PREDLOG ZAKONA
O PODSTICANjU GRAĐEVINSKE INDUSTRIJE REPUBLIKE SRBIJE U USLOVIMA EKONOMSKE KRIZE
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se uslovi i način realizacije projekata za izgradnju, rekonstrukciju, odnosno adaptaciju objekata visokogradnje i niskogradnje, određuje vrsta postupka koji se primenjuje za izbor projektanta, vršioca tehničke kontrole, izvođača radova, vršioca stručnog nadzora i vršioca tehničkog pregleda i uređuju druga pitanja od značaja za realizaciju projekata izgradnje objekata visokogradnje i niskogradnje, radi podsticanja građevinske industrije Republike Srbije u uslovima ekonomske krize.
Član 2.
Ciljevi ovog zakona su:
prevazilaženje negativnih efekata ekonomske krize u Republici Srbiji u oblasti građevinarstva, odnosno pomoć domaćoj građevinskoj industriji za izlazak iz krize;
podsticanje razvoja i upošljavanja domaćih građevinskih preduzeća i obezbeđivanje likvidnosti ovog sektora;
podsticanje razvoja i upošljavanja domaćih preduzeća koja se bave proizvodnjom građevinskog materijala;
zadržavanje postojećeg nivoa zaposlenosti uz mogućnost otvaranja novih radnih mesta;
podsticanje privrednog razvoja u Republici Srbiji.
Član 3.
U skladu sa ovim zakonom, Vlada, na predlog nadležnih ministarstava, odnosno nadležnog organa jedinice lokalne samouprave, utvrđuje listu projekata za izgradnju, rekonstrukciju, odnosno adaptaciju, koji se u celosti ili delimično finansiraju iz sredstava budžeta jedinice lokalne samouprave, autonomne pokrajine, odnosno Republike Srbije, odnosno privrednog društva, odnosno drugog pravnog lica čiji osnivač je u celosti jedinica lokalne samouprave, autonomna pokrajina, odnosno Republika Srbija.
U realizaciji ovih projekata mogu učestvovati građevinska preduzeća čije je sedište na teritoriji Republike Srbije, koja imaju odgovarajuće iskustvo i reference i zapošljavaju značajan broj radnika, odnosno prema svojim tehnološkim kapacitetima mogu zaposliti značajan broj radnika, a prema kriterijumima koji će se utvrditi posebnim aktom Vlade.
Pri realizaciji ovih projekata mora se koristiti domaći građevinski materijal u učešću najmanje 70% od ukupno potrebnog građevinskog materijala i ugrađene opreme, ukoliko se oprema istog kvaliteta proizvodi u Republici Srbiji, prema predmeru i predračunu iz glavnog projekta.
Vlada bliže propisuje uslove i način finansiranja za svaki pojedinačni projekat iz stava 1. ovog člana, a posebno utvrđuje najnižu i najvišu cenu za posebne radove, po fazama realizacije projekta, odnosno izgradnje objekta.
Član 4.
Projekti za izgradnju objekata visokogradnje i niskogradnje čija se realizacija finansira i realizuje u skladu sa ovim zakonom su projekti koji se odnose na izgradnju:
škola i obdaništa;
bolnica i drugih zdravstvenih ustanova;
stanova;
autoputeva i drugih državnih puteva;
sportskih objekata;
objekata za potrebe obavljanja delatnosti iz oblasti kulture, i
drugih objekata od javnog značaja i objekata za koje se utvrđuje javni interes, u skladu sa zakonom kojim se uređuje eksproprijacija.
Član 5.
Na postupak izbora projektanta, vršioca tehničke kontrole, izvođača radova, vršioca stručnog nadzora, kao i vršioca tehničkog pregleda, odnosno za potrebe projektnog finansiranja za izgradnju objekata, primenjuje se pregovarački postupak bez objavljivanja javnog poziva u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne nabavke.
Naručilac, u smislu ovog zakona, može biti nadležno ministarstvo, nadležni organ autonomne pokrajine ili nadležni organ jedinice lokalne samouprave, odnosno privredno društvo iz člana 3. stav 1. ovog zakona.
Naručilac je dužan da uputi poziv svim preduzećima iz člana 3. stav 2. ovog zakona, a prema kriterijumima koji će se utvrditi posebnim aktom Vlade.
Rok za dostavljanje ponuda iz stava 3. ovog člana je 15 dana od dana prijema poziva za dostavljanje ponuda.
Zahtev za zaštitu prava ponuđača i javnog interesa ne zadržava dalje aktivnosti naručioca u postupku javne nabavke iz stava 1. ovog člana.
Na pitanja koja se odnose na uslove i način pokretanja postupka, kao i na druga pitanja koja nisu posebno uređena ovim zakonom primenjuju se odgovarajuće odredbe zakona kojim se uređuju javne nabavke.
Član 6.
Lokacijsku, građevinsku i upotrebnu dozvolu, odnosno druge akte u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09 i 81/09-ispravka) za realizaciju projekata iz člana 1. ovog zakona, izdaje organ određen Zakonom o planiranju i izgradnji, a može je izdati i ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, ako nadležni organ ne izda navedene akte u zakonom propisanom roku.
Član 7.
Realizacija projekata koja je započeta do dana stupanja na snagu ovog zakona, nastaviće se po odredbama ovog zakona, ako ti projekti ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom.
Listu projekata koji ispunjavaju uslove iz stava 1. ovog člana utvrđuje Vlada.
Član 8.
Ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije” i prestaje da važi 31. decembra 2011. godine.
O B R A Z L O Ž E Nj E
I. Ustavni osnov
Ustavni osnov za donošenje Zakona o podsticanju građevinske industrije u uslovima ekonomske krize sadržan je u članu 97. tačka 6. Ustava Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 89/06), kojim se utvrđuje da Republika Srbija između ostalog, uređuje i sistem obavljanja pojedinih privrednih i drugih delatnosti.
II. Razlozi za donošenje
Razlozi zbog kojih se predlaže donošenje Zakona o podsticanju građevinske industrije u uslovima ekonomske krize ogledaju se u tome što je svetska ekonomska kriza pogodila celu privredu Republike Srbije, a najviše građevinsku industriju. Početak 2010. godine karakteriše lagani oporavak sa rastom bruto domaćeg proizvoda (BDP) od 1%, u prvom kvartalu 2010. godine u odnosu na prvi kvartal 2009. godine. Analiza privrednih kretanja pokazuje da je industrijska proizvodnja za prva četiri meseca ove godine, u odnosu na prva četiri meseca 2009. godine, zabeležila rast od 4.8%, dok je samo u aprilu 2010. godine, u odnosu na april 2009. godine, rast industrijske proizvodnje iznosio 11.3%.
Za razliku od industrije, situacija u građevinarstvu je dramatična, jer beleži konstantan pad u 2009. i 2010. godini. U aprilu 2010. godine, građevinarstvo je zabeležilo pad od čak 23,1.%, u odnosu na april 2009. godine (u oblasti visokogradnje pad iznosi 49,1%, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku-saopštenje br.130, GR11 od 14. maja 2010. godine). Posledice svetske, globalne krize po građevinsku industriju dobile su razmeru i karakter više sile.
Vlada je pokrenula aktivnosti na aktiviranju niskogradnje, kao delu građevinske industrije, investicijama za završetak Koridora X. Sa druge strane, od presudne je važnosti za privredu Republike Srbije stimulisanje visokogradnje, čiji je glavni problem nedostatak tražnje u privatnom sektoru. Zbog toga se javila potreba da država, kroz vanredne mere poveća tražnju.
Pored navedenog, cilj ovih mera je i pokušaj da se očuvaju resursi građevinskih preduzeća, pre svega tehnološki, s obzirom da su mnoga preduzeća kao sredstvo zaloge u kreditnim aranžmanima davala opremu za građenje, a koja im je danas usled nelikvidnosti u tom smislu ugrožena.
Takođe, ovim planom se stvara i pretpostavka da se sa bankarskim sektorom dogovori reprogram kreditnih zaduženja građevinskih preduzeća.
Vlada je programom mera za ublažavanje negativnih efekata svetske ekonomske krize u Republici Srbiji za 2009. i 2010. godinu predvidela mere indirektne podrške građevinskoj industriji u Republici Srbiji. Navedene mere su sprovođene i dalje se sprovode kroz direktno subvencionisanje kamatne stope na potrošačke kredite za kupovinu građevinskog materijala kao trajnog potrošnog dobra, kao i direktnim subvencionisanjem kamatne stope za stambene kredite i dugoročno stambeno kreditiranje.
Navedene mere su se pokazale kao nedovoljne. Potrebno je da država preduzme mere kojima bi pokrenula tražnju za građevinskim radovima domaćih kompanija, odnosno da pokrenula novi ciklus gradnje, obezbeđujući povoljno finansiranje od strane domaćih poslovnih banaka. Cilj navedenih mera je pokretanje građevinske operative, smanjenje visokog stepena nelikvidnosti ovih preduzeća, kao i smanjenje nezaposlenosti u ovoj grani privrede.
Programom vanredne podrške građevinskoj industriji u uslovima svetske ekonomske krize u 2010. godini koji je Vlada usvojila 03. juna 2010. godine, utvrđeni su ciljevi Programa, namena sredstava, nosioci Programa, način finansiranja, upravljanje sredstvima, način korišćenja sredstava, postupak realizacije, kao i sprovođenje Programa i izveštavanje.
Program se primenjuje na sve gradove, odnosno sve jedinice lokalne samouprave u Republici Srbiji.
III. Objašnjenje osnovnih pravnih instituta i pojedinačnih rešenja
U članu 1. definisano je da se predloženim zakonom uređuju uslovi i način realizacije projekata za izgradnju, rekonstrukciju, odnosno adaptaciju objekata visokogradnje i niskogradnje, određuje vrsta postupka koji se primenjuje za izbor projektanta, vršioca tehničke kontrole, izvođača radova, vršioca stručnog nadzora i vršioca tehničkog pregleda, i uređuju druga pitanja od značaja za realizaciju projekata izgradnje objekata visokogradnje i niskogradnje, radi podsticanja građevinske industrije u uslovima ekonomske krize.
U članu 2. su definisani ciljevi predloženog zakona.
U članu 3. definisano je da Vlada, na predlog nadležnog ministarstva utvrđuje listu projekata za izgradnju, rekonstrukciju, odnosno adaptaciju, koji se u celosti ili delimično finansiraju iz sredstava budžeta jedinice lokalne samouprave, autonomne pokrajine, odnosno Republike Srbije, odnosno privrednog društva, odnosno drugog pravnog lica čiji osnivač je u celosti jedinica lokalne samouprave, autonomna pokrajine, odnosno Republika Srbija.
Takođe, propisuje se da u realizaciji ovih projekata mogu učestvovati građevinska preduzeća čije je sedište na teritoriji Republike Srbije sa odgovarajućem iskustvom i referencama, koja zapošljavaju značajan broj radnika, odnosno prema svojim tehnološkim kapacitetima mogu zaposliti značajan broj radnika, a prema kriterijumima koji će biti utvrđeni posebnim aktom Vlade.
Pri realizaciji ovih projekata mora se koristiti domaći građevinski materijal u učešću najmanje 70% od ukupno potrebnog građevinskog materijala i ugrađene opreme, uz uslov da se ta oprema istog kvaliteta proizvodi u Republici Srbiji, a prema predmeru i predračunu iz glavnog projekta.
Takođe je definisano da Vlada bliže propisuje uslove i način finansiranja za svaki pojedinačni projekat iz stava 1. ovog člana. Vlada posebno ima obavezu da utvrdi najnižu i najvišu cenu za posebne radove (projektovanje, stručni nadzor, izvođenje radova i sl.) i to po fazama izgradnje objekta.
U članu 4. definisano je da projekti za izgradnju objekata visokogradnje i niskogradnje čija se realizacija finansira i realizuje u skladu sa ovim zakonom jesu projekti koji se odnose na izgradnju: škola i obdaništa; bolnica i drugih zdravstvenih ustanova; stanova; sportskih objekata; objekata za potrebe obavljanja delatnosti iz oblasti kulture; drugih objekata za koje se utvrđuje javni interes, u skladu sa zakonom kojim se uređuje eksproprijacija, kao i drugih objekata od javnog značaja.
Članom 5. definisano je da se na postupak izbora projektanta, vršioca tehničke kontrole, izvođača radova, vršioca stručnog nadzora, kao i vršioca tehničkog pregleda, odnosno za potrebe projektnog finansiranja za izgradnju objekata primenjuje pregovarački postupak bez objavljivanja javnog poziva u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne nabavke.
Takođe je propisano da je naručilac dužan da uputi poziv svim preduzećima iz člana 2. stav 3. ovog zakona, a prema kriterijumima koji će se utvrditi posebnim aktom Vlade.
Ovim članom je takođe definisano da se na pitanja koja se odnose na uslove i način pokretanja postupka, kao i na druga pitanja koja nisu posebno uređena ovim zakonom, primenjuju odgovarajuće odredbe zakona kojim se uređuju javne nabavke.
Članom 6. predviđena je nadležnost za izdavanje svih potrebnih akata za izgradnju u skladu sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji, uz mogućnost da pored tih organa te akte može izdati i ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, ukoliko nadležni organ ne izda potrebni upravni akt u zakonom propisanom roku.
Članom 7. predviđeno je da se na projekte koji ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom, a čija realizacija je započeta do njegovog stupanja na snagu, primenjuju odredbe ovog zakona. Ovim članom je propisana mogućnost da se na lica koja ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom, bez obzira na vreme započetog postupka, mogu primenjivati odredbe ovog zakona.
Članom 8. definisano je da zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije” i prestaje da važi 31.12.2011. godine.
IV. Finansijska sredstva potrebna za sprovođenje ovog zakona
Za sprovođenje ovog zakona potrebno je obezbediti dodatna finansijska sredstva iz budžeta.
V. Analiza efekata
Predloženi zakon će imati sledeće pozitivne efekte:
prevazilaženje negativnih efekata svetske ekonomske krize u Republici Srbiji u oblasti građevinarstva, odnosno pomoć građevinarstvu u izlasku iz depresije;
podsticanje razvoja i upošljavanja građevinskih preduzeća i obezbeđivanje likvidnosti ovog sektora;
podsticanje razvoja i upošljavanja domaćih preduzeća koja se bave proizvodnjom građevinskog materijala;
zadržavanje postojećeg nivoa zaposlenosti uz mogućnost otvaranja novih radnih mesta;
podsticanje privrednog razvoja u Republici Srbiji
rešavanje trenutne prezaduženosti građevinskih preduzeća, a posebno prema bankarskom sektoru;
očuvanje resursa građevinskih preduzeća, a pre svega njihove materijalne supstance;
povećanje finansijske discipline ukidanjem dampinga i sive ekonomije i rada na crno.
Predložena rešenja imaće pozitivan efekat na povećanje nivoa privrednih aktivnosti, i unaprediće uslove za postojanje zdrave konkurencije na tržištu Republike Srbije u uslovima krize.
VI. Razlozi za hitno donošenje zakona
Donošenje zakona u uslovima krize zahteva njegovo hitno sprovođenje, posebno imajući u vidu započelu građevinsku sezonu tokom koje je neophodno upošljavanje postojećih kapaciteta, jer će u suprotnom doći do nesagledivih štetnih posledica po građevinsku industriju i privredu u celini.
Kako bi se što pre otpočeli radovi na izgradnji objekata od javnog značaja, neophodno je da se ovaj zakon donese po hitnom postupku, u skladu sa Poslovnikom Narodne skupštine Republike Srbije, kako bi se sprečilo nastupanje štetnih posledica po privredu.
VII. Razlozi zbog kojih se predlaže da Zakon stupi na snagu pre osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”
Razlozi za stupanje na snagu ovog zakona narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije” sadržani su u ciljevima za njegovo donošenje. Naime, donošenjem ovog zakona po hitnom postupku i njegovim stupanjem na snagu pre osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije” očekuje se da se njegovom primenom, odmah po donošenju, započne sa prevazilaženjem negativnih efekata ekonomske krize u oblasti građevinarstva, odnosno sa oporavkom građevinske industrije u Republici Srbiji.