PREDLOG ZAKONA
O ODREĐIVANjU MAKSIMALNOG BROJA ZAPOSLENIH
U REPUBLIČKOJ ADMINISTRACIJI
Član 1.
Ovim zakonom određuje se ukupan maksimalan broj zaposlenih u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje (u daljem tekstu: republička administracija).
Pod organima državne uprave, u smislu ovog zakona, smatraju se ministarstva (uključujući i organe uprave u sastavu ministarstava), posebne organizacije, službe Vlade, Uprava za zajedničke poslove republičkih organa i stručne službe upravnih okruga.
Pod javnim agencijama, u smislu ovog zakona, smatraju se organizacije osnovane u skladu sa zakonom kojim se uređuje položaj javnih agencija, kao i organizacije na koje se primenjuju propisi o javnim agencijama.
Odredbe ovog zakona ne primenjuju se na Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane, Bezbednosno-informativnu agenciju i Upravu za izvršenje krivičnih sankcija kao organ uprave u sastavu Ministarstva pravde. Maksimalan broj zaposlenih u tim organima utvrdiće se novim aktima o sistematizaciji radnih mesta. Na te akte saglasnost daje Vlada, u skladu sa zakonom, nakon izvršene analize stanja nacionalne i javne bezbednosti, uz prethodno pribavljeno mišljenje Saveta za nacionalnu bezbednost.
Član 2.
Ukupan maksimalan broj zaposlenih na neodređeno vreme u republičkoj administraciji ne može biti veći od 28.400.
Maksimalan broj zaposlenih za svaki organ državne uprave, javnu agenciju i organizaciju za obavezno socijalno osiguranje određuje Vlada.
Broj zaposlenih predviđen aktom o sistematizaciji radnih mesta ne može biti veći od maksimalnog broja zaposlenih određenog aktom Vlade iz stava 2. ovog člana.
Član 3.
Ukupan broj zaposlenih na određeno vreme zbog povećanog obima posla, lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovoru o privremenim i povremenim poslovima, preko omladinske i studentske zadruge i lica angažovanih po drugim osnovama, ne može biti veći od 10% broja zaposlenih na neodređeno vreme u republičkoj administraciji.
Broj zaposlenih i angažovanih lica iz stava 1. ovog člana određuje Vlada posebnim aktom.
Ograničenje iz stava 1. ovog člana ne odnosi se na Republički hidrometeorološki zavod i Republički geodetski zavod, kao ni na angažovanje lica za poslove prevođenja pravnih tekovina Evropske unije od strane Kancelarije za evropske integracije.
Član 4.
Organima državne uprave sredstva za plate u budžetu Republike Srbije, počev od 2010. godine, biće planirana samo za maksimalan broj zaposlenih utvrđen u skladu sa ovim zakonom.
U programima rada, odnosno finansijskim planovima javnih agencija i organizacija za obavezno socijalno osiguranje, počev od 2010. godine, sredstva za zarade biće planirana samo za maksimalan broj zaposlenih utvrđen u skladu sa ovim zakonom.
Član 5.
Organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje dužni su da o sprovođenju ovog zakona izveštavaju Vladu.
Član 6.
Podaci o broju zaposlenih i angažovanih lica jesu javni.
Organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje dužni su da podatke iz stava 1. ovog člana objave na svojoj internet prezentaciji.
Registar o broju zaposlenih i angažovanih lica u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje vodi se u ministarstvu nadležnom za poslove finansija i objavljuje se na internet prezentaciji tog ministarstva.
Član 7.
Način i rokove izveštavanja iz člana 5. ovog zakona, sadržinu registra iz člana 6. stav 3. ovog zakona, kao i druga pitanja od značaja za sprovođenje ovog zakona bliže uređuje Vlada.
Član 8.
Nadzor nad primenom ovog zakona vrši ministarstvo nadležno za poslove finansija.
Član 9.
Rok za donošenje akta o sistematizaciji radnih mesta, u skladu sa ovim zakonom i aktom Vlade iz člana 2. stav 2. ovog zakona, jeste 31. decembar 2009. godine.
Član 10.
Rukovodioci organa državne uprave, javnih agencija i organizacija za obavezno socijalno osiguranje i druga ovlašćena lica u tim organima, odnosno organizacijama, u skladu sa zakonom, dužni su da izvrše proveru kvaliteta rada zaposlenih u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Provera kvaliteta rada državnih službenika u organima državne uprave izvršiće se ocenjivanjem svih državnih službenika, bez obzira koliko je vremena državni službenik proveo na radu u državnom organu.
U postupku ocenjivanja državnog službenika uzimaju se u obzir i sve ocene date državnom službeniku u prethodnom periodu od dve godine, odnosno u kraćem periodu – u zavisnosti od vremena provedenog na radu u statusu državnog službenika i dobijenih ocena.
Rešenje o oceni državnog službenika konačno je i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Državnom službeniku kome u postupku ocenjivanja rešenjem bude određena ocena „ne zadovoljava“ prestaje radni odnos danom konačnosti rešenja.
Provera kvaliteta rada nameštenika u organima državne uprave i zaposlenih u javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje izvršiće se utvrđivanjem da li zaposleni ostvaruje rezultate rada, odnosno da li ima potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi. Ako zaposleni ne ostvaruje rezultate rada, odnosno nema potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi, otkazaće mu se ugovor o radu, u skladu sa zakonom.
Član 11.
Državni službenici u organima državne uprave koji nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. ovog zakona postanu neraspoređeni ostvaruju prava u skladu sa propisima kojima se uređuju prava državnih službenika.
Nameštenicima u organima državne uprave za koje nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. ovog zakona ne postoji nijedno radno mesto na koja mogu biti premešteni odnosno raspoređeni isplaćuje se otpremnina i otkazuje ugovor o radu u skladu sa zakonom.
Zaposlenima u javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje za čijim radom prestane potreba nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. ovog zakona isplaćuje se otpremnina i otkazuje ugovor o radu u skladu sa zakonom.
Licu iz st. 1–3. ovog člana isplaćuje se otpremnina za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu u visini trećine njegove plate, odnosno zarade, s tim da se pod tom platom, odnosno zaradom smatra njegova prosečna mesečna plata, odnosno zarada koja mu je isplaćena za poslednja tri meseca koja prethode mesecu u kome je doneseno rešenje kojim je utvrđeno da je postao neraspoređen, odnosno rešenje o otkazu ugovora o radu.
Lica iz st. 1–3. ovog člana imaju pravo na novčanu naknadu za slučaj nezaposlenosti, u visini utvrđenoj u skladu sa propisima o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti.
U postupku utvrđivanja statusa neraspoređenog državnog službenika, utvrđivanja da ne postoji ni jedno radno mesto na koje nameštenik može biti premešten, odnosno raspoređen i utvrđivanja da za radom zaposlenog prestaje potreba u javnoj agenciji ili organizaciji za obavezno socijalno osiguranje u obzir se uzimaju rezultati rada i imovno stanje.
Član 12.
Organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje mogu, u periodu od šest meseci nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. ovog zakona, popunjavati slobodna radna mesta mimo ograničenja iz člana 182. Zakona o radu („Službeni glasnik RS”, br. 24/05, 61/05 i 54/09).
Član 13.
Novčanom kaznom od 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj rukovodilac organa državne uprave, javne agencije, odnosno organizacije za obavezno socijalno osiguranje, ako ne donese akt o sistematizaciji radnih mesta u skladu sa aktom Vlade iz člana 2. stav 2. ovog zakona i u roku iz člana 9. ovog zakona.
Član 14.
Ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
I. USTAVNI OSNOV
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbama člana 97. tač. 8, 16. i 17. Ustava Republike Srbije, prema kojima Republika Srbija uređuje i obezbeđuje sistem u oblasti radnih odnosa, zaštite na radu, zapošljavanja, socijalnog osiguranja i drugih oblika socijalne sigurnosti, druge ekonomske i socijalne odnose od opšteg interesa, organizaciju, nadležnost i rad republičkih organa i druge odnose od interesa za Republiku Srbiju, u skladu s Ustavom.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Donošenjem Zakona o određivanju maksimalnog broja zaposlenih u republičkoj administraciji izvršiće se smanjenje broja zaposlenih na neodređeno vreme, zaposlenih na određeno vreme, lica angažovanih po ugovorima i po svim drugim osnovama u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje.
Trenutno je u republičkoj administraciji, na koju se ovaj zakon odnosi, zaposleno na neodređeno vreme 30.624 lica, a članom 2. ovog zakona određuje se da ukupan maksimalan broj zaposlenih na neodređeno vreme ne može biti veći od 28.400, što predstavlja smanjenje broja zaposlenih na neodređeno vreme za 2.224 lica, odnosno za 7,26 %.
Ovakvo zakonsko rešenje onemogućiće povećanje broja zaposlenih u republičkoj administraciji i u narednom periodu, bez obzira na eventualne organizacione promene (povećanje broja organa državne uprave, javnih agencija i drugo).
Posebno je značajna odredba člana 3. ovog zakona, koja ograničava broj zaposlenih na određeno vreme, lica angažovanih po ugovorima o privremenim i povremenim poslovima, ugovorima o delu, preko omladinske i studentske zadruge i drugo, maksimalno na 10% od broja zaposlenih na neodređeno vreme u republičkoj administraciji. Trenutno, broj zaposlenih na određeno vreme (izuzev pripravnika i zamene odsutnih) i angažovanih lica po svim osnovama je oko 3.400, a ovaj zakon određuje ograničenje na 2.840, što znači da se po ovom osnovu smanjuje broj zaposlenih i angažovanih lica za oko 560. Na ovaj način, osim što će doći do smanjenja rashoda za plate i usluge, sprečiće se nekontrolisano zapošljavanje i angažovanje lica po svim navedenim osnovama.
Važna novina u ovom zakonu je da su podaci o broju zaposlenih i angažovanih lica u republičkoj administraciji javni i da moraju biti objavljeni na internet prezentaciji organa državne uprave, javnih agencija i organizacija za obavezno socijalno osiguranje, kao i uvođenje registra o broju zaposlenih i angažovanih lica u republičkoj administraciji koji će se voditi u ministarstvu nadležnom za poslove finansija i objavljivati na njegovoj internet prezentaciji.
III. OBJAŠNjENjE POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. Predloga zakona utvrđeno je da se ovim zakonom određuje ukupan maksimalan broj zaposlenih u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje (republička administracija), kao i da se pod organima državne uprave, u smislu ovog zakona, smatraju ministarstva (uključujući i organe uprave u sastavu ministarstava), posebne organizacije, službe Vlade, Uprava za zajedničke poslove republičkih organa i stručne službe upravnih okruga, dok se pod javnim agencijama, u smislu ovog zakona, smatraju organizacije osnovane u skladu sa zakonom kojim se uređuje položaj javnih agencija, kao i organizacije na koje se primenjuju propisi o javnim agencijama.
Istim članom propisano je i da se odredbe ovog zakona ne primenjuju na: Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane, Bezbednosno-informativnu agenciju i Upravu za izvršenje krivičnih sankcija (organ uprave u sastavu Ministarstva pravde), te da će se maksimalan broj zaposlenih u tim organima utvrditi novim aktima o sistematizaciji radnih mesta. Na te akte saglasnost daje Vlada, u skladu sa zakonom, nakon izvršene analize stanja nacionalne i javne bezbednosti, uz prethodno pribavljeno mišljenje Saveta za nacionalnu bezbednost.
Članom 2. Predloga zakona utvrđeno je da ukupan maksimalan broj zaposlenih na neodređeno vreme u republičkoj administraciji ne može biti veći od 28.400, da maksimalan broj zaposlenih za svaki organ državne uprave, javnu agenciju i organizaciju za obavezno socijalno osiguranje određuje Vlada, kao i da broj zaposlenih predviđen aktom o sistematizaciji radnih mesta ne može biti veći od maksimalnog broja zaposlenih određenog aktom Vlade iz stava 2. tog člana.
Članom 3. Predloga zakona predviđa se da ukupan broj zaposlenih na određeno vreme zbog povećanog obima posla, lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovoru o privremenim i povremenim poslovima, preko omladinske i studentske zadruge i lica angažovanih po drugim osnovama, ne može biti veći od 10% broja zaposlenih na neodređeno vreme u republičkoj administraciji, da će broj zaposlenih i angažovanih lica utvrditi Vlada posebnim aktom, kao i da se ovo ograničenje ne odnosi na Republički hidrometeorološki zavod i Republički geodetski zavod, kao ni na angažovanje lica za poslove prevođenja pravnih tekovina Evropske unije od strane Kancelarije za evropske integracije.
Članom 4. Predloga zakona propisano je da će organima državne uprave sredstva za plate u budžetu Republike Srbije, počev od 2010. godine, biti planirana samo za maksimalan broj zaposlenih utvrđen u skladu sa ovim zakonom, kao i da će u programima rada, odnosno finansijskim planovima javnih agencija i organizacija za obavezno socijalno osiguranja, počev od 2010. godine, sredstva za zarade biti planirana samo za maksimalan broj zaposlenih utvrđen u skladu sa ovim zakonom.
Članom 5. Predloga zakona utvrđeno je da su organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje dužni da o sprovođenju ovog zakona izveštavaju Vladu.
Članom 6. Predloga zakona predviđa se da su podaci o broju zaposlenih i angažovanih lica javni, da su organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje dužni da ove podatke objave na svojoj internet prezentaciji, kao i da se Registar o broju zaposlenih i angažovanih lica u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje vodi u ministarstvu nadležnom za poslove finansija i objavljuje na internet prezentaciji tog ministarstva.
Članom 7. Predloga zakona predviđeno je da način i rokove izveštavanja iz člana 5. tog zakona, sadržinu registra iz člana 6. stav 3. ovog zakona, kao i druga pitanja od značaja za sprovođenje tog zakona bliže uređuje Vlada.
Članom 8. Predloga zakona utvrđeno je da nadzor nad primenom tog zakona vrši ministarstvo nadležno za poslove finansija.
Članom 9. Predloga zakona utvrđeno je da je rok za donošenje akta o sistematizaciji radnih mesta, u skladu sa ovim zakonom i aktom Vlade iz člana 2. tog zakona, 31. decembar 2009. godine.
Članom 10. Predloga zakona predviđeno je da su rukovodioci organa državne uprave, javnih agencija i organizacija za obavezno socijalno osiguranje i druga ovlašćena lica u tim organima, odnosno agencijama i organizacijama, u skladu sa zakonom, dužni da izvrše proveru kvaliteta rada zaposlenih u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Istim članom utvrđeno je da će se provera kvaliteta rada državnih službenika u organima državne uprave izvršiti ocenjivanjem svih državnih službenika, bez obzira koliko je vremena državni službenik proveo na radu u državnom organu. U postupku ocenjivanja državnog službenika uzimaju se u obzir i sve ocene date državnom službeniku u prethodnom periodu od dve godine, odnosno u kraćem periodu – u zavisnosti od vremena provedenog na radu u statusu državnog službenika i dobijenih ocena. Rešenje o oceni državnog službenika konačno je i protiv njega se može pokrenuti upravni spor. Državnom službeniku kome u postupku ocenjivanja rešenjem bude određena ocena „ne zadovoljava” prestaje radni odnos danom konačnosti rešenja. Provera kvaliteta rada nameštenika u organima državne uprave i zaposlenih u javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje izvršiće se utvrđivanjem da li zaposleni ostvaruje rezultate rada, odnosno da li ima potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi. Ako zaposleni ne ostvaruje rezultate rada, odnosno nema potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi, otkazaće mu se ugovor o radu, u skladu sa zakonom.
Članom 11. Predloga zakona određuje se da državni službenici u organima državne uprave, koji nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. tog zakona postanu neraspoređeni, ostvaruju prava u skladu sa propisima kojima se uređuju prava državnih službenika, kao i da se nameštenicima u organima državne uprave, za koje nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. tog zakona ne postoji nijedno radno mesto na koja mogu biti premešteni odnosno raspoređeni isplaćuje otpremnina i otkazuje ugovor o radu u skladu sa zakonom. Istim članom određeno je da se zaposlenima u javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje za čijim radom prestane potreba nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. tog zakona, isplaćuje otpremnina i otkazuje ugovor o radu u skladu sa zakonom. Stavom 4. člana 11. Predloga zakona predviđeno je da se licu iz st. 1–3. tog člana isplaćuje otpremnina za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu u visini trećine njegove plate, odnosno zarade, s tim da se pod tom platom, odnosno zaradom smatra njegova prosečna mesečna plata, odnosno zarada koja mu je isplaćena za poslednja tri meseca koja prethode mesecu u kome je doneseno rešenje kojim je utvrđeno da je postao neraspoređen, odnosno rešenje o otkazu ugovora o radu. S tim u vezi, posebno se napominje to da se otpremnina isplaćuje u bruto iznosu propisane visine plate, odnosno zarade lica kome prestaje radni odnos, odnosno kome se otkazuje ugovor o radu. Ta lica, saglasno predlogu iz stava 5. člana 11. Predloga zakona, imala bi pravo da ostvare novčanu naknadu za slučaj nezaposlenosti – u visini utvrđenoj u skladu sa propisima o zapošljavanju i osiguranju za slučaj nezaposlenosti. Pored navedenog, stavom 6. istog člana Predloga zakona, predviđeno je i to da se u postupku utvrđivanja statusa neraspoređenog državnog službenika, utvrđivanja da ne postoji ni jedno radno mesto na koje nameštenik može biti premešten, odnosno raspoređen i utvrđivanja da prestaje potreba za njegovim radom u javnoj agenciji ili organizaciji za obavezno socijalno osiguranje u obzir uzimaju rezultati rada i imovno stanje tog zaposlenog.
Članom 12. Predloga zakona utvrđuje se da organi državne uprave, javne agencije i organizacije za obavezno socijalno osiguranje mogu, u periodu od šest meseci nakon stupanja na snagu akta o sistematizaciji radnih mesta iz člana 9. ovog zakona, popunjavati slobodna radna mesta mimo ograničenja iz člana 182. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05, 61/05 i 54/09).
Članom 13. Predloga zakona određeno je da će se novčanom kaznom od 1.000.000 dinara kazniti za prekršaj rukovodilac organa državne uprave, javne agencije, odnosno organizacije za obavezno socijalno osiguranje, ako ne donese akt o sistematizaciji radnih mesta u skladu sa aktom Vlade iz člana 2. tog zakona i u roku iz člana 9. tog zakona.
Članom 14. Predloga zakona propisuje se da ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
IV. FINANSIJSKA SREDSTVA POTREBNA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje Predloga zakona u budžetu Republike Srbije za 2010. godinu potrebno je obezbediti sredstva za isplatu otpremnina licima kojima prestaje radni odnos, u skladu sa tim zakonom.
Dugoročno posmatrano, finansijski efekti tog zakona biće vrlo pozitivni, imajući u vidu da se, počev od 2010. godine, za lica kojima prestane radni odnos neće obezbeđivati sredstva za plate u budžetu Republike Srbije, te da će se na taj način znatno smanjiti rashodi republičke administracije.
V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU I NjEGOVO STUPANjE NA SNAGU PRE OSMOG DANA OD DANA OBJAVLjIVANjA U „SLUŽBENOM GLASNIKU REPUBLIKE SRBIJE”
Na osnovu člana 164. Poslovnika Narodne skupštine („Službeni glasnik RS”, broj 14/09-prečišćen tekst), predlaže se Narodnoj skupštini donošenje Zakona o određivanju maksimalnog broja zaposlenih u republičkoj administraciji po hitnom postupku.
Razlozi za donošenje ovog zakona po hitnom postupku proizlaze iz potrebe da se, nakon njegovog usvajanja, donesu odgovarajući podzakonski akti, izvrši provera kvaliteta rada zaposlenih u propisanom roku, kao i da se omogući da se do 31. decembra 2009. godine u organima državne uprave, javnim agencijama i organizacijama za obavezno socijalno osiguranje donesu novi akti o sistematizaciji radnih mesta.
Dakle, s obzirom na navedeno, nedonošenje ovog zakona po hitnom postupku moglo bi da prouzrokuje štetne posledice po rad organa i organizacija.
To su istovremeno i razlozi zbog kojih se predlaže da ovaj zakon stupi na snagu narednog dana od dana njegovog objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.