PREDLOG ZAKONA
O POTVRĐIVANjU OKVIRNE KONVENCIJE O ZAŠTITI I ODRŽIVOM RAZVOJU KARPATA
Član 1.
Potvrđuje se Okvirna konvencija o zaštiti i održivom razvoju Karpata, sačinjena u Kijevu, 22. maja 2003. godine, u originalu na engleskom jeziku.
Član 2.
Tekst Okvirne konvencije o zaštiti i održivom razvoju Karpata u originalu na engleskom i u prevodu na srpski jezik glasi:
„FRAMEWORK CONVENTION ON THE PROTECTION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF THE CARPATHIANS
„The Parties“,
ACKNOWLEDGING that the Carpathians are a unique natural treasure of great beauty and ecological value, an important reservoir of biodiversity, the headwaters of major rivers, an essential habitat and refuge for many endangered species of plants and animals and Europe’s largest area of virgin forests, and AWARE that the Carpathians constitute a major ecological, economic, cultural, recreational and living environment in the heart of Europe, shared by numerous peoples and countries;
REALIZING the importance and ecological, cultural and socio-economic value of mountain regions, which prompted the United Nations General Assembly to declare 2002 the International Year of Mountains; RECOGNIZING the importance of Mountain areas, as enshrined in Chapter 13 (Sustainable Mountain Development) of the Declaration on Environment and Development („Agenda 21“, Rio de Janeiro, 1992), and in the Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development;
RECALLING the Declaration on Environment and Sustainable Development in the Carpathian and Danube Region (Bucharest, 2001);
NOTING the pertinent provisions of and principles enshrined in relevant global, regional and sub-regional environmental legal instruments, strategies and programmes;
AIMING at ensuring a more effective implementation of such already existing instruments, and BUILDING upon other international programmes;
RECOGNIZING that the Carpathians constitute the living environment for the local people, and ACKNOWLEDGING the contribution of the local people to sustainable social, cultural and economic development, and to preserving traditional knowledge in the Carpathians;
ACKNOWLEDGING the importance of sub-regional cooperation for theprotection and sustainable development of the Carpathians in the context of the ‘Environment for Europe’ process;
RECOGNIZING the experience gained in the framework of the Convention on the Protection of the Alps (Salzburg, 1991) as a successful model for the protection of the environment and sustainable development of mountain regions, providing a sound basis for new partnership initiatives and further strengthening of cooperation between Alpine and Carpathian states;
BEING AWARE of the fact that efforts to protect, maintain and sustainablymanage the natural resources of the Carpathians cannot be achieved by one country alone and require regional cooperation, and of the added value of transboundary cooperation in achieving ecological coherence;
Have agreed as follows:
Article 1Geographical scope
1. The Convention applies to the Carpathian region (hereinafter referred to as the „Carpathians“), to be defined by the Conference of the Parties.
2. Each Party may extend the application of this Convention and its Protocols to additional parts of its national territory by making a declaration to the Depositary, provided that this is necessary to implement the provisions of the Convention.
Article 2General objectives and principles
1. The Parties shall pursue a comprehensive policy and cooperate for the protection and sustainable development of the Carpathians with a view to inter alia improving quality of life, strengthening local economies and communities, and conservation of natural values and cultural heritage.
2. In order to achieve the objectives referred to in paragraph 1, the Parties shall take appropriate measures, in the areas covered by Articles 4 to 13 of this Convention by promoting:
(a) the precaution and prevention principles,(b) the ‘polluter pays’ principle,(c) public participation and stakeholder involvement,(d) transboundary cooperation,(e) integrated planning and management of land and water resources,(f) a programmatic approach, and(g) the ecosystem approach.
3. To achieve the objectives set forth in this Convention and to ensure its implementation, the Parties may, as appropriate, develop and adopt Protocols.
Article 3Integrated approach to the land resources management
The Parties shall apply the approach of the integrated land resources management as defined in Chapter 10 of the Agenda 21, by developing and implementing appropriate tools, such as integrated management plans, relating to the areas of this Convention.
Article 4Conservation and sustainable use of biological and landscape diversity
1. The Parties shall pursue policies aiming at conservation, sustainable use and restoration of biological and landscape diversity throughout the Carpathians. The Parties shall take appropriate measures to ensure a high level of protection and sustainable use of natural and semi-natural habitats, their continuity and connectivity, and species of flora and fauna being characteristic to the Carpathians, in particular the protection of endangered species, endemic species and large carnivores.
2. The Parties shall promote adequate maintenance of semi-natural habitats, the restoration of degraded habitats, and support the development and implementation of relevant management plans.
3. The Parties shall pursue policies aiming at the prevention of introduction of alien invasive species and release of genetically modified organisms threatening ecosystems, habitats or species, their control or eradication.
4. The Parties shall develop and/or promote compatible monitoring systems,coordinated regional inventories of species and habitats, coordinated scientific research, and their networking.
5. The Parties shall cooperate in developing an ecological network in the Carpathians, as a constituent part of the Pan-European Ecological Network, in establishing and supporting a Carpathian Network of Protected Areas, as well as enhance conservation and sustainable management in the areas outside of protected areas.
6. The Parties shall take appropriate measures to integrate the objective of conservation and sustainable use of biological and landscape diversity into sectoral policies, such as mountain agriculture, mountain forestry, river basin management, tourism, transport and energy, industry and mining activities.
Article 5Spatial planning
1. The Parties shall pursue policies of spatial planning aimed at the protection and sustainable development of the Carpathians, which shall take into account the specific ecological and socio-economic conditions in the Carpathians and their mountain ecosystems, and provide benefits to the local people.
2. The Parties shall aim at coordinating spatial planning in bordering areas, through developing transboundary and/or regional spatial planning policies and programmes, enhancing and supporting co-operation between relevant regional and local institutions.
3. In developing spatial planning policies and programmes, particular attention should, inter alia, be paid to:
(a) transboundary transport, energy and telecommunications infrastructure and services,
(b) conservation and sustainable use of natural resources,
(c) coherent town and country planning in border areas,
(d) preventing the cross-border impact of pollution,
(e) integrated land use planning, and environmental impact assessments.
Article 6Sustainable and integrated water/river basin management
Taking into account the hydrological, biological and ecological, and otherspecificities of mountain river basins, the Parties shall:
(a) take appropriate measures to promote policies integrating sustainable use of water resources, with land-use planning, and aim at pursuing policies and plans based on an integrated river basin management approach, recognizing the importance of pollution and flood management, prevention and control, and reducing water habitats fragmentation,
(b) pursue policies aiming at sustainable management of surface and groundwater resources, ensuring adequate supply of good quality surface and groundwater as needed for sustainable, balanced and equitable water use, and adequate sanitation and treatment of waste water,
(c) pursue policies aiming at conserving natural watercourses, springs, lakes and groundwater resources as well as preserving and protecting wetlands and wetland ecosystems, and protecting against natural and anthropogenic detrimental effects such as flooding and accidental water pollution,
(d) further develop a coordinated or joint system of measures, activities and early warning for transboundary impacts on the water regime of flooding and accidental water pollution, as well as co-operate in preventing and reducing the damages and giving assistance in restoration works.
Article 7Sustainable agriculture and forestry
1. The Parties shall maintain the management of land traditionally cultivated in a sustainable manner, and take appropriate measures in designing and implementing their agricultural policies, taking into account the need of the protection of mountain ecosystems and landscapes, the importance of biological diversity, and the specific conditions of mountains as less favoured areas.
2. The Parties shall pursue policies aiming at developing and designing appropriate instruments, such as the crucially important agri-environmental programs in the Carpathians, enhancing integration of environmental concerns into agricultural policies and land management plans, while taking into account the high ecological importance of Carpathian mountain ecosystems, such as natural and semi-natural grasslands, as part of the ecological networks, landscapes and traditional land-use.
3. The Parties shall pursue policies aiming at promoting and supporting the use of instruments and programs, compatible with internationally agreed principles of sustainable forest management.
4. The Parties shall apply sustainable mountain forest management practices in the Carpathians, taking into account the multiple functions of forests, the high ecological importance of the Carpathian mountain ecosystems, as well as the less favourable conditions in mountain forests.
5. The Parties shall pursue policies aiming at designating protected areas in natural, especially virgin forests in sufficient size and number, with the purpose to restrict or adapt their use according to the objectives of conservation to be achieved.
6. The Parties shall promote practice of environmentally sound agricultural and forestry measures assuring appropriate retention of precipitation in the mountains with a view to better prevent flooding and increase safety of life and assets.
Article 8Sustainable transport and infrastructure
1. The Parties shall pursue policies of sustainable transport and infrastructureplanning and development, which take into account the specificities of the mountain environment, by taking into consideration the protection of sensitive areas, in particular biodiversity-rich areas, migration routes or areas of international importance, the protection of biodiversity and landscapes, and of areas of particular importance for tourism.
2. The Parties shall cooperate towards developing sustainable transport policies which provide the benefits of mobility and access in the Carpathians, while minimizing harmful effects on human health, landscapes, plants, animals, and their habitats, and incorporating sustainable transport demand management in all stages of transport planning in the Carpathians.
3. In environmentally sensitive areas the Parties shall co-operate towards developing models of environmentally friendly transportation.
Article 9
Sustainable tourism
1. The Parties shall take measures to promote sustainable tourism in the Carpathians, providing benefits to the local people, based on the exceptional nature, landscapes and cultural heritage of the Carpathians, and shall increase cooperation to this effect.
2. Parties shall pursue policies aiming at promoting transboundary cooperation in order to facilitate sustainable tourism development, such as coordinated or joint management plans for transboundary or bordering protected areas, and other sites of touristic interest.
Article 10Industry and energy
1. The Parties shall promote cleaner production technologies, in order to adequately prevent, respond to and remediate industrial accidents and their consequences, as well as to preserve human health and mountain ecosystems.
2. The Parties shall pursue policies aiming at introducing environmentally sound methods for the production, distribution and use of energy, which minimize adverse effects on the biodiversity and landscapes, including wider use of renewable energy sources and energy-saving measures, as appropriate.
3. Parties shall aim at reducing adverse impacts of mineral exploitation on the environment and ensuring adequate environmental surveillance on mining technologies and practices.
Article 11Cultural heritage and traditional knowledge
The Parties shall pursue policies aiming at preservation and promotion of thecultural heritage and of traditional knowledge of the local people, crafting and marketing of local goods, arts and handicrafts. The Parties shall aim at preserving the traditional architecture, land-use patterns, local breeds of domestic animals and cultivated plant varieties, and sustainable use of wild plants in the Carpathians.
Article 12Environmental assessment/information system, monitoring and early warning
1. The Parties shall apply, where necessary, risk assessments, environmentalimpact assessments, and strategic environmental assessments, taking into account the specificities of the Carpathian mountain ecosystems, and shall consult on projects of transboundary character in the Carpathians, and assess their environmental impact, in order to avoid transboundary harmful effects.
2. The Parties shall pursue policies, using existing methods of monitoring and assessment, aiming at promoting:
(a) cooperation in the carrying out of research activities and scientific assessments in the Carpathians,
(b) joint or complementary monitoring programmes, including the systematic monitoring of the state of the environment,
(c) comparability, complementarity and standardization of research methods and related data-acquisition activities,
(d) harmonization of existing and development of new environmental, social and economic indicators,
(e) a system of early warning, monitoring and assessment of natural and manmade environmental risks and hazards, and
(f) an information system, accessible to all Parties.
Article 13Awareness raising, education and public participation
1. The Parties shall pursue policies aiming at increasing environmental awareness and improving access of the public to information on the protection and sustainable development of the Carpathians, and promoting related education curricula and programmes.
2. The Parties shall pursue policies guaranteeing public participation in decision-making relating to the protection and sustainable development of the Carpathians, and the implementation of this Convention.
Article 14Conference of the Parties
1. A Conference of the Parties (hereinafter referred to as the „Conference“) is hereby established.
2. The Conference shall discuss common concerns of the Parties and make the decisions necessary to promote the effective implementation of the Convention. In particular, it shall:
(a) regularly review and support the implementation of the Convention and its Protocols,
(b) adopt amendments to the Convention pursuant to Article 19,
(c) adopt Protocols, including amendments thereto, pursuant to Articles 18,
(d) nominate its President and establish an intersessional executive body, as appropriate and in accordance with its Rules of Procedure,
(e) establish such subsidiary bodies, including thematic working groups, as are deemed necessary for the implementation of the Convention, regularly review reports submitted by its subsidiary bodies and provide guidance to them,
(f) approve a work program, financial rules and budget for its activities, including those of its subsidiary bodies and the Secretariat, and undertake necessary arrangements for their financing pursuant to Article 17,
(g) adopt its Rules of Procedure,
(h) adopt or recommend measures to achieve the objectives laid down in Articles 2 to 13,
(i) as appropriate, seek the cooperation of competent bodies or agencies, whether national or international, governmental or non-governmental and promote and strengthen the relationship with other relevant conventions while avoiding duplication of efforts, and
(j) exercise other functions as may be necessary for the achievement of the objectives of the Convention.
3. The first session of the Conference shall be convened not later than one year after the date of entry into force of the Convention. Unless otherwise decided by the Conference, ordinary sessions shall be held every three years.
4. Extraordinary sessions of the Conference shall be held at such other times as may be decided either by the Conference at ordinary session or at the written request of any Party, provided that, within three months of the request being communicated to all the other Parties by the Secretariat, it is supported by at least one third of the Parties.
5. The Parties may decide to admit as observers at the ordinary and extraordinary sessions of the Conference:
(a) any other State,
(b) any national, intergovernmental or non-governmental organization the activities of which are related to the Convention.
The conditions for the admission and participation of observers shall be established in the Rules of Procedure. Such observers may present any information or report relevant to the objectives of the Convention.
6. The Conference shall reach its decisions by consensus.
Article 15Secretariat
1. A Secretariat is hereby established.
2. The functions of the Secretariat shall be:
(a) to make arrangements for sessions of the Conference and to provide them with services as required,
(b) to compile and transmit reports submitted to it,
(c) to coordinate its activities with the secretariats of other relevant international bodies and conventions,
(d) to prepare reports on the exercising of its functions under this Convention and its Protocols, including financial reports, and present them to the Conference,
(e) to facilitate research, communication and information exchange on matters relating to this Convention, and
(f) to perform other secretariat functions as may be determined by the Conference.
Article 16Subsidiary bodies
The subsidiary bodies, including thematic working groups established in accordance with Article 14 paragraph 2 (e), shall provide the Conference, as necessary, with technical assistance, information and advice on specific issues related to the protection and sustainable development of the Carpathians.
Article 17Financial contributions
Each Party shall contribute to the regular budget of the Convention in accordance with a scale of contributions as determined by the Conference.
Article 18Protocols
1. Any Party may propose Protocols to the Convention.
2. The draft Protocols shall be circulated to all Parties through the Secretariat not later than six months before the Conference session at which they are to be considered.
3. The Protocols shall be adopted and signed at the Conference sessions. Theentry into force, amendment of and withdrawal from the Protocols shall be done mutatis mutandis in accordance with Articles 19, 21 paragraphs 2 to 4 and Article 22 of the Convention. Only a Party to the Convention may become Party to the Protocols.
Article 19Amendments to the Convention
1. Any Party may propose amendments to the Convention.
2. The proposed amendments shall be circulated to all Parties to the Convention through the Secretariat not later than six months before the Conference session at which the amendments are to be considered.
3. The Conference shall adopt the proposed amendments to the Convention by consensus.
4. The amendments to the Convention shall be subject to ratification, approval or acceptance. The amendments shall enter into force on the ninetieth day after the date of deposit of the fourth instrument of ratification, approval or acceptance. Thereafter, the amendments shall enter into force for any other Party on the ninetieth day after the date of deposit of its instrument of ratification, approval or acceptance.
Article 20Settlement of disputes
The Parties shall settle disputes arising from the interpretation or implementation of the Convention by negotiation or any other means of dispute settlement in accordance with international law.
Article 21Entry into force
1. This Convention shall be open for signature at the Depositary from 22 May 2003 to 22 May 2004.
2. This Convention shall be subject to ratification, acceptance, or approval by the Signatories. The Convention shall be open for accession by non-Signatories. Instruments of ratification, acceptance, approval and accession shall be deposited with the Depositary.
3. The Convention shall enter into force on the ninetieth day after the date ofdeposit of the fourth instrument of ratification, approval, acceptance or accession.
4. Thereafter the Convention shall enter into force for any other Party on theninetieth day from the date of deposit of its instrument of ratification, acceptance, approval or accession.
Article 22Withdrawal
Any Party may withdraw from the Convention by means of a notification inwriting addressed to the Depositary. The withdrawal shall become effective on the one hundred eightieth day after the date of the receipt of the notification by the Depositary.
Article 23Depositary
1. The Depositary of the Convention shall be the Government of Ukraine.
2. The Depositary shall notify all the other Parties of
(a) any signature of the Convention and its Protocols,
(b) the deposit of any instrument of ratification, acceptance, approval or accession,
(c) the date of entry into force of the Convention as well as its Protocols or amendments thereto, and the date of their entry into force for any other Party,
(d) any notifications of withdrawal from the Convention or its Protocols and the date on which such withdrawal becomes effective for a particular Party,
(e) the deposit of any declaration according to Article 1 paragraph 2.
Done at Kyiv, Ukraine on 22 May 2003 in one original in the EnglishLanguage.
The original of the Convention shall be deposited with the Depositary, which shall distribute certified copies to all Parties.
IN WITNESS WHEREOF the undersigned, being duly authorized thereto, have signed this Convention:
OKVIRNA KONVENCIJA O ZAŠTITI I ODRŽIVOM RAZVOJU
KARPATA
„Strane”,
POTVRĐUJUĆI da Karpati predstavljaju jedinstveno prirodno blago izuzetne lepote i ekološke vrednosti, važan rezervoar biodiverziteta, izvorište velikih reka, stanište i sklonište od suštinske važnosti za mnoge ugrožene biljne i životinjske vrste i najveću oblast u Evropi, prekrivenu netaknutim šumama, i SVESNE da Karpati predstavljaju važnu ekološku, ekonomsku, kulturnu, rekreativnu i životnu sredinu u srcu Evrope, koju dele brojni narodi i zemlje;
UOČAVAJUĆI važnost i ekološku, kulturnu i društveno-ekonomsku vrednost planinskih regiona, koje su navele Generalnu skupštinu Ujedinjenih nacija da 2002. godinu proglase Međunarodnom godinom planina; SHVATAJUĆI važnost Planinskih oblasti, kako je utvrđeno u Poglavlju 13 (Održivi razvoj planina) Deklaracije o životnoj sredini i razvoju („Agenda 21”, Rio de Žaneiro, 1992) i u Planu implementacije Svetskog samita o održivom razvoju, POZIVAJUĆI SE na Deklaraciju o životnoj sredini i održivom razvoju u regionu Karpata i Dunava, koju je usvojio Samit o životnoj sredini i održivom razvoju u regionu Karpata i Dunava (Bukurešt, 2001);
KONSTATUJUĆI relevantne odredbe i principe utvrđene relevantnim globalnim, regionalnim i subregionalnim ekološkim pravnim instrumentima, strategijama i programima;
U CILjU obezbeđivanja efikasnije primene takvih već postojećih instrumenata, i NADOVEZUJUĆI SE na druge međunarodne programe;
PREPOZNAJUĆI DA Karpati predstavljaju sredinu u kojoj živi lokalno stanovništvo, i POTVRĐUJUĆI doprinos lokalnog stanovništva održivom društvenom, kulturnom i ekonomskom razvoju, kao i očuvanju tradicionalnog znanja na Karpatima;
POTVRĐUJUĆI važnost subregionalne saradnje u zaštiti i održivom razvoju Karapata u kontekstu procesa „Životna sredina za Evropu”;
PREPOZNAJUĆI da iskustvo stečeno u okviru Konvencije o zaštiti Alpa (Salcburg, 1991. godine) predstavlja uspešan model zaštite životne sredine i održivog razvoja planinskih regiona, koji pruža čvrstu osnovu za nove inicijative partnerskih odnosa i dalje jačanje saradnje između alpskih i karpatskih država;
SVESNI činjenice da napori u cilju zaštite, očuvanja i održivog upravljanja prirodnim resursima Karpata ne mogu da budu realizovani od strane samo jedne zemlje, već zahtevaju regionalnu saradnju, kao i dodatne vrednosti prekogranične saradnje na postizanju ekološke koherentnosti;
Složile su se o sledećem:
Geografski obim
Član 1.
Konvencija se odnosi na Karpatski region (u daljem tekstu: „Karpati”), koji će biti definisan na Konferenciji Strana.
Svaka Strana može da proširi primenu ove Konvencije i njenih Protokola na dodatne delove svoje nacionalne teritorije upućivanjem deklaracije Depozitaru, ukoliko je to neophodno radi sprovođenja odredbi Konvencije.
Opšti ciljevi i principi
Član 2.
Strane se obavezuju da vode sveobuhvatnu politiku i sarađuju u cilju zaštite i održivog razvoja Karpata sa namerom da se, između ostalog, poboljša kvalitet života, ojačaju lokalne privrede i zajednice i očuvaju prirodne vrednosti i kulturno nasleđe.
Da bi se ostvarili ciljevi iz stava 1, Strane se obavezuju da će preduzeti odgovarajuće mere, u oblastima koje pokrivaju članovi 4 do 13 ove Konvencije, tako što će promovisati:
(a) principe predostrožnosti i prevencije,
(b) princip „zagađivač plaća,”
(v) učešće javnosti i angažovanje zainteresovanih strana,
(g) prekograničnu saradnju,
(d) integrisano planiranje i upravljanje zemljišnim i vodnim resursima,
(đ) programski pristup, i
(e) ekosistemski pristup.
Da bi se ostvarili ciljevi utvrđeni u ovoj Konvenciji i da bi se osigurala njihova primena, Strane mogu da, po potrebi, izrade i usvoje Protokole.
Integrisani pristup upravljanju zemljišnim resursima
Član 3.
Strane se obavezuju da će primeniti pristup integrisanog upravljanja zemljišnim resursima, kako je definisano u Poglavlju 10 Agende 21, tako što će razvijati i primenjivati odgovarajuća sredstva, kao što su planovi integrisanog upravljanja, koji su u vezi sa oblastima na koje se odnosi ova Konvencija.
Očuvanje i održivo korišćenje biološke i predeone raznovrsnosti
Član 4.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja ima za cilj da omogući očuvanje, održivo korišćenje i obnavljane biološke i predeone raznovrsnosti širom Karpata. Strane se obavezuju da će preduzeti odgovarajuće mere kako bi osigurale visok nivo zaštite i održive upotrebe prirodnih i polu-prirodnih staništa, njihovog kontinuiteta i povezanosti, kao i biljnih i životinjnskih vrsta karakterističnih za Karpate, naročito kad je reč o zaštiti ugroženih vrsta, endemskih vrsta i velikih mesoždera.
Strane se obavezuju da će promovisati adekvatno održavanje poluprirodnih staništa, obnovu degradiranih staništa, kao i da će podržati izradu i implementaciju relevantnih planova upravljanja.
Strane se obavezuju da će voditi politiku čiji je cilj da spreči uvođenje stranih invazivnih vrsta i genetski modifikovanih organizama koje ugrožavaju ekosisteme, staništa ili vrste, kao i njihova kontrola ili uništavanje.
Strane se obavezuju da će razvijati i/ili promovisati kompatibilne sisteme monitoringa, koordinirane regionalne inventare vrsta i staništa, koordinirano naučno istraživanje, i njihovo umrežavanje.
Strane se obavezuju da će sarađivati na razvoju ekološke mreže na Karpatima, kao sastavnog dela Panevropske ekološke mreže, na osnivanju i pružanju podrške Karpatskoj mreži zaštićenih oblasti, kao i na unapređenju očuvanja i održivog upravljanja u oblastima izvan zaštićenih oblasti.
Strane se obavezuju da će preduzeti odgovarajuće mere u cilju integrisanja ciljeva očuvanja i održivog korišćenja biološke i predeone raznovrsnosti u sektorske politike, poput planinske poljoprivrede, planinskog šumarstva, upravljanja rečnim basenima, turizma, saobraćaja i energetike, industrije i delatnosti u oblasti rudarstva.
Prostorno planiranje
Član 5.
Strane se obavezuju da će voditi politiku prostornog planiranja koja ima za cilj zaštitu i održivi razvoj Karpata, a koja će uzeti u obzir specifične ekološke i društveno-ekonomske uslove na Karpatima i njihovim planinskim ekosistemima, i biti od koristi lokalnom stanovništvu.
Strane će imati za cilj koordinaciju prostornog planiranja u pograničnim oblastima, putem izrade prekograničnih i/ili regionalnih politika i programa prostornog planiranja, kao i unapređenje i pružanje podrške saradnji između relevantnih regionalnih i lokalnih institucija.
Tokom izrade politika i programa prostornog planiranja, posebna pažnja treba, između ostalog, da se obrati na:
(a)prekogranični transport, energetsku i telekomunikacionu infrastrukturu i usluge,
(b) očuvanje i održivi razvoj prirodnih resursa,
(v) koherentno urbano i ruralno planiranje u pograničnim oblastima,
(g) prevenciju prekograničnog uticaja zagađenja,
(d) integrisano planiranje korišćenja zemljišta, i procenu uticaja na životnu sredinu.
Održivo i integrisano upravljanje vodama/rečnim basenima
Član 6.
Uzevši u obzir hidrološke, biološke i ekološke, kao i druge specifičnosti planinskih rečnih basena, Strane se obavezuju da će:
(a) preduzeti odgovarajuće mere u cilju promovisanja politike koja integriše održivo korišćenje vodenih resursa, sa planiranjem upotrebe zemljišta, i imaju za cilj da vode politiku i planove koji se zasnivaju na pristupu integrisanog upravljanja rečnim basenima, uočavajući važnost upravljanja, prevencije i kontrole zagađenja i poplava, kao i smanjenje fragmentacije vodnih staništa,
(b) sprovoditi politiku koja ima za cilj održivo upravljanje resursima površinskih i podzemnih voda, obezbeđujući adekvatne količine kvalitetnih površinskih i podzemnih voda potrebnih za održivo, uravnoteženo i ravnopravno korišćenje voda, kao i za adekvatne sanitarne mere i tretman otpadnih voda,
(v) sprovoditi politiku koja ima za cilj očuvanje prirodnih vodenih tokova, izvora, jezera i resursa podzemnih voda, kao i očuvanje i zaštitu močvara i močvarnih ekosistema, i zaštitu od prirodnih i antropogenih štetnih efekata kao što su poplave ili zagađenje vode usled udesa,
(g) dalje razvijati koordinirani ili zajednički sistem mera, aktivnosti i rane najave prekograničnih uticaja poplava ili zagađenja voda usled udesa na vodeni režim, kao i sarađivati na prevenciji i smanjenju šteta i pružanju pomoći u radovima na obnovi.
Održiva poljoprivreda i šumarstvo
Član 7.
Strane se obavezuju da će zadržati upravljanje zemljištem koje se tradicionalno obrađuje na održiv način, i da će preduzeti odgovarajuće mere na kreiranju i primeni svoje poljoprivredne politike, uzevši u obzir potrebu za zaštitom planinskih ekosistema i predela, važnost biološke raznovrsnosti, i specifične uslove planina, koje su u manjoj meri predmet interesovanja.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja ima za cilj razvoj i kreiranje odgovarajućih instrumenata, kao što su suštinski važni agro-ekološki programi u oblasti Karpata, unapređenje integrisanja ekoloških problema u poljoprivrednu politiku i planove upravljanja zemljištom, istovremeno uzevši u obzir veliku ekološku važnost ekosistema Karpatskih planina, poput prirodnih i polu-prirodnih pašnjaka, kao dela ekoloških mreža, predela i tradicionalnog korišćenja zemljišta.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja ima za cilj promovisanje i pružanje podrške korišćenju instrumenata i programa, kompatibilnih sa međunarodno prihvaćenim principima održivog upravljanja šumama.
Strane se obavezuju da će primenjivati praksu održivog upravljanja planinskim šumama na Karpatima, uzevši u obzir višestruke funkcije šuma, veliku ekološku važnost planinskih ekosistema Karpata, kao i manje povoljne uslove u planinskim šumama.
Strane će voditi politiku koja ima za cilj da odredi zaštićene oblasti u prirodnim, naročito netaknutim šumama, koje će biti dovoljno velike i brojne, sa ciljem da se ograniči ili prilagodi njihova upotreba, u skladu sa ciljevima očuvanja koji treba da budu dostignuti.
Strane se obavezuju da će promovisati praksu ekološki bezbednih mera u poljoprivredi i šumarstvu, kojima se obezbeđuje odgovarajuće zadržavanje atmosferskih padavina u cilju efikasnije prevencije poplava i povećavanja bezbednosti života i imovine.
Održivi transport i infrastruktura
Član 8.
Strane se obavezuju da će voditi politiku planiranja i razvoja održivog transporta i infrastrukture, koja uzima u obzir specifičnosti planinskog okruženja, vodeći računa o zaštiti osetljivih oblasti, naročito oblasti bogatih biodiverzitetom, migracionih puteva ili oblasti od međunarodnog značaja, zaštiti biodiverziteta i predela, i o oblastima od posebne važnosti za turizam.
Strane se obavezuju da će sarađivati u cilju razvoja održive politike transporta, koja pruža koristi od mobilnosti i pristupa Karpatima, istovremeno svodeći na najmanju moguću meru štetne efekte na zdravlje ljudi, predele, biljke, životinje i njihova staništa, i uključenjem zahteva za održivim upravljanjem transportom u svim fazama planiranja transporta u oblastima Karpata.
U ekološki osetljivim oblastima Strane se obavezuju da će sarađivati u cilju razvijanja modela ekološki bezbednog transporta.
Održivi turizam
Član 9.
Strane se obavezuju da će preduzeti mere na promovisanju održivog razvoja u oblasti Karpata, na taj način donoseći korist lokalnom stanovništvu, a na osnovu izuzetne prirode, predela i kulturnog nasleđa Karpata, i da će intenzivnije sarađivati na postizanju tih ciljeva.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja ima za cilj da promoviše prekograničnu saradnju, kako bi se omogućio razvoj održivog turizma, kao što su koordinirani ili zajednički planovi upravljanja prekograničnim ili pograničnim zaštićenim oblastima, i drugim lokacijama od turističkog značaja.
Industrija i energija
Član 10.
Strane se obavezju da će promovisati tehnologije čistije proizvodnje, u cilju adekvatne prevencije industrijskih udesa, reagovanja na posledice istih i njihove kasnije remedijacije, kao i očuvanja ljudskog zdravlja i planinskih ekosistema.
Strane se obavezuju da će voditi politiku čiji je cilj uvođenje ekološki bezbednih metoda proizvodnje, distribucije i upotrebe energije, koje svode na najmanju moguću meru negativne efekte na biodiverzitet i predele, uključujući širu upotrebu obnovljivih izvora energije i mera uštede energije, kako je primereno.
Strane će imati za cilj smanjenje negativnih uticaja eksploatacije ruda na životnu sredinu i obezbeđivanje adekvatnog ekološkog nadzora nad rudarskom tehnologijom i praksama.
Kulturno nasleđe i tradicionalno znanje
Član 11.
Strane se obavezuju da će voditi politiku čiji je cilj očuvanje i promovisanje kulturnog nasleđa i tradicionalnog znanja lokalnog stanovništva, kao i izrada i reklamiranje lokalnih proizvoda, umetničkih predmeta i rukotvorina. Strane će imati za cilj očuvanje tradicionalne arhitekture, obrazaca korišćenja zemljišta, kao i lokalnih uzgajivačnica domaćih životinja i varijeteta kultivisanih biljaka, kao i održivo korišćenje divljih biljaka u oblasti Karpata.
Procena životne sredine/informacioni sistem, monitoring i rano upozoravanje
Član 12.
Strane se obavezuju da će primenjivati, gde je to neophodno, procene rizika, procene uticaja na životnu sredinu i strateške procene životne sredine, uzimajući u obzir specifičnosti karpatskih planinskih ekosistema, i da će se konsultovati u vezi sa projektima prekograničnog karaktera u oblasti Karpata, i da će vršiti procene njihovog uticaja na životnu sredinu, kako bi se izbegli štetni efekti po životnu sredinu.
Strane se obavezuju da će voditi politiku, koristeći metode monitoringa i procene, u cilju promovisanja:
(a) saradnje na sprovođenju istraživačkih aktivnosti i naučnih procena u oblasti Karpata,
(b) zajedničke ili komplementarne monitoring programe, uključujući sistematski monitoring stanja životne sredine,
(v) uporedivost, komplementarnost i standardizaciju istraživačkih metoda i aktivnosti na prikupljanju podataka s tim u vezi,
(g) harmonizaciju postojećih i izradu novih ekoloških, društvenih i ekonomskih indikatora,
(d) sistem ranog upozorenja, monitoringa i procene prirodnih i ljudskim faktorom prourokovanih rizika i opasnosti,
(đ) informacioni sistem, dostupan svim Stranama.
Podizanje svesti, obrazovanje i učešće javnosti
Član 13.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja ima za cilj podizanje ekološke svesti i poboljšanje pristupa javnosti informacijama o zaštiti i održivom razvoju Karpata, kao i promovisanje obrazovnih nastavnih planova i programa sa tim u vezi.
Strane se obavezuju da će voditi politiku koja garantuje učešće javnosti u procesu donošenja odluka u vezi sa zaštitom i održivim razvojem Karpata, kao i implementaciju ove Konvencije.
Konferencija Strana
Član 14.
Ovim se formira Konferencija Strana (u daljem tekstu: „Konferencija”).
Konferencija treba da razmatra pitanja od zajedničkog interesa za Strane i da donese odluke neophodne za efikasnu implementaciju Konvencije. Posebno, njeni zadaci su sledeći:
(a) da redovno vrši pregled i pruža podršku implementaciji Konvencije i njenih Protokola,
(b) da usvaja amandmane na Konvenciju, u skladu sa članom 19,
(v) da usvaja Protokole, uključujući amandmane na njih, u skladu sa članom 18,
(g) da imanuje svog Predsednika i da osnuje izvršno telo koje će zasedati između sednica, kako je primereno i u skladu sa Poslovnikom,
(d) da osnuje prateća tela, uključujući tematske radne grupe, koja se smatraju neophodnim za implementaciju Konvencije, da redovno pregleda izveštaje dostavljenje od strane pratećih tela i da im pruža uputstva za rad,
(đ) da odobrava program rada, finansijska pravila i budžet za svoje aktivnosti, uključujući one za prateća tela i Sekretarijat, kao i da preduzima potrebne aktivnosti za njihovo finansiranje, u skladu sa članom 17,
(e) da usvoji svoj Poslovnik,
(ž) da usvoji ili predloži mere neophodne da bi se ostvarili ciljevi utvrđeni u članovima 2 do 13,
(z) tamo gde je to primereno, da uspostavlja saradnju sa kompetentnim telima ili agencijama, bilo nacionalnim ili međunarodnim, vladinim ili nevladinim i da promoviše i jača vezu sa ostalim relevantnim konvencijama, istovremeno izbegavajući dupliranje aktivnosti, i
(i) da obavlja ostale funkcije koje mogu biti neophodne za postizanje ciljeva ove Konvencije.
Prvo zasedanje Konferencije treba da bude sazvano najkasnije godinu dana nakon stupanja na snagu Konvencije. Osim ako Konferencija donese drugačiju odluku, redovne sednice će se održavati svake treće godine.
Vanredne sednice Konferencije se održavaju u neko drugo vreme o kojem odluči Konferencija na redovnom zasedanju ili na pismeni zahtev bilo koje Strane, pod uslovom da, u roku od tri meseca nakon što Sekreterijat dostavi zahtev svim ostalim Stranama, dobije podršku barem jedne trećine Strana.
Strane mogu da odluče mogućnost pristupa u svojstvu posmatrača na redovnim i vanrednim zasedanjima Konferencije:
(a) bilo kojoj drugoj Državi,
(b) bilo kojoj nacionalnoj, među-vladinoj ili nevladinoj organizaciji čije aktivnosti su u vezi sa Konvencijom.
Uslovi za prijem i učešće posmatrača biće utvrđeni Poslovnikom. Ti posmatrači mogu da predstave bilo koju informaciju ili izveštaj koji je relevantan za Konvenciju.
Konferencija odluke donosi konsenzusom.
Sekreterijat
Član 15.
Sekretarijat se ovim formira.
Funkcije Sekretarijata su sledeće:
(a) da priprema sednice Konferencije i da pruža potrebne usluge sa tim u vezi;
(b) prikupljanje i prosleđivanje izveštaja dostavljenih Sekretarijatu,
(v) koordinacija aktivnosti sa sekretarijatima drugih relevantnih međunarodnih tela i konvencija,
(g) priprema izveštaja o obavljanju svojih funkcija u okviru ove Konvencije i njenih Protokola, uključujući finansijske izveštaje, i prezentovanje istih na Konferenciji,
(d) da omogući istraživanje, komunikaciju i razmenu informacija o pitanjima u vezi sa ovom Konvencijom,
(đ) vršenje drugih funkcija sekretarijata koje budu određene od strane Konferencije.
Prateća tela
Član 16.
Prateća tela, uključujuči tematske radne grupe osnovane u skladu sa članom 14, tačka 2 (d), ukoliko bude bilo potrebno, pružiće Konferenciji tehničku pomoć, informacije i savete o specifičnim pitanjima u vezi sa zaštitom i održivim razvojem Karpata.
Finansijski doprinos
Član 17.
Svaka Strana daće doprinos redovnom budžetu Konvencije u skladu sa skalom doprinosa utvrđenom od strane Konferencije.
Protokoli
Član 18.
Svaka Strana može da predloži Protokole Konvencije.
Nacrti Protokola će biti dostavljeni svim Stranama preko Sekreterijata, najkasnije šest meseci pre zasedanja Konferencije na kojoj treba da budu razmatrani.
Protokoli će biti usvojeni i potpisani na zasedanjima Konferencije. Stupanje na snagu, donošenje amandmana i povlačenje iz Protokola će se vršiti mutatis mutandis u skladu sa članovima 19, 21 tačkama 2 do 4 i članom 22 Konvencije. Samo Strana Konvencije može postati Strana Protokola.
Amandmani na Konvenciju
Član 19.
Svaka strana može da predloži amandman na Konvenciju.
Predloženi amandmani biće dostavljeni svim Stranama Konvencije kroz Sekretarijat, najkasnije šest meseci pre zasedanja Konferencije, na kojoj će amandmani biti razmatrani.
Konferencija će usvojiti predložene amandmane na Konvenciju putem konsenzusa.
Amandmani na Konvenciju podležu ratifikaciji, odobrenju ili prihvatanju. Amandmani će stupiti na snagu devedesetog dana nakon datuma deponovanja četvrtog instrumenta ratifikacije, odobrenja ili prihvatanja. Nakon toga, amandmani stupaju na snagu za druge Strane devedesetog dana nakon datuma deponovanja njihovog instrumenta ratifikacije, odobrenja ili prihvatanja.
Rešavanje sporova
Član 20.
Strane se obavezuju da će rešavati sporove nastale iz tumačenja ili primene Konvencije putem pregovora ili na neki drugi način rešavanja spora u skladu sa međunarodnim pravom.
Stupanje na snagu
Član 21.
Ova Konvencija biće otvorena za potpisivanje kod Depozitara od 22. maja 2003. do 22. maja 2004. godine.
Ova Konvencija podleže ratifikaciji, prihvatanju, ili odobrenju od strane potpisnica. Konvencija će biti otvorena za pristupanje onih koji nisu potpisnici. Instrumenti ratifikacije, prihvatanja, odobrenja i pristupanja biće deponovani kod Depozitara.
Konvencija će stupiti na snagu devedesetog dana nakon datuma deponovanja četvrtog instrumenta ratifikacije, odobrenja, prihvatanja ili pristupanja.
Nakon toga, Konvencija će stupiti na snagu za sve druge Strane devedesetog dana od datuma deponovanja njihovog instrumenta ratifikacije, odobrenja, prihvatanja ili pristupanja.
Istupanje
Član 22.
Sve Strane mogu da istupe iz Konvencije putem pisanog obaveštenja upućenog Depozitaru. Istupanje stupa na snagu sto osamdesetog dana od datuma kada je Depozitar primio poruku.
Depozitar
Član 23.
Depozitar Konvencije biće Vlada Ukrajine
Depozitar će sve druge Strane obavestiti o:
(a) svakom potpisivanju Konvencije i njenih protokola,
(b) deponovanju bilo kog instrumenta ratifikacije, prihvatanja, odobrenja ili pristupanja,
(v) datumu stupanja na snagu Konvencije, kao i njenih protokola ili amandmana na njih, i datumu njihovog stupanja na snagu za svaku drugu Stranu,
(g) bilo koje obaveštenje o istupanju iz Konvencije ili njenih protokola i datumu stupanja na snagu tog istupanja za određenu Stranu,
(d) deponovanju bilo koje deklaracije u skladu sa članom 1, tačka 2.
Sastavljeno u Kijevu, 22. maja 2003. godine u jednom originalu na engleskom jeziku.
Original Konvencije biće deponovan kod Depozitara, koji će overene kopije dostaviti svim Stranama.
POTVRĐUJUĆI ovo, dole potpisani, propisno ovlašćeni, potpisali su ovu Konvenciju.”
Član 3.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
OBRAZLOŽENjE
I USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona je član 99. tačka 4. Ustava Republike Srbije, po kojem Narodna skupština potvrđuje međunarodne ugovore, kad je zakonom predviđena obaveza njihovog potvrđivanja.
II RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Okvirna konvencija o zaštiti i održivom razvoju Karpata (Karpatska konvencija) je međunarodni ugovorni dokument okvirnog tipa, a odnosi se na zajedničku saradnju karpatskih zemalja. Karpatski proces, iako formalno subregionalnog karaktera, iniciran je i vođen od strane Ujedinjenih nacija, Evropske unije i najznačajnijih međunardonih organizacija u oblasti zaštite životne sredine i zaštite prirode (UNEP, WWF) i čini sastavni deo integracionih procesa u Evropi u domenu zaštite životne sredine, zaštiti i održivom razvoju prirodnih i drugih resursa regiona.
Okvirnu konvenciju potpisalo je osam zemalja Karpatskog regiona – Austrija, Ukrajina, Poljska, Rumunija, Slovačka, Mađarska, Češka i Srbija i Crna Gora u Kijevu 22. maja 2003. godine. Konvenciju su ratifikovalo je šest država (Mađarska, Ukrajina, Slovačka, Češka, Poljska i Rumunija).
Karpatski planinski masiv je jedan od najznačajnijih planinskih masiva U Evropi. Karpati formiraju glavni planinski sistem u severoistočnoj Evropi prostirući se na 1500 km, a dele ga zemlje( Austrija, Ukrajina, Poljska, Rumunija, Slovačka, Mađarska, Češka i Srbija.
Ovaj planinski lanac predstavlja u svoj celosti jedinstveno prirodno bogatstvo velike lepote, značaja i ekološke vrednosti, predstavlja ogroman resurs biodiverziteta, izvorište velikih reka, stanište a ujedno i skrovište za mnoge ugrožene biljne i životinjske vrste. Ujedno, Karpatski planinski lanac sadrži najveću oblast koja je prekrivena netaknutim šumama u Evropi. Treba istaći i veliki međunarodni značaj za sve zemlje koje ga dele ovo prirodno bogatstvo i za koje predstavlja veoma bitnu ekološku, ekonomsku, kulturnu, rekreativnu bazu.
S obzirom da Karpatski planinski sistem sačinjavaju 7 zemalja moraju se istaći i poštovati međunarodni odnosi i saradnja svih ovih zemalja u zaštiti životne sredine i održivom razvoju Karpata. Ciljevi zaštite, očuvanja i održivog upravljanja resursima Karpata ne mogu zavisiti i biti realizovani od strane samo jedne zemlje već se zaštitom i održivim razvojem moraju zajednički baviti sve zemlje pripadnice Karpatskog planinskog lanca. Ovo govori o neophodnosti prekogranične saradnje i zajedničkim naporima usmerenim na postizanju ciljeva i aktivnosti u pravcu zaštite i održivom razvoju Karpata.
Ono što čini osnov za usvajanje Karpatske konvencije je očuvanje ukupnog biodiverziteta, flore i faune regiona, koji se smatra jednim od najbogatijih u Evropi.
U skladu sa međunarodnim zakonodavstvom i praksom, posebno EU u oblasti zaštite životne sredine donet je 2004. godine set zakona kojim se na savremen način uspostavlja integralni sistem zaštite životne sredine, institucionalna rešenja za efikasno upravljanje životnom sredinom:
Zakon o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik RS”, broj 135/04), kao okvirni zakon u oblasti zaštite životne sredine koji zajedno sa posebnim zakonima uređuje sistem zaštite životne sredine koji čine mere, uslovi i instrumenti za održivo upravljanje prirodnim vrednostima, sprečavanje, kontrolu, smanjivanje i sanaciju svih oblika zagađivanja.
Dat je okvir za upravljanje prirodnim vrednostima koje se uređuje posebnim zakonima (vode, zemljište, šume, mineralne sirovine i dr). U okviru planiranja i korišćenja prirodnih vrednosti predviđeno je donošenje Strategije održivog korišćenja prirodnih resursa i dobara, regulisano korišćenje i zaštita javnih prirodnih dobara, korišćenje prostora i javnih zelenih površina. Zaštita prirodnih vrednosti obuhvata zaštitu vazduha, voda, tla i zemljišta, flore i faune, postupanje sa opasnim materijama, upravljanje otpadom, zaštitu od zračenja.
Praćenje stanja životne sredine kroz monitoring i uspostavljanje informacionog sistema zaštite životne sredine obezbeđuje se kroz nacionalni monitoring u kojem je jasno definisana nadležnost Agencije za zaštitu životne sredine kao informacionog centra za prikupljanje, obradu i razmenu podataka o stanju životne sredine sa drugim međunarodnim, odnosno evropskim informacionim sistemima.
Informisanje i učešće javnosti se obezbeđuje kroz obavezu državnih organa, organa autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave da redovno, blagovremeno i objektivno obaveštavaju javnost o stanju životne sredine, odnosno o pojavama koje se prate u okviru monitoringa imisije i emisije, kao i merama upozorenja ili razvoju zagađenja koja mogu predstavljati opasnost za život i zdravlje ljudi, u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima. Javnost ima pravo pristupa propisanim registrima ili evidencijama koje sadrže informacije i podatke u skladu sa ovim zakonom.
Predviđeno je učešće javnosti u odlučivanju, odnosno u postupku donošenja odluka o: strateškoj proceni uticaja planova i programa na životnu sredinu; proceni uticaja projekata čija realizacija može dovesti do zagađivanja životne sredine ili predstavlja rizik po životnu sredinu i zdravlje ljudi; u postupku odobravanja rada novih, odnosno postojećih postrojenja kroz izdavanje integrisane dozvole.
Zainteresovana javnost se preko javnog oglasa obaveštava o postupku donošenja odluka i učestvuje u postuku dostavljanjem mišljenja, komentara i sugestija nadležnom organu i blagovremeno se obaveštava o donetoj odluci. Vlada može ograničiti pristup javnosti određenim informacijama u cilju zaštite interesa odbrane i bezbednosti zemlje.
Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Službeni glasnik RS”, broj 135/04), kao prvi korak u transpoziciji Direktive 2001/42/ES o proceni uticaja određenih planova i programa na životnu sredinu u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja ili korišćenja zemljišta, kao i u oblasti poljoprivrede, šumarstva, ribarstva, lovstva, energetike, industrije, saobraćaja, upravljanja otpadom, upravljanja vodama, telekomunikacija, turizma, infrastrukturnih sistema, zaštite prirodnih i kulturnih dobara, biljnog i životinjskog sveta i njihovih staništa i dr. Predmet zakona su uslovi, način i postupak vršenja procene uticaja određenih planova i programa na životnu sredinu.
Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu („Službeni glasnik RS”, broj 135/04) u koji su implementirani zahtevi iz Direktive 85/337/EEZ i 97/11/EZ Saveta o proceni određenih uticaja javnih i privatnih projekata na životnu sredinu. Predmet zakona je postupak procene uticaja za projekte koji mogu imati značajne uticaje na životnu sredinu, sadržaj studije o proceni uticaja na životnu sredinu, učešće zainteresovanih organa i organizacija i javnosti, prekogranično obaveštavanje za projekte koji mogu imati značajne uticaje na životnu sredinu druge države, nadzor i druga pitanja od značaja za procenu uticaja na životnu sredinu.
Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine („Službeni glasnik RS”, broj 135/04)kao izraz usaglašavanja sa zahtevima Direktive Saveta 96/61/EZ od 24. septembra 1996. godine o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja. Predmet zakona su uslovi i postupak izdavanja integrisane dozvole za postrojenja i aktivnosti koja mogu imati negativne uticaje na zdravlje ljudi, životnu sredinu ili materijalna dobra, vrste aktivnosti i postrojenja, nadzor i druga pitanja od značaja za sprečavanje i kontrolu zagađivanja životne sredine.
Imajući u vidu odredbe Konvencije ocenjuje se da Konvencija neće bitno uticati na bitnu izmenu zakonodavstva, već na na dalju ugradnju zaštite životne sredine u sve sektorske politike, zakone i propise (planiranje i izgradnja, šume, vode, zemljište, turizam, energetike, rudarstvo, transport, kulturna dobr).
Fokalna tačka za sprovođenje konvencije u Republici je Ministarstvo zaštite životne sredine Republike Srbije.
Cilj i značaj
Ciljevi Okvirne konvencije su usmereni na vođenje sveobuhvatne politike zaštite i održivog razvoja Karpata radi poboljšanja kvaliteta života, jačanja loklane privrede, očuvanja prirodne i kulturne baštine. Takođe su prisutne mere predostrožnosti zagađivanja životne sredine, učešća javnosti i angažovanja svih zainteresovanih subjekata na nacionalnom i loklanom nivou u planiranju i upravljanju zemljišnim i vodnim resursima.
Razlozi za donošenje Zakona o potvrđivanju Okvirne konvencije o zaštiti i održivom razvoju Karpata su ekološke, političke, pravne i ekonomske prirode. Ratifikacija Okvirne konvencije o zaštiti i održivom razvoju Karpata stvara mogućnost Srbiji da doprinese očuvanju ukupnog biodiverziteta, flore, faune i staništa regiona Karpata kao jednog od nabogatijih regiona Evrope.
Implementacija Okvirne konvencije može pomoći u rešavanju pitanja zaštite životne sredine i održivog razvoja ovog regiona u sledećim oblastima:
itegralno upravljanje zemljišnim resursima
očuvanje i održivo korišćenje biološke i predeone raznovrsnosti
postorno planiranje
integralno upravljanje vodom i akumulacijama
poljoprivreda i šumarstvo
industrija i energetika
transport i infrastruktura (izgradnja)
turizam i
kulturno nasleđe i tradicionalna znanja
S obzirom da je pristupanje EU strateško opredeljenje Srbije, potvrđivanje Okvirne konvencije predstavlja još jedan važan korak u prihvatanju evropskih vrednosti u oblasti zaštite životne sredine a posebno u oblasti euroregionalne saradnje.
Potvrđivanje ovog međunarodnog sporazuma od strane Srbije predstavlja važan korak u implementaciji Acquis Communautaire EU u oblasti zaštite i zaštite životne sredine, održivog razvoja prirodnih i drugih resursa i očuvanja kulturne baštine u ovom regionu.
Značaj članstva Republike Srbije čija se teritorija delimično nalazi u Karpatskom poručju, je nesumnjiv iz više razloga. U prvom redu reč je o ugovorno-institucionalnom aranžmanu subregionalnog tipa koji će omogućiti razvoj saradnje ne samo u užem domenu zaštite životne sredine već i šire u čitavom nizu oblasti. Karpatskom konvencijom dati su samo okviri saradnje koja će se ubuduće dalje razvijati, zahvaljujući uspostavljenim institucionalnim aranžmanima i predviđenim mehanizmima za sprovođenje amandmana same Konvencije i uz usvajanje dodatnih protokola.
III OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Član 1. Zakona uređuje da se ovim zakonom potvrđuje Okvirna konvencija o zaštiti i održivom razvoju Karpata, sačinjena u Kijevu, 22. maja 2003. godine, u originalu na engleskom jeziku.
Član 2. Zakona sadrži tekst Okvirne konvencije o zaštiti i održivom razvoju Karpata u originalu na engleskom i u prevodu na srpski jezik.
Karpatska konvencija sadrži 23 člana koja se odnose na zaštitu i održivi razvoj Karpata sa ciljevima regulisanja međunarodne saradnje, očuvanja prirodnih vrednosti, zaštite Karpatskih ekosistema, staništa raznih biljaka i životinja koji nastanjuju ovo veliku oblast, a sa podrškom i pomoći lokalnog stanovništva. Osnovna pitanja na koja se Konvencija odnosi:
1)proširenje primene Konvencije na dodatne delove nacionalne teritorije svake Strane, ukoliko je to neophodno u cilju sprovođenja odredbi Konvencije (član 1);
2)opšte ciljeve – vođenje sveobuhvatne politike u cilju zaštite i održivog razvoja Karpata u svrhu poboljšanja kvaliteta života, jačanju lokalne privrede, očuvanju prirodnih vrednosti i kulturnog nasleđa. Ciljevi se odnose na mere predostrožnosti, zatim princip „zagađivač plaća(, učestvovanje javnosti i angažovanje zainteresovanih strana, jačanje prekogranične saradnje, integrisano planiranje i upravljanje zemljišnim i vodnim resursima, programski pristup i ekosistemski pristup (član 2).
3)integrisani pristup upravljanju zemljišnim resursima
Strane se vode pristupom integralnog upravljanja zamljišnim resursima koji je definisan u Poglavlju 10 AGENDE 21, i to planovima integralnog upravljanja, u vezi sa oblastima na koje se Konvencija odnosi (član 3).
4) očuvanje i održivo korišćenje biološke i pejzažne raznovrsnosti
Strane će voditi politike i preduzimati odgovarajuće mere sa ciljem očuvanja, održivo korišćenje i obnavljanje biološke i predeone raznovrstnosti; promovisati adekvatno održavanje poluprirodnih i obnovu degradiranih staništa; sprečavanje uvođenja stranih invazivnih vrsta i genetski modifikovanih organizama; razvijati i ili promovisati kompatibilne sisteme monitoringa; sarađivati na razvoju ekološke mreže na Karpatima, kao i na osnivanju Karpatske mreže zaštićenih područja i integracija ciljeva očuvanja i održivog korišćenja u druge sektorske politike (član 4.)
5) prostorno planiranje
S obzirom na specifične ekološke i društveno-ekonomske uslove na Karpatima Strane će voditi politiku prostornog planiranja koja ima za cilj zaštitu i održivi razvoj Karpatskog regiona sa posebnim osvrtom na izradu prekograničnih i ili regionalnih politika i programa prostornog planiranja (član 5.)
6) održivo i integralno upravljanje vodom/rečnim basenim
S obzirom na hidrološke, biološke i ekološke, kao i druge specifičnosti planinskih rečnih basena, Strane će voditi politiku i sprovoditi mere sa ciljem integrisanog upravljanja rečnim basenima i održivog korišćenja vodenih resursa: površinskih i podzemnih voda; prevencije i kontrole zagađenja i poplava i uravnoteženo i ravnopravno korišćenje voda, kao i očuvanje i zaštitu močvara i močvarnih ekosistema (član 6)
7) održiva poljoprivreda i šumarstvo
Uzimajući u obzir veliku ekološku važnost ekosistema Karpatskih planina, poput prirodnih i polu-prirodnih pašnjaka, kao dela ekoloških mreža, predela i tradicionalnog korišćenja zemljišta, Strane će voditi politiku upravljanja zemljištem koje se tradicionalno obrađuje na održiv način sa posebnim aspektom na zaštitu planinskih ekosistema i predela. Strane će primenjivati politiku održivog upravljanja planinskim šumama na Karpatima kroz programe koji su kompatibilni sa međunarodno prihvaćenim principima održivog upravljanja šumama, sa ciljevima očuvanja i određivanja zaštićenih oblasti (član 7) .
8) održivi transporti infrastruktura
S obzirom na specifičnosti planinskog ekosistema, a sa ciljem zaštite osetljivih oblasti: bogatih biodiverzitetom i zaštiti biodiverziteta i predela, migracionih puteva ili oblasti od međunarodnog značaja, i o oblastima od posebne važnosti za turizam, Strane će voditi politiku planiranja održivog transporta i infrastrukture i sarađiva će u cilju razvoja politike održivog razvoja (član 8)
9) održivi turizam
Sa ciljem unapređenja i doprinošenja lokalnog zajednici, Strane će sprovoditi mere na promovisanju održivog razvoja turizma u oblasti Karpata i vodiće politiku koja ima za cilj promovisanje prekogranične saradnje u prekograničnim ili pograničnim zaštićenim oblastima (član 9).
10) industrija i energija
Strane će promovisati tehnologije čistije proizvodnje, sprovoditi politiku čiji je cilj uvođenje ekološki bezbednih metoda proizvodnjedistribucije i upotrebe energije i smanjenje negativnih uticaja eksploatacije ruda na životnu sredinu (član 10).
11) kulturno nasleđe i tradicionalno znanje
Strane će voditi politiku čiji je cilj očuvanje i promovisanje kulturnog nasleđa i tradicionalnih znanja lokalnog stanovništva, kao izrada i iznošenje na tržište lokalnih proizvoda (član 11).
12) procena uticaja na životnu sredinu/informacioni sistem, monitoring i rano upozoravanje
Kako bi se izbegli štetni efekti po životnu sredinu, Strane se obavezuju da će primenjivati procene rizika, procene uticaja na životnu sredinu i strateške procene životne sredine, kao i vršenje monitoringa i promovisanje sistema ranog upozorenja od rizika i opasnosti (član 12).
13) podizanje svesti, obrazovanje i učešće javnosti
Kroz obezbeđivanje učešća javnosti u procesu donošenja odluka, Strane sprovode politiku koja ima za cilj podizanje ekološke svesti i poboljšanje pristupa informacijama o zaštiti i održivom razvoju Karpata (član 13).
14) tela Konvencije : Konferenacija strana, Sekretarijat i prateća tela. Takođe Konvencijom se definiše način predlaganje Protokola uz Konvenciju i amandmana na Konvenciju, ukazuje se na način rešavanja sporova, uslov za stupanje Konvencije na snagu i način istupanja iz Konvencije (čl.14-22).
15)depozitar Konvencije je Vlada Ukrajine (član 23).
Član 3. Zakona uređuje da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije.”
IV FINANSIJSKA SREDSTAVA POTREBNA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Finansijske obaveze za Republiku Srbiju odnose se na plaćanje godišnje kontribucije za Karpatsku konvenciju. Odlukom sa 1. sastanka Konferencije Strana ove konvencije (12. i 13. decembar 2006) određena su sredstva na ime kontribucije za Republiku Srbiju, u iznosu 10.000 Eura za 2007. godinu, odnosno 10.000 Eura za 2008. godinu. Imajući u vidu da će Konvencija stupiti na snagu za Republiku Srbiju devedesetog dana od datuma deponovanja instrumenta ratifikacije, sredstva na ime kontribucije, ne dospevaju za uplatu u 2007. godini.
Finansijska sredstva za implementaciju Konvencije obezbeđena su Zakonom o budžetu Republike Srbije za 2007. godinu, Razdeo 23 – Ministarstvo zaštite životne sredine, na ekonomskoj klasifikaciji 424 -Specijalizovane usluge, u okviru sredstava za sprovođenje Zakona o zaštiti životne sredine, Zakona o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu, Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu i Zakona o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja u ukupnom iznosu od 5.000.000,00 dinara. Za sprovođenje ovog zakona nisu potrebna dodatna finansijska sredstva.
V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU
Saglasno članu 161. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srbije, predlaže se donošenje zakona po hitnom postupku, s obzirom da bi nedonošenje zakona po navedenom postupku moglo da prouzrokuje štetne posledice u pogledu ostvarivanja strateškog opredeljenja Republike Srbije u procesu pristupanja EU i ostvarivanja subregionalne saradnje karpatskih zemalja na zaštiti, očuvanju i održivom upravljanju resursima Karpata. Potvrđujući da su Karpati jedinstveno prirodno blago izuzetne lepote i ekološke vrednosti, važan izvor biodiverziteta, kao i da predstavljaju važnu ekološku, ekonomsku, kulturnu, rekreativnu i životnu sredinu u srcu Evrope, na Petoj Ministarskoj Konferenciji „Životna sredina za Evropu”, održanoj u Kijevu 22. maja 2003. godine usvojena je Okvirna Konvencija o zaštiti i održivom razvoju Karpata. S obzirom da su u okviru Karpatskog planinskog sistema sve ostale zemalje koje dele ovo prirodno bogatstvo, ratifikovale Konvenciju, donošenjem Zakona o potvrđivanju Karpatske konvencije po hitnom postupku, obezbeđuju se politički i ekonomski uslovi da Republika Srbija, kao ugovornica dobije punu podršku Šeste Ministarske konferencije „Životna sredina za Evropu” Ekonomske komisije UN za Evropu koja se održava u Beogradu od 10. do 12. oktobra 2007. godine.