje se nalazi u granicama Prostornog plana je od davnina bilo veoma bitno za razvoj privrede nacionalnog značaja sa jedne strane. Dalji prostorni razvoj područja i njegovo integrisanje u šire sisteme u okruženju u velikoj meri zavisi i od adekvatnog razvoja saobraćajne infrastrukture.
Imajući to u vidu i polazeći od strateških nacionalnih ciljeva razvoja saobraćaja koji su formulisani u PPRS, kao opšti ciljevi definisani su:
postizanje kvalitetnije dostupnosti svim vidovima transportovanja ljudi i dobara na području Prostornog plana;
iskorišćavanje prednosti geografskog položaja područja, putem realizacije i unapređenja funkcionalne drumske saobraćajne infrastrukture koja će omogućiti efikasno povezivanje sa ostalom mrežom puteva magistralnog i regionalnog karaktera, kao i sa mrežom evropskih puteva;
unapređenje železničkog saobraćaja i vraćanje njenog značaja i uloge u ukupnom transportnom sistemu;
na lokalnom nivou, formiranje efikasnog sistema u cilju aktiviranja i daljeg razvoja prirodnih i privrednih potencijala područja Prostornog plana.
Evidentno je da će se saobraćaj, u svim njegovim pojavnim oblicima, intenzivirati u budućnosti. Planirani razvoj i povećanje životnog standarda uticaće na promenu raspodele putovanja po vidovima i svrhama, što će se odraziti na saobraćaj u celini. Povećanje mobilnosti i stepena motorizacije dovešće do povećanja ukupnog broja putovanja, što će uticati na opterećenje putne mreže. Sa druge strane, nastavak razvoja rudarskih aktivnosti i ukupnog razvoja privrede područja zahtevaće efikasnije, masovnije i ekonomski isplativije sisteme transporta robe. Na predmetnom području postoji i značajni potencijal za intenzivniji razvoj turizma. Imajući u vidu prethodne pretpostavke, kao operativni ciljevi razvoja saobraćajnog sistema područja Prostornog plana mogu se izdvojiti:
kreiranje takvog sistema saobraćaja koji omogućava održivu mobilnost;
podsisteme saobraćajnog sistema razvijati na takav način da se omogući odgovarajuća dostupnost svim delovima područja u skladu sa planovima višeg reda, a srazmerno ekonomskim mogućnostima države i lokalne zajednice;
iskorišćenje prednosti prolaska saobraćajnog Panevropskog koridora VII (reka Dunav) kroz područje; izgradnja saobraćajnice regionalnog karaktera, izgradnja pešačko biciklističkih staza, izgradnja novih i rehabilitacija postojećih kapaciteta rečnog transporta (robna i putnička pristaništa, marine);
optimalno povezivanje naselja na području međusobno, kao i njihovo funkcionalno povezivanje sa centrom regiona; unapređenje i razvoj mreže opštinskih puteva kroz izgradnju, rekonstrukciju i dalju modernizaciju kolovoza;
standardizacija i modernizacija tehničkih elemenata, signalizacije i režima saobraćaja;
efikasno i racionalno korišćenje prevoznih kapaciteta;
rekonstrukcija postojećih železničkih kapaciteta, izgradnja novih kapaciteta za potrebe razvoja kostolačkog ugljenog basena;
dalji razvoj mreže linija prigradskog prevoza u skladu sa potrebama stanovništva; adekvatno opremanje stajališta javnog prevoza;
dalji razvoj mreže linija gradskog prevoza putnika što će uticati na smanjenje korišćenja putničkih automobila za osnovne svrhe kretanja, a time na povećanje kvaliteta života ljudi, smanjenje buke, aerozagađenja i drugih negativnih uticaja drumskog saobraćaja;
podizanje nivoa usluge i povećanje opšte bezbednosti u saobraćaju;
definisanje politike i podrška razvoju saobraćaja kao privredne grane; i
stvaranje informacione baze koja će omogućiti dalja istraživanja i praćenja u oblasti saobraćaja.
Hidrotehnička infrastruktura
Opšti, strateški ciljevi:
cilj najvišeg reda je dovršavanje i obnova svih objekata za zaštitu i uređenje toka, obala i priobalja na deonicama dva rečna sistema planirana u okviru PPRS i Vodoprivredne osnove Srbije (Uredba o utvrđivanju Vodoprivredne osnove Republike Srbije, „Službeni glasnik RS”, broj 11/02 – u daljem tekstu: VOS): Dunava u širem okruženju područja Prostornog plana;
obezbeđenje prostora svih rudarskih i energetskih aktivnosti u prostoru Kostolca od štetnog delovanja voda, u širem prostoru od najnepovoljnije koincidencije povodanja verovatnoće 1%, a na pojedinim vitalnim delovima sistema (elektrane, površinski kopovi) i od voda verovatnoće javljanja 0,2% (kopovi) i 0,1% (elektrane);
trajno rešenje snabdevanja vodom naselja i obezbeđenje za vodom potreba arheološkog lokaliteta, sa obezbeđenošću ne manjom od 97% i sa normama snabdevanja koja se koriste u svetu (250 l/stanovnik/dan), i sa obavezom da se uvek, i u uslovima redukcija, obezbedi 70% od traženih količina vode;
razvoj Požarevačkog podsistema u okviru Moravsko-mlavskog regionalnog sistema za snabdevanje vodom naselja, kao autonomnog sistema koji se oslanja na vlastita izvorišta podzemnih voda u aluvionima Velike Morave i Dunava;
održavanje nivoa zaštite od spoljnih voda Dunava na zahtevanom nivou, od velikih voda verovatnoće 1%, uz preispitivanje računskih nivoa u skladu sa novim hidrološkim podacima i sa novom morfologijom korita, koja se pogoršava zbog zasipanja Đerdapske akumulacije. Održavanje i obnova sistema zaštite priobalja od unutrašnjih voda tako da budu ispunjeni kriterijumi o minimalnom zaleganju nivoa podzemnih voda trajanja 1%: 0,8-1 m za poljoprivredno zemljište, 2 m za manja naselja, 3 m za veća naselja;
Operativni ciljevi:
uspostavljanje i striktno poštovanje neposrednih i užih zona zaštite svih izvorišta Požarevačkog podsistema (Ključ, Lovac, Meminac, Zabela, Petka), uključujući i izvorište Jagodica na Gornjem Kostolačkom ostrvu koje je planirano za razvoj nakon 2015. godine;
održavanje režima zaštite tzv. vodnog zemljišta u prostoru kraj Dunava i zaštitnih sistema u toj zoni i uklanjanje svih objekata koji su nezakonito izgrađeni u tom prostoru, koji sada narušavaju funkcionalnost i smanjuju sigurnost zaštitnih sistema i ometaju realizaciju kasnijih rekonstrukcija nasipa i operativne odbrane od poplava;
održavanje zaštitnih sistema prema normativima i njihova dopuna tamo gde dolazi do proboja pokazatelja definisanih kriterijumima zaštite. Saniranje svih nedovoljno pouzdanih delova I odbrambene linije nasipa, na osnovu uočenih problema tokom odbrane 2006. godine;
realizacija projekta za zaštitu Starog Kostolca od poplavnih voda Mlave i uspora Dunava, za sadašnji režim rada koji dopušta uspor do kote 70,40 m nadmorske visine (u daljem tekstu: n.v.);
čišćenje i izmuljivanje svih kanala u okviru zaštitnih sistema na Kostolačkom ostrvu i u zoni ušća Morave, kao i obnova i održavanje u stalnoj pogonskoj spremnosti svih crpnih stanica i dovođenje u planirano stanje tih zaštitnih sistema, u obavezi Privrednog društva „Hidroelektrane Đerdap”;
rekonstrukcija i proširenje obuhvata kanalizacionog sistema za otpadne vode Požarevca i prigradskih naselja, po separacionom sistemu uz obavezni rad (izgradnju) proširenje PPOV;
obezbeđenje vode za tehnološke potrebe termoelektrana i drugih industrijskih objekata na razmatranom području sa obezbeđenošću 99%.
Elektroenergetska infrastruktura
Osnovni cilj razvoja elektroenergetske mreže je da potrošači dobijaju kvalitetnu električnu energiju na pragu potrošača. Ovaj cilj će se sprovesti ostvarenjem sledećih operativnih ciljeva pri čemu treba:
da se obezbedi sigurnost napajanja potrošača električnom energijom;
da tehničke karakteristike prenosnih i distributivnih vodova budu takve da se prekidi u snabdevanju električnom energijom svedu na najmanju meru;
da potrošnja električne energije bude u tolerantnim granicama i da se vodi takva politika cene električne energije da se ona što manje troši a da se koriste drugi vidovi energije za potrebe potrošača;
da se distributivni elektroenergetski objekti odvoje od gradskih elektroenergetskih objekata (trafostanice i vodovi);
da se elektroinstalacije u objektima domaćinstva izgrade tako da se može upravljati iz distributivnog centra sa elektrouređajima u stanu;
da se u razvodna postrojenja ugrade uređaji za registrovanje vršne snage po pojedinim izvodima;
da se smanje gubici električne energije.
Telekomunikacijska infrastruktura
Osnovni cilj razvoja je da se dostignu programom predviđene potrebe korisnika i da se usklade potrebe sa ekonomskim mogućnostima. Treba predvideti:
razvoj prenosnih sistema u magistralnoj ravni;
razvoj prenosnih sistema u mrežnoj ravni;
razvoj prenosnih sistema u pretplatničkoj ravni;
primena optike u prenosu u svim ravnima;
uvođenje digitalnog sistema prenosa umesto analognog;
izgradnja telefonskih centrala dovoljnog kapaciteta u digitalnoj izvedbi u svim ravnima;
razvoj mobilnih sistema veza;
razvoj mreže za prenos podataka – JUPAK;
razvoj mreže ISDN i ISPN;
otklanjanje posledica zaostajanja u dosadašnjim fazama razvoja;
razvijanje mobilne, radio i TV mreže kao i poštanske mreže.
2.3. OPŠTA KONCEPCIJA RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE
Koncepcija zaštite kulturnih dobara baziraće se na integralnoj zaštiti materijalnih i nematerijalnih kulturnih vrednosti. Ova koncepcija razvoja i zaštite kulturnih dobara se, osim na uslovima koji su za potrebe izrade ovog prostornog plana dobijeni od nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture, bazira i na važećim planovima (PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca) čija su planska rešenja stečena planska obaveza na području izvan arheološkog nalazišta. Razvoj i zaštita kulturnog dobra od izuzetnog značaja arheološkog nalazišta Viminacijum u ovom prostornom planu je detaljno planiran u okviru regulacionog rešenja za lokalitet Viminacijum u okviru ovog prostornog plana.
Zaštita arheološkog nasleđa
Arheološki ostaci predstavljaju važan segment ukupnog nasleđa, koji zbog specifičnih svojstava treba na poseban način tretirati i zaštititi. Adekvatna arheološka istraživanja uz primenu usvojenih metodoloških postupaka i izradu potpune dokumentacije predstavljaju osnovni vid zaštite arheoloških lokaliteta.
S obzirom na navedene okolnosti, zaštitu arheoloških nalazišta ili potencijalnih arheoloških lokaliteta moguće je regulisati sistematskim arheološkim istraživanjima, prethodnim sondažnim istraživanjima ili stručnim arheološkim nadzorom tokom izvođenja zemljanih radova. Primenu odgovarajućih mera zaštite moguće je utvrditi na osnovu prospekcije terena i procene stručnjaka nadležne ustanove zaštite za svaku lokaciju posebno.
Zaštita seoskih naselja i narodnog graditeljstva
Opstanak svih nasleđenih sistema i pojedinih objekata ove vrste nasleđa će svakako zavisiti od funkcije koje će seosko naselje imati u ukupnoj strategiji razvoja područja Prostornog plana. S toga se očekuje da takve celine budu deo stimulativnih programa koji vode njihovoj afirmaciji.
Naravno, prirodno i kulturno nasleđe ovog područja neophodno je posmatrati kao jednu celinu i objedinjeno planirati njihovu integrativnu zaštitu i revitalizaciju.
Zbog primenjenih materijala i tehnika gradnje objekti narodnog graditeljstva predstavljaju najosetljiviji deo naše kulturne baštine. Najbolji način zaštite je da se ovi objekti koriste, jer se jedino tako i održavaju. Ukoliko ne postoji mogućnost zadržavanja prvobitne namene, njihovu novu funkciju treba tražiti u skladu sa karakteristikama da su neraskidivo povezani sa terenom, prirodnim lepotama i neprocenjivom etnografskom riznicom.
Poseban osvrt daje se očuvanju tradicionalnih delatnosti koje svakako utiču, ne samo na očuvanje načina života, uklopljenog u zahteve modernog sveta, već i na sveukupnu privrednu i turistički ponudu ovog kraja, koja, uz prirodne znamenitosti podneblja, opravdano strateški uzima učešće u široj turističkoj ponudi regiona.
Zaštita industrijskog nasleđa
Uočljivo je postojanje malog broja očuvanih objekata industrijskog nasleđa koji su uglavnom napušteni i potpuno prepušteni propadanju.
S toga se naglašava neophodnost zaštite postojećeg fonda industrijskog nasleđa kroz traženje mogućih mehanizama njegovog uključivanja u sve segmente budućeg planiranja, a u cilju stvaranja uslova za njegovo dalje postojanje.
Uz prirodne znamenitosti samog podneblja, industrijsko nasleđe se mora strateški uključiti u širu turističku ponudu regiona.
Za sve radove na objektima industrijskog nasleđa koji uživaju prethodnu zaštitu neophodno je obratiti se nadležnom Zavodu za zaštitu spomenika kulture kako bi se odredile mere tehničke zaštite.
Osnovni prikaz koncepcije prostornog razvoja posebne namene
1) Arheološka nalazišta
Arheološka istraživanja je potrebno sprovoditi posebnim programima, naročito na širem području eksploatacije površinskih kopova. To podrazumeva da je pored površinske prospekcije terena (rekognosciranje), neophodna primena savremenih multidisciplinarnih metoda istraživanja. Ove metode omogućavaju efikasnije definisanje arheološke situacije na terenu i time skraćuju vreme istraživanja. Na prostorima koji su ugroženi rudarskim radovima nužna su intenzivna zaštitna arheološka iskopavanja radi blagovremenog otkrivanja arheoloških nalaza. Takođe, potrebno je obezbediti uslove da ne bi došlo do oštećenja objekta i predmeta prilikom rada rudarske mehanizacije.
Master planom kulturno-istorijske rute „Put rimskih imperatora”, Ekonomski fakultet 2007. godine, pokrenut je program kojim su obuhvaćene, u okviru glavne teme i sledeće podteme: Rimljani i Dunav, Rimljani i vino, rimske terme, Rimljani i religija, Rimljani i tehnologija, rimska arhitektura.
Pokrenuti program ITINERARIUM ROMANUM SERBIAE – „Put rimskih imperatora” treba da poveže sva mesta sa bogatim antičkim nasleđem, čineći kulturni put dug više od 600 km. On predstavlja ne samo nasleđe Srbije, već i Evrope i sveta.
Cilj projekta je da se povežu sva ova mesta od nemerljivog istorijskog i arheološkog značaja, u jednu celinu, kao kada je Rimsko carstvo postojalo na obali Dunava. Samo na taj način mogu imena gradova i palata, snimljenih na požutelim papirusima iz starih arhiva, biti vraćena u život.
Viminacijum se smatra jednom od ključnih karika za povezivanje prostora zemlje sa evropskim kulturnim prostorom, na bazi istog civilizacijskog nasleđa. Utoliko je i odgovornost za očuvanje veća, pošto bi svako njegovo ugrožavanje bilo zapravo ugrožavanje zajedničkog evropskog prostora. S druge strane, njegovo očuvanje i prezentacija značili bi i mogućnost uključivanja u međunarodnu povezanost područja na bazi kulturnog identiteta i podsticanja razvoja kulturnog turizma.
U okviru projekta „Put rimskih imperatora” predviđeno je više lokaliteta za promociju, prezentaciju i interpretaciju, među kojima je i Viminacijum.
Na početku „Put rimskih imperatora” je Sremska Mitrovica – Sirmijum, koji je nastao na raskrsnici nekoliko komunikacionih linija. Jedan od najvažnijih je put koji počinje u Akvileji u severnoj Italiji i zove se Via militaris. Sirmijum je bio jedan od carskih i najvažnijih gradova u Srbiji, u stara vremena, kamp legionara, jedan od četiri carskih gradova, kao i episkopski centar.
Beograd (Singidunum) je naselje sa dugom tradicijom koja datira iz ranih praistorijskih vremena. Nalazi se na strateškom mestu na ušću Save u Dunav, gde se seku rečne i drumske komunikacije. Najvažniji ostaci uključuju Kalemegdan i na području koje pokriva unutrašnjost gradskog jezgra.
Viminacijum
Rimski akvadukt u blizini Viminacijuma istražen je 2003. godine. Do danas, to je vodovod koji je Kostolac nekada imao. Veličina i značaj Viminacijuma je posledica nekoliko faktora, od kojih je specifično bogato zaleđe u dolini Mlave, ali i izuzetno povoljan geografski položaj, kako u sistemu odbrane severnih linija granica carstvo i mreža komunikacija i trgovine.
Javna kupatila (Thermae) su tipični rimski objekti. Poznato je da su terme ne samo javne ustanove, nego i mesta za odmor i razne društvene aktivnosti.
Severna kapija (Porta Praetoria) – Rimski logor u Viminacijumu je izgrađen u prvim decenijama 1. veka nove ere.
Mauzolej je istražen 1997. i 2002. godine i bio je iskopan u celosti. Mauzolej datira iz sredine 3. veka nove ere, koja je pružila osnovu za dalje identifikacije.
Naučno-istraživački centar (Domus Scientarium) je zamišljen kao višenamenski objekat.
Đerdapska klisura sa Trajanovim putem, mostom i tablom – Đerdap je najveći i najlepši nacionalni park i arheološko nalazište u Srbiji. Područje klisure je stanište retkih biljaka i životinjskih vrsta. Arheološki ostaci svedoče o istoriji koja datira najranije od praistorijskog perioda do danas:
Diana – jedna od najznačajnijih pograničnih fortifikacija za smeštaj pomoćnih rimskih vojnih jedinica, kanal koji je obezbeđivao plovnost Dunava.
Šarkamen – rezidencijalni kompleks sa carskom palatom Maksima Daje.
Feliks Romulijana – rezidencijalni kompleks sa carskom palatom imperatora Galerija. Od 2007. godine upisana je na UNESCO listu kulturnog i prirodnog nasleđa.
Naissus – rimski grad, rodno mesto imperatora Konstantina Velikog, carska rezidencija i mozaici izvanrednog kvaliteta. Trgovački i kulturni centar koji spada među najstarije na Balkanu.
Mediana – carska vila sa rezidencijom imperatora Konstantina Velikog iz 4. veka.
Justiniana Prima – provincijska prestonica i rodno mesto imperatora Justinijana. Ranovizantijski grad koji je bio visoko razvijen, urbani, administrativni i crkveni centar.
Putem rimskih imperatora obuhvaćena su nepokretna kulturna dobra koja su od izuzetnog međunarodnog značaja, a ne pripadaju antičkom periodu kao što su: Lepenski Vir, Golubac, Kale Krševica i drugo.
Sadašnja saobraćajna povezanost arheološkog nalazišta je vrlo loša, posebno iz pravca Kostolca. Saobraćajnu dostupnost potrebno je obezbediti boljom mrežom putnih saobraćajnica, železničkim kolosekom iz Požarevca ka Kostolcu i formiranjem pristaništa i marine na Dunavu.
2) Sakralno spomeničko nasleđe
Sakralno spomeničko nasleđe neophodno je čuvati „in situ”, a programom zaštite potrebno je definisati detaljne mere zaštite, održavanja i uređenja.
3) Narodno graditeljstvo
Objekti narodnog graditeljstva – područja sa elementima tradicionalne arhitekture moraju se zaštititi od štetnih uticaja i propadanja jer ih, kao i arheološke lokalitete, rudarske aktivnosti mogu ugroziti. Zaštita objekata narodnog graditeljstva važna je iz razloga očuvanja istorijske baštine i identiteta područja. Takođe, potrebno je posvetiti posebnu pažnju i grobljima, a naročito nadgrobnim spomenicima. Potrebno je očuvati simbolizam dekorativnih elemenata koji, zajedno sa natpisima, predstavlja bogat izvor informacija koje svedoče o običajima, pogledima, ličnim i religioznim verovanjima, društvenim i istorijskim događajima i pojedincima, koji su odigrali značajnu ulogu u tim događajima.
Osnovni principi zaštite kulturnog nasleđa, uopšte za sve planske aktivnosti, jesu minimum promene autentičnosti i minimum intervencija, kako kulturnog dobra, tako i njegovog okruženja, jer su autentičnost kulturnog dobra i njegovog okruženja dokaz neprekinutog sleda razvoja sredine pa ih je potrebno štititi od svakog daljeg oštećenja i uništavanja temeljnih vrednosti. Osim vrednovanih građevina, obično prepoznatljivih primera određenog stila, kulturnu baštinu koja se mora štititi čine i skromna ostvarenja narodnog graditeljstva koje kao nosioce identiteta treba čuvati u izvornoj nameni. Pored toga, ovo načelo se odnosi i na očuvanje istorijskih naseobinskih celina (sela, zaselaka i izdvojenih sklopova) u njihovom izvornom okruženju i istorijskim graditeljskim odlikama.
Autentične seoske centre treba sačuvati, kao i njihovu funkciju, korišćenjem nasleđenog građevinskog fonda i formiranjem novog, koji će poštovati tradicionalnu prostornu organizaciju, bilo da se radi o trgu, proširenoj ulici ili samo delu ulice. Pojedinačne građevine, kao crkve i primeri narodnog graditeljstva, zaslužuju posebnu pažnju u vrednovanju istorijskog razvoja samog naselja i predstavljaju i određena dostignuća u razvoju narodnog neimarstva u Srbiji.
4) Industrijsko tehničko nasleđe.
Na području Prostornog plana i njegovoj okolini postoji mali broj očuvanih objekata industrijskog nasleđa koji su uglavnom napušteni i potpuno prepušteni propadanju (rudnik u Kostolcu otvoren je 1870. godine i njemu pripadaju upravna zgrada rudnika i objekti podignuti za stanovanje inženjera i radnika zaposlenih u rudniku, koji su, kasnije, od polovine 20. veka, zajedno sa drugim rudnicima uglja u okolini, spojeni sa energetskim objektima u TE-KO „Kostolac”. Njihovu zaštitu obezbediti kroz traženje mogućih mehanizama njihovog uključivanja u sve segmente budućeg planiranja a u cilju stvaranja uslova za njihovo dalje postojanje.
Takođe je potrebno industrijsko nasleđe strateški uzeti u obzir u široj turističkoj ponudi regiona.
2.4. REGIONALNI ASPEKT RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE I FUNKCIONALNE VEZE I MEĐUODNOSI SA OKRUŽENjEM
Područje posebne namene ima pre svega veliki regionalni značaj u turističkom smislu, što se ogleda kroz sledeće međunarodne projekte u koje je Viminacijum uključen:
Projekat T-PAS („Tourist Promotion of the Archaeological Sites along the route from Aquileia to Viminacium”), zajedno sa Republikom Italijom i Republikom Slovenijom, koja ima za cilj razvijanje kulturno-turističke rute od Akvileje, preko Emone do Viminacijuma;
Projekat Adriklab (Adriatic Ionian Knowledge Laboratory), učesnici su još i Republika Italija, Bosna i Hercegovina, Republika Hrvatska i Crna Gora, koji ima za cilj popularizaciju arheologije kao nauke putem stvaranja posebne informatičke mreže;
Projekat SEE DANUBE LIMES BRAND, osim Republike Srbije učesnici su Republika Italija, Republika Austrija, Republika Slovačka, Mađarska, Republika Hrvatska, Republika Bugarska i Rumunija. Projekat ima za cilj pripremu arheoloških lokaliteta duž nekadašnjeg rimskog limesa na Dunavu za postavljanje na UNESKO listu svetskog kulturnog nasleđa i njihovu promociju i popularizaciju;
Projekat OpenArch, uz Srbiju učesnici su Kraljevina Španija, Kraljevina Holandija, Republika Italija, Kraljevina Švedska, Savezna Republika Nemačka, Republika Finska i Ujedinjeno Kraljevstvo. Cilj projekta je izgradnja trajnog partnerstva između arheoloških muzeja na otvorenom širom Evrope, podizanje standarda svih učesnika i poboljšanje iskustva njihovih posetilaca.
Pored pomenutih projekata regionalni razvoj područja Prostornog plana je omogućen realizacijom projekta „Putevima rimskih imperatora” (Itinerarium Romanum Serbiae). Bitno je pomenuti da ona svojom temom i značajem ima mnogo širi cilj delovanja od lokalne mreže arheoloških lokaliteta u Republici Srbiji. Ona će, uključivanjem u ostale slične evropske rute, međusobno povezati naučnike širom Evrope, ali i one iz drugih delova sveta koji imaju istu oblast interesovanja i na taj način postati deo globalne svetske mreže naučnih ustanova i imati dalekosežni pozitivni uticaj na razvoj arheologije i drugih nauka u Republici Srbiji i nove mogućnosti regionalne saradnje.
Realizacija ovog projekta će promovisati očuvanje kulturno-istorijskog nasleđa Republike Srbije, privući će veliki broj turista i omogućiti bolju saradnju sa zemljama u okruženju.
S obzirom da su PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca stečena obaveza, regionalni aspekt razvoja ostalih oblasti definisan je tim planovima.
3. PLANSKA REŠENjA
S obzirom da je plansko područje obuhvaćeno ovim prostornim planom u celini deo planskih područja dva važeća plana: PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, sva planska rešenja koja se odnose na prostor van arheološkog nalazišta se preuzimaju kao stečena obaveza i realizuju se prema pravilima iz dva pomenuta Prostorna plana. U ovom prostornom planu ona će u grafici biti prezentirana istovetno pomenutim prostornim planovima, a u tekstualnom smislu, daju se u vidu kratkog prikaza u osnovnim crtama. U narednom tekstu u poglavlju 3. pojedini delovi su preuzeti iz pomenuta dva plana, ali se citati direktno ne navode, jer su stečena obaveza.
3.1. ZAŠTITA KULTURNOG NASLEĐA
Na osnovu uslova Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograd broj 2/1390 od 16. juna 2013.godine na području Prostornog plana nalaze se brojna nepokretna kulturna dobra i dobra koja uživaju prethodnu zaštitu.
Arheološko nasleđe – arheološko nalazište Viminacijum
Na području Prostornog plana nalazi se kulturno dobro od izuzetnog značaja – arheološko nalazište Viminacijum. Arheološko nalazište Vimiacijum kategorisano je kao kulturno dobro od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju, a zbog svoje vrednosti u toku je izrada predloga za Preliminarnu Listu svetske i kulturne baštine UNESCO.
Ovo arheološko nalazište sadrži ostatke vojnog logora i antičkog grada Viminacijuma iz perioda od I do V veka, ponikao na teritoriji keltskog plemena Skordiska i predstavljao administrativni, privredni i kulturni centar oblasti na severnoj granici rimske imperije. U početku je bio sedište manjih vojnih odreda da bi u drugoj polovini 1. veka postao legijski logor. Naselje je dobilo gradski status početkom 2. veka za vreme cara Hadrijana. Od 239. godine stiče pravo kovanja novca i od tada počinje računanje viminacijumske lokalne ere. U 4.veku postaje značajno episkopsko sedište (u istorijskim izvorima pominju se episkop Amantin i Kirijak). Uz naselje i vojni logor formiran je veći broj nekropola (od 3. do 7. veka). Imao je pristanište na Dunav i rečnu flotu. U okviru nekropola koji se prostiru južno i istočno od grada, istraženo je preko 13 000 grobova spaljenih i inhuminiranih pokojnika. Nađeno je preko 35 000 predmeta od kojih je 700 izrađenih od zlata i srebra što predstavlja najbrojniji arheološki fond sa jednog lokaliteta i to iz zatvorenih i pouzdano datovanih celina. Pored istraženih nekropola, na prostoru Severne kapije vojnog logora, otkriveni su delovi ulica sa popločanjem, odvodnim kanalima i kamenom plastikom. Istražene su javne gradske terme sa oslikanim zidovima, mermernom oplatom i podovima ukrašenim mozaicima.
Veličina i značaj Viminacijuma posledica su bogatog zaleđa u dolini reke Mlave i izuzetno povoljnog položaja, kako u sistemu odbrane tako i u mreži komunikacija i trgovinskom prometu. Unutar i oko grada otkriveni su amfiteatar, monumentalne građevine i tragovi razvijene infrastrukture. Mnogi luksuzno izrađeni predmeti lokalne produkcije predstavljaju svetske raritete. Značaj arheološkog nalazišta je u tome što njegovi ostaci leže u sloju oranica, te predstavlja slobodan prostor za dalja istraživanja i prezentovanja. Viminacijum ima potencijal da postane jedna od atraktivnih turističkih destinacija i time podstakne svest o važnosti očuvanja nasleđa, mogućnostima održivog razvoja i prosperiteta lokalne zajednice.
Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište utvrđene su granice arheološkog nalazišta i njegove zaštićene okoline, kao i mere zaštite.
Prema navedenoj odluci, arheološko nalazište, nalazi se na teritoriji opštine Požarevac, u KO Kostolac selo i KO Drmno, na sledećim kat. parc:
– u KO Selo Kostolac:
br. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275,276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 321, 322, 323, 324, 325/2, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 407/1, 407/2, 407/ 3, 407/4, 407/5, 407/7, 407/8, 407/9, 407/10, 409/2, 409/3, 409/4, 409/5, 409/6, 409/7, 409/8, 409/9, 409/10, 409/11, 409/12, 409/13, 409/14, 409/15, 409/16, 409/17, 409/18, 409/19, 409/20, 409/21, 409/22, 409/23, 409/24, 409/25, 409/26, 410/2, 410/3, 410/4, 410/6, 410/7, 410/12, 415, 416, 417, 418/1, 418/2, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433; na kat. parc. br. 434, 435, 436 severno od koordinata:
kat. parc. br. 434
kat. parc. br. 435
kat. parc. br. 436
7,517,153.973
4,954,307.442
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,275.567
4,954,295.728
7,517,148.981
4,954,247.941
7,517,180.500
4,954,236.121
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,156.098
4,954,239.553
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,269.327
4,954,225.827
7,517,180.500
4,954,236.121
na kat. parc. br. 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448,449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479/2, 479/3, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 500, 501, 502, 503; na kat. parc. br. 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 504
kat. parc. br. 505
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,770.416
4,954,053.155
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,749.117
4,954,055.470
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,790.326
4,954,431.444
kat. parc. br. 506
kat. parc. br. 507
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,898.799
4,954,418.830
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,898.799
4,954,418.830
kat. parc. br. 508
kat. parc. br. 509
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,964.182
4,954,410.271
7,518,931.197
4,954,414.769
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,931.197
4,954,414.769
kat. parc. br. 510
kat. parc. br. 511
7,518,973.777
4,954,293.325
7,519,002.564
4,954,327.509
7,518,986.371
4,954,408.172
7,518,973.777
4,954,293.325
7,518,964.182
4,954,410.271
7,519,010.660
4,954,405.773
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,986.371
4,954,408.172
kat. parc. br. 512
kat. parc. br. 513
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,059.163
4,954,400.675
7,519,032.625
4,954,403.374
7,519,058.488
4,954,392.804
7,519,027.452
4,954,356.371
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,058.263
4,954,392.804
7,519,058.938
4,954,393.179
kat. parc. br. 514
7,519,065.748
4,954,399.719
7,519,064.528
4,954,399.780
na kat. parc. br. 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 541, 542, 543, 544, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 568, 569, 570; na kat. parc. br. 876, 878, 881/1, 881/2, 882 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 876
kat. parc. br. 878
7,517,144
4,956,106
7,517,107
4,956,152
7,517,107
4,956,152
7,517,083
4,956,182
kat. parc. br. 881/1
kat. parc. br. 882
7,517,083
4,956,182
7,517,051
4,956,223
7,517,051
4,956,223
7,517,023
4,956,258
na kat. parc. br. 883, 884/1, 884/2, 885/1, 885/2, 886, 887, 888/1, 888/2, 888/3, 889, 890, 891, 892, 893, 896, 898, 899, 900, 901, 902, 902, 903, 905, 907, 908/1, 908/2, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 920/1, 920/2, 921, 922, 923, 924, 925/1, 925/2, 926/1, 926/2, 927, 927/1, 927/2, 928/1, 928/2, 929, 929/1, 929/2, 930, 930/1, 930/2, 931/1, 931/2, 932/1, 932/2, 933/1, 933/2, 934/1, 934/2, 935/1, 935/2, 936/1, 936/2, 937/1, 937/2, 938, 938/1, 938/2, 939/1, 939/2, 940/1, 940/2, 941/1, 941/2, 942/1, 942/2, 943/1, 943/2, 944, 945/1, 945/2, 946/1, 946/2, 947, 947/1, 947/2, 948/1, 948/2, 949, 950, 951/1, 951/2, 952/1, 952/2, 953/1, 953/2, 954/1, 954/2, 955, 956, 957/1, 957/2, 958/1, 958/2, 959, 961, 963, 964, 965/1, 965/2, 966/1, 966/2, 967/1, 967/2, 968/1 968/2, 969/1, 969/2, 970, 971/1, 971/2, 972/1, 972/2, 973/1, 973/2, 974/1, 974/2, 975/1, 975/2, 976, 977/1, 977/2, 978/1, 978/2, 979/1, 979/2, 980/1, 980/2, 981, 982, 983/1, 983/2, 984, 984/1, 984/2, 985, 986, 987/1, 987/2, 988/1, 988/2, 989/1, 989/2, 990/1, 990/2, 991, 992/1, 992/2, 993/1, 993/2, 994/1, 994/2, 995/1, 995/2, 996/1, 996/2, 997, 998, 999/1, 999/2, 1000/1, 1000/2, 1001/1, 1001/2, 1002/1, 1002/2, 1003/1, 1003/2, 1004/1, 1004/2, 1005/1, 1005/2, 1006/1, 1006/2, 1007/1, 1007/2, 1008, 1009/1, 1009/2, 1010/1, 1010/2, 1011/1, 1011/2, 1014, 1015, 1016/1, 1016/2, 1017/1, 1017/2, 1018/1, 1018/2, 1021, 1023, 1025/1, 1025/2, 1026/1, 1026/2, 1027/1, 1027/2, 1028, 1029/1, 1029/2, 1030/1, 1030/2, 1031/1, 1031/2, 1032/1, 1032/2, 1033/1, 1033/2, 1034/1, 1034/2, 1035/1, 1035/2, 1036/1, 1036/2, 1037/1, 1037/2, 1038, 1039/1, 1039/2, 1040/1, 1040/2, 1041/1, 1041/2, 1042/1, 1042/2, 1043/1, 1043/2, 1044/1, 1044/2, 1045/1, 1045/2, 1046/1, 1046/2, 1047/1, 1047/2, 1048/1, 1048/2, 1049/1, 1049/2, 1050/1, 1050/2, 1051/1, 1051/2, 1052/1, 1052/2, 1053/1, 1053/2, 1054/1, 1054/2, 1055/1, 1055/2, 1056/1, 1056/2, 1057/1, 1057/2, 1058, 1059, 1061, 1062, 1064, 1065, 1066/1, 1066/2, 1067/1, 1067/2, 1068/1, 1068/2, 1069/1, 1069/2, 1070/1, 1070/2, 1071/1, 1071/2, 1072/1, 1072/2, 1073/1, 1073/2, 1074/1, 1074/2, 1075/1, 1075/2, 1076/1, 1076/2, 1077, 1078, 1079/1, 1079/2, 1080/1, 1080/2, 1081/1, 1081/2, 1082/1, 1082/2, 1083/1, 1083/2, 1084/1, 1084/2, 1085/1, 1085/2, 1086/1, 1086/2, 1087/1, 1087/2, 1088, 1089, 1090/1, 1090/2, 1091/1, 1091/2, 1092/1, 1092/2, 1093/1, 1093/2, 1094/1, 1094/2, 1095, 1096, 1098, 1099, 1101/1, 1101/2, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112/1, 1112/2, 1113, 1117, 1118, 1119/2, 1119/3, 1119/4, 1119/5, 1119/6, 1119/7, 1119/8, 1119/9, 1119/10, 1119/11, 1119/12, 1119/13, 1119/14, 1119/15, 1119/16, 1119/17, 1119/18, 1119/19, 1119/20, 1119/22, 1119/23, 1119/24, 1119/25, 2191, 2192, 2193, 2194, 2200, 2201, 2210/1, 2211, 2212, 2213, 2214, 2215, 2216, 2217, 2218, 2219, 2220, 2221, 2222, 2223 i 2225, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini; na kat. parc. br. 20, 21, 90, 320, 325/1, 407/6, 408/1, 408/2, 408/3, 409/1, 410/1, 410/5, 410/8, 410/9, 410/10, 410/11, 411, 412, 413, 414, 479/1, 479/4, 499, 524, 525, 526, 527, 528, 670, 673/2, 673/3, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684, 686, 686/1, 686/3, 687, 688, 690, 698, 699, 701, 702, 703, 717, 718, 1119/1, 1119/26, 2678, KO Selo Kostolac i
– u KO Drmno:
broj 496, u državnoj svojini.
Granica arheološkog nalazišta pruža se spoljnim ivicama kat. parc:
– u KO Selo Kostolac:
br. 34, 35, 36, 37, 38, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 304, 376, 407/10; zatim kat. parc. br. 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 504
kat. parc. br. 505
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,770.416
4,954,053.155
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,749.117
4,954,055.470
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,790.326
4,954,431.444
kat. parc. br. 506
kat. parc. br. 507
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,898.799
4,954,418.830
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,898.799
4,954,418.830
kat. parc. br. 508
kat. parc. br. 509
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,964.182
4,954,410.271
7,518,931.197
4,954,414.769
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,931.197
4,954,414.769
kat. parc. br. 510
kat. parc. br. 511
7,518,973.777
4,954,293.325
7,519,002.564
4,954,327.509
7,518,986.371
4,954,408.172
7,518,973.777
4,954,293.325
7,518,964.182
4,954,410.271
7,519,010.660
4,954,405.773
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,986.371
4,954,408.172
kat. parc. br. 512
kat. parc. br. 513
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,059.163
4,954,400.675
7,519,032.625
4,954,403.374
7,519,058.488
4,954,392.804
7,519,027.452
4,954,356.371
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,058.263
4,954,392.804
7,519,058.938
4,954,393.179
kat. parc. br. 514
7,519,065.748
4,954,399.719
7,519,064.528
4,954,399.780
kat. parc. br. 558, 569, 570, 876, 878, 881/1, 881/2, 882 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 876
kat. parc. br. 878
7,517,144
4,956,106
7,517,107
4,956,152
7,517,107
4,956,152
7,517,083
4,956,182
kat. parc. br. 881/1
kat. parc. br. 882
7,517,083
4,956,182
7,517,051
4,956,223
7,517,051
4,956,223
7,517,023
4,956,258
spoljnim ivicama kat. parc. br. 884/1, 885/2, 887, 888/3, 890, 892, 902, 903, 908/2, 909, 912, 913, 914, 916, 920/2, 921, 924, 925/2, 926/2, 927/2, 928/2, 929/2, 930/2, 931/2, 932/2, 933/2, 934/2, 935/2, 936/2, 937/2, 938/2, 939/2, 940/2, 941/2, 943/2, 945/2, 946/2, 947/2, 948/2, 951/2, 952/2, 954/2, 957/2, 958/2, 959, 961, 965/2, 966/2, 967/2, 968/2, 969/2, 971/2, 972/2, 973/2, 974/2, 975/2, 977/2, 978/2, 979/2, 980/2, 983/2, 984/2, 986, 987/2, 988/2, 989/2, 990/2, 992/2, 993/2, 994/2, 995/2, 996/2, 997, 998, 999/2, 1000/2, 1001/2, 1002/2, 1003/2, 1004/2, 1005/2, 1006/2, 1007/2, 1009/2, 1010/2, 1011/2, 1014, 1016/2, 1017/2, 1018/2, 1023, 1025/2, 1026/2, 1027/2, 1029/2, 1030/2, 1031/2, 1032/2, 1033/2, 1034/2, 1035/2, 1036/2, 1037/2, 1039/2, 1040/2, 1041/2, 1042/2, 1043/2, 1044/2, 1045/2, 1046/2, 1047/2, 1048/2, 1049/2, 1050/2, 1051/2, 1052/2, 1053/2, 1054/2, 1055/2, 1056/2, 1057/2, 1066/2, 1067/2, 1068/2, 1069/2, 1070/2, 1071/2, 1072/2, 1073/2, 1074/2, 1075/2, 1076/2, 1078, 1079/2, 1080/2, 1081/2, 1082/2, 1083/2, 1084/2, 1085/2, 1086/2, 1087/2, 1089, 1090/2, 1091/2, 1092/2, 1093/2, 1094/2, 1096, 1098, 1101/2, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112/1, 1112/2, 1113, 1117, 1118, 1119/2, 1119/25, 2191, 2193, 2194, 2200, 2201, 2222, 2223 i 2225, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini; spoljnim ivicama kat. parc. br. 486, 600, 670, 673/2, 676, 678, 679, 680, 683, 684, 685, 686/1, 686/3, 687, 688, 690, 695, 698, 699, 701, 702, 703, 717, 718, 723, 1119/1, 1119/26, 2678, KO Selo Kostolac i
– u KO Drmno:
broj 496, u državnoj svojini.
Zaštićena okolina arheološkog nalazišta obuhvata sledeće kat. parc:
– u KO Selo Kostolac:
br. 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 110, 111, 112, 113, 183, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 402, 403, 404 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 39
kat. parc. br. 40
7,517,140.500
4,956,102.500
7,517,349.555
4,955,818.852
7,517,141.800
4,956,104.000
7,517,276.391
4,955,959.786
7,517,195.000
4,956,040.500
7,517,195.940
4,956,040.874
7,517,300.000
4,955,793.000
7,517,317.652
4,955,803.190
7,517,319.000
4,955,800.500
kat. parc. br. 41
kat. parc. br. 42
7,517,306.398
4,955,939.683
7,517,337.333
4,955,918.821
7,517,365.402
4,955,825.722
7,517,381.207
4,955,833.224
7,517,349.555
4,955,818.852
7,517,306.398
4,955,939.683
7,517,276.391
4,955,959.786
7,517,365.402
4,955,825.722
kat. parc. br. 43
kat. parc. br. 44
7,517,395.873
4,955,839.925
7,517,390.310
4,955,883.166
7,517,364.643
4,955,900.361
7,517,409.528
4,955,846.120
7,517,337.333
4,955,918.821
7,517,395.873
4,955,839.925
7,517,381.207
4,955,833.224
7,517,364.643
4,955,900.361
kat. parc. br. 45
kat. parc. br. 46
7,517,422.298
4,955,861.293
7,517,429.758
4,955,856.362
7,517,426.091
4,955,854.086
7,517,422.298
4,955,861.293
7,517,390.310
4,955,883.166
7,517,426.091
4,955,854.086
7,517,409.528
4,955,846.120
kat. parc. br. 110
kat. parc. br. 111
7,517,524.658
4,955,699.773
7,517,494.178
4,955,813.121
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,518.467
4,955,693.582
7,517,543.232
4,955,717.870
7,517,434.647
4,955,853.126
7,517,524.658
4,955,699.773
kat. parc. br. 110
kat. parc. br. 111
7,517,524.658
4,955,699.773
7,517,494.178
4,955,813.121
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,518.467
4,955,693.582
7,517,543.232
4,955,717.870
7,517,434.647
4,955,853.126
7,517,524.658
4,955,699.773
kat. parc. br. 112
kat. parc. br. 113
7,517,559.424
4,955,768.829
7,517,574.664
4,955,759.304
7,517,494.178
4,955,813.121
7,517,559.424
4,955,768.829
7,517,543.232
4,955,717.870
7,517,568.473
4,955,751.208
kat. parc. br. 183
kat. parc. br. 235
7,517,770.404
4,955,626.906
7,518,404.510
4,955,199.207
7,517,607.050
4,955,736.444
7,518,385.364
4,955,201.334
7,517,538.946
4,955,655.958
7,518,387.066
4,955,211.545
kat. parc. br. 236
kat. parc. br. 237
7,518,385.364
4,955,201.334
7,518,359.837
4,955,205.163
7,518,387.066
4,955,211.545
7,518,361.965
4,955,228.137
7,518,359.837
4,955,205.163
7,518,327.929
4,955,208.992
7,518,361.965
4,955,228.137
7,518,331.758
4,955,248.984
kat. parc. br. 238
kat. parc. br. 239
7,518,327.929
4,955,208.992
7,518,296.445
4,955,211.970
7,518,331.758
4,955,248.984
7,518,301.976
4,955,268.555
7,518,296.445
4,955,211.970
7,518,264.536
4,955,215.374
7,518,301.976
4,955,268.555
7,518,272.620
4,955,288.551
kat. parc. br. 240
kat. parc. br. 241
7,518,264.536
4,955,215.374
7,518,244.115
4,955,218.352
7,518,272.620
4,955,288.551
7,518,253.900
4,955,301.315
7,518,244.115
4,955,218.352
7,518,182.424
4,955,225.585
7,518,253.900
4,955,301.315
7,518,195.613
4,955,340.882
kat. parc. br. 242
kat. parc. br. 243
7,518,182.424
4,955,225.585
7,518,046.706
4,955,241.326
7,518,195.613
4,955,340.882
7,518,067.978
4,955,426.397
7,518,056.491
4,955,240.050
7,517,996.623
4,955,247.811
7,518,076.062
4,955,420.441
7,518,020.912
4,955,457.837
kat. parc. br. 244
kat. parc. br. 245
7,517,996.623
4,955,247.811
7,517,972.175
4,955,250.192
7,518,020.912
4,955,457.837
7,518,005.195
4,955,545.467
7,517,994.400
4,955,474.982
7,517,968.524
4,955,250.192
7,517,999.004
4,955,546.896
kat. parc. br. 246
kat. parc. br. 247
7,517,968.524
4,955,250.192
7,517,950.426
4,955,252.573
7,517,999.004
4,955,546.896
7,517,983.288
4,955,549.277
7,517,950.426
4,955,252.573
7,517,976.620
4,955,549.277
7,517,983.288
4,955,549.277
7,517,944.235
4,955,253.526
kat. parc. br. 248
kat. parc. br. 249
7,517,976.620
4,955,549.277
7,517,923.756
4,955,523.560
7,517,944.235
4,955,253.526
7,517,894.229
4,955,259.241
7,517,923.756
4,955,523.560
7,517,865.178
4,955,563.089
7,517,894.229
4,955,259.241
7,517,845.651
4,955,566.423
7,517,812.790
4,955,268.766
kat. parc. br. 377
kat. parc. br. 378
7,518,379.529
4,954,844.426
7,518,407.746
4,954,841.569
7,518,418.581
4,955,190.661
7,518,444.299
4,955,173.039
7,518,354.287
4,954,847.284
7,518,379.529
4,954,844.426
7,518,392.864
4,955,194.471
7,518,418.581
4,955,190.661
kat. parc. br. 379
kat. parc. br. 380
7,518,431.493
4,954,839.764
7,518,463.496
4,954,836.127
7,518,468.183
4,955,157.894
7,518,498.651
4,955,137.167
7,518,407.746
4,954,841.569
7,518,431.493
4,954,839.764
7,518,444.299
4,955,173.039
7,518,468.183
4,955,157.894
kat. parc. br. 381
kat. parc. br. 382
7,518,486.529
4,954,832.692
7,518,564.517
4,954,823.398
7,518,519.664
4,955,122.418
7,518,592.802
4,955,073.929
7,518,463.496
4,954,836.127
7,518,486.529
4,954,832.692
7,518,498.651
4,955,137.167
7,518,519.664
4,955,122.418
kat. parc. br. 383
kat. parc. br. 384
7,518,572.194
4,954,822.186
7,518,582.902
4,954,821.226
7,518,600.480
4,955,069.080
7,518,609.269
4,955,061.705
7,518,564.517
4,954,823.398
7,518,572.194
4,954,822.186
7,518,592.802
4,955,073.929
7,518,600.480
4,955,069.080
kat. parc. br. 385
kat. parc. br. 386
7,518,613.511
4,954,817.287
7,518,653.273
4,954,812.286
7,518,638.665
4,955,042.461
7,518,676.003
4,955,017.155
7,518,582.902
4,954,821.226
7,518,613.511
4,954,817.287
7,518,609.269
4,955,061.705
7,518,638.665
4,955,042.461
kat. parc. br. 385
kat. parc. br. 386
7,518,613.511
4,954,817.287
7,518,653.273
4,954,812.286
7,518,638.665
4,955,042.461
7,518,676.003
4,955,017.155
7,518,582.902
4,954,821.226
7,518,613.511
4,954,817.287
7,518,609.269
4,955,061.705
7,518,638.665
4,955,042.461
kat. parc. br. 387
kat. parc. br. 388
7,518,704.490
4,954,807.134
7,518,727.826
4,954,804.407
7,518,746.313
4,954,969.575
7,518,746.313
4,954,969.575
7,518,653.273
4,954,812.286
7,518,704.490
4,954,807.134
7,518,676.003
4,955,017.155
7,518,746.313
4,954,969.575
kat. parc. br. 389
kat. parc. br. 390
7,518,736.918
4,954,803.194
7,518,756.920
4,954,800.770
7,518,755.101
4,954,963.816
7,518,774.194
4,954,951.088
7,518,727.826
4,954,804.407
7,518,736.918
4,954,803.194
7,518,746.313
4,954,969.575
7,518,755.101
4,954,963.816
kat. parc. br. 391
kat. parc. br. 392
7,518,777.528
4,954,798.648
7,518,791.772
4,954,796.830
7,518,793.287
4,954,938.359
7,518,806.319
4,954,929.268
7,518,756.920
4,954,800.770
7,518,777.528
4,954,798.648
7,518,774.194
4,954,951.088
7,518,793.287
4,954,938.359
kat. parc. br. 393
kat. parc. br. 394
7,518,812.380
4,954,794.709
7,518,817.585
4,954,793.979
7,518,825.714
4,954,915.933
7,518,830.820
4,954,912.383
7,518,791.772
4,954,796.830
7,518,812.380
4,954,794.709
7,518,806.319
4,954,929.268
7,518,825.714
4,954,915.933
kat. parc. br. 395
kat. parc. br. 396
7,518,823.666
4,954,793.263
7,518,875.535
4,954,786.824
7,518,836.186
4,954,909.164
7,518,885.551
4,954,875.896
7,518,817.585
4,954,793.979
7,518,823.666
4,954,793.263
7,518,830.820
4,954,912.383
7,518,836.186
4,954,909.164
kat. parc. br. 397
kat. parc. br. 398
7,518,919.088
4,954,781.635
7,518,931.795
4,954,780.610
7,518,926.773
4,954,848.242
7,518,938.455
4,954,840.044
7,518,875.535
4,954,786.824
7,518,919.088
4,954,781.635
7,518,885.551
4,954,875.896
7,518,926.773
4,954,848.242
kat. parc. br. 399
kat. parc. br. 400
7,518,960.487
4,954,777.536
7,518,975.345
4,954,775.999
7,518,965.610
4,954,821.855
7,518,979.700
4,954,812.633
7,518,931.795
4,954,780.610
7,518,960.487
4,954,777.536
7,518,938.455
4,954,840.044
7,518,965.610
4,954,821.855
kat. parc. br. 401
kat. parc. br. 402
7,518,981.237
4,954,774.974
7,519,012.254
4,954,770.907
7,518,985.336
4,954,808.790
7,519,014.176
4,954,788.968
7,518,975.345
4,954,775.999
7,518,981.237
4,954,774.974
7,518,979.700
4,954,812.633
7,518,985.336
4,954,808.790
kat. parc. br. 403
kat. parc. br. 404
7,519,028.586
4,954,769.178
7,519,041.651
4,954,770.907
7,519,029.739
4,954,778.785
7,519,041.459
4,954,767.833
7,519,012.254
4,954,770.907
7,519,028.586
4,954,769.178
7,519,014.176
4,954,788.968
7,519,029.739
4,954,778.785
kat. parc. br. 434, 435, 436 južno od koordinata:
kat. parc. br. 434
kat. parc. br. 435
7,517,153.973
4,954,307.442
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,148.981
4,954,247.941
7,517,180.500
4,954,236.121
7,517,156.098
4,954,239.553
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,180.500
4,954,236.121
kat. parc. br. 436
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,275.567
4,954,295.728
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,269.327
4,954,225.827
kat. parc. br. 568, 579, 580, 589, 590, 591, 592, 593, 598, 599, 602, 603, 605, 660, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 667, 668, 2111, 2115, 2117, 2120, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini; kat. parc. br. 303, 406; kat. parc. br. 408/2, 408/3, 516, 517 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 408/3
kat. parc. br. 408/2
7,519,056.000
4,954,760.000
7,519,076.200
4,954,743.372
7,519,077.000
4,954,746.500
7,519,066.248
4,954,406.306
7,519,077.000
4,954,736.000
7,518,611.075
4,954,811.051
7,518,478.000
4,954,808.000
7,518,565.293
4,954,466.686
7,518,478.000
4,954,827.000
kat. parc. br. 516
kat. parc. br. 517
7,518,765.552
4,954,045.917
7,518,424.958
4,954,015.567
7,518,713.095
4,953,983.344
7,518,712.346
4,953,983.344
7,518,424.958
4,954,015.567
7,518,421.960
4,953,986.342
7,518,432.451
4,954,084.136
7,518,696.234
4,953,963.860
7,518,685.368
4,953,956.741
kat. parc. br. 518, 519, 520, 521, 522, 523, 537, 538, 539, 540, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 582, 601, 606, 618, 672, 673/1, 673/4, 677, 678, 680, 681, 683, 684, 686/1, 686/3, 687, 690; 600, 670, 671, 673/2, 676, 679, 680, 688, 693, 695, 698, 701, 703; 702, 771/2 u granicama zapadno od koordinata:
kat. parc. br. 600
kat. parc. br. 670
7,518,405.122
4,955,198.656
7,517,578.500
4,955,754.000
7,518,415.847
4,955,191.737
7,517,603.000
4,955,737.000
kat. parc. br. 671
kat. parc. br. 673/2
7,517,778.938
4,955,621.095
7,517,141.800
4,956,104.000
7,517,857.270
4,955,568.301
7,517,140.800
4,956,107.800
kat. parc. br. 676
kat. parc. br. 679
7,517,429.904
4,955,856.643
7,517,575.000
4,955,757.000
7,517,435.093
4,955,852.492
7,517,578.500
4,955,754.000
kat. parc. br. 680
kat. parc. br. 688
7,517,603.701
4,955,739.196
7,519,056.190
4,954,759.652
7,517,607.230
4,955,736.852
7,519,045.466
4,954,766.917
kat. parc. br. 680
kat. parc. br. 688
7,517,603.701
4,955,739.196
7,519,056.190
4,954,759.652
7,517,607.230
4,955,736.852
7,519,045.466
4,954,766.917
kat. parc. br. 693
kat. parc. br. 695
7,517,771.026
4,955,626.477
7,517,857.270
4,955,568.301
7,517,778.938
4,955,621.095
7,517,863.681
4,955,563.995
kat. parc. br. 680
kat. parc. br. 688
7,517,603.701
4,955,739.196
7,519,056.190
4,954,759.652
7,517,607.230
4,955,736.852
7,519,045.466
4,954,766.917
kat. parc. br. 693
kat. parc. br. 695
7,517,771.026
4,955,626.477
7,517,857.270
4,955,568.301
7,517,778.938
4,955,621.095
7,517,863.681
4,955,563.995
kat. parc. br. 698
kat. parc. br. 702
7,519,045.000
4,954,768.000
7,518,766.289
4,954,045.622
7,519,056.000
4,954,760.000
7,518,772.170
4,954,052.541
kat. parc. br. 771/2
7,516,836.200
7,516,836.200
7,516,973.000
7,516,973.000
kat. parc. br. 911, 912, 1113, 2109, 2114, 1130/1, 2679; kat. parc. br. 2690, 2909 u granicama zapadno od koordinata, KO Selo Kostolac, u državnoj svojini;
kat. parc. br. 2690
kat. parc. br. 2909
7,518,682.224
4,953,947.028
7,518,682.224
4,953,947.028
7,518,697.792
4,953,965.363
7,518,697.792
4,953,965.363
– u KO Drmno:
kat. parc. br. 609, 610, 611, 613, 614, 615, 616, 617, 619, 620, 621, 622, 623, 624, 625, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 655, 659, 682, 683, 684, KO Drmno, u privatnoj svojini i br. 105, 106, 107, 108, 109, 110, 496, 498, 651, KO Drmno, u državnoj svojini.
Granica zaštićene okoline arheološkog nalazišta pruža se:
– u KO Selo Kostolac:
kat. parc. br. 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 110, 111, 112, 113, 183, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini, u granicama koordinata:
kat. parc. br. 39
kat. parc. br. 40
7,517,140.500
4,956,102.500
7,517,349.555
4,955,818.852
7,517,141.800
4,956,104.000
7,517,276.391
4,955,959.786
7,517,195.000
4,956,040.500
7,517,195.940
4,956,040.874
7,517,300.000
4,955,793.000
7,517,317.652
4,955,803.190
7,517,319.000
4,955,800.500
kat. parc. br. 41
kat. parc. br. 42
7,517,306.398
4,955,939.683
7,517,337.333
4,955,918.821
7,517,365.402
4,955,825.722
7,517,381.207
4,955,833.224
7,517,349.555
4,955,818.852
7,517,306.398
4,955,939.683
7,517,276.391
4,955,959.786
7,517,365.402
4,955,825.722
kat. parc. br. 43
kat. parc. br. 44
7,517,395.873
4,955,839.925
7,517,390.310
4,955,883.166
7,517,364.643
4,955,900.361
7,517,409.528
4,955,846.120
7,517,337.333
4,955,918.821
7,517,395.873
4,955,839.925
7,517,381.207
4,955,833.224
7,517,364.643
4,955,900.361
kat. parc. br. 45
kat. parc. br. 46
7,517,422.298
4,955,861.293
7,517,429.758
4,955,856.362
7,517,426.091
4,955,854.086
7,517,422.298
4,955,861.293
7,517,390.310
4,955,883.166
7,517,426.091
4,955,854.086
7,517,409.528
4,955,846.120
kat. parc. br. 110
kat. parc. br. 111
7,517,524.658
4,955,699.773
7,517,494.178
4,955,813.121
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,451.792
4,955,841.696
7,517,518.467
4,955,693.582
7,517,543.232
4,955,717.870
7,517,434.647
4,955,853.126
7,517,524.658
4,955,699.773
kat. parc. br. 112
kat. parc. br. 113
7,517,559.424
4,955,768.829
7,517,574.664
4,955,759.304
7,517,494.178
4,955,813.121
7,517,559.424
4,955,768.829
7,517,543.232
4,955,717.870
7,517,568.473
4,955,751.208
kat. parc. br. 183
kat. parc. br. 235
7,517,770.404
4,955,626.906
7,518,404.510
4,955,199.207
7,517,607.050
4,955,736.444
7,518,385.364
4,955,201.334
7,517,538.946
4,955,655.958
7,518,387.066
4,955,211.545
kat. parc. br. 236
kat. parc. br. 237
7,518,385.364
4,955,201.334
7,518,359.837
4,955,205.163
7,518,387.066
4,955,211.545
7,518,361.965
4,955,228.137
7,518,359.837
4,955,205.163
7,518,327.929
4,955,208.992
7,518,361.965
4,955,228.137
7,518,331.758
4,955,248.984
kat. parc. br. 238
kat. parc. br. 239
7,518,327.929
4,955,208.992
7,518,296.445
4,955,211.970
7,518,331.758
4,955,248.984
7,518,301.976
4,955,268.555
7,518,296.445
4,955,211.970
7,518,264.536
4,955,215.374
7,518,301.976
4,955,268.555
7,518,272.620
4,955,288.551
kat. parc. br. 240
kat. parc. br. 241
7,518,264.536
4,955,215.374
7,518,244.115
4,955,218.352
7,518,272.620
4,955,288.551
7,518,253.900
4,955,301.315
7,518,244.115
4,955,218.352
7,518,182.424
4,955,225.585
7,518,253.900
4,955,301.315
7,518,195.613
4,955,340.882
kat. parc. br. 242
kat. parc. br. 243
7,518,182.424
4,955,225.585
7,518,046.706
4,955,241.326
7,518,195.613
4,955,340.882
7,518,067.978
4,955,426.397
7,518,056.491
4,955,240.050
7,517,996.623
4,955,247.811
7,518,076.062
4,955,420.441
7,518,020.912
4,955,457.837
kat. parc. br. 244
kat. parc. br. 245
7,517,996.623
4,955,247.811
7,517,972.175
4,955,250.192
7,518,020.912
4,955,457.837
7,518,005.195
4,955,545.467
7,517,994.400
4,955,474.982
7,517,968.524
4,955,250.192
7,517,999.004
4,955,546.896
kat. parc. br. 246
kat. parc. br. 247
7,517,968.524
4,955,250.192
7,517,950.426
4,955,252.573
7,517,999.004
4,955,546.896
7,517,983.288
4,955,549.277
7,517,950.426
4,955,252.573
7,517,976.620
4,955,549.277
7,517,983.288
4,955,549.277
7,517,944.235
4,955,253.526
kat. parc. br. 248
kat. parc. br. 249
7,517,976.620
4,955,549.277
7,517,923.756
4,955,523.560
7,517,944.235
4,955,253.526
7,517,894.229
4,955,259.241
7,517,923.756
4,955,523.560
7,517,865.178
4,955,563.089
7,517,894.229
4,955,259.241
7,517,845.651
4,955,566.423
7,517,812.790
4,955,268.766
spoljnim ivicama kat. parc. br. 303, 406; kat. parc. br. 516, 517 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 516
kat. parc. br. 517
7,518,765.552
4,954,045.917
7,518,424.958
4,954,015.567
7,518,713.095
4,953,983.344
7,518,712.346
4,953,983.344
7,518,424.958
4,954,015.567
7,518,421.960
4,953,986.342
7,518,432.451
4,954,084.136
7,518,696.234
4,953,963.860
7,518,685.368
4,953,956.741
spoljnim ivicama kat. parc. br. 518, 519, 520, 521, 522, 523, 537, 538, 539, 540, 545, 546, 547, 548, 549, 550; kat. parc. br. 600, 670, 676, 679, 680, 695, 698, u granicama zapadno od koordinata:
kat. parc. br. 600
kat. parc. br. 670
7,518,405.122
4,955,198.656
7,517,578.500
4,955,754.000
7,518,415.847
4,955,191.737
7,517,603.000
4,955,737.000
kat. parc. br. 676
kat. parc. br. 679
7,517,429.904
4,955,856.643
7,517,575.000
4,955,757.000
7,517,435.093
4,955,852.492
7,517,578.500
4,955,754.000
kat. parc. br. 680
kat. parc. br. 695
7,517,603.701
4,955,739.196
7,517,857.270
4,955,568.301
7,517,607.230
4,955,736.852
7,517,863.681
4,955,563.995
kat. parc. br. 698
7,519,045.000
4,954,768.000
7,519,056.000
4,954,760.000
spoljnim ivicama kat. parc. br. 672, 673/1, 673/4, 686/3, 699, 703; kat. parc. br. 702, 771/2 u granicama zapadno od koordinata:
kat. parc. br. 702
kat. parc. br. 771/2
7,518,766.289
4,954,045.622
7,516,836.200
4,956,488.500
7,518,772.170
4,954,052.541
7,516,973.000
4,956,316.000
spoljnim ivicama kat. parc. br. 911, 912, 1130/1, 2679; kat. parc. br. 2690, 2909 u granicama zapadno od koordinata, KO Selo Kostolac, u državnoj svojini:
kat. parc. br. 2690
kat. parc. br. 2909
7,518,682.224
4,953,947.028
7,518,682.224
4,953,947.028
7,518,697.792
4,953,965.363
7,518,697.792
4,953,965.363
– u KO Drmno:
spoljnim ivicama kat. parc. br. 609, 610, 613, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 629, 630, 634, 635, 638, 639, 641, 642, 644, 645, 646, 647, 648, 650, 683, 684, KO Drmno, u privatnoj svojini i br. 105, 106, 107, 108, 109, 110, 496, 498, 651, 682, KO Drmno, u državnoj svojini.
Navedeni obuhvat i granice arheološkog nalazišta i zaštićene okoline arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu su dati u svemu prema odluci o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište. U slučaju neslaganja tekstualnog opisa i grafičke predstave granica područja obuhvaćenih arheološkim nalazištem i zaštićenom okolinom arheološkog nalazišta, važi grafički prilog: Referalna karta 1. „Posebna namena prostora” u ovom prostornom planu.
Postojeći objekti arheološkog nalazišta Viminacijum i namena pojedinih istraženih i prezentovanih objekata čine kulturološku zonu i prostor namenjen za istraživanje i zaštitu, prezentaciju, edukaciju, kulturni turizam i manifestacije.
Otkriveni i neotkriveni objekti:
savremeni ulaz – asfaltni prilaz arheološkom nalazištu;
terme (Thermae) je kupatilo javnog karaktera koje se nalazilo izvan bedema vojnog logora;
3)-6) bedemi vojnog logora Severna kapija (Porta Praetoria), Istočna kapija vojnog logora (Porta Pripcipalis Dextra), Južna kapija vojnog logora (Porta Decumana), Zapadna kapija vojnog logora (Porta Pripcipalis Sipistra);
7) amfiteatar je delimično istražen i delimično prezentovan objekat – rekonstruisan je deo gledališta sa lučnim zidom arene i deo gradskog bedema sa kulom i ulaznom kapijom;
8) hramovi u okviru gradskih bedema identifikovani su geofizičkim istraživanjima;
9) forum koji je identifikovan geofizičkim istraživanjima, bio je središte političkog, pravnog, ekonomskog, kulturnog i religioznog života u bilo kojem gradu sagrađenom po rimskim urbanističkim pravilima. Pod forumom se podrazumevaju sve zgrade, spomenici i ostaci drevnih ruševina;
10) palata koja je identifikovana geofizičkim istraživanjima. Površina palate, kao i hipodroma i bedema grada predviđena za sistematsko arheološko istraživanje, konzervaciju i prezentaciju;
11) vojna komandantura (Praetoriut);
12) rimska ulica koja je identifikovana geofizičkim istraživanjima i delimično arheološki istražena;
13) hipodrom;
14) paleovizantijski i rimski lokalitet (Svetinja);
15) rimska luka (Kameniti brod) identifikovana je rekognosciranjem;.
16) carski mauzolej – je objekat kvadratne osnove dimenzija 20h20 m. Zidan je od kamenih blokova i kvadera. U središnjem delu mauzoleja nalazi se centralna građevina dimenzija 5h5 m koja je zidana od zelenog škriljca zalivenog malterom. Na uglovima objekata su kameni postamenti koji su nosili stubove. U centralnom delu ovog objekta nalazi se grobnica;
17) limes park – je površina sa postavkom rekonstrukcije dela rimskog grada – njegovog zanatskog dela sa ulicom, radnjama, tavernama, manjim stambenim zgradama;
18) akvedukt;
19) rimski zanatski centar tj. opekarske peći;
20) replika keltskog sela je rekonstrukcija keltskog opiduma;
21) paleontološki park sa izložbenim paviljonom (mamuti) prostor namenjen za prezentaciju otkrivenih ostataka šest skeleta mamuta (Matuthus trogoptherii);
22) Domus Scientiarum Viminacium je novoizgrađeni objekat;
23) naučne laboratorije i depoi; i
24) portirnica, suvenirnica, taverna i sanitarni blok.
Bez broja:
ranorimsko naselje: nije arheološki istraživano – izvršena su geofizička istraživanja kojim su identifikovani objekti;
rimski objekti van bedema grada: delimično arheološki istraženi izvršena su geofizička istraživanja kojim su identifikovani objekti; i
nekropole grada Viminacijuma: dosadašnjim istraživanjima otkriveno je preko 14 000 grobova.
Industrijsko nasleđe
O rudnom bogatstvu ovog kraja znao je još knez Miloš kao i drugi vladari Srbije. Interesovanje stranih i domaćih kapitalista za eksploataciju rudnog bogatstva poraslo je donošenjem Rudarskog zakona 1866. godine, što je u roku od četiri godine rezultiralo otvaranjem većeg broja rudnih kopova, posebno na teritoriji Starog Kostolca.
Rudnik u Kostolcu (Starom Kostolcu) otvoren je 1870. godine. Bio je vlasništvo Đorđa Vajferta industrijalca iz Beograda. Prema podacima Vajfert je bio vlasnik tri rudarske povlastice: za Kostolački rudnik uglja (izdatu 1873. godine), za novi kostolački rudnik (1885. godine) i za Istočni Kostolac (1913. godine) koje je objedinio u celinu 1913.godine. Najviše je eksploatisan 1939. godine kada je po podacima dnevno davao 35, a po potrebi i 80 vagona uglja.
Vremenskom periodu otvaranja rudnika pripada i upravna zgrada rudnika, kao i objekti podignuti za stanovanje inženjera i radnika zaposlenih u rudniku. Ovaj kompleks objekata nalazi se u neposrednom okruženju ulaza u rudnik koji je danas zatvoren.
Posle Prvog svetskog rata, usled nerentabilnih sredstava za transport i nedostatka dovoljno obrtnih sredstava oba rudnika su zatvorena. Rudnici i elektrane spojeni su polovinom 20. veka i formiran je TE-KO „Kostolac” koji i danas postoji i radi u sastavu EPS.
Naselje Selo Kostolac
(navedeni brojevi su preuzeti iz uslova nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture dobijenih za potreba izrade ovog prostornog plana)
Nepokretna kulturna dobra:
1. Crkva Svetog Georgija u Kostolcu – Odluka Vlade broj 633-4709/99 od 17. februara 2000. godine.
2. Lokalitet Viminacijum Stari Kostolac – Odluka Vlade broj 633-7797/2009.
Nepokretnosti pod prethodnom zaštitom:
2. Arheološki lokalitet Banja
Arheološki lokalitet Braničevac
Arheološki lokalitet Brestar
Arheološki lokalitet Burdelj
Arheološki lokalitet Velika kapija
Arheološki lokalitet Veliki i mali grad kod Todića crkve
Arheološki lokalitet Veliki i mali Čair
Arheološki lokalitet Više grobalja
Arheološki lokalitet Kamelje
Arheološki lokalitet Karaula
Arheološki lokalitet Klepečka
Arheološki lokalitet Lanci
Arheološki lokalitet Leštar
Arheološki lokalitet Majdan
Arheološki lokalitet Obreševa bara
Arheološki lokalitet Odmorište
Arheološki lokalitet Selište
Arheološki lokalitet Pećine
Arheološki lokalitet Pirivoj
Arheološki lokalitet Podrumine
Arheološki lokalitet Rašiljska mala
Arheološki lokalitet Rudine
Arheološki lokalitet Svetilja
Arheološki lokalitet Selište 1
Arheološki lokalitet Selište II
Arheološki lokalitet Tavanište
Arheološki lokalitet Humka
Arheološki lokalitet Crkvine
Arheološki lokalitet Topolova šuma
Arheološki lokalitet Rastova humka
Graditeljsko nasleđe:
4. Upravna zgrada u radničkoj koloniji
5. Zgrada P+1 – stanovi za rudare
6. Ulaz u rudnik
7. Stanovi za rudare P+2
8. Kuća Dragića Ivanovića
9. Kafana Đure Vrtovšeka
10. Spratna kuća i koš Đure Vrtovšeka
11. Tri Vajfertove zgrade – stanovi za rudare „Ciglana”
12. Todićeva vila
13. Kuća Zorana Spasića
14. Kuća Mimice Milanovića
15. Kuća Velibora Petrovića – Batka
16. Kuća Bisene Negrić
17. Kuća Zlatka Puretovog Stefanovića
18. Kuća Srećka Miletića
19. Kuća Borislava Milanovića
Spomen obeležja, česme i groblja:
1. Spomen ploča Karlu Kobalu (bila je na ulazu u rudnik)
2. Spomenik streljanim partizanima i rodoljubima 1941 – 1944. u Hrastovači
3. Spomen kosturnica braniocima Kostolca 1914 – 1915. u porti Todićeve crkve
4. Spomenik kod Mesne zajednice Stari Kostolac
5. Spomen obeležje na mestu logora u Drugom Svetskom Ratu Dunavu
6. Groblje
Lokalitet „Todićeva crkva – grad Braničevo” u Starom Kostolcu.
Todićeva crkva u Starom Kostolcu je zadužbina Dragutina Todića i njegove žene Leposave i posvećena je Svetom Georgiju. Crkva se nalazi na platou kostolačkog visa Mali grad. Crkva je projektovana u srpsko-vizantijskom stilu od bele opeke i podseća na crkvu Lazaricu. Prvo je podignuta (1923. godine) porodična vila „Leposava”, koja se isticala svojom arhitekturom i dominantnim položajem, a nakon toga crkva.
U Kostolcu se nalazio srednjovekovni grad Braničevo. Braničevo je bilo vojno utvrđenje i trgovački centar koji je u istoriji Vizantije u 11. i 12. veku i u srpskoj istoriji 13. i 14. veka imalo značajnu ulogu. Iskopavanjima je utvrđeno postojanje bedema Donjeg grada, pronađena je kula i jedna građevina za koju se pretpostavlja da je bila aristokratska kuća sa radionicom.
Braničevo je bilo jedno od najznačajnijih područja srpskih zemalja u srednjem veku. Ostaci utvrđenja braničevskog grada obuhvataju zaravan na izdanku Sopotske grede, levo od reke Mlave, odnosno vis iznad današnjeg Sela Kostolac.
Tip kuća od pleteri može se hronološki pratiti još od praistorije. Arheološki su potvrđeni ostaci ovakvih srednjevekovnih kuća na lokalitetu kod Todića crkve u Starom Kostolcu. Njihova vrednost se ogleda u tome što su građene u potpunosti u skladu sa prirodnim okruženjem i uslovima koje oni nameću. Osnovni konstruktivni elementi: drvo, zemlja i kamen, ne samo da su materijali kojih je bilo u okruženju, već najviše odgovaraju uslovima kontinentalne klime
Naselje Drmno
Nepokretnosti pod prethodnom zaštitom:
Arheološki lokalitet Ciglane
Arheološki lokalitet Više drumskog groblja
Arheološki lokalitet Humke
Arheološki lokalitet Velike Korabe sa Klepečkom
Arheološki lokalitet Nad Klepečkom na kamenju
Graditeljsko nasleđe:
1. Kuća, kožuharska radnja i spratni koš Aleksandra Ilića (bila Selimira Miloševića)
2. Kuća Novice i Milanke Stepanović (bila Krste Aleksića)
3. Kuća Slađana Stefanović – Brankovića
4. Kuća Gordane i Gojka Đurića (bila Miloša Bogdanovića)
Spomen obeležja, česme i groblja:
1. Spomenik narodnom heroju Božidaru Dimitrijeviću Kozici i palim borcima u Narodno oslobodilačkoj borbi i Prvom Svetskom Ratu
2. Spomen obeležje Svetislava i Stojanke Živković – Životić iz stare porodice Davinić iz 1936. godine u raskrsnici kod crkve
3. Groblje
S obzirom na brojnost i raznovrsnost kulturnog nasleđa i razlike u pristupu i tretmanu pojedinih tipova dobara, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture ustanovio je klasifikaciju i grupisanje prema vrsti dobara i to na: arheološka nalazišta, sakralne građevine i ostale sakralne spomenike, narodno graditeljstvo – ruralno nasleđe i urbano graditeljsko nasleđe.
Dokumentacija narodnog graditeljskog nasleđa je fragmentarna i za sada nije valorizovana od strane ustanova zaštite, tako da se o fondu narodnog graditeljstva, očuvanju kontinuiteta i zaštiti etnoloških vrednosti može govoriti tek nakon temeljnih istraživanja.
MERE ZAŠTITE KULTURNOG NASLEĐA
Zaštita arheološkog nasleđa
Arheološki ostaci predstavljaju važan segment ukupnog nasleđa, koji zbog specifičnih svojstava treba na poseban način tretirati i zaštititi. Specifičnost arheoloških nalaza proističe iz činjenice da su po pravilu skriveni ispod površine zemlje, pa nije moguće napraviti konačan spisak lokaliteta sa arheološkim sadržajima. Tek na osnovu stručno vođenih iskopavanja možemo sa potpunom sigurnošću govoriti o njihovim svojstvima, hronologiji i značaju. Upravo su stoga, okvirima zakonske kategorije prethodne zaštite obuhvaćena i potencijalna arheološka nalazišta.
Integralni deo zaštite pojedinačnih nepokretnih i pokretnih arheoloških nalaza predstavlja stratigrafija, odnosno hronološki kontekst nalaza, koji se iskopavanjima trajno uništava. Adekvatna arheološka istraživanja uz primenu usvojenih metodoloških postupaka i izradu potpune dokumentacije predstavljaju osnovni vid zaštite arheoloških lokaliteta. Na arheološkom lokalitetu se skrnave groblja, pa dolazi do nedozvoljene trgovine pokretnih arheoloških nalaza, koji se često iznose i van granica Srbije. Poslednjih desetak godina, od kada se vrše intenzivna istraživanja Viminacijuma, a posebno od kada je na samom lokalitetu sagrađen istraživački centar i organizovana čuvarska služba, ovaj dragoceni lokalitet, koji je bio meta viševekovnog sistematskog razgrađivanja i pljačkanja stavljen je u velikoj meri pod kontrolu i zaštitu. Po tome svakako spada u dobre primere zaštite arheološkog nasleđa, koje je pod velikim udarom pljačkaša i trgovaca antikvitetima.
S obzirom na navedene okolnosti, zaštitu arheoloških nalazišta ili potencijalnih arheoloških lokaliteta moguće je regulisati sistematskim arheološkim istraživanjima, prethodnim sondažnim istraživanjima ili stručnim arheološkim nadzorom tokom izvođenja zemljanih radova. Primenu odgovarajućih mera zaštite moguće je utvrditi na osnovu prospekcije terena i procene stručnjaka nadležne ustanove zaštite za svaku lokaciju posebno.
Na prostorima koji su ugroženi rudarskim radovima nužna su intenzivna zaštitna arheološka iskopavanja radi blagovremenog otkrivanja arheoloških nalaza. Takođe, potrebno je obezbediti uslove da ne bi došlo do oštećenja objekta i predmeta prilikom rada rudarske mehanizacije. Arheološka istraživanja je potrebno sprovoditi posebnim programima, naročito na području eksploatacije površinskih kopova.
Zone od posebnog arheološkog značaja, koje će biti sistematski arheološki istražene su valorizovane i prezentovane, i to kao:
Arheološko nalazište Viminacijum i
Srednjovekovni grad Braničevo.
Arheološko nalazište Viminacijum
Utvrđuju se sledeće mere zaštite arheološkog nalazišta:
1) zabrana površinske eksploatacije i eksploatacije zemljišta i sirovina, kao i svih vrsta istražnih radova, osim arheoloških iskopavanja i istraživanja;
2) zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja prostora, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta;
3) zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, kao i zabrana rigolovanja zemljišta za vinograde do dubine veće od 0,30 m i zabrana sadnje voćnjaka;
4) promena oblika terena dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta i uz adekvatnu prezentaciju nalaza;
5) dozvoljava se izgradnja objekata u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
6) izgradnja privremene nadzemne infrastrukture preko arheološkog nalazišta može se izuzetno dozvoliti na osnovu uslova i saglasnosti nadležnih ustanova zaštite spomenika kulture i prirode;
7) putna mreža preko arheološkog nalazišta može se izgraditi i koristiti samo za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta, a može se privremeno koristiti i za određene potrebe privredne delatnosti na osnovu odluke nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture;
8) dozvoljava se tekuće i investiciono održavanje postojećih objekata za odvodnjavanje kopa „Drmno” (magistralni cevovod GOL-2, bunari i odvodni cevovodi LB-5, LC-5, LC-6, LC-7, LC-8, LC-9, LC-10 i LC-11);
9) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija – hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih;
10) zabrana ispuštanja otpadnih voda površinski i dubinski u rečne tokove; eliminaciju sprovesti u propisno izgrađene septičke jame; i
11) zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline arheološkog nalazišta:
1) zabrana površinske eksploatacije lignita;
2) zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, kao i zabrana rigolovanja zemljišta za vinograde i voćnjake do dubine veće od 0,30 m;
3) zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja prostora, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta, uz prethodno obezbeđenje zaštitnih arheoloških iskopavanja, kao i izmeštanja i adekvatne prezentacije nalaza;
4) dozvoljava se izgradnja nadzemne i podzemne infrastrukture, zatim se dozvoljava tekuće i investiciono održavanje objekata i postrojenja kao i izgradnja novih objekata i postrojenja za potrebe EPS, i to na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen;
5) dozvoljava se promena oblika i nivelacija terena, vađenje peska, šljunka, kamena ili zemlje za potrebe EPS, uz prethodno obezbeđenje zaštitnih arheoloških iskopavanja, kao i izmeštanja i adekvatne prezentacije nalaza;
6) zabrana uspostavljanja izvorišta za vodosnabdevanje;
7) zabrana meliorativnih radova;
8) postojeći vodotok ostaviti u prirodnom stanju, a regulacione radove izvoditi samo u slučaju ugroženosti, odnosno u interesu zaštite arheološkog nalazišta;
9) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija – hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih; i
10) zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
Arheološko nalazište: Srednjovekovni grad Braničevo
Utvrđuju se opšte mere zaštite i uslovi čuvanja i korišćenja ovog arheološkog nalazišta:
mere tehničke zaštite i drugi radovi na nepokretnom kulturnom dobru (arheološkom nalazištu) mogu se izvoditi pod uslovima, u postupku i na način utvrđen Zakonom o kulturnim dobrima;
zabranjuje se raskopavanje, rušenje, prepravljanje, preziđivanje i vršenje svih radova koji mogu narušiti svojstva nepokretnog kulturnog dobra; i
zabranjuje se korišćenje ili upotreba nepokretnog kulturnog dobra (arheološkog nalazišta) u svrhe koje nisu u skladu sa njegovom prirodom, namenom i značajem ili na način koji može da dovede do njegovog oštećenja.
Zaštita seoskih naselja i narodnog graditeljstva
Izuzev arheoloških nalazišta, rudarske aktivnosti mogu ugroziti i područja sa elementima tradicionalne arhitekture. Zaštita objekata narodnog graditeljstva važna je iz razloga očuvanja istorijske baštine i identiteta područja. Naravno, prirodno i kulturno nasleđe ovog područja neophodno je posmatrati kao jednu celinu i objedinjeno planirati njihovu integrativnu zaštitu i revitalizaciju.
Zbog primenjenih materijala i tehnika gradnje objekti narodnog graditeljstva predstavljaju najosetljiviji deo naše kulturne baštine. Najbolji način zaštite je da se ovi objekti koriste, jer se jedino tako i održavaju. Ukoliko ne postoji mogućnost zadržavanja prvobitne namene, njihovu novu funkciju treba tražiti u skladu sa njihovim karakteristikama i to da su neraskidivo povezani sa terenom, prirodnim lepotama i neprocenjivom etnografskom riznicom.
Poseban osvrt daje se na očuvanje tradicionalnih delatnosti koje svakako utiču, ne samo na očuvanje načina života, naravno uklopljenog u zahteve modernog sveta, već i na sveukupnu privrednu i turistički ponudu ovog kraja. Uz prirodne znamenitosti podneblja, smatra se da bi bilo opravdano strateški uzeti učešće u široj turističkoj ponudi regiona.
Opšte mere zaštite i uslovi korišćenja zaštićene okoline nepokretnih kulturnih dobara narodnog graditeljstva jesu:
u daljem tretmanu seoskih naselja, kad god je to moguće, zadržati teritorije prostiranja naselja definisane starim uličnim rasterom, nepravilnom parcelacijom po sistemu krupnih katastarskih čestica i većih površina obradive zemlje;
zadržati centar sela kao nasleđenu prostornu celinu javne namene;
zadržati pojedinačne arhitektonske građevine posebnih istorijskih, etnografskih i arhitektonskih vrednosti;
planirati sadržinske i fizičke strukture uz granice starog sela, koje bi u budućnosti omogućile doživljavanje i sagledavanje naselja kao jedinstvene celine;
sačuvati stare seoske centre korišćenjem nasleđenog građevinskog fonda i formiranjem novog, koji će poštovati tradicionalnu prostornu organizaciju, bilo da se radi o trgu, proširenoj ulici ili samo delu ulice;
objekte i ambijentalne celine manjeg značaja obnoviti u novim naseljima ili nekom od planiranih etnoparkova;
odrediti način finansiranja rekonstrukcije i revitalizacije objekata i uz uslove o čuvanju, održavanju i korišćenju, rešiti pitanje njihove odgovarajuće namene i dalje upotrebe;
posebne mere zaštite, uslovi korišćenja i pravila izgradnje i uređenja prostora zaštićene okoline nepokretnog kulturnog dobra i zona zaštite, kao i uklanjanje objekata koji svojom namenom, volumenom i primenjenim materijalima devastiraju kvalitet kulturno-istorijskog nasleđa i predeonog lika zaštićene okoline i zona zaštite, koje će se bliže će se definisati odgovarajućim urbanističkim planom, odnosno urbanističkim projektom; i
obezbeđivanje arheološkog nadzora prilikom obavljanja zemljanih radova, koji nisu u sklopu arheoloških istraživanja; kao i građevinskih radova u neposrednoj blizini zaštićene okoline nepokretnog kulturnog dobra;
Zaštita industrijskog nasleđa
Uočljivo je postojanje malog broja očuvanih objekata industrijskog nasleđa koji su uglavnom napušteni i potpuno prepušteni propadanju.
S toga se naglašava neophodnost zaštite postojećeg fonda industrijskog nasleđa kroz traženje mogućih mehanizama njegovog uključivanja u sve segmente budućeg planiranja, a u cilju stvaranja uslova za njegovo dalje postojanje.
Poseban osvrt daje se na očuvanje tradicionalnih delatnosti koje svakako utiču ne samo na očuvanje načina života, naravno uklopljenog u zahteve modernog sveta, već i na sveukupnu privrednu i turističku ponudu ovog kraja.
Uz prirodne znamenitosti samog podneblja, smatra se da bi bilo opravdano industrijsko nasleđe strateški uzeti u obzir u široj turističkoj ponudi regiona.
Za sve radove na objektima industrijskog nasleđa koji uživaju prethodnu zaštitu neophodno je obratiti se nadležnom zavodu za zaštitu spomenika kulture kako bi se odredile mere tehničke zaštite.
Sakralno spomeničko nasleđe
Programom zaštite potrebno je definisati detaljne mere zaštite, održavanja i uređenja. Na području Prostornog plana nalaze se i sakralni objekti. Sakralne spomenike neophodno je čuvati „in situ”, a posebne mere zaštite i uslovi čuvanja valorizovanih sakralnih objekata i profanog graditeljskog nasleđa i uređenja njihove zaštićene okoline podrazumevaju da:
nepokretna kulturna dobra moraju očuvati svoj autentičan izgled, originalne materijale, horizontalni i vertikalni gabarit, konstruktivne i dekorativne elemente i funkcionalne karakteristike objekta;
korisnik obezbeđuje kontinuirano tekuće održavanje kulturnog dobra;
se sve intervencije, način čuvanja i prezentacije nepokretnog kulturnog dobra realizuju na osnovu konzervatorsko-restauratorskog elaborata koji izrađuje ustanova zaštite ili druga ovlašćena firma pod uslovima i stručnim nadzorom službe zaštite spomenika kulture; i
se kompletno uređenje zaštićene okoline realizuje na osnovu projekata uređenja, u skladu sa propisanim uslovima službe zaštite spomenika kulture i prirode i drugih nadležnih institucija u pogledu oblikovanja slobodnih zelenih površina, popločanja svih staza i prilaza, rasvete različitog tipa, urbanog mobilijara sa svojevrsnom opremom i drugo.
3.2. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, PRIRODE I PRIRODNIH VREDNOSTI
I PREDELA I ZAŠTITA PROSTORA U VANREDNIM USLOVIMA
Zaštita i uređenje životne sredine
Realizacija ciljeva ostvariće se primenom principa smanjenja negativnog uticaja na životnu sredinu, kao osnovnog modela koji integralno razmatra uticaj planiranih aktivnosti na prirodne i stvorene vrednosti. Koncepcija razvoja u oblasti zaštite životne sredine zasniva se i na principu preventivnosti, što podrazumeva kompleksno sagledavanje i pravovremeno minimiziranje mogućih nepovoljnih uticaja na medijume životne sredine (prevashodno kompleksa TE „Kostolac B”), poštovanje standarda i normativa zakonske regulative, formiranje baze podataka o lokalnim zagađivačima i uspostavljanju ekološki odgovornog ponašanja svih pravnih i fizičkih lica čije aktivnosti mogu u izvesnoj meri doprineti degradaciji životne sredine.
Prostorno-planske mere (prostorna diferencijacija životne sredine)
Na osnovu očekivanog stanja životne sredine i definisanih zona uticaja rudarsko-energetskog kompleksa na životnu sredinu, predlažu se sledeći režimi korišćenja prostora prema nameni zemljišta i kriterijumima kvaliteta životne sredine, kako sledi:
zona I (područje zagađene i degradirane životne sredine (kompleks TE „Kostolac B”): moguće povremeno veće prekoračenje granične vrednosti imisija (u daljem tekstu: GVI) i maksimalno dozvoljena koncentracija (u daljem tekstu: MDK) u vodama i zemljištu, prekomerni nivo buke, veće količine čvrstog otpada; planiraju se preventivne tehničko-tehnološke mere na izvoru zagađenja;
zona II (područja ugrožene životne sredine – Selo Kostolac, Drmno, državni putevi, Dunav, Mlava, dunavski saobraćajni, privredni i turistički koridor): moguće povremeno manje prekoračenje GVI i MDK u zemljištu i vodama, povišeni nivo buke, komunalni otpad, ali bez prekomernog zagađivanja radioaktivnim, kancerogenim i mutagenim materijama. Planske mere predviđaju kontrolisani režim korišćenja zemljišta i tehničko-tehnološke i organizacione mere zaštite.
zona III (područja kvalitetne životne sredine – šumska područja, poljoprivredne zone, uključujući i arheološko nalazište Viminacijum, područja sa prirodnom degradacijom, livade, lovna i ribolovna područja): zagađenje elemenata životne sredine u granicama dozvoljenog (GVI i MDK). Planske mere: tehničko-tehnološke i organizacione mere zaštite.
zona IV (područja veoma kvalitetne životne sredine – područja zaštićenih prirodnih dobara međunarodnim konvencijama): prisutni su pozitivni uticaji na čoveka i živi svet. Planiraju se mere i rešenja kojima se poboljšava ili bar zadržava postojeće stanje kvaliteta životne sredine i štite prirodno vredni i očuvani ekosistemi.
Tehničko-tehnološke mere
Tehničko-tehnološke mere obuhvataju primenu novih tehničkih rešenja i uvođenje novih tehnologija u termoenergetskom postrojenju (TE „Kostolac B”), i to su:
izgradnja postrojenja za odsumporavanje dimnih gasova u TE „Kostolac B”, tako da se ispuni zahtev za granične vrednosti emisije (u daljem tekstu: GVE) od 200 mg/m³;
smanjenje koncentracije azotnih oksida (u daljem tekstu: NOx) u dimnim gasovima, što zahteva izgradnju postrojenja za denitrifikaciju dimnih gasova u TE „Kostolac B”;
rekonstrukcija ili zamena postojećih elektrofiltera u skladu sa zakonskim propisima (granične vrednosti emisije = 50 mg/m³ praškastih materija) na blokovima TE „Kostolac B” koji se revitalizuju;
izgradnja postrojenja za prečišćavanje zauljenih otpadnih voda i zauljenih atmosferskih voda u TE „Kostolac B”;
primena strožijih kriterijuma za prečišćavanje otpadnih voda u naseljima, sa produženom bioaeracijom i dodatnim uklanjanjem fosfora i natrijuma;
primena preventivnih i operativnih mera zaštite, reagovanja i postupka sanacije zemljišta u slučaju havarijskog izlivanja opasnih materija u okolinu;
rešavanje deponovanja komunalnog otpada – sanacijom divljih smetlišta; i
utvrđivanje lokacija za deponovanje opasnog otpada, u skladu sa regionalnim strategijama i planovima upravljanja otpadom i Strategijom upravljanja otpadom Republike Srbije za period 2010 – 2019. godine („Službeni glasnik RS”, broj 29/10).
Organizacione mere
uvesti sistem integralnog upravljanja zaštitom životne sredine u okviru kompleksa TE „Kostolac B” primenom standarda JUS-ISO 14 001;
formirati osnovna dokumenta i mehanizme za upravljanje otpadom: katastar otpada, informacioni sistem za upravljanje otpadom, uskladiti sa JUS-ISO 14000, kao i aktivnosti na reciklaži i preradi otpada;
uvesti novi sistem monitoringa životne sredine (vazduha, voda, zemljišta, buke, radioaktivnosti) sa optimalnim brojem mernih mesta, a naročito: vršiti kontinualna merenja emisije gasova i čestica u dimnim gasovima (ugraditi kontinualne merače protoka i kvaliteta dimnih gasova), pratiti kvalitet površinskih i podzemnih voda u zoni uticaja TE „Kostolac B”, kao i kvalitet i kvantitet otpadnih voda, kontrolisati radioaktivne izvore zračenja u skladu sa releventnim pravilnicima; posebno obuhvatiti naselja Drmno i Selo Kostolac koji se nalaze u neposrednoj blizini zagađivača i pod direktnim uticajem dominantnog pravca vetra;
jednom godišnje izveštavati o zdravstvenom stanju stanovništva u naseljima sa ugroženom životnom sredinom (Selo Kostolac, Drmno);
vršiti sistematsko ispitivanje sadržaja radionuklida radona u životnoj sredini – dva puta godišnje u boravišnim prostorijama i radnoj sredini, kao i u zemljištu, na teritoriji naselja Selo Kostolac i Drmno;
formirati informacioni sistem životne sredine, koji bi obuhvatio katastar zagađivača životne sredine i sistem evidencije i ocenjivanja rezultata iz lokalnog sistema monitoringa, kao i iz izvora gradskih i republičkih institucija koje su zadužene za monitoring vazduha, vode i zemljišta;
edukovati poljoprivredno stanovništvo kako bi se sprečilo zagađenje uzrokovano prekomernim/nestručnim korišćenjem toksičnih materija u poljoprivredi: lekovi, boje, pesticidi i mineralna đubriva;
strogo kontrolisati promet i korišćenje opasnih supstanci na Dunavu; i
obezbediti informisanje javnosti o problemima životne sredine na području Prostornog plana;
obezbediti učešće javnosti u donošenju odluka o rešavanju problema zaštite životne sredine.
Zaštita od buke
Za građevinska područja na području Prostornog plana određuju se sledeći najveći dopušteni nivoi buke u skladu sa zahtevima Uredbe o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanje indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini („Službeni glasnik RS”, broj 75/10), (Tabela 1).
Tabela 1: Kriterijumi za akustično zoniranje prostora
Zone
Namena prostora
Najviši dozvoljeni nivo spoljašnje buke u dB(A)
Dan
Noć
I
Područja za odmor i rekreaciju, bolničke zone i oporavilišta, kulturno – istorijski lokaliteti, veliki parkovi
50
40
II
Turistička područja, mala i seoska naselja, kampovi i školske zone
50
45
III
Čisto stambena područja
55
45
IV
Poslovno-stambena područja, trgovinsko-stambena područja, dečja igrališta
60
50
V
Gradski centar, zanatska, trgovačka, administrativno- upravna zona sa stanovima, zone duž autoputeva i magistralnih saobraćajnica
65
55
VI
Industrijska, skladišna i servisna područja i transportni terminali bez stanovanja
Na granici zone buka ne sme prelaziti nivoe u zoni sa kojom se graniči
Zaštita prirode i prirodnih vrednosti
Koncepcija zaštite prirode zasniva se na generalnoj obavezi pažljivog čuvanja:
starih, reprezentativnih i u kulturno-istorijskom pogledu značajnih stabala drveća;
objekata geonasleđa predstavljenih atraktivnim i za nauku i obrazovanje zanimljivim geološkim i geomorfološkim fenomenima;
lokaliteta sa očuvanim šumskim sastojinama;
staništa retkih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih zajednica; i
prirodnih ambijenata visokokvalitetnih estetskih obeležja, ukoliko se navedene prirodne vrednosti utvrde pri planiranju i izvođenju radova na korišćenju prirodnih resursa, izgradnji objekata i uređenju prostora.
Usklađivanje privrednog i drugog korišćenja prostora i resursa sa potrebama i ciljevima očuvanja prirode i prirodnih dobara zasnivaće se na:
predupređivanju nepovoljnih uticaja TE „Kostolac B” na zonu zaštite Specijalnog rezervata prirode (u daljem tekstu: SRP) „Deliblatska peščara”, koja ima status rezervata prirode od izuzetnog značaja (I kategorije), uspostavljanjem odgovarajućeg monitoringa imisija aerozagađenja, a prema potrebi i bioloških brana i drugih posebnih mera zaštite;
očuvanju zimovališta ptica vodnih staništa i drugih ornitološki značajnih staništa (ostrvo Žilovo sa nizvodnim područjem Dunava), kao i staništa ihtiofaune, herpetofaune, lovne divljači i drugog faunističkog fonda; kao i
unapređenju estetike i prirodne raznovrsnosti predela u zoni puteva i vodotokova kao i animiranju vlasnika/korisnika zemljišta za negovanje estetskih obeležja predela.
Sa aspekta prirodnih vrednosti, od posebnog značaja je adekvatna zaštita, korišćenje i uređenje arheološkog nalazišta Viminacijum, ostrva Žilovo (u okviru SRP „Deliblatska peščara”) i priobalja Dunava. U tom smislu propisuju se sledeće propozicije i mere zaštite:
zabraniti korišćenje prirodnih resursa i izgradnju objekata i sve aktivnosti, osim naučnih istraživanja i ograničene edukacije na Adi Žilovo;
ukoliko bi se obavljali radovi u blizini zaštićenog prostora arheološkog nalazišta Viminacijum neophodno je planirati upotrebu mašina i opreme izrađenih po novim tehnologijama kako bi se mogući negativni uticaji sveli na najmanju moguću meru;
održavati obale Dunava i priobalni pojas vegetaciju u prirodnom ili poluprirodnom stanju;
zabraniti seču i narušavanje prirodne strukture šuma;
očuvati plavne šume, plavne zone i vlažna područja (očuvanje diverziteta faune) i druge forme visoke i žbunaste vegetacije; i
obezbediti odgovarajući zaštitni zeleni pojas između priobalja i objekata koji se nalaze u zoni uticaja na prirodne vrednosti.
Obaveza investitora, odnosno izvođača radova je da u toku izvođenja zemljanih radova, obrate pažnju na eventualne paleontološke i arheološke nalaze i da u slučaju njihovog otkrivanja ili indicija o postojanju, preduzmu mere obaveštenja relevantnih institucija, pažljivog sakupljanja i adekvatnog odlaganja, a po potrebi i obustave radove.
Investitor ima obavezu da u postupku aktiviranja utvrđene namene prostora koja obuhvata degradaciju i trajno ili višegodišnje zauzimanje zemljišta, a na kojima nije utvrđeno prisustvo prirodnih vrednosti od nacionalnog ili regionalnog značaja za koje bi javni interes zahtevao redukovanje ili eliminaciju planskih namena, takođe obezbedi adekvatnu evidenciju prirodnih vrednosti, procenu gubitaka i mere kompenzacije.
Uređenje predela
Pravila nege i uređenja predela određuju se na osnovu preliminarne tipologije predela. Time se obezbeđuje integralna zaštita, planiranje i sprovođenje mera kojima se: sprečavaju neženjene promene, narušavanje ili uništenje značajnih obeležja predela, njihove raznovrsnosti, jedinstvenosti i estetskih vrednosti; omogućava revitalizacija i rekultivacija kao i očuvanje tradicionalnih odlika korišćenja predela. To podrazumeva, pre svega sanaciju, revitalizaciju i rekultivaciju degradiranih područja, kao i zaštitu prirodnih i kulturnih resursa koja se mora obezbediti očuvanjem izdvojenih značajnih i karakterističnih obeležja predela, a u skladu sa osnovnim strateškim opredeljenjima koje promoviše PPRS.
Uređenje ruralnih predela zasniva se na:
očuvanju i unapređenju karakterističnog predeonog obrasca zasnovanog na korišćenju zemljišta, odnosu izgrađenog i otvorenog prostora i karakteru izgrađivanja: podsticanjem tradicionalnih oblika korišćenja zemljišta, regulacijom građenja i uređivanja prostora u skladu sa karakterom predela i tradicijom građenja; sprečavanjem širenja naselja i zaustavljanjem neplanske izgradnje; stimulisanjem korišćenja postojećeg građevinskog fonda, usklađivanjem izgradnje infrastrukturnih koridora i objekata sa karakterom i kapacitetom predela i očuvanjem i afirmacijom karakterističnih kulturnih i prirodnih elemenata u strukturi i slici predela (morfologija terena, vodotoci, šume, zasadi, naselja i objekti); i
kreiranju identiteta naselja zasnovanog na očuvanju i revitalizaciji tradicionalne arhitekture i postojećeg kvalitetnog građevinskog fonda, kao i na novoj izgradnji koja uvažava specifični ruralni karakter fizičke strukture naselja.
Pri razradi i sprovođenju programa revitalizacije degradiranog prostora neophodno je da se vodi računa o očuvanju/unapređenju predela primenom sledećih rešenja:
unapređenja kvaliteta predela, u smislu vrednosti baziranih na karakteru, uslovima prirodne sredine i estetsko-ambijentalnom doživljaju;
preduzimanjem mera zaštite postojećih prirodnih odlika predela i predeonih elemenata, kao što su: drveće, žbunje, vodeni tokovi i prirodna dobra od posebnog značaja;
izdvajanjem/definisanjem i očuvanje vizuelno prijatnih prostora i/ili vidikovaca.
Zaštita prostora u vanrednim uslovima
Prirodne, ekološke, tehničke i tehnološke katastrofe, incidenti čiji je uzrok čovek i epidemije humanih ili zaraznih bolesti životinja mogu izazvati rizike ili pretnje po nacionalnu bezbednost. Otklanjanje opasnosti i smanjenje njihovih posledica, uključujući prostorno-planske mere, instrument su bezbednosne politike, pri čemu se prednost daje zaštiti ljudi, kritične infrastrukture i vitalnih objekata.
Za planiranje i sprovođenje planskih rešenja koja se odnose na smanjenje rizika od prirodnih i izazvanih katastrofa i planiranih mera zaštite, neophodno je obezbediti: zakonski osnov (što podrazumeva kompletiranje u donošenju i primeni čitavog niza zakona i podzakonskih akata kojima se uređuje oblast zaštite i omogućuje implementacija strateških dokumenata i Zakona o vanrednim situacijama („Službeni glasnik RS”, br. 111/09, 92/11 i 93/12)), institucionalnu organizovanost (što podrazumeva fleksibilnu saradnju i aktiviranje nadležnih organa na različitim nivoima sa jasnom podelom nadležnosti) i razvoj jedinstvenog sistema informisanosti i monitoringa u oblasti pojave i zaštite od elementarnih katastrofa.
Mere zaštite od elementarnih nepogoda obuhvataju preventivne mere, kojima se nepogode sprečavaju ili se ublažava njihovo dejstvo, mere koje se preduzimaju u slučaju neposredne opasnosti ili kada nastupe elementarne nepogode i mere ublažavanja i otklanjanja neposrednih posledica, pre svega šteta koje su izazvane.
Obim ovih šteta mogao bi i mora da se smanji visokim stepenom organizacije i aktiviranjem svih ljudskih, naučnih i materijalnih potencijala. Preventivno delovanje u oblasti elementarnih nesreća i katastrofa mora da bude deo ukupne razvojne politike, privređivanja i tehničko-tehnološkog razvitka. Prilikom sprovođenja operativno-organizacionih mera na otklanjanju i smanjenju posledica dogođenih katastrofa, ali i pri sprečavanju uzroka nesreća i katastrofa, neophodna je potpuna i sveobuhvatna kontrola i odgovornost svih subjekata.
Zaštita od elementarnih katastrofa na području Prostornog plana baziraće se na relevantnim rezultatima posebne studijsko-analitičke dokumentacije za definisanje prihvatljivog rizika od elementarnih katastrofa, na osnovu procene ugroženosti i zahtevima iz operativnih planova lokalne samouprave, i to u:
studiji seizmičkog rizika i hazarda za područje sa procenama prihvatljivog opšteg rizika za objekte i funkcije, na osnovu koje će se izraditi i primenjivati seizmička karta područja;
prostornim analizama pojedinačnih rizika od drugih pojava koje mogu da poprime obim vanredne situacije, udesa ili katastrofe;
primeni sektorskih zakona, standarda, tehničkih i drugih normativa;
operativnim planovima protivpožarne zaštite lokalne samouprave; i
operativnom planu upravljanja merama zaštite i drugim merama za obezbeđenje unutrašnje bezbednosti u vanrednoj situaciji i to u okviru priprema i jačanja ključne infrastrukture za potrebe odbrane i zaštite, obezbeđenje instrumenata javnog osmatranja, upozorenja i uzbunjivanja, sprečavanja, ograničavanja i upravljanja posledicama šteta, upravljanja mobilisanim resursima, organizacija i sprovođenje brige o zaštiti ljudi koji traže sklonište i u okviru planiranja, organizacije i sprovođenja zaštite istorijskih i kulturnih dobara.
Za planiranje i sprovođenje planskih rešenja koja se odnose na smanjenje rizika od prirodnih i izazvanih katastrofa i planiranih mera zaštite, neophodno je obezbediti plan zaštite i spašavanja u vanrednim situacijama koji se izrađuje na osnovu procene ugroženosti.
Uređenje područja Prostornog plana za potrebe odbrane zasnivaće se na uslovima i zahtevima Ministarstva odbrane za prilagođavanje Prostornog plana potrebama odbrane zemlje, a u skladu sa Zakonom o odbrani („Službeni glasnik RS”, br. 116/07, 88/09, 88/09 – dr. zakon i 104/09 – dr. zakon), Odlukom o objektima od posebnog značaja za odbranu („Službeni glasnik RS”, broj 112/08) i Odlukom o vrstama investicionih objekata i prostornih i urbanističkih planova značajnih za odbranu zemlje („Službeni list SRJ”, broj 39/95).
3.3. ZAŠTITA, UREĐENjE I KORIŠĆENjE PRIRODNIH SISTEMA I RESURSA
Uticaj posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum na korišćenje prirodnih resursa ogleda se najviše u pogledu korišćenja poljoprivrednog zemljišta. Postojeće poljoprivredne površine u ovoj zoni u narednom periodu će biti istraživane i zbog toga stavljane van svoje sadašnje funkcije i korišćenja u poljoprivredi. Pojedini prostori će biti time privremeno ali i trajno izuzeti iz poljoprivredne namene.
Pored navedenog, uticaj posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum će se odražavati i na mogući razvoj površinskih kopova „Drmno” koji se neće smeti razvijati na prostoru zaštićenog dobra (što je, inače, planirano i PPPPN Kostolačkog ugljenog basena).
Od ostalih namena na području Prostornog plana, uticaj posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum će biti značajan na potencijalni razvoj dela Kostolačkog ostrva nizvodno od ušća Mlave, kao potencijalne zone za istraživanja kulturnih dobara, ali i razvoj turističkih i rekreativnih aktivnosti u skladu sa PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca.
3.4. UTICAJ POSEBNE NAMENE NA DEMOGRAFSKE I
SOCIJALNE PROCESE I SISTEME
Sa stanovišta demografsko-socijalnog aspekta razvoja i uticaja na razvoj mreža naselja i javnih službi, realizacijom ovog prostornog plana u sklopu projekta „Put rimskih imperatora” stvoriće se uslovi za pokretanje ekonomskog razvoja ne samo požarevačkog kraja, već i ostalih manje razvijenih delova Republike Srbije. Osim sigurnog donošenja finansijskih sredstava za nauku i srpsku privredu, specifičan vid turizma, koje bi planirani razvoj doneo, pružio bi mogućnost otvaranja velikog broja novih radnih mesta za lokalno stanovništvo duž cele rute. Glavni doprinos lokalnom socio-ekonomskom razvoju biće podizanje smeštajnih i uslužnih kapaciteta duž ove kulturno-istorijske i turističke rute, u kojima će lokalno stanovništvo naći svoje zaposlenje i mogućnost plasiranja svojih proizvoda.
Stanovništvo
Prema PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, koji je ujedno i stečena obaveza, predviđene su dve varijante projekcije broja stanovnika (prva varijanta je urađena kombinacijom metoda trendova i analize kretanja u poslednjih trideset godina, dok druga predstavlja korekciju rezultata prve varijante uključivanjem stanovništva koje živi u inostranstvu, odnosno pretpostavke da će se određeni procenat ovih lica vratiti u zemlju po završetku radnog veka).
Prema prvoj varijanti na području Prostornog plana do 2022. godine broj stanovnika biće neznatno smanjen, odnosno stagniraće, tako da će 2015. godine naseljavati 2 040, a 2022. godine 1 880 stanovnika. Prema drugoj varijanti 2015. godine će taj broj iznositi 2 120, a 2022. godine 2 010 stanovnika (Tabela 2).
Tabela 2. Procena broja stanovnika do 2022. godine
Broj stanovnika
Prvi rezultati popisa 2011. godine
Procena broja stanovnika
1991.
2002.
Popisano
Ukupno stanovnika
Lica u inostranstvu
I varijanta
II varijanta
2015.
2022.
2015.
2022.
Drmno
1140
1046
995
872
123
850
770
900
840
Selo Kostolac
1000
1313
1305
1188
102
1190
1110
1220
1170
Područje PPPPN
2140
2359
2300
2060
225
2040
1880
2120
2010
grad Požarevac
78054
74902
84109
74070
8.533
75205
74330
77160
76 810
Kao prioritetna aktivnost se izdvaja održavanje biološke vitalnosti i zadržavanje stanovništva, stimulisanje povratka raseljenog stanovništva i njihovo uključivanje u društveni i ekonomski život ovog područja, kao i profesionalno osposobljavanje (kvalifikovanje ili prekvalifikovanje) i zapošljavanje stanovništva posebno u seoskim naseljima.
Demografska obnova ovog područja će se zasnivati na posebnim socijalnim i ekonomskim programima prilagođenim pre svega mladim ljudima koji su već ušli u radni kontingent ili su na pragu ulaska u isti, kao i mlađim ženama koje su oslonac populacione reprodukcije.
Naselja
Ovim prostornim planom, osnovni razvojni potencijal područja sagledan je na osnovu položaja u odnosu na saobraćajni Koridor VII i Koridor X. U tom smislu, razvoj naselja koja se nalaze u okviru područja Prostornog plana, će se usmeravati ka unapređenju sadržaja i funkcija regionalnog, a perspektivno i državnog/nacionalnog značaja, u prvom redu javnih službi i usluga. Kapaciteti i struktura centralnih funkcija treba da budu usaglašeni sa brojem korisnika u obuhvatu funkcionalnog urbanog područja.
Prema PPPPN Kostolačkog ugljenog basena naselja Drmno i Selo Kostolac će pripadati gravitacionom području sekundarnog centra Kostolca.
Među prioritetima u razvoju mreže naselja u narednom periodu izdvajaju se: razvoj komunalne infrastrukture, unapređenje lokalnog saobraćaja, razvoj privrednih aktivnosti, pre svega turizma (kulturni, obrazovni), kao i definisanje razvojnih programa edukacije radno neangažovanog aktivnog stanovništva.
Javne službe
Koncepcijom razvoja mreže javnih službi u naseljima Drmno i Selo Kostolac predviđeno je formiranje predškolskih vaspitnih grupa pri osnovnim školama (koje raspolažu potrebnim prostorom) i/ili zakupljivanje privatnih objekata.
U oblasti osnovnog obrazovanja, osim rekonstrukcije objekata, potrebno je pozabaviti se problemom rada škola u naseljima u dve smene. Treba očekivati da će se u narednom periodu prihvatiti evropski standardi u pogledu radnog vremena, i da će rad biti organizovan u jednoj smeni. Osim ovog problema potrebno je podići kvalitet nastave, ali i poboljšati opremljenost škola.
Nužno je stimulisati povećanje obrazovnog nivoa građana u naseljima, budući da bez obrazovanog i kvalifikovanog kadra ne može doći do kvalitativne restrukturacije ekonomskog i socijalnog razvoja sela.
S obzirom na veoma visoku prosečnu starost stanovništva, kao i na povećanje udela staračkih domaćinstava lokalna samouprava u saradnji sa privatnim sektorom treba da ponudi različite modalitete smeštaja, zaštite i brige o penzionerima i starim licima u naseljima, koje bi bile ekonomski isplative i održive. Veoma nepovoljna demografska projekcija ukazuje na to da će trend starenja stanovništva u budućnosti biti nastavljen.
3.5. UTICAJ POSEBNE NAMENE NA EKONOMIJU I PRIVREDNE SISTEME
Razvoj ekonomije i privrednih sistema, pogotovo rudarstva i energetike, poljoprivrede i šumarstva i lovstva će se odvijati na osnovu planskih postavki PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca na prostoru izvan područja arheološkog nalazišta, koji se ovde prezentira u osnovnim crtama, s obzirom na to da prostor arheološkog nalazišta okružuju veliki i specifični privredni kompleksi rudarskih kopova i termoelektrane, a zona nalazišta se nalazi u okviru plodnog poljoprivrednog zemljišta. Posebna namene arheološkog nalazišta, njeno korišćenje i zaštita imaće uticaja na razvoj okolnih naselja i prostora, i to naročito u domenu uređenja ovih naselja, razvoja saobraćaja, ugostiteljstva i turizma.
Rudarstvo i energetika
Na području Kostolačkog basena planirana je izgradnja nove termoelektrane na ugalj sa površinskog kopa Drmno (TE „Kostolac B”, II faza), kako bi se obezbedio kontinuitet razvoja energetskog kompleksa oslonjenog na kostolački ugalj. Radi održavanja dostignutog nivoa proizvodnje planirano je sledeće: u okviru rudarskih kapaciteta (nabavka opreme i objekata za dostizanje proizvodnje uglja od 9 miliona t godišnje na kopu Drmno); u okviru proizvodnih kapaciteta (završetak revitalizacije blokova B1 i B2 u TE Kostolac, sa mogućim povećanjem snage, zatim rekonstrukcija sistema za transport i odlaganje pepela i šljake, razvoj distributivne mreže).
U periodu do 2015. godine ulagaće se u nove elektrane, u obnavljanje i otvaranje novih kopova uglja, kao i u revitalizaciju starih postrojenja i zamenu brojila.
U periodu do 2020. godine predviđa se izgradnja novih postrojenja i revitalizacija dva bloka TE „Kostolac B”, potom nastavak njihove eksploatacije do 2040. godine, izgradnja infrastrukturnih objekata, proširenje kapaciteta površinskog kopa „Drmno” na 12 miliona tona uglja godišnje od 2012. godine i perspektivna izgradnja novog energetskog kapaciteta (novog trećeg bloka), snage 350 MW na istoj lokaciji. Predložena dinamika izgradnje nije usaglašena sa Planom rada i razvoja EPS (od 2008 do 2015. godine), prema kojoj je izgradnja novog bloka B3 predviđena za 2019. godinu, što implicira da nije potrebno povećanje kapaciteta na kopu Drmnu do 2012. godine.
U istom periodu očekuje se da bi rast kapaciteta rudnika „Drmno” dostigao 12 miliona tona uglja godišnje, kao i izgradnja bloka B3 snage 500 na lokalitetu TE „Kostolac B” koji će raditi do 2062. godine. Planirano je da će blokovi B1 i B2 u TE „Kostolac B” ostati u pogonu do 2035. godine.
U skladu sa politikom razvoja TE-KO „Kostolac” u narednom periodu od značaja je funkcijska povezanost postojećih i novih površinskih kopova sa postojećim i planiranim termoenergetskim kapacitetima. Da bi se u kontinuitetu obezbedilo snabdevanje ugljem postojećih elektrana, površinskog kopa „Drmno” treba da dostigne proizvodni kapacitet od 12 miliona tona, uz eksploatacioni vek do 2062. godine.
Programom razvoja površinskog kopa „Drmno” je definisano nekoliko preduslova, kako bi se došlo do povećanja kapaciteta na 12 miliona tona uglja godišnje, i to su: nabavka novog bager-traka-odlagač (u daljem tekstu: BTO) sistema godišnjeg kapaciteta 11 000 000 m3, revitalizacija i modernizacija postojeće opreme uz nabavku dodatne pomoćne mehanizacije, kao i nabavka dodatnog kapaciteta za napajanje električnom energijom i investiranje u neophodnu opremu za telekomunikacije i nadzor. Prema rešenju datom za odvodnjavanje površinskog kopa „Drmno”, pored zadržavanja postojećih standardnih metoda, predviđena je izrada ekrana duž zapadne, severne i istočne konture kopa.
Rekultivacijom su obuhvaćeni svi postojeći površinski kopovi. Bilansne, geološke i eksploatacione rezerve uglja omogućuju rad površinskog kopa „Drmno” do 2054. godine.
Međutim, ukupne geološke rezerve Kostolačkog ugljonosnog basena pokazuju da postoje realne mogućnosti razvoja i u dužem vremenskom periodu, uz dalje detaljnije istraživanje ležišta.
Kako potvrđene rezerve uglja na površinskom kopu „Drmno” mogu biti nedovoljne za zadovoljenje potreba novih termoelektrana tokom celog veka njihovog rada u zavisnosti od instalisane snage, neophodno je definisanje prostora za otvaranje novih površinskih kopova.
U okviru područja Prostornog plana mora se pristupiti povećanju energetske efikasnosti i zaštiti svih prirodnih resursa, odnosno zaštiti okoline, smanjenju zavisnosti od uvozne energije, što obuhvata stimulisanje zamene uvoznih goriva domaćim izvorima energije i uključivanje obnovljivih izvora energije u programe energetske efikasnosti.
Koncepcija daljeg razvoja korišćenja obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: OIE) podrazumeva intenzivniji razvoj i primenu OIE; poboljšavanje kvaliteta životne sredine i smanjenje emisija CO2; postepenu supstituciju energije dobijene iz fosilnih goriva obnovljivom energijom; razvoj domaćeg inženjerskog kadra; jačanje svesti i znanja u pogledu korišćenja OIE; i povećanje informisanosti potencijalnih investitora i proizvođača opreme o dostignućima u razvijenim zemljama i tako dalje.
U skladu sa odredbama PPPPN Kostolačkog ugljenog basena (poglavlje III. Planska rešenja, tačka 1. Rudarstvo energetika, podtačka 1.4. Obnovljivi izvori energije) kojima je predviđena izgradnja vetroelektrana u Kostolačkom basenu, EPS razvija projekat izgradnje vetroelektrane Kostolac koristeći raspoložive rekultivisane površine spoljnih odlagališta površinskih kopova uglja, te se stoga predviđa postavljanje stubova vetroagregata na rekultivisanim površinama na području Sela Kostolac u jugozapadnom delu obuhvata Prostornog plana. Mikrolokacije stubova vetroagregata biće utvrđene tokom izgradnje odgovarajuće tehničke dokumentacije i urbanističkim planom. Za potrebe dopremanja opreme vetroegregata na lokacije stubova /specijani transport vangabaritnih tereta), predviđa se rečni transport opreme na područje basena sa pretovarom iste na specijalne kamione na privremenim pretovarnim mestima koja su korišćena u te namene tokom izgradnje TE „Kostolac B” (postojeće pretovarno mesto na ušću Mlave u Dunav).
U granicama Prostornog plana nalazi se TE „Kostolac B”, deo rekultivisane površine oko TE „Kostolac A”, kao i perspektivni prostor nafte i gasa.
Planske mere Prostornog plana za prevazilaženje uticaja rudarstva na otvorenom kopu i funkcionisanja TE „Kostolac B” na arheološko nalazište Viminacijum, koji se ogleda u strukturnom, ekološkom i ambijentalnom narušavanju izgleda okolnog prostora, a ujedno i mere svrstane u prioritete razvoja rudarstva, energetike i obnovljivih izvora energije su:
izrada vodonepropusnog ekrana i ostalih objekata zaštite površinskog kopa od površinskih i podzemnih voda u skladu sa dinamikom razvoja površinskog kopa „Drmno”;
izrada i rekonstrukcija objekata (nasipa i regulacionih kanala) zaštite prostora površinskog kopa „Drmno” od visokih voda Dunava;
eksproprijacija zemljišta;
tehnološka modernizacija elektroenergetskih objekata;
racionalna upotreba i povećanje energetske efikasnosti u sektorima potrošnje električne energije;
povećanje obima korišćenja obnovljivih izvora energije;
obimnije istraživanja potencijala obnovljivih izvora energije;
nastavak izvođenja detaljnih geoloških istraživanja u zapadnom delu basena; i
rekultivacija površina narušenih površinskom eksploatacijom, spoljašnjeg odlagališta površinskog kopa „Drmno”.
Samo arheološko nalazište ne ugrožava postojanje i funkcionisanje okolnih namena, uz napomenu da će jedini mogući uticaj posebne namene na okolinu, koji se odnosi na saobraćaj ka i od zone arheološkog nalazišta, biti eliminisan realizacijom planiranih saobraćajnih rešenja kojima se obezbeđuje pristup nalazištu na način da se ne ometa pristup Termoelektrani i kopovima, kao i da posetioci nalazišta mogu nesmetano da dođu u zonu nalazišta.
Privredni razvoj i razmeštaj industrije
U kontaktnoj zoni područja Prostornog plana nalazi se energetsko-industrijska zona Kostolac koja predstavlja ključni element u prostorno-funkcionalnoj strukturi lignitskog basena i grada Kostolca. Energetsko-industrijski kompleks TE „Kostolac B” je važan element prostorne strukture i energetsko-industrijskog razvoja u lignitskom basenu. Na ovom lokalitetu se planira izgradnja novog bloka. To podrazumeva moguće proširenje ovog lokaliteta, kao i angažovanje novih ili proširenje postojećih lokaliteta transportnih, skladišnih i drugih objekata na području Basena uz primenu visokih standarda zaštite životne sredine.
Na teritoriji područja Prostornog plana nalazi se samo Privredno društvo za geološka istraživanja i projektovanje „Georad” d.o.o. Drmno, koje ne proizvodi negativne uticaje na životnu sredinu, pa samim tim nema nikakav uticaj na područje Prostornog plana.
Strateški prioriteti prostorne distribucije i razvoja privrede su: obezbeđivanje zona, koridora i lokaliteta za razvoj kompleksa rudarstva i termoenergetike; podsticaj politika konkurentnosti, jačanja preduzetništva, eko-inovacija, energetske efikasnosti, boljih tehnologija, izgradnje poslovnog inkubatora, i slično.
Poljoprivreda
U skladu s evropskim konceptom zaštite i uređenja ambijentalnih celina kulturno-istorijskih spomenika, podrška primeni mera, svojstvenih tradicionalnoj poljoprivredi, prikladna je za ruralni predeo arheološkog nalazišta Viminacijum (Kostolac) i za druge turistički atraktivne destinacije.
Na terenima konvencionalne poljoprivrede prioritetna je podrška unapređenju i jačanju aktivnosti usmerenih na održivo korišćenje prirodnih resursa, zaštitu životne sredine i predela (donošenje i primena kodeksa dobre poljoprivredne prakse, remedijacija kontaminiranog i defektnog zemljišta, integralno upravljanje primenom agrohemikalija, proizvodnja biogoriva i očuvanje staništa i predeonih vrednosti otvorenog prostora, naročito u periurbanim područjima).
U PPPPN Kostolačkog ugljenog basena dominantan deo poljoprivrednih površina prenamenjen je tako što je planiran za potencijalni prostor za istražne i turističke aktivnosti Viminacijum.
Šumarstvo i lovstvo
Radi ublažavanja negativnih efekata rudarskih radova i postrojenja termoelektrane planirano je da se u daljem korišćenju Kostalačkog ugljenog basena povećaju površine pod šumom na celom području Prostornog plana. Pošumljavanje će se zasnivati na dugoročnim i srednjoročnim programima i odgovarajućoj tehničkoj dokumentaciji za sprovođenje rekultivacije i revitalizacije degradiranog zemljišta uvažavajući parametre kao što su: rezultati istraživanja o dosadašnjoj realizaciji rekultivacije, uticaji ugrožavajućih faktora na šumske ekosisteme (ugljendioksida, azotnih oksida i teških metala); međuzavisnosti programa pošumljavanja i programa celovitog uređenja revitalizovanog prostora; i osetljivost kosina na eroziju.
Zbog pozitivnih uticaja na stanje životne sredine, povećanje površina pod šumama predstavlja osnovno uporište strategije revitalizacije i rekultivacije prostora privremeno zauzetog za potrebe rudarstva i energetike. Neophodno je da rekultivacija jalovišta pošumljavanjem vremenski prati dinamiku oslobađanja površina od rudarske eksploatacije.
Radi eliminisanja/ublažavanja povećane zagađenosti prostora, planirano je podizanje zaštitnih šuma u graničnim zonama, odnosno oko termoelektrana, površinskih kopova i odlagališta. Pored rekultivacije deponija i podizanja zaštitnih šuma, pošumljavanje se usmerava, uglavnom, na predele koji su zahvaćeni erozijom.
Eksploatacija lignita je ograničavajući i ugrožavajući faktor razvoja poljoprivredne proizvodnje. U cilju ublažavanja negativnih uticaja rudarstva na kvalitet poljoprivrednog zemljišta, kao i u funkciji antierozione zaštite ukupnog prostora, planirano je podizanje poljozaštitnih šumskih pojasa. Izbor vrsta za pošumljavnje zasnivaće se na dosadašnjim pozitivnim iskustvima pri sprovođenju rekultivacije, uz mestimično korišćenje pionirskih vrsta kao što su bagrem i crni bor.
Dalje pošumljavanje, a posebno rekultivacija površina koje su za to planirane, imaće veoma povoljan uticaj na životnu sredinu a samim tim i na područje Prostornog plana. Realizacijom planiranih aktivnosti, stepen šumovitosti prostora će se povećati što će doprineti umanjenju i delimičnom uklanjanju negativnih efekata eksploatacije i prerade lignita, kao i poboljšanju ukupnog kvaliteta prirodnih uslova.
Razvoj turizma
U PPRS razvoj arheološkog parka Viminacijum svrstan je u strateške prioritete (u oblasti turizma i zaštitu kulturnog nasleđa), s obzirom na vrednost i kulturno-istorijski potencijal koji poseduje. U PP grada Požarevca i PPPPN Kostolačkog ugljenog basena područje Viminacijuma je takođe izdvojeno kao posebna celina. Pomenutim planovima je predviđeno povećanje saobraćajne dostupnosti arheološkog parka, izgradnja i uređenje novog pristana za brodove i marine na Dunavu kod Kostolca, izgradnja puta na pravcu pristan-arheološki park, uređenje biciklističkih staza i uređenje postojećeg sportskog aerodroma u Kostolcu.
Arheološki park Viminacijum je predstavljen kroz turistički proizvod „Antički grad i vojni logor Viminacijum”. Prostor je smešten na površini od 200 ha i veliki je potencijal ovog područja. Međutim, blizina termocentrale negativno utiče na vizuelni doživljaj celokupnog prostora. U budućnosti će arheološki park biti sa dve strane okružen površinskim kopovima, a razvoj rudarskih radova u periodu do 2022. godine zauzeće površinu od preko 2 000 ha poljoprivrednog zemljišta. Arheološki park će se bez obzira na to i dalje razvijati i tako pomagati lokalnu zajednicu. Kada na lokalnom području jednog dana rudarsko-energetski sektor više ne bude imao važnu ulogu u osiguravanju života lokalne zajednice, turizam će postati glavna privredna grana.
Maksimalni broj posetilaca arheološkog parka je oko 400 turista na dan, što je procenjeno na osnovu broja predviđenih dnevnih tura (osam dnevno). U periodu maj -oktobar, kada se organizuju đačke ekskurzije, broj posetilaca poraste petostruko. Prezentacija lokaliteta je tako organizovana da, bez obzira na povećan broj turista, može se kontrolisati kapacitet prostora arheološkog nalazišta i kretanje turista, čime se obezbeđuje zaštita lokaliteta i njegova održiva prezentacija.
Turistička ponuda na području Prostornog plana, zasnivaće se na: atraktivnim prirodnim resursima, kulturno-istorijskim znamenitostima i relativno povoljnom geo-saobraćajnom položaju područja. Navedeni resursi omogućavaju razvoj kulturnog i arheološkog, nautičkog, „touring”, manifestacionog, obrazovnog, kongresnog, naučnog, održivog, tranzitnog i drugih vidova turizma, kako na lokalnom, tako i na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Turizam će aktivirati razvoj komplementarnih aktivnosti (poljoprivrede, male privrede, javnih službi i objekata, infrastrukture, razvoja lokalnog zanatstva, odnosno izrade suvenira za potrebe arheološkog parka i drugo), a zatim i podržati zapošljavanje i standard življenja lokalnog stanovništva.
Razvoj kulturnog i arheološkog turizma je moguć u tzv. „Istorijskoj zoni Viminacijuma”, sa kulturno istorijskim spomenicima, segmentima turističkih puteva na delovima atara gradske opštine Kostolac i naselja Selo Kostolac, Drmno. Turistička atrakcija, u okviru ove zone, je i skelet mamutice stare preko 5 miliona godina, slučajno otkriven u površinskom kopu „Drmno” 2009. godine. Ovaj skelet je 2014. godine izmešten na drugu lokaciju u okviru parka, u izložbeni prostor koji ima svrhu manjeg prirodnjačkog muzeja.
Domus Scientiarum Viminacium predstavlja deo atraktivne turističke ponude arheološkog parka i odredište sa višeznačnom ulogom u turističkom, poslovnom i naučnom smislu. Omogućava razvoj manifestacionog, obrazovnog, kongresnog, naučnog turizma, i kao takav biće centar povremenog okupljanja naučnika i stručnjaka i drugih poslovnih ličnosti iz Srbije i inostranstva.
Razvoj nautičkog turizma je omogućen položajem Viminacijuma, koji je već nekoliko godina važna stanica prilikom rečnih putovanja velikih evropskih turističkih kompanija. Panevropski vodni transportni koridor VII – Dunav, povezuje deset evropskih zemalja koje izlaze na plovni deo ove reke. Iako dominira teretni saobraćaj, na Dunavu je prisutan i putnički saobraćaj, pre svega velikih putničkih rečnih brodova – kruzera za prevoz turista.
Još jedan vid turizma je moguće razviti na ovom prostoru, a to je održivi turizam. Ideja održivog turizma podrazumeva korišćenje alternativnih vidova saobraćaja, kao što su bicikli, turistički vozovi itd. S tim u vezi Evropska biciklistička federacija (ECF) je u 2007. godini, na predlog Republike Srbije, izmenila raniju trasu svoje Euro Velo rute br. 6 (Atlantik – Crno more) i od tada uvrstila Viminacijum u ovu evropsku biciklističku rutu kao punkt D210. Viminacijum će se u budućnosti naći i na planiranoj evropskoj pešačkoj stazi broj 4.
„Putevima rimskih imperatora” (Itinerarium Romanum Serbiae), jedan od projekata u koje je uključen Viminacijum, se pozicionira kao „touring” proizvod visoke vrednosti, koji na osnovama starorimskog, objedinjava materijalno i nematerijalno kulturno nasleđe, kao i prirodne lepote Posavine, Podunavlja i Pomoravlja (od Srema, niz Dunav, do Banata i Istočne Srbije). To je put koji povezuje lokacije u Srbiji na kojima su rođeni i/ili živeli rimski imperatori. Osnovu za razvijanje ovog projekta je postojanje bogatog rimskog nasleđa i činjenica da je na teritoriji Republike Srbije živelo čak 18 rimskih careva.
Ruta je zamišljena kao jedna fizička, ali i informaciona mreža koja povezuje današnje gradove i mesta u Republici Srbiji, odnosno rimske gradove, vojne logore i carske rezidencije u dužini od preko 600 km. Na ruti se nalaze: Sremska Mitrovica (Sirmium), Beograd (Singidunum), Kostolac (Viminacium), Kladovo (Diana), Đerdapska klisura (Trajanova tabla i most), Zaječar (Felix Romuliana), Niš (Naisus i Mediana) i Lebane (Iustiniana Prima). Uređivanjem i opremanjem svih lokaliteta i njihovom primerenom prezentacijom, kao i postavljanjem kompletne putne signalizacije duž rute, ali i izgradnjom naučno-istraživačkih i vizitorskih centara i smeštajnih pansiona duž puteva, trebalo bi privući turiste i naučnike iz svih krajeva sveta koji bi kupovinom suvenira i ulaznica, ali i plaćanjem svog boravka i rada u vizitorskim centrima i pansionima, pomogli daljem razvoju nauke i doprineli ukupnom ekonomskom napretku čitave privrede u Republici Srbiji.
Postojeći nivo razvoja turizma u svim opštinama kroz koje prolazi zamišljena ruta je izuzetno nizak. Postojeći smeštajni kapaciteti ne odgovaraju ni minimalnim standardima kvaliteta usluge. Restoraterska ponuda je skromna, sa stanovišta ponude hrane, a restorani su uglavnom neuređeni.
Smeštajni pansioni na ruti „Putevima rimskih imperatora” trebali bi da se nalaze na međusobnoj udaljenosti od 5 km do 10 km, koja se može dnevno preći pešice ili biciklom. Svi bi imali 5 – 10 smeštajnih jedinica i standardizovanu uslugu. U svakom bi bilo zaposleno 8 – 10 ljudi. Pretpostavlja se da bi ovi pansioni mogli da obezbede zaposlenje za 4 000 – 5 000 lokalnih stanovnika.
S ciljem daljeg razvoja turizma i poboljšanja pristupačnosti arheološkog parka Viminacijum, ovim planskim dokumentom, predviđeno je da se u park ulazi na dva ulaza, kod kojih će se nalaziti parkinzi za motorna vozila, biletarnica, informativni punkt i druga turistička infrastruktura. Naime, u narednom periodu očekuje se intenzivniji razvoj nautičkog turizma i dolazak velikog broja turista Dunavom, preko novog pristaništa u sam arheološki park. Osim brodovima, ulaz će biti omogućen i preko tzv. Dunavske magistrale. S obzirom da je Prostornim planom predviđena izgradnja opštinskog puta čitavom trasom duž regulacije Mlave, čime bi se spojila dva ulaza, omogućio bi se nesmetan dolazak turista automobilima ili autobusima, koji bi se parkirali duž pomenute trase. Ulaz u sam arheološki park i obilazak turističkih lokaliteta biće omogućen isključivo peške, biciklima, kao i turističkim vozom.
Prostornim planom je definisana izgradnja, uređenje i opremanje turističkom infrastrukturom tzv. Rimske ulice u zoni detaljne razrade.
Na osnovu izveštaja o prometu turista 2012. i 2013. godine, očekuje se da će Viminacijum posetiti oko 100 000 turista, koji će doći brodovima, a broj očekivanih turista koji stižu kopnenim putem je 150 000.
3.6. PROSTORNI RAZVOJ SAOBRAĆAJA I INFRASTRUKTURNIH SISTEMA
3.6.1. Saobraćaj
U skladu sa planiranim razvojem područja, dinamikom privrednog razvoja i populacionim razvojem, planiran je i razvoj elemenata saobraćajne infrastrukture tako da se zadovolje zahtevi koji će se postaviti pred saobraćajni i transportni sistem područja. Saobraćajno-transportni sistem formiraju postojeći i planirani elementi koji su u funkciji integralnog i održivog razvoja. Plan razvoja saobraćajnog sistema zasniva se na takvom pristupu u kome se rekonstrukcija postojećih i izgradnja novih elemenata prostorno sinhronizuje sa razvojem rudarskih aktivnosti ali i sa razvojem i unapređenjem turističke ponude, razvojem privrednih i ostalih aktivnosti na području, koje je van neposrednog uticaja rudarskih aktivnosti. Planom razvoja rudarsko – energetskog sistema u planskom periodu ugrožen je deo opštinskog puta OP – 10 u zoni naselja Drmno koji je izmešten na novu trasu.
Razvoj motorizacije
Stepen motorizacije je bitan za procene budućeg obima kretanja stanovništva i predstavlja osnovu za procene potencijalnih izvora sredstava za finansiranje razvoja putne mreže.
Za pouzdanije procene trenda razvoja individualne motorizacije nekog područja neophodno je poznavanje čitavog niza različitih faktora razvoja, ne samo na lokalnom, već i na širem području, teritoriji države, regiona i drugo. Međutim, okolnosti u kojima se nalazila Srbija u proteklom periodu (proces tranzicije, slabljenje ekonomske moći stanovništva, porast broja nezaposlenih, neizvesnost ulaska u Evropsku uniju, efekti svetske ekonomske krize i slično) onemogućavaju pouzdanu prognozu trenda razvoja motorizacije. Imajući sve okolnosti u vidu i trend porasta u prethodnih sedam godina, realno je očekivati nastavak malog rasta stepena motorizacije.
Ukoliko se postojeći trend razvoja zadrži i u narednom periodu, za planski horizont se može očekivati stepen motorizacije prikazan u narednoj tabeli. Podaci su za grad Požarevac i opštinu Veliko Gradište koji se nalaze u neposrednoj blizini predmetnog područja.
Tabela 3: Očekivane vrednosti stepena individualne motorizacije na teritoriji grada Požarevca i opštine Veliko Gradište
Područje
Stepen individualne motorizacije (PA/1000 stanovnika)
2010.
2015.
2020.
2022.
Opština Veliko Gradište
208,5
220,2
232,6
237,8
grad Požarevac
248,3
272,9
299,8
311,3
Cilj svakog društva je da dostigne stepen motorizacije od 1 PA po domaćinstvu (ili oko 330 PA na 1 000 stanovnika). U uslovima bržeg ekonomskog oporavka države, povećanja životnog standarda stanovništva i slično, može se očekivati veći porast stepena individualne motorizacije od prikazanog, a onda se mora računati i sa znatnim porastom kretanja putničkih automobila u lokalnim okvirima što mora da bude praćeno adekvatnim razvojem putne mreže, pre svega na lokalnom nivou.
Plan saobraćajne infrastrukture
Putna mreža
Plan razvoja putne mreže na Planskom području zasnovan je na postavkama PPRS, odnosno na planiranom dugoročnom razvoju mreže državnih puteva Srbije kao i na postavkama razvoja privrednih i drugih aktivnosti područja. Pri tome, koncept primarne putne mreže zasnovan je na povećanju saobraćajne pristupačnosti svim privrednim, turističkim, razvojnim i naseljskim centrima, čime se omogućava prohodnost područja u svim pravcima.
Prema ciljevima razvoja saobraćajnog sistema, u skladu sa prostornim razvojem celokupnog područja, kao i u skladu sa planovima eksploatacije površinskih kopova i planovima rudarskih aktivnosti, na putnoj mreži neophodno je izvršiti sledeće aktivnosti i intervencije:
izgradnju novog saobraćajnog koridora na desnoj obali Dunava od Šalinca (grad Smederevo) do Rama (opština Veliko Gradište), čime bi se povezala naselja i dobio jedinstven koridor duž desne obale Dunava, od Beograda do Negotina. U granicama područja Prostornog plana novi put ima tehničke elemente koji odgovaraju rangu DP II reda, i orijentacionu dužinu od oko 4 km. Prolazi severnim delom gradskog naselja Kostolac, pored naselja Selo Kostolac, zatim uz severnu proširenu granicu arheološkog nalazišta Viminacijum, i u nastavku uz obalu Dunava prema naselju Ram. U okviru ovog koridora, na celoj dužini, planirana je i izgradnja pešačko-biciklističke staze. Tačan položaj, provera i potvrda izvodljivosti i opravdanosti predložene trase u okviru datog šireg koridora biće utvrđeni izradom odgovarajuće planske i studijsko – tehničke dokumentacije;
izgradnju poprečne veze opštinskog puta OP-5 između Sela Kostolac i gradskog naselja Kostolac do novog puta regionalnog značaja, na desnoj obali Dunava u dužini od oko 2 km;
izgradnja novog OP od novog saobraćajnog koridora duž Dunava pored ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum do ulaza B (postojeći ulaz), u dužini od oko 2,2 km. Novi opštinski put će pratiti tok Mlave i pratiće trasu postojećeg nekategorisanog puta, a predstavljaće zajednički prilaz Arheološkom nalazištu i TE „Kostolac B”;
izmeštanje dela OP-10 zbog izgradnje industrijskog koloseka u zoni naselja Drmno (u dužini od oko 1,4 km); izgradnja alternativnog pravca približno iste dužine;
rekonstrukciju postojećeg puta između Starog Kostolca i gradskog naselja Kostolac (poprečna veza OP-5 – pored parovoda), u dužini od oko 1,7 km, čime se stvaraju uslovi za dobijanje funkcionalnog ranga opštinskog puta; izgradnjom/produženjem ovog puta u dužini od oko 0,3 km ostvaruje se veza i sa novim putem regionalnog značaja na desnoj obali Dunava;
regulaciju starog korita reke Mlave, rekonstrukcija i sanacija mostova na Mlavi, prema prioritetima i u skladu sa mogućnostima lokalne samouprave;
rekonstrukciju i rehabilitaciju postojećih OP po prioritetima, i u skladu sa ekonomskim mogućnostima lokalne zajednice i
postavljanje putno-turističke signalizacije na sve putne pravce koji vode ka Viminacijumu.
Prilikom projektovanja i izgradnje novih OP koristiti princip maksimalnog korišćenja postojećih nekategorisanih puteva sa minimizacijom novog zauzimanja poljoprivrednog, šumskog zemljišta i slično, ali sa obezbeđenjem elemenata za bezbedna kretanja korisnika.
Rekonstrukcija i rehabilitacija postojećih OP realizovaće se u postojećim koridorima, po prioritetima određenim kroz planove jedinica lokalne samouprave, i u skladu sa ekonomskim mogućnostima lokalne zajednice.
Realizacijom predloženog razvoja putne mreže, ukupna dužina državnih puteva II reda na području Prostornog plana iznosiće oko 4 km. Mreža OP će iznositi oko 9,6 km.
Ukupna kategorisana putna mreža na području Prostornog plana (DP i OP) imaće dužinu od oko 13,6 km, a gustina mreže će iznositi 5,23 km/100 km2.
Kada su u pitanju ostali objekti saobraćajne infrastrukture, vezani za razvoj drumskog saobraćaja, na teritoriji Planskog područja (izvan područja koje se ovim Prostornim planom razrađuje na nivou regulacionog rešenja) nije planirana izgradnja novih stanica za snabdevanje gorivom. Ukoliko se u narednom planskom periodu ukaže potreba za izgradnjom novih stanica za snabdevanje gorivom, mikro lokacije će biti određene kroz izradu odgovarajuće planske dokumentacije.
Izgradnja novih puteva, kao i rekonstrukcija postojećih treba da bude u skladu sa važećim zakonima, uslovima i tehničkim propisima za projektovanje van gradskih puteva predviđenog ranga (Tabela 4).
Tabela 4: Uslovi za projektovanje mreže vangradskih puteva*
Projektni elementi
Kategorija puta
Državni putevi I reda
Državni putevi II reda
Opštinski putevi
Autoputevi
Ostali državni putevi I reda
Računska brzina vmin (km/h)
>100
100 (80)
80 (60)
60 (40)
Horizontalne krivine Rmin (m)
>450
450 (420)
250 (120)
120 (45)
Podužni nagib imax (%)
5
5 (6)
6 (8)
8 (10)
Širina kolovoza (m)
2×3,75 (2×3,5) po smeru
2×3,5 (2×3,25) po smeru
2×3,25 (2×3,0) po smeru
2×2,75 po smeru
Širine ivične trake (m)
0,5-1,0
0,35
0,25-0,35
0,25 (0,20)
Širina bankine (m)
2×1,5
2×1,5
2×1,5
2x(1,00-1,25)
Širina rigole (m)
2x(0,6-1,0)
2x(0,6-1,0)
2x(0,6-1,0)
2x(0,6-1,0)
Kolovozna konstrukcija
savremene fleksibilna
savremene fleksibilna
savremene fleksibilna
savremene fleksibilna
Širina zaštitnog pojasa sa obe strane puta (m)
40
20
10
5
* Napomena: Osnovni elementi predloženi su u Zakonu o javnim putevima („Službeni glasnik RS”, br. 101/05, 123/07, 101/11, 93/12 i 104/13) i Pravilniku o uslovima koje sa aspekta bezbednosti saobraćaja moraju da ispunjavaju putni objekti i drugi elementi javnog puta („Službeni glasnik RS”, broj 50/11)
Osim izgradnje, rekonstrukcije i rehabilitacije puteva, na celoj mreži (posebno na mreži OP) treba izvršiti uspostavljanje ili zamenu dotrajale saobraćajne signalizacije.
Osim razvoja mreže puteva, planiran je i dalji razvoj i unapređenje javnog drumskog putničkog saobraćaja (prigradskog i gradskog) kroz uvođenje novih linija i prilagođavanje redova vožnje ciljnim korisnicima (školska populacija, radna populacija i slično).
Unapređenje i favorizovanje javnog prevoza putnika dugoročno može uticati na raspodelu putovanja stanovnika po vidovima saobraćaja i smanjenje upotrebe putničkih automobila, što će doprineti smanjenju negativnih efekata koje individualni drumski saobraćaj nosi sa sobom (smanjenje buke, aerozagađenja i slično). U skladu sa Zakonom o javnim putevima i pratećim podzakonskim aktima, predviđena je i izgradnja i opremanje niša na stajalištima javnog prevoza u koridorima javnih puteva. Izgradnja niša će uticati na efikasnije odvijanje javnog prevoza i povećanje bezbednosti svih učesnika u saobraćaju.
Mreža železničkih pruga
U skladu sa PPRS i razvojnim planovima „Železnice Srbije” a.d, na području Prostornog plana, u dugoročnom periodu železnica zadržava železničko zemljište i koridore svih ranije ukinutih pruga. „Železnice Srbije” a.d. nije iskazalo interes za rekonstrukciju lokalne železničke pruge Požarevac – Kostolac.
Da bi se lokalna pruga Požarevac – rasputnica Sopot Požarevački – Kostolac osposobila za saobraćaj, potrebno je uraditi njenu rekonstrukciju i modernizaciju. Iako je pruga namenjena javnom saobraćaju, njena rekonstrukcija u bližoj budućnosti zavisi od opredeljenja TE „Kostolac” i izbora varijante priključenja na mrežu železničkih pruga. Naime, u skladu sa razvojnim planovima eksploatacije uglja u kostolačkom basenu i proizvodnje električne energije, planirano je povezivanje TE „Kostolac B” na postojeću železničku mrežu. U skladu sa tim planovima urađena je prethodna studija opravdanosti sa generalnim projektom izgradnje industrijskog koloseka od TE „Kostolac B” do postojeće železničke mreže za potrebe Privrednog društva TE-KO „Kostolac”, kojom su razmatrane tri osnovne varijante mogućeg povezivanja na železničku mrežu. Varijante 1 i 2 razlikuju se samo po planiranim kolosecima u krugu TE „Kostolac”. Trasa industrijskog koloseka, u obe varijante, počinje od stanice Stig, prelazi preko blago nagnute ravnice prema Drmnu, koristeći postojeći prostor bivšeg industrijskog koloseka u dužini od oko 7 km. Nakon napuštanja lokacije bivšeg koloseka trasa je vođena paralelno sa montažnim placem, a u nastavku pored naselja Drmno, obilazeći ga sa zapadno-severozapadne strane, do TE „Kostolac B”. Varijanta 3 (varijanta most) razrađuje rešenje priključenja industrijskog koloseka od TE „Kostolac B” na postojeću železničku stanicu Kostolac, krajnju stanicu na pruzi (Požarevac) – Rasputnica Sopot Požarevački – Kostolac, koja je neelektrificirana, a zbog stanja donjeg i gornjeg stroja je zatvorena za saobraćaj. Da bi se osposobila za saobraćaj potrebno je uraditi njenu rekonstrukciju i modernizaciju, u skladu sa uslovima „Železnice Srbije” a.d, koja bi obuhvatila sanaciju donjeg stroja i malih objekata na njemu (u cilju povećanja nosivosti i poboljšanja odvodnjavanja) i zamenu kolosečne rešetke novim gornjim strojem. Trasa novoprojektovanog industrijskog koloseka odvajala bi se od petog staničnog koloseka stanice Kostolac, u nastavku bi bila vođena po trasi bivšeg uzanog koloseka širine 0,90 m, zatim kroz gradsko područje Kostolca do novog i starog korita reke Mlave za čije premošćavanje je neophodna izgradnja mosta dužine 430 m.
Prethodnom studijom opravdanosti utvrđeno je (metodom višekriterijumskog vrednovanja) da je najpovoljnija varijanta – varijanta 2, koja podrazumeva izgradnju industrijskog koloseka na potezu od Stiga do Drmna (korišćenjem dela postojeće trase). Ukupna dužina planirane industrijske pruge po varijanti 2 iznosi oko 14 km, a uključujući i sve koloseke u okviru TE „Kostolac”, oko 22 km.
Elektrifikacija nove industrijske pruge nije planirana.
Luke i pristaništa
Područje Prostornog plana ima izvanredan položaj po mogućnostima za razvoj, kako putničkog tako i teretnog rečnog saobraćaja i transporta, jer kao svoje granice ima reku Dunav na severu (deo Panevropskog koridora VII) koja je plovna na celoj svojoj dužini, a kroz područje protiče i reka Mlava koja se određenim tehnološkim rešenjima u delu toka od TE „Kostolac B” do ušća u Dunav takođe može koristiti za razvoj ovog vida saobraćaja.
Prema PPRS, na teritoriji područja Prostornog plana nije planirana izgradnja javnih luka i pristaništa od šireg, međunarodnog i državnog značaja, ali je istaknuta i potreba za unapređenje i razvoj rečnog transporta kroz izgradnju javnih luka i pristaništa od značaja za razvoj turizma i od značaja za lokalne zajednice (preko odgovarajućih prostornih planova), i to:
luke za sopstvene potrebe – luke koje bi gradila industrijska preduzeća, koje su nacionalnog značaja; i
luke za male brodove – marine, koje bi se gradile privatnim kapitalom.
U skladu sa razvojnim planovima rudarskih aktivnosti i planovima TE „Kostolac B”, kao i u skladu sa planovima aktiviranja i valorizacije turističkih potencijala Viminacijuma, u bliskom okruženju planskog područja, a od uticaja za Prostorni plan, planirana je izgradnja sledećih objekata rečnog transporta:
robno pristanište za sopstvene potrebe TE-KO „Kostolac” na dunavskom kanalu u Kostolcu i privremeno pretovarno mesto za potrebe JP EPS (projekat vetroelektrane) na ušću Mlave u Dunav; i
putničko pristanište na Dunavu, na udaljenosti od oko 1 km nizvodno od ušća Mlave u Dunav, a u neposrednoj blizini arheološkog lokaliteta Viminacijum, ili putničko pristanište na Dunavu, u neposrednoj blizini postojećeg sportsko-turističkog aerodroma (rekonstrukcija, rehabilitacija i osavremenjavanje postojećeg pristaništa).
Većina predloženih lokacija za izgradnju novih i osavremenjavanje postojećih putničkih pristaništa i marina je opslužena postojećim ili planiranim javnim putevima. Kada su u pitanju robna pristaništa, imajući u vidu da su ona namenjena pre svega za dopremu i otpremu robe za potrebe termoelektrana, povezanost pristanišnih kapaciteta i objekata termoelektrane biće ostvarena izgradnjom internih saobraćajnica.
Naglašava se obaveza da je pre izgradnje pristaništa i marina neophodno ishodovati projektne uslove nadležnih institucija, kao i da je za izdavanje građevinske dozvole za izgradnju luka, pristaništa i privremenih pretovarnih mesta neophodna saglasnost ministarstva nadležnog za poslove saobraćaja i Agencije za upravljanje lukama.
Biciklistički saobraćaj
U okviru planiranog saobraćajnog koridora koji se prostire uz desnu obalu Dunava, od granice sa opštinom Smederevo prema Ramu u opštini Veliko Gradište, predviđena je izgradnja pešačko – biciklističke staze u cilju favorizovanja izletničkog, rekreativnog i turističkog saobraćaja.
Izgradnjom ove staze do Rama ostvariće se veza sa osnovnom trasom trans-evropske biciklističke rute (EUROVELO 6) koja se pruža levom obalom Dunava do Stare Palanke, skelom prelazi do Rama, a u nastavku ruta se pruža desnom obalom Dunava prema Crnom moru. Lokalitet Viminacijum uvršćen je u biciklističku rutu Atlantik – Crno more kao punkt D210.
Dugoročno, pored izgradnje biciklističkih staza na području grada Požarevca i gradskog naselja Kostolac (za koga je predviđena razrada kroz odgovarajuću plansku i urbanističku dokumentaciju), predviđa se razvoj biciklističkog saobraćaja izgradnjom staza koje će povezivati gradsko područje Požarevca sa planiranom stazom na desnoj obali Dunava.
Takođe, u profilu nove opštinske saobraćajnice duž reke Mlave predviđena je izgradnja biciklističke staze.
Vazdušni saobraćaj
Postojeći sportsko-turistički aerodrom, lociran između Kostolačkog rukavca i desne obale Dunava, prema važećoj planskoj dokumentaciji, zadržava se na postojećoj lokaciji i sa postojećom funkcijom. U narednom planskom periodu, u skladu sa opštim razvojem i mogućnostima, potrebno je izvršiti rehabilitaciju poletno – sletne staze i osavremenjavanje tehničkih uređaja i opreme. Pri planiranju i izgradnji objekata u njegovoj blizini obavezno poštovati relevantne propise (zakonsku i podzakonsku regulativu o vazdušnom saobraćaju) koji se odnose na obezbeđenje uslova za odvijanje nesmetanog i bezbednog vazdušnog saobraćaja. U tom smislu, instalacije i uređaji koji se nalaze ili nameravaju da se grade na području ili izvan područja aerodroma i litilišta, a koji su prepreka ili usled emisije ili refleksije radio – zračenja mogu da utiču na bezbednost vazdušnog saobraćaja (silosi, antenski stubovi, dimnjaci, tornjevi, dalekovodi, vetroparkovi itd) i čija visina prelazi 20 m, a nalaze se izvan naseljenih mesta, mogu da se postave tek kad se pribavi potvrda Direktorata civilnog vazduhoplovstva Republike Srbije da se njima ne utiče na održavanje prihvatljivog nivoa bezbednosti vazdušnog saobraćaja.
Uticaj posebne namene na saobraćaj
Posebna namena, odnosno arheološko nalazište Viminacijum indukuje novi saobraćaj u ovu zonu. Zbog očekivanog porasta nivoa saobraćaja, kako drumskog, tako i vodnog, predložena je izgradnja novog OP od novog saobraćajnog koridora duž Dunava pored ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum do ulaza B (postojeći ulaz) u dužini od oko 2,2 km. Novi OP će pratiti tok reke Mlave i pružaće se trasom postojećeg nekategorisanog puta. Takođe, u profilu nove opštinske saobraćajnice duž reke Mlave predviđena je izgradnja biciklističke staze.
3.6.2. Korišćenje, uređenje i zaštita voda
Preliminarno plansko rešenje (za planski i postplanski period)
Generalni koncept
Razvoj hidrotehničkih sistema na području Prostornog plana usklađen je sa strategijom PPRS i VOS, prema kojoj se na jedinstvenom vodoprivrednom prostoru Srbije razvijaju dve klase sistema, i to: (a) regionalni sistemi za snabdevanje vodom naselja; (b) rečni sistemi – u okviru kojih se realizuju objekti i mere za integralno korišćenje, uređenje i zaštitu voda.
U skladu sa tom činjenicom na razmatranom području su već oformljeni sledeći podsistemi u okviru pomenute dve klase sistema:
1) požarevački vodovodni podsistem, u okviru Moravsko -mlavskog regionalnog sistema za obezbeđivanje vodom naselja. Osnovna konfiguracija Požarevačkog vodovodnog sistema je već realizovana, te su dalje aktivnosti – proširenje obuhvata vodovodnog sistema na nova naselja i izvorišta – koncepcijski potpuno determinisane i usklađene sa strateškom koncepcijom razvoja Moravsko – mlavskog regionalnog sistema.
2) u okviru Rečnog sistema tok Dunava potpuno je definisana i realizovana konfiguracija sistema korišćenja voda, uređenja korita i priobalja na čitavom merodavnom potezu Dunava: od Smedereva (ušće Jezave), do Velikog Gradišta (ušće Peka). Taj zaštitni sistem, koga čine nasipi dimenzionisani za zaštitu od povodnja Dunava verovatnoće 1% (u uslovima nepovoljne koincidencije sa povodnjem Velike Morave) i sistemi zaštite priobalja, u budućnosti će se samo obnavljati i dopunjavati, kako bi se ostvarivali zahtevani kriterijumi zaštite. Ta deonica rečnog sistema Dunava dopunjavaće se objektima za zaštitu kvaliteta voda PPOV u Kostolcu, ali i u merodavnom širem okruženju (PPOV Smederevo, PPOV Železara Smederevo).
Snabdevanje vodom
U zoni uticaja površinskih kopova i njihovih pratećih sistema za odvodnjavanje došlo je do poremećaja režima površinskih voda. Ti poremećaji u nizu seoskih naselja sve više otežavaju ili potpuno onemogućavaju individualno snabdevanje vodom, sa tendencijom pogoršanja. Moguće rešenje je istovremeno delovanje u dva pravca:
1) dalji razvoj Požarevačkog vodovoda i njegovo prerastanje u Požarevački podsistem, u okviru Moravsko-mlavskog regionalnog sistema za snabdevanje vodom naselja;
2) realizacija i uredno održavanje i kontrola lokalnih vodovoda za seoska naselja, tamo gde se mogu obezbediti lokalna izvorišta dobrog kvaliteta (van područja Prostornog plana).
Požarevački vodovodni sistem, koji sada snabdeva Požarevac i Kostolac, kao i sela Ćirikovac, Klenovik, Petka, selo Kostolac i Drmno, i dalje će se naslanjati na sledeća izvorišta: Ključ, u moravskom aluvionu, neposredno uzvodno od Ljubičevskog mosta, ukupnog računskog kvaliteta oko 300 l/s, u kome su već uspostavljeni propisani režimi zaštite na oko 40 ha, iz koga se voda ne mora prečišćavati, već se nakon hlorisanja odmah upućuje u sistem potisnim cevovodom 500 mm; – „Lovac”, u aluvionu Dunava okvirnog kapaciteta oko 100 l/s; – Meminac, koje se sada ne koristi, ali koga i dalje treba štititi kao potencijalno izvorište, jer je moguća njegova revitalizacija, a nalazi se na pogodnom mestu u sistemu Požarevačkog vodovoda; – izvorište Petka, koje je sada ugroženo radovima, ali koje i dalje treba štititi, kao potencijalno važno izvorište; – Zabela, sada nezavisno izvorište kapaciteta oko 30 l/s, koje će se vremenom uključiti u objedinjeni sistem Požarevačkog vodovoda; – izvorište Jagodice, na gornjem Kostolačkom ostrvu, u branjenom delu Ostrva, u branjenom delu iza dunavskog nasipa, naspram Stojkove ade. To novo izvorište je planirano sa 20 bunara (deset za I fazu do 2020. godine i deset za II fazu).
Kao savremen podsistem Moravsko-mlavskog regionalnog sistema, Požarevački vodovod mora obnovom mreže da svede gubitke u sistemu na manje od 20% i da specifičnu potrošnju dovede u granice koje su sada u savremenim sistemima manje od oko 250 l/korisniku/dan. Očekuje se da bi u tom vremenskom preseku zahtev konzuma u danu maksimalne potrošnje bio ne veći od 560 l/s.
Kanalisanja naselja i kvalitet voda
U narednom periodu bi težište razvoja kanalizacionih sistema predstavljalo obezbeđenje razvoja i izgradnje sistema za odvođenje sanitarnih i atmosferskih otpadnih voda, uz izgradnju uređaja za prečišćavanje otpadnih voda: realizacija PPOV Kostolac na planiranom mestu, kraj kanala za odvođenje tople vode iz TE; pojedinačna domaćinstva koja zbog svog položaja ne mogu da se priključe na kanalizacione sisteme obavezna su da problem otpadnih voda reše propisnim vododrživim septičkim jamama, uz obavezu da se organizovano, bez poziva vlasnika, reši problem njihovog pražnjenja i odnošenja do PPOV; princip striktne separacije kanalizacija ne sme se narušavati ni na nivou domaćinstava, tako da je zabranjeno povezivanje odvodnika kišnih voda (oluka) na kanalizaciju za otpadne vode, ili spajanje kućnih odvoda sa kišnom kanalizacijom.
Voda za tehnološke potrebe
Način snabdevanja vodom tehnoloških korisnika (termoelektrana i industrije) propisan je u PPRS: za te potrebe voda se zahvata iz rečnih sistema i za tu svrhu se ne mogu koristiti akviferi vode koja imaju karakter izvorišta za snabdevanje naselja. Način obezbeđenja vode za snabdevanje termoenergetike je uspešno rešen na postojećim termoelektranama – dovođenjem vode iz glavnog toka Dunava jednim, a odvođenje zagrejane vode drugim, posebnim koritom. Taj način snabdevanja vodom se zadržava i pri proširenju termoenergetskih kapaciteta.
Hidroenergetsko korišćenje voda
Uslovi hidroenergetskog korišćenja Dunava su potpuno determinisani Konvencijom o eksploataciji sistema po režimu „69,5 i više”, koji predviđa mogućnost podizanja uspora na ušću Nere do kote 70,40 mnm. Taj nivo je, okvirno merodavan i za potez Dunava nizvodno od ušća Velike Morave. Razmatrana promena tog kriterijuma, sa povišenjem mogućeg kratkotrajnog podizanja nivoa na 70,90 mnm u ekstremnim uslovima korišćenja, ne može se dozvoliti, jer bi to dovodilo zaštitne sisteme priobalja u nepovoljne uslove eksploatacije.
Zaštita od voda
Konfiguracija sistema zaštite od voda je potpuno determinisana i realizovana i potrebni su radovi na tekućem i investicionom održavanju, kao i na dopuni sistema – ukoliko dođe do pogoršanja režima velikih voda. Nasipi Dunava su dimenzionisani za povodanj verovatnoće 1% (stogodišnja velika voda) i nepovoljnu koincidenciju takvih povodanja na Dunavu i Velikoj Moravi. Zaštitna visina nasipa je realizovana u opsegu 1,2-1,7 m. Pošto je na Dunavu analiza računskih velikih voda rađena još u vreme građenja HE „Đerdap 1”, neophodno je izvršiti preispitivanje računskih velikih voda na bazi novih hidroloških podataka, kao i na bazi nove morfologije (poprečnih profila korita), nakon dosadašnjih procesa zasipanja akumulacije. Sa inoviranim podacima o računskoj velikoj vodi 1%, i sa novom morfologijom, izvršiti ponovnu hidrauličku proveru pouzdanosti nasipa, sa rezervnom visinom od nivoa vode do krune, ne manjom od 1,5 m. Uraditi projekat neophodne rekonstrukcije nasipa i rekonstruisati deonice na kojima je najveći rizik od proboja u uslovima povodnja 1% (zone sa nedovoljnom zaštitnom visinom).
Isti kriterijum (povodanj 1% i zaštitna visina do krune nasipa 1,5 m) treba održavati tokom vremena i na donjem toku Velike Morave.
Zaštita priobalja od velikih voda Mlave treba da ima isti stepen pouzdanosti (1%), kako se ne bi ugrozili površinski kopovi. Korišćenjem jalovine kao građevinskog materijala mogu se oko kopova realizovati manji dodatni nasipi, kako bi se kopovi lokalno branili od povodanja verovatnoće 0,2%. U slučaju realizacije nove termoelektrane, u skladu sa kriterijumima iz PPRS na njenoj najužoj lokaciji treba ostvariti zaštitu od velike vode 0,1%, kako ne bi bila havarisana u slučaju ekstremnih povodanja te verovatnoće javljanja.
Zaštita od unutrašnjih voda priobalja se ostvaruje po već usvojenim kriterijumima za zaštitu od uspora HE „Đerdap 1”: – zaštita poljoprivrednih površina: zaleganje podzemnih voda, trajanja 1% ne sme da bude manje (pliće) od 0,8-1 m od površine terena; – zaštita naselja: zaleganje podzemnih voda trajanja 1% na dubini ne manjoj od 3 m od površine terena za veća naselja, odnosno 2 m za seoska naselja. Zaštitni sistem kraj Dunava je realizovan sistemima drenažnih kanala, dopunjenih sa samoizlivnim bunarima, i/ili bunarima sa pumpnim agregatima. Sistem treba samo održavati (izmuljivanje kanala, obnova samoizlivnih bunara) i dopunjavati, kako bi davao planirane efekte. Duž nasipa kojima će se formirati uspor za HE „Ljubičevo”, zaštita priobalja će se ostvarivati magistralnim drenažnim kanalom vođenim paralelno sa nožicom nasipa, koji će se gravitacijom izlivati u donju vodu hidroelektrane.
3.6.3. Energetska infrastruktura
Elektroenergetska infrastruktura
Na području Prostornog plana nalaze se sledeći potrošači u pojedinim tipičnim celinama:
Selo Kostolac 900 stanovnika, 260 domaćinstava;
naselje Drmno 920 stanovnika, 260 domaćinstava;
kompleks TE „Kostolac”;
arheološko nalazište Viminacijum;
poljoprivredno zemljište;
prostor za rekreaciju i turizam.
Planirana površna snaga po planiranim sadržajima:
selo (stari) Kostolac 1.500 kW;
naselje Drmno 1.500 kW;
kompleks TE „Kostolac” u nadležnosti TE;
arheološko naselje Viminacijum 1.100 kW;
prostor za rekreaciju i turizam 600 kW.
Napajanje električnom energijom
Postojeći i planirani sadržaji koji su u obuhvatu Prostornog plana u dugoročnom periodu napajaće se električnom energijom iz transformatorske stanice 35/10 kV „Kostolac 1” locirane u Kostolcu (grad). Napajanje po ovom konačnom rešenju će se vršiti kablovima 10 kV ili vazdušnim vodovima 10 kV.
Kablovski (vazdušni vod) napajaće Kostolac selo i naselje Drmno.
Poseban vod 10 kV napajaće arheološko nalazište Viminacijum.
Ostali potrošači napajaće se po potrebi iz prvo planiranih trafostanica 10/0,4 kV.
Potrošači u okviru TE „Kostolac” napajaju se iz sopstvenih izvora.
U prvoj fazi realizacije plana arheološko nalazište nastaviće sa napajanjem iz postojeće TS35/10 kV koju je za potrebe nalazišta obezbedila TE „Kostolac B” u samom kompleksu, a preko svoje TS10/04 kV.
Dalekovodi
Vodovi za prenos električne energije koji prelaze preko područja Prostornog plana
Dalekovod 400 kV broj 453 RP Drmno – TS Pančevo 2 (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 400 kV broj 401/1 Beograd 8 – RP Drmno (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 400 kV broj 401/2 RP Drmno – HE Đerdap 1 (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1160 RP Drmno – TS Rudnik 2 (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1159 RP Drmno – TE Kostolac A (postojeći u nadležnosti JP EMS);
Dalekovod 110 kV broj 1128/2 TS Rudnik 1 – TS Rudnik 2 (planirani u nadležnosti TE – KO Kostolac);
Dalekovodi 35 kV su razgranati po celom kopu.
Osnovna planska rešenja
Za potrebe potrošnje električne energije i na osnovu približnog ocenjivanja vršne jednovremene snage za Prostorni plan potrebno je graditi novu i rekonstruisati elektroenergetsku mrežu i to :
izgraditi vod 10 kV od trafostanice 35/10 kV Kostolac 1 do lokaliteta Viminacijum i rekreativne zone i vod 10 kV od 10 kV voda Selo Kostolac – Drmno do lokaliteta Viminacijum radi sigurnosti napajanja, to jest dvostranog napajanja;
izgraditi potreban broj trafostanica 10/0,4 kV i niskonaponsku mrežu 1 kV na prostoru Viminacijuma, u skladu sa regulacionim rešenjem iz ovog prostornog plana;
izgraditi jednu transformatorsku stanicu 10/0,4 kV 1h630(1000) kVA i niskonaponsku mrežu 1 kV na prostoru sporta i rekreacije. Lokacije trafostanica su orijentacione a precizne lokacije i trase 10 kV dalekovoda će se odrediti projektom;
izgraditi mrežu za javno osvetljenje rekreativne zone. Javno osvetljenje na prostoru izvan arheološkog nalazišta izvodi se prema planskim postavkama i pravilima važećih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca;
izgraditi mrežu za javno osvetljenje za lokalitet Viminacijum u skladu sa regulacionim rešenjem iz ovog prostornog plana.
U naselju Selo Kostolac i naselju Drmno za sada nije potrebno graditi nove elektroenergetske objekte 10 kV i 1 kV već je potrebno samo vršiti rekonstrukciju postojećih i dovesti ih do nivoa da mogu podmiriti potrebe korisnika.
Ukoliko se ukaže potreba za novim potrošačima (mala privreda i ostalo), onda će se na osnovu tih potreba graditi novi elektroenergetski objekti. Selo Kostolac ima izgrađenih TS 110/0,4 kV četiri, a Drmno pet.
Ostali korisnici kao što su termoelektrane i njihovi prateći sadržaji na svom kompleksu gradiće elektroenergetske objekte prema potrebama.
Električna energija na kopovima termoelektrane je u nadležnosti termoelektrana.
Gasovodna infrastruktura
Koncepcija razvoja gasovodne infrastrukture, s obzirom da razvojnim planovima i uslovima nadležnog preduzeća nisu precizirani konkretni zahtevi, na prostoru izvan područja arheološkog nalazišta baziraće se na planskim postavkama važećih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca.
Prema PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca na području grada Požarevca planiraju se koridori razvodnih gasovoda, maksimalnog pritiska 50 bara (deonice razvodnog gasovoda 08-05 i to: glavni razvodni čvorovi (u daljem tekstu: GRČ) Osipaonica – glavna – merno regulaciona stanica (u daljem tekstu: GMRS) Osipaonica – GRČ Požarevac – GMRS Požarevac, prečnika 323,9 mm; GMRS Požarevac – Ostrovo i deonica gasovoda za Petrovac na Mlavi i Kučevo) i koridori distributivnih gasovoda srednjeg pritiska GM 08-05, maksimalno 16 bara i gasni objekti (GRČ Požarevac i GMRS Požarevac i merna regulaciona stanica (u daljem tekstu: MRS). Distributivni gasovod se grana u tri pravca:
severni – planirane su dve MRS, iz kojih bi se preko distributivne gasovodne mreže niskog pritiska do 4 bara, snabdevali potrošači u naseljima u zapadnom i severnom delu područja grada Požarevca;
južni – planira se snabdevanje potrošača u industrijskoj zoni, kao i dve MRS, iz kojih bi se preko distributivne gasovodne mreže niskog pritiska do 4 bara, snabdevali potrošači u južnom delu gradskog područja Požarevca i naseljima u južnom delu područja grada Požarevca i
istočni – planirano je pet MRS, sa dve će se snabdevati potrošači u severnom i istočnom delu gradskog naselja Požarevca, a sa ostale tri potrošači u istočnom delu područja grada Požarevca.
Iz gasnog ležišta Ostrovo za potrebe Železare Smederevo predviđa se izgradnja razvodnog gasovoda Ostrovo – Smederevo, a za supstituciju mazuta i podršku vatre u TE „Kostolac A i B” gradnja razvodnog gasovoda Ostrovo – TE „Kostolac A i B”.
Postoji mogućnost izgradnje podzemnog skladišta gasa na lokaciji u blizini polja „Ostrovo” što će zahtevati dodatna istraživanja vezana za izbor lokacije, mogući kapacitet i uslove proizvodnje.
Toplifikacijska infrastruktura
Koncepcija razvoja toplifikacijske infrastrukture, s obzirom da razvojnim planovima i uslovima nadležnog preduzeća nisu precizirani konkretni zahtevi, a ni dostavljena postojeća topifikacijska mreža, na prostoru izvan područja arheološkog nalazišta će se bazirati na planskim postavkama važećih PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca.
3.6.4. Telekomunikacijska infrastruktura
Planiran broj telefona prema sadržajima u planskom području:
Selo Kostolac 390 telefona;
naselje Drmno 390 telefona;
kompleks TE „Kostolac” – pretplatnici koriste elektroenergetske vodove za prenos signala;
arheološko nalazište Viminacijum 100 telefona;
rekreacija i turizam 100 telefona.
Osnovna planska rešenja
Na osnovu planiranog broja telefonskih pretplatnika određeni su i kapaciteti komutacionih čvorišta u Prostornom planu.
Danas se uveliko vrši decentralizacija telekomunikacione mreže (postojeće) a gradnja se vrši prema novim uslovima.
Cilj je da svako mesto koje ima preko 200 telefonskih pretplatnika ugradi jedan multiservisni čvor (u daljem tekstu: MSAN) koji će se spojiti sa nadređenom centralom u Požarevcu optičkim kablom. Pristupna mreža izvešće se bakarnim kablovima duž pojedinih saobraćajnica, a privodna mreža izvešće se bakarnim kablovima do centralnog odnosno spoljašnjeg izvoda na objektu. Kod korisnika koji zahtevaju brži protok signala koriste se optički kabl u pristupnoj i privodnoj mreži.
Na osnovu navedenog planira se:
izgradnja optičkog kabla od automatske telefonske centrale Kostolac do MSAN;
izgradnja MSAN u Selu Kostolac, Drmnu, Viminacijumu, na prostoru sporta i rekreacije;
izgradnja pristupne i privodne mreže bakarnim i optičkim kablovima;
lokacije MSAN-a i trasa privodne i pristupne mreže su orijentacione i odrediće se projektom.
Mobilna telefonija
Postoje tri operatera mobilne telefonije Telenor d.o.o, „Telekom Srbije” a.d i Vip mobile d.o.o. Očekuje se uvođenje novih operatera.
Na prostoru su izgrađene bazne stanice koje pokrivaju signalima ovaj prostor. Planira se izgradnja prateće infrastrukture i postavljanje baznih stanica radio-telefonskog sistema TETRA neophodnog za rad službi bezbednosti.
Poštanski saobraćaj
Korisnici ovih usluga koriste objekte poštanskog saobraćaja.
Isturena odeljenja pošte su locirana u Selu Kostolac i naselju Drmno.
Ako se ukaže potreba može se predvideti jedno odeljenje pošte koje će opsluživati Viminacijum i rekreacionu zonu.
Radio i televizija
Plansko područje je pokriveno signalom Javnog servisa – Radio televizije Srbije. Jačina signala je zadovoljavajuća.
3.6.5. Ostala komunalna infrastruktura
Groblja
Osnovno koncepcijsko opredeljenje jeste plansko lociranje grobalja (prevashodno za naselje Selo Kostolac) i utvrđivanje nadležnosti Javnog komunalnog preduzeća „Komunalne službe” Požarevac nad ovim seoskim grobljima. Vremenom, groblja zahtevaju proširenje, koje na postojećim lokacijama nije moguće ostvariti bez ozbiljnih investicija, pa je neophodno planski predvideti otvaranje novih lokacija, u skladu sa postojećom planskom i projektnom dokumentacijom i uslovima nadležnih preduzeća.
Pored toga, neophodno je urediti i komunalno opremiti seoska groblja vodovodnom i kišnom kanalizacijom i formirati uprave groblja u svakoj mesnoj zajednici. Širenje postojećih ili izgradnja novih groblja na drugim lokacijama usmeravaće se na osnovu odgovarajućeg urbanističkog plana, kako bi se obezbedilo njihovo funkcionisanje, uređenje i održavanje u skladu sa pravilima za ovu vrstu komunalnih objekata.
3.7. NAMENA PROSTORA I BILANS POVRŠINA POSEBNE NAMENE
U skladu sa specifičnostima ovog prostornog plana, odnosno okolnostima da je njegov ukupan obuhvat u celosti pokriven PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i da su njima u celosti analitički pokrivene i planski definisane granice prostornih celina i podcelina, kao i upotreba i namena prostora, to se ovim prostornim planom sve navedeno zadržava kao stečena planska obaveza i ne menja se.
U skladu sa ovim principom u grafičkom delu ovog prostornog plana na tematskoj karti 1: Koncepcija razvoja posebne namene prikazane su sledeće namene:
1) posebna namena definisana ovim prostornim planom:
arheološko nalazište Viminacijum ;
zaštićena okolina arheološkog nalazišta Viminacijum.
2) druge posebne i ostale namene definisane PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca:
– termoenergetski kompleks, Kompleks TE „Kostolac B”;
– zone rudarskih aktivnosti, okvirna granica potencijalnih lignitskih ležišta, rekultivisana površina, konačna kontura kopa „Drmno”, zona potencijalnih rudarskih aktivnosti, kontura aktivnog kopa, perspektivni prostor nafte i gasa;
– infrastruktura – hidrotehnička i energetska (postojeća i planirana), postojeći vodovod, distributivni vodovod, rezervoar, fekalna kanalizacija, crpna stanica, postojeći dalekovod 400 kV, postojeći dalekovod 110 kV, planirani dalekovod 110 kV, postojeći dalekovod 35 kV, razvodno postrojenje 400 kV, postojeća trafostanica 110/35 kV, planirana trafostanica 110/35 kV, postojeća trafostanica 35/6 kV, planirani gasovod (do 50 bara), GMRS;
– infrastruktura – telekomunikacije, postojeći optički kabl, radio – veze – mobilna telefonija, bazna stanica – postojeća, postojeća komutacija (ATC), planirani multiservisni čvor;
– saobraćaj, međunarodni plovni put – Panevropski koridor VII (reka Dunav), državni put II reda – planirani, opštinski put – postojeći, opštinski put – planirani, opštinski put – izmeštena trasa, glavna naseljska saobraćajnica, koridor planirane industrijske pruge;
– ostale namene, šuma, voćnjak, potencijalni prostor za istraživačke i turističke aktivnosti Viminacijum, proizvodnja biomase, poljoprivredna površina, naselja i ostale izgrađene površine (mešovito stanovanje, poslovanje, površine javne namene – osnovna škola, ambulanta, organi uprave, dom kulture igralište, sportski tereni, crkva) groblje, reka, kanal – postojeći, planirani kanal, reka i tokovi.
U skladu s tim principom, izvršena je dalja podela samog planskog područja obuhvaćenog ovim prostornim planom posebne namene (arheološko nalazište i uže okruženje arheološkog nalazišta) obuhvaćenog ovim prostornim planom na dve podceline u prostornom smislu, i to:
celina utvrđenog arheološkog nalazišta (Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište) i
celina prostora rezervisanog za arheološka istraživanja i turističke sadržaje.
Površinu posebne namene koja je predmet ovog prostornog plana predstavlja prostor arheološkog nalazišta Viminacijum u KO Selo Kostolac na površini od 385 ha, i svrstano je u kulturna dobra od izuzetnog značaja. Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište i uslovima nadležnog zavoda, prostor posebne namene nije podeljen na niže kategorije. Prostor posebne namene namenjen je istraživanju, konzervaciji, edukaciji i prezentaciji.
Zaštićena okolina arheološkog nalazišta se prostire na 207 ha i obuhvata neposrednu okolinu zaštićenog dobra u okviru koje se nalazi i kompleks TE „Kostolac B”.
Prostor rezervisan za dalja istraživanja i korišćenje u svrhe turizma, sporta i rekreacije koji se nalazi severno od arheološkog nalazišta i prostire se sve do Dunava obuhvata 322 ha.
4. PRAVILA UPOTREBE ZEMLjIŠTA, PRAVILA UREĐENjA I GRAĐENjA
S obzirom da je plansko područje obuhvaćeno ovim prostornim planom u celini deo planskih područja dva važeća plana: PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, sva planska rešenja koja se odnose na prostor van arheološkog nalazišta se preuzimaju kao stečena obaveza i realizuju se prema pravilima upotrebe zemljišta, pravila uređenja i pravila građenja iz dva pomenuta prostorna plana. U ovom prostornom planu ona su dopunjena prema uslovima dobijenim u postupku izrade ovog prostornog plana i ove detaljnije razrađeni se prvenstveno odnose na objekte saobraćajne i druge tehničke komunalne infrastrukture i daju se u okviru poglavlja 4. ovog prostornog plana.
Za područje arheološkog nalazišta „Viminacijum”, kao kulturnog dobra od izuzetnog značaja, pravila uređenja, građenja i korišćenja prostora i sva druga posebna pravila prema utvrđenom režimu zaštite kulturnih dobara, a prema Odluci o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište, definisana su u regulacionom rešenju za zonu arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu. Obuhvat i granice regulacionog rešenja definisani su u delu ovog prostornog plana Regulaciono rešenje za nalazište Viminacijum.
4.1. PRAVILA UREĐENjA I ORGANIZACIJE ZEMLjIŠTA
4.1.1. Celine i zone posebne namene određene planskim dokumentom
Pravila uređenja i organizacije zemljišta prema celinama i zonama posebne namene arheološkog nalazišta definisana su u regulacionom rešenju za zonu arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu.
Pravila uređena i organizacije zemljišta prema celinama i zonama posebne namene izvan obuhvata arheološkog nalazišta definisana su u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i primenjuju se kao stečena obaveza pri realizaciji planskih rešenja.
4.1.2. Urbanistički i drugi uslovi za uređenje i izgradnju površina i objekata posebne i druge javne namene i mreže saobraćajne i druge infrastrukture
Urbanistički i drugi uslovi za uređenje i izgradnju površina i objekata posebne i druge javne namene i mreže saobraćajne i druge infrastrukture izvan obuhvata arheološkog nalazišta definisana su u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i primenjuju se kao stečena obaveza pri realizaciji planskih rešenja, a za zonu posebne namene arheološkog nalazišta definisana su u regulacionom rešenju za zonu arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu.
Napominje se da su ovi uslovi i pravila detaljnije razrađeni prema uslovima dobijenim u postupku izrade ovog prostornog plana i ove dopune se prvenstveno odnose na objekte saobraćajne i druge tehničke komunalne infrastrukture i daju se u nastavku:
Opšta pravila uređenja i izgradnje koridora infrastrukturnih sistema
Saobraćajnice
Prostornim planom su definisana osnovna pravila građenja, rekonstrukcije i zaštite saobraćajne infrastrukture koja se neposredno primenjuju prilikom njegovog sprovođenja. Specifična pravila i uslovi definišu se detaljnijom planskom razradom na osnovu konkretnih uslova na terenu, a moraju biti u graničnim vrednostima propisanim pravilima i uslovima ovog prostornog plana.
Podela puteva
Putnu mrežu čini sistem objekata sa različitim funkcijama za kretanje i mirovanje učesnika u saobraćaju. Pored toga, u pojasu regulacije javnog puta se postavljaju vodovi podzemne i nadzemne infrastrukture i obezbeđuju površine za ozelenjavanje.
U koridorima saobraćajnica, pravila i uslovi izgradnje se definišu u zavisnosti od funkcionalnog ranga javnog puta i prostornih mogućnosti.
Na osnovu Zakona o javnim putevima, mrežu puteva nekog prostora čine javni i nekategorisani putevi (administrativna kategorizacija).
Svi putevi utvrđeni Prostornim planom su javni putevi i moraju se projektovati po propisima, normativima i standardima za javne puteve. Procedure izrade i usvajanja projekata, kao i samo građenje saobraćajne infrastrukture, mora se sprovoditi u svemu prema važećoj zakonskoj regulativi. Procedure i aktivnosti na projektovanju i građenju saobraćajne infrastrukture, instalacija tehničke infrastrukture i regulacija vodotoka, moraju se objedinjavati.
Širina pojasa regulacije i širina zaštitnog pojasa puta
Pojas regulacije je prostor definisan granicom građenja javnog puta, unutar koga se izvode građevinski zahvati prilikom izgradnje, rekonstrukcije ili održavanja javnog puta. Prostornim planom utvrđuje se orijentaciona širina pojasa regulacije za:
DP I reda širine oko 25 m;
DP II reda širine oko 20 m; i
DP širine oko 10 m.
Na osnovu Zakona o javnim putevima (čl. 29. i 30) za trase postojećih i planiranih javnih puteva, utvrđeni su:
zaštitni pojas puta – prostor obostrano od ivice zemljišnog pojasa puta širine 20 m za DP I reda (za autoput 40 m), 10 m za državni put II reda, 5 m za opštinski put; i
pojas kontrolisane izgradnje – pruža se od granice užeg – neposrednog zaštitnog pojasa u širini od 40 m za autoput, 20 m za ostale državne puteve I reda, 10 m za DP II reda i 5 m za javni OP.
U zaštitnom pojasu javnog puta, zabranjena je izgradnja građevinskih ili drugih objekata, kao i postavljanje postrojenja, uređaja i instalacija, osim izgradnje saobraćajnih površina pratećih sadržaja javnog puta, kao i postrojenja, uređaja i instalacija koji služe potrebama javnog puta i saobraćaja na javnom putu. U ovom zaštitnom pojasu dozvoljena je izgradnja, odnosno postavljanje vodovoda, kanalizacije, toplovoda, železničke pruge i sl, kao i postavljanje telekomunikacionih i elektro vodova, instalacija, postrojenja i sl, po prethodno pribavljenoj saglasnosti upravljača javnog puta koja sadrži saobraćajno-tehničke uslove.
U pojasu kontrolisane izgradnje zabranjeno je otvaranje rudnika, kamenoloma i deponija otpada i smeća.
Pravila uređenja pojasa regulacije javnih puteva
Javni putevi se moraju graditi tako da imaju najmanje dve saobraćajne i dve ivične trake ili ivičnjake u ravni kolovoza, a ulica trotoar i umesto ivičnih traka – ivičnjake. Širina i broj kolovoznih traka definisane su kategorijom puta.
Kroz projekte putnih objekata (mostovi, nadvožnjaci, podvožnjaci, vijadukti, tuneli, propusti, itd), obavezno je predvideti i ekodukte, zavisno od terenskih uslova, nadzemne ili podzemne prelaze, odnosno prolaze, kako bi se izbeglo stvaranje ekoloških barijera.
Širina kolovoza na državnim putevima I reda van naselja je minimalno 7,7 m (uključujući ivične trake od 2h0,35 m), odnosno 7 m sa izdignutim ili spuštenim ivičnjacima.
Širina kolovoza na planiranim državnim putevima II reda je minimalno 7,1 m (uključujući ivične trake od 2h0,30 m), odnosno 6,5 m sa izdignutim ivičnjacima.
Na državnim putevima koji prolaze kroz naseljena mesta obavezna je izgradnja obostranih trotoara minimalne širine 1,5 m.
Minimalna širina kolovoza opštinskih javnih puteva je 5,9 m (vozne trake 2h2,75 m i ivične trake 2h0,2 m).
Prilikom rekonstrukcije DP, potrebno je smanjiti broj raskrsnica ili priključaka OP ili nekategorisanih puteva na DP, na najmanji mogući broj, a u cilju povećanja kapaciteta i povećanja nivoa bezbednosti saobraćaja na DP.
Saobraćajni priključci na DP utvrđuju se na osnovu uslova i saglasnosti upravljača DP.
U zaštitnom pojasu sa direktnim pristupom na DP, dozvoljeno je graditi stanice za snabdevanje motornih vozila gorivom, autoservise, objekte za privremeni smeštaj onesposobljenih vozila, autobaze za pružanje pomoći i informacija učesnicima u saobraćaju, a sve to na osnovu planskog dokumenta za navedene tipove objekata.
Priključivanje prilaznog na javni put vrši se prvenstveno njegovim povezivanjem sa drugim prilaznim ili nekategorisanim putem koji je već priključen na javni put, a na područjima na kojima ovo nije moguće priključivanje prilaznog puta vrši se neposredno na javni put i to prvenstveno na put nižeg reda.
Zemljani pojas predvideti minimum 1 m od krajnje tačke poprečnog profila novoplanirane raskrsnice plus 3 m planirati prostor za postojaće i planirane instalacije, ukupno 4 m obostrano.
Povezivanje postojećih i novih sadržaja planirati isključivo na priključcima koji će se potvrditi planskim rešenjem.
Na DP ograničiti priključke sa levim skretanjima (samo tipa uliv – izliv).
Geometrija saobraćajnih priključaka, ulivno – izlivnih traka, tačno utvrđene stacionaže, precizno će se utvrditi prilikom izrade saobraćajno-tehničkih uslova (idejnog i glavnog projekta).
Za saobraćajni priključak komercijalnih objekata (benzinske stanice, poslovnog kompleksa, itd) na DP van naselja predvideti trake za usporenje/ubrzanje. Povezivanje pojedinačnih lokacija (stambeni, stambeno-poslovni objekti i drugo) na DP uslovljava se izgradnjom paralelnog servisnog puta koji će povezivati lokacije duž putnog pravca. Ukoliko se servisni put predviđa u zaleđu lokacija, priključenje na DP predvideti na dovoljno velikom rastojanju da se ne ometa odvijanje saobraćaja.
Zemljani put koji se ukršta ili priključuje na javni put, mora se izgraditi sa tvrdom podlogom ili sa istim kolovoznim zastorom kao i javni put sa kojim se ukršta, odnosno na koji se priključuje, u širini od najmanje 5 m i u dužini od najmanje 40 m za DP I reda, 20 m za DP II reda i 10 m za OP, računajući od ivice kolovoza javnog puta.
Radi zaštite puteva od spiranja i odronjavanja, potrebno je, ako priroda zemljišta dopušta, da kosine useka, zaseka i nasipa, kao i druge kosine u putnom zemljištu budu ozelenjene travom, šibljem i drugim rastinjem koje ne ugrožava preglednost puga.
Ograde, drveće i zasadi pored puteva podižu se tako da ne ometaju preglednost puta i ne ugrožavaju bezbednost saobraćaja. Ograde, drveće i zasadi pored puteva se moraju ukloniti ukoliko se, prilikom rekonstrukcije ili rehabilitacije puta, dođe do zaključka da negativno utiču na preglednost puta i bezbednost saobraćaja.
Objekti predviđeni za izgradnju ne smeju biti na udaljenosti manjoj od 10 m pored DP II reda, računajući od spoljne ivice zemljišnog pojasa (regulacione linije, odnosno putne parcele).
Duž svih javnih puteva potrebno je obezbediti infrastrukturu za prikupljanje i kontrolisano odvođenje atmosferskih voda, sa ugrađenim separatorima naftnih derivata na državnim putevima koji zalaze u zaštitne zone vodoizvorišta.
Delovi primarne putne mreže koji su istovremeno i ulice u naselju, mogu se na zahtev nadležnog organa opštine, razradom kroz odgovarajuću urbanističku i tehničku dokumentaciju, izgraditi kao ulica sa elementima koji odgovaraju potrebama naselja (širim kolovozom, trotoarima i slično) kao i sa putnim objektima koji odgovaraju potrebama naselja.
Ukoliko postoji mogućnost potrebno je predvideti širi regulacioni pojas saobraćajnica, kako bi se obezbedile ivične razdelne trake sa zelenilom, biciklističke staze i sl. Ukoliko to nije moguće, biciklističke staze se mogu voditi u jedinstvenom poprečnom profilu sa saobraćajnicom nižeg ranga od autoputa.
Kod intervencija koje imaju za cilj proširenje saobraćajnica neophodna je izrada urbanističkog plana. Rekonstrukcija delova putne mreže mora obuhvatiti sve elemente poprečnog profila.
Na predlog gradske uprave ili prevoznika koji obavlja linijski prevoz putnika na javnom putu može se izgraditi autobusko stajalište uz saglasnost upravljača javnog puta. Saobraćajna površina autobuskog stajališta na javnom putu, osim ulice, mora se izgraditi van kolovoza.
Nove stanice za snabdevanje gorivima (benzinske i gasne stanice) kao prateći putni sadržaji mogu se graditi uz sve javne puteve samo ako su ispunjeni svi funkcionalni, tehničko-tehnološki i ekološki uslovi (definisani Zakonom o transportu opasnog tereta „Službeni glasnik RS”, broj 88/10 i Pravilnikom o izgradnji stanica za snabdevanje gorivom motornih vozila i o uskladištavanju i pretakanju goriva – „Službeni list SFRJ”, br. 27/71 i 29/71 i „Službeni glasnik RS” broj 108/13).
Odnos putne i komunalne infrastrukture
Minimalna udaljenost instalacija vodovodne, kanalizacione, elektroenergetske, gasovodne i telekomunikacione infrastrukture iznosi 3 m od krajnje tačke poprečnog profila državnih puteva (nožice useka ili nasipa ili spoljne ivice odvodnog kanala).
Ukrštanje svih vrsta vodova komunalne infrastrukture sa državnim putem izvan naselja vrši se tako što se kabl/cev polaže u betonski kanal, odnosno u betonsku ili plastičnu cev uvučenu u horizontalno izbušen otvor, tako da je moguća zamena kabla bez raskopavanja puta. Ukrštanje vodova sa državnim putem se izvodi mehaničkim podbušivanjem ispod trupa puta, upravno na predmetni put u propisanoj zaštitnoj cevi. Zaštitne cev mora biti postavljena na celoj dužini između krajnjih tačaka poprečnog profila puta, uvećana za po 3 m sa po svake strane.
Vertikalno rastojanje od najniže gornje kote kolovoza do gornje kote zaštitne cevi iznosi 1,35-1,5 m u zavisnosti od konfiguracije terena.
Minimalna dubina instalacije i zaštitnih cevi ispod trupa kanala ua odvodnjavanje od kote dna kanala do gornje kote zaštitne cevi iznosi 1-1,2 m.
Ukrštanje planiranih instalacija udaljiti od ukrštanja postojećih instalacija 10 m.
Za sve predviđene intervencije i instalacije koje vode kroz zemljišni pojas (parcelu puta) potrebno je obratiti se Javnom preduzeću „Putevi Srbije” za pribavljanje uslova i saglasnosti za izradu projektne dokumentacije i postavljanje istih.
Pešački i biciklistički saobraćaj
Pešačke površine (staze i trotoari) su sastavni element poprečnog profila svih gradskih saobraćajnica. One se obavezno fizički izdvajaju u posebne površine koje su zaštićene od ostalih vidova motornog saobraćaja, izuzev kod integrisanih ulica. Širina trotoara zavisi od namene i atraktivnosti okolnog prostora i intenziteta pešačkih tokova. Minimalna širina trotoara za kretanje pešaka je 1,5 m (dva pešačka modula), a za kretanje i invalida sa pomagalima 3 m.
Novoplanirane biciklističke trase se mogu voditi zajedno sa motornim saobraćajem u ulicama nižeg ranga od autoputa, zajedno sa pešacima i izdvojeno od drugog saobraćaja.
Ukoliko je obim motornog i pešačkog saobraćaja takav da može ugroziti bezbednost, potrebno je biciklistički saobraćaj izdvojiti u posebne staze. Dvosmerne biciklističke staze koje će se graditi uz postojeće javne puteve moraju da imaju širinu najmanje od 2,5 m i potrebno ih je fizički odvojiti pojasom zaštitnog zelenila minimalne širine 1,5 m radi bezbednosti svih učesnika u saobraćaju.
Vodoprivredni objekti i problematika
U zonama vodnog zemljišta oko svih vodotoka ne dozvoljava se podužno vođenje saobraćajnih i infrastrukturnih sistema; na prelasku plavnih zona linijski sistemi (saobraćajnice, objekti za prenos energije, cevovodi) moraju se visinski izdići i dispoziciono tako rešiti da budu zaštićeni od poplavnih voda verovatnoće 0,5% (tzv. dvestogodišnja velika voda).
Na vodnom zemljištu je:
zabranjena izgradnja stalnih objekata (kuća za odmor, industrijskih i drugih objekata) čije otpadne materije mogu zagaditi vodu i zemljište ili ugroziti bezbednost vodoprivredne infrastrukture i koje ometaju razvoj vodne infrastrukture i održavanje objekata; i
već sagrađeni objekti na vodnom zemljištu moraju biti uklonjeni o trošku vlasnika, pri čemu prvi prioritet ima uklanjanje objekata koji su sagrađeni na nasipima, u zoni njihovih nožica ili u njihovoj neposrednoj blizini.
Zabrane i ograničenja korišćenja vodnog zemljišta propisana su članom 133. Zakona o vodama („Službeni glasnik RS”, br. 30/10 i 93/12).
Realizovani drenažni sistemi u zoni uspora od HE „Đerdap 1” su mera koja poboljšava uslove korišćenja zemljišta, jer uređuje režime podzemnih, provirnih i brdskih voda. Ti sistemi su vrlo zahtevni u pogledu održavanja, a povremeno se upotpunjuju novim objektima (zamena drenažnih bunara, povećanje gabarita i kapaciteta kanala, itd). Zbog toga se prostor u neposrednoj zoni drenažnih sistema tretira kao vodno zemljište i ne može se koristiti za druge namene. Ukoliko kao deo drenažnih sistema postoje spoljni magistralni kanali, i/ili rukavci sa kontrolisanim režimima (slučaj Dunavca, u kome se nivoi kontrolišu pumpnim stanicama), karakter vodnog zemljišta ima i pojas od 50 m duž branjene strane priobalja. Radovi u prostoru moraju očuvati funkciju postojećih drenažnih zaštitnih sistema koji su realizovani u okviru HE „Đerdap 1”. To se odnosi na sve otvorene drenažne kanale, pumpne stanice, drenažne bunare, itd. Eventualna rekonstrukcija zaštitnih sistema može se preduzeti u saradnji i uz saglasnost nadležnog vodoprivrednog organa.
U zoni izvorišta vodosnabdevanja, uspostavljaju se zone zaštite, u skladu sa Pravilnikom o načinu određivanja i održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja („Službeni glasnik RS”, broj 92/08.). U zonama izvorišta nije dozvoljeno građenje proizvodnih pogona i drugih objekata koji kao otpadne vode imaju nutrijente i/ili druge zagađujuće materije. Na tom prostoru se mogu realizovati objekti viših nivoa finalizacije, sa „čistim” tehnologijama koje nemaju čvrste ili tečne otpadne i opasne materije. U skladu sa članom 77. Zakona o vodama, zemljište i vodene površine u području šire i uže zone zaštite izvorišta vodosnabdevanja štite se od namernog ili slučajnog zagađivanja. Obavezno je uređenje i održavanje uže zone zaštite izvorišta, koje obuhvata redovnu kontrolu namenskog korišćenja zemljišta.
Eksploatacija rečnog nanosa može se obavljati samo na lokacijama gde je to od interesa za očuvanje ili poboljšanje vodnog režima. Eksploatacija je dozvoljena samo uz odgovarajuću projektnu dokumentaciju i odobrenje nadležnog organ. To podrazumeva i striktan nadzor, po principima kao da se izvode radovi na regulaciji reke.
Imajući u vidu da je pored nasipa na desnoj obali Dunava predviđena izgradnja putne saobraćajnice sa biciklističkom i pešačkom stazom, neophodno je obezbediti za to područje istovremenu izradu planskog dokumenta i studijske i tehničke dokumentacije za vodoprivredne, rudarske i saobraćajne sisteme u saradnji sa nadležnim državnim organima i javnim preduzećima i u skladu sa propozicijama Prostornog plana
Elektroenergetska mreža
U zaštitnim zonama dalekovoda ili postrojenja ograničena je izgradnja objekata, a eventualna izgradnja ispod ili u blizini dalekovoda uslovljena je Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona 1 kV do 400 kV („Službeni list SFRJ”, broj 65/88 i „Službeni list SRJ”, broj 18/92). Za dobijanje saglasnosti za gradnju objekata ispod i u blizini dalekovoda potrebna je saglasnost upravljača.
U postojećim koridorima elektroenergetske infrastrukture mogu se obavljati radovi na održavanju, sanaciji, adaptaciji i rekonstrukciji, ako to u budućnosti zbog potreba intervencija i revitalizacije elektroenergetskog sistema bude neophodno, a ne može biti sagledano u času donošenja uredbe o utvrđivanju Prostornog plana.
Trafostanice 10/0,4 kV
Planirane je izgradnja trafostanica (u daljem tekstu: TS) 10/0,4 kV, i to deset.
Trafostanicu graditi kao montažno-betonsku TS (u daljem tekstu: MBTS), aluminijumsko – stubnu TS ili zidanu. Udaljenost energetskog transformatora od susednih objekata mora iznositi najmanje 3m;
ako se trafostanica smešta u prostoriju u sklopu objekta, prostorija mora ispunjavati uslove građenja iz važećih zakonskih propisa pre svega Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja i uređaja od požara („Službeni list SFRJ” broj 74/90);
kod izbora lokacije TS voditi računa o sledećem: da bude postavljena što je moguće bliže težištu opterećenja; da priključni vodovi budu što kraći, a rasplet vodova što jednostavniji; o mogućnosti lakog prilaza radi montaže i zamene opreme; o mogućim opasnostima od površinskih i podzemnih voda i slično; o prisustvu podzemnih i nadzemnih instalacija u okruženju TS i uticaju TS na životnu sredinu.
Polaganje kablova
Mrežu srednjeg i niskog napona treba rekonstruisati i graditi na betonskim stubovima sa odgovarajućim presekom provodnika.
Priključci individualnih potrošača na niskonaponsku mrežu po pravilu se vrše sa kablovskim snopomX00/0-A 4×18 mm2 a po potrebi i sa kablovskim vodovima tipa PP00/AiliHP00/Aodgovarajućeg preseka, zavisno od snage koju objekti angažuju. Priključci se ostvaruju povezivanjem merno-razvodnog ormana (u daljem tekstu: MRO) u objektu sa vodovima nadzemne mreže niskog napona u svemu prema odredbama tehničke preporuke TP 13, Privrednog društva za distribuciju električne energije „Elektrodistribucija Srbije” d.o.o.
Za važnije saobraćajnice predviđena je izrada javne rasvete po stubovima nadzemne mreže niskog napona ugradnjom ekonomičnih svetlosnih izvora kao što su natrijumove ili metal-halogene svetiljke, koje uz veću efikasnost angažuju manju snagu i potrošnju električne energije.
Izvođenje radova se vrši na osnovu tehničke dokumentacije izrađene saglasno tehničkim uslovima nadležnog elektrodistributivnog preduzeća, uz primenu važećih tehničkih propisa i tehničkih preporuka elektrodistribucije Srbije.
Kod ukrštanja, približavanja, paralelnog vođenja, stubovi nadzemne mreže niskog napona mogu se postavljati uz samu ivicu kolovoza saobraćajnica ili kolskih ulaza. Dubina ukopavanja energetskih kablova ne sme biti manja od 0,7 m za kablove napona do 10 kV, odnosno 1,1 m za kablove 35 kV;
Kablovi se mogu polagati uz uslov da su obezbeđeni potrebni minimalni razmaci od drugih vrsta instalacija i to:
0,4 m od cevi vodovoda i kanalizacije,
0,5 m od telekomunikacionih kablova,
0,8 m od gasovoda u naselju,
1,2 m od gasovoda van naselja.
Ako se potrebni razmaci ne mogu ostvariti, energetski kabl se polaže u zaštitnu cev, dužine najmanje 2 m sa obe strane mesta ukrštanja, ili celom dužinom kod paralelnog voda pri čemu najmanji razmak ne može biti manji od 0,3 m.
Nije dozvoljeno paralelno vođenje elektroenergetskih kablova iznad ili ispod gasovoda i cevi vodovoda i kanalizacije.
Kod ukrštanja energetskog kabla sa telekomunikacionim kablom, energetski kabl se polaže ispod telekomunikacionog, a ugao ukrštanja treba da je manji od 30°, što bliže 90°.
Na prelaz preko saobraćajnice energetski kabl se polaže u kablovsku kanalizaciju,
odnosno u zaštitne cevi, na dubini minimalno 0,8 m, ispod površine kolovoza. Ukrštanje energetskog kabla sa javnim putem izvodi se mehaničkim podbušivanjem trupa puta upravno na osovinu na dubini 1,35 m – 1,5 m mereno od najniže kote kolovoza do najviše kote propisane zaštitne cevi u koju se kabl polaže
Izvođenje nadzemnih vodova
Izgradnja nadzemnih niskonaponskih (u daljem tekstu: NN) vodova izvodi se prema Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju niskonaponskih nadzemnih vodova („Službeni list SRJ”, broj 6/92);
Niskonaponski samonoseći kablovski sklop (u daljem tekstu: NN SKS) montirati na betonske stubove sa razmakom do 40 m. Izuzetno NN SKS može da se polaže i po fasadi zgrade;
Nije dozvoljeno direktno polaganje NN SKS u zemlju ili malter;
vođenje vodova preko zgrada koje služe za stalni boravak ljudi treba ograničiti na izuzetne slučajeve, ako se druga rešenja ne mogu tehnički ili ekonomski opravdati (smatra se da vod prelazi preko zgrade i kad je rastojanje horizontalne projekcije najbližeg provodnika u neotklonjenom stanju od zgrade manje od 3 m za vodove do 20 kV, odnosno manje od 5 m za vodove napona većeg od 20 kV);
U slučaju postavljanja vodova iznad zgrada potrebna je električno pojačana izolacija, a za vodove iznad stambenih zgrada i zgrada u kojima se zadržava veći broj ljudi, potrebna je i mehanički pojačana izolacija;
Nije dozvoljeno postavljanje zidnih konzola ili zidnih i krovnih nosača vodova na stambenim zgradama;
Nije dozvoljeno vođenje vodova preko objekata u kojima se nalazi lako zapaljiv materijal (skladišta benzina, ulja, eksploziva i slično);
Na prolazu pored objekata u kojima se nalazi lako zapaljiv materijal horizontalna sigurnosna udaljenost jednaka je visini stuba uvećanoj za 3 m, a iznosi najmanje 15 m;
Određivanje ostalih sigurnih udaljenosti i visina od objekata, kao i ukrštanje elektroenergetskih vodova međusobno kao i sa drugim instalacijama vršiti u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV.
Uslovi priključenja vodova na elektroenergetsku infrastrukturu
Priključak služi za napajanje samo jednog objekta. U slučaju da se preko jednog ogranka NN mreže napajaju dva ili više objekata, ovaj ogranak se tretira kao NN mreža;
Za svaki objekat može da se napaja samo preko jednog priključka. Izuzetno, u slučaju dvojnog vlasništva stambenog objekta, elektroenergetskom saglasnošću mogu da se odobre dva priključka;
Za izvođenje priključka koristi se samonosivi kablovski snop (u daljem tekstu: SKS);
Priključak se može izvesti i podzemno u slučaju tzv. većeg potrošača;
Priključak se dimenzioniše i izvodi u zavisnosti od očekivanog maksimalnog jednovremenog opterećenja na nivou priključka, načina izvođenja NN mreže, konstrukcije i oblika objekta, položaja objekta u odnosu na NN mrežu;
Mesto priključenja nadzemnog priključka je stub NN voda (izuzetno zidna konzola ili krovni nosač ako su ovi elementi uporišta NN voda);
Nadzemni priključak se izvodi preko nosača na zidu objekta, odnosno preko krova objekta ako zbog male visine objekta ili nekih drugih razloga nije prihvatljivo izvođenje priključka preko zida objekta; i
Raspon od mesta priključenja (stub NN voda) do mesta prihvatanja na objektu priključka izvedenog SKS može da iznosi najviše 30 m. Za veće raspone obavezna je ugradnja pomoćnog stuba.
Telekomunikaciona mreža
Planirani telekomunikacioni objekti i mreža mogu se graditi pod sledećim uslovima:
– U sklopu građevinskih objekata. Za smeštaj telekomunikacione opreme treba obezbediti neto građevinsku površinu od približno 15 m2. Da pristup ulazu u prostoriju bude obezbeđen za osoblje i službena kola sa strane ulice. Da prostorija bude opremljena električnim instalacijama, maksimalne snage 15 kW.
– Kao poseban objekat – za gradnju objekta obezbediti parcelu površine 50 m2 i da ima pristupni put za osoblje i službena kola za dovoz opreme. Objekte graditi u svemu prema uslovima nadležne TK sekcije.
– Podzemni telekomunikacioni vodovi pristupne mreže postavljaju se ispod javnih površina (trotoarski prostor, slobodne površine, zelene površine, pešačke staze, parking prostor i izuzetno saobraćajnica) i ispod građevinskih parcela uz saglasnost vlasnika – korisnika.
– Podzemni telekomunikacioni kablovi polažu se u rov širine 0,4 m na dubini od 0,8 do 1,0 m prema važećim tehničkim propisima za polaganje TT kablova u rov.
– Telekomunikacione kablove postavljati u svim javnim saobraćajnicama u trotoarskom prostoru sa obe strane ulice. Potrebna širina prostora zavisi od broja cevi a širina se kreće od 50-70 cm.
Kod približavanja i ukrštanja TT kablova sa ostalim infrastrukturnim objektima potrebno je ostvariti sledeće minimalne razmake:
sa vodovodnom cevi kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 0,6 m,
sa kanalizacionom cevi kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 0,5 m,
sa elektroenergetskim kablom od 10 kV kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 1,0 m,
od regulacione linije 0,5 m,
od uporišta elektroenergetskih vodova do 1 kV 0,8 m.
pri ukrštanju sa energetskim kablovima najmanje rastojanje mora biti veće od 0,5 m, a ugao ukrštanja treba da bude u naseljenim mestima najmanje 30°, po mogućstvu što bliže 90°, a van naseljenih mesta najmanje 45°. Po pravilu telekomunikacioni kabl se polaže iznad energetskih kablova;
ukoliko ne mogu da se postignu razmaci iz prethodno navedene dve tačke na tim mestima se energetski kabl provlači kroz zaštitnu cev, ali i tada razmak ne sme da bude manji od 0,3 m;
bazne stanice graditi po tehničkim preporukama, važećim standardima i uslovima nadležnih institucija,
neposredni prostor oko antenskog stuba ograditi (20 – 30 m²) i sprečiti blisku izgradnju koja će smanjiti efikasnost funkcionisanja (umanjiti ili sprečiti signal);
ukrštanje telekomunikacionog kabla sa javnim putem izvodi se mehaničkim podbušivanjem trupa puta upravno na osovinu na dubini od 1,35 – 1,5 m mereno od najniže kote kolovoza do najviše kote propisane zaštitne cevi u koju se kabl polaže.
Kod približavanja podzemnog telekomunikacionog voda temelju elektroenergetskog stuba, horizontalna sigurnosna udaljenost iznosi 0,8 m, a ne manje od 0,3 m ukoliko je telekomunikacioni vod mehanički zaštićen.
Prilikom rekonstrukcije i izgradnje nove mesne telefonske mreže, kod paralelnog vođenja i ukrštanja telefonskih kablova sa drugim infrastrukturnim objektima neophodno je u svemu se pridržavati važećih tehničkih propisa i drugih uslova koja regulišu ovu materiju.
4.1.3. Opšta pravila uređenja u kontaktnoj zoni
arheološkog nalazišta Viminacijum i okolnih namena
U PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca su konkretno precizirane mere zaštite prostora u celini, a time i arheološkog nalazišta Viminacijum, od uticaja aktivnosti u kontaktnim zonama sa arheološkim nalazištem (TE „Kostolac B” i rudarske aktivnosti na otvorenim kopovima), čime se postojeći konflikt relativizuje, odnosno minimizira, u odgovarajućoj meri.
Aktivnosti termoenergetskog kompleksa (koji obuhvata Termoelektranu i kopove, kao i svu drugu infrastrukturu koja je u funkciji istih) mogu prouzrokovati degradaciju prostornih vrednosti područja, te je iz tog razloga u PPPPPN arheološkog nalazišta Viminacijum, u saglasnosti sa PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, propisan set mera (prostorno-planskih, tehničko-tehnoloških, organizacionih, mera zaštite od buke i drugo) koje je potrebno preduzeti kako bi se dalji razvoj područja odvijao u skladu sa principima i zakonima iz oblasti zaštite životne sredine, prirodnih i kulturnih dobara i drugo, pozitivnu regulativu, i to ne samo u odnosu na arheološki lokalitet Viminacijum, već i na šire područje, s obzirom da pojedine vrste mogućih zagađenja ne prepoznaju samo granice Planskog područja već se mogu manifestovati i u bližem okruženju (kao npr. mogući uticaji zagađenja vazduha, površinskih i podzemnih voda, zemljišta).
Pored toga, važećim PPPPN Kostolačkog ugljenog basena kao stečenom obavezom, propisane su detaljne mere zaštite i pravila uređenja koja su obaveza termoelektrane (koja se nalazi u sklopu zaštićene okoline arheološkog nalazišta), kopova i ostalih zagađivača na širem prostoru. Ove mere i pravila su preuzeta iz PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i ugrađena u PPPPN arheološkog nalazišta Viminacijum. Sprovođenjem svih propisanih mera i pravila uticaj okolnih namena, uglavnom zagađivača, na namenu arheološkog nalazišta i njegovo funkcionisanje biće minimiziran i sveden u zakonom prihvatljive.
U toku sprovođenja PPPPN arheološkog nalazišta Viminacijum sva nova rešenja zaštite životne sredine koja mogu pozitivno uticati na zaštitu arheološkog nalazišta mogu se primeniti u zonama termolektrane i kopova, uz pribavljanje potrebnih saglasnosti.
Zona arheološkog nalazišta praktično nema negativnih uticaja na okolne namene, jer ova namena ne ugrožava okruženje, a planiranim saobraćajnih rešenjem je obezbeđen pristup nalazištu na način da se ne ometa pristup termoelektrani i kopovima.
4.1.4. Opšti i posebni uslovi i mere zaštite života i zdravlja ljudi i zaštite od eventualnog štetnog uticaja posebne namene, požara, elementarnih nepogoda, tehničko-tehnoloških nesreća i ratnih dejstava
Opšti i posebni uslovi i mere zaštite života i zdravlja ljudi i zaštite od eventualnog štetnog uticaja posebne namene, požara, elementarnih nepogoda, tehničko -tehnoloških nesreća i ratnih dejstava izvan obuhvata arheološkog nalazišta definisana su u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i primenjuju se kao stečena obaveza pri realizaciji planskih rešenja, a za zonu posebne namene arheološkog nalazišta definisani su u regulacionom rešenju za zonu arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu.
4.2. PRAVILA GRAĐENjA
Pravila građenja za objekte izvan obuhvata arheološkog nalazišta definisana su u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i primenjuju se kao stečena obaveza pri realizaciji planskih rešenja,
Pravila građenja za objekte u zoni posebne namene arheološkog nalazišta definisana su u regulacionom rešenju za zonu arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu.
5. IMPLEMENTACIJA
5.1. INSTITUCIONALNI OKVIR IMPLEMENTACIJE I UČESNICI U IMPLEMENTACIJI
U arheološkim istraživanjima i realizaciji planskih rešenja definisanih za arheološko nalazište kao posebnu namenu učestvuju Arheološkog instituta iz Beograda, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Narodni muzej u Požarevcu, nadležna ministarstva i javna preduzeća u skladu sa strategijama Vlade.
5.2. SMERNICE ZA IZRADU URBANISTIČKIH PLANOVA I DRUGE RAZVOJNE DOKUMENTACIJE ZA PLANSKO PODRUČJE
U skladu sa specifičnostima ovog prostornog plana, odnosno okolnostima da je njegov ukupan obuhvat u celosti pokriven PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i da su njima u celosti planski definisana pravila i način sprovođenja planskih rešenja, to se ovim prostornim planom sve navedeno zadržava kao stečena planska obaveza i ne menja se.
U skladu s tim principom, izvršena je dalja specifikacija sprovođenja Prostornog plana za obuhvat regulacionog rešenja ovog prostornog plana i to za samo područje posebne namene (arheološko nalazište i) i deo novog opštinskog puta i to:
1) celina proglašenog arheološkog nalazišta (Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište) koja je u ovom Prostornom planu definisana regulacionim rešenjem sprovodi se na osnovu regulacionog rešenja iz ovog Prostornog plana.
2) izgradnja novog opštinskog puta od novog ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum do ulaza B (postojeći ulaz) uz tok Mlave po trasi postojećeg nekategorisanog puta sprovodi se na osnovu regulacionog rešenja iz ovog prostornog plana.
3) celina prostora rezervisanog za arheološka istraživanja i sprovodi se izradom plana detaljne regulacije u skladu s odredbama Prostornog plana područja posebne namene Kostolačkog ugljenog basena.
4) izgradnja novog opštinskog puta od novog saobraćajnog koridora duž Dunava do novog ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum u dužini od oko 2,2 km uz tok Mlave po trasi postojećeg nekategorisanog puta sprovodi se izradom plana detaljne regulacije
Sprovođenje Prostornog plana za sve druge površine i namene van celine proglašenog arheološkog nalazišta i celine prostora rezervisanog za arheološka istraživanja sprovodi se na način definisan važećim PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca i to:
1) naselja Drmno i Selo Kostolac na osnovu PP grada Požarevca
2) ostale površine u okviru ovog prostornog plana uključujući i zaštićenu okolinu arheološkog nalazišta na osnovu PPPPN Kostolačkog ugljenog basena.
5.3. PRIORITETNA PLANSKA REŠENjA I PROJEKTI
Na prostoru arheološkog nalazišta nema posebno izdvojenih prioritetnih planskih rešenja i projekata već će se dinamika realizacije Prostornog plana usklađivati sa dinamikom završavanja arheoloških istraživanja.
Na prostoru izvan arheološkog nalazišta važe prioriteti definisani u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca, koji su stečene planske obaveze.
S obzirom na specifičnost prostora sa aspekta razvoja posebne namene u ovom prostornom planu ističu se prioriteti vezani za zaštitu prostora i razvoj turizma i saobraćaja i vodoprivredne problematike, jer su oni od važnosti za obezbeđenje uslova za istraživanje, zaštitu i prezentaciju arheološkog nalazišta:
Kulturno nasleđe
Za ostvarivanje predviđenog razvoja i zaštite kulturnih dobara u narednom periodu potrebno je sledeće:
permanentna izrada, vođenje i ažuriranje inventara o kulturnim dobrima kao jedan od najznačajnijih poslova u zaštiti kulturnih dobara;
podizanje svesti lokalnog stanovništva o značaju i važnosti kulturnog dobra;
pristupanje razradi studijske i projektne dokumentacije u vezi sa zaštitom kulturnih dobara;
zaustavljanje neplanske izgradnje sa stanovišta režima zaštite kulturnih vrednosti;
definisati zaštitne pojase i prostore pod posebnim režimima korišćenja;
izgradnja pristana za pristup arheološkom parku „Viminacijum” sa neophodnom infrastrukturom i pristupnim saobraćajnicama;
izrada i donošenje odgovarajućih urbanističkih planova i urbanističkih projekata za druge arheološke lokalitete; i
izrada programa zaštite nepokretnih kulturnih dobara na području grada Požarevca.
Životna sredina
Iz aspekta zaštite svih elemenata životne sredine, kao i zdravlja ljudi, neophodno je sprovesti sledeće prioritetne aktivnosti:
zaustaviti dalju degradaciju i sanirati/rekultivisati područja u kojima je kvalitet sredine najviše narušen aktivnostima TE „Kostolac B”;
izgraditi postrojenje za odsumporavanje dimnih gasova u TE „Kostolac B”;
rekonstrukcija ili zamena postojećih elektrofiltera u skladu sa zakonskim propisima (GVE = 50 mg/m³ praškastih materija) na blokovima TE „Kostolac B” koji se revitalizuju;
izgradnja postrojenja za prečišćavanje zauljenih otpadnih voda i zauljenih atmosferskih voda u TE „Kostolac B”;
smanjenje koncentracije azotnih oksida u dimnim gasovima, odnosno izgraditi postrojenje za denitrifikaciju dimnih gasova u TE „Kostolac B”;
jednom godišnje izveštavati o zdravstvenom stanju stanovništva u naseljima sa ugroženom životnom sredinom (Selo Kostolac, Drmno);
razviti novi sistem monitoringa životne sredine: utvrditi obavezu i kontrolu sprovođenja monitoringa na svim lokacijama koje bi mogle da predstavljaju potencijalnu opasnost za zdravlje stanovnika, sa sistemom uzbunjivanja stanovnika kada vrednosti zagađenja pređu dozvoljenu granicu.
Zaštita prirode, prirodnih vrednosti i predela
Sa stanovišta zaštite prirode i prirodnih vrednosti prioritetne aktivnosti jesu:
revizija statusa zaštićenih područja i usklađivanje sa aktuelnom zakonskom i planskom osnovom;
revizija statusa zaštićenih vrsta divlje flore i faune;
sanacija degradiranih prostora;
razvoja geografskog informacionog sistema o zaštićenim i ekološkim područjima na području Prostornog plana i njegovo povezivanje sa nacionalnom infrastrukturom geoprostornih podataka.
Prioriteti razvoja turizma:
unapređenje turističke ponude kroz razvoj postojećih i aktiviranje novih sadržaja i oblika turizma, pogotovo onih vezanih za kulturno nasleđe;
razvoj turizma na Dunavu i priobalju, uz adekvatno uređenje i opremanje za prihvat kruzera – brodova i nautički turizam;
razvoj arheološkog turizma u okviru Viminacijuma, sa tematskim parkom (turističkim, naučnoistraživačkim, poslovnim i edukativnim punktovima);
objedinjavanje turističko-rekreativno ponude, efikasnijim povezivanjem turističkih kompleksa Požarevca, Dunava i Viminacijuma i klubskim organizovanjem pojedinačnih sadržaja turističke ponude (nautički, arheološki, ekološki, biciklistički, konjički, lovni i brojni drugi klubovi);
unapređenje i razvoj rekreativne (tereni, staze, akvatorije) i tehničke infrastrukture (vodosnabdevanje i kanalisanje otpadnih voda, gasifikacija, elektrosnabdevanje i telekomunikacije), radi obezbeđenja materijalne osnove turizma i rekreacije i ostvarivanja turističke ponude; i
u odnosu na izgradnju novih komercijalnih smeštajnih kapaciteta prioritet ima modernizacija i komercijalizacija postojećih i potencijalnih smeštajnih kapaciteta, posebno u naseljima u ruralnom zaleđu Dunava i Morave, sa očuvanim kulturnim predelom i etno-nasleđem.
Prioriteti razvoja saobraćaja i saobraćajne infrastrukture
Prioriteti u oblasti saobraćaja su:
izrada projektno-tehničke dokumentacije za novi saobraćajni koridor (put sa tehničkim elementima za rang državnog puta II reda i pešačko-biciklistička staza) na desnoj obali Dunava od Šalinca (teritorija grada Smedereva) do Rama (opština Veliko Gradište);
izgradnja poprečne veze OP5 između Sela Kostolac i gradskog naselja Kostolac u dužini od oko 2 km;
Izgradnja novog OP od novog saobraćajnog koridora duž Dunava do ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum u dužini od oko 1 km;
izgradnja industrijske pruge Stig – Drmno – TE „Kostolac B”;
izrada projektno-tehničke dokumentacije izgradnje robnog pristaništa na kanalu Dunava kod Kostolca i rekonstrukcija i osavremenjavanje postojećeg putničkog pristaništa na Dunavu u blizini sportsko-turističkog aerodroma;
provera (kroz izradu studijsko – tehničke dokumentacije) neophodnosti izgradnje i iznalaženje najpovoljnije pozicije novog drumskog mosta na Dunavu (na potezu između Dubravice i Rama); novi most bi omogućio znatno poboljšanje saobraćajne povezanosti područja sa Vojvodinom kao i sa susednom državom Rumunijom.
Korišćenje voda i vodoprivredna infrastruktura
Prioriteti u oblasti voda su:
uspostavljanje punog režima zaštite tzv. vodnog zemljišta u prostoru kraj Dunava i zaštitnih sistema u toj zoni; uklanjanje svih objekata koji su nezakonito izgrađeni u tom prostoru, koji sada narušavaju funkcionalnost i smanjuju sigurnost zaštitnih sistema i ometaju kasnije rekonstrukcije nasipa i sprovođenje operativne odbrane od poplava;
izrada novih hidroloških analiza za Dunav i Mlavu, sa ciljem da se odrede velike vode verovatnoće 1% u zoni basena Kostolac, sa intervalom poverenja (u daljem tekstu: IP) 50% i 95%, i izrada novih hidrauličkih proračuna, sa novom hidrologijom (za oba IP) i novom morfologijom korita (novim poprečnim profilima), kako bi se odredile nivelete za rekonstrukciju nasipa na obe reke;
izrada projekata rekonstrukcije zaštitnih nasipa na Mlavi (prioritet Ia) i Dunavu u zoni Kostolačkog basena, po kriterijumu da se obezbedi stepen zaštite od velikih voda 1% sa IP 95%; zaštitne visine nasipa duž Dunava, Morave i Mlave („freeboard”) ne mogu biti manje od 1,5 m;
saniranje svih nedovoljno pouzdanih delova I odbrambene linije nasipa na Mlavi i Dunavu na osnovu uočenih problema tokom odbrane od poplava;
obnova sistema za zaštitu priobalja na Kostolačkom ostrvu i dovođenje u stanje da ostvaruje planirane efekte zaštite – nivoe zaleganja podzemnih voda; to podrazumeva čišćenje i izmuljivanje kanala i dovođenje svih agregata i druge opreme crpnih stanica u stanje pune raspoloživosti; to je obaveza Privredno društvo HE „Đerdap”, jer je to preduslov za produženje vodne dozvole za rad HE „Đerdap 1”;
rekonstrukcija sistema zaštite priobalja od uspora vode Dunava u zoni proširenja kopa „Drmno”.
5.4. MERE I INSTRUMENTI ZA IMPLEMENTACIJU
Mere i instrumenti za implementaciju planskih rešenja za područje posebne namene koje je predmet ovog prostornog plana definisani su regulacionim rešenjem ovog prostornog plana, a na prostoru izvan arheološkog nalazišta važe prioriteti definisani u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena i PP grada Požarevca.
Grafički deo:
Referalna karta broj 1 „Posebna namena prostora” R=1:5 000;
Referalna karta broj 2 „Mreža naselja i infrastrukturni sistemi” R=1:5 000;
Referalna karta broj 3 „Prirodni resursi, zaštita životne sredine i prirodnih i kulturnih dobara” R=1:5 000;
Referalna karta broj 4 „Karta sprovođenja” R=1:10 000.
REGULACIONO REŠENjE ZA NALAZIŠTE VIMINACIJUM
Polazne osnove
1. OPŠTI DEO
1.1. PREDMET REGULACIONOG REŠENjA
Ovaj prostorni plan područja posebne namene, u skladu sa Zakonom i Pravilnikom, kao i Odlukom o izradi Prostornog plana područja posebne namene arheološkog nalazišta Viminacijum, sadrži i elemente propisane za plan detaljne regulacije, odnosno regulaciono rešenje za nalazište Viminacijum.
Nalazište Viminacijum je određen Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište, do objekta EPS – TE „Kostolac B” na jugozapadnoj strani a na južnoj i istočnoj strani do površinskog kopa „Drmno”.
Lokalitet Viminacium ovom odlukom utvrđen je za arheološko nalazište. Arheološko nalazište sadrži ostatke vojnog logora i antičkog grada Viminaciuma iz perioda od I do V veka.
Obuhvat i granice arheološkog nalazišta u ovom prostornom planu su dati u svemu prema Odluci o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište. U slučaju neslaganja tekstualnog opisa i grafičke predstave granica područja obuhvaćenih arheološkim nalazištem, važi grafički prilog: Referalna karta 1 „Posebna namena prostora” u ovom prostornom planu.
1.2. OBUHVAT REGULACIONOG REŠENjA
Arheološko nalazište koje je i predmet regulacionog rešenja nalazi se na teritoriji opštine Požarevac, na području KO Selo Kostolac i KO Drmno, na desnoj obali reke Mlave, a 3 km južno od reke Dunav, na površini od 355 hektara, u sloju oranica, na sledećim kat. parc:
– u KO Selo Kostolac:
br. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275,276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 321, 322, 323, 324, 325/2, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 407/1, 407/2, 407/ 3, 407/4, 407/5, 407/7, 407/8, 407/9, 407/10, 409/2, 409/3, 409/4, 409/5, 409/6, 409/7, 409/8, 409/9, 409/10, 409/11, 409/12, 409/13, 409/14, 409/15, 409/16, 409/17, 409/18, 409/19, 409/20, 409/21, 409/22, 409/23, 409/24, 409/25, 409/26, 410/2, 410/3, 410/4, 410/6, 410/7, 410/12, 415, 416, 417, 418/1, 418/2, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433; na kat. parc. br. 434, 435, 436 severno od koordinata:
kat. parc. br. 434
kat. parc. br. 435
kat. parc. br. 436
7,517,153.973
4,954,307.442
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,187.491
4,954,304.244
7,517,232.355
4,954,299.923
7,517,275.567
4,954,295.728
7,517,148.981
4,954,247.941
7,517,180.500
4,954,236.121
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,156.098
4,954,239.553
7,517,226.000
4,954,230.910
7,517,269.327
4,954,225.827
7,517,180.500
4,954,236.121
na kat. parc. br. 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448,449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479/2, 479/3, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 500, 501, 502, 503; na kat. parc. br. 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 504
kat. parc. br. 505
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,770.416
4,954,053.155
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,749.117
4,954,055.470
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,790.326
4,954,431.444
kat. parc. br. 506
kat. parc. br. 507
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,898.799
4,954,418.830
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,898.799
4,954,418.830
kat. parc. br. 508
kat. parc. br. 509
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,964.182
4,954,410.271
7,518,931.197
4,954,414.769
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,931.197
4,954,414.769
kat. parc. br. 510
kat. parc. br. 511
7,518,973.777
4,954,293.325
7,519,002.564
4,954,327.509
7,518,986.371
4,954,408.172
7,518,973.777
4,954,293.325
7,518,964.182
4,954,410.271
7,519,010.660
4,954,405.773
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,986.371
4,954,408.172
kat. parc. br. 512
kat. parc. br. 513
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,059.163
4,954,400.675
7,519,032.625
4,954,403.374
7,519,058.488
4,954,392.804
7,519,027.452
4,954,356.371
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,058.263
4,954,392.804
7,519,058.938
4,954,393.179
kat. parc. br. 514
7,519,065.748
4,954,399.719
7,519,064.528
4,954,399.780
na kat. parc. br. 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 541, 542, 543, 544, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 568, 569, 570; na kat. parc. br. 876, 878, 881/1, 881/2, 882 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 876
kat. parc. br. 878
7,517,144
4,956,106
7,517,107
4,956,152
7,517,107
4,956,152
7,517,083
4,956,182
kat. parc. br. 881/1
kat. parc. br. 882
7,517,083
4,956,182
7,517,051
4,956,223
7,517,051
4,956,223
7,517,023
4,956,258
na kat. parc. br. 883, 884/1, 884/2, 885/1, 885/2, 886, 887, 888/1, 888/2, 888/3, 889, 890, 891, 892, 893, 896, 898, 899, 900, 901, 902, 902, 903, 905, 907, 908/1, 908/2, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 920/1, 920/2, 921, 922, 923, 924, 925/1, 925/2, 926/1, 926/2, 927, 927/1, 927/2, 928/1, 928/2, 929, 929/1, 929/2, 930, 930/1, 930/2, 931/1, 931/2, 932/1, 932/2, 933/1, 933/2, 934/1, 934/2, 935/1, 935/2, 936/1, 936/2, 937/1, 937/2, 938, 938/1, 938/2, 939/1, 939/2, 940/1, 940/2, 941/1, 941/2, 942/1, 942/2, 943/1, 943/2, 944, 945/1, 945/2, 946/1, 946/2, 947, 947/1, 947/2, 948/1, 948/2, 949, 950, 951/1, 951/2, 952/1, 952/2, 953/1, 953/2, 954/1, 954/2, 955, 956, 957/1, 957/2, 958/1, 958/2, 959, 961, 963, 964, 965/1, 965/2, 966/1, 966/2, 967/1, 967/2, 968/1 968/2, 969/1, 969/2, 970, 971/1, 971/2, 972/1, 972/2, 973/1, 973/2, 974/1, 974/2, 975/1, 975/2, 976, 977/1, 977/2, 978/1, 978/2, 979/1, 979/2, 980/1, 980/2, 981, 982, 983/1, 983/2, 984, 984/1, 984/2, 985, 986, 987/1, 987/2, 988/1, 988/2, 989/1, 989/2, 990/1, 990/2, 991, 992/1, 992/2, 993/1, 993/2, 994/1, 994/2, 995/1, 995/2, 996/1, 996/2, 997, 998, 999/1, 999/2, 1000/1, 1000/2, 1001/1, 1001/2, 1002/1, 1002/2, 1003/1, 1003/2, 1004/1, 1004/2, 1005/1, 1005/2, 1006/1, 1006/2, 1007/1, 1007/2, 1008, 1009/1, 1009/2, 1010/1, 1010/2, 1011/1, 1011/2, 1014, 1015, 1016/1, 1016/2, 1017/1, 1017/2, 1018/1, 1018/2, 1021, 1023, 1025/1, 1025/2, 1026/1, 1026/2, 1027/1, 1027/2, 1028, 1029/1, 1029/2, 1030/1, 1030/2, 1031/1, 1031/2, 1032/1, 1032/2, 1033/1, 1033/2, 1034/1, 1034/2, 1035/1, 1035/2, 1036/1, 1036/2, 1037/1, 1037/2, 1038, 1039/1, 1039/2, 1040/1, 1040/2, 1041/1, 1041/2, 1042/1, 1042/2, 1043/1, 1043/2, 1044/1, 1044/2, 1045/1, 1045/2, 1046/1, 1046/2, 1047/1, 1047/2, 1048/1, 1048/2, 1049/1, 1049/2, 1050/1, 1050/2, 1051/1, 1051/2, 1052/1, 1052/2, 1053/1, 1053/2, 1054/1, 1054/2, 1055/1, 1055/2, 1056/1, 1056/2, 1057/1, 1057/2, 1058, 1059, 1061, 1062, 1064, 1065, 1066/1, 1066/2, 1067/1, 1067/2, 1068/1, 1068/2, 1069/1, 1069/2, 1070/1, 1070/2, 1071/1, 1071/2, 1072/1, 1072/2, 1073/1, 1073/2, 1074/1, 1074/2, 1075/1, 1075/2, 1076/1, 1076/2, 1077, 1078, 1079/1, 1079/2, 1080/1, 1080/2, 1081/1, 1081/2, 1082/1, 1082/2, 1083/1, 1083/2, 1084/1, 1084/2, 1085/1, 1085/2, 1086/1, 1086/2, 1087/1, 1087/2, 1088, 1089, 1090/1, 1090/2, 1091/1, 1091/2, 1092/1, 1092/2, 1093/1, 1093/2, 1094/1, 1094/2, 1095, 1096, 1098, 1099, 1101/1, 1101/2, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112/1, 1112/2, 1113, 1117, 1118, 1119/2, 1119/3, 1119/4, 1119/5, 1119/6, 1119/7, 1119/8, 1119/9, 1119/10, 1119/11, 1119/12, 1119/13, 1119/14, 1119/15, 1119/16, 1119/17, 1119/18, 1119/19, 1119/20, 1119/22, 1119/23, 1119/24, 1119/25, 2191, 2192, 2193, 2194, 2200, 2201, 2210/1, 2211, 2212, 2213, 2214, 2215, 2216, 2217, 2218, 2219, 2220, 2221, 2222, 2223 i 2225, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini; na kat. parc. br. 20, 21, 90, 320, 325/1, 407/6, 408/1, 408/2, 408/3, 409/1, 410/1, 410/5, 410/8, 410/9, 410/10, 410/11, 411, 412, 413, 414, 479/1, 479/4, 499, 524, 525, 526, 527, 528, 670, 673/2, 673/3, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684, 686, 686/1, 686/3, 687, 688, 690, 698, 699, 701, 702, 703, 717, 718, 1119/1, 1119/26, 2678, KO Selo Kostolac i
– u KO Drmno:
broj 496, u državnoj svojini.
1.3. GRANICA REGULACIONOG REŠENjA
Granica arheološkog nalazišta koje je i predmet regulacionog rešenja pruža se spoljnim ivicama kat. parc:
– u KO Selo Kostolac:
br. 34, 35, 36, 37, 38, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 304, 376, 407/10; zatim kat. parc. br. 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 504
kat. parc. br. 505
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,770.416
4,954,053.155
7,518,836.727
4,954,132.497
7,518,749.117
4,954,055.470
7,518,868.477
4,954,421.820
7,518,790.326
4,954,431.444
kat. parc. br. 506
kat. parc. br. 507
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,898.799
4,954,418.830
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,858.555
4,954,156.707
7,518,871.282
4,954,172.555
7,518,886.337
4,954,419.439
7,518,898.799
4,954,418.830
kat. parc. br. 508
kat. parc. br. 509
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,964.182
4,954,410.271
7,518,931.197
4,954,414.769
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,924.300
4,954,415.668
7,518,910.207
4,954,218.959
7,518,901.511
4,954,209.064
7,518,931.197
4,954,414.769
kat. parc. br. 510
kat. parc. br. 511
7,518,973.777
4,954,293.325
7,519,002.564
4,954,327.509
7,518,986.371
4,954,408.172
7,518,973.777
4,954,293.325
7,518,964.182
4,954,410.271
7,519,010.660
4,954,405.773
7,518,948.289
4,954,263.339
7,518,986.371
4,954,408.172
kat. parc. br. 512
kat. parc. br. 513
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,059.163
4,954,400.675
7,519,032.625
4,954,403.374
7,519,058.488
4,954,392.804
7,519,027.452
4,954,356.371
7,519,064.528
4,954,399.780
7,519,058.263
4,954,392.804
7,519,058.938
4,954,393.179
kat. parc. br. 514
7,519,065.748
4,954,399.719
7,519,064.528
4,954,399.780
kat. parc. br. 558, 569, 570; 876, 878, 881/1, 881/2, 882 u granicama koordinata:
kat. parc. br. 876
kat. parc. br. 878
7,517,144
4,956,106
7,517,107
4,956,152
7,517,107
4,956,152
7,517,083
4,956,182
kat. parc. br. 881/1
kat. parc. br. 882
7,517,083
4,956,182
7,517,051
4,956,223
7,517,051
4,956,223
7,517,023
4,956,258
spoljnim ivicama kat. parc. br. 884/1, 885/2, 887, 888/3, 890, 892, 902, 903, 908/2, 909, 912, 913, 914, 916, 920/2, 921, 924, 925/2, 926/2, 927/2, 928/2, 929/2, 930/2, 931/2, 932/2, 933/2, 934/2, 935/2, 936/2, 937/2, 938/2, 939/2, 940/2, 941/2, 943/2, 945/2, 946/2, 947/2, 948/2, 951/2, 952/2, 954/2, 957/2, 958/2, 959, 961, 965/2, 966/2, 967/2, 968/2, 969/2, 971/2, 972/2, 973/2, 974/2, 975/2, 977/2, 978/2, 979/2, 980/2, 983/2, 984/2, 986, 987/2, 988/2, 989/2, 990/2, 992/2, 993/2, 994/2, 995/2, 996/2, 997, 998, 999/2, 1000/2, 1001/2, 1002/2, 1003/2, 1004/2, 1005/2, 1006/2, 1007/2, 1009/2, 1010/2, 1011/2, 1014, 1016/2, 1017/2, 1018/2, 1023, 1025/2, 1026/2, 1027/2, 1029/2, 1030/2, 1031/2, 1032/2, 1033/2, 1034/2, 1035/2, 1036/2, 1037/2, 1039/2, 1040/2, 1041/2, 1042/2, 1043/2, 1044/2, 1045/2, 1046/2, 1047/2, 1048/2, 1049/2, 1050/2, 1051/2, 1052/2, 1053/2, 1054/2, 1055/2, 1056/2, 1057/2, 1066/2, 1067/2, 1068/2, 1069/2, 1070/2, 1071/2, 1072/2, 1073/2, 1074/2, 1075/2, 1076/2, 1078, 1079/2, 1080/2, 1081/2, 1082/2, 1083/2, 1084/2, 1085/2, 1086/2, 1087/2, 1089, 1090/2, 1091/2, 1092/2, 1093/2, 1094/2, 1096, 1098, 1101/2, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112/1, 1112/2, 1113, 1117, 1118, 1119/2, 1119/25, 2191, 2193, 2194, 2200, 2201, 2222, 2223 i 2225, KO Selo Kostolac, u privatnoj svojini; spoljnim ivicama kat. parc. br. 486, 600, 670, 673/2, 676, 678, 679, 680, 683, 684, 685, 686/1, 686/3, 687, 688, 690, 695, 698, 699, 701, 702, 703, 717, 718, 723, 1119/1, 1119/26, 2678, KO Selo Kostolac i
– u KO Drmno:
broj 496, u državnoj svojini.
Uz arheološko nalazište, regulacionim rešenjem obuhvaćena je i deonica novoplaniranog opštinskog puta duž granice arheološkog nalazišta trasom duž regulacije Mlave od ulaza A do ulaza B i to kat. parc. deo parcele 303 (reka Mlava) između granice arheološkog nalazišta i spoljne ivice kolovoza puta određen analitičko geodetskim elementima planiranog puta.
U slučaju neslaganja popisa katastarskih parcela u tekstualnom delu Prostornog plana sa grafičkim prilozima istog, važi grafički prilog Tematska karta 2. Planirane namene, regulacija i sprovođenje plana.
1.4. Izvodi i zaključci iz
tekstualnog dela usvojenog Koncepta plana
NALAZIŠTE VIMINACIJUM
ANALIZA STANjA
Istorijski i opšti pregled
Viminacijum je bio glavni grad rimske provincije Gornje Mezije. Ponikao je na teritoriji keltskog plemena Skordiska i predstavljao je administrativni, privredni i kulturni centar oblasti na severnoj granici rimske imperije. U početku je bio sedište manjih vojnih odreda da bi u drugoj polovini I veka postao legijski logor. U IV veku postaje značajno episkopsko sedište. Grad je stradao u najezdi Huna, najverovatnije 443. godine. Uz naselje i vojni logor formiran je veći broj nekropola sa hronološkim rasponom od III veka pre naše ere do VII veka naše ere. Grad je imao pristanište na Dunavu i rečnu flotu. U okviru nekropola koje se prostiru južno i istočno od grada, istraženo je preko 14 000 grobova spaljenih i inhumiranih pokojnika. Nađeno je preko 35 000 predmeta, od kojih je oko 700 izrađeno od zlata i srebra, što predstavlja najbrojniji arheološki fond sa jednog lokaliteta i to iz zatvorenih i pouzdano datovanih celina. Pored istraženih nekropola, na prostoru Severne kapije (porta praetoria) vojnog logora, otkriveni su delovi ulica sa popločanjem, odvodnim kanalima i kamenom plastikom koja je ukrašavala ulaznu kapiju. Istražene su javne gradske terme sa oslikanim zidovima, mermernom oplatom i podovima ukrašenim mozaicima.
Veličina i značaj Viminacijuma posledica su bogatog zaleđa u dolini reke Mlave i izuzetno povoljnog položaja, kako u sistemu odbrane severnih granica Carstva tako i u spletu komunikacija i trgovinskom prometu. Unutar i oko grada otkriveni su amfiteatar, monumentalne građevine i tragovi razvijene infrastrukture. Među grobnim konstrukcijama posebno se izdvajaju one iz IV veka čija je unutrašnjost oslikana freskama. Mnogi luksuzno izrađeni predmeti lokalne produkcije predstavljaju evropske, kao i svetske raritete.
Sve što se od 2002. godine istražuje stavlja se u funkciju prezentacije i arheološkog turizma. Viminacijum je prvi arheološki park u centralno balkanskom prostoru. Kao deo bogatog antičkog nasleđa na tlu Republike Srbije, ima potencijal da postane jedna od atraktivnih turističkih destinacija i time podstakne svest o važnosti očuvanja nasleđa, mogućnostima održivog razvoja i prosperiteta lokalnih zajednica.
SADRŽAJ ARHEOLOŠKOG NALAZIŠTA
POSTOJEĆI REPREZENTATIVNI OBJEKTI I LOKALITETI VIMINACIJUMA
(Pojedinačni objekti u pojedinim zonama u grafičkom delu Prostornog plana
definisani su donjom numeracijom)
Istraženi i natkriveni objekti
Rimski vojni logor i teritorija grada Viminacijuma;
2. Terme (Thermae)
3. Severna kapija (Porta Praetoria)
7. Amfiteatar (Amphitheatrum)
7a. Rimska ulica sa insulama
7b. Bedem grada Viminacijuma sa kulama
Nekropole;
16. Carski mauzolej
16a. Memorija u okviru kompleksa TE Drmno
Locirani objekti i objekti identifikovani geofizičkim istraživanjima
Rimski vojni logor i teritorija grada Viminacijuma;
4. Istočna kapija vojnog logora (Porta Principalis Dextra)
5. Južna kapija vojnog logora (Porta Decumana)
6. Zapadna kapija vojnog logora (Porta Principalis Sinistra)
8. Hramovi u okviru gradskih bedema
9. Forum
10. Palata
11. Vojna komandantura (Praetorium)
12. Rimske ulice
13. Hipodrom
Pojedinačne građevine i naselja sa infrastrukturom izvan gradske teritorije;
14. Paleovizantijski i rimski lokalitet (Svetinja)
15. Rimska luka (Kameniti brod)
Rekonstrukcije i izmeštene građevine
Arheo park sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
17. Limes park – rekonstrukcija dela rimskog grada
18. Akvedukt – izmeštena građevina
19. Rimski zanatski centar – opekarske peći – izmeštena građevina
20. Keltsko selo – rekonstrukcija
Park mamuta sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
21. Park mamuta sa izložbenim paviljonom – izmešteni skeleti
Novoizgrađeni sadržaji
Arheološki naučno-istraživački centar sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
22. Arheološki naučno-istraživački centar
23. Naučne laboratorije i depoi
Arheološki ostaci istraženih i prezentovanih rimskih građevina, grobova i grobnica sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima.
24. Portirnica, suvenirnica, taverna i sanitarni blok.
ARHEOLOŠKO NALAZIŠTE VIMINACIJUM
CELINE I PODCELINE
U obuhvatu arheološkog nalazišta koje je predmet detaljne regulacione razrade, nakon dosadašnjih geoloških i arheoloških istraživanja, kao i savremenih prezentacija, uređenja i izgradnje na predmetnom prostoru, prepoznajemo dve celine, sa svojim karakterističnim podcelinama:
Celina arheološkog nalazišta na kojem su predviđena istraživanja i prezentacije otkrivenih ostataka
Podceline:
Rimski vojni logor i teritorija grada Viminacijuma;
Pojedinačne građevine i naselja sa infrastrukturom izvan gradske teritorije;
Nekropole.
Celina arheološkog nalazišta koje je u potpunosti istraženo sa prezentacijom arheoloških ostataka i novim objektima
Podceline su:
Arheološki naučno-istraživački centar sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
Park mamuta sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
Limes park sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima;
Arheološki ostaci istraženih i prezentovanih rimskih građevina, grobova i grobnica sa pratećim naučnim i turističkim sadržajima.
Postojeće stanje, sa granicom obuhvata detaljne regulacije, postojećim namenama, i korišćenjem prostora i objekata, podelom na celine i podceline i pojedinačnim lokalitetima prikazani su na grafičkom prilogu regulacionog rešenja Prostornog plana – Tematska karta 1. Postojeće stanje.
SAOBRAĆAJNA I KOMUNALNA INFRASTRUKTURA
Postojeće stanje i planski koncept – zaključci
Saobraćaj
Arheološki park Viminacijum udaljen je od Beograda 95 km. Autoputem E-75, 35 km nakon odvajanja za Požarevca. Vozom nije moguće doći do lokaliteta. Ne postoji direktna linija do lokaliteta. Moguće je doći autobusom do Požarevca, a zatim lokalnim prevozom do TE „Kostolac B” koja se nalazi u neposrednoj blizini arheološkog parka. Posetiocima se najčešće savetuje da koriste sopstveni prevoz. Parking postoji na onim delovima lokaliteta gde su prezentovani objekti. Viminacijum ima svoje pristanište na obali Dunava 5 km od lokaliteta.
Putna mreža
Do lokaliteta se kao primarnom komunikacijom dolazi preko postojećeg OP-10 iz Kostolca, duž granice kompleksa termoelektrane. Sekundarna komunikacija je preko postojećeg DP IB reda broj 34 Požarevac – Veliko Gradište – Golubac – Donji Milanovac – Đerdap 1 (Rumunija). Urađen je Projekat turističke signalizacije iz svih putnih pravaca ka Viminacijumu, a urađena je i postavljena turistička signalizacija iz putnog pravca Beograda do Viminacijuma. Planirana je komunikacijska mreža zasnovana na principu odvajanja režima internog saobraćaja i mreže od drugih vidova saobraćaja, koja se vezuje na novi OP javne namene van granica arheološkog nalazišta i internu turističku ulicu kružno pored svih lokaliteta unutar nalazišta. Pomenuti novi OP od novog saobraćajnog koridora duž Dunava pored ulaza A u arheološko nalazište Viminacijum do ulaza B (postojeći ulaz), pratiće tok reke Mlave pratiće trasu postojećeg nekategorisanog puta, a predstavljaće zajednički prilaz Arheološkom nalazištu i TE „Kostolac B”, a biće izgrađen u dužini od oko 2,2 km.
Biciklistički saobraćaj i staze i pešačke staze
Nalazište Viminacijum uvršćeno je u biciklističku rutu Atlantik – Crno more kao punkt D210. U okviru kompleksa arheološkog nalazišta nema biciklističkih i posebnih pešačkih staza. Kroz kompleks arheološkog nalazišta predviđena je biciklistička i pešačka staza.
Parkiranje
Jedini uređeni parking u okviru kompleksa arheološkog nalazišta je na platou uz objekte Domvs Scientiarvm-a. Kapacitet mu je 70 putničkih vozila i dva autobusa. U sklopu novoplaniranog ulaza A kao i uz novu ulicu, opštinsku put, planirani su novi uređeni parkinzi.
Luke i pristaništa
Viminacijum je pre 2000 godina bio na Dunavu. PPPPN-om Kostolačkog ugljenog basena je neposredno uz granicu detaljne razrade predviđena nedefinisana novoplanirana vodena površina, kao rukavac reke Mlave, na nekadašnjem toku Dunava, uz samo arheološko nalazište, sada lokacija postrojenja za izradu zapune za vodonepropusni ekran. Na poziciji lokaliteta (kameni most) ovim prostornim planom je predviđena odgovarajuća konzervacija, restauracija, rekonstrukcija, revitalizacija i prezentacija sa savremenom izgradnjom u funkciji arheološkog nalazišta i pešački most u sklopu planirane pešačko biciklističke staze.
HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA
Vodosnabdevanje
Objekti se priključuju na postojeći objekat za vodosnabdevanje po odobrenju broj 470 od 7. februara 2007. godine, izdatog od strane Privrednog društva za geološka istraživanja i projektovanje „GEORAD” d.o.o. Drmno. Za vodosnabdevanje, do priključenja celog kompleksa na novu fabriku vode u selu Drmno, će se i dalje koristiti podzemne vode, preko postojećeg objekta za vodosnabdevanje (vodoizvorište Drmno) i za sanitarne i za tehničke vode, a za nove potrebe za vodom snabdevaće se bušotinama do potrebne dubine sa potrebnim sistemima za prečišćavanje.
Kanalizacija
Objekti se priključuju preko spoljne kanalizacione mreže na postojeću vodonepropusnu septičku jamu. Objekti i sadržaji u sklopu arheološkog nalazišta do završetka istraživanja priključivaće se preko spoljne kanalizacione mreže i kanalisane vode odvoditi u postojeću i u nove vodonepropusne septičke jame. Po završetku istraživanja, za objekte u zoni nove izgradnje planirano je priključenje kanalizacije na internu mrežu termoelektrane Kostolac. Atmosferske vode će se površinskom nivelacijom i kanalima upućivati ka recipijentu koritu reke Mlave.
ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA
Elektroenergetska mreža
Arheološki nalazište Viminacijum snabdeva se električnom energijom dalekovodom 10 kV iz Kostolca (grad) iz transformatorske stanice 35/10 kV Kostolac II. Dalja distribucija električne energije vrši se preko tri transformatorske stanice 10/0,4 kV, vodova 10 i 1 kV do potrošača. Transformatorske stanice 10/0,4 kV sada se napajaju jednostrano iz pravca Kostolca, što kao sistem napajanja nije dobro zbog sigurnosti u napajanju.
U obuhvatu regulacione razrade nalaze se dalekovod (DV 453 400kV) i TS (MO1, 35/10 kV), a postojećim PPPPN Kostolačkog ugljenog basena planirano je postavljanje još jednog dalekovoda.
Planirano je da se napajanje električnom energijom i dalje vrši dalekovodom 10 kV Kostolac grad – Viminacijum iz transformatorske stanice 35/10 kV Kostolac 2.
Grejanje
Nema jedinstvenog sistema toplifikacije nalazišta, a postojeći objekti se greju nezavisnim grejnim telima. Planirano je da se za grejanje kao i za hlađenje objekata koriste podzemne vode ili da se za grejanje objekata koriste tople vode iz TE „Kostolac B”.
KOMUNIKACIJE I INFORMATIKA
TT infrastruktura, kablovske mreže i internet.
Kroz područje detaljne razrade, položen je optički kabl EPS.
PREDLOG PODELE NA URBANISTIČKE CELINE I ZONE
1. Celina javnog korišćenja i ulaza:
1.1 Ulazna zona (A i B) i parkinzi;
1.2. Komunikacije.
2. Celina namenske gradnje:
2.1. Naučno istraživačka zona;
2.2. Zona turističke i naučne prezentacije.
3. Celina arheoloških lokacija:
3.1. Zona istraživanja (koja su u toku i koja se očekuju);
3.2. Zona konzervacije, restauracije, rekonstrukcije, revitalizacije i prezentacije sa savremenom izgradnjom u funkciji arheološkog nalazišta – (u daljem tekstu: Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremena izgradnja u funkciji arheološkog nalazišta – član 99. važećeg Zakona o kulturnim dobrima).
PLANSKI DEO
2. PRAVILA UREĐENjA
2.1. KONCEPCIJA UREĐENjA I TIPOLOGIJA KARAKTERISTIČNIH GRAĐEVINSKIH ZONA I KARAKTERISTIČNIH CELINA ODREĐENIH PROSTORNIM PLANOM
Cilj izrade Prostornog plana je da se celo arheološko nalazište sa naučnim centrom Domvs Scientiarvm urbanistički uredi i normira kroz integralno sagledana pravila uređenja i izgradnje, za izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremena izgradnja u funkciji arheološkog nalazišta, interpretacije putem rekonstrukcije istorijskih građevina, izgradnju objekata predviđenih za smeštaj arheoloških nalaza, predmeta i skeleta i njihovu obradu i naučnu interpretaciju, laboratorije, dogradnju i dalji razvoj naučnog centra, tako da se celo nalazište dalje razvija i funkcioniše kao jedinstven Arheološki park.
Planiranjem razvoja Arheološkog parka Viminacijum potrebno je obezbediti i dostupnost i adekvatnu prezentaciju pojedinačnih arheoloških lokaliteta, kao i neophodne prateće sadržaje – portirnica, suvenirnica, taverna i sanitarnih blokova, kao i drugih uslužnih objekata u funkciji arheološkog parka – za brojne ciljne grupe, domaće i strane turiste, naučne radnike i studente, seminare, ekskurzije i jednodnevne posete.
Koncepcija planskog uređenja je da se obezbedi mogućnost da se svi do sada i u budućnosti istraženi objekti – trgovi i hramovi, pozorišta i hipodrom, kupatila, terme, kapije vojnog logora i mauzolej, ulice i četvrti grada – kad se istraže iz oranica u kojima su se vekovima nalazili, prezentiraju na odgovarajući način, bilo da se vrši odgovarajuća istorijska rekonstrukcija, bilo da se pokrivaju na izmeštenoj ili originalnoj lokaciji i predaju turističkoj ponudi – tako da postanu deo svetske i naše kulturne baštine, ali i simbol prepoznatljivosti dunavskog areala.
Specifičnost Prostornog plana je da su arheološka istraživanja u toku, tako da se u trenutku izrade Prostornog plana ne mogu sagledati njihovi konačni rezultati, te je dodatni cilj izrade Prostornog plana da se fleksibilnim pravilima uređenja i izgradnje urbanistički uredi i normira faznost izgradnje arheološkog parka. U skladu s time, Prostornim planom se područje sagledava prema očekivanoj dinamici završetka radova, te se odgovarajuće karakteristične celine nalazišta urbanistički uređuju i zoniraju tako da se jasno definišu moguća izgradnja i uređenje i u fazi dok traju arheološka istraživanja i po njihovom završetku.
2.1.1. Planska podela na urbanističke celine i zone
Shodno cilju izrade i koncepciji Prostornog plana ukupno područje je, u skladu s Konceptom plana, podeljeno na tri urbanističke celine: 1. celinu javnog korišćenja i ulaza kroz koju se prožimaju interna saobraćajna mreža i mreža turističke infrastrukture; 2. celinu namenske gradnje u funkciji nalazišta; i 3. celinu arheoloških lokacija. Svaka celina u sebi sadrži specifične zone.
Podela na urbanističke celine i zone je sledeća:
1. Celina javnog korišćenja i ulaza:
1.1 Ulazna zona (A i B) i parkinzi;
1.2. Komunikacije.
2. Celina namenske gradnje:
2.1. Naučno istraživačka zona;
2.2. Zona turističke i naučne prezentacije.
3. Celina arheoloških lokacija:
3.1. Zona istraživanja (koja su u toku i koja se očekuju);
3.2. Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremena izgradnja u funkciji arheološkog nalazišta.
2.1.2. Predviđeno građevinsko područje
Građevinsko područje je ukupan uređeni i izgrađeni deo obuhvaćen granicama arheološkog nalazišta, kao i neizgrađeni deo područja arheološkog nalazišta određen za zaštitu, uređenje i/ili izgradnju objekta. Građevinsko područje je definisano popisom parcela iz tačke 1.2. (Obuhvat regulacionog rešenja) i koordinatama iz tačke 1.3. (Granice regulacionog rešenja) poglavlja 1. (Opšti deo) iz Polaznih osnova ovog regulacionog rešenja.
U građevinskom području građevinsko zemljište je svo zemljište, kao zemljište predviđeno za izgradnju novih objekata u funkciji arheološkog parka i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom (Rešenje o odobrenju za izgradnju Ministarstva urbanizma i građevina, broj 351-03-00163/2009-07 od 14. novembra 2012. godine za objekat Naučno istraživačkog centra).
Ukupno građevinsko područje u granicama proglašenog arheološkog nalazišta je područje za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa, u skladu sa posebnim zakonom.
Zemljište van granica arheološkog nalazišta, a u granicama regulacione razrade ovog prostornog plana je područje za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa radi izgradnje novoplaniranog OP javne namene između ulaza A i ulaza B, trasom duž regulacije Mlave, u skladu sa posebnim zakonom.
2.1.3. Površina javne namene i javnog interesa
Površina javne namene jeste prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa, u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).
Površine odnosno objekti od javnog interesa su sve predviđene površine i objekti u obuhvatu arheološkog nalazišta, definisani Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište.
Površina javne namene unutar ukupne površine od javnog interesa je celina 1. (celina javnog korišćenja i ulaza), odnosno deonica novoplaniranog opštinskog puta između ulaza A i ulaza B, trasom duž regulacije Mlave, zona 1.1 (Ulazna zona – A i B i parkinzi) i zona 1.2. (komunikacije).
2.2. URBANISTIČKI I DRUGI USLOVI ZA UREĐENjE I IZGRADNjU POVRŠINA I OBJEKATA JAVNE NAMENE I MREŽE SAOBRAĆAJNE I DRUGE INFRASTRUKTURE
Novoplanirani opštinski put javne namene na deonici između ulaza A i ulaza B, trasom postojećeg nekategorisanog puta duž regulacije Mlave, sa zaštitnim zelenilom od puta do granice arheološkog nalazišta, definisan je regulacijom i nivelacijom u grafičkom delu elaborata ovog prostornog plana.
Ostali urbanistički i drugi uslovi za uređenje i izgradnju ostalih površina i objekata javne namene i mreže interne komunikacijske i druge infrastrukture, definisani su pravilima uređenja i pravilima građenja iz ovog prostornog plana.
Specifičnost predmeta Prostornog plana je da će se tek po završetku arheoloških istraživanja znati precizno status delova zemljišta sa stanovišta potrebe njegovog zadržavanja kao lokacije, potrebe izmeštanja nalaza, ili potrebe pristupanja različitim vidovima konzervacije, restauracije, rekonstrukcije, revitalizacije i prezentacije sa savremenom izgradnjom u funkciji arheološkog nalazišta. Zbog toga je ovim prostornim planom čitava zona 1.2. (komunikacije) određena orijentaciono, a u sprovođenju Prostornog plana je definisano da će se tačne trase odrediti nakon završetka arheoloških istraživanja, a u skladu sa njihovim rezultatima. Posledično, i trase i koridori interne saobraćajne (komunikacije) i druge infrastrukture su ovim prostornim planom definisani kao orijentacioni i mogu se menjati u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna Prostornog plana.
2.3. PLANIRANA REGULACIJA KOMUNIKACIJSKIH POVRŠINA JAVNE NAMENE
SAOBRAĆAJ
Putna mreža uže i šire zone
Koncept komunikacijske mreže zasnovan je na principu odvajanja režima internog saobraćaja i mreže od drugih vidova saobraćaja.
Opštinski put
Novi OP javne namene je predviđen van granica arheološkog nalazišta i delom van regulacionog rešenja samog arheološkog nalazišta iz ovog prostornog plana, a pruža se od planiranog državnog puta (Dunavska magistrala) do ulaza A, dalje između ulaza A i ulaza B, čitavom trasom duž regulacije Mlave, trasom postojećeg nekategorisanog puta. Elementi regulacionog rešenja su dati za deonicu novoplaniranog puta od ulaza A do ulaza B.
Ukupan pojas zemljišta obuhvaćenog regulacionim rešenjem, uz novu ulicu, od regulacije opštinskog puta do granice arheološkog nalazišta je predviđen kao ozelenjena površina pejzažno uređena i ograđena, bez posebnih pravila i uslova i bez objekata i gradnje, sem, u skladu s propisima postavljene, putne i turističke signalizacije i instalacija i opreme u funkciji vodozahvata. U delu zelene površine u blizini ulaza B, na prostoru koji pripada termoelektrani postojeće crpne stanice – bunari se zadržavaju, duž novoplaniranog puta postojeća vodovodna mreža ka izvorištu pored Mlave se, takođe zadržava, a planirana parcelacija na delu kompleksa termoelektrane u osnovi ostaje kako je data u PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, uz formiranje gravinske parcele za novi OP.
Turistička ulica
U granicama arheološkog nalazišta predviđena je izgradnja turističke ulice koja je trasirana u kompleksu, od ulaza A do ulaza B i dalje kružno pored svih lokaliteta unutar nalazišta. Predložena regulacija turističke ulice je širine planirane za biciklističku stazu s jedne strane (2 m plus travni pojas 1 m), pešačku stazu s druge strane (2 m plus travni pojas 1 m sa stubovima za rasvetu) i stazu za turistički vozić u sredini (3,5 m kolovoza). Zastor i regulacija staza za turistički voz treba da su definisani tako da prime potreban interni automobilski saobraćaj, interventna vozila, protivpožarna vozila, dostavna vozila i drugi interni saobraćaj neophodan za opsluživanje planiranih sadržaja i objekata.
Položaj i trasa turističke ulice definisani su samo orijentaciono regulacijom i nivelacijom u grafičkom delu elaborata ovog prostornog plana, a po završetku istraživanja daljom projektantskom razradom mogu se menjati u zavisnosti od specifičnosti projekta prezentacije pojedinih arheoloških lokaliteta.
Parkiranje
Parkiranje za putničke automobile i autobuse u granicama arheološkog nalazišta predviđeno je u granicama regulacionog rešenja na parkinzima u zoni za ukupno oko 300 putničkih vozila i 12 autobusa i to: kod ulaza A (oko 96 – 100 mesta za putnička vozila i četiri mesta za autobuse) i u zoni kod ulaza B (oko 128 – 130 mesta za putnička vozila i pet mesta za autobuse), a parkiranje zaposlenih i organizovanih stručnih poseta je predviđeno na postojećem parkingu uz Domvs Scientiarvm (sa 70 mesta za putnička vozila i tri za autobuse). Parkiranje turista i drugih posetilaca nije predviđeno na drugim mestima ili parkinzima unutar kompleksa arheološkog nalazišta, ali je na deonici od ulaza A do ulaza B duž novog OP predviđeno dodatno parkiranje.
Biciklistički i pešački saobraćaj i staze
U granicama arheološkog nalazišta Viminacijum, koji je kao lokalitet uvršćen u biciklističku rutu Atlantik – Crno more kao punkt D210, za odvijanje pešačkog i biciklističkog saobraćaja predviđena je staza koja će trasom povezivati sve pojedinačne lokalitete unutar nalazišta. Ove staze su predviđene i unutar regulacije nove javne saobraćajnice van arheološkog nalazišta.
Unutar arheološkog nalazišta Viminacijum, od ulaza A i ulaza B staze za odvijanje pešačkog i biciklističkog saobraćaja su predviđene kroz ceo kompleks, u regulaciji turističke ulice ili kao samostalne u sklopu uređenja kompleksa. Položaj i trasa pešačkih i biciklističkih staza definisani su samo orijentaciono regulacijom i nivelacijom u grafičkom delu elaborata ovog prostornog plana, a po završetku istraživanja daljom projektantskom razradom mogu se menjati u zavisnosti od specifičnosti projekta prezentacije pojedinih arheoloških lokaliteta.
Turistički voz
U granicama arheološkog nalazišta Viminacijum uz deo mreže pešačko biciklističkih staza, predviđena je u zajedničkoj regulaciji izgradnja staze za turistički voz koja će trasom povezivati izabrane najatraktivnije pojedinačne lokalitete unutar nalazišta.
2.4. PLANIRANE TRASE, KORIDORI I MREŽA KOMUNALNE INFRASTRUKTURE
HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA
Vodosnabdevanje
Do realizacije dugoročnog rešenja, arheološko nalazište snabdevaće se vodom preko postojećeg objekta za vodosnabdevanje (vodoizvorište Drmno) i za sanitarne i za tehničke vode, a za nove potrebe za vodom i bušotinama do potrebne dubine sa potrebnim sistemima za prečišćavanje. Postojeću distributivnu mrežu vodovoda od vodozahvata i kroz samo arheološko nalazište, prečnika 150 mm je ukoliko se ukaže potreba po završetku arheoloških radova, delom moguće premestiti na novu poziciju (na trasu turističke ulice), prema grafičkom prilogu iz ovog regulacionog rešenja, a prema pravilima uređenja i građenja iz ovog prostornog plana.
Pravila gradnje
Instalacije vodovoda se trasiraju jednom stranom komunikacijske površine – ulice ili staze, na odstojanju 1 m od ivičnjaka. Horizontalno rastojanje između vodovodnih i kanalizacionih cevi i zgrada, drvoreda i drugih objekata, ne sme biti manje od 2,5 m.
Rastojanje vodovodnih cevi od ostalih instalacija (elektro, telefonski kablovi kablovskog distributivnog sistema) pri ukrštanju ne sme biti manje od 0,5 m. Minimalno dozvoljeno rastojanje pri paralelnom vođenju sa drugim instalacijama, iznosi: međusobno vodovod i kanalizacija 0,4 m; do električnih kablova 0,5 m; i do telefonskih kablova 0,5 m. Pri ukrštanju težiti da vodovodne cevi budu iznad kanalizacionih, a ispod električnih kablova. Minimalna dubina ukopavanja cevi vodovoda je 1 m od vrha cevi do kote terena, a padovi prema tehničkim propisima u zavisnosti od prečnika cevi.
Postavljanje podzemnih instalacija vodovoda ispod zelenih površina vrši se na rastojanju od minimalno 2 m od postojećeg zasada, a uz obavezu vraćanja površine u prvobitno stanje.
Kanalizacija
Koncept plana je bio da se objekti i sadržaji u sklopu arheološkog nalazišta do završetka istraživanja priključuju preko spoljne kanalizacione mreže i odvodi na postojeće dve (jedna uz lokalitet amfiteatar i druga uz Naučni centar) i po potrebi u nove vodonepropusne septičke jame.
Uslovi za određivanje mikrolokacije, izgradnju i eksploataciju novih vodonepropusnih septičkih jama su da je projekat rađen u skladu s važećim tehničkim i sanitarnim propisima i da je obezbeđen kolski pristup do jame za vozilo radi redovnog pražnjenja.
Po završetku istraživanja, za objekte u zoni nove izgradnje (2.1. Naučno istraživačka zona u celini 2 – celina namenske gradnje) planirano je kao mogućnost priključenje kanalizacije na internu mrežu termoelektrane Kostolac, bez posebnih planskih uslova i ograničenja, trasama definisanim uz prethodno usaglašavanje optimalnih efekata sa stanovišta funkcionalnih zahteva i kopova i nalazišta.
Pravila gradnje
Kanalizacione cevi takvog potencijalnog budućeg rešenja kanalisanja otpadnih voda kroz kompleks arheološkog nalazišta postaviće se ispod komunikacijske površine – turističke ulice ili staze i to u osovini kolovoza odnosno staze. Minimalna dubina ukopavanja cevi kanalizacije je 1 m od vrha cevi do kote terena, a padovi prema tehničkim propisima u zavisnosti od prečnika cevi. Kroz revizione šahte i druge objekte kanalizacije nije dozvoljen prolaz vodovodnih cevi. Na kanalizacionoj mreži do svakog račvanja, promene pravca u horizontalnom i vertikalnom smislu, promene prečnika cevi, kao i na pravim deonicama na odstojanju približno 50 m, postavljaju se revizioni silazi. Postavljanje podzemnih instalacija kanalizacije ispod zelenih površina vrši se na rastojanju od minimalno 2 m, od postojećeg zasada, a uz obavezu vraćanja površine u prvobitno stanje.
Trase i koridori hidrotehničke infrastrukture su ovim prostornim planom definisani kao orijentacioni i mogu se menjati u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna plana.
Odvođenje atmosferskih voda
Teren je ravan pretežno blago zatalasan, delimično u pravcu jug – sever dužine od oko 9 m u blagom neravnomernom padu od jugozapada ka severoistoku, sa najvećom denivelacijom oko identifikovanog kompleksa rimskog utvrđenja i logora, a koja se prostire do granica sa kompleksom termoelektrane. Ravniji delovi terena su neposredno uz reku i kanale, na severoistočnoj strani i na severnom delu kompleksa i apsolutne kote većeg dela terena se kreću u rasponu od 69 – 70,5 m n.v. uz Mlavu i na većem delu kompleksa, do 71 – 72,5 m n.v. oko podnožja pomenutog uzvišenja. Gornji plato uzvišenja je na visinama od 80 – 81,0 m n.v.
Privredno društvo TE-KO „Kostolac” je na samom lokalitetu, kao i u široj zoni, postavio sistem objekata dubinskog odvodnjavanja, koji su trajnog karaktera i predviđeno je da kontinualno ostanu u funkciji zaštite kako samog površinskog kopa, tako i celog arheološkog nalazišta. Mreža i sistem ovih objekata za odvodnjavanje (prikazan u grafičkom delu ovog regulacionog rešenja) mogu se menjati uz prethodno usaglašavanje optimalnih efekata sa stanovišta funkcionalnih zahteva i kopova i nalazišta.
Karakteristike terena omogućavaju realizovane, planirane nove interne komunikacije sa podužnim nagibima u prihvatljivim granicama, s tim da se iste nivelaciono moraju prilagoditi postojećim niveletama terena tako da se atmosferske vode površinskom nivelacijom upućuju ka recipijentu koritu reke Mlave.
Pravila gradnje
Za odvođenje atmosferskih voda sa površina komunikacija, staza i trgova, kao i zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta, postavljaju se slivnici sa taložnicima. Rastojanje slivnika je 50 -100 m za male padove, odnosno oko 30 m za veće nagibe. Atmosferske kanale trasirati jednom stranom komunikacijske površina (turističke ulice ili pešačko biciklističke staze) na odstojanju 1 m od ivičnjaka.
Trase i koridori hidrotehničke infrastrukture su ovim prostornim planom načelno definisani i mogu se odrediti daljom projektantskom razradom u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna plana.
ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA
Dalekovodi
Postojeći elektroenergetski objekti su dalekovod naponskog nivoa 35 kV koji povezuje TS 35/10 kV Kostolac 1 i 35/10 kV – 3avojcka. U obuhvatu regulacione razrade nalazi se jedan postojeći dalekovod (DV 453 400 kV) i TS (MO1, 35/10 kV), a postojećim PPPPN Kostolačkog ugljenog basena je planirano postavljanje još jednog dalekovoda. Svi nadzemni vodovi su privremeni.
Za dalekovode 400 kV broj 401/1 TS Beograd 8 – RP Drmno, 400 kV broj 401/2 RP Drmno – Đerdap 1, 400 kV broj 453 TS Pančevo 2 – RP Drmno, 110 kV broj 1159 RP Drmno – TE Kostolac A, 110 kV broj 1160 RP Drmno – TS Rudnik 2, koji se jednim svojim delom nalaze u granici Prostornog plana (kao što je ucrtano u grafičkom delu Prostornog plana), svaka gradnja ispod i u blizini dalekovoda, u skladu sa uslovima JP EMS Broj: III-l8-03-93/1 od 24. maja 2013. uslovljena je: Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 do 400 kV; Pravilnikom o tehničkim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V („Službeni list SFRJ”, br. 4/74 i 13/78 i „Službeni list SRJ”, broj 61/95); Pravilnikom o tehničkim normativima za uzemljenje elektroenergetskog postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V („Službeni list SRJ”, broj 61/95); Zakonom o zaštiti od nejonizujućih zračenja („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) sa pripadajućim pravilnicima; „SRPS N.C0.105 – Tehničkim uslovima zaštite podzemnih metalnih cevovoda od uticaja elektroenergetskih postrojenja” („Službeni glasnik RS”, broj 68/86); „SPvPS N.C0.101 – Zaštitom telekomunikacionih postrojenja od uticaja elektroenergetskih postrojenja – Zaštita od opasnosti” („Službeni glasnik RS”, broj 68/86); kao i SPvPS N.CO.102 – Zaštitom telekomunikacionih postrojenja od uticaja elektroenergetskih postrojenja – Zaštita od smetnji („Službeni glasnik RS”, broj 68/86).
Elektrosnabdevanje arheološkog nalazišta Viminacijum
Arheološki lokalitet Viminacijum snabdeva se sada električnom energijom dalekovodom 10 kV iz Kostolca (grad) iz transformatorske stanice 35/10 kV Kostolac 2 i TS 35/10 kV na samom nalazištu. Dalja distribucija električne energije vrši se preko TS 10/0,4 kV, vodova 10 i 1 kV do potrošača. TS 10/0,4 kV sada se napajaju jednostrano, što kao sistem napajanja nije dobro zbog sigurnosti u napajanju.
U prvoj varijanti elektrosnabdevanja iz Koncepta plana planirano je bilo se da napajanje električnom energijom u konačnoj fazi realizacije Prostornog plana koriste dalekovodi 10 kV Kostolac grad – Viminacijum iz transformatorske stanice 35/10 kV Kostolac 2.
U skladu sa pribavljenim uslovima Privrednog društva za distribuciju električne energije Centar d.o.o. Kragujevac, broj 1613 od 05. avgusta 2013. usvojena je druga varijanta elektrosnabdevanja iz Koncepta plana, odnosno planira se da područje Prostornog plana treba da se napaja iz postojeće trafostanice 35/10 kV Kostolac 1, trenutno instalisane snage 2×8000 VA. Za potrebe napajanja arheološkog nalazišta Viminacijum istim uslovima data je mogućnost izgradnje priključnog dalekovoda i trafostanice i u zoni vodoizvorišta Drmno. Osnovnu mrežu napajanja arheološkog nalazišta Viminacijum i dalje će činiti dalekovodi (vodovi) 10 i 1 kV. Poseban vod 10 kV napajaće arheološko nalazište Viminacijum iz transformatorske stanice 35/10 kV „Kostolac 1” do lokaliteta i vod 10 kV od 10 kV voda Selo Kostolac – Drmno do TS 10/0,4 Viminacijum radi sigurnosti napajanja. U odnosu na poziciju datu pomenutim uslovima nova TS Viminacijum je ovim regulacionim rešenjem predviđena južnije, u zoni ulaza B.
Za potrebe potrošnje električne energije i na osnovu približnog ocenjivanja vršne jednovremene snage potrebno je graditi novu i rekonstruisati elektroenergetsku mrežu.
Planirana vršna snaga po planiranim sadržajima za arheološko nalazište Viminacijum je 1 100 kW, za šta na prostoru Viminacijuma treba uz postojeću izgraditi tri trafostanice 10/0,4 kV instalisane snage 2h630 KVA kapaciteta 2h1000 KVA (Viminacium u zoni ulaza B, jednu u zoni ulaza A i jednu uz planiranu intenzivniju novu gradnju – u naučno istraživačkoj zoni ili zoni komercijalne prezentacije) i niskonaponsku mrežu 1 kV. Sve transformatorske stanice napajaće se dvostrano u sistemu n-1. Regulacionim rešenjem predviđeni su rekonstrukcija voda 10 kV koji povezuje mrežu 10 kV u nalazištu sa TS 110/35/10 kV Drmno i postojeće mreže 10 kV,1 kV, kao i izgradnja novih TS 10/0,4 kV prema potrebi arheološkog nalazišta. Napajanje će se vršiti kablovima 10 kV ili vazdušnim vodovima 10 kV.
Posebna pravila gradnje
Prema uslovima Privrednog društva za distribuciju električne energije Centar d.o.o. Kragujevac, broj 1613 od 05. avgusta 2013. prilikom izvođenja radova na izgradnji objekata na području Prostornog plana neophodno je pridržavati se sledećih uslova:
prilikom izgradnje objekata pridržavati se sigurnosnih visina i sigurnosnih udaljenosti od postojećih elektroenergetskih objekata;
na mestima ukrštanja i paralelnog vođenja kablova i trase arheoloških radova obavezan je ručni iskop uz pojačane mere bezbednosti na radu i uz pridržavanje minimalnih dozvoljenih rastojanja za tu vrstu gradnje;
ublizini trafostanica postoji veliki broj podzemnih kablova, kao i uzemljenje, pa je pri radu u blizini obavezan ručni iskop uz pojačane mere bezbednosti na radu;
pre početka radova obratiti se Elektrodistribuciji „Elektromorava” Požarevac, službi za tehničku podršku sistema, radi utvrđivanja tačne lokacije kablova, na licu mesta.
Način priključenja budućih objekata na elektroenergetski sistem biće regulisan tehničkim uslovima.
Trase i koridori objekata i mreža elektronergestske infrastrukture su ovim Prostornim planom definisani kao orijentacioni i mogu se menjati u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna plana.
Trafostanice 10/0.4 kV- pravila gradnje
Nove TS 10/0,4 kV graditi kao samostalne ili u sklopu objekta, kao MBTS, aluminijumsko – stubne TS ili zidane. Udaljenost energetskog transformatora od objekata mora iznositi najmanje 3 m. Kod izbora lokacije TS voditi računa: da bude postavljena što je moguće bliže težištu opterećenja; da priključni vodovi budu što kraći, a rasplet vodova što jednostavniji; o mogućnosti lakog prilaza radi montaže i zamene opreme; o mogućim opasnostima od površinskih i podzemnih voda i slično; o prisustvu podzemnih i nadzemnih instalacija u okruženju TS; i uticaju TS na životnu sredinu.
Podzemni vodovi – pravila gradnje
Kablovi se mogu polagati podzemno uz uslov da su obezbeđeni potrebni minimalni razmaci od drugih vrsta instalacija i to: 0,4 m od cevi vodovoda i kanalizacije; 0,5 m od telekomunikacionih kablova; 0,8 m od gasovoda u naselju i 1,2 m od gasovoda van naselja.
Ako se potrebni razmaci ne mogu ostvariti, energetski kabl se polaže u zaštitnu cev, dužine najmanje 2 m sa obe strane mesta ukrštanja, ili celom dužinom kod paralelnog voda pri čemu najmanji razmak ne može biti manji od 0,3 m. Nije dozvoljeno paralelno vođenje elektroenergetskih kablova iznad ili ispod cevi vodovoda i kanalizacije. Kod ukrštanja energetskog kabla sa telekomunikacionim kablom, energetski kabl se polaže ispod telekomunikacionog. Na prelazu preko saobraćajnice, turističke ulice i pešačko biciklističkih staza energetski kabl se polaže u kablovsku kanalizaciju, odnosno u zaštitne cevi, na dubini minimalno 0,8 m, ispod površine. Ukrštanje energetskog kabla sa novim javnim putem izvodi se mehaničkim podbušivanjem trupa puta upravno na osovinu na dubini od 1,35 – 1,5 m mereno od najniže kote kolovoza do najviše kote propisane zaštitne cevi u koju se kabl polaže. Nije dozvoljeno direktno polaganje NN SKS u zemlju ili malter. Priključci individualnih potrošača na niskonaponsku mrežu po pravilu se vrše sa kablovskim snopom X00/0-A 4×18 mm², a po potrebi i sa kablovskim vodovima tipa PP00/A ili HP00/A odgovarajućeg preseka, zavisno od snage koju objekti angažuju. Priključci se ostvaruju povezivanjem MRO u objektu sa vodovima nadzemne mreže niskog napona u svemu prema odredbama tehničke preporuke TP 13, Elektrodistribucije Srbije.
Nadzemni vodovi – pravila gradnje
Izgradnja privremene nadzemne infrastrukture preko arheološkog nalazišta može se izuzetno dozvoliti na osnovu uslova i saglasnosti nadležnih ustanova zaštite spomenika kulture i prirode. Ukoliko se navedenim uslovima drugačije ne naglasi, izgradnja nadzemnih niskonaponskih vodova izvodi se prema Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih niskonaponskih vodova. NN SKS montirati na betonske stubove sa razmakom do 40 m. Izuzetno NN SKS može da se polaže i po fasadi zgrade. U slučaju postavljanja vodova iznad zgrada potrebna je električno i mehanički pojačana izolacija. Kod ukrštanja, približavanja, paralelnog vođenja, stubovi nadzemne mreže niskog napona mogu se postavljati uz samu ivicu turističke ulice i pešačko biciklističkih staza. Dubina ukopavanja energetskih kablova ne sme biti manja od 0,7 m za kablove napona do 10 kV, odnosno 1,1 m za kablove 35 kV. Određivanje ostalih sigurnih udaljenosti i visina od objekata, kao i ukrštanje elektroenergetskih vodova međusobno kao i sa drugim instalacijama vršiti u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV.
Spoljašnje osvetljenje
Planirana je fazna izgradnja rasvete (funkcionalne i dekorativne) u celoj zoni arheološkog nalazišta Viminacijum, sa konačnim ciljem da se osvetle turistička ulica, sve prezentacije lokaliteta, biciklističke i pešačke staze. U skladu s tim potrebno je izgraditi mrežu za javno osvetljenje za lokalitet Viminacijum i to: osvetljenje za javne komunikacije i dekorativno osvetljenje koje služi za osvetljenje pojedinačnih lokaliteta i objekata u sklopu zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta. Niskonaponska mreža 1 kV radiće antenski (jednostrano). Polaganje kablova spoljašnje rasvete će se vršiti u zemljanom rovu u slobodnom terenu. Potrebno je obezbediti da paljenje i gašenje javnog osvetljenja može biti preko foto releja ili preko štafete iz jednog komandnog centra. Izbor tipa spoljnjeg osvetljenja, stubova i svetiljki uskladiti sa ambijentalnim karakteristikama pojedinih deonica duž komunikacijskog koridora.
Osvetljenje saobraćajnica, parkinga, šetališta i arheoloških nalazišta, predvideti sa propisnom jačinom osvetljaja, odnosno za mrežu komunikacija predvideti jačinu sjajnosti 1,5 cd/m2, za turističku ulicu 1 cd/m2, za pešačko biciklističke staze 0,5 cd/m2 i za osvetljenje parkinga 20 Lx.
Trase i koridori infrastrukture spoljnog osvetljenja su ovim prostornim planom definisani kao orijentacioni i mogu se menjati u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna plana.
Pravila gradnje
Predvideti jednoobrazne stubove i svetiljke za potrebe spoljnjeg osvetljenja. Temelje stubova izraditi na osnovu tehničke dokumentacije, a u svakom temelju ostaviti PV cev za ulaz i izlaz kablova iz zemljanog rova do stuba. U temeljima stubova gde se vrši grananje kablova obezbediti još po jednu PV cev za izvod kabla.
Svi otvori za prolaz kablova i smeštaj pribora moraju biti obrađeni bez oštrih ivica da ne bi došlo do oštećenja kablova. Ukoliko nose samo elemente javnog osvetljenja stubovi se postavljaju 0,6 m od ivice staza. Svi stubovi moraju biti vertikalno postavljeni, a u pravolinijskom delu i u liniji.
Stub mora biti postavljen tako da mu otvori sa poklopcem (oslabljeni deo stuba) bude uvek na suprotnoj strani od komunikacije.
Svetiljke moraju biti otporne prema svim atmosferilijama. Konstrukcija svetiljke mora da obezbedi normalno paljenje i gašenje od – 30° S do + 20° S. Pri odabiranju svetiljki treba voditi računa da joj prostorni raspored svetlosnog fluksa bude najoptimalniji za konkretno date uslove. U samoj svetiljki (ili u podnožnom segmentu stuba) postavljaju se predspojne sprave: prigušnica i kondenzator za kompenzaciju snage, odgovarajuće za datu snagu sijalice. Svaka sijalica mora biti osigurana topljivim osiguračem. Osigurač se smešta u podnožni segment stuba. Za javno osvetljenje nije dozvoljena upotreba sijalica sa žarenom niti.
GREJANjE
Koncept plana je bio da se za grejanje kao i za hlađenje objekata koriste podzemne vode, bušotinama do potrebne dubine. Alternativno rešenje je bilo da se za grejanje objekata u zoni nove izgradnje (2.1. Naučno istraživačka zona u celini 2. – celina namenske gradnje) koriste tople vode iz TE „Kostolac B” pre ispuštanja u donji tok Mlave koji je regulisan, sa dva posebna korita, za dovod hladne i odvod tople vode. Ti kanali su spojeni sa glavnim tokom Dunava. Konačno plansko opredeljenje regulacionog rešenja je da se primene oba rešenja, tako da se u kratkoročnom periodu koriste podzemne vode, bušotinama do potrebne dubine, a da se za grejanje objekata u zoni nove izgradnje (2.1. Naučno istraživačka zona u celini 2. – celina namenske gradnje) kao dugoročno rešenje koriste tople vode iz TE „Kostolac B” na način definisan kroz saradnju sa držaocem.
Trase i koridori, kao i pravila gradnje toplovodne infrastrukture ovim Prostornim planom nisu definisani već se mogu odrediti u fazi sprovođenja Prostornog plana nakon završetka arheoloških istraživanja, bez izmena i dopuna plana.
KOMUNIKACIJE I INFORMATIKA
TT infrastruktura, kablovske mreže i internet
Koncept plana je bio da se za priključenje objekata i sadržaja u sklopu arheološkog nalazišta na TT, kablovsku i internet mrežu koristi postojeći optički kabl položen kroz područje detaljne razrade. Regulacionim rešenjem je plansko rešenje zadržano, s tim da je postojeći optički kabl EPS potrebno prilikom izgradnje OP na mestu ukrštanja kabla sa javnim putem potrebno izvesti odgovarajuće izmeštanje dela kabla sa mehaničkim podbušivanjem trupa puta upravno na osovinu puta na dubini od 1,35 – 1,5 m mereno od najniže kote kolovoza do najviše kote propisane zaštitne cevi u koju se kabl polaže.
Prema sadržajima u području arheološkog nalazišta Viminacijum potreban broj telefona je oko 100, na osnovu koje procene je određena potreba za njim kao i kapaciteti komutacionog čvorišta – MSAN (multiservisni čvor) u Viminacijumu koji će se spojiti sa centralom u Požarevcu optičkim kablom. Pristupna mreža izvešće se bakarnim kablovima duž turističke ulice, a privodna mreža izvešće se bakarnim kablovima do centralnog odnosno spoljašnjeg izvoda na objektu. Kod korisnika koji zahtevaju brži protok signala može se koristiti optički kabl u pristupnoj i privodnoj mreži. Planirani telekomunikacioni objekat može se graditi u sklopu građevinskih objekata. Za smeštaj telekomunikacione opreme treba obezbediti neto građevinsku površinu od približno 15 m2, pristup ulazu u prostoriju za osoblje i službena kola sa strane ulice i opremljenost prostorija električnim instalacijama, maksimalne snage 15 kW. Trase i koridori TT infrastruktura i kablovske mreže su ovim prostornim planom definisani kao orijentacioni i mogu se menjati u fazi sprovođenja Prostornog plana, bez izmena i dopuna plana. Uslovi priključenja će biti definisani od strane nadležne institucije.
Pravila gradnje
Podzemni telekomunikacioni vodovi pristupne mreže postavljaju se ispod slobodne zelene površine, uz turističku ulicu i biciklističko pešačke staze.
Podzemni telekomunikacioni kablovi polažu se u rov širine 0,4 m na dubini od 0,8 m do 1 m prema važećim tehničkim propisima za polaganje TT kablova u rov. Telekomunikacione kablove postavljati u svim javnim saobraćajnicama u trotoarskom prostoru sa obe strane ulice. Potrebna širina prostora zavisi od broja cevi, a širina se kreće od 50 – 70 cm.
Kod približavanja i ukrštanja TT kablova sa ostalim infrastrukturnim objektima potrebno je ostvariti sledeće minimalne razmake: sa vodovodnom cevi kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 0,6 m; sa kanalizacionom cevi kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 0,5 m; sa elektroenergetskim kablom od 10 kV kod ukrštanja 0,5 m, a kod paralelnog vođenja 1,0 m; od uporišta elektroenergetskih vodova do 1 kV 0, 8 m.
Pri ukrštanju sa energetskim kablovima najmanje rastojanje mora biti veće od 0,5 m, a ugao ukrštanja treba da bude najmanje 45°. Po pravilu telekomunikacioni kabl se polaže iznad energetskih kablova. Kod približavanja podzemnog telekomunikacionog voda temelju elektroenergetskog stuba, horizontalna sigurnosna udaljenost iznosi 0,8 m, a ne manje od 0,3 m ukoliko je telekomunikacioni vod mehanički zaštićen. Ukoliko ne mogu da se postignu razmaci iz prethodno navedene dve tačke na tim mestima se energetski kabl provlači kroz zaštitnu cev, ali i tada razmak ne sme da bude manji od 0,3 m.
2.5. USLOVI I MERE ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE I
ŽIVOTA I ZDRAVLjA LjUDI
Mere zaštite životne sredine i života i zdravlja ljudi realizovaće se u skladu sa merama propisanim Izveštajem o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu urađenim uz ovaj Prostorni plan.
Zbog zaštite ljudi, materijalnih i drugih dobara od ratnih razaranja, elementarnih i drugih nepogoda i opasnosti u miru izgradnja objekata mora biti izvršena uz primenu odgovarajućih zakonskih i drugih propisa.
Prema seizmološko-geološkim karakteristikama i karti seizmičkog hazarda, prostor u obuhvatu Prostornog plana pripada zoni od 0,6 do 0,9 PGA izraženo u jedinicama gravitacionog ubrzanja – g, za maksimalno horizontalno ubrzanje na tlu tipa A (Vs30=800 m/s) u verovatnoći prevazilaženja 10% u 50 godina (povratni period 475 godina) i potresa jačine 7 – 8º MCS (6º MCS dogođeni i 7-8º MCS procenjeni za period 200 godina). Radi zaštite od potresa, novi objekti moraju biti realizovani i kategorisani prema odredbama Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima („Službeni list SFRJ”, br. 31/81, 49/82, 29/83, 21/88 i 52/90).
Novi objekti moraju biti realizovani u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara („Službeni glasnik RS”, broj 111/09). Svi novi objekti moraju imati odgovarajuću hidrantsku mrežu, koja se po pritisku i protoku projektuje u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara („Službeni list SFRJ”, broj 30/91).
Objektima mora biti obezbeđen pristupni put za vatrogasna vozila u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara („Službeni list SRJ”, broj 8/95), po kome najudaljenija tačka kolovoza nije dalja od 25 m od gabarita objekta.
2.6. POSEBNI USLOVI PRISTUPAČNOSTI
Pri projektovanju i realizaciji objekata u zoni izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta, kao i svih drugih objekata primeniti rešenja koja će omogućiti licima sa posebnim potrebama neometano i kontinualno kretanje i pristup u skladu sa standardima pristupačnosti i važećim propisima, kao i Pravilnikom o tehničkim standardima pristupačnosti („Službeni glasnik RS”, broj 46/13). Na području Prostornog plana, na površinama za parkiranje (zona 1.1. – Ulazna zona A i B i parkinzi, kao i zona 2.1. – Naučno istraživačka zona) obezbediti potreban broj parking mesta za osobe sa specijalnim potrebama, u svemu prema istom pravilniku.
2.7. MERE ENERGETSKE EFIKASNOSTI IZGRADNjE
Kroz projektovanje i izgradnju objekata obezbediti primenu propisanih mera energetske efikasnosti izgradnje, kao i Pravilnika o energetskoj efikasnosti zgrada („Službeni glasnik RS”, broj 61/11) i drugih mera određenih važećim propisima.
2.8. PRAVILA PARCELACIJE, PREPARCELACIJE I
ISPRAVKE GRANICA PARCELA
U skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji, predmetni Prostorni plan predstavlja planski osnov za formiranje građevinskih parcela, odnosno za izradu projekata parcelacije i preparcelacije i projekta ispravke granica parcela.
U okviru ukupnog građevinskog područja određenog ovim prostornim planom predviđeno je formiranje novih građevinskih parcela samo za zonu 1.1 (Ulazna zona A i B i parkinzi – dve građevinske parcele), za površine definisane su planiranom namenom i obeležavanjem površina u grafičkog delu ovog prostornog plana.
Nije predviđeno formiranje posebnih građevinskih parcela za ostale površine ili namene već se preostale zone, po potrebi, mogu formirati kao jedinstvene građevinske parcele i to:
– zona 1.2. (komunikacije) u celini 1. (celina javnog korišćenja i ulaza);
– zona 2.1. (Naučno istraživačka zona) u celini 2. (celina namenske gradnje);
– zona 2.2. (Zona turističke i naučne prezentacije – komercijalni i drugi sadržaji u funkciji arheološkog nalazišta) u celini 2. (celina namenske gradnje);
– zona 3.1. (Zona istraživanja – koja su u toku i koja se očekuju) u celini 3. (celina lokaliteta);
– i zona 3.2. (Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta) u celini 3. (celina lokaliteta).
3. PRAVILA GRAĐENjA
Pravila građenja strukturirana su u dve grupe. Prva grupa su pravila za sve celine, odnosno ukupan obuhvat regulacionog rešenja za ukupan obuhvat arheološkog nalazišta, koja se primenjuju za vreme dok traju arheološka istraživanja.
Druga grupa su pravila koja se mogu primenjivati u određenim zonama isključivo po završetku arheoloških istraživanja. Shodno tome, ova grupa pravila građenja u ovom Prostornom planu za zonu regulacionog rešenja, odnosno za kompleks arheološkog nalazišta Viminacijum, određena su kao pravila koja se primenjuju za prostor koji je u potpunosti arheološki istražen.
Ovim prostornim planom sve definisane vrste i namene objekata koji se mogu graditi po pojedinim zonama određuju se kao objekti i namene u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta. Pravilima građenja definisani su uslovi za parcelaciju, preparcelaciju i formiranje građevinske parcele, kao i uslovi i način obezbeđivanja pristupa i prostora za parkiranje vozila za arheološko nalazište, a za one građevinske parcele na kojima je planirana izgradnja i potrebna pravila koja se odnose na položaj objekata u odnosu na regulaciju ili granice parcele, indeks zauzetosti ili izgrađenosti, visine ili spratnost objekata, uslovi za izgradnju drugih objekata i druga posebna pravila, s tim da su na obuhvatu regulacionog rešenja vrsta i namena objekata čija je izgradnja zabranjena sve vrste stambenih objekata, industrija, proizvodnja i privredni objekti zatvorenog tipa, odnosno da je zabranjena svaka izgradnja sem planirane i kompatibilne kao dozvoljene.
3.1 OPŠTA PRAVILA GRAĐENjA ZA SVE CELINE I ZONE
Pravila građenja i mere zaštite za sve celine
koja se mogu primenjivati dok traju arheološka istraživanja
Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište utvrđene su mere zaštite arheološkog nalazišta i ovim prostornim planom preuzimaju se kao stečena obaveza. Sve dok se vrše arheološka istraživanja, odnosno dok prostor ne bude potpunosti arheološki istražen primenjuju se sledeće mere:
zabrana površinske eksploatacije i eksploatacije zemljišta i sirovina, kao i svih vrsta istražnih radova, osim arheoloških iskopavanja i istraživanja;
zabrana sađenja visoke vegetacije i pošumljavanja prostora, osim za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta;
zabrana obrade zemljišta dubokim oranjem, rigolovanja zemljišta za vinograde do dubine veće od 0,3 m i zabrana sadnje voćnjaka;
zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija – hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih;
zabrana ispuštanja otpadnih voda površinski i dubinski u rečne tokove, a eliminaciju sprovesti u propisno izgrađene septičke jame;
zabrana neovlašćenog prikupljanja pokretnih arheoloških površinskih nalaza.
Izgradnja privremene nadzemne infrastrukture preko arheološkog nalazišta može se izuzetno dozvoliti na osnovu uslova i saglasnosti nadležnih ustanova zaštite spomenika kulture i prirode.
Promena oblika terena dozvoljava se samo u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta i uz adekvatnu prezentaciju nalaza.
Putna mreža preko arheološkog nalazišta može se izgraditi i koristiti samo za potrebe prezentacije arheološkog nalazišta, a može se privremeno koristiti i za određene potrebe privredne delatnosti na osnovu odluke nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Dozvoljava se tekuće i investiciono održavanje postojećih objekata za odvodnjavanje kopa „Drmno” (magistralni cevovod GOL-2, bunari i odvodni cevovodi LB-5, LC-5, LC-6, LC-7, LC-8, LC-9, LC-10 i LC-11), na osnovu odluke nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Dozvoljava se izgradnja objekata u funkciji prezentacije arheološkog nalazišta na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen, na osnovu uslova i saglasnosti nadležnih ustanova zaštite spomenika kulture.
Na kulturnim dobrima i dobrima pod prethodnom zaštitom ne može se vršiti raskopavanje, rušenje, prepravljanje ili bilo kakvi radovi koji mogu da naruše svojstva kulturnog dobra bez prethodno utvrđenih uslova i saglasnosti.
Izgradnja infrastrukture, industrijskih, javnih i komercijalnih objekata i postrojenja, izvođenje zemljanih radova izvodi se pod uslovima koji se utvrđuju po svakom pojedinačnom zahtevu u Zavodu za zaštitu prirode i Zavodu za zaštitu spomenika kulture na način utvrđen Zakonom o kulturnim dobrima.
Mere tehničke zaštite i drugi radovi na spomenicima kulture, odnosno njihovoj zaštićenoj okolini, mogu se izvoditi samo pod uslovima i na način utvrđen Zakonom o kulturnim dobrima.
Sakralne spomenike neophodno je čuvati na mestu, a Programom zaštite potrebno je da se definišu detaljne mere zaštite, održavanja i uređenja.
Zabranjuje se korišćenje ili upotreba nepokretnih kulturnih dobara na ovom području u svrhe koje nisu u skladu sa njihovom prirodom, namenom i značajem, ili na način koji može dovesti do njihovog oštećenja.
Prilikom ozelenjavanja i pejzažnog uređenja, koristiti sadnice isključivo plitkog korena, kako ne bi došlo do devastiranja prezentovanih antičkih ostataka, kao ni objekata i konstrukciji u funkciji prezentacije.
Uslovi i način obezbeđivanja prostora za parkiranje vozila je da je za svaku izgradnju, na svakoj građevinskoj parceli ili/i zoni, obezbeđen potreban broj parking mesta na nivou arheološkog nalazišta kao jedinstvenog kompleksa.
Položaj objekata u odnosu na regulaciju i u odnosu na granice građevinske parcele je, tamo gde je izgradnja planirana i predviđena, određen regulacionim i građevinskim linijama na grafičkom delu regulacionog rešenja.
Na površinama na kojima je planirana izgradnja, nisu određene najmanja dozvoljena međusobna udaljenost objekata i najmanja dozvoljena udaljenost objekata od granica parcela i bez posebnih ograničenja i uslova dozvoljena je izgradnja i drugih objekata na istoj građevinskoj parceli u skladu s ovim prostornim planom odnosno u okvirima pravila uređenja i pravila građenja ovog prostornog plana.
3.2. PRAVILA GRAĐENjA PO CELINAMA I ZONAMA
3.2.1. pravila građenja za celinu 1 – celina javnog korišćenja i ulaza
koja se mogu primenjivati kad se završe arheološka istraživanja
Zona 1.1. Ulazna zona A i B i parkinzi
Dozvoljava se izgradnja objekata na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen.
Uslovi za formiranje novih građevinskih parcela za zonu 1.1 (Ulazna zona A i B i parkinzi) u celini 1. (celina javnog korišćenja i ulaza) definisani su planiranom namenom i obeležavanjem površina u grafičkom delu ovog prostornog plana.
Pravila građenja ovog prostornog plana za zonu 1.1. su smernice za izradu propisanih urbanističkih projekata, te podležu mogućim korekcijama i dopunama u skladu sa zaključcima sa stručne kontrole, i to:
– predviđeni su za izgradnju: parking za autobuse, informativni centar, ulaz, kapija i portirnica i javni toalet, kao i drugi dopunski objekti i sadržaji;
– vrsta i namena objekata koji se kao kompatibilni mogu graditi na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen su: garaže, ambulanta, platoi, trgovi i odmorišta, parkovske površine, vodene površine, fontane, ugostiteljstvo i kafići, poslastičarnice, prodavnice, kiosci, suveniri, kao i javni toalet;
– najveći dozvoljeni indeksi zauzetosti građevinske parcele je 50%, a najveća dozvoljena spratnost objekata je dve nadzemne etaže (P+1 ili P+Pk).
Zona 1.2. komunikacije
Vrsta i namena objekata koji se mogu graditi na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen su: novi opštinski put, pejzažno uređena zelena površina između novoplaniranog puta i granice arheološkog nalazišta, interna saobraćajna mreža arheološkog nalazišta (turistička ulica sa pešačko biciklističkom stazom – na punktovima parkinzi i stazom za turistički vozić i stanice) i mreža turističke infrastrukture. Uslovi za formiranje novih građevinskih parcela za zonu 1.2. (komunikacije) u celini 1. (celina javnog korišćenja i ulaza), definisani su planiranom namenom i definisanjem površina u grafičkog delu ovog prostornog plana.
U sklopu pejzažno uređene zelene površine između novoplaniranog puta i granice arheološkog nalazišta dozvoljeni su: objekti u sklopu postrojenja vodozahvata (bunari, sistem za prečišćavanje vode, pumpe, crpke i postrojenja, objekti za elektropostrojenja, kao i sistem za hipohlorit i drugo) u skladu sa tehnološkim zahtevima i prema programu nadležnog upravljača, uz propisane stroge mere kontrole i preduzimanje mera za unapređenje sanitarne zaštite, kao i saobraćajna i turistička informatika (mape, panoi, putokazi i drugo), a zabranjena je svaka druga gradnja.
Poseban uslov je da se ukupna slobodna zelena pejzažno uređena površina između novoplaniranog puta i granice arheološkog nalazišta ogradi zaštitnom ogradom.
U sklopu interne saobraćajne mreže i mreže turističke infrastrukture dozvoljeni su: informatika (mape, panoi, putokazi i drugo) i prateći mobilijar (klupe, korpe za otpatke, rasveta i osvetljenje, parkinzi za bicikle i drugo).
3.2.2. Pravila građenja za celinu 2. celina namenske gradnje
koja se mogu primenjivati kad se završe arheološka istraživanja
Zona 2.1. Naučno istraživačka zona
U ovoj zoni je predviđeno proširenje kompleksa DOMVS SCIENTIARVM VIMINACIVM i uređenje pratećih površina i objekata uključujući sportsko rekreativne sadržaji (manji tereni i igrališta).
Pravila građenja ovog prostornog plana za zonu 2.1. su smernice za izradu propisanog urbanističkog projekta, te podležu mogućim korekcijama i dopunama u skladu sa zaključcima sa stručne kontrole, i to:
– vrsta i namena objekata koji se mogu graditi na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen su Dom nauke, depoi, muzejski prostori, sale za predavanja, izložbeni prostor, prostori za zaposlene, parkinzi i garaže, informativni centar, platoi, trgovi i odmorišta, parkovske površine, ugostiteljstvo, kafići i poslastičarnice.
– vrsta i namena objekata čija je izgradnja zabranjena u zoni su pojedinačni stambeni objekti, industrija, proizvodnja i privredni objekti zatvorenog tipa.
– uslovi za formiranje novih građevinskih parcela za zonu 2.1. (Naučno istraživačka zona) u celini 2. (celina namenske gradnje), definisani su planiranom namenom i definisanjem površina u grafičkog delu ovog prostornog plana.
– najveći dozvoljeni indeksi zauzetosti građevinske parcele je 50% a najveća dozvoljena spratnost objekata je tri nadzemne etaže (P+2 ili P+1+Pk).
Zona 2.2. Zona turističke i naučne prezentacije – komercijalni i drugi sadržaji u funkciji arheološkog nalazišta
U ovoj zoni predviđeni su carski mauzolej, završetak rekonstrukcija replika nekropola grada Viminacijuma, paleontološkog parka sa prezentacijom mamuta, akvadukta, Limes park – rimski ciglarski i zanatski centar i dela rimskog grada.
Vrsta i namena objekata koji se mogu graditi na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen su svi koji se predvide projektom istorijske rekonstrukcije naselja Viminacijum, vojnog logora i njihovog okruženja i to objekti i oprema naselja ili dela naselja, drugi namenski prepoznatljivi objekti, vrtovi i ozelenjavanje, vodene površine, fontane, trgovi i popločavanje, kao i svi drugi objekti u skladu sa projektom istorijske rekonstrukcije.
Uslovi za formiranje nove jedinstvene građevinske parcele za zonu 2.2. u celini 2. (celina namenske gradnje) definisani su podelom na celine i zone u grafičkog delu ovog prostornog plana.
Najveći dozvoljeni indeksi zauzetosti građevinske parcele biće određen projektom izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta.
Najveća dozvoljena spratnost objekata biće određena projektom izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta.
Vrsta i namena objekata čija je izgradnja zabranjena su svi oni koji bi bili u neskladu sa projektom istraživanja i kojom bi se remetila osnovna funkcija područja.
3.2.3. Pravila građenja za celinu 3. celina arheoloških lokacija
koja se mogu primenjivati u toku i po završetku arheoloških istraživanja celina lokaliteta i trajne zaštite i prezentacije
Zona 3.1. Zona istraživanja (koja su u toku i koja se očekuju)
Vrsta i namena objekata koji se mogu graditi na prostoru arheoloških istraživanja su gradnja montažnih objekata, platoi sa sedenjem, nadstrešnice, mesta za odmor, mesta dobrih vizura, vidikovac, osmatračnica za područja koja su saglediva sa određenih tačaka ili trasa, kao i svi drugi objekti u skladu sa projektom istraživanja.
Vrsta i namena objekata čija je izgradnja zabranjena su svi oni koji bi bili u neskladu sa projektom istraživanja i kojim bi se remetila osnovna funkcija područja istraživanja.
Uslovi za formiranje nove jedinstvene građevinske parcele za zonu 3.1. (Zona istraživanja – koja su u toku i koja se očekuju) u celini 3. (celina lokaliteta) definisani su podelom na celine i zone u grafičkom delu ovog prostornog plana.
Zona 3.2. Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta
Vrsta i namena objekata koji se mogu graditi na prostoru koji je u potpunosti arheološki istražen su svi koji se predvide projektom istorijske rekonstrukcije naselja Viminacijum i vojnog logora i to objekti i oprema naselja ili dela naselja, vojni logor, akvadukti, hipodrom, antički amfiteatar, drugi namenski prepoznatljivi objekti, vrtovi i ozelenjavanje, vodene površine, fontane, trgovi i popločavanje, kao i svi drugi objekti u skladu sa projektom istorijske rekonstrukcije.
Uslovi za formiranje nove jedinstvene građevinske parcele za zonu 3.2. u celini 3. (celina lokaliteta) definisani su podelom na celine i zone u grafičkog delu ovog prostornog plana.
Najveći dozvoljeni indeks zauzetosti građevinske parcele biće određen projektom izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta.
Najveća dozvoljena spratnost ili visina objekata biće određena projektom izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta.
Vrsta i namena objekata čija je izgradnja zabranjena su svi oni koji bi bili u neskladu sa projektom istraživanja i kojom bi se remetila osnovna funkcija područja u zoni izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta.
4. SPROVOĐENjE REGULACIONOG REŠENjA
Ovim prostornim planom je data detaljna urbanistička razrada (regulaciono rešenje) na nivou plana detaljne regulacije za celinu proglašenog Arheološkog nalazišta (Odlukom o utvrđivanju lokaliteta Viminacijum u ataru sela Stari Kostolac za arheološko nalazište) kao i za deonicu novoplaniranog puta između ulaza A i ulaza B. Sprovođenje Prostornog plana za obuhvat koji je u ovom prostornom planu definisan regulacionim rešenjem, vrši se izdavanjem lokacijskih uslova na osnovu ovog prostornog plana odnosno na osnovu pravila građenja iz istog za ukupan obuhvat regulacionog rešenja, sem realizacije trase planiranih dalekovoda, crpnih stanica i bunara i parcelacije definisane PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, uz obavezu formiranja posebne građevinske parcele za novi opštinski put i uz ispunjenje obaveza definisanih u tačkama 4.1. i 4.2. ovog poglavlja.
4.1. STEPEN KOMUNALNE OPREMLjENOSTI GRAĐEVINSKOG ZEMLjIŠTA POTREBAN ZA IZDAVANjE LOKACIJSKIH USLOVA I GRAĐEVINSKE DOZVOLE
Stepen komunalne opremljenosti građevinskog zemljišta koji je potreban za izdavanje lokacijskih uslova i građevinske dozvole po zonama je:
A) snabdevenost električnom energijom i sanitarnom vodom i odvođenja otpadnih voda za zonu 1.1. (ulazna zona A i B i parkinzi), zonu 2.1. (naučno istraživačka zona) i zonu 2.2. (zona turističke i naučne prezentacije);
B) obezbeđen pešački pristup i pristup interventnih vozila za zonu 3.1. (zona istraživanja – koja su u toku i koja se očekuju) i zonu 3.2. (Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta); i
C) obezbeđena mogućnost priključenja rasvete na elektromrežu za zonu 1.2. (komunikacije).
4.2. LOKACIJE ZA KOJE SE OBAVEZNO RADI POSEBAN ILI URBANISTIČKI PROJEKAT
Lokacijski uslovi za izgradnju u zoni 2.2. (Zona turističke i naučne prezentacije) u celini 2. (celina namenske gradnje) i zonama 3.1. (Zona istraživanja – koja su u toku i koja se očekuju) i 3.2. (Zona izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta) u celini 3. (celina lokaliteta) – izrađuje se na osnovu izrađenog odgovarajućeg projekta istraživanja odnosno projekta u zoni izvršenja mera tehničke zaštite u skladu sa zakonom i savremene izgradnje u funkciji arheološkog nalazišta i na osnovu pravila građenja iz ovog prostornog plana.
Lokacijski uslovi za izgradnju u zoni 1.1. (Ulazna zona A i B i parkinzi) i zoni 2.1. (Naučno istraživačka zona) u celini 2. (celina namenske gradnje) – izrađuje se na osnovu urbanističkog projekta i na osnovu pravila građenja iz ovog prostornog plana.
Napominje se da su nazivi zona dati brojem zone i njenim punim nazivom u tekstualnom delu ovog prostornog plana, dok su u grafičkom delu koji se odnosi na sprvođenje plana zone označene samo brojevima.
4.3. LOKACIJE ZA RASPISIVANjA JAVNIH KONKURSA
Ovim regulacionim rešenjem nije propisana ni definisana obaveza raspisivanja javnih arhitektonskih ili urbanističkih konkursa za celinu ili delove obuhvata. ali se isti mogu raspisati za celinu zone 1.1. (ulazna zona A i B i parkinzi) i celinu 2. (celina namenske gradnje) ili za pojedine objekte u zonama 2.2. (zona turističke i naučne prezentacije) i 2.1. (naučno istraživačka zona).
4.4. OSTALI ELEMENTI ZNAČAJNI ZA SPROVOĐENjE PLANA
Realizacija trase planiranih dalekovoda definisane PPPPN Kostolačkog ugljenog basena, kao i režimi za zaštitne elektroenergetske pojaseve za nadzemne vodove sprovode se na način određen tim planskim dokumentom.
5. GRAFIČKI DEO –
REGULACIONO REŠENjE ZA LOKALITET VIMINACIJUM
Tematska karta 1. Postojeće stanje R=1:2500
koja sadrži: katastarsku podlogu, granice regulacione razrade, korišćenje prostora, prikaz arheoloških lokaliteta i celine i podceline nalazišta
Tematska karta 2. Planirane namene, regulacija i sprovođenje plana R=1:2500
koja sadrži: planirane namene i podelu na urbanističke celine i zone, građevinsko područje, regulacione i građevinske linije, zone za koje se izrađuje urbanistički projekat ili projekat istraživanja
Tematska karta 3. Planirani koridori i kapaciteti komunikacija i
infrastrukture R=1:2500
koja sadrži: koridore i kapacitete komunikacija i infrastrukture, detaljna regulaciona i nivelaciona rešenja, karakteristične profile i analitičko-geodetske elemente