PREDLOG
ZAKONA O STOČARSTVU
I. OSNOVNE ODREDBE
Predmet uređenja
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; akvakultura; očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i proizvodi životinjskog porekla; promet priplodnim materijalom, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo.
Odredbe ovog zakona odnose se na gajenje: goveda, bivola, ovaca, koza, konja, magaraca, svinja, živine, krznašica, kunića, pčela, riba i drugih vodenih organizama i drugih gajenih životinja (u daljem tekstu: domaće životinje).
Značenje pojedinih izraza
Član 2.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) akvakultura podrazumeva gajenje riba, mlađi i oplođene ikre, kao i ostalih vodenih organizama u objektima za njihovo gajenje i kavezima;
2) autohtone rase domaćih životinja jesu rase koje su nastale na području Republike Srbije;
3) banka gena jeste kontrolisano gajenje domaćih životinja, odnosno čuvanje genetskog materijala u cilju očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja;
4) biološka raznovrsnost u stočarstvu jeste deo ukupne raznovrsnosti živih organizama koja se odnosi na stočarstvo;
5) biotehnologija u stočarstvu podrazumeva sve dozvoljene biotehnološke metode, odnosno postupke pri gajenju domaćih životinja;
6) biološki i genetski testovi jesu postupci za utvrđivanje učestalosti određenih gena i izvode se u skladu sa propisima, kao i odgajivačkim programima;
7) vlasnik domaćih životinja jeste pravno ili fizičko lice u čijem je vlasništvu domaća životinja;
8) veštačko osemenjavanje jeste zootehnički postupak i obavlja se kao stručni zadatak u stočarstvu;
9) vrsta domaće životinje obuhvata sve životinje istog roda koje su slične ili sličnih morfoloških i fizioloških osobina i koje međusobno parene daju neograničeno plodno potomstvo;
10) gajenje domaćih životinja jeste skup genetskih i zootehničkih postupaka u cilju ispoljavanja proizvodnog potencijala životinja;
11) genetska rezerva domaćih životinja jeste minimalan broj životinja oba pola, doza sperme, jajnih ćelija, embriona ili somatskih ćelija, koji moraju biti na zalihama u skladu sa odgajivačkim programom;
12) genetska varijabilnost jeste raznovrsnost gena unutar populacije;
13) genetski materijal obuhvata priplodne životinje oba pola, spermu, jajne ćelije, embrione ili somatske ćelije;
14) glavna matična evidencija jeste odgovarajuća evidencija, datoteka, elektronski ili drugi pisani dokument u kome su upisana kvalitetna priplodna grla po vrstama i rasama koja ispunjavaju uslove propisane glavnim odgajivačkim programom i pri upisu u ovu evidenciju dobijaju glavni matični broj;
15) dobra odgajivačka praksa jeste gajenje domaćih životinja na način koji omogućava dobrobit životinja, očuvanje plodnosti zemljišta uz uvažavanje prirodnih karakteristika poljoprivrednog područja, u skladu sa načelima trajnog razvoja, kao i dobijanje zdravstveno bezbednih stočarskih proizvoda;
16) ekološki normativ jeste dozvoljeno prisustvo domaćih životinja na određenom području pri njihovom gajenju, u cilju zaštite životne sredine;
17) etološki normativ podrazumeva ispunjavanje minimuma uslova domaćim životinjima radi omogućavanja njihove dobrobiti i karakterističnog ponašanja;
18) zootehnički dokumenti jesu isprave o priplodnom materijalu koje izdaje glavna odgajivačka organizacija u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
19) zoohigijenski normativ podrazumeva ispunjavanje minimuma uslova za gajenje domaćih životinja;
20) kontrolisano razmnožavanje domaćih životinja jeste osemenjavanje spermom kvalitetnih muških priplodnih grla i presađivanje oplođene jajne ćelije, prirodno parenje kvalitetnim, odnosno odabranim muškim priplodnim grlima, prirodno i veštačko leženje živine i prirodno i veštačko osemenjavanje pčela;
21) linija domaćih životinja jeste grupa srodnih domaćih životinja unutar rase koja se po svojim osobinama ističe u odnosu na ostale domaće životinje iste rase;
22) matična evidencija jeste knjiga, datoteka, elektronski ili drugi pisani dokument u koji se upisuju kvalitetna priplodna i priplodna grla, radi prikupljanja podataka o poreklu, proizvodnim i drugim osobinama;
23) matica riba jeste polno zrela riba, bez obzira na pol;
24) obeležavanje domaćih životinja jeste postupak označavanja domaćih životinja na trajan način, radi identifikacije, registracije i prikupljanje svih podataka u jedinstven informacioni sistem;
25) objekat za akvakulturu jeste ribnjak i drugi objekat na poljoprivrednom ili drugom zemljištu koji se koristi za akvakulturu, a može biti toplovodni ili hladnovodni;
26) odgajivač je pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje je vlasnik domaće životinje, odnosno lice koje ima pravo čuvanja, gajenja, transporta i korišćenja domaće životinje;
27) odgajivačka organizacija jeste pravno lice čiji je osnovni cilj genetsko unapređenje domaće životinje sprovođem odgajivačkog programa;
28) odgajivački program obuhvata propisane metode i uslove za gajenje domaćih životinja određene vrste i rase;
29) parenje u srodstvu jeste parenje domaćih životinja koje imaju poznatog zajedničkog pretka;
30) pedigre jeste dokument o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetne priplodne domaće životinje;
31) plotkinja jeste umatičena priplodna domaća životinja ženskog pola čija se priplodna vrednost utvrđuje na osnovu prikupljenih podataka o poreklu, proizvodnim i drugim osobinama;
32) područje za selekciju pčela i matica jeste teritorija na kojoj važe posebni uslovi za držanje i gajenje pčela;
33) poljoprivredno gazdinstvo jeste proizvodna jedinica na kojoj pravna lica, preduzetnici i fizička lica obavljaju stočarsku proizvodnju;
34) priplodni materijal jesu domaće životinje, jaja za leženje, sperma domaćih životinja, jajne ćelije i embrioni, kao i matičnjaci pčela;
35) priplodnjak jeste ocenjena i odabrana domaća životinja muškog pola koja ispunjava propisane uslove iz odgajivačkog programa;
36) provenijenca jeste trgovačko ime za priplodnu živinu koju je selekcioner držao u zatvorenom jatu i vršio selekciju tokom pet generacija. Krajnji hibrid takođe ima to ime;
37) promet domaćih životinja, njihovih proizvoda i sporednih proizvoda obuhvata uvoz, izvoz, tranzit, skladištenje, prodaju, kupovinu ili bilo kakav njihov prenos na treća lica;
38) pčelinja matica jeste jedina reproduktivno sposobna ženka u pčelinjoj zajednici;
39) pčelinje društvo jesu medonosne pčele, matica i trutovi smešteni u košnici sa pripadajućim saćem tokom proizvodne sezone;
40) pčelinjak jeste skup pčelinjih društava smeštenih u košnicama postavljenim na slobodnom prostoru, odnosno u posebno stabilnom ili montažnom objektu, a može biti ugrađen i u vozilo za prevoz;
41) pčelinja paša jesu medonosne biljke sa kojih pčele sakupljaju nektar, polen i smolaste materije;
42) rase jesu domaće životinje iste vrste sličnih morfoloških i fizioloških osobina;
43) sparivalište pčelinjih matica jeste mesto koje odgovara biološkim zahtevima za oplodnju matica;
44) testiranje domaćih životinja jeste primena propisanih metoda i postupaka ispitivanja ispoljenosti pojedinih osobina domaćih životinja;
45) transgene životinje jesu životinje kod kojih je trajno promenjen njihov genom dodavanjem, oduzimanjem ili zamenom određenih gena, odnosno delova DNK;
46) uverenje o poreklu jeste dokument o poznatom poreklu priplodne domaće životinje;
47) uvoz priplodnog materijala jeste svako unošenje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, jaja za leženje, sperme domaćih životinja, jajnih ćelija i embriona, u cilju sprovođenja odgajivačkog programa na teritoriji Republike Srbije, osim uvoza radi tranzita, kao i privremenog uvoza priplodnih životinja radi takmičenja, izložbi i dr.;
48) uporedni test (kontrolno testiranje) jeste odabrani način upoređivanja nekih osobina različitih rasa, sojeva, linija, meleza ili hibrida domaćih životinja, hrane, dodataka hrani, opreme i dr.;
49) uslovno grlo jeste propisana jedinica za poređenje među vrstama i kategorijama domaćih životinja;
50) hibrid je individua dobijena ukrštanjem domaćih životinja različitih vrsta, rasa ili linija.
Ciljevi u stočarstvu
Član 3.
Ciljevi u stočarstvu jesu:
1) poboljšanje, odnosno očuvanje osobina domaćih životinja vodeći računa o njihovoj vitalnosti;
2) očuvanje genetske varijabilnosti i biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
3) očuvanje poljoprivrednih površina u njihovoj upotrebi shodno nameni;
4) proizvodnja dovoljnih količina kvalitetnih stočarskih proizvoda;
5) obezbeđivanje odgovarajuće ishrane za svaku vrstu domaćih životinja;
6) sprovođenje organske proizvodnje u stočarstvu;
7) očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja;
8) sprečavanje negativnih posledica gajenja domaćih životinja u srodstvu;
9) sprovođenje zoohigijenskih i etoloških normativa u gajenju domaćih životinja;
10) gajenje domaćih životinja uz poštovanje ekoloških normativa;
11) ostvarivanje prava i dužnosti subjekata u stočarstvu;
12) izvođenje stručnih zootehničkih poslova;
13) primena rezultata naučnoistraživačkog, stručnog, obrazovnog i savetodavnog rada u stočarstvu;
14) identifikacija, obeležavanje i registracija domaćih životinja;
15) korišćenje informacionih sistema u stočarstvu;
16) uređenje prometa sa priplodnim materijalom i proizvodima životinjskog porekla;
17) zaštita ljudi pri gajenju domaćih životinja.
Ciljevi u stočarstvu iz stava 1. ovog člana ostvaruju se sprovođenjem odgajivačkih programa, kao i obavljanjem drugih poslova u stočarstvu, u skladu sa ovim zakonom.
Načelo nediskriminacije
Član 4.
Uređivanje odnosa u oblasti stočarstva zasniva se na načelu nediskriminacije – upis u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja omogućiti za svaku domaću životinju koja ispunjava uslove za upis, na zahtev odgajivača, odnosno vlasnika domaće životinje. Svaki odgajivač ima pravo da postane član osnovne odgajivačke organizacije, odnosno da učestvuje u sprovođenju odgajivačkog programa, ako gaji priplodne domaće životinje na području rada osnovne odgajivačke organizacije i ako je saglasan da učestvuje u realizaciji odgajivačkog programa.
II. SUBJEKTI U STOČARSTVU
I NjIHOVI ORGANIZACIONI OBLICI
Vrste subjekata
Član 5.
Obavljanje poslova u stočarstvu na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja, obezbeđuju Republika Srbija preko ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo), odgajivači, odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima, kao i drugi subjekti u stočarstvu.
Pravni položaj subjekata koji obavljaju poslove u stočarstvu
Član 6.
Poslove u stočarstvu može da obavlja pravno lice koje je registrovano u Registru privrednih subjekata, odnosno koje je registrovano u odgovarajućem registru u skladu sa propisima o udruženjima i koje je upisano u Registar odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima (u daljem tekstu: Registar).
Pravno lice iz stava 1. ovog člana osniva se kao:
osnovna odgajivačka organizacija;
regionalna odgajivačka organizacija;
3) glavna odgajivačka organizacija;
4) organizacija sa posebnim ovlašćenjima.
Pravna lica iz stava 1. ovog člana registruju se u Registar privrednih subjekata u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
Pravno lice iz stava 1. ovog člana upisuje se u Registar ako ispunjava uslove u pogledu stručnog kadra, prostorija (objekat) i odgovarajuće opreme.
Ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar) propisuje uslove u pogledu objekata i odgovarajuće opreme iz stava 4. ovog člana.
Ministar utvrđuje ispunjenost uslova iz st. 4. i 5. ovog člana rešenjem.
Rešenje ministra iz stava 6. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Odgajivačke organizacije
1) Osnovna odgajivačka organizacija
Član 7.
Osnovna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi osnovni odgajivački program.
U sprovođenju odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, osnovna odgajivačka organizacija naročito:
1) učestvuje u odabiranju domaćih životinja, vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti i obeležavanje domaćih životinja;
2) vodi osnovnu matičnu evidenciju i podatke dostavlja regionalnoj odgajivačoj organizaciji i glavnoj odgajivačkoj organizaciji;
3) vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja nad najmanjim brojem domaćih životinja koji omogućava pravilno izvođenje odgajivačkog programa.
Osnovna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:
1) u stalnom radnom odnosu na poslovima gajenja domaćih životinja najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo, odnosno inženjera stočarskog smera;
2) odgovarajuću opremu.
2) Regionalna odgajivačka organizacija
Član 8.
Regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program na svojoj teritoriji.
U sprovođenju odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, regionalna odgajivačka organizacija naročito:
1) obavlja razvojnoistraživačke zadatke na svojoj teritoriji;
2) vrši odabiranje domaćih životinja i širi njihov genetski napredak;
3) vodi katastar pčelinje paše;
4) učestvuje u izradi plana osemenjavanja;
5) obrađuje podatke iz osnovne matične evidencije dobijene od osnovne odgajivačke organizacije i dostavlja ih glavnoj odgajivačkoj organizaciji;
6) obavlja poslove koji se odnose na banku gena.
Regionalna odgajivačka organizacija može da obavlja poslove iz stava 2. ovog člana ako ima:
1) u stalnom radnom odnosu na poslovima selekcije domaćih životinja odgovarajući broj stručnjaka, a najmanje dva diplomirana inženjera poljoprivrede, odnosno dva diplomirana inženjera master-a za stočarstvo, od kojih jedan sa položenim stručnim ispitom i radnim iskustvom od najmanje dve godine na poslovima selekcije domaćih životinja;
2) odgovarajuću opremu.
3) Glavna odgajivačka organizacija
Član 9.
Glavna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi glavni odgajivački program, koji rešenjem prihvata Ministarstvo.
Pri sprovođenju glavnog odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, glavna odgajivačka organizacija naročito:
1) vodi glavnu matičnu evidenciju po vrstama, odnosno rasama domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije;
2) izdaje pedigre i uverenje o poreklu i druge zootehničke dokumente i vodi evidenciju o njima;
3) vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja;
4) vrši procenu priplodne vrednosti domaćih životinja;
6) vrši rangiranje i klasiranje priplodnih domaćih životinja;
7) izrađuje plan korišćenja i distribucije sperme kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
8) izrađuje plan korišćenja kvalitetnih priplodnih pčelinjih matica majki;
9) vodi evidenciju osnovnih odgajivačkih organizacija;
10) vodi evidenciju odgajivača kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
11) predlaže priznavanje novostvorenih rasa, linija i hibrida domaćih životinja;
12) izrađuje stručna uputstva za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa;
13) kontroliše primenu propisanih metoda i postupaka za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa.
Glavna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:
1) potreban broj stručnjaka, a najmanje dva doktora biotehničkih nauka – oblast zootehničkih nauka, sa naučnim ili nastavnim zvanjem, od kojih jedan sa rezultatima naučno-stručnog rada i radnim iskustvom u oblasti odgajivanja i selekcije od najmanje pet godina, po vrstama domaćih životinja;
2) po jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo za vođenje glavne matične evidencije po vrstama domaćih životinja;
3) odgovarajuću opremu.
Organizacije sa posebnim ovlašćenjima
Član 10.
Organizacije sa posebnim ovlašćenjima jesu:
1) centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje;
2) testna stanica;
3) laboratorija za ispitivanje kvaliteta mleka;
4) laboratorija za molekularno-genetske testove;
5) organizacija za sabiranje, dobijanje i presađivanje embriona;
6) centar za selekciju pčelinjih matica;
7) inkubatorska stanica;
8) odgajivalište matica riba, mlađi i oplođene ikre.
Organizacija iz stava 1. tačka 1) ovog člana gaji potreban broj priplodnjaka za dobijanje i promet sperme radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 2) ovog člana vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa i druga testiranja, u skladu sa ovim zakonom.
Organizacija iz stava 1. tačka 3) ovog člana vrši ispitivanja kvaliteta mleka domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 4) ovog člana vrši molekularno- genetske testove radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 5) ovog člana vrši poslove sabiranja, dobijanja i presađivanja embriona radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 6) ovog člana vrši merenje, testiranje, ocenjivanje osobina i kontrolisanu oplodnju matica majki za potrebe selekcijskog programa iz pčelarstva, kao i gajenje i promet priplodnog materijala pčela, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu priplodnih domaćih životinja.
Organizacija iz stava 1. tačka 7) ovog člana vrši proizvodnju živine u inkubatoru radi sprovođenja odgajivačkog programa.
Organizacija iz stava 1. tačka 8) ovog člana vrši gajenje i promet priplodnog materijala, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu i rasu domaćih životinja.
Organizacije iz stava 1. tač. 2) do 8) ovog člana obavljaju poslove iz st. 3. do 8. ovog člana ako ispunjavaju uslove u pogledu stručnog kadra, objekata i opreme.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu stručnog kadra iz stava 10. ovog člana.
3. Naučno-stručni savet za stočarstvo
Osnivanje Naučno-stručnog saveta za stočarstvo
Član 11.
Radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti stočarstva, ministar, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu – Naučno-stručni savet za stočarstvo (u daljem tekstu: Naučno-stručni savet).
Poslovi Naučno-stručnog saveta
Član 12.
Naučno-stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa:
1) propisima kojima se uređuje oblast stočarstva;
2) donošenjem odgajivačkih programa;
3) godišnjim izveštajima o radu odgajivačkih organizacija na sprovođenju odgajivačkih programa;
4) uvozom kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala i njihovom uvođenju u odgajivačke programe;
5) uvođenjem novih metoda za procenu priplodne vrednosti i ocenjivanje priplodnih domaćih životinja;
6) predlozima dugoročnih razvojnih programa iz oblasti stočarstva;
7) predlozima mera poljoprivredne politike iz oblasti stočarstva;
8) Listom autohtonih rasa domaćih životinja i ugroženih autohtonih rasa;
9) predlozima za priznavanje novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja;
10) drugim značajnim pitanjima iz oblasti stočarstva.
III. REGISTAR
Upis u Registar
Član 13.
Upis u Registar vrši se na osnovu zahteva koji pravno lice podnosi Ministarstvu i rešenja ministra o ispunjenosti uslova za obavljanje poslova u stočarstvu.
Ministar donosi rešenje iz stava 1. ovog člana u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva za upis u Registar.
Rešenjem iz stava 1. ovog člana utvrđuje se oblast rada u stočarstvu po vrstama domaćih životinja.
Rešenje iz stava 1. ovog člana izdaje se na period od pet godina i može se obnoviti.
Zahtev za obnovu rešenja podnosi se najmanje šest meseci pre isteka roka važenja rešenja.
Pravno lice iz stava 1. ovog člana dužno je da obavesti Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar.
Ministar propisuje sadržinu i obrazac zahteva iz stava 1. ovog člana.
Sadržina i način vođenja Registra
Član 14.
Podaci iz Registra su javni.
Registar se vodi u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra.
Brisanje iz Registra
Član 15.
Pravno lice briše se iz Registra ako:
1) donese odluku o prestanku obavljanja određene delatnosti za koju je upisano u Registar;
2) prestane da ispunjava propisane uslove;
3) ne sprovodi odgajivački program;
4) po isteku roka iz člana 13. stav 4. ovog zakona, a nije izdato novo rešenje.
Brisanje iz Registra vrši se na osnovu rešenja koje donosi ministar.
Ministar donosi rešenje o brisanju iz Registra u roku od dva meseca od dana ispunjenja uslova za brisanje iz Registra.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
IV. ODGAJIVAČKI CILjEVI
I SPROVOĐENjE ODGAJIVAČKIH PROGRAMA
Odgajivački ciljevi
Član 16.
Odgajivački ciljevi u stočarstvu utvrđuju se odgajivačkim programom.
Osnovni odgajivački ciljevi su povećanje produktivnosti domaćih životinja, izmena i poboljšanje rasnog sastava, kao i sprečavanje smanjenja brojnog stanja domaćih životinja.
Mere sprovođenja ciljeva iz odgajivačkog programa
Član 17.
Mere sprovođenja ciljeva iz odgajivačkog programa su:
1) kontrola produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
2) odabiranje i proizvodnja priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
3) proizvodnja kvalitetne hrane za domaće životinje;
4) odabiranje i korišćenje kvalitetnih muških i ženskih priplodnih domaćih životinja za proizvodnju;
5) ispitivanje prenošenja osobina na potomstvo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
6) kontrolisano razmnožavanje domaćih životinja;
7) vođenje matične evidencije domaćih životinja;
8) proizvodnja i uvođenje u proizvodnju drugih rasa i novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja;
9) druge odgajivačke i zootehničke mere.
Dugoročni program mera za sprovođenje odgajivačkog programa
Član 18.
Mere iz člana 17. ovog zakona utvrđuju se Dugoročnim programom mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji donosi Vlada za period od pet godina.
Program iz stava 1. ovog člana sadrži mere odabiranja i korišćenja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, uvođenja u proizvodnju i širenja drugih novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja, ispitivanja prenošenja osobina na potomstvo, kontrole produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i kontrolisanog razmnožavanja domaćih životinja po vrstama i rasama u Republici Srbiji, kao i visinu i izvore sredstava za sprovođenje programa.
Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa
Član 19.
Za sprovođenje Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa Vlada donosi Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji sadrži obim i vrstu mera za pojedine vrste domaćih životinja, obim sredstava za sprovođenje mera, kao i način raspodele sredstava.
Glavni odgajivački program
Član 20.
Glavnim odgajivačkim programom utvrđuju se odgajivački ciljevi, veličina populacije, odgajivačke metode i selekcijski program, program banke gena, razvojni i istraživački zadaci za potrebe povećanja efikasnosti izvođenja programa i uslovi za uspešnije gajenje domaćih životinja.
Glavnim odgajivačkim programom obezbeđuje se širenje genetskog napretka i poboljšanje kvaliteta stočarskih proizvoda, u skladu sa zootehničkim standardima.
Za svaku vrstu, odnosno rasu domaćih životinja koje su od značaja za stočarstvo donosi se glavni odgajivački program.
Uslovi koje mora da ispunjava glavni odgajivački program
Član 21.
Glavni odgajivački program donosi glavna odgajivačka organizacija.
Odgajivački program iz stava 1. ovog člana mora da ispunjava sledeće uslove:
1) da je u funkciji unapređenja stočarstva tako da se njegovim sprovođenjem postižu odgajivački ciljevi i da je obezbeđena kontrola proizvodnih osobina, radne sposobnosti, kao i drugih osobina domaćih životinja;
2) da je obezbeđena dovoljno velika populacija domaćih životinja za njegovo sprovođenje;
3) da su obezbeđeni odgovarajući organizaciono-tehnički uslovi za njegovo sprovođenje;
4) da se primenjuju odgovarajuće metode i načini za utvrđivanje porekla priplodnih domaćih životinja;
5) da su priplodne domaće životinje koje su uključene u program obeležene na propisan način;
6) da je obezbeđeno vođenje propisane dokumentacije;
7) da je obezbeđeno očuvanje genetske varijabilnosti i biloške raznovrsnosti u stočarstvu;
8) da je obezbeđeno sprečavanje neplanskog parenja u srodstvu;
9) da su obezbeđene genetske rezerve;
10) da je obezbeđen sistem unutrašnje kontrole rada nad poslovima u izvođenju odgajivačkog programa.
Selekcijski program
Član 22.
Selekcijskim programom utvrđuje se način ispitivanja proizvodnih sposobnosti, ocenjivanja i odabiranja priplodnih domaćih životinja, plan korišćenja priplodnih domaćih životinja radi ostvarivanja odgajivačkih ciljeva, kao i metode za procenu priplodne vrednosti priplodnih domaćih životinja.
Uvođenje novih metoda za procenu priplodne vrednosti i načina ocenjivanja priplodnih domaćih životinja odobrava ministar.
Osnovni odgajivački program
Član 23.
Osnovna odgajivačka organizacija donosi osnovni odgajivački program koji mora biti u skladu sa glavnim odgajivačkim programom.
Usklađenost osnovnog odgajivačkog programa sa glavnim odgajivačkim programom uvrđuje glavna odgajivačka organizacija.
Stručna kontrola nad sprovođenjem
odgajivačkog programa
Član 24.
Stručnu kontrolu nad sprovođenjem odgajivačkog programa vrši Ministarstvo.
Pri vršenju kontrole iz stava 1. ovog člana Ministarstvo može zahtevati od odgajivačke organizacije objašnjenja i podatke potrebne za sprovođenje odgajivačkog programa i ima pravo uvida u dokumentaciju koja se odnosi na odgajivački program.
Glavna odgajivačka organizacije dužna je da Ministarstvu dostavi izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa za proteklu kalendarsku godinu, najkasnije do isteka prvog tromesečja tekuće godine.
V. KONTROLA PRODUKTIVNOSTI I OČUVANjE
OSOBINA DOMAĆIH ŽIVOTINjA
Priplodne i kvalitetne priplodne domaće životinje
i uvođenje u priplod domaćih životinja
Član 25.
Priplodnim domaćim životinjama, u smislu ovog zakona, smatraju se zdrave domaće životinje namenjene za dalju reprodukciju.
Kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, u smislu ovog zakona, smatraju se domaće životinje koje ispunjavaju propisane uslove u pogledu porekla, eksterijera, rasnih i proizvodnih osobina, i to:
1) ženska priplodna grla (plotkinje) koja su pod stalnom kontrolom proizvodnih sposobnosti, imaju poznata oba roditelja i upisana su u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja;
2) muška priplodna grla (priplodnjaci) koja potiču od ispitanih roditelja sa pozitivnim rezultatima ispitivanja, a koja su ispitivanjem proizvodnih sposobnosti dala pozitivne rezultate, kao i muška priplodna grla koja potiču od ispitanih roditelja sa pozitivnim rezultatima ispitivanja, a nalaze se u postupku ispitivanja i upisana su u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja.
Priplodna živina potiče od jaja čistih rasa i dedovskih matičnih jata.
Kvalitetne priplodne pčelinje matice potiču od pčela čiste rase i moraju imati podatke o najmanje dve generacije ženskih predaka umatičene matice majke.
Uvođenje u priplod domaćih životinja vrši odgajivač.
Priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje moraju da ispunjavaju uslove za uvođenje u priplod koje propisuje ministar.
Poreklo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja
Član 26.
Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja, odnosno drugi priplodni materijal mora imati poznato poreklo.
Poznato poreklo kvalitetne priplodne domaće životinje i drugog priplodnog materijala utvrđuje glavna odgajivačka organizacija.
Poreklo ženskih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno, odnosno nepotpuno poreklo.
Poreklo muških kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno.
Punim poreklom kvalitetne priplodne domaće životinje, u smislu ovog zakona, smatra se ako su poznate dve ili više generacija predaka, izuzev kod kopitara gde se punim poreklom smatra ako je poznato pet generacija predaka.
Nepotpunim poreklom kvalitetne priplodne domaće životinje, u smislu ovog zakona, smatra se ako se ne mogu utvrditi svi preci, na način utvrđen u stavu 5. ovog člana. Minimalni udeo poznatog porekla u tom slučaju je poznato poreklo jednog od roditelja.
Ministar propisuje uslove za ispunjavanje punog ili nepotpunog porekla kvalitetnih priplodnih domaćih životinja iz st. 5. i 6. ovog člana, kao i metode i način za utvrđivanje i proveru porekla.
Vrste, upis i sadržina matične evidencije i registra
Član 27.
Domaće životinje mogu da se upišu u matičnu evidenciju, odnosno u registar, i to:
1) glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja;
2) matičnu evidenciju autohtonih rasa domaćih životinja o poreklu rase;
3) registar matičnih jata živine;
4) registar matica pčela poznatog porekla.
U glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja upisuju se kvalitetne priplodne domaće životinje po vrstama, odnosno rasama.
U matičnu evidenciju autohtonih rasa domaćih životinja o poreklu rase upisuju se autohtone rase domaćih životinja.
U registar matičnih jata živine upisuju se matična jata živine.
U registar matica pčela poznatog porekla upisuju se matice pčela poznatog porekla.
Matična evidencija, odnosno registar sadrži naročito podatke o:
1) vrsti, rasi i poreklu domaćih životinja;
2) identifikaciji grla;
3) datumu rođenja domaćih životinja;
4) imenu i prezimenu, odnosno nazivu odgajivača i adresi, odnosno sedištu odgajivača.
Matičnu evidenciju, odnosno registar iz stava 1. ovog člana vodi glavna odgajivačka organizacija.
Ministar bliže propisuje uslove za upis domaćih životinja u matičnu evidenciju, odnosno u registar, kao i sadržinu i način vođenja matične evidencije, odnosno registra.
Kontrola proizvodnih sposobnosti
i procena priplodne vrednosti domaćih životinja
Član 28.
Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaćih životinja vrši se na način i metodama koje su određene glavnim odgajivačkim programom.
Rezultati procenjene priplodne vrednosti domaćih životinja koriste se za razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.
Kontrola proizvodnih sposobnosti i metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja moraju biti u skladu sa međunarodno priznatim postupcima i metodama.
O kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja odgajivačka organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima vode zbirku podataka.
Ministar propisuje način vršenja kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja, metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja zbirke podataka iz stava 4. ovog člana.
Obaveštavanje odgajivača o rezultatima kontrole proizvodnih
sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja
Član 29.
Osnovna odgajivačka organizacija dužna je da odgajivaču daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja i procene priplodne vrednosti domaćih životinja u obimu, roku i na način koji je utvrđen odgajivačkim programom.
Razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase
Član 30.
Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja mora biti ocenjena i razvrstana u klase radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja.
Ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase vrši odgajivačka organizacija.
Ministar propisuje postupak i način ocenjivanja i razvrstavanja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.
Priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja
Član 31.
Nove rase, linije i hibridi domaćih životinja koje nastaju na teritoriji Republike Srbije priznaje ministar rešenjem.
Ministar propisuje uslove za priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja.
Testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i
uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja
Član 32.
Za uključivanje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u glavni odgajivački program postojećih rasa mora biti sprovedena odgovarajuća provera njihovih proizvodnih sposobnosti, procena priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase.
Proveru proizvodnih sposobosti kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, procenu priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase vrši odgajivačka organizacija.
Razmnožavanje domaćih životinja
Član 33.
Razmnožavanje domaćih životinja je zootehnički postupak koji se izvodi veštačkim osemenjavanjem ili prirodnim parenjem pod uslovima i na način propisan ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Odgajivač, odnosno izvođač veštačkog osemenjavanja dužan je da vodi evidenciju o veštačkom osmenjavanju, odnosno prirodnom parenju i da izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju.
Ministar bliže propisuje uslove i način razmnožavanja domaćih životinja po vrstama, način vođenja evidencije o veštačkom osmenjavanju, odnosno prirodnom parenju, kao i sadržinu potvrde iz stava 2. ovog člana.
Parenje van srodstva
Član 34.
Parenje van srodstva vrši se tako da se poštuje najveći dozvoljeni koeficijent srodstva koji je određen selekcijskim programom za svaku vrstu i rasu domaćih životinja kako bi se sprečilo smanjenje vitalnosti, sposobnosti preživljavanja, plodnosti i drugih osobina domaćih životinja u uzastopnim generacijama kao posledica parenja u srodstvu.
Izuzetno od stava 1. ovog člana ministar može dozvoliti parenje u srodstvu u slučaju ugroženosti rase, zbog bolesti i slično, kao i u naučnoistraživačke svrhe.
Priplodnjaci za prirodno parenje
Član 35.
Priplodnjaci za prirodno parenje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 25. stav 2. tačka 2) ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, kada je ugroženo razmnožavanje domaćih životinja, ministar može da dozvoli korišćenje priplodnjaka i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.
Odgajivač može da koristi priplodnjaka za prirodno parenje ako ima matični list priplodnjaka, pedigre i dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od glavne odgajivačke organizacije, da je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i da za priplodnjaka vodi pripusni spisak.
Glavnim odgajivačkim programom određuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka, kao i period važenja dozvole za korišćenje priplodnjaka za prirodno parenje.
Glavnim odgajivačkim programom mora biti obezbeđeno dovoljno priplodnjaka za prirodno parenje.
Republika Srbija obezbeđuje sredstva za sufinansiranje držanja dovoljnog broja priplodnjaka za prirodno parenje, u skladu sa glavnim odgajivačkim programom.
Zabranjeno je korišćenje za priplod muških grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muških grla u tovu.
Priplodnjaci za veštačko osemenjavanje
Član 36.
Priplodnjaci za veštačko osemenjavanje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 25. stav 2. tačka 2) ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, kada je ugroženo razmnožavanje domaćih životinja, ministar može da dozvoli korišćenje priplodnjaka za veštačko osemenjavanje i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može da koristi za veštačko osemenjavanje odabrane priplodnjake ako ima matični list priplodnjaka, pedigre, da je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i da ima dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od strane ministra, na predlog komisije za godišnji pregled centara za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje koju obrazuje ministar.
Glavnim odgajivačkim programom određuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka za veštačko osemenjavanje.
Glavnim odgajivačkim programom mora biti obezbeđeno dovoljno priplodnjaka za veštačko osemenjavanje.
Odabiranje priplodnjaka za veštačko osemenjavanje vrši se po potrebi, a najmanje jedanput godišnje.
Zabranjeno je korišćenje priplodnjaka koji nisu odabrani za korišćenje u priplodu za veštačko osemenjavanje.
Sperma
Član 37.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može da koristi i stavi u promet spermu domaćih životinja (u daljem tekstu: sperma), ako:
1) je dobijena i uskladištena u centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje;
2) je dobijena od priplodnjaka koji imaju zootehnička dokumenta iz člana 36. stav 3. ovog zakona;
3) je obeležena na propisan način, da se za nju vodi evidencija o proizvodnji i da je prati propisana dokumentacija;
4) ispunjava uslove o kvalitetu propisane ovim zakonom i uslove o zdravstvenoj ispravnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
O kvalitetu sperme iz stava 1. tačka 4) ovog člana glavna odgajivačka organizacija daje mišljenje.
Izuzetno od stava 1. ovog člana odgajivač može proizvoditi i koristiti spermu koja ispunjava uslove iz stava 1. tač. 2) i 4) ako služi za sopstvene potrebe na poljoprivrednom gazdinstvu.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje ne sme ometati promet spermom koja je dobijena u drugom centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje, ako ta sperma ispunjava propisane uslove.
Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na spermu živine, krznašica, kunića i pčela.
Ministar propisuje način obeležavanja sperme, način vođenja evidencije o proizvodnji sperme, kao i uslove koje mora da ispunjava sperma u pogledu kvaliteta.
Veštačko osemenjavanje i
upis u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja
Član 38.
Veštačko osemenjavanje može da obavlja pravno lice i preduzetnik (u daljem tekstu: izvođač veštačkog osemenjavanja) ako je upisan u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja, koji vodi Ministarstvo.
Veštačko osemenjavanje može da obavlja i fizičko lice na osnovu ugovora o saradnji sa izvođačem veštačkog osemenjavanja i ako je stručno osposobljeno za izvođenje veštačkog osmenjavanja.
Stručno osposobljavanje fizičkog lica za izvođenje veštačkog osemenjavanja vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Izvođač veštačkog osemenjavanja upisuje se u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja ako ispunjava sledeće uslove:
1) ima odgovarajući prostor i opremu;
2) ima odgovarajući stručni kadar;
3) obavlja veštačko osemenjavanje tokom cele godine.
Ministar propisuje uslove u pogledu prostora, opreme i stručnog kadra iz stava 4. tač. 1) i 2) ovog člana.
Upis u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja vrši se na osnovu zahteva koji izvođač veštačkog osemenjavanja podnosi Ministarstvu.
Ministar donosi rešenje o upisu u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra iz stava 7. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Odredbe ovog člana ne odnose se na veštačko osemenjavanje živine, krznašica, kunića i pčela.
Sadržina i način vođenja Registra izvođača veštačkog osemenjavanja
Član 39.
Podaci iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja su javni.
Registar izvođača veštačkog osemenjavanja vodi se u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra izvođača veštačkog osemenjavanja.
Brisanje iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja
Član 40.
Izvođač veštačkog osemenjavanja briše se iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja ako:
1) donese odluku o prestanku obavljanja delatnosti za koju je upisan u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja;
2) prestane da ispunjava propisane uslove;
3) ne dostavlja podatke o rezultatima veštačkog osemenjavanja centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje.
Brisanje iz Registra izvođača veštačkog osemenjavanja vrši se na osnovu rešenja koje donosi ministar.
Ministar donosi rešenje iz stava 2. ovog člana u roku od dva meseca od dana ispunjenja uslova za brisanje iz tog registra.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Obaveze izvođača veštačkog osemenjavanja
Član 41.
Izvođač veštačkog osemenjavanja dužan je da:
1) vrši veštačko osemenjavanje u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
2) koristi spermu koja ispunjava propisane uslove;
3) ostvaruje propisane minimalne rezultate osemenjavanja;
4) prikuplja propisane podatke o veštačkom osemenjavanju i dostavlja ih centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje i glavnoj odgajivačkoj organizaciji.
Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje
Član 42.
U centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može se držati priplodnjak koji ima pedigre, koji je upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i ako ima dozvolu za korišćenje priplodnjaka izdatu od strane ministra.
Radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje dužan je da:
1) koristi pozitivno testirane kvalitetne priplodne domaće životinje ili kvalitetne priplodne domaće životinje koje su u postupku testiranja;
2) vodi evidenciju o priplodnjacima, o proizvodnji i skladištenju sperme, o stavljanju u promet sperme, kao i da dostavlja godišnji izveštaj Ministarstvu;
3) prati i analizira rad izvođača veštačkog osmenjavanja na osnovu podataka o rezultatima veštačkog osemenjavanja dobijenih od njega.
Za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju i veštačko osemenjavanje mora da ima u stalnom radnom odnosu najmanje jednog diplomiranog inženjera za stočarstvo, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo.
Zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica
Član 43.
U zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica primenjuju se posebni uslovi prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala radi stručne kontrole nad parenjem pčelinjih matica.
Gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centara za selekciju pčelinjih matica vrši se pod posebnim uslovima.
Ministar propisuje veličinu zaštitnog pojasa i posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i posebne uslove gajenja pčela.
Jajne ćelije i embrioni
Član 44.
Jajne ćelije i embrioni domaćih životinja (u daljem tekstu: jajne ćelije i embrioni) mogu se koristiti i staviti u promet ako:
1) su dobijeni i uskladišteni na propisan način u organizaciji za sabiranje, dobijanje i presađivanje embriona;
2) potiču od priplodnih domaćih životinja koje ispunjavaju uslove za dobijanje jajnih ćelija i embriona u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;
3) su obeleženi na propisan način, a ako su u domaćoj životinji primaocu ona mora biti obeležena na propisan način;
4) ih prati uverenje o poreklu i proizvodnim sposobnostima;
5) odgovaraju propisanim uslovima o kvalitetu i zdravstvenim propisima;
6) objekti u kojima se obavlja promet ispunjavaju zootehničke uslove u skladu sa ovim zakonom i veterinarsko-sanitarne uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Ministar bliže propisuje uslove iz stava 1. ovog člana koje mora da ispunjavaju jajne ćelije i embrioni.
Odredbe ovog člana ne odnose se na jaja za nasad živine i pčelinje matičnjake.
Genetske manipulacije i transgene domaće životinje
Član 45.
Zabranjeno je menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije.
Izuzetno od stava 1. ovog člana može se vršiti menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije samo u naučnoistraživačke svrhe, u zatvorenom i za tu svrhu opremljenom objektu, uz dozvolu koju izdaje ministar.
Komercijalna upotreba transgenih domaćih životinja vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuju genetički modifikovani organizmi.
Molekularno-genetski testovi
Član 46.
Molekularno-genetski testovi koriste se za sakupljanje informacija o kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, za donošenje odluka u sprovođenju odgajivačkog programa, za očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja i radi očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja.
Molekularno-genetske testove izvodi laboratorija za molekularno-genetske testove u skladu sa načelima dobre laboratorijske prakse, kao i po međunarodno priznatim metodama.
Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja
Član 47.
Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja vrši testna stanica u skladu sa glavnim odgajivačkim programom, na način kojim se obezbeđuje međunarodna merljivost dobijenih rezultata.
Ministar bliže propisuje način testiranja proizvodnih sposobnosti domaćih životinja.
VI. GAJENjE DOMAĆIH ŽIVOTINjA
Cilj gajenja domaćih životinja
Član 48.
Gajenje domaćih životinja (u daljem tekstu: gajenje) vrši odgajivač, u skladu sa ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja, radi ostvarivanja ciljeva u stočarstvu iz člana 3. ovog zakona.
Vrste gajenja
Član 49.
Vrste gajenja su konvencionalno gajenje i prirodi prilagođeno gajenje.
Konvencionalno gajenje jeste uobičajeni način gajenja, koji podrazumeva upotrebu dozvoljenih sistem gajenja, ishrane i stimulacije proizvodnje.
Prirodi prilagođeno gajenje jeste životnoj sredini prilagođen oblik poljoprivredne proizvodnje, koji se može sprovoditi samo na poljoprivrednim gazdinstvima sa istim vidom biljne proizvodnje.
Prirodi prilagođeno gajenje može se vršiti kao:
1) integralno;
2) ekološko (organsko i biološko);
3) biološki dinamično;
4) permakulturalno gajenje.
Ministar bliže propisuje uslove za konvencionalno gajenje i prirodi prilagođeno gajenje po vrstama domaćih životinja.
Poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju
Član 50.
Gajenje se vrši uz poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju, tako da se zadovoljavaju njihove biološke potrebe, ne ometaju njihove telesne funkcije i ponašanje, kao i da se sa njima postupa, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Ishrana, nega i smeštaj domaćih životinja su odgovarajući ako zadovoljavaju fiziološke, etološke i druge potrebe domaćih životinja. Domaće životinje moraju se hraniti i negovati na način koji odgovara svakoj vrsti domaćih životinja i mora im se obezbediti odgovarajući smeštaj u objektima za gajenje. Prisilno hranjenje domaćih životinja dozvoljeno je u funkciji preživljavanja ili iz zdravstvenih razloga.
Prevoz i klanje domaćih životinja mora se obavljati, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Odgajivač je dužan da obezbedi posebnu negu za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu ishrane i nege domaćih životinja iz stava 2. ovog člana.
Objekti i oprema za gajenje
Član 51.
Objekti za gajenje jesu:
1) štale, pčelinjaci, objekti za akvakulturu i dr.;
2) đubrišta i objekti za stočne otpatke;
3) skladišta za hranu (senjaci, silosi, ambari, podrumi i sl.) i vodu;
4) drugi prostori za gajenje (ograđeni i neograđeni pašnjaci) sa nadzorom nad pašom, ograde, trkališta, ispusti, prostor za sabiranje vode i dr.
Objekti iz stava 1. ovog člana moraju da ispunjavaju propisane zootehničke uslove u skladu sa ovim zakonom i veterinarsko-sanitarne uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Radi obezbeđivanja odgovarajućih uslova za gajenje i kvalitet proizvoda životinjskog porekla, odgajivač je dužan da, u skladu sa zoohigijenskim i etološkim normativima, koristi odgovarajuću opremu za smeštaj, hranjenje, napajanje, čišćenje i negu, kao i opremu za prevoz životinja i životinjskih otpadaka.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu objekata za gajenje po vrstama domaćih životinja, kao i uslove u pogledu opreme iz stava 3. ovog člana.
Osposobljenost odgajivača
Član 52.
Odgajivač pri gajenju mora da je osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da ima osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivom.
Ministar bliže propisuje način utvrđivanja osposobljenosti i znanja odgajivača iz stava 1. ovog člana.
Zootehnički postupci
Član 53.
Radi ostvarivanja uspešnog gajenja i zdravstvene zaštite domaćih životinja, odgajivač pri gajenju može sam da izvodi samo one zootehničke postupke, koji su neophodni za zdravstvenu zaštitu domaćih životinja i uspešno gajenje, i to:
1) prvu pomoć (zaustavljanje krvarenja, primarna obrada rana, pomoć pri porođaju, troakiranje, sondiranje);
2) kastraciju prasadi mlađih od jedne nedelje;
3) aplikaciju preparata gvožđa protiv anemije;
4) kupiranje repova kod prasadi i jagnjadi do četvrtog dana starosti;
5) skraćivanje, odnosno brušenje zuba kod prasadi prvi dan po rođenju;
6) obradu i negu papaka, kopita i čišćenje domaćih životinja;
7) obezrožavanje teladi mlađe od šest nedelja;
8) veštačko osemenjavanje;
9) spoljašnji pregled na bremenitost;
10) kontrolu produktivnosti;
11) obeležavanje domaćih životinja u skladu sa propisima;
12) upotrebu i davanje dozvoljenih farmakoloških sredstava koja nisu vezana za izdavanje po receptu;
13) dezinfekciju i dezinsekciju stočarskih objekata sa dozvoljenim sredstvima;
14) negu i strižu dlake i vune;
15) sprovođenje apitehničkih mera u cilju uspešnog gajenja pčela;
16) sprečavanje prirodnog rojenja i grabeži;
17) uvođenje veštačkog izrojavanja pčelinjih društava;
18) upotrebu biotehničkih mera u suzbijanju štetočina i bolesti.
Stručno osposobljavanje odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka iz stava 1. ovog člana vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Ishrana domaćih životinja
Član 54.
Odgajivač je dužan da domaće životinje redovno snabdeva sa dovoljnom količinom kvalitetne hrane, vode za piće, vazduhom, tako da su u dovoljnoj meri zadovoljene njihove biološke potrebe.
Hrana za domaće životinje mora biti takva da zadovoljava osnovne potrebe domaćih životinja kojima je namenjena.
Zabranjeno je davanje hormonalnih preparata da bi se podsticao rast, proizvodnja mleka, mesa, jaja ili iz drugih razloga domaćim životinjama koje se koriste u proizvodne i sportske svrhe.
Izuzetno od stava 3. ovog člana dozvoljeno je davanje hormonalnih preparata za reproduktivne i terapijske svrhe.
Životinjski otpaci i đubrenje
Član 55.
Životinjski otpaci (feces i mokraća) mogu se upotrebljavati kao đubrivo.
Životinjski otpaci iz stava 1. ovog člana, kao i kompost, koji se upotrebljavaju za đubrenje kao sredstvo za ishranu bilja, u cilju očuvanja plodnosti tla, ne smatraju se otpacima.
Ministar i ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine bliže propisuju način upravljanja otpadom životinjskog porekla koji se ne koristi kao đubrivo u smislu stava 2. ovog člana.
Objekti za životinjske otpatke
Član 56.
Sa životinjskim otpacima mora se postupati tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda.
Objekti za životinjske otpatke mogu biti:
1) đubrišta;
2) osočne jame;
3) lagune;
4) sedimentacijski bazeni.
Pogoni za preradu i obradu životinjskih otpadaka, kao i objekti iz stava 2. ovog člana moraju ispunjavati tehničke i tehnološke uslove.
Ministar bliže propisuje tehničke i tehnološke uslove za objekte iz stava 2. ovog člana i pogone iz stava 3. ovog člana.
Obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja
Član 57.
Domaće životinje moraju biti obeležene, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Obeležavanje domaćih životinja može da vrši:
1) odgajivač koji je stručno osposobljen da vrši obeležavanje;
2) odgajivačka organizacija;
3) veterinarske ambulante, veterinarske stanice i veterinarske službe.
Stručno osposobljavanje odgajivača iz stava 2. tačka 1) ovog člana vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Lica iz stava 2. ovog člana mogu da vrše obeležavanje domaćih životinja ako su ovlašćena za obeležavanje od strane Ministarstva.
Lica iz stava 2. ovog člana odgovorna su za pravilno obeležavanje domaćih životinja.
Odgajivač iz stava 2. tačka 1) ovog člana o izvršenom obeležavanju domaće životinje vodi štalsku knjigu.
Štalska knjiga iz stava 6. ovog člana sadrži podatke o identitetu, poreklu, plodnosti i proizvodnim sposobnostima domaće životinje.
Odgajivač i odgajivačka organizacija dužni su da podatke o obeležavanju domaće životinje dostave Ministarstvu, radi upisa podataka o obeleženim domaćim životinjama u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (u daljem tekstu: Centralna baza).
Ministar bliže propisuje način obeležavanja i evidencije domaćih životinja.
Gajenje na zaštićenim područjima
Član 58.
Kada se poljoprivredno zemljište namenjeno stočarstvu, posebnim propisoma utvrđuje kao zaštićeno područje, potrebno je pribaviti mišljenje Ministarstva.
VII. GAJENjE PČELA
Uslovi i način gajenja pčela
Član 59.
Gajenje pčela vrši se u pčelinjaku.
Odgajivač pčela dužan je da postavi pčelinjak tako da pčele ne smetaju susedima i prolaznicima.
Ministar bliže propisuje uslove i način gajenje pčela.
Pčelinja paša, katastar pčelinje paše
i fenološke karte
Član 60.
Korišćenje medonosnog bilja za pčelinju pašu je slobodno i bez naknade.
Katastar pčelinje paše jeste zbirka podataka o prisustvu medonosnog bilja na određenom području, koji vodi regionalna odgajivačka organizacija.
Fenološka karta jeste skup podataka o mogućnosti paše, po vrstama pčelinje paše, koju vodi regionalna odgajivačka organizacija na utvrđenom području prognoziranja pčelinje paše.
Ministar propisuje bliže uslove o sadržini i načinu vođenja katastra iz stava 2. ovog člana.
Selidba pčela
Član 61.
Radi korišćenja pčelinje paše, odgajivač pčela može pčelinjak preseljavati sa stalnog mesta na drugo mesto držanja.
Zabranjena je selidba pčela ako pčelinja društva nisu zdrava, odnosno ako nemaju uverenje o transportu.
Zdravstveno stanje pčela dokazuje se potvrdom o zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Pčelari iz drugih zemalja mogu koristiti pčelinju pašu na teritoriji Republike Srbije samo uz saglasnost Ministarstva.
Ministar bliže propisuje uslove i način selidbe pčela iz stava 1. ovog člana, sadržinu uverenja iz stava 2. ovog člana, kao i uslove za izdavanje saglasnosti iz stava 4. ovog člana.
Praćenje odbeglog roja pčela
Član 62.
Vlasnik, odnosno korisnik zemljišta, dužan je omogućiti odgajivaču pčela prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja, a u slučaju štete ima pravo na naknadu.
Zaštita pčela za vreme pčelinje paše
Član 63.
Upotreba sredstava za zaštitu bilja otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše obavljaće se u skladu sa propisima kojima se uređuju sredstva za zaštitu bilja.
Pravno, odnosno fizičko lice može vršiti upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca avio metodom, otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše, samo po odobrenju organa jedinice lokalne samouprave.
Odobrenje iz stava 2. ovog člana izdaje se za jedno tretiranje.
Lica iz stava 2. ovog člana dužna su obavestiti:
1) odgajivačku organizaciju o izdatom odobrenju;
2) odgajivača pčela, putem sredstava javnog informisanja, najmanje 48 sati pre tretiranja o mestu i vremenu upotrebe sredstava otrovnih za pčele, načinu upotrebe, vremenu trajanja otrovnog sredstva i ugroženom području.
Pod ugroženim područjem iz stava 4. tačka 2) ovog člana, smatra se površina na kojoj se upotrebljava sredstvo za suzbijanje komaraca, kao i okolno zemljište koje se prostire u krugu od 5 km, udaljenosti od granice te površine.
U slučaju primene sredstava iz st. 1. i 2. ovog člana odgajivač pčela dužan je da preduzme potrebne mere zaštite pčela, i to:
1) zatvaranje leta košnice;
2) privremeno preseljavanje.
VIII. AKVAKULTURA
Uslovi za obavljanje akvakulture
Član 64.
Akvakulturom može da se bavi odgajivač koji ispunjava uslove u pogledu objekata i opreme iz člana 51. st. 2. i 3. ovog zakona.
Odgajivač koji se bavi akvakulturom može uneti ribu i ostale vodene organizame u objekte za akvakulturu pod uslovom da ima uverenje o njihovom zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla
Član 65.
Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu može se vršiti na osnovu dozvole ministra nadležnog za zaštitu životne sredine.
IX. OČUVANjE GENETSKIH REZERVI DOMAĆIH ŽIVOTINjA
I BIOLOŠKE RAZNOVRSNOSTI U STOČARSTVU
Očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja
Član 66.
Genetske rezerve domaćih životinja obuhvataju pojedinačne rase, sojeve i linije domaćih životinja. Genetske rezerve domaćih životinja čuvaju se u vidu minimalnog broja domaćih životinja, doza sperme, jajnih ćelija ili embriona.
Ministar propisuje Listu genetskih rezervi domaćih životinja, kao i način očuvanja genetskih rezervi iz stava 1. ovog člana.
Sredstva za očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.
Program očuvanja biološke raznovrstnosti u stočarstvu
Član 67.
Očuvanje biološke raznovrsnosti u stočarstvu izvodi se u skladu sa Programom očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu, koji donosi ministar za period od pet godina.
Program iz stava 1. ovog člana obuhvata ocenu stanja u pogledu biološke raznosvrsnosti u stočarstvu, i to:
1) očuvanje svih rasa domaćih životinja koje se gaje na teritoriji Republike Srbije, a posebno očuvanje autohtonih rasa domaćih životinja;
2) očuvanje rasa domaćih životinja izvan sredine u kojoj su nastale (ex-situ očuvanje), odnosno u sredini gde su nastale (in-situ očuvanje) za svaku rasu domaćih životinja;
3) uspostavljanje i rad banke gena u stočarstvu;
4) ispunjavanje međunarodnih obaveza;
5) povećanje javne svesti o značaju očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
6) povezivanje sa drugim programima iz oblasti poljoprivrede.
Programom iz stava 1. ovog člana utvrđuje se obim sredstava za sprovođenje programa, način raspodele sredstava, kao i subjekti u stočarstvu koji će ga sprovoditi.
Autohtone rase domaćih životinja
Član 68.
Autohtone rase domaćih životinja su pod posebnom brigom države.
Listu autohtonih rasa domaćih životinja i ugroženih autohtonih rasa utvrđuje ministar.
Ministarstvo zaštićuje ime i autohtonu rasu domaćih životinja u skladu sa ratifikovanim međunarodnim ugovorima i sporazumima.
Autohtone rase domaćih životinja upisuju se u Registar autohtonih rasa domaćih životinja, koji vodi Ministarstvo.
Upis u Registar autohtonih rasa domaćih životinja vrši se na osnovu zahteva vlasnika domaćih životinja.
Ministar donosi rešenje o upisu u Registar autohtonih rasa domaćih životinja u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra o upisu u registar iz stava 6. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Registar autohtonih rasa domaćih životinja vodi se u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu gajenja i prometa autohtonih rasa domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja Registra autohtonih rasa domaćih životinja.
Posebno očuvanje biološke raznosvrsnosti rase pčela Apis mellifera carnica
Član 69.
Radi očuvanja biološke raznosvrsnosti pčela Apis mellifera carnica na teritoriji Republike Srbije nije dozvoljeno gajenje i promet sa priplodnim materijalom drugih rasa pčela.
Posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima
Član 70.
U slučaju vanrednog stanja ili stanja neposredne ratne opasnosti ili prirodnih, odnosno drugih nesreća koje ugrožavaju očuvanje minimalnog broja priplodnog materijala potrebnog za razmnožavanje domaćih životinja, odnosno ako je u većem obimu ugrožena biološka raznovrsnost domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije, Ministarstvo može da naredi posebne mere kojima se sprečava ugroženost domaćih životinja, i to:
1) zabrana prometa domaćih životinja;
2) zabrana klanja domaćih životinja.
X. PROIZVODNjA I PROMET HRANE BILjNOG POREKLA ZA
DOMAĆE ŽIVOTINjE I PROIZVODI
ŽIVOTINjSKOG POREKLA
Proizvodnja hrane biljnog porekla za domaće životinje
Član 71.
Proizvodnjom hrane biljnog porekla za domaće životinje može da se bavi pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice (u daljem tekstu: proizvođač), ako:
1) ima objekte i opremu za proizvodnju hrane biljnog porekla za domaće životinje;
2) obezbedi kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje;
3) ima prostorije za čuvanje sirovina i proizvedene hrane biljnog porekla za domaće životinje.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i prostorija iz stava 1. tač. 1) i 3) ovog člana.
Kontrola kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje
Član 72.
Proizvođač je dužan da obezbedi stalnu kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i da vodi evidenciju o izvršenoj kontroli kvaliteta.
Kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje vrši pravno lice koje je akreditovano od organizacije nadležne za akreditaciju i ovlašćeno od strane ministra za obavljanje tih poslova.
Kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje može obavljati pravno lice iz stava 2. ovog člana ako ima:
1) opremu za hemijsko-kvalitativne analize;
2) u stalnom radnom odnosu najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog inženjera master-a za stočarstvo ili diplomiranog inženjera tehnologije za proizvodnju hrane za domaće životinje, sa radnim iskustvom od najmanje dve godine na odgovarajućim poslovima za vršenje kontrole kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja evidencije iz stava 1. ovog člana, kao i uslove u pogledu opreme iz stava 3. tačka 1) ovog člana.
Promet hrane biljnog porekla za domaće životinje
Član 73.
Promet hrane biljnog porekla za domaće životinje obuhvata uvoz, izvoz, skladištenje i prodaju, kao i svako upućivanje hrane biljnog porekla za domaće životinje trećem licu iz objekta za proizvodnju hrane biljnog porekla za domaće životinje.
O prometu hrane biljnog porekla za domaće životinje proizvođač vodi evidenciju.
Ministar bliže propisuje oblik i sadržinu evidencije iz stava 2. ovog člana.
Ako postoji opravdana sumnja da je hrana biljnog porekla za domaće životinje štetna po zdravlje domaće životinje, zdravlje ljudi i životnu sredinu, ministar može da zabrani ili ograniči promet ili upotrebu iste.
Proizvodi životinjskog porekla
Član 74.
Proizvodi životinjskog porekla, u smislu ovog zakona, jesu: žive životinje; sperma; jajne ćelije i embrioni; meso u obliku trupova i polutki; koža; iznutrice; sveže mleko; vuna; jaja; med; mleč i sporedni proizvodi (stajnjak i osoka).
Proizvodi životinjskog porekla moraju odgovarati propisanim uslovima o kvalitetu proizvoda životinjskog porekla.
Kvalitet proizvoda životinjskog porekla utvrđuje pravno lice koje je akreditovano od organizacije nadležne za akreditaciju i ovlašćeno od strane ministra za obavljanje tih poslova.
Ministar propisuje uslove u pogledu kvaliteta proizvoda životinjskog porekla.
XI. PROMET PRIPLODNIM MATERIJALOM
Uslovi za promet priplodnim domaćim životinjama
Član 75.
Promet kvalitetne priplodne domaće životinje i njeno izlaganje na smotrama, izložbama, sajmovima, licitacijama, tamičenjima ili na drugi način, kao i promet ostalog priplodnog materijala može se vršiti ako je obeležena na propisan način i ako se vodi, odnosno ako je prati matični list, pedigre i uverenje o zdravstvenom stanju životinje.
Izlaganje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na smotrama, izložbama, sajmovima i tamičenjima je od značaja za Republiku Srbiju.
Ministar bliže propisuje uslove za održavanje smotri, izložbi, sajmova, licitacija i tamičenja.
Promet genetskim materijalom
Član 76.
. Prometom sperme, jaja za inkubiranje, priplodnog genetskog materijala pčela, embriona i jajnih ćelija može da se bavi pravno lice koje ispunjava propisane uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra.
Ispunjenost uslova u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra utvrđuje ministar rešenjem.
Ministar donosi rešenje iz stava 2. ovog člana, u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Ministar propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra.
Uvoz kvalitetne priplodne domaće životinje
i genetskog materijala
Član 77.
Kvalitetne priplodne domaće životinje i genetski materijal mogu se uvoziti ako:
1) ispunjavaju uslove u pogledu proizvodnih sposobnosti utvrđene glavnim odgajivačkim programom za pojedine vrste ili rase domaćih životinja;
2) imaju dokument o poreklu i proizvodnim sposobnostima kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, izdat od strane nadležnog organa zemlje izvoznice;
3) ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Uvoz kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala vrši se na osnovu dozvole koju izdaje Ministarstvo.
Izuzetno od stava 1. ovog člana za naučnoistraživačke svrhe mogu se uvoziti i druge priplodne domaće životinje.
Izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje
i genetskog materijala
Član 78.
Kvalitetne priplodne domaće životinje i genetski materijal mogu se izvoziti ako:
1) ispunjavaju uslove u pogledu proizvodnih sposobnosti utvrđene glavnim odgajivačkim programom za pojedine vrste ili rase domaćih životinja;
2) imaju dokument o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;
3) ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.
Izvoz kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i genetskog materijala vrši se na osnovu dozvole koju izdaje Ministarstvo.
Autohtone rase domaćih životinja i ugrožene autohtone rase mogu se izvoziti ako izvoz ne ugrožava potrebno brojno stanje domaćih životinja i njihovu zaštitu.
XII. BAZE PODATAKA I
INFORMACIONI SISTEM U STOČARSTVU
Vođenje i korišćenje baze podataka
Član 79.
Radi evidentiranja i praćenja sprovođenja mera i drugih poslova u stočarstvu, Ministarstvo vodi baze podataka u skladu sa ovim zakonom i koristi podatke u skladu sa drugim propisanim bazama podataka.
Baze podataka vezane za poslove u stočarstvu moraju biti povezane sa Centralnom bazom koju vodi Ministarstvo u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja, kao i drugim bazama podataka koje vodi Ministarstvo.
Način povezivanja baze podataka, kao i način prikupljanja i korišćenja podataka iz drugih baza uređuje se posebnim propisom.
Uspostavljanje informacionog sistema
Član 80.
Ministarstvo uspostavlja i održava informacioni sistem u stočarstvu.
Odgajivač, odgajivačka organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima dužni su da vode matične knjige, registre, zbirke podataka i evidencije pod uslovima i na način propisan ovim zakonom, usklađene i povezane u informacioni sistem.
Ministarstvo obezbeđuje povezanost i dostupnost podataka i povezivanje u odgovarajući informacioni sistem u stočarstvu, kao i povezivanje sa međunarodnim informacionim sistemima u oblasti stočarstva.
Ministar propisuje način povezivanja informacionih sistema, kao i uslove za čuvanje matične knjige, registara, zbirki podataka i evidencija.
XIII. SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE POSLOVA
U STOČARSTVU
Član 81.
Sredstva za sprovođenja mera iz Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa i Godišnjeg programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, kao i za sprovođenje posebnih mera u vanrednim uslovima, sredstva za očuvanje genetskih rezervi, očuvanje biološke raznovrsnosti domaćih životinja, obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.
Sredstva za sprovođenja poslova u stočarstvu obezbeđuju se od:
1) naknade za izdavanje zootehničkih dokumenata;
2) naknade za izvršene kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja koje se ne finansiraju iz budžeta Republike Srbije;
3) naknade za obeležavanje i evidenciju domaćih životinja;
4) naknade za izdavanje dozvole za korišćenje priplodnjaka za prirodno parenje.
Visinu naknada iz stava 2. ovog člana utvrđuje Vlada.
Troškove upravnog postupka snosi podnosilac zahteva, i to za:
1) upis u Registar;
2) upis u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja;
3) upis u Registar autohtonih rasa domaćih životinja;
4) izdavanje rešenja o ispunjenosti uslova za objekte iz čl. 51, 56. i 71. ovog zakona;
5) izdavanje dozvole za menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije u naučnoistraživačke svrhe;
6) izdavanje dozvole za uvoz i izvoz domaćih životinja.
Sredstva iz stava 4. ovog člana podnosilac zahteva uplaćuje na odgovarajući račun za uplatu javnih prihoda budžeta Republike Srbije.
Visina troškova iz stava 4. ovog člana utvrđuje se u skladu sa propisima o naknadama troškova u upravnom postupku.
XIV. NADZOR
Inspekcijski nadzor
Član 82.
Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona vrši Ministarstvo preko poljoprivrednog inspektora.
Poslove poljoprivrednog inspektora može da obavlja diplomirani inženjer poljoprivrede, odnosno diplomirani inženjer master-a za stočarstvo sa položenim državnim stručnim ispitom i sa najmanje tri godine radnog iskustva.
Službeno odelo i službena legitimacija
Član 83.
U obavljanju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor mora da ima službenu legitimaciju.
Poljoprivredni inspektor obalja poslove inspekcijskog nadzora u propisanom službenom odelu.
Ministar bliže propisuje obrazac i sadržaj službene legitimacije, izgled službenog odela poljoprivrednog inspektora, kao i način vođenja evidencije o izdatim službenim legitimacijama.
Prava i dužnosti poljoprivrednog inspektora
Član 84.
U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor ima pravo i dužnost da proverava:
1) da li je odgajivačka organizacija, odnosno organizacija sa posebnim ovlašćenjima upisana u Registar;
2) da li osnovna odgajivačka organizacija sprovodi osnovni odgajivački program;
3) da li regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;
4) da li glavna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;
5) ispunjenost uslova iz člana 6. stav 4, člana 7. stav 3, člana 8. stav 3, člana 9. stav 3. i člana 10. stav 10. ovog zakona;
6) da li glavni odgajivački program ispunjava propisane uslove;
7) da li selekcijski program ispunjava propisane uslove;
8) ispunjenost uslova za uvođenje u priplod priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje;
9) da li je domaća životinja upisana u matičnu evidenciju, odnosno u registar iz člana 27. stav 1. ovog zakona;
10) da li je izvršena kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaće životinje, kao i da li je na osnovu rezultata procenjene vrednosti priplodnih domaćih životinja izvršeno razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase;
11) da li se o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja vodi propisana zbirka podataka;
12) da li su odgajivaču dati rezultati kontrole proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način;
13) da li je svaka kvalitetna priplodna domaća životinja ocenjena i razvrstana u klase;
14) da li je priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja izvršeno na propisan način;
15) da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na propisan način;
16) da li se razmnožavanje domaćih životinja vrši na propisan način;
17) da li se vodi evidencija o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju i odgovarajuća zootehnička dokumentacija;
18) da li se parenje u srodstvu vrši na propisan način;
19) da li se priplodnjaci za prirodno parenje i priplodnjaci za veštačko osemenjavanje koriste u skladu sa propisanim uslovima;
20) da li se sperma koristi i stavlja u promet u skladu sa uslovima iz člana 37. ovog zakona;
21) da li su izvođači veštačkog osemenjavanja upisani u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja;
22) da li fizičko lice koje obavlja veštačko osemenjavanje ispunjava uslove iz člana 38. stav 2. ovog zakona;
23) ispunjenost uslova iz člana 38. stav 4. ovog zakona;
24) rad izvođača veštačkog osemenjavanja;
25) zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica, odnosno posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica;
26) da li se genetske manipulacije vrše u dozvoljene svrhe;
27) izvođenje molekularno-genetskih testova;
28) da li je testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja izvršeno na propisan način;
29) da li se gajenje vrši u skladu sa propisanim uslovima po vrstama gajenja;
30) da li se gajenje vrši uz poštovanje potreba domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege;
31) da li objekti i oprema za gajenje ispunjavaju propisane uslove;
32) da li je odgajivač osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da li ima osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivom;
33) stručnu osposobljenost odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka iz člana 53. stav 1. ovog zakona;
34) da li odgajivač vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 54. ovog zakona;
35) upotrebu životinjskih otpadaka;
36) ispunjenost tehničkih i tehnoloških uslova objekata za životinjske otpatke i pogona za preradu i obradu životinjskih otpadaka;
37) da li se obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja vrši u skladu sa odredbama člana 57. ovog zakona;
38) da li se gajenje pčela vrši u skladu sa odredbama člana 59. ovog zakona, odnosno da li se selidba pčela vrši u skladu sa odredbama člana 61. ovog zakona;
39) da li je izvršena propisana zaštita pčela za vreme pčelinje paše pri upotrebi hemijskih sredstava avio metodom;
40) da li se akvakultura obavlja u skladu sa odredbama člana 64. ovog zakona;
41) da li se unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekte za akvakulturu vrši na osnovu dozvole iz člana 65. ovog zakona;
42) da li se sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu;
43) da li su autohtone rase domaćih životinja upisane u Registar autohtonih rasa domaćih životinja;
44) da li se gajenje i promet autohtonih rasa domaćih životinja vrši suprotno odredbama člana 68. ovog zakona;
45) da li se vrši gajenje i promet drugih rasa pčela, osim priplodnog materijala pčela rase Apis mellifera carnica;
46) sprovođenje posebnih mera u stočarstvu u vanrednim uslovima;
47) ispunjenost uslova za obavljanje proizvodnje hrane biljnog porekla za domaće životinje;
48) da li se vrši kontrola kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i da li se vodi evidencija o izvršenoj kontroli kvaliteta;
49) da li pravno lice koje vrši kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje ispunjava propisane uslove;
50) da li se promet hrane biljnog porekla za domaće životinje vrši u skladu sa propisanim uslovima;
51) da li su proizvodi životinjskog porekla propisanog kvaliteta;
52) da li se promet priplodnih domaćih životinja vrši u skladu sa članom 75. ovog zakona;
53) da li promet genetskim materijalom vrši lice koje ispunjava propisane uslove;
54) da li se uvoz i izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje i genetskog materijala vrši po propisanim uslovima;
55) izvršavanje mera po ovom zakonu.
Mere koje nalaže poljoprivredni inspektor
Član 85.
U vršenju poslova iz člana 84. ovog zakona poljoprivredni inspektor može da:
1) naredi pravnom licu, preduzetniku ili fizičkom licu da u određenom roku uskladi obavljanje delatnosti, odnosno otkloni nedostatke u pogledu propisanih uslova;
2) odredi rešenjem rok subjektima u stočarstvu za ispunjenje uslova predviđenih ovim zakonom;
3) zabrani rad subjektima u stočarstvu do ispunjenja uslova predviđenih ovim zakonom;
4) podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, prijavu za privredni prestup i krivičnu prijavu zbog povrede odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega;
5) naredi druge mere i preduzme druge radnje, u skladu sa ovim zakonom.
Mere iz stava 1. ovog člana poljoprivredni inspektor utvrđuje rešenjem.
O izvršenju mera naloženih rešenjem iz stava 2. ovog člana pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice obaveštava poljoprivrednog inspektora.
Obaveze lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor
Član 86.
Odgajivačka organizacija, organizacija sa posebnim ovlašćenjima, odgajivač, koji podležu inspekcijskom nadzoru, dužni su da isti omoguće, pruže podatke i obaveštenja i osiguraju uslove za nesmetani rad poljoprivrednog inspektora.
Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog inspektora, dostave ili pripreme podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.
Rok iz stava 2. ovog člana mora biti primeren vrsti zahteva.
Nadležnost za rešavanje po žalbi
Član 87.
Na rešenje poljoprivrednog inspektora može se izjaviti žalba ministru u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
O žalbi ministar odlučuje rešenjem u roku od mesec dana od dana dostavljanja žalbe.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
XV. KAZNENE ODREDBE
Privredni prestup
Član 88.
Novčanom kaznom od 300.000 do 3 000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice ako:
1) obavlja poslove u stočarstvu, a nije upisano u Registar (član 6. stav 1);
2) ne sprovodi odgajivački program (član 7. stav 1, član 8. stav 1, član 9. stav 1);
3) sprovodi odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana 7. stav 3, člana 8. stav 3. i član 9. stav 3. ovog zakona;
4) obavlja poslove u stočarstvu, a ne ispunjava uslove iz člana 10. stav 10. ovog zakona;
5) vrši veštačko osemenjavanje, a nije upisano u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja (član 38. stav 1).
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 50.000 do 200.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.
Za radnje iz stava 1. ovog člana, pored novčane kazne, može se izreći i zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do pet godina.
Prekršaj pravnog lica
Član 89.
Novčanom kaznom od 200.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako:
1) ne obaveštava Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar (član 13. stav 6);
2) ne dostavlja Ministarstvu izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa na propisan način (član 24. stav 3);
3) uvodi u priplod priplodne domaće životinje i kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 25);
4) navede netačne podatke o poreklu kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 26. st. 1. do 5);
5) ne izvrši upis domaćih životinja u matičnu evidenciju, odnosno u registar iz člana 27. stav 1. ovog zakona;
6) ne vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 28. st. 1. i 3);
7) ne vodi zbirku podataka o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja (član 28. stav 4);
8) odgajivaču ne daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti i procene priplodne vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 29);
9) ne izvrši ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase, radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja (član 30);
10) kontroliše da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenjenci, linija i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 32);
11) ne vodi evidenciju o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju i ne izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju (član 33. stav 2);
12) obavlja parenje u srodstvu suprotno odredbi člana 34. ovog zakona;
13) koristi priplodnjake za prirodno parenje, a ne ispunjava uslove iz člana 35. st. 3. i 4. ovog zakona;
14) koristi priplodnjake za veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 36. st. 3. i 4. ovog zakona;
15) koristi i stavlja u promet spermu, a ne ispunjava uslove iz člana 37. st. 1. i 3. ovog zakona;
16) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 38. stav 4. ovog zakona;
17) vrši veštačko osemenjavanje suprotno odredbi člana 41. ovog zakona;
18) drži priplodnjake, a nema zootehničku dokumentaciju i dozvolu iz člana 42. stav 1. ovog zakona;
19) sprovodi glavni odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana 42. st. 2. i 3. ovog zakona;
20) vrši gajenje, promet i selidbu pčela i pčelarskog priplodnog materijala u zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica suprotno odredbama člana 43. ovog zakona;
21) koristi i stavlja u promet jajne ćelije i embrione, a ne ispunjava uslove iz člana 44. stav 1. ovog zakona;
22) vrši menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije suprotno odredbama člana 45. ovog zakona;
23) izvodi molekularno-genetske testove suprotno odredbama člana 46. ovog zakona;
24) vrši testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja suprotno propisanim uslovima (član 47. stav 1);
25) vrši gajenje suprotno propisanim uslovima (član 49. st. 2. i 3);
26) ne poštuje potrebe domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege (član 50. st. 1, 2. i 4);
27) objekti i oprema za gajenje ne ispunjavaju propisane uslove (član 51);
28) nije osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i nema osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivima (član 52);
29) izvodi zootehničke postupke iz člana 53. stav 1. ovog zakona, a nije stručno osposobljen;
30) vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 54. ovog zakona;
31) koristi objekte za životinjske otpatke i pogone za preradu i obradu životinjskih objekata, a ne ispunjava tehničko-tehnološke uslove iz člana 56. ovog zakona;
32) vrši obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja suprotno odredbama člana 57. ovog zakona;
33) vrši gajenje pčela suprotno odredbama člana 59. ovog zakona;
34) vrši selidbu pčela suprotno odredbama člana 61. ovog zakona;
35) ne omogući odgajivaču prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja pčela (član 62);
36) vrši upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca avio metodom za vreme pčelinje paše suprotno odredbama člana 63. ovog zakona;
37) obavlja akvakulturu suprotno odredbama člana 64. ovog zakona;
38) vrši unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu bez dozvole nadležnog ministra (član 65)
39) ne sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu iz člana 67. ovog zakona;
40) vrši gajenje i promet autohtonih rasa domaćih životinja suprotno odredbama člana 68. ovog zakona;
41) vrši gajenje i promet priplodnog materijala drugih rasa pčela, osim zaštićene rase pčela Apis mellifera carnica (član 69. stav 1);
42) ne sprovodi posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima (član 70);
43) ne ispunjava propisane uslove, a bavi se proizvodnjom hrane biljnog porekla za domaće životinje (član 71. stav 1);
44) ne obezbeđuje stalnu kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje i ne vodi evidenciju o izvršenoj kontroli kvaliteta (član 72. stav 1);
45) vrši kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 72. st. 2. i 3);
46) vrši promet hrane biljnog porekla za domaće životinje suprotno uslovima iz člana 73. ovog zakona;
47) proizvodi proizvode životinjskog porekla koji nisu odgovarajućeg kvaliteta (član 74. stav 2);
48) stavlja u promet priplodnu domaću životinju koja nije obeležena na propisan način i ako je ne prati odgovarajuća zootehnička dokumentacija (član 75);
49) vrši promet genetskog materijala, a ne ispunjava propisane uslove (član 76. stav 1);
50) vrši uvoz kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 77. st. 1. i 2);
51) vrši izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje, a ne ispunjava propisane uslove (član 78. st. 1. i 2);
52) ne postupi po rešenju poljoprivrednog inspektora u skladu sa ovim zakonom.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.
Prekršaj preduzetnika
Član 90.
Novčanom kaznom od 250.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako učini radnje iz člana 88. stav 1. tačka 5) i člana 89. stav 1. tač. 3), 11), 12), 13), 16), 17), 20), 22), 25), 26), 27), 28), 29), 30), 31), 32), 33), 34), 35), 36), 37), 38), 39), 40), 41), 42), 43), 44), 46), 47), 48), 50), 51) i 52) ovog zakona.
Prekršaj fizičkog lica
Član 91.
Novčanom kaznom od 30.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 38. stav 2. ovog zakona.
Novčanom kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj fizičko lice ako učini radnje iz člana 89. stav 1. tač. 3), 11), 12), 13), 20), 22), 25), 26), 27), 28), 29), 30), 31), 32), 33), 34), 35), 36), 37), 38), 39), 40), 41), 42), 43), 44), 46), 47), 48), 50), 51) i 52) ovog zakona.
XVI. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Rok za usklađivanje poslovanja
Član 92.
Pravna lica, preduzetnici i fizička lica koji obavljaju poslove u oblasti stočarstva dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama ovog zakona najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Preuzimanje evidencija
Član 93.
Glavna matična evidencija i druge evidencije koje su ustanovljene Zakonom o merama za unapređenje stočarstva („Službeni glasnik RS”, br. 61/91, 53/93-dr.zakon, 67/93-dr.zakon, 48/94-dr.zakon i 101/05-dr.zakon) preuzimaju se u evidencije i registre, koji se vode po ovom zakonu.
Primena podzakonskih propisa
Član 94.
Propisi koji se donose na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona doneće se u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primenjivaće se propisi doneti na osnovu Zakona o merama za unapređenje stočarstva („Službeni glasnik RS”, br. 61/91, 53/93-dr.zakon, 67/93-dr.zakon, 48/94-dr.zakon i 101/05-dr.zakon), osim odredaba tih propisa koje nisu u skladu sa ovim zakonom.
Prestanak važenja ranijeg zakona
Član 95.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe:
1) Zakona o merama za unapređenje stočarstva („Službeni glasnik RS”, br. 61/91, 53/93-dr.zakon, 67/93-dr.zakon, 48/94-dr.zakon i 101/05-dr.zakon);
2) Zakona o ribarstvu („Službeni glasnik RS”, br. 35/94, 38/94-ispravka i 101/05-dr.zakon) u delu koji se odnosi na gajenje riba, mlađi i ikre u ribnjacima.
Stupanje na snagu zakona
Član 96.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
Ustavni osnov za donošenje Zakona o stočarstvu, sadržan je u odredbi člana 97. stav 1. tačka 9) Ustava Republike Srbije kojim je utvrđeno da Republika Srbija i obezbeđuje sistem zaštite i unapređenja životne sredine; zaštitu i unapređivanje biljnog i životinjskog sveta.
Donošenje Zakona o stočarstvu proizilazi iz potrebe da se na sveobuhvatan način reguliše oblast stočarstva. Predloženim Zakonom o stočarstvu, po prvi put se na sveobuhvatni način reguliše ova oblast. Ovaj zakon je usaglašen sa važećim propisima i međunarodnim standardima iz ove oblasti.
Ovim zakonom uređuje se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; Registar odgajivačkih organizacija sa posebnim ovlašćenjima; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i proizvodi životinjskog porekla; promet priplodnim materijalom, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo.
Definisanje pomenutih oblasti preduslov su za izgradnju mehanizama koji će omogućiti uspostavljanje standarda Evropske unije u oblasti stočarstva u Republici Srbiji. Da bi se ovaj cilj postigao neophodno je uspostavljanje sistema koji će omogućiti zaštitu svih subjekata koji učestvuju u proizvodnji u oblasti stočarstva, sticanjem uslova koji oni treba da ispune i načina za ostvarenje postavljenih ciljeva.
Novine koje se uvode donošenjem Zakona o stočarstvu su promene u organizaciji i u proizvodnim metodama ove poljoprivredne oblasti. Jačanjem institucija i sistema kontrole proizvodnih osobina domaćih životinja, ima za cilj povećanje produktivnosti životinja, što liberalizacijom tržišta poprima međunarodnu važnost i daje podršku za dalje pregovore oko održivosti poljoprivrednog tržišta.
Omogućavanje osnivanja odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima u oblasti stočarstva će jasno definisati njihovu ulogu u oblasti stočarstva, kao i uslove koje ove organizacije moraju ispuniti da bi se bavile poslovima predviđenim ovim zakonom. Takođe se, kroz formiranje odgajivačkih organizacija omogućava i povećanje direktnog uticaja proizvođača na postavljanje selekcijskih ciljeva i povećanje produktivnosti domaćih životinja.
Uspostavljanje Registra odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima koji će voditi Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, omogućiće bolju kontrolu rada pomenutih organizacija, kao i kontrolu nad sprovođenjem odgajivačkih programa u oblasti stočarstva. Pomenutim Registrom će se takođe omogućiti da odgajivači domaćih životinja uvek imaju tačnu informaciju o odgajivačkim organizacijama čiji članovi mogu postati i oblasti rada u stočarstvu odgajivačkih organizacija.
Takođe, ovim zakonom se predviđa i vođenje glavne matične evidencije domaćih životinja u skladu sa međunarodnim standardima što će odgajivačima domaćih životinja omogućiti dobijanje podataka o kvalitetnim priplodnim životinjama i uslovima za upis domaćih životinja u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja.
Upis domaćih životinja u glavnu matičnu knjigu po ovom zakonu je dobrovoljan i vrši se na osnovu zahteva odgajivača. On se vrši u skladu sa načelom nediskriminacije, a kako je propisano ovim zakonom.
Predloženi Zakon o stočarstvu biće pravna osnova za donošenje niza pravilnika. U periodu procesa integracije naše zemlje u STO i Evropsku uniju, neophodno je usaglašavanje tehničkih propisa vezanih za:
1) gajenje životinja;
2) matično knjigovodstvo i registraciju odgajivača;
3) uslovima za uvođenje grla u priplod;
4) uslovima za promet sa genetskim materijalom;
5) testovima koji se sprovode radi utvrđivanja priplodne vrednosti domaćih životinja;
6) uslovima za formiranje odgajivačkih organizacija;
7) regulisanje odgovornosti subjekata koji obavljaju zootehničke postupke;
8) dobra proizvođačka praksa u stočarskoj proizvodnji;
9) objavljivanje liste odgajivačkih organizacija.
Uređivanje jedne bitne grane poljoprivrede, konkretno stočarstva, vrši se radi olakšavanja unutrašnje i spoljne trgovine u oblasti poljoprivrede, kao i radi obezbeđivanja kvalitetnih i zdravstveno – ispravnih stočarskih proizvoda sa ciljem zaštite životinja i zaštite potrošača uopšte. Time se ujedno ispunjavaju očekivanja potrošača u pogledu visokih standarda i zdravstvene ispravnosti prehrambenih proizvoda životinjskog porekla.
Prihvatanje i usaglašavanje jedinstvenih standarda, smernica i preporuka, koje su razvile međunarodne organizacije, omogućava agresivniji, brži pristup svetskom poljoprivrednom tržištu. U periodu usklađivanja i harmonizacije našeg zakonodavstva u svim oblastima, neophodno je donošenje Zakona o stočarstvu kojim se reguliše veoma značajna grana poljoprivredne proizvodnje za Republiku Srbiju.
Jedinstvena pravila u Evropskoj uniji su preduslovi za ostvarivanje visokog nivoa proizvodnje u stočarstvu, kao i ostvarivanje mogućnosti za poređenje grla koja potiču iz različitih zemalja i utvrđivanje njihove priplodne vrednosti u cilju širenja pozitivnih efekata selekcije u široj populaciji.
Proces izrade ovog zakona je trajao 12 meseci. To je bio neophodan period u kom su utvrđene najbitnije tačke čije je definisanje neophodno u ovom zakonskom aktu. U ovom periodu obavljene su konsultacije sa udruženjima odgajivača domaćih životinja kao ciljnom grupom čiji su članovi najzainteresovaniji za uspostavljanje sistema u oblasti stočarstva koji će im omogućiti nesmetano sprovođenje zootehničkih postupaka uz odgovarajuću obučenost odgajivača domaćih životinja. Dobijena je velika podrška za ovaj zakonski projekat. Takođe su konsultovana i iskustva zamalja članica Evropske unije u pripremi ovog zakona (naročito Slovenija), kao i iskustva zemalja u okruženju.
Ovaj zakon predstavlja institucionalni okvir za izgradnju sistema koji omogućava državi da vodi politiku u oblasti stočarstva, i predstavlja najviši domet koji postojeći sistem u Republici Srbiji može da izdrži u procesu usklađivanja sa propisima Evropske unije i koji je prikladan za neposrednu primenu u stvarnom životu. Kao takav, ovaj zakon predstavlja polaznu osnovu kaja će pospešiti ubrzan razvoj stočarstva u Republici Srbiji, a takođe i državnog sistema i mehanizama koji će podržati taj razvoj. Proces razvoja stočarstva diktiraće potrebu za usavršavanjem i izmenama ovog propisa.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA
I POJEDINAČNIH REŠENjA
U poglavlju I. uređene su osnovne odredbe.
Ovim zakonom uređuje se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; Registar odgajivačkih organizacija sa posebnim ovlašćenjima; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; akvakultura, očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i proizvodi životinjskog porekla; promet priplodnim materijalom, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo (član 1).
U osnovnim odredbama data su pojašnjenja pojedinih izraza upotrebljenih u ovom zakonu, u cilju boljeg razumevanja teksta Zakona, kao i unošenja pojmova koji su proizašli iz usklađivanja teksta zakona sa evropskim direktivama (član 2).
Članom 3. zakona utvrđeni su ciljevi u stočarstvu koji se ostvaruju sprovođenjem odgajivačkih programa, a članom 4. zakona posebno je definisano načelo nediskriminacije, kao pravo svakog odgajivača da učestvuje u radu odgajivačkih organizacija i sprovođenju odgajivačkih programa i obaveza upisa domaćih životinja u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja.
U poglavlju II. utvrđeni su subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici, tako da obavljanje poslova u stočarstvu na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja obezbeđuju Republika Srbija preko ministarstva nadležnog za poslove poljoprivredeodgajivači, odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima i drugi subjekti u stočarstvu (član 5).
Odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima mogu da obavljaju poslove u stočarstvu ako su registrovani u Registar privrednih subjekata, odnosno u odgovarajući registar u skladu sa propisima kojima se uređuju udruživanja građana i ako su upisani u Registar odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima. Odgajivačke organizacije mogu se osnovati kao: osnovna, regionalna i glavna odgajivačka organizacija (član 6).
Ovim poglavljem utvrđena je dužnost odgajivačkih organizacija da izrade i sprovode odgajivačke programe, kao i uslovi za obavljanje poslova radi kojih su osnovane (čl. 7, 8. i 9).
U članu 10. ovog zakona definisani su poslovi u stočarstvu organizacija sa posebnim ovlašćenjima, kao i njihovi organizaciono oblici.
Kao posebno savetodavno telo za oblast stočarstva, ministar rešenjem obrazuje Naučno-stručni savet za stočarstvo (čl.11. i 12).
U poglavlju III. uređuje se način upisa, sadržina i način vođenja Registra odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima, kao i uslovi za brisanje iz Registra (čl. 13, 14 . i 15).
U poglavlju IV. propisani su odgajivački ciljevi i mere za sprovođenje odgajivačkih programa (čl.16. i 17).
Ovim poglavljem utvrđena je sadržina odgajivačkih programa i to: dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, godišnjeg programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, glavnog, selekcijskog i osnovnog (čl. 18, 19, 20. i 22), propisani uslovi koje moraju da ispune glavni i osnovni odgajivački program (čl. 21. i 23), kao i način vršenja stručne kontrole nad sprovođenjem odgajivačkih programa.
Poglavljem V. uređena je kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja. Tako su propisani uslovi koje moraju ispunjavati priplodne i kvalitetne priplodne životinje radi uvođenja u priplod, koji vrši odgajivač (član 25). Posebno je definisan uslov koji se odnosi na poreklo kvalitetnih priplodnih životinja, a koje može biti puno i nepotpuno (član 26).
Radi obezbeđenja jedinstvene evidencije, a u cilju kontrole produktivnosti domaćih životinja vrši se upis u matičnu evidenciju domaćih životinja (glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i matičnu evidenciju autohtonih rasa domaćih životinja o poreklu rase) i registar (registar matičnih jata živine i registar matica pčela poznatog porekla), koje vodi Ministarstvo (član 27).
Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaćih životinja vrši se na način i metodama koje su određene glavnim odgajivačkim programom. Rezultati procenjene priplodne vrednosti domaćih životinja koriste se za razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase. Kontrola proizvodnih sposobnosti i metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja moraju biti u skladu sa međunarodno priznatim postupcima i metodama (član 28).
Utvrđena je obaveza osnovne odgajivačke organizacije da odgajivaču daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja u obimu, roku i na način koji je utvrđen odgajivačkim programom (član 29).
Odgajivačka organizacija vrši ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase radi sprovođenja selekcijskih programa i gajenja domaćih životinja (član 30). Nadalje, propisano je da nove rase i linije domaćih životinja koje nastaju na teritoriji Republike Srbije priznaje ministar rešenjem (član 31). Za uključivanje novih rasa, provenijenci, linija i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u glavni odgajivački program postojećih rasa mora biti sprovedena odgovarajuća provera njihovih proizvodnih sposobnosti, procena priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase, što obavlja odgajivačka organizacija (član 32).
Odredbama čl. 33, 34, 35, 36. i 37. zakona propisani su zootehnički postupci koji se odnose na razmnožavanje domaćih životinja koje može da se izvodi veštačkim osemnjavanjem ili prirodnim parenjem i definisan je priplodni materijal. Tako je propisano da veštačko osemenjavanje može da obavlja pravno lice i preduzetnik (u daljem tekstu: izvođač veštačkog osemenjavanja) koji je upisan u Registar izvođača veštačkog osemenjavanja, koji vodi Ministarstvo, kao i fizičko lice na osnovu ugovora o saradnji sa izvođačem veštačkog osemenjavanja i koje je stručno osposobljeno za izvođenje veštačkog osmenjavanja. Stručno osposobljavanje fizičkog lica za izvođenje veštačkog osemenjavanja vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo (član 38). Ovo poglavlje uređuje i način upisa, sadržinu i način vođenja Registra izvođača veštačkog osemenjavanja, kao i uslove za brisanje iz njega (čl. 39. i 40). Odredbom člana 41. Zakona propisane su obaveze izvođača veštačkog osemenjavanja.
U Centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje mogu se držati priplodnjaci koji imaju pedigre izdat od strane glavne odgajivačke organizacije, da je upisan u glavnu matičnu evidenciju i dozvolu za korišćenje priplodnjaka izdatu od strane ministra. Propisane su obaveze Centra za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje, radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa. (član 42).
Takođe, radi kontrole produktivnosti i očuvanja osobina pčela, članom 43. zakona, utvrđen je zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica gde se primenjuju posebni uslovi prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala i propisana je zabrana gajenja pčela u zaštićenom pojasu.
Odredbom člana 44. zakona propisani su posebni uslovi koje mora ispunjavati priplodni materijal, konkretno jajne ćelije i embrioni, da bi se mogao koristiti i stavljati u promet.
Utvrđena je zabrana menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije. Izuzetno, može se vršiti menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetske manipulacije samo u naučnoistraživačke svrhe, u zatvorenom i za tu svrhu opremljenom objektu, uz dozvolu koju izdaje ministar (član 45).
Odredbama čl. 46. i 47. zakona propisane su obaveze organizacija sa posebnim ovlašćenjima, i to: laboratorije za molekularno-genetske testove i testne stanice.
U poglavlju VI. propisana je oblast gajenja domaćih životinja.
Tako je odredbama čl. 48. i 49. zakona utvrđen cilj i vrste gajenja koje može biti konvencionalno i prirodi prilagođeno gajenje. Pri gajenju se moraju poštovati potrebe životinja u gajenju, tako da se zadovoljavaju njihove biološke potrebe, da se ne ometaju njihove telesne funkcije i ponašanje, kao i da se sa njima postupa u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja (član 50). Takođe pri gajenju domaćih životinja moraju biti ispunjeni uslovi u pogledu objekata i opreme (član 51).
Odgajivač pri gajenju mora da je osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da ima osnovna znanja o gajenju i postupanju s domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivom (član 52). Za izvođenje zootehničkih postupaka iz člana 53. ovog zakona neophodno je da odgajivač ima stručnu osposobljenost koja se stiče na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Nadalje, dužnost odgajivača je da se brine o ishrani domaćih životinja tako da se zadovoljavaju osnovne potrebe domaćih životinja. Zabranjeno je davanje hormonalnih preparata da bi se podsticao rast, proizvodnja mleka, mesa, jaja ili iz drugih razloga domaćim životinjama koje se koriste u proizvodne i sportske svrhe. Izuzetno, dozvoljeno je davanje hormonalnih preparata za reproduktivne i terapijske svrhe (član 54).
Odredbama čl. 55. i 56. zakona definisani su životinjski otpaci i đubrenje, kao i uslovi koje moraju ispunjavatii objekti za životinjske otpatke.
Domaće životinje moraju biti obeležene i evidentirane. Obeležavanje može da vrši ovlašćeni odgajivač koji je stručno osposobljen da vrši obeležavanje i odgajivačka organizacija, tako da se stručno osposobljavanje vrši na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo. Odgajivač je dužan da o izvršenom obeležavanju domaće životinje vodi štalsku knjigu, kao i da podatke o obeležavanju dostavi Ministarstvu radi upisa u Centralnu bazu podatka o obeležavanju životinja (član 57).
Odredbom člana 58. propisano je gajenje domaćih životinja na posebnim propisom utvrđenom zaštićenom području.
U poglavlju VII. uređeno je gajenje pčela. Tako su propisani uslovi i način gajenja, obaveza vođenja katastra pčelinje paše i fenoloških karti, selidba i praćenje odbeglog roja pčela, kao i posebna zaštita pčela za vreme pčelinje paše (čl. 59. do 63).
U poglavlju VIII. propisana je akvakultura. Ovim poglavljem uređeni su uslovi za obavljanje akvakulture, kao i uslov za unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla (čl. 64. i 65).
U poglavlju IX. uređeno je očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu.
Radi očuvanja genetskih rezervi domaćih životinja u vidu minimalnog broja domaćih životinja, doza sperme, jajnih ćelija ili embriona, ministar propisuje Listu genetskih rezervi domaćih životinja, kao i način očuvanja genetskih rezervi (član 66).
Odredbom člana 67. utvrđen je Program biološke raznovrsnosti u stočarstvu koji sadrži ocenu stanja u pogledu biloške raznovrsnosti, obim sredstava za sprovođenje programa, način raspodele sredstava i subjekte u stočarstvu koji će ga sprovoditi.
Autohtone rase domaćih životinja su pod posebnom brigom države. Listu autohtonih rasa domaćih životinja i ugroženih autohtonih rasa utvrđuje ministar. Autohtone rase domaćih životinja se upisuju u Registar autohtonih rasa domaćih životinja, koji vodi Ministarstvo (član 68).
Takođe, radi očuvanja biološke raznosvrsnosti pčela Apis mellifera carnica na teritoriji Republike Srbije zabranjeno je gajenje i promet sa priplodnim materijalom drugih rasa pčela (član 69).
Odredbom člana 70. propisane su posebne mere u vanrednim uslovima, i to: zabrana prometa domaćih životinja i zabrana klanja domaćih životinja.
Poglavljem X. uređena je proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i utvrđeni su proizvodi životinjskog porekla.
Proizvodnjom hrane biljnog porekla za domaće životinje može da se bavi pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje ispunjava propisane uslove u pogledu objekta i opreme, prostorija za čuvanje sirovina i proizvedene hrane, kao i da obezbeđuje kontrolu kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje (član 71). O izvršenoj kontroli kvaliteta hrane biljnog porekla za domaće životinje u procesu proizvodnje vodi se evidencija. Kontrolu kvaliteta vrši pravno lice koje je akreditovano od organizacije nadležne za akreditaciju i ovlašćeno od strane ministra i koje ispunjava uslove u pogledu opreme i stručnog kadra (član 72). Promet hrane biljnog porekla za domaće životinje, obuhvata uvoz, izvoz, skladištenje i prodaju, kao i svako upućivanje hrane za domaće životinje trećem licu iz objekata za proizvodnju hrane biljnog porekla za domaće životinje. O prometu hrane biljnog porekla za domaće životinje takođe se vodi evidencija (član 73).
Odredbom člana 74. definisani su proizvodi životinjskog porekla koji moraju odgovarati propisanim uslovima o kvalitetu.
U poglavlju XI. uređen je promet priplodnim materijalom.
Promet kvalitetne priplodne domaće životinje i njeno izlaganje na smotrama, izložbama, sajmovima, licitacijama, tamičenjima ili na drugi način, kao i promet ostalog priplodnog materijala može se vršiti ako je obeležen na propisan način i ako se vodi, odnosno ako je prati matični list, pedigre i uverenje o zdravstvenom stanju životinje. Izlaganje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na smotrama, izložbama, sajmovima i tamičenjima je od značaja za Republiku Srbiju (član 75). Promet genetskim materijalom može da vrši pravno lice koje ispunjava uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra (član 76).
Odredbama čl. 77. i 78. utvrđeni su uslovi za uvoz, odnosno izvoz kvalitetne priplodne domaće životinje i genetskog materijala.
Poglavljem XII. propisane su baze podataka i informacioni sistem u stočarstvu.
Radi evidentiranja, i praćenja sprovođenja mera i drugih poslova u stočarstvu, Ministarstvo vodi baze podataka u skladu sa ovim zakonom i koristi podatke u skladu sa drugim propisanim bazama podataka. Baze podataka vezane za poslove u stočarstvu moraju biti povezane sa Centralnom bazom koju vodi Ministarstvo, kao i drugim bazama podataka koje vodi Ministarstvo (član 79).
Nadalje, Ministarstvo uspostavlja i održava informacioni sistem u stočarstvu. Subjekti u stočarstvu, u okviru propisanih nadležnosti, dužni su voditi matične knjige, registre, zbirke podataka i evidencije pod uslovima i na način propisan ovim zakonom, usklađene i povezane u informacioni sistem, kao i povezivanje u međunarodne informacione sisteme u oblasti stočarstva koje obezbeđuje Ministarstvo (član 80).
Sredstva za sprovođenje poslova u stočarstvu utvrđena su u poglavlju XIII. Sredstva za sprovođenje poslova u stočarstvu obezbeđuju se od propisanih naknada.
U poglavlju XIV. uređen je nadzor.
U ovom poglavlju uređen je inspekcijski nadzor, službeno odelo i službena legitimacija prava i dužnosti poljoprivrednog inspektora i mere koje nalaže poljoprivredni inspektor (čl. 82. do 85).
Takođe, u ovom poglavlju propisane su obaveze lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor, postupak inspekcijskog nadzora, kao i nadležnost za rešavanje po žalbi (čl. 86. i 87).
U poglavlju XV. utvrđene su kaznene odredbe za pravna lica, preduzetnike i fizička lica.
U poglavlju XVI. regulisane su prelazne i završne odredbe.
Ovim poglavljem regulisan je rok za usklađivanje poslovanja, primena podzakonskih propisa, prestanak važenja i stupanja na snagu Zakona.
IV. PROCENA IZNOSA FINANSIJSKIH SREDSTAVA
POTREBNIH ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona potrebno je obezbediti dodatna finansijska sredstva u budžetu Republike Srbije za troškove stručnog osposobljavanja odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka za koje je neophodna stručna osposobljenost.
Sredstva za obuku odgajivača za obavljanje zootehničkih postupaka su neophodna radi unapređenja efikasnosti obavljanja zootehničkih postupaka i blagovremene reakcije u situacijama kada je ona neophodna u culju zdravstvene zaštite i dobrobiti domaćih životinja.
Iznos sredstava predviđen za ove namene stručnog osposobljavanja odgajivača se procenjuje na oko 2.500.000,00 dinara na godišnjem nivou. Naime, napred navedena sredstva obezbeđuju se u okviru obima sredstava opredeljenih budžetom Republike Srbije za finansiranje ovog ministarstva za tekuću i buduće budžetske godine.
V. ANALIZA EFEKATA
1. Koji problem se rešava propisom?
Stočarstvo kao grana poljoprivrede predstavlja pokazatelj razvijenosti države u celini. Donošenjem ovog zakona na sveobuhvatan način se rešavaju problemi koje proizvođači imaju u stočarskoj proizvodnji.
Ovim zakonom uređuje se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; Registar odgajivačkih organizacija sa posebnim ovlašćenjima; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; akvakultura, očuvanje genetskih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodnja i promet hrane biljnog porekla za domaće životinje i proizvodi životinjskog porekla; promet priplodnim materijalom, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo.
2. Koji ciljevi treba da se postignu donošenjem akta?
Ciljevi koji treba da se postignu donošenjem ovog zakona jesu:
Poboljšanje, odnosno očuvanje osobina domaćih životinja u zavisnosti od njihove vitalnosti je bitan segment stočarske proizvodnje, jer samo poboljšanjem proizvodnih osobina domaćih životinja možemo očekivati unapređenje stočarstva. Međutim u isto vreme je neophodno voditi računa o vitalnosti domaćih životinja i napredak u proizvodnji ne sme narušiti zdravlje domaćih životinja i njihovu otpornost na uticaje životne sredine.
Očuvanjem genetske varijabilnosti i biološke raznovrsnosti u stočarstvu omogućavamo očuvanje postojećih vrsta i rasa domaćih životinja.
Očuvanje poljoprivrednih površina u njihovoj upotrebi shodno nameni je preduslov za nastavak poljoprivredne proizvodnje i neophodno je nastaviti sa njihovim pravilnim korišćenjem.
Proizvodnja dovoljnih količina kvalitetnih stočarskih proizvoda, kao cilj je preduslov za dovoljnu snabdevenost tržišta kvalitetnim stočarskim proizvodima, kao i za izvoz stočarskih proizvoda na tržišta drugih zemalja.
Obezbeđivanje odgovarajuće ishrane za svaku vrstu domaćih životinja je preduslov za očuvanje vitalnosti i zdravlja domaćih životinja i postizanje zadovoljavajućih rezultata u proizvodnji.
Sprovođenjem organske proizvodnje u stočarstvu stvaraju se uslovi za proizvodnju visokovrednih stočarskih proizvoda kojim se zadovoljava poseban segment tržišta koji je u intenzivnom razvoju u celom svetu.
Očuvanje autohtonih rasa je cilj kojim se omogućava pre svega očuvanje rasa domaćih životinja koje su nastale na teritoriji Republike Srbije, i kao takve su dobro adaptirane na uslove životne sredine. Njihovim ukrštanjem sa visokoproizvodnim rasama domaćih životinja povećava se vitalnost tih rasa. One takođe predstavljaju naučni, kulturni i ekonomski značaj za Republiku Srbiju i važan izvor genetskog potencijala za budući rad u stočarstvu.
Sprečavanje negativnih posledica gajenja domaćih životinja u srodstvu je neophodno radi očuvanja vitalnosti domaćih životinja i sprečavanja pojave hromozomskih poremećaja.
Sprođenje zoohigijenskih i etoloških normativa u gajenju domaćih životinja je neophodno radi zaštite zdravlja i dobrobiti domaćih životinja, i radi smanjenja negativnih uticaja životne sredine na domaće životinje.
Jedan od ciljeva ovog zakona je i da se osigura gajenje domaćih životinja obavlja uz poštovanje normativa za očuvanje životne sredine.
Jasno definisanje prava i dužnosti subjekata u stočarstvu i njihove nadležnosti u oblasti stočarske proizvodnje je neophodno da bi se postigli najbolji rezultati u proizvodnji i da bi se omogućilo povećanje proizvodnje bez narušavanja zdravlja domaćih životinja.
Samo pravilnim izvođenjem stručnih zootehničkih poslova omogućava se pravilna procena priplodne vrednosti domaćih životinja i efikasan selekcijski rad.
Primena rezultata naučnoistraživačkog, stručnog, obrazovnog i savetodavnog rada u stočarstvu je neophodna radi obrazovanja i obuke odgajivača domaćih životinja i stručnih lica koja rade na sprovođenju odgajivačkih programa.
Identifikacija, obeležavanje i registracija domaćih životinja omogućava pored praćenja domaćih životinja i praćenje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja na pravilan način, čime se postiže i registracija proizvodnih osobina domaćih životinja i njihovo poređenje u cilju sprovođenja odgajivačkog programa.
Korišćenje informacionih sistema u stočarstvu omogućava povezivanje u međunarodne informacione sisteme i veću dostupnost podataka o kvalitetnim priplodnim grlima svim zainteresovanim stranama.
Uređenje prometa sa kvalitetnim priplodnim materijalom i proizvodima životinjskog porekla je neophodno u cilju unapređenja rasnog sastava domaćih životinja i proizvodnih osobina domaćih životinja.
3. Da li su razmatrane druge mogućnosti za rešenje problema?
U našem pravnom sistemu postoji nekoliko zakonskih propisa koji se odnode na stočarstvo:
1) Zakon o merama za unapređenje stočarstva („Službeni glasnik RS”, br. 61/91, 53/93, 67/93, 48/94 i 101/05);
2) Pravilnik o načinu ispitivanja svojstava kvalitetne priplodne stoke i o uslovima proizvodnje i transporta živine („Službeni glasnik RS”, broj 21/96);
3) Zakon o veterinarstvu („Službeni glasnik RS”, broj 91/05).
Druge mogućnosti rešavanja problema nisu postojale. Bilo je potrebno na jedan celovit način regulisati oblast stočarstva i omogućiti efikasniji rad odgajivača, kao i omogućiti formiranje odgajivačkih organizacija, koji po osnovu ovog zakona znaju i svoja prava i obaveze.
Stoga je potrebno doneti Zakon o stočarstvu koji će jasno definisati oblasti delovanja i nadležnosti, što je njime i urađeno. Nikakva druga mera do ove, nije mogla omogućiti da se kroz sveobuhvatan pristup počne rešavanje teškog stanja u kom se nalazi stočarstvo Republike Srbije.
4. Zašto je donošenje akta najbolje rešenje datog problema?
Ovim aktom se regulišu sva pitanja u oblasti stočarstva. Takođe se stvaraju veze sa Zakonom o veterini, i jasno se definišu nadležnosti između ove dve oblasti i naglašava se neophodnost saradnje subjekata koji učestvuju u stočarstvu po osnovu ovog zakona i subjekata u veterinarskoj delatnosti po osnovu Zakona o veterinarstvu.
5. Na koga će i kako uticati rešenja predložena u aktu?
Ovaj zakon će imati uticaj na odgajivače domaćih životinja, koji će preko odgajivačkih organizacija moći da sprovode odgajivački program sa kojim su saglasni i u čijem izvođenju će i oni učestvovati. Na osnovu toga odgajivači će moći da planiraju svoju proizvodnju i imaće daleko veću saradnju sa institucijama u odabiru i gajenju kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, što će samim tim dovesti do veće i stabilnije proizvodnje.
Zakon o stočarstvu će imati velikog uticaja i na sve druge subjekte u stočarskoj proizvodnji, počevši od ljudi koji rade na terenu kao selekcioneri u odgajivačkim organizacijama, odgajivačkih organizacija koje će izrađivati odgajivačke programe i vršiti procenu priplodne vrednosti domaćih životinja u skladu sa međunarodnim standardima. do institucija, koje će imati preciznije informacije o kvalitetu domaćih životinja koje se gaje u Republici Srbiji i njihovim proizvodnim osobinama, na osnovu kojih će se kasnije vršiti kreiranje agrarne politike u oblasti stočarstva.
6. Koji su troškovi koje će primena akta izazvati građanima i privredi, posebno MSP?
Donošenjem ovog akta prouzrokovaće se troškovi obuke poljoprivrednih proizvođača, za obavljanje određenih zootehničkih postupaka. Obuka odgajivača domaćih životinja će omogućiti bolje obavljanje poslova u stočarstvu, i poboljšanje uslova proizvodnje, kako za domaće životinje, tako i za odgajivače.
Odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima će imati troškove za upis u Registar odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima, koji nastaju u toku postupka utvrđivanja ispunjenosti uslova za obavljanje poslova po ovom zakonu. Ti troškovi procenjuju se u sadašnjem momentu u iznosu od 2.100 dinara i odnose se na troškove utvrđivanja ispunjenosti uslova za obavljanje poslova u stočarstvu i 1.150 dinara administrativne takse po pojedinačnom zahtevu. Takođe će slični troškovi biti i za upis u Registar izvođača veštakog osemenjavanja. Napominjemo da će upis u Registar autohtonih rasa biti besplatan i vodiće se kao registar domaćih životinja koje se nalaze na listi autohtonih rasa.
7. Da li pozitivni efekti akata opravdavaju troškove njegove primene?
Troškovi u budžetu se mogu opravdati u perspektivi, kada će Republika Srbija edukovanjem odgajivača za sprovođenjem određenih mera zoohigijene, suzbiti bolesti, imati bolje mogućnosti za izvoz na strana tržišta ispunjavanjem neophodnih zoohigijenskih normi, kao i smanjenjem novca potrebnih za zdravstvenu zaštitu.
To će za posledicu imati razvijeniju stočarsku proizvodnju koja će na osnovu postignutih rezultata biti konkurentna na evropskom tržištu, jer će moći da ponudi kvalitetne, zdravstveno ispravne prehrambene proizvode koji potiču od kontrolisanih domaćih životinja.
Nakon obuke odgajivača za izvođenje zootehničkih postupaka će doći do smanjenja troškova za njihovo izvođenje, i do njihovog efikasnijeg izvođenja.
8. Da li akt stimuliše pojavu novih privrednih subjekata na tržištu i tržišnu konkurenciju?
Primena ovog zakona omogućuje pravno uređen nastup svih subjekata u stočarstvu. Stimuliše pojavu novih privrednih subjekata koji vrše kontrolu proizvodnih i reproduktivnih osobina domaćih životinja, selekciju domaćih životinja na povećanje produktivnosti uz poštovanje njihove vitalnosti.
Ovaj zakon podstiče konkurenciju stimulacijom za formiranje odgajivačkih organizacija i povećanim brojem radnih mesta u njima.
9. Da li su zainteresovane strane imale priliku da iznesu svoje stavove o aktu?
Proces izrade ovog zakona trajao je oko godinu dana. To je bio neophodan period u kome su utvrđene najbitnije tačke čije je definisanje neophodno u zakonskom aktu.
U tom periodu su obavljene konsultacije sa zainteresovanim stranama. Dobijena je velika podrška za ovaj zakonski projekat. Isto tako, konsultovana su i iskustva zemalja Evropske unije i zemalja u okruženju.