PREDLOG ZAKONA
O REGULISANjU ODNOSA REPUBLIKE SRBIJE I ZAJMOPRIMACA
ILI GARANATA ZA PREUZETE OBAVEZE PO ZAJMOVIMA
MEĐUNARODNE BANKE ZA OBNOVU I RAZVOJ
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se odnosi Republike Srbije i zajmoprimaca ili garanata sa sedištem na teritoriji Republike Srbije van teritorije Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, i to banaka (u daljem tekstu: Banke) i pravnih lica (u daljem tekstu: Dužnici), koji su, u smislu člana 4, a u skladu sa Prilogom 1 Zakona o zaduženju Savezne Republike Jugoslavije kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj („Službeni list SRJ”, broj 69/01), stupili u obavezu prema Republici Srbiji.
Član 2.
Banke se oslobađaju obaveza prema Republici Srbiji, a krajnji korisnici i njihove banke oslobađaju se obaveza prema Bankama i Republici Srbiji za devizna sredstva odobrenih zajmova Međunarodne banke za obnovu i razvoj YU-1477, YU-1801, YU-2307 i YU-1951 koja su Banke prodale Narodnoj banci bivše SFRJ u skladu sa tada važećim propisima, a krajnjim korisnicima sa sedištem na teritoriji Republike Srbije van teritorije Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija (u daljem tekstu: Krajnji korisnici), direktno ili preko njihovih banaka, isplatile dinarsku protivvrednost ovih sredstava, u sledećim iznosima a prema stanju na dan 8. januara 2002. godine:
zajam YU-1477-0 koji je krajnjim korisnicima plasiran preko Vojvođanske udružene banke od 1.537.775,03 evra;
zajam YU-1801-0 koji je krajnjim korisnicima plasiran preko Vojvođanske udružene banke od 14.226.198,36 evra;
zajam YU-2307-0 koji je krajnjim korisnicima plasiran preko Udružene beogradske banke od 98.868.199,62 evra;
4) zajam YU-1951-0 koji je krajnjim korisnicima plasiran preko Osnovne privredne banke, Beograd od 27.999.694,83 evra.
Devizna sredstva za otplatu zajmova iz stava 1. ovog člana obezbeđivale su Narodna banka bivše SFRJ, koja je postupala za račun države SFRJ kao garanta po ovim zajmovima, Republika Srbija ili autonomna pokrajina, shodno Zakonu o plaćanjima u konvertibilnim devizama („Službeni list SFRJ”, br. 34/83 i 70/83), Zakonu o naknadi negativnih kursnih razlika individualnim poljoprivrednim proizvođačima po zajmu Međunarodne banke za obnovu i razvoj za izvršenje opštejugoslovenskog projekta („Službeni glasnik SAPV”, br. 24/76, 22/78, 23/80 i 28/80), Zakonu o naknadi negativnih kursnih razlika po zajmu Međunarodne banke za obnovu i razvoj za izvršenje opštejugoslovenskog poljoprivrednog projekta („Službeni glasnik SRS”, br. 42/75 i 46/76) i Zakonu o korišćenju dela sredstava obezbeđenih obaveznim udruživanjem sredstava društvene reprodukcije za pokriće kursnih razlika po kreditima Međunarodne banke za obnovu i razvoj za ulaganja u individualnom sektoru za period od 1986. do 1990. godine („Službeni glasnik SRS”, broj 46/87).
Član 3.
Banke i Dužnici po zajmovima YU-1262-0, YU-1262-1, YU-1262-2 oslobađaju se obaveza prema Republici Srbiji u sledećim iznosima a prema stanju na dan 8. januara 2002. godine:
zajam YU-1262-0, krajnji korisnik je bio Republički fond voda, a banka garant Agrobanka a.d. Beograd od 6.017.920,34 evra;
zajam YU-1262-1, krajnji korisnik je bio Republički fond voda, a banka garant Agrobanka a.d. Beograd od 6.116.884,76 evra;
zajam YU-1262-2, krajnji korisnik je bio Republički fond voda, a banka garant Agrobanka a.d. Beograd od 8.414.175,85 evra.
Član 4.
Oslobađanje od obaveza iz čl. 2. i 3. ovog zakona odnosi se i na kamate koje je Republika Srbija platila ili će platiti Međunarodnoj banci za obnovu i razvoj.
Član 5.
Oslobađanje od obaveza iz čl. 2., 3. i 4. ovog zakona ne odnosi se na sredstva zajma koja su Banke prenele bankama i pravnim licima sa teritorije Autonomne pokrajine Kosova i Metohije.
Član 6.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbi člana 97. tač. 6. i 7. Ustava Republike Srbije prema kojima Republika Srbija, pored ostalog, uređuje i obezbeđuje finansijski i bankarski sistem, sistem kreditnih odnosa sa inostranstvom i svojinske i obligacione odnose.
RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Savezna skupština je u 2001. godini usvojila Zakon o zaduženju Savezne Republike Jugoslavije kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj („Službeni list SRJ”, broj 69/01), u iznosu do 2,1 milijarde USD, a u cilju izmirenja obaveza jugoslovenskih preduzeća po osnovu ranije odobrenih i korišćenih zajmova ili delova zajmova.
U skladu sa članom 4. pomenutog Zakona, zajmoprimci sa teritorije Savezne Republike Jugoslavije, odnosno njihovi pravni sledbenici i njihovi garanti, odnosno njihovi pravni sledbenici, po osnovu ranije zaključenih sporazuma sa Međunarodnom bankom za obnovu i razvoj, oslobađaju se obaveza prema istoj, i stupaju u obavezu prema Saveznoj Republici Jugoslaviji, tj. prema Republici Srbiji ili Republici Crnoj Gori, pojedinačno.
Dana 21. decembra 2001. godine, takođe je donet i Zakon o potvrđivanju Sporazuma o zajmu između Savezne Republike Jugoslavije i Međunarodne banke za obnovu i razvoj (Konsolidacioni zajmovi: A, B, C, D, E i F) koji je potpisan 17. decembra 2001. godine („Službeni list SRJ – Međunarodni ugovori”, broj 13/01), kojim je predviđeno da se izvrši konverzija zajma iz USD u EUR na dan 8. januara 2002. godine. U skladu sa Sporazumom o zajmu, Republika Srbija otplaćuje dug u polugodišnjim anuitetima, s tim da poslednja rata po osnovu Konsolidacionih Zajmova A i C dospeva za plaćanje 15. septembra 2031. godine, dok poslednja rata po Konsolidacionom Zajmu B dospeva za plaćanje 15. decembra 2031. godine.
Narodna skupština Republike Srbije donela je Zakon o regulisanju odnosa Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita, odnosno zajmova, koji je stupio na snagu 1. juna 2005. godine („Službeni glasnik RS”, broj 45/05). Članom 3. ovog zakona predviđeno je da se krajnji dužnici – pravna lica, odnosno njihovi pravni sledbenici na teritoriji Republike Srbije, u pogledu čijih je obaveza banka u stečaju, odnosno likvidaciji dužnik, odnosno orginalni dužnik ili garant u smislu zakonski preuzetih obaveza, oslobađaju obaveza prema bankama u stečaju, odnosno likvidaciji i stupaju u obavezu prema Republici Srbiji.
U skladu sa Zakonom o regulisanju odnosa Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita, odnosno zajmova, a na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije 05 Broj: 40-8177/2005 od 22. decembra 2005. godine, Agencija za osiguranje depozita, ovlašćena je, da u ime i za račun Republike Srbije reguliše potraživanja Republike Srbije po osnovu zakonski preuzetih inostranih kredita, odnosno zajmova.
U Prilogu 1 koji je sastavni deo Zakona o zaduženju SRJ kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj dat je pregled pravnih lica i banaka – zajmoprimaca i garanata po svim zajmovima Međunarodne banke za obnovu i razvoj. Međunarodna banka za obnovu i razvoj odobravala je zajmove za regionalni razvoj Republike Srbije kao tzv. direktnu i indirektnu komponentu. Sredstva Zajma korišćena su za plaćanje uvoza opreme u valuti – direktna komponenta i za finansiranje investicija u zemlji – indirektna komponenta, gde su korisnici kredita dobijali dinarska sredstva od prodatih deviza prema važećem kursu Narodne banke bivše SFRJ. U skladu sa tada važećim propisima, Narodna banka bivše SFRJ zaključila je sa Udruženom beogradskom bankom okvirne i pojedinačne ugovore na osnovu kojih je obezbeđivala devize za otplatu indirektne komponente po Zajmovima YU-1951-0 i YU-2307-0 do visine otkupljenih deviza, postupajući za račun države SFRJ, kao garanta po ovom zajmu.
Zakonom o korišćenju dela sredstava obezbeđenih obaveznim udruživanjem sredstava društvene reprodukcije za pokriće kursnih razlika po kreditima Međunarodne banke za obnovu i razvoj za ulaganja u individualnom sektoru za period od 1986. do 1990. godine („Službeni glasnik SRS”, broj 46/87), Republika Srbija se obavezala da će preuzeti na sebe rizik kursnih razlika za ulaganja u individualnom sektoru po zajmovima YU-2307-0 i YU-1951-0, a sve u skladu sa Pismom br. 6 od 24. juna 1983. godine, kao sastavnim delom Ugovora o zajmu YU-2307-0, odnosno Prilogom br. 6 kao sastavnim delom Sporazuma o zajmu YU-1951-0.
U skladu sa odredbama Zakona o regulisanju odnosa između Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita, odnosno zajmova („Službeni glasnik RS”, broj 45/05), banke u stečaju su oslobođene obaveza a dužnici prema Republici Srbiji su postale banke – dužnici, odnosno krajnji korisnici i njihove banke. Banke dužnici u čijem bilansu se nalaze zajmovi po osnovu indirektne komponente su Vojvođanska banka a.d. Novi Sad i Agrobanka a.d. Beograd.
Vojvođanska banka je obaveze po osnovu direktne komponente konvertovala u kapital Banke. Potraživanja po osnovu indirektne komponente, Vojvođanska banka je prenela na Republiku Srbiju i to: potraživanje prema Beobanci, Republici Srbiji/Pokrajinskom sekretarijatu za finansije i SAP Kosovo, kao i potraživanje koje je knjigovodstveno prikazivala kao obavezu Narodne banke Jugoslavije, koja je postupala za račun države SFRJ, kao garanta po pomenutim zajmovima. Vojvođanska banka je prijavila potraživanje prema Beobanci u stečaju. Po osnovu dela Zajma YU-1477-0 koji se odnosi na korisnike sa teritorije AP Kosovo i Metohija, Narodna banka Jugoslavije prijavila je potraživanje SFRJ prema Kosovskoj banci a.d. Priština u stečaju. Narodna banka Jugoslavije je takođe prijavila potraživanje SFRJ prema Kosovskoj banci a.d. Priština u stečaju po Zajmu YU-1801-0 C.
Agrobanka a.d. je obaveze po osnovu direktne komponente izmirila putem konverzije u kapital Banke, s tim što je ostalo nerešeno pitanje indirektne komponente, koju je jedino moguće rešiti zakonom.
Prema odredbama Zakona o zaduženju Savezne Republike Jugoslavije kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj („Službeni list SRJ”, broj 69/01) zajmovi YU-1262-0, YU-1262-1 i YU-1262-2 obuhvaćeni su konsolidacionim Zajmom B i dužnik po sva tri Zajma je Republički fond za vode, a garant je Agrobanka a.d.
Zakonom o preuzimanju obaveza federacije po određenim inostranim kreditima i o zaduženju Narodne banke Jugoslavije u inostranstvu za račun federacije u 1990. godini („Službeni list SFRJ”, broj 83/89), Narodna banka bivše SFRJ je preuzela za račun federacije obaveze za plaćanje otplata i kamata po određenim inostranim kreditima u ukupnoj neotplaćenoj vrednosti 962 miliona SAD dolara.
Zajmovi YU-1262-0, YU-1262-1 i YU-1262-2 potpadaju pod odredbe ovog zakona, po kojima je Republika Srbija dužnik.
Imajući u vidu napred navedeno, ovim zakonom se predlaže regulisanje odnosa između Republike Srbije, kao dužnika prema Međunarodnoj banci i pravnih lica i banaka koji su u pomenutom Prilogu navedeni kao zajmoprimci, odnosno garanti u inicijalnom odobravanju zajmova.
Naime, u periodu odobravanja i korišćenja zajmova pa do danas ova materija je regulisana različitim propisima, dinarske obaveze i potraživanja u periodu inflacije obezvređena su, a najveći deo korisnika kredita iz oblasti poljoprivrede kojima su, radi podsticaja razvoja, odobravani dinarski krediti su zemljoradničke zadruge koje su mahom danas u postupku stečaja. U skladu sa tada važećim propisima, Narodna banka bivše SFRJ je obezbeđivala dinare za otplatu indirektne komponente do visine otkupljenih deviza za jedan deo zajmova, postupajući za račun države SFRJ, a za drugi deo ovih zajmova iz kojih su odobravani krediti za ulaganja u individualnom sektoru, Republika Srbija i AP Vojvodina su preuzele na sebe rizik kursnih razlika, i obezbeđivale sredstva do iznosa otkupljenih deviza iz budžeta.
S obzirom na to da na osnovu Zakona o zaduženju SRJ kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj Republika Srbija otplaćuje dug prema IBRD, uključujući i obaveze po zajmovima koji su odobravani za strukturno prilagođavanje privrede, uz bezuslovnu garanciju države SFRJ, kao prvog obveznika, a ne samo kao jemca, da zajmoprimci i njihovi garanti, navedeni u Prilogu 1 koji je sastavni deo zakona, stupaju u obavezu prema Republici Srbiji, da je došlo do obezvređivanja dinarskih kredita koji su iz sredstava zajma odobravani krajnjim korisnicima, ovim zakonom se predlaže da Republika Srbija oslobodi garante i zajmoprimce obaveza po ovom osnovu. Takođe se predlaže da se ovo oslobađanje odnosi i na kamate koje je Republika Srbija platila ili će platiti prema Međunarodnoj banci za obnovu i razvoj. Naime u proteklom periodu otplate zajmova Republika Srbija je po zjmovima navedenim u ovom zakonu platila kamatu (zaključno sa 30. junom 2008. godine) u iznosu od 50,4 mln evra, s tim da je projektovani iznos kamate do kraja otplatnog perioda još oko 100,98 mln evra (kamatna stopa je promenljiva).
OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. ovog zakona uređuje se predmet i cilj zakona – uređuju se odnosi Republike Srbije i zajmoprimaca ili garanata sa sedištem na teritoriji Republike Srbije van teritorije AP Kosovo i Metohija koji su, u smislu člana 4, a u skladu sa Prilogom 1 Zakona o zaduženju SRJ kod Međunarodne banke za obnovu i razvoj stupili u obavezu prema Republici Srbiji.
Članom 2. ovog zakona propisani su uslovi pod kojima se banke oslobađaju obaveza prema Republici Srbiji, i to: da su banke devizna sredstva odobrenih zajmova prodale Narodnoj banci bivše SFRJ, a krajnjim korisnicima isplatile dinarsku protivvrednost ovih sredstava i da su devizna sredstva za otplatu ovih zajmova obezbeđivale Narodna banka bivše SFRJ, koja je postupala za račun države SFRJ kao garanta po ovim zajmovima, Republika Srbija ili autonomna pokrajina saglasno tada važećim propisima. Takođe se i krajnji korisnici pod istim uslovima oslobađaju obaveza prema bankama i Republici Srbiji.
Članom 3. ovog zakona određeni su zajmovi po kojima se i banke i dužnici oslobađaju obaveza prema Republici Srbiji, a odnose se na konkretne projekte koji su delom regulisani ranijim propisima.
Članom 4. ovog zakona predviđeno je da se oslobađanje od obaveza iz čl. 2. i 3. Zakona odnosi i na kamate koje je Republika Srbija platila ili će platiti Međunarodnoj banci za obnovu i razvoj.
Članom 5. ovog zakona precizira se da se oslobađanje od obaveza predviđeno Zakonom ne odnosi na sredstva zajma koja su banke – zajmoprimci ili garanti sa sedištem na teritoriji Republike Srbije van teritorije AP Kosovo i Metohija prenele bankama i pravnim licima sa sedištem na teritoriji AP Kosovo i Metohija..
Članom 6. ovog zakona uređeno je stupanje na snagu ovog zakona i to tako da Zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije” .
FINANSIJSKA SREDSTVA POTREBNA
ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti sredstva u budžetu Republike Srbije.