PREDLOG ZAKONA
O POTVRĐIVANjUOPCIONOG PROTOKOLA UZ KONVENCIJUO PRAVIMA OSOBA SA INVALIDITETOM
Član 1.
Potvrđuje se Opcioni protokol uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom usvojen na 61. zasedanju Generalne skupštine Ujedinjenih nacija, na sednici od 13. decembra 2006. godine u Njujorku, u originalu na engleskom jeziku.
Član 2.
Tekst Opcionog protokola uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom u originalu na engleskom jeziku i u prevodu na srpski jezik glasi:
Annex II
The States Parties to the present Protocol have agreed as follows:
Article 1
1. A State Party to the present Protocol (“State Party”) recognizes the
competence of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities (“the
Committee”) to receive and consider communications from or on behalf of
individuals or groups of individuals subject to its jurisdiction who claim to be
victims of a violation by that State Party of the provisions of the Convention.
2. No communication shall be received by the Committee if it concerns a State
Party to the Convention that is not a party to the present Protocol.
A/RES/61/106
26
Article 2
The Committee shall consider a communication inadmissible when:
(a) The communication is anonymous;
(b) The communication constitutes an abuse of the right of submission of
such communications or is incompatible with the provisions of the Convention;
(c) The same matter has already been examined by the Committee or has
been or is being examined under another procedure of international investigation or
settlement;
(d) All available domestic remedies have not been exhausted. This shall not
be the rule where the application of the remedies is unreasonably prolonged or
unlikely to bring effective relief;
(e) It is manifestly ill-founded or not sufficiently substantiated; or when
(f) The facts that are the subject of the communication occurred prior to the
entry into force of the present Protocol for the State Party concerned unless those
facts continued after that date.
Article 3
Subject to the provisions of article 2 of the present Protocol, the Committee
shall bring any communications submitted to it confidentially to the attention of the
State Party. Within six months, the receiving State shall submit to the Committee
written explanations or statements clarifying the matter and the remedy, if any, that
may have been taken by that State.
Article 4
1. At any time after the receipt of a communication and before a determination
on the merits has been reached, the Committee may transmit to the State Party
concerned for its urgent consideration a request that the State Party take such
interim measures as may be necessary to avoid possible irreparable damage to the
victim or victims of the alleged violation.
2. Where the Committee exercises its discretion under paragraph 1 of this article,
this does not imply a determination on admissibility or on the merits of the
communication.
Article 5
The Committee shall hold closed meetings when examining communications
under the present Protocol. After examining a communication, the Committee shall
forward its suggestions and recommendations, if any, to the State Party concerned
and to the petitioner.
Article 6
1. If the Committee receives reliable information indicating grave or systematic
violations by a State Party of rights set forth in the Convention, the Committee shall
invite that State Party to cooperate in the examination of the information and to this
end submit observations with regard to the information concerned.
2. Taking into account any observations that may have been submitted by the
State Party concerned as well as any other reliable information available to it, the
A/RES/61/106
27
Committee may designate one or more of its members to conduct an inquiry and to
report urgently to the Committee. Where warranted and with the consent of the State
Party, the inquiry may include a visit to its territory.
3. After examining the findings of such an inquiry, the Committee shall transmit
these findings to the State Party concerned together with any comments and
recommendations.
4. The State Party concerned shall, within six months of receiving the findings,
comments and recommendations transmitted by the Committee, submit its
observations to the Committee.
5. Such an inquiry shall be conducted confidentially and the cooperation of the
State Party shall be sought at all stages of the proceedings.
Article 7
1. The Committee may invite the State Party concerned to include in its report
under article 35 of the Convention details of any measures taken in response to an
inquiry conducted under article 6 of the present Protocol.
2. The Committee may, if necessary, after the end of the period of six months
referred to in article 6, paragraph 4, invite the State Party concerned to inform it of
the measures taken in response to such an inquiry.
Article 8
Each State Party may, at the time of signature or ratification of the present
Protocol or accession thereto, declare that it does not recognize the competence of
the Committee provided for in articles 6 and 7.
Article 9
The Secretary-General of the United Nations shall be the depositary of the
present Protocol.
Article 10
The present Protocol shall be open for signature by signatory States and
regional integration organizations of the Convention at United Nations Headquarters
in New York as of 30 March 2007.
Article 11
The present Protocol shall be subject to ratification by signatory States of the
present Protocol which have ratified or acceded to the Convention. It shall be
subject to formal confirmation by signatory regional integration organizations of the
present Protocol which have formally confirmed or acceded to the Convention. It
shall be open for accession by any State or regional integration organization which
has ratified, formally confirmed or acceded to the Convention and which has not
signed the Protocol.
Article 12
1. “Regional integration organization” shall mean an organization constituted by
sovereign States of a given region, to which its member States have transferred
competence in respect of matters governed by the Convention and the present
Protocol. Such organizations shall declare, in their instruments of formal
A/RES/61/106
28
confirmation or accession, the extent of their competence with respect to matters
governed by the Convention and the present Protocol. Subsequently, they shall
inform the depositary of any substantial modification in the extent of their
competence.
2. References to “States Parties” in the present Protocol shall apply to such
organizations within the limits of their competence.
3. For the purposes of article 13, paragraph 1, and article 15, paragraph 2, of the
present Protocol, any instrument deposited by a regional integration organization
shall not be counted.
4. Regional integration organizations, in matters within their competence, may
exercise their right to vote in the meeting of States Parties, with a number of votes
equal to the number of their member States that are Parties to the present Protocol.
Such an organization shall not exercise its right to vote if any of its member States
exercises its right, and vice versa.
Article 13
1. Subject to the entry into force of the Convention, the present Protocol shall
enter into force on the thirtieth day after the deposit of the tenth instrument of
ratification or accession.
2. For each State or regional integration organization ratifying, formally
confirming or acceding to the present Protocol after the deposit of the tenth such
instrument, the Protocol shall enter into force on the thirtieth day after the deposit of
its own such instrument.
Article 14
1. Reservations incompatible with the object and purpose of the present Protocol
shall not be permitted.
2. Reservations may be withdrawn at any time.
Article 15
1. Any State Party may propose an amendment to the present Protocol and
submit it to the Secretary-General of the United Nations. The Secretary-General
shall communicate any proposed amendments to States Parties, with a request to be
notified whether they favour a meeting of States Parties for the purpose of
considering and deciding upon the proposals. In the event that, within four months
from the date of such communication, at least one third of the States Parties favour
such a meeting, the Secretary-General shall convene the meeting under the auspices
of the United Nations. Any amendment adopted by a majority of two thirds of the
States Parties present and voting shall be submitted by the Secretary-General to the
General Assembly of the United Nations for approval and thereafter to all States
Parties for acceptance.
2. An amendment adopted and approved in accordance with paragraph 1 of this
article shall enter into force on the thirtieth day after the number of instruments of
acceptance deposited reaches two thirds of the number of States Parties at the date
of adoption of the amendment. Thereafter, the amendment shall enter into force for
any State Party on the thirtieth day following the deposit of its own instrument of
acceptance. An amendment shall be binding only on those States Parties which have
accepted it.
A/RES/61/106
29
Article 16
A State Party may denounce the present Protocol by written notification to the
Secretary-General of the United Nations. The denunciation shall become effective
one year after the date of receipt of the notification by the Secretary-General.
Article 17
The text of the present Protocol shall be made available in accessible formats.
Article 18
The Arabic, Chinese, English, French, Russian and Spanish texts of the present
Protocol shall be equally authentic.
Opcioni protokol uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom
Države članice ovog protokola su se dogovorile o sledećem:
Član 1.
1. Država članica ovog protokola („država članica”) priznaje nadležnost Komiteta za prava osoba sa invaliditetom („Komitet”) da prima i razmatra predstavke podnete od strane pojedinaca ili grupa pojedinaca, ili u njihovo ime, koji potpadaju pod njenu jurisdikciju, koji tvrde da su žrtve povrede odredaba Konvencije od strane te države članice.
2. Komitet ne prima predstavku ukoliko se ona ne odnosi na državu stranu ugovornicu Konvencije koja nije članica ovog protokola.
Član 2.
Komitet smatra predstavku neprihvatljivom kada:
(a) je predstavka anonimna;
(b) predstavka predstavlja zloupotrebu prava podnošenja takvih predstavki
ili kada ona nije u skladu sa odredbama Konvencije;
(c) je Komitet već razmatrao isto pitanje ili je razmatrano ili se razmatra
po nekoj drugoj proceduri međunarodnog istrage ili rešenja;
(d) nisu iscrpljeni svi raspoloživi domaći pravni lekovi. To neće
predstavljati pravilo u slučaju kada se zahtev za pravnim lekom
neopravdano prolongira ili kada je malo verovatno da će doneti
efikasno rešenje;
(e) je ona očigledno neosnovana ili nedovoljno potkrepljena; ili kada
(f) su se činjenice koje su predmet predstavke desile pre stupanja ovog
protokola na snagu za odnosnu državu članicu osim ukoliko te
činjenice traju i nakon tog datuma.
Član 3.
U zavisnosti od odredaba člana 2. ovog protokola, Komitet upoznaje državu članicu sa svim predstavkama koje su mu dostavljene u poverenju. U roku od šest meseci, država koja je primila predstavke dostavlja Komitetu pismeno obrazloženje ili izjave kojima se razjašnjava pitanje i pravni lek, ukoliko postoji, koji je eventualno ta država preduzela.
Član 4.
U svako doba nakon prijema neke predstavke, a pre donošenja odluke o meritumu, Komitet može proslediti odnosnoj državi članici radi njenog hitnog razmatranja zahtev da ta država članica preduzme takve privremene mere koje mogu biti potrebne kako bi se izbeglo nanošenje moguće nenadoknadive štete licu ili licima koji su žrtve navodnog kršenja.
Kada Komitet iskoristi svoje diskreciono pravo shodno stavu 1. ovog člana, to ne podrazumeva da je doneo odluku o dopustivosti ili o meritumu predstavke.
Član 5.
Prilikom razmatranja predstavki shodno ovom protokolu Komitet će držati zatvorene sastanke. Nakon ispitivanja predstavke, Komitet upućuje svoje sugestije i preporuke, ukoliko ih bude, odnosnoj državi članici kao i podnosiocu predstavke.
Član 6.
Ukoliko Komitet primi pouzdane informacije koje ukazuju na ozbiljne i sistematske povrede prava navedenih u Konvenciji od strane države članice, Komitet poziva tu državu članicu da sarađuje u proveri tih informacija i u tom cilju dostavi primedbe u vezi sa odnosnom informacijom.
Uzimajući u obzir bilo koja zapažanja koju odnosna država članica eventualno podnese, kao i bilo koju drugu pouzdanu informaciju koja joj je dostupna, Komitet može odrediti jednog ili više svojih članova da sprovedu istragu i da hitno podnesu izveštaj Komitetu. Gde je to opravdano i uz saglasnost države članice, istraga može uključiti i posetu njenoj teritoriji.
Nakon razmatranja nalaza takve istrage, Komitet dostavlja te nalaze odnosnoj državi članici zajedno sa komentarima i preporukama.
Država članica, nakon šest meseci od prijema nalaza, komentara i preporuka koje je dostavio Komitet, dostavlja svoje primedbe Komitetu.
Sprovođenje ovakve istrage je poverljive prirode i saradnja države članice se traži u svim fazama postupka.
Član 7.
Komitet može pozvati odnosnu državu članicu da u svoj izveštaj uključi, na osnovu člana 35. Konvencije, podatke o eventualnim merama preduzetim u odgovoru na istragu koja je sprovedena shodno članu 6. ovog protokola.
Komitet može, po potrebi, po isteku perioda od šest meseci spomenutog u članu 6. tačka 4. pozvati odnosnu državu članicu da ga informiše o merama koje su preduzete kao odgovor na takvu istragu.
Član 8.
Svaka država članica može, prilikom potpisivanja ili ratifikacije ovog protokola ili pristupanja Protokolu, izjaviti da ne priznaje nadležnost Komiteta predviđenu u čl. 6. i 7.
Član 9.
Depozitar ovog protokola je generalni sekretar Ujedinjenih nacija.
Član 10.
Ovaj protokol je otvoren za potpisivanje državama i organizacijama za regionalne integracije potpisnicama Konvencije počev od 30. marta 2007. godine, u sedištu Ujedinjenih nacija u Njujorku.
Član 11.
Ovaj protokol podleže ratifikaciji država potpisnica ovog potokola koje su ratifikovale Konvenciju ili su joj pristupile. Protokol podleže zvaničnom potvrđivanju od strane organizacija za regionalne integracije potpisnica Protokola koje su zvanično potvrdile Konvenciju ili su joj pristupile. Protokol je otvoren za pristupanje bilo kojoj državi ili organizaciji za regionalne integracije koja je ratifikovala, zvanično potvrdila Konvenciju ili joj pristupila, a koja nije potpisala Protokol.
Član 12.
1. „Organizacija za regionalne integracije” označava organizaciju koju su osnovale suverene države određenog regiona, na koju su države članice prenele nadležnost u vezi s pitanjima koja su predmet ove konvencije i ovog protokola. Takve organizacije su dužne da u svojim instrumentima o zvaničnom potvrđivanju ili pristupanju, navedu stepen svojih nadležnosti u vezi s pitanjima kojima se bavi ova konvencija i ovaj protokol. One naknadno obaveštavaju depozitara o eventualnoj znatnijoj izmeni stepena svojih nadležnosti.
2. Pominjanje „država članica” u ovom portokolu odnosi se i na ove organizacije u granicama njihove nadležnosti.
3. Za svrhe člana 13. tačka 1. i člana 15. tačka 2. ovog protokola, bilo koji instrument koji je deponovala neka organizacija za regionalne integracije neće se uzimati u obzir.
4. Organizacije za regionalne integracije mogu, u vezi sa pitanjima iz njihove nadležnosti, koristiti svoje pravo da glasaju na sastanicma država članica, čiji je broj glasova jednak broju njihovih država članica koje su članice ovog protokola. Takva organizacija neće koristiti svoje pravo da glasa ukoliko bilo koja od njenih država članica koristi svoje pravo i obratno.
Član 13.
1. U zavisnosti od stupanja Konvencije na snagu, ovaj protokol stupa na snagu tridesetog dana nakon deponovanja desetog instrumenta o ratifikaciji ili pristupanju.
2. Za svaku državu ili organizaciju za regionalne integracije, koja ratifikuje, zvanično potvrdi ovaj protokolu ili mu pristupi nakon deponovanja desetog takvog intstrumenta, ovaj protokol stupa na snagu tridesetog dana nakon deponovanja njenog vlastitog takvog instrumenta.
Član 14.
1. Rezerve koje nisu u skladu sa predmetom i svrhom ovog protokola nisu dopuštene.
2. Rezerve se mogu povući u svako doba.
Član 15.
1. Svaka država članica može predložiti izmenu i dopunu ovog protokola i dostaviti je generalnom sekretaru Ujedinjenih nacija. Generalni sekretar obaveštava države članice o svakoj predloženoj izmeni i dopuni s molbom da bude obavešten da li su za održavanje sastanka država članica na kojem bi se razmatrali ovi predlozi i odlučivalo o njima. U slučaju da se u roku od četiri meseca od datuma takvog obaveštenja, najmanje jedna trećina država članica izjasni za takav sastanak, generalni sekretar će sazvati takav sastanak pod pokroviteljstvom Ujedinjenih nacija. Svaka eventualna izmena i dopuna koja bude usvojena dvotrećinskom većinom glasova država članica koje su prisutne i koje glasaju dostavlja se generalnom sekretaru Generalne skupštine Ujedinjenih nacija na odobrenje, a potom svim državama članicama radi prihvatanja.
2. Izmena i dopuna koja je usvojena i odobrena u skladu sa stavom 1. ovog člana stupa na snagu tridesetog dana nakon što broj deponovanih instrumenata o prihvatanju dostigne broj od dve trećine država članica na dan usvajanja te izmene i dopune. Nakon troga, izmena i dopuna stupa na snagu za svaku državu članicu pojedinačno tridesetog dana nakon deponovanja njenog instrumenta o prihvatanju. Izmena i dopuna obavezuje samo one države članice koje su je prihvatile.
Član 16.
Država članica može otkazati ovaj protokol pismenim obaveštenjem upućenim generalnom sekretaru Ujedinjenih nacija. Otkaz stupa na snagu po isteku godine dana nakon datuma prijema obaveštenja od strane generalnog sekretara.
Član 17.
Tekst ovog protokola biće na raspolaganju u dostupnim formatima.
Član 18.
Tekstovi ovog protokola na arapskom, kineskom, engleskom, francuskom, ruskom i španskom jeziku jednako su verodostojni.
Član 3.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije – Međunarodni ugovori”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u članu 97. tačka 1. i članu 99. stav 1. tačka 4. Ustava Republike Srbije, kojima je propisano da Republika Srbija, pored ostalog, uređuje i obezbeđuje njen međunarodni položaj i odnose sa drugim državama i međunarodnim organizacijama, odnosno da Narodna skupština potvrđuje međunarodne ugovore kada je zakonom predviđena obaveza njihovog potvrđivanja.
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom, uključujući i Opcioni protokol uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom, usvojena je na 61. zasedanju Generalne skupštine Ujedinjenih nacija, na sednici koja je održana 13. decembra 2006. godine u Njujorku. Konvencija je otvorena za potpisivanje 30. marta 2007. godine u sedištu Ujedinjenih nacija u Njujorku. Konvenciju je, do juna 2007. godine, potpisalo 95 zemalja, od kojih je i Opcioni protokol uz Konvenciju potpisala 51 zemlja.
Vlada Republike Srbije je 17. decembra 2007. godine potpisala tekst Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i tekst Opcionog protokola uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom.
Opcioni protokol uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom predviđa mogućnost da pojedinci ili grupe pojedinaca podnose individualne predstavke povodom kršenja odredaba sadržanih u Konvenciji.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA POJEDINAČNIH REŠENjA
Opcioni protokol ima 18 članova. Komitet za prava osoba sa invaliditetom nadležan je da prima i razmatra predstavke pojedinaca ili grupa o kršenju Konvencije od strane države ugovornice Konvencije i Opcionog protokola. Predstavke moraju biti u skladu sa uslovima predviđenim Opcionim protokolom.
Čl. 6. i 7. Protokola predviđeno je da ukoliko Komitet dođe do pouzdanih informacija koje ukazuju na ozbiljno i sistematsko kršenje prava utvrđenih Konvencijom, može tražiti od države ugovornice da sarađuje i učestvuje u ispitivanju informacije i može odrediti jednog ili više članova Komiteta da sprovedu istragu i hitno podnesu izveštaj. Pored toga, kada je to opravdano i uz saglasnost države ugovornice, istraga može obuhvatiti i posetu teritoriji dotične države. Ovakve istrage su poverljivog karaktera. Protokol predviđa da država u trenutku potpisivanja ili ratifikacije, odnosno pristupanja Protokolu može staviti rezervu, odnosno dati izjavu da ne priznaje nadležnost Komiteta predviđenu odredbama čl. 6. i 7. Protokola.
Opcioni protokol stupa na snagu nakon stupanja na snagu Konvencije i tridesetog dana od dana deponovanja desetog instrumenta o ratifikaciji Opcionog protokola.
Preostali članovi Opcionog protokola (čl. 9-18) odnose se na odredbe o depozitaru Konvencije, potpisivanje, ratifikaciju kao formu pristanka na obavezivanje Konvencijom, regionalne organizacije za integraciju, stupanje na snagu, mogućnost izražavanja rezervi, uslove za podnošenje i usvajanje amandmana, povlačenje iz Opcionog protokola i autentičnost tekstova na zvaničnim jezicima UN. Kao i Konvencija i Opcioni protokol sadrži odredbu (član 17) koja se odnosi na pristupačni format Opcionog protokola.
Imajući u vidu da Republika Srbija pridaje izuzetan značaj unapređenju ljudskih prava, da je aktivna na regionalnom i međunarodnom planu po pitanju unapređenja položaja invalida, uključujući i rad na izradi same Konvencije, i posebno uzimajući u obzir niz već preduzetih aktivnosti na nacionalnom planu po pitanju unapređenja položaja invalida, predlaže se potvrđivanje Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Opcionog protokola uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom. Potvrđivanje Konvencije i Opcionog protokola je značajno i sa stanovišta procesa pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji, jer Evropska unija pridaje veliki značaj unapređenju položaja invalida, kroz zakonodavnu delatnost država članica i u praksi, što potvrđuje i činjenica da je najveći broj zemalja Evropske unije već potpisao Konvenciju i Opcioni protokol.
IV. FINANSIJSKI EFEKTI
Potvrđivanje Opcionog protokola uz Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom, za Republiku Srbiju neće proizvesti dodatne obaveze finansijske prirode.