Uredba o utvrđivanju Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš)

Na osnovu člana 35. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka i 64/10 -US) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07 i 65/08),

Vlada donosi

Član 1.

Utvrđuje se Prostorni plan područja posebne namene sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) (u daljem tekstu: Prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.

Član 2.

Prostornim planom utvrđuju se osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštite područja sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) na delovima teritorije gradova Sombor, Novi Sad, Zrenjanin, Pančevo, Beograd, Smederevo, Jagodina i Niš, i opština Kula, Vrbas, Titel, Opovo, Kovin, Temerin, Smederevska Palanka, Velika Plana, Lapovo, Batočina, Svilajnac, Ćuprija, Paraćin, Ćićevac, Ražanj i Aleksinac.

Član 3.

Prostorni plan sastoji se iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.

Tekstualni deo Prostornog plana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije”.

Grafički prikazi čine: referalna karta 1.- Posebna namena prostora u razmeri R 1:250.000; referalna karta 2.- Karta sprovođenja i položaj koridora sistema produktovoda u razmeri R 1:900.000.

Grafičke prikaze iz stava 3. ovog člana, izrađene u 33 primeraka, overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.

Član 4.

Prostorni plan sprovodi se izradom i donošenjem prostornih planova jedinica lokalne samouprave i urbanističkih planova, kao i razvojnim planovima i programima, programima uređenja građevinskog zamljišta i programima zaštite životne sredine i prirode.

Član 5.

Grafički prikazi iz člana 3. stav 3. ove uredbe, čuvaju se trajno u Vladi (jedan komplet), Ministarstvu životne sredine i prostornog planiranja (tri kompleta), Ministarstvu za infrastrukturu (jedan komplet), Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (jedan komplet), gradovima: Sombor (jedan komplet), Novi Sad (jedan komplet), Zrenjanin (jedan komplet), Pančevo (jedan komplet), Beograd (jedan komplet), Smederevo (jedan komplet), Jagodina (jedan komplet) i Niš (jedan komplet), opštinama: Kula (jedan komplet), Vrbas (jedan komplet), Titel (jedan komplet), Opovo (jedan komplet), Kovin (jedan komplet), Temerin (jedan komplet), Smederevska Palanka (jedan komplet), Velika Plana (jedan komplet), Lapovo (jedan komplet), Batočina (jedan komplet), Svilajnac (jedan komplet), Ćuprija (jedan komplet), Paraćin (jedan komplet), Ćićevac (jedan komplet), Ražanj (jedan komplet) i Aleksinac (jedan komplet) i Republičkoj agenciji za prostorno planiranje (tri kompleta).

Dokumentaciona osnova na kojoj se zasniva Prostorni plan čuva se u Republičkoj agenciji za prostorno planiranje.

Član 6.

Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3. stav 3. ove uredbe imaju pravna i fizička lica, pod uslovima i na način koji bliže propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.

Član 7.

Prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Prostornim planom.

Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od godinu dana od dana njenog stupanja na snagu.

Prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.

Član 8.

Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.

05 broj 350- /2011

U Beogradu, 11. marta 2011. godine

V L A D A

PREDSEDNIK

O B R A Z L O Ž E Nj E

I Zakonski osnov

Zakonski osnov za donošenje Uredbe o utvrđivanju Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) (u daljem tekstu: Uredba) nalazi se u odredbama člana 35. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09 i 81/09 – ispravka), po kojima prostorni plan područja posebne namene donosi Vlada na predlog ministarstva nadležnog za poslove prostornog planiranja.

II Razlozi za donošenje

Osnovni razlozi za donošenje Uredbe nalaze se u odredbama Zakona, i to:

Zakonu o Prostornom planu Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 88/10) kojim je utvrđena obaveza izrade i donošenje Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovoda kroz Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš), poglavlje VII Ka ostvarenju plana, odeljak 1. Mere i instrumenti za sprovođenje plana;

Odredbama člana 21. Zakona kao i odredbama člana 11. stav 3. Pravilnika o sadržini, načinu i postupku izrade planskih dokumenata („Službeni glasnik RS”, br. 31/10 i 69/10), propisano je da se prostorni plan područja posebne namene donosi za prostorne celine čiju posebnost određuje jedna ili više opredeljujućih namena, aktivnosti ili funkcija u prostoru koje su od državnog interesa.

III Objašnjenje pojedinih rešenja

U prvom članu Uredbe određeno je da će se za područje sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) izraditi prostorni plan područja posebne namene.

Drugim članom Uredbe određeno je da će se osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštite područja sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) na delovima teritorije gradova Sombor, Novi Sad, Zrenjanin, Pančevo, Beograd, Smederevo, Jagodina i Niš, i opština Kula, Vrbas, Titel, Opovo, Kovin, Temerin, Smederevska Palanka, Velika Plana, Lapovo, Batočina, Svilajnac, Ćuprija, Paraćin, Ćićevac, Ražanj i Aleksinac utvrditi Prostornim planom.

Trećim članom Uredbe određeno je da se Prostorni plan sastoji iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza, kao i da će se tekstualni deo Prostornog plana objaviti u „Službenom glasniku Republike Srbije”.

U četvrtom članu određeno je da se Prostorni plan razrađuje prostornim planovima jedinica lokalne samouprave, urbanističkim planovima, kao i razvojnim planovima i programima, programima uređenja građevinskog zamljišta i programima zaštite životne sredine i prirode.

U petom članu Uredbe utvrđeno je da se grafički prikazi čuvaju trajno u Vladi (jedan komplet), Ministarstvu životne sredine i prostornog planiranja (tri kompleta), Ministarstvu za infrastrukturu (jedan komplet), Ministarstvu za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu (jedan komplet), gradovima Sombor (jedan komplet), Novi Sad (jedan komplet), Zrenjanin (jedan komplet), Pančevo (jedan komplet), Beograd (jedan komplet), Smederevo (jedan komplet), Jagodina (jedan komplet) i Niš (jedan komplet), opštinama Kula (jedan komplet), Vrbas (jedan komplet), Titel (jedan komplet), Opovo (jedan komplet), Kovin (jedan komplet), Temerin (jedan komplet), Smederevska Palanka (jedan komplet), Velika Plana (jedan komplet), Lapovo (jedan komplet), Batočina (jedan komplet), Svilajnac (jedan komplet), Ćuprija (jedan komplet), Paraćin (jedan komplet), Ćićevac (jedan komplet), Ražanj (jedan komplet) i Aleksinac (jedan komplet) i Republičkoj agenciji za prostorno planiranje (tri kompleta).

U šestom članu Uredbe utvrđeno je da pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze imaju pravna i fizička lica, pod uslovima i na način koji bliže propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.

U sedmom članu Uredbe utvrđeno je da će se prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i projekti uskladiti sa odredbama ove uredbe na način utvrđen ovim prostornim planom; da će se planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti, uskladiti sa odredbama ove uredbe u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe; kao i da će se prostorni planovi jedinica lokalne samouprave, urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjivati u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.

U osmom članu Uredbe određeno je da ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.

PROSTORNI PLAN PODRUČJA POSEBNE NAMENE

SISTEMA PRODUKTOVODA KROZ REPUBLIKU SRBIJU

(SOMBOR – NOVI SAD – PANČEVO – BEOGRAD – SMEDEREVO – JAGODINA – NIŠ)

UVODNE NAPOMENE

Izradi Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) (u daljem tekstu: Prostorni plan) se pristupilo na osnovu Odluke o izradi Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovoda kroz Srbiju (Sombor – Novi Sad – Pančevo – Beograd – Smederevo – Jagodina – Niš) („Službeni glasnik RS”, broj 15/09).

Ugovor o pripremi Prostornog plana zaključen je između Javnog preduzeća za transport nafte naftovodima i transport derivata nafte produktovodima „Transnafta” kao investitora i Republičke agencije za prostorno planiranje kao odgovornog nosioca izrade.

Prostorni plan pripremljen je u skladu sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 – ispravka, 64/10-US), i to:

Člana 21. – kojim je definisano da se prostorni plan područja posebne namene donosi za područje koje zbog prirodnih, kulturno-istorijskih ili ambijentalnih vrednosti, eksploatacije mineralnih sirovina, iskorišćenja turističkih potencijala i iskorišćenja hidropotencijala ili izgradnje objekata za koje građevinsku dozvolu izdaje ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva ili nadležni organ autonomne pokrajine, zahteva poseban režim organizacije, uređenja, korišćenja i zaštite prostora i koje je kao takvo određeno Prostornim planom Republike Srbije;

Članom 13. Pravilnika o sadržini, načinu i postupku izrade planskih dokumenata („Službeni glasnik RS”, br. 31/10 i 69/10) kojima je definisan sadržaj tekstualnog dela Prostornog plana područja posebne namene za područje infrastrukturnog koridora (definisanje planskih rešenja od uticaja na prirodu, funkcionisanje naselja, odnos prema drugim tehničkim sistemima i upotrebi zemljišt) i grafičkih priloga Prostornog plana, i člana 18. stav 3 Pravilnika kojim je definisano da se za potrebe racionalnije izrade i definisanje sadržaja referalnih karata, referalne karte mogu biti predstavljene na manjem broju karata.

Prilikom izrade Prostornog plana ispoštovane su odredbe većeg broja zakona i podzakonskih akata, i to prvenstveno:

Zakona o energetici („Službeni glasnik RS”, broj 84/04);

Zakona o zaštiti od požara („Službeni glasnik RS”, broj 111/09);

Zakona o cevovodnom transportu gasovitih i tečnih ugljovodonika i distribuciji gasovitih ugljovodonika („Službeni glasnik RS”, broj 104/09);

Zakona o zaštiti životne sredine (“Službeni glasnik RS”, br. 135/04, 36/09, 36/09 – dr.zakon, 72/09 – dr.zakon);

Zakona o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Službeni glasnik RS” br. 135/04 i 88/10);

Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu („Službeni glasnik RS”, br. 135/04 i 36/09);

Zakona o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine („Službeni glasnik RS”, broj 135/04);

Zakona o poljoprivrednom zemljištu („Službeni glasnik RS”, br. 62/06, 65/08 – dr.zakon, 41/09);

Zakona o javnim putevima („Službeni glasnik RS”, br. 101/05 i 123/07);

Zakona o železnici („Službeni glasnik RS”, broj 18/05);

Zakona o elektronskim komunikacijama („Službeni glasnik RS”, broj 44/10);

Zakona o šumama („Službeni glasnik RS”, broj 30/10);

Zakona o vodama („Službeni glasnik RS”, broj 30/10);

Zakona o kulturnim dobrima („Službeni glasnik RS”, broj 71/94);

Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS”, br. 36/09, 88/10, 91/10 – ispravka);

Pravilnika o tehničkim uslovima i normativima za bezbedan transport tečnih i gasovitih ugljovodonika magistralnim naftovodima i gasovodima i naftovodima i gasovodima za međunarodni transport („Službeni list SFRJ”, broj 26/85);

Pravilnika o premeru i katastru vodova („Službeni glasnik RS”, broj 63/10);

Pravilnika o sadržini politike prevencije udesa i sadržini i metodologiji izrade izveštaja o bezbednosti i plana zaštite od udesa („Službeni glasnik RS”, broj 41/10); i dr.

Prostorni plani usklađen je sa Prostornim planom Republike Srbije i strateškim dokumentima za razvoj energetike u Republici Srbiji, i to:

Odluka o utrvrđivanju Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine („Službeni glasnik RS”, broj 44/05);

Uredba o utvrđivanju Programa ostvarivanja Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine za period od 2007 – 2012. godina(„Službeni glasnik RS”, br. 17/06, 73/07, 99/09 i 27/15).

Osnovni razlog za izradu i donošenje Prostornog plana je stvaranje uslova za realizaciju republičkih interesa na području koridora sistema produktovoda. Ovim prostornim planom definisana su načela prostornog uređenja, ciljevi prostornog razvoja, organizacija, zaštita, korišćenje i namena prostora, kao i drugi elementi značajni za područje koridora sistema produktovoda, a naročito elementi za direktnu primenu Prostornog plana.

Grafički deo Prostornog plana urađen je na osnovu digitalne baze koja sadrži kompletan prikaz trase produktovoda na topografskim kartama i orto foto snimcima sa karakterističnim kotiranim odstojanjima, trasama naftovoda i gasovoda, granicama opština, katastru podzemnih vodova i granicama planiranih terminala na kopiji plana parcela.

I POLAZNE OSNOVE

I. OBUHVAT I OPIS GRANICA PODRUČJA PROSTORNOG PLANA, SA GRANICAMA ZAŠTITNOG KORIDORA (GRANICE POJASA NEPOSREDNE ZAŠTITE, GRANICE ŠIREG POJASA ZAŠTITE, GRANICE PROSTORA KOJI JE U FUNKCIONALNOJ VEZI SA LINIJSKIM SISTEMIMA)

Prostorni plan obuhvata područje koje se nalazi na delovima teritorije gradova Sombor, Novi Sad, Zrenjanin, Pančevo, Beograd, Smederevo, Jagodina i Niš, i opština Kula, Vrbas, Titel, Opovo, Kovin, Temerin, Smederevska Palanka, Velika Plana, Lapovo, Batočina, Svilajnac, Ćuprija, Paraćin, Ćićevac, Ražanj i Aleksinac. Ukupna površina područja Prostornog plana iznosi 4.093 km2.

Plansko područje se prostire od severozapadnog dela Republike Srbije, preko Podunavlja i Pomoravlja do centralnog dela jugoistočne Srbije. Produktovod polazi od glavnog terminala u Pančevu u dva osnovna pravca: severni – prema Novom Sadu i Somboru, i južni prema Smederevu, Jagodini i Nišu. Uslovno govoreći, postoji i treći pravac (u okviru severnog pravca bočna grana) prema Beogradu. U perspektivi planiraće se nastavak južnog pravca od Niša ka Prištini. Obuhvat Prostornog plana predstavlja površinu pod cevovodnim sistemom produktovoda sa pripadajućim površinama čvorišta i mestima ukrštanja sa drugim infrastrukturnim sistemima, terminalima, kao i područjima koji su u neposrednoj fizičkoj i funkcionalnoj vezi sa koridorom (zaštitni pojas i objekti i površine koje je neophodno štititi od negativnih uticaja koridora), odnosno uticajnim zonama. Granice su, saglasno odredbama člana 11. stav 2. Pravilnika o sadržini i izradi planskih dokumenata („Službeni glasnik RS”, br. 31/10 i 69/10) određene granicama katastarskih opština.

Područje Prostornog plana je pretežno poljoprivredno područje u okviru Velikomoravske doline na južnom pravcu i Panonske nizije u severnom pravcu. Planira se prelazak preko reke Dunav na 2 mesta (kod Kovina prema Smederevu i kod Pančeva prema Beogradu – Velikom selu), odnosno planira se da trasa produktovoda koristi postojeće trase gasovoda i naftovoda, kao i saobraćajnica, odnosno da lokacije terminala pretežno budu u sklopu postojećih postrojenja za preradu i distribuciju nafte.

Područje Prostornog plana obuhvata delove teritorije 8 gradova i 16 opština, odnosno 148 katastarskih opština.

Na teritoriji grada Sombora područje Prostornog plana obuhvata cele katastarske opštine: Sombor 1, Sombor 2 i Stapar, ukupne površine 371,79 km2.

U opštini Kula u obuhvatu Prostornog plana su cele katastarske opštine: Crvenka, Kula i Sivac, ukupne površine 328,21 km2.

Na teritoriji opštine Vrbas području Prostornog plana pripadaju cele katastarske opštine: Bačko Dobro Polje, Vrbas – atar, Vrbas – grad, Zmajevo i Kucura, ukupne površine 260,03 km2.

Na teritoriji opštine Temerin području Prostornog plana pripada cela katastarska opština Kamendin, ukupne površine 12,12km2.

Sa teritorije grada Novog Sada u okviru Prostornog plana su cele kastarske opštine: Budisava, Kać, Kisač, Kovilj, Novi Sad 1, Novi Sad 3, Novi Sad 4, Rumenka, Stepanovićevo i Čenej, ukupne površine 452,03 km2.

Na teritoriji opštine Titel Prostornom planu pripadaju cele katastarske opštine: Gardinovci, Lok, Titel, Vilovo i Šajkaš, ukupne površine 194,52km2.

Na teritoriji grada Zrenjanina područje Prostornog plana zahvata cele katastarske opštine: Knićanin i Čenta, ukupne površine 132,08 km2.

U opštini Opovo u obuhvatu Prostornog plana su cele katastarske opštine: Baranda, Opovo i Sefkerin, ukupne površine 139,31 km2.

Na teritoriji grada Pančeva području Prostornog plana pripadaju cele katastarske opštine: Glogonj, Jabuka, Pančevo, Starčevo, Banatski Brestovac, Ivanovo, Omoljica, Vojilovica 1 i Vojilovica 2 ukupne površine 531,46 km2.

Sa teritorije grada Beograda u okviru Prostornog plana su na teritoriji opštine Palilula cele kastarske opštine Veliko Selo i Besni Fok ukupne površine 81,65 km2, a na teritoriji opštine Grocka cele katastarske opštine: Boleč, Leštane, Ritopek i Vinča ukupne površine 56km2.

Na teritoriji opštine Kovin Prostornom planu pripadaju cele katastarske opštine: Bavanište 2, Kovin, Pločica i Skorenovac, ukupne površine 196,39km2.

Na teritoriji grada Smedereva područje Prostornog plana obuhvata cele katastarske opštine: Lipe 1, Lipe 2, Lugavčina, Mala Krsna, Mihajlovac, Osipaonica, Radinac, Ralja, Saraorci, Skobalj, Smederevo, Vranovo i Vrbovac, ukupne površine 294,94km2.

Na teritoriji opštine Smederevska Palanka području Prostornog plana pripada cela katastarska opština Golobok, ukupne površine 32,27km2.

U opštini Velika Plana u obuhvatu Prostornog plana su cele katastarske opštine: Krnjevo, Lozovik, Markovac, Miloševac, Novo Selo 1, Staro Selo, Velika Plana 1, Velika Plana 2 i Veliko Orašje, ukupne površine 272,67 km2.

Na teritoriji opštine Lapovo području Prostornog plana pripada cela katastarske opština Lapovo, ukupne površine 55,00 km2.

Sa teritorije opštine Batočina u okviru Prostornog plana je cela kastarska opština Brzan, ukupne površine 28,98 km2.

Na teritoriji opštine Svilajnac Prostornom planu pripadaju cele katastarske opštine: Radošin i Vojska, ukupne površine 29,95 km2.

Na teritoriji grada Jagodine područje Prostornog plana obuhvata cele katastarske opštine: Bagrdan – selo, Duboka, Jagodina, Končarevo, Kočino Selo, Lanište, Miloševo, Rajkinac, Rakitovo i Ribare, ukupne površine 124,59km2.

U opštini Ćuprija u obuhvatu Prostornog plana su cele katastarske opštine: Mijatovac, Ostrikovac, Supska, Ćuprija – grad i Ćuprija van grada, ukupne površine 84,08km2.

Na teritoriji opštine Paraćin području Prostornog plana pripadaju cele katastarske opštine: Drenovac, Glavica, Gornje Vidovo 2, Krežbinac, Lebina, Paraćin, Paraćin grad, Ratare, Sikirica, Striža i Tekija, ukupne površine 107,34km2.

Sa teritorije opštine Ćićevac u okviru Prostornog plana su cele kastarske opštine Pločnik i Pojate, ukupne površine17,66km2.

Na teritoriji opštine Ražanj Prostornom planu pripadaju cele katastarske opštine: Bračin, Lipovac, Mađere, Poslon, Praskovče, Pretrkovac, Ražanj, Rujište, Varoš, Šetka i Čubura, ukupne površine 102,14km2.

Na teritoriji opštine Aleksinac u okviru područja Prostornog plana nalaze se cele katastarske opštine: Žitkovac, Aleksinac van varoši, Bobovište, Bradarac, Deligrad, Draževac, Jasenje, Katun, Kraljevo, Lužane, Moravac, Moravski Bujmir, Nozrina, Prćilovica, Rutevac, Subotinac, Tešica, Vukašinovac i Ćićina, ukupne površine 190,75km2.

Sa teritorije grada Niša cele katastarske opštine: Berčinac, Donja Toponica, Donja Trnava, Donji Komren, Gornja Toponica, Gornja Trnava, Trupale, Vrtište, Niš „Crveni Krst”, Popovac i Medoševac i Čamurlija ukupne površine 80,38km2.

Pored napred navedenih karakteristika, ovo područje se izdvaja po naglašenoj šumovitosti, bogatstvu flore i faune, kulturno-istorijskih spomenika od najstarijih epoha do danas, i očuvanost životne sredine.

Na širem području Prostornog plana postoje višeznačni potencijali za razvoj, tako da planiranje izgradnje produktovoda predstavlja samo jedan od značajnih potencijala u mreži infrastrukturnih sistema u pogledu obezbeđivanja energetskih potreba više regiona.

II. OBAVEZE, USLOVI I SMERNICE IZ PROSTORNOG PLANA REPUBLIKE SRBIJE I DRUGIH RAZVOJNIH DOKUMENATA

Prostorni plan predstavlja prvi dokument koji planski tretira celokupan sistem produktovoda kroz Republiku Srbiju. Međutim, za delove područja Prostornog plana postoje usvojeni brojni planski dokumenti, koji predstavljaju planski osnov i predviđaju izgradnju sistema produktovoda, kako u postojećim koridorima infrastrukture, tako i u građevinskim područjima Novog Sada, Beograda, Niša i dr., kao što su: Prostorni plan Republike Srbije; Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75, deonica Beograd-Niš; Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75 Subotica-Beograd (Batajnica) Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-80, deonica Niš-granica Bugarske; Prostorni plan područja posebne namene Specijalnog rezervata prirode „Stari Begej-Carska Bara”; Regionalni prostorni plan administrativnog područja grada Beograda; Prostorni plan grada Novog Sada; Prostorni plan grada Niša; i dr. Tim planovima je definisano da je moguće izgraditi produktovod za transport derivata nafte.

Tehnička dokumentacija za sistem produktovoda je izrađena i verifikovana na nivou Generalnog projekta sa Prethodnom studijom opravdanosti.

Cevovodni sistem u Republici Srbiji zastupljen je (tek) od 1980. godine i to samo u sferi sirove nafte. Republika Srbija je jedna od retkih zemalja u kojoj se za transport naftnih derivata (produkata) ne koriste „ produktovodi”, što je termin prihvaćen iz zapadne prakse za cevovode kojima se istovremeno, sukcesivno, dakle jedan za drugim, transportuje više proizvoda. Prednost ovog vida transporta derivata su: visok stepen ekonomičnosti, efikasnosti, pouzdanosti, zaštite životne sredine, kao i potpuno i savremeno upravljanje materijalnim tokovima naftnih proizvoda na tržištu. Trenutno u Republici Srbiji preovlađuje drumski transport derivata cisternama što ozbiljno opterećuje i ugrožava bezbednost saobraćaja i oštećuje putnu infrastrukturu. Sve ovo ukazuje da postoji nužna potreba za uvođenjem i razvojem novih savremenih transportnih sistema za promet naftnih derivata.

Produktovodi su cevovodi kojima se transportuje više (ne mora biti samo naftnih) produkata istovremeno u svim količinama i kombinacijama. Proizvodi koji treba da se transportuju ubacuju se u cevovod, na jednom ili više mesta jedan za drugim, a po obavljenom transportu, prihvataju se na jednom ili više prijemnih mesta po unapred i precizno određenoj proceduri. Produktovodi povezuju različite vrste objekata, rafinerije sa distributivnim centrima, različite vrste terminala, potrošačkih centara, itd.

Produktovodi mogu raditi na dva osnovna principa: na bazi šarži (svaka šarža tretira se kao nedeljiva i nezamenljiva celina i ono što je primljeno u tački A mora se neizmenjeno predati u tački B) i na zamenljivoj – mešljivoj bazi (količine iste osnovne specifikacije imaju isti tretman i mogu se neograničeno zamenjivati). Ovaj drugi način je mnogo elastičniji. Cevovodi uglavnom, osim retkih izuzetaka transportuju samo u jednom smeru. Nadzemno i podzemno obeležavanje trase je od izuzetnog značaja jer je najveći broj oštećenja svih podzemnih cevovoda izazvan pokušajem kopanja, neznajući za njegovo postojanje. Pumpne stanice se postavljaju na osnovu fluidno-dinamičkih karakteristika produktovoda.

Otpremno – prijemni terminali su nadzemni objekti na trasi produktovoda, koji imaju sledeće najvažnije funkcije u sistemu: (a) prijem motornih goriva na lokaciju sa merenjem primljenih količina; (b) skladištenje motornih goriva u nadzemnim stojećim rezervoarima; (v) manipulacija gorivima u okviru terminala i praćenje i upravljanje svim uređajima i opremom na terminalu; (g) obezbeđenje sigurnosti rada terminala; i (d) otprema goriva uz prethodno merenje količina ka sledećem terminalu na trasi.

III. OCENA POSTOJEĆEG STANjA (POTENCIJALI I OGRANIČENjA, SWOT ANALIZA)

U Prostornom planu polazi se od pretpostavke da su potencijali, ograničenja, kao i problemi koji iz njih proizilaze u prostoru, u većoj meri definisani Programom za izradu Prostornog plana i tehničkom dokumentacijom – Generalnom projektu sistema produktovoda i Prethodnoj studiji opravdanosti. Planom se potencijali i ograničenja, kao i mogući problemi u prostoru klasifikuju na: (a) prirodna; (b) stvorena (naseljska i ostala stvorena); (v) legislativna (usled postojanja zaštićenih prirodnih i kulturnih dobra i uslova zaštite životne sredine na principima održivog razvoja).

Plansko područje u pogledu prirodnih potencijala i ograničenja može se oceniti kao povoljno za planiranje i izgradnju ovakvog sistema cevovodnog transporta. Za potrebe analize prirodnih potencijala i ograničenja sistem produktovoda može se uslovno podeliti na dve celine i niz pripadajućih podcelina.

Polazeći od Pančeva kao centralnog – „fokalnog”– čvorišta izdvajaju se dve makroceline – Severna – prema Novom Sadu i Somboru i Južna prema Smederevu, Jagodini i Nišu, kao i bočna grana prema Beogradu. Deonica Pančevo – Novi Sad po pitanju prirodnih potencijala i ograničenja je povoljna. Radi se već o izgrađenom koridoru naftovoda u ravničarskim predelima – poljoprivrednom zemljištu, na kome se nalaze izgrađeni objekti na severozapadu Pančeva, kao i objekti na prilazu Novom Sadu. Od prirodnih ograničenja, radi se o relativno ugroženom poplavnom području. U tom smislu, primenjuju se redovne i vanredne mere odbrane od poplava. Na deonici od Novog Sada do Sombora situacija je slična.

Na Južnom pravcu relativno ozbiljno ograničenje predstavlja prelazak preko reke Dunav, i to na dva mesta: prema Beogradu (kod Vinče) i kod Smedereva (Smederevska Ada). U samom Smederevu postoje ograničenja zbog izgrađenosti prostora i uklapanje koridora produktovoda u okviru industrijske zone (US Steel). Na deonici Smederevo – Jagodina, postoje prirodna ograničenja: (a) geotektonske prirode – zona povišene seizmičnosti u blizini Svilajnca, i (b) geomorfološke prirode kod naselja Bagrdan (tzv. Bagrdanski tesnac). Donicu Jagodina – Niš karakterišu geofizička i geomorfološka ograničenja – pojava lokalnih klizišta, kao i brdoviti teren južno od Paraćina (prevoj Mečka).

Legislativna ograničenja ogledaju se u tome da su različitim zakonima i propisima definisani uslovi za izgradnju cevovodnih sistema, tako da je neophodno ispuniti uslove za definisanje koridora/trase i zaštitnog pojasa (ukupne širine od 200m, obostrano mereno od osi cevi).

SWOT analizom akcenat je dat na analizi i oceni efekata ekonomskog kompleksa, kao najznačajnijih za procenu razvojnih efekata realizacijom ovog projekta, dok su problemi zaštite životne sredine i socijalnog razvoja kvalitativno ocenjeni.

Tabela SWOT analiza

PREDNOSTI SLABOSTI Ekonomski razvoj Optimalan tehno-ekonomski vek projektaOstvaruje se pozitivan rezultat u celom tehno-ekonomskom veku trajanja projekta.Projekat je likvidan u svim godinama poslovanja Optimalan period povraćaja investicionog ulaganja.Optimalan nivo procenjene diskontne stopePrihvatljiva društvena interna stopa rentabilnosti Smanjeni gubici u transportu derivata nafte.Ušteda u sopstvenoj potrošnji prilikom transporta konvencionalnim sredstvima transporta. Visoka vrednost procenjenih ukupnih investicionih ulaganja (173 miliona evra).Visok udeo fiksnih troškova u strukturi ukupnih troškova. Zaštita životne sredine Efikasnost/Ekonomičnost – mogućnostpreusmeravanja određenih sredstava u fondove za zaštitu životne sredineOlakšan putni saobraćaj – manja zagušenjaBezbednost i ekološka pouzdanost Smanjena emisija ugljovodoničnih isparenja kao posledica pretakanja/ istakanja i kao posledica incidenata tokom transporta motornih goriva konvencionalnim transportnim sredstvima.Smanjena emisija izduvnih gasova (koji stvaraju „efekat staklene bašte”) iz konvencionalnih transportnih sredstava.Manji broj saobraćajnih nesreća, manji broj poginulih i povređenih osoba, manja materijalna šteta.Manje ugrožavanje poljoprivredne proizvodnje i ekosistema usled smanjene emisije štetnih gasova.Smanjen nivo buke kao posledica manjeg broja konvencionalnih transportnih sredstava. Mogućnost pojave akcidenta (zagađenje zemljišta i vazduha u slučaju nekontrolisanog izlivanja i požara) ukoliko se ne primenjuju mere zaštite i mere pravilnog upravljanja sistemom. Zagađenje je lokalnog, privremenog karaktera. PREDNOSTI SLABOSTI Socijalni razvoj Savremeno upravljanje tokovima naftnih proizvoda – bezbedni transport i moderni sistemi nadzora.Smanjeni troškovi održavanja putne i druge infrastrukture – (trenutno 2/3 naftnih derivata trasnportuje se drumskim saobraćajem,1/4 rečnim, dok se manje od 1/10 transportuje železnicom)Konkurentnost prerađivača i prometnika – mogući efekti u formiranju maloprodajnih cenaBezbedno snabdevanje maloprodajnog tržišta– u terminalima u rezervoarima predviđene petnaestodnevne rezerve Usled velike isparljivosti derivata nafte, postoji mogućnost izbijanja požara što može ugroziti ljudske živote i izazvati materijalnu štetu. Potrebno je pridržavati se uputstava za rad. ŠANSE PRETNjE Ekonomski razvoj Efikasnost transporta, niži troškovi transporta i niža cena energije. Projekat je osetljiv na obim transporta i promenu cene transporta. Zaštita životne sredine Uvođenje savremenog transporta derivataViši stepen ekološke bezbednosti uz većuefikasnost i pouzdanost transporta sistemom produktovoda. Nemarno upravljanje sistemom – moguća lokalna zagađivanja zemljišta i vazduha.Sabotaže, diverzije, teroristički napadi na sistem – moguća zagađenja zemljišta, vazduha,podzemnih i površinskih voda – mogući negativni uticaji na zdravlje ljudi.Zloupotreba – pokušaji nelegalnog priključivanja na sistem Socijalni razvoj Povećanje zaposlenostiUvođenje savremenog načina upravljanja robnim tokovima, veća efikasnost transporta i niža cena energije.Šansa da se pored snabdevanja domaćeg tržišta,u perspektivi (kada se stvore uslovi), snabdevaju granična područja susednih zemalja.Druga faza je kasnije spajanje produktovoda sa produktovodima u okolnim tržištima što u uslovima opštih trendova koncentracijetržišta i integracionih procesa (energetskazajednica) izgleda sasvim realno. Nedostatak investicionog potencijala za realizaciju ovog projekta.Ekonomska i energetska krizaPovećanje cene naftnih derivataSlabija potrošnja i tražnja za naftnim derivatima zbog ekonomske krize

Izvori: Prethodna studija izvodljivosti Sistema produktovoda kroz Sribiju – EP-Industrija,2007.god.

Prema SWOT analizi sveukupan potencijal posmatranog područja, sa aspekta društveno-ekonomske opravdanosti realizacije projekta izgradnje sistema produktovoda u Republici Srbiji, pripada tzv. konkurentskom profilu. Konkurentskom profilu je svojstvena strategija povezivanja slabosti i šansi u pravcu identifikovanja, ublažavanja i eliminisanja slabosti kako bi se iskoristile potencijalne mogućnosti.

Sa ekološkog aspekta efekti realizacije ovog projekta su višestruki. Smanjuje se rizik od ekoloških akcidenata primenom savremene opreme za manipulaciju naftnim derivatima, smanjuje se i rizik od ekoloških akcidenata koji su svojstveni postojećim vidovima transporta (rečni, železnički i drumski) i smanjuje se rizik od zagađenja životne sredine.

Grafikon 1. Ekonomski model SWOT analize

[pic]

Sa čisto ekonomskog aspekta izgradnja sistema produktovoda doprineće smanjenju cena usluga transporta naftnih derivata, smanjenju troškova održavanja putne mreže i u manjoj meri će uticati na povećanje zaposlenosti, jer su predviđena savremena rešenja sa daljinskim upravljanjem i kontrolom koja zahtevaju relativno mali broj stručnjaka. Efikasnost realizacije projekta koji se ne može okarakterisati kao zadovoljavajuće profitabilan, je maksimalno u funkciji podrške države koja treba da obezbedi odgovarajuće regulatorne preduslove i najkvalitetnije izvore finansiranja (bespovratna sredstva, povoljne dugoročne kredite, saulaganja budućih korisnika i slično).

II PRINCIPI, CILjEVI I KONCEPCIJA IZGRADNjE SISTEMA

I. VIZIJA I PRINCIPI IZGRADNjE SISTEMA

Vizija prostornog razvoja infrastrukturnog koridora sistema produktovoda je da sa aspekta ekonomske opravdanosti, ekološke pouzdanosti, socijalne prihvatljivosti u okviru najbolje dostupnih tehničko – tehnoloških mogućnosti, obezbedi efikasno, ekonomično, pouzdano, bezbedno funkcionisanje sistema i time omogući adekvatno snabdevanje domaćeg (i u perspektivi stranog) tržišta naftnim derivatima. Time se obezbeđuje konkurentnost snabdevača naftnim derivatima i podstiče efikasnije, ekonomičnije, bezbednije i kvalitetnije snabdevanje potrošača.

Vizija se dostiže u planskom horizontu primenom principa, realizacijom ciljeva, definisanjem realne koncepcije i racionalnih planskih rešenja, etapnih prioriteta za realizaciju sa razrađenim merama i instrumentima za sprovođenje i praćenja implemantacije, s time da se perspektivno širenje i razvoj sistema očekuje van planskog horizonta.

Prostornim planom stvaraju se planske pretpostavke za izgradnju i pribavljanja odgovarajućih dozvola za izgradnju sistema produktovoda. Izrada Prostornog plana zasniva se na principima prostornog razvoja, koji se mogu definisati na osnovu modifikovanih i prilagođenih vodećih principa održivog prostornog razvoja. Za korišćenje, uređenje i zaštitu sistema produktovoda važni su sledeći principi:

Pozicioniranja značaja uređenja, izgradnje i korišćenja sistema produktovoda u infrastrukturnom koridoru i jačanja njegove uloge:

definisanjem značaja sistema produktovoda u koridoru magistralne infrastrukture i shodno utvrđenom strateškom konceptu njegova afirmacija i uvećanje uticaja i značaja;

za jačanje veza i međusobnih uticaja kako na planskom području, tako i sa susednim i širim prostorima i intraregionalno povezivanje i umrežavanje (saobraćaj, infrastruktura, gradovi, zajednički projekti) sa susednim i širim okruženjem (u smislu regionalnog povezivanja koje bi imalo pozitivne implikacije po pitanju energetske stabilnosti i pouzdanosti);

otvaranje investicionih linija i ciklusa za koje se očekuje finansijska asistencija i realizacija, a na osnovu stvaranja uslova energetske pouzdanosti i povoljnog okruženja za investiranje;

Uvećanja teritorijalne kohezije uticajnog područja koridora u smislu multiplikatorskih pozitivnih efekata na uticajno područje koridora na osnovu pouzdanog snabdevanja konzumnog područja naftnim derivatima;

Jačanja teritorijalnog kapitala na regionalnom nivou celina, odnosno svega onog čime objektivno i subjektivno raspolaže područje infrastrukturnog koridora, a što se na određeni način koristi i doprinosi njenom razvoju, pre svega kao pozitivni efekti razvoja i koncentracije novih aktivnosti u koridoru infrastrukture na osnovu novih energetskih potencijala;

Jačanja konkurentnosti regiona u cilju podizanja ukupne ekonomske moći, energetske pouzdanosti i efekata na teritorijalnu koheziju. Uloga postojećih gradova (regionalnih centara), shvaćenih u kontekstu generatora razvoja na koridoru je u ovom procesu dominantna imajući u vidu njihovu pokretačku ulogu.

Ovi principi posmatrani sa stanovišta prostora/teritorije/infrastrukturnog koridora, Prostornim planom se optimiziraju i definišu kroz planska načela, kriterijume i pojedinačna rešenja za efikasnije i održivo korišćenje prostora, pre svega sa stanovišta prostornog razvoja infrastrukturnog koridora.

II. OPŠTI I POSEBNI CILjEVI

Za potrebe Prostornog plana definišu se osnovni ciljevi dugoročnog razvoja, korišćenja i uređenja planskog područja:

obezbeđivanje uslova za ekološki održivi društveno-ekonomski razvoj šireg područja koridora, kroz racionalno korišćenje zemljišta, energije, voda i drugih resursa uz sprovođenje mera zaštite životne sredine;

valorizacija uticaja koridora na životnu sredinu i na pojedine delatnosti i strukture u zoni koridora uz integralno rešavanje potencijalnih ekoloških konflikata između postojećeg koridora autoputa, drugih saobraćajnica, kao i ostalih izgrađenih infrastrukturnih sistema i pratećih objekata;

definisanje mera za zaštitu i unapređenje životne sredine kroz ekološki održivo planiranje novih sadržaja, posebno za sprečavanje ili smanjivanje negativnih uticaja tokom izgradnje i eksploatacije planiranih sistema (zagađivanje voda, zemljišta, vazduha, negativni uticaji buke, prikupljanja i odlaganja otpadnih materija i zaštite od udesa.

Osnovni ciljevi se operacionalizuju posebnim ciljevima i zadacima.

Posebni ciljevi su:

obezbeđenje prostornih uslova za izgradnju i infrastrukturno opremanje lokacija za sistem produktovoda (cevovodi i terminali), njegovo pouzdano i nesmetano funkcionisanje sistema u sklopu magistralnih infrastrukturnih sistema u koridoru;

utvrđivanje optimalnog razmeštaja aktivnosti i fizičkih struktura sistema produktovoda sa aspekta uticaja na stanovništvo u uticajnom području Prostornog plana, uz uvažavanje ekonomskih, tehničko-tehnoloških, ekoloških, socijalnih i prostorno-funkcionalnih kriterijuma;

obezbeđenje uslova za bolje funkcionisanje postojećih proizvodnih pogona, naselja i magistralnih saobraćajnih objekata koji se nalaze u infrastrukturnom koridoru i uticajnom području, obezbeđivanjem energetske stabilnosti i efikasnog sistema snabdevanja.

Osnovni zadatak Prostornog plana je da se izgradnjom sistema produktovoda obezbedi stabilno snabdevanje potrošača naftnim derivatima, kao i da Prostorni plan bude okvir za izradu novih i reviziju postojećih prostornih i urbanističkih planova na planskom, kao i za izradu i donošenje drugih planova, programa i tehničke dokumentacije.

III. KONCEPCIJA PROSTORNOG RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE I REGIONALNI ZNAČAJ (TRASE, TERMINALI, ODNOS SA DRUGIM INFRASTRUKTURNIM SISTEMIMA)

1. Opšti podaci o produktovodu i postrojenjima

Osnovna razlika između naftovoda i produktovoda je u tome što se naftovodom obavlja cevovodni transport sirove nafte, dok se produktovodom obavlja cevovodni transport naftnih derivata. Naftovod je čelični cevovod kojim se na određenu razdaljinu transportuje sirova nafta. Prečnik cevi, pritisak u cevi i shodno tome, brzina transporta, u funkciji su količine nafte koju je potrebno transportovati. Debljina cevi je u funkciji potrebnog pritiska. Prosečna brzina kretanja nafte u naftovodu je oko 1 – 1,5 m/s (3,6 – 5,4 km/h). Produktovod je cevovod (najčešće čelični) kojim se transportuju derivati (produkti) sirove nafte. Najčešće su to motorna goriva – više vrsta benzina i dizela.

Cevovodni transport naftnih derivata u Republici Srbiji predstavlja novinu, iako je u zemljama u okruženju prisutan još iz perioda “blokovske podele“. U Rumuniji sistem cevovodnog transporta naftnih derivata je ukupno dugačak 1.429 km, Mađarskoj 1.200 km, a u Bugarskoj 525 km.

Cevovodni transport naftnih derivata ima niz prednosti u odnosu na konvencionalni način transporta kamionskim transportom u cisternama ili železničkim – vagonima cisternama. Prednost cevovodnog sistema transporta se pre svega ogleda u: (a) efikasnijem i ekonomičnijem načinu transporta; (b) bezbednijem i ekološki prihvatljivijem načinu transporta; (v) smanjenju troškova za gorivo i održavanje putne i železničke infrastrukture; (g) smanjenje saobraćajnih opterećenja; (d) podsticanju konkurentnosti proizvođača i snabdevača; kao i (đ) uvođenju savremenih tehnologija u upravljanju tokovima naftnih derivata.

Cevovodnim transportom naftnih derivata omogućiće se: (a) uvođenje savremenog transporta derivata, (b) smanjenje transportnih tarifa u odnosu na druge vidove transporta, povećanje zaposlenosti (u toku izgradnje i u toku eksploatacije), (v) stvaranja nove društvene vrednosti i efikasnosti povećanjem društvene neto sadašnje vrednosti i društvene interne stope rentabilnosti, (g) viši stepen ekološke bezbednosti uz veću efikasnost i pouzdanost transporta.

Produktovod predstavlja sistem cevovoda za transport tečnih derivata nafte – motornih goriva (motornih benzina i dizela). Izgradnja produktovoda kroz Republiku Srbiju koncipira se kao jednocevni i dvocevni sistem za transport motornih goriva kojim bi bilo povezano sedam planiranih pripadajućih terminala sa upravljačko-distributivnim centrima. Terminali predstavljaju čvorna mesta na kojima se vrši merna regulacija, skladištenje, distribucija i dr.funkcije neophodne za nesmetan ,pouzdan i bezbedan transport naftnih derivata.

Sistem produktovoda kroz Republiku Srbiju imao bi sedam terminala na sledećim lokacijama:

Terminal Pančevo neposredno uz Rafineriju nafte u Pančevu (pored svoje funkcije u dvosmernom prometu motornih goriva predviđen je i za razmenu rafinerijskih poluproizvoda);

Terminal Smederevo uz skladište NIS-Jugopetrola;

Terminal Jagodina u zoni Auto-puta E-75: Beograd – Niš i Nove industrijske zone „Jagodina”;

Terminal Niš uz postojeće skladište NIS – Jugopetrola;

Terminal Novi Sad uz Rafineriju nafte u Novom Sadu (pored svoje funkcije u dvosmernom prometu motornih goriva predviđen je i za razmenu rafinerijskih poluproizvoda);

Terminal Sombor na lokaciji skladišta NIS-Petrol (predviđen je za distribuciju derivata auto cisternama);

Terminal Beograd.

Izgradnjom i radom sistema produktovoda, planira se da se pre svega opskrbi domaće tržište naftnih derivata, a u perspektivi i inostrana tržišta. U Tabeli 2., daje se pregled gravitirajućih područja terminala.

Tabela Gravitirajuća područja terminala

Okrug Terminal 1 Grad Beograd Beograd 2 Severno-bački okrug Sombor 3 Srednje-banatski okrug Pančevo 4 Severno-banatski okrug Sombor 5 Južno-banatski okrug Pančevo 6 Zapadno-bački okrug Sombor 7 Južno – bački okrug Novi Sad 8 Sremski okrug Novi Sad 9 Mačvanski okrug Novi Sad 10 Kolubarski okrug Novi Sad 11 Podunavski okrug Smederevo 12 Braničevski okrug Smederevo 13 Šumadijski okrug Jagodina 14 Pomoravski okrug Jagodina 15 Borski okrug Jagodina 16 Zaječarski okrug Jagodina 17 Zlatiborski okrug Jagodina 18 Moravički okrug Jagodina 19 Raški okrug Jagodina 20 Rasinski okrug Niš 21 Nišavski okrug Niš 22 Toplički okrug Niš 23 Pirotski okrug Niš 24 Jablanički okrug Niš 25 Pčinjski okrug Niš

[pic]

Vizija je da se pored snabdevanja domaćeg tržišta, kada se stvore uslovi, preuzme i snabdevanje pograničnih područja susednih zemalja, a u perspektivi da se razmotri mogućnost povezivanja sa sistemima produktovoda u Mađarskoj, Rumuniji, Bugarskoj i drugim zemljama. U tom smislu terminal u Somboru bi bio orijentisan na snabdevanje tržišta u Hrvatskoj i Mađarskoj, terminal u Jagodini za tržište u Republici Srpskoj (BiH), dok bi terminal i Nišu bio usmeren ka tržištima u Bugarskoj i Makedoniji. Do izgradnje terminala u Prištini, u gravitaciji terminala u Nišu je područje AP Kosovo i Metohija.

Sastavne delove produktovoda predstavljaju i pumpne stanice, blok stanice, razvodni kolektori, merno-regulaciona oprema, sistemi katodne zaštite, telekomunikaciona mreža za potrebe sistema daljinskog nadzora i druga odgovarajuća postrojenja i uređaji. Cevovodi produktovoda uglavnom transportuju tečne naftne derivate u jednom smeru, 333 dana u godini.

Ukupni kapacitet produktovoda kroz Republiku Srbiju planiran je na nivou od cca 4,3 miliona tona motornih goriva godišnje (1,6 mil.tona za motorni benzin i 2,7 mil.tona za dizel gorivo), od čega je oko 3,37 mil.tona namenjeno za plasman na domaće tržište (1,12 mil.tona benzina i 2,25 mil.tona dizel gorivo) a 0.96 mil.tona (po 0,48 mil.tona benzina i dizel goriva) za plasman zemljama u okruženju.

Realizacija produktovoda predviđena je u tri faze:

I faza – deonice Pančevo – Novi Sad i Pančevo – Smederevo;

II faza – deonice Smederevo – Jagodina i Jagodina – Niš;

III faza – deonice Novi Sad – Sombor i Pančevo – Beograd.

Glavni dispečarski centar je Pančevo i on je ujedno i glavni komunikacioni čvor za kompletan produktovod. Na njemu je predviđena glavna komandna soba sa nadzorom na funkcionisanje celog produktovoda. Sve ostale tačke na produktovodu biće identične po sadržaju i prioritetu upravljanja.

Generalna napomena za navedene rezervoarske kapacitete terminala je da su oni dimenzionisani prema petnaestodnevnoj potrošnji okruga koji gravitiraju predmetnom terminalu za 2026. godinu. Izuzetak je početni terminal u Pančevu, čiji je rezervoarski prostor dimenzionisan za potrebe „dinamičkog upravljanja sistemom”. Sistem produktovoda će se povezati na postojeće skladišne instalacije (postojeće rezervoare ili novoizgrađene rezervoare na mestima rezervoara srušenih u NATO bombardovanju) na svim lokacijama terminala gde se u fazi projektovanja to pokaže kao optimalno rešenje.

2. Opis trasa i terminala i odnos prema drugim infrastrukturnim sistemima i upotreba zemljišta

2.1. Opis terminala

U svim terminalima će se vršiti sledeće funkcije:

prijem motornih goriva na lokaciju terminala sa merenjem primljenih količina;

skladištenje motornih goriva u nadzemnim stojećim rezervoarima;

manipulacija gorivima u okviru terminala, praćenje i upravljanje svim uređajima i opremom na terminalu;

obezbeđenje sigurnosti rada terminala;

otprema goriva uz prethodno merenje količina ka sledećem terminalu.

Na prostoru terminala planiraju se kao obavezni sadržaji sledeći objekti , postrojenja i uređaji neophodni za obavljanje gore navedenih funkcija terminala: rezervoari za skladištenje motornih goriva sa tankvanama, pumpna stanica za produktovode, merna stanica za benzine, dizele i produktovode, upravna zgrada, tehničko-servisni objekat (radionica,vatrogasnica i dr.), trafostanica, postrojenje za tretman zauljenih otpadnih voda, čistačko mesto, filteri, redukciona stanica, sistem za prikupljanje benzinskih para, portirnica, interne saobraćajnice i platoi.

Konačna granica lokacije, organizacija, sadržaj i kapaciteti objekata terminala definisaće se izradom urbanističkog projekta. Kapaciteti i sadržaji terminala će u trenutku izdavanja lokacijske dozvole zavisiti od primenjene tehnologije razrađene kroz urbanistički projekat, odnosno idejni projekat sa studijom opravdanosti.

Glavni terminal „Pančevo”: Kao polazni terminal sa glavnim upravljačko-dispečerskim centrom kompletnog sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju predviđa se terminal „Pančevo”.

Glavni terminal „Pančevo” je lociran u neposrednoj blizini postojeće Rafinerije „Pančevo” tj. uz sam kompleks rafinerije. Potrebna površina za izgradnju objekata, uređaja i opreme terminala „Pančevo” je cca R = 12,03 ha.

Terminal „Pančevo” – KO Pančevo – Cele kat.parcele br.: 2994; 2993; 2992; 2991; 2990/1; 2990/2; 2989/1; 2989/2; 2988/1; 2988/2; 2987/1; 2987/2; 2986/1; 2986/2; 2985/1; 2985/2; 2984; 2983; 2982; 2981; 2980; 2979; 2978; 2977; 2976; 2975; 2974; 2973; 2972; 2971; 2970; 2969; 2968; 2966; 2965; 2961; 2955; 2954; 2951; 2950; 2949; 2946; 2945; 2944 i 3577.

U okviru obuhvata Plana detaljne regulacije terminala sistema produktovoda u Pančevu (površine 11,8 ha) obuhvaćena je funkcionalna mikrolokacija površine od 5,4 ha na parcelama: 2944, 2945, 2946, 2949, 2950, 2951, 2954, 2955, 2961, 2965, 2966, 2968, 2969, 2970, 2971, 2972, 2973, 2974, 2975. Ovim planom detaljne regulacije obuhvaćen je pristupni put kao i njegov priključak na mrežu regionalnih puteva uključujući i povezivanje sa mernom stanicom JP Transnafta koja se nalazi u neposrednoj blizini.

Procenjuje se da bi za planirani terminal PEOP-a na istoj lokaciji trebalo približno 7ha što sa navedenom funkcionalnom mikrolokacijom aproksimativno iznosi oko 12ha površine zemljišta, tako da se može oceniti da ova lokacija zadovoljava potrebe rada i održavanja terminala oba transportna sistema.

Izgradnja rezervoara na terminalu Pančevo planira se u toku druge faze izgradnje sistema produktovoda kroz Republiku Srbiju.

Terminal „Novi Sad”: Prijemni terminal u Novom Sadu nalazi se u okviru postojećeg kompleksa terminala „Transnafta” uz rafineriju nafte u Novom Sadu i koristiće se postojećim infrastrukturnim objektima.

Potrebna površina za izgradnju objekata, uređaja i opreme terminala Novi Sad unutar postojećeg kompleksa „Transnafta” uz rafineriju nafte u Novom Sadu je cca 3,35 ha.

Terminal „Novi Sad” – KO Novi Sad 4 – Cele kat.parcele br.: 2555/6; 2009/1;

Terminal „Smederevo”: Potrebna površina za izgradnju objekata, uređaja i opreme terminala Smederevo je 7,95 ha. Mikrolokacija terminala „Smederevo” je uz skladište NIS „Jugopetrola”.

Terminal „Smederevo” – KO Smederevo – Cele kat.parcele br. : 230/2; 230/3;

Terminal „Jagodina”: Nalaziće se u zoni Auto-puta E-75: Beograd – Niš u okviru Nove industrijaske zone „Jagodina”. Potrebna površina terminala Jagodina je 18,35 ha.

Terminal „Jagodina” ima ulogu i distributivnog centra regiona koji mu gravitiraju, pa se planira da ima auto i vagon punilište za otpremu derivata.

Terminal „Jagodina” – KO Kočino Selo – Cele kat.parcele : 2090; 2088; 2087; 2086; 2085; 2083; 2081/10; 2081/9; 2081/8; 2081/2; 2081/5; 2081/3; 2081/6; 2081/7; 2081/14: 2081/15; 2081/16; 2081/17; 2081/4; 2081/13; 2081/20; 2081/21; 2081/22; 2081/23; 2016; 2017; 2015; 2014; 2013; 2012 i 2011;

Terminal „Niš”: Nalazi se u okviru kompleksa postojećeg skladišta NIS „Petrola” sa aneksom neposredno uz kompleks čija je ukupna površina sa aneksom cca 5,03 ha.

Na prostoru kompleksa terminala planiraju se kao obavezni sadržaji sledeći objekti , postrojenja i uređaji neophodni za obavljanje gore navedenih funkcija terminala: rezervoari za skladištenje motornih goriva sa tankvanama, upravna zgrada, tehničko-servisni objekat (radionica,vatrogasnica i dr.), trafostanica, portirnica, interne saobraćajnice i platoi.

U okviru aneksa neposredno uz kompleks terminala potrebno je izgraditi : čistačko mesto, filtere, redukcionu stanicu, sistem za prikupljanje benzinskih para, pumpnu stanicu za produktovode, merna stanica za benzine, dizele i produktovode, i postrojenje za tretman zauljenih otpadnih voda.

Aneks van kompleksa terminala „Niš” se nalazi na KO Gornja Toponica.

Terminal „Niš” – KO Gornja Toponica – Cela kat.parcela br.: 8724; – Delovi kat.parcela br.: 8785/1; – Aneks terminala „Niš”: KO Gornja Toponica – Delovi kat.parcela br.: 8779; 8778; 8777; 8776/3 i 8775/8;

Terminal „Sombor”: Na delu postojećeg kompleksa skladišta NIS „Petrol” planira se za izgradnja terminala „Sombor”. Potrebna površina za izgradnju objekata, uređaja i opreme terminala Sombor u okviru postojećeg kompleksa terminala NIS”Petrol”-a je 3,02 ha.

Terminal „Sombor” je predviđen i za distribuciju derivata auto-cisternama. S obzirom da se planira izgradnja u okviru postojećeg skladišta NIS „Petrol” čiji su skladišni kapaciteti uništeni u NATO bombardovanju, potrebna je odgovarajuća nova instalacija za autopunilište.

Terminal „Sombor” – KO Sombor 1 – Cele kat.parcele br.: 7926/1; 7926/2; 7926/3; 7929/1; 7927/5; 7928/1; 7925/4; 7925/2; 7930/5; 7930/3; 7930/2; 7929/2; 7927/7; 7927/2; 7928/1; 7927/4 i 7927/1; i Delovi kat.parcele br.: 10124/2.

Terminal „Beograd”: Prva moguća lokacija terminala je u Velikom Selu.

Druga moguća lokacija terminala „Beograd” je u južnom delu Beograda na potezu buduće beogradske obilaznice na deonici Bubanj Potok – Vinča u industrijskoj zoni Leštane.

Treća varijanta koja se razmatra je lokacija terminala „Beograd” u Gornjem Zemunu prema važećem „DUP-u kompleksa uskladištenja i distributivnog sistema naftnih derivata na području Gornjeg Zemuna („Službeni list grada Beograda”, broj 20/81).

2.2. Opis trasa produktovoda

2.2.1. I faza – deonice produktovoda Pančevo-Novi Sad i Pančevo-Smederevo

Deonica produktovoda: Pančevo – Novi Sad – Izgradnja deonice produktovoda Pančevo – Novi Sad koncipira se kao dvocevni sistem transport motornih goriva. Trasa produktovoda deonice Pančevo-Novi Sad polazi od glavnog terminala „Pančevo” i vodi se do terminala „Novi Sad” u dužini od cca 91,4 km.

Ista je prečnika obe cevi 10” (DN250 mm) i prati trasu postojećeg naftovoda Omišalj – Pančevo (bivši jugoslovenski naftovod – JUNA). Produktovod se na pojedinim mestima udaljava od postojećeg naftovoda zbog izgrađenih objekata u zaštitnoj zoni naftovoda i poštovanja minimalnog udaljenja produktovoda od objekata koja iznosi 30m sa obe strane cevi.

Trasa produktovoda se na ovoj deonici ukršta sa:

vodotocima (Mali Nadel, Nadel, V.Slatina, reka Tamiš, kanal Karaš, Veliki kanal Dunav-Tisa-Dunav, reka Tisa, Dunavac i dr.manjim vodotocima);

putevima (državni put I reda br.24: deonica Pančevo – Kovin, državni put I reda br.1.9 : deonica Beograd – Vršac (E-70), državni put I reda br.24: deonica Beograd – Zrenjanin, državni put II reda br.124: deonica Čenta – Opovo, državni put I reda br.24.1: deonica Čenta – Padinska skela, državni put II reda br.122: deonica Šajkaš – Kovilj i dr. opštinskim putevima );

železničkim prugama (magistralna jednokolosečna elektrificirana pruga Beograd Centar – Pančevo Varoš – Vršac – granica Rumunije i jednokolosečna elektrificirana pruga Pančevo Varoš – Pančevo Vojilovica, jednokolosečna neelektrificirana pruga Pančevo Varoš – Rasputnica – Jabuka);

naftovodom Novi Sad – Pančevo deonica DN – 2 , s čijim planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u planiranom energetskom koridoru oko Novog Sada;

gasovodima:

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (323,9 mm, deonica: RG01-10-Pančevo-Smederevo;

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar GRČ „Pančevo” – GMRS „Plinara”;

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar GRČ „Pančevo” – GRČ „HIP Pančevo”;

gradskim gasovodima pritiska r=6÷12 bar MRS „Glogonj” – GMRS „Flot”, MRS „Jabuka” – GMRS „Flot”;

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (508 mm, deonica: RG04-07 GRČ „Batajnica”- Pančevo;

magistralnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (762 mm, deonica : MG04 Gospođinci – Novi Sad – GRČ „Batajnica”.

Oko 900 m južno od raskrsnice Auto-puta E75: deonica Beograd – Novi Sad sa državnim putem II reda br.122: deonica Šajkaš – Kovilj, produktovod se vodi paralelno od pomenutog putnog ukrštanja sa Auto-putem Beograd-Novi Sad.

Završetak ove deonice je posle skretanja i prelaska produktovoda Auto-puta Beograd – Novi Sad u visini raskrsnice sa opštinskim putem Kać – industrijska zona Novi Sad i dolaska do terminala „Novi Sad”.

Produktovod se uglavnom vodi ispod poljoprivrednog zemljišta na propisanom rastojanju od objekata, vodotoka, puteva, gasovoda, naftovoda i žel.koloseka.

Deonica produktovoda: Pančevo – Smederevo – Izgradnja deonice produktovoda Pančevo – Smederevo koncipira se kao jednocevni sistem za transport motornih goriva. Trasa produktovoda deonice Pančevo-Smederevo polazi od terminala „Pančevo” i vodi se do terminala „Smederevo” u dužini od cca 26,9 km. Ista je prečnika 12” (DN350 mm) i prati posle izlaska sa terminala „Pančevo” najvećim delom trasu postojećeg razvodnog gasovoda RG01-10: deonice Pančevo-Smederevo. Odstupanje u odnosu na postojeću trasu gasovoda je prilikom prelaska reke Dunav gde se produktovod vodi podzemno ispod korita reke i Smederevske Ade da bi najkraćim putem bio doveden do terminala „Smederevo”.

Produktovod se na pojedinim mestima udaljava od postojećeg gasovoda zbog izgrađenih objekata u zaštitnoj zoni gasovoda i poštovanja minimalnog udaljenja produktovoda od objekata koja iznosi 30m sa obe strane cevi.

Trasa produktovoda se na ovoj deonici ukršta sa:

vodotocima (Nadel, Slatina, Veliki kanal Sr.Begej, reka Dunav i dr.manjim vodotocima);

putevima (opštinskim putevima: deonice Kovin – Banatski Brestovac i Kovin – Pločica);

planiranim koridorom autoputa E-70 od Bubanj Potoka do Pančeva i planiranom teretnom obilaznom prugom Beli Potok – Vinča – Pančevo (čije su trase potvrđene Generalnim projektom autoputa i teretne obilazne pruge sa drumsko-železničkim mostom na Dunavu kod Vinče usvojenim na Revizionoj komisiji 2007.god.)

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (323,9 mm: deonica RG01-10 Pančevo-Smederevo.

Završetak ove deonice je posle prelaska reke Dunav na lokaciji planiranog terminala „Smederevo” do kompleksa NIS „Jugopetrola”.

Produktovod se uglavnom vodi ispod poljoprivrednog zemljišta na propisanom rastojanju od objekata, vodotoka, puteva, gasovoda.

2.2.2. II faza – deonice produktovoda Smederevo – Jagodina i Jagodina – Niš

Deonica produktovoda: Smederevo – Jagodina – Izgradnja deonice produktovoda Smederevo – Jagodina koncipira se kao jednocevni sistem za transport motornih goriva. Trasa produktovoda deonice Smederevo-Jagodina polazi od terminala „Smederevo” i vodi se do terminala „Jagodina” u dužini od cca 92,3 km. Ista je prečnika 12” (DN350 mm) i posle izlaska sa terminala „Smederevo” prati državni put I reda br.24: deonica Kovin – Auto-put Beograd – Niš .

Zatim se produktovod vodi najvećim delom uz trase postojećeg razvodnog gasovoda RG08-01: deonica Smederevo-V.Orašje i magistralnog gasovoda MG08: deonica V.Orašje-Jagodina, a sve u koridoru Auto-puta E75: Beograd-Niš.

Produktovod se na pojedinim mestima udaljava od postojećih gasovoda zbog izgrađenih objekata u zaštitnoj zoni gasovoda i poštovanja minimalnog udaljenja produktovoda od objekata koja iznosi 30m sa obe strane cevi.

Trasa produktovoda se na ovoj deonici ukršta sa:

vodotocima (Bodrika, Jezava, Balava bara, Jezavski kanal, Vinačka bara reka Jasenica, Plavkovo blato, Docan, St.Rača, Gibavica, Rača, St.Lepenica, reka Lepenica, Kijevski potok, reka Velika Morava, St.Belica, Nova bara i dr.manjim vodotocima);

putevima (Auto-put E75: Beograd – Niš, državni put I reda br.24: deonica Kovin – Auto-put Beograd – Niš i deonica Auto-put – Požarevac, državni put I reda put br.4: deonica Markovac – Svilajnac, državni putevi II reda: Auto-put – Osipaonica (br.214a), Krnjevo – Smederevska Palanka – Trnovče (br.109a), Krnjevo – Velika Plana (br.214), Velika Plana – Žabari (br.107), Jagodina – Glogovac (br.110), opštinski putevi: Lozovik – Golobok, Smed. Palanka – Veliko Orašje, Lapovo – Markovac – Svilajnac, Bagrdan – Vojska, St.Lanište – Kočino selo, Jagodina – Ribare, Jagodina – Rakitovo i dr. opštinskim putevima);

železničkim prugama: jednokolosečna pruga Smederevo – V.Plana, jednokolosečna pruga Smederevo – Mala Krsna i jednokolosečna pruga Markovac – Svilajnac – Resavica;

gasovodima:

Razvodni gasovod RG08-01: deonica Smederevo – V.Orašje, pritiska r=50 bar i prečnika (323,9 mm;

Magistralni gasovod MG07-01: deonica B.Potok – V.Orašje , pritiska r=50 bar i prečnika (457,2mm;

Magistralni gasovod MG08: deonica V.Orašje – Jagodina, pritiska r=50 bar i prečnika (457,2mm;

Priključnim gasovodom od MG08 do GMRS „Lapovo”, pritiska r=50 bar i prečnika (114,3 mm;

Razvodni gasovod RG08-02 od MG08 do GMRS „Kragujevac”, pritiska r=50 bar i prečnika (273 mm.

Završetak ove deonice je posle prelaska Auto-puta E-75: Beograd – Niš na lokaciji planiranog terminala „Jagodina” u okviru Nove industrijske zone „Jagodina”.

Produktovod se uglavnom vodi ispod poljoprivrednog zemljišta na propisanom rastojanju od objekata, vodotoka, puteva, gasovoda i železničkih pruga.

Deonica produktovoda: Jagodina – Niš – Izgradnja deonice produktovoda Jagodina – Niš koncipira se kao jednocevni sistem za transport motornih goriva. Trasa produktovoda deonice Jagodina-Niš polazi od terminala „Jagodina” i vodi se do terminala „Niš” u dužini od cca 102,1 km. Ista je prečnika 10” (DN250 mm) i posle izlaska sa terminala „Jagodina” polaže se u koridoru Auto-puta E75:deonica Beograd-Niš.

Produktovod se i ovde vodi najvećim delom uz energetski koridor tj. trase postojećeg magistralnog gasovoda MG08: deonica V.Orašje – Jagodina, razvodnog gasovoda RG09-01: deonica Jagodina – Paraćin, i magistralnog gasovoda MG09: deonica Paraćin – Pojate.

Produktovod se na pojedinim mestima udaljava od postojećih gasovoda zbog izgrađenih objekata u zaštitnoj zoni gasovoda i poštovanja minimalnog udaljenja produktovoda od objekata koja iznosi 30m sa obe strane cevi.

Trasa produktovoda se na ovoj deonici ukršta sa:

vodotocima (Lugomir, reka Velika Morava, Ravanica, Ćuprijski potok, Kneselački potok, Crnica, Lozički potok, Bačijski potok, Burdeljski potok, Slatinski potok, Suvajski potok, Planski potok, Drenovački potok, Jovanovačka reka, Senjski potok, Rujiška reka, Beli potok, Suvi potok, Moravica, reka Južna Morava, Rajkov potok, Toponička reka i dr.manjim vodotocima);

putevima (Auto-put E75: Beograd – Niš, državni put I reda br.5: deonica Paraćin – Zaječar, državni put I reda br.1-12: deonica Niš – Pirot, državni putevi II reda: Ćuprija – Supska (br.108), Ćuprija – Despotovac (br.216), Ćuprija – Senje (br.103), Pojate – Bračin (br.214), Ražanj – Deligrad (br.214), Deligrad – Aleksinački rudnici (br.214), Aleksinac – Žitkovac (br.121), opštinski putevi: Ćuprija – Batinac,Ćuprija – Bošnjane, Paraćin – Popovac, Striža – Lebina, Sikirica – Krežbinac, Novi Bračin – Šetka, Pločnik – Novi Bračin, Ražanj – Varoš, Ražanj – Lipovac, Rutevac – Mozgovo, Aleksinački rudnik – Bobovište, Lužane – Moravski bujmir, Draževac – Beli breg, Donja Trnava – Gornja Trnava, Donja Toponica – Gornja Toponica, Trupale – Gornja Toponica i dr. opštinskim putevima);

lokalnom železničkom prugom : Paraćin – Stari Popovac;

gasovodima:

Magistralni gasovod MG08: deonica V.Orašje – Jagodina, pritiska r=50 bar i prečnika (457,2mm;

Razvodni gasovod RG09-01: deonica Jagodina – Paraćin, pritiska r=50 bar i prečnika (457,2mm;

Magistralni gasovod MG09: deonica Paraćin – Pojate, pritiska r=50 bar i prečnika (355,6mm;

Razvodnim gasovodom za GMRS „Jagodina”, pritiska r=50 bar i prečnika (168,3m;

Gradski gasovod od GMRS „Ćuprija” prema potrošačima grada Ćuprije, pritiska r=6÷12 bar i prečnika (273mm;

Razvodni gasovod Paraćin – Bošnjane – Popovac, pritiska r=50 bar i prečnika (273 mm;

Magistralni gasovod Pojate-Niš, pritiska r=50 bar i prečnika (355,6 mm.

Ova deonica se posle prelaska državnog puta I reda br.1-12 (E-80): deonica Niš – Pirot trasira do lokacije terminala „Niš” koje je ustvari postojeće skladište NIS „Petrola” u Nišu.

Produktovod se uglavnom vodi ispod poljoprivrednog zemljišta na propisanom rastojanju od objekata, vodotoka, puteva, gasovoda i žel.pruga.

2.2.3. III faza – deonice produktovoda Novi Sad – Sombor i Pančevo – Beograd.

Deonica produktovoda: Novi Sad – Sombor – Izgradnja deonice produktovoda Novi Sad – Sombor koncipira se kao jednocevni sistem za transport motornih goriva. Trasa produktovoda deonice Novi Sad-Sombor polazi od terminala „Novi Sad” i vodi se do terminala „Sombor” u dužini od cca 92,2 km. Ista je prečnika 8” (DN200 mm) i uglavnom prati trasu Auto-puta E75: deonice Beograd – Novi Sad i Novi Sad – Subotica. Produktovod se jedino udaljava od pomenutog Auto-puta severno od Novog Sada, zaobilazeći planirane komercijalne zone definisane usvojenim urbanističkim planovima smešten u planirani energetski koridor, a zatim se vraća uz koridor Auto-puta E75: Novi-Sad – Subotica.

Zatim se vodi u pravcu severozapada oko 6 km do pružnog pojasa jednokolosečne neelektrisane pruge Novi – Sad – Vrbas – Rimski Šančevi – Senta – Horgoš , a onda neposredno uz pomenutu žel.prugu u dužini od oko 14 km. Južno od Vrbasa pa do terminala „Sombor” produktovod prati trasu postojećeg razvodnog gasovoda: deonica RG04-15 Gospođinci-Sombor.

Produktovod se na pojedinim mestima udaljava od postojećeg gasovoda i naftovoda zbog izgrađenih objekata u zaštitnoj zoni gasovoda i naftovoda i poštovanja minimalnog udaljenja produktovoda od objekata koja iznosi 30m sa obe strane cevi.

Trasa produktovoda se na ovoj deonici ukršta sa:

vodotocima (kanali oko Kaćanske Ade, Rumenački kanal, Duboki kanal, Alparska bara, kanal Jegrička,Veliki i Mali kanal Dunav-Tisa-Dunav, reka Begej i dr.manjim vodotocima);

putevima (Auto-put E-75: deonice Beograd – Novi Sad i Novi Sad – Subotica, državni put I reda br.7: deonica Novi Sad – Kać, državni put II reda br.120: deonica Novi Sad -Temerin, državni put I reda br. 22.1: deonica Novi Sad – Sirig, državni put II reda br.127: deonica Novi Sad – Vrbas, državni put II reda br.104: deonica Zmajevo – Despotovo, državni put II reda br.118: deonica Vrbas – Savino selo, državni put II reda br.119: deonica Kula – Bačka Palanka, državni put I reda br.3: deonica Kula – Odžaci, opštinskim putem Crvenka – Krušćići – Ruski Krstur i dr. opštinskim putevima );

železničkim prugama (međunarodna magistralna jednokolosečna elektrificirana pruga broj 2 Beograd – Stara Pazova – Inđija – Subotica – Kelebija, jednokolosečne neelektrificirane pruge: Novi-Sad – Sajlovo –Rimski Šančevi – Orlovat Stajalište, Sombor – Stapar – Odžaci sa industrijskim kolosekom za industrijsku zonu Sombor, Novi – Sad- Vrbas – Rimski Šančevi – Senta – Horgoš , Kula – Bačka Palanka i Novi Sad – Sombor);

naftovodom:

Dunav (Bačko Novo Selo) – Novi Sad deonica DN – 1 prečnika (660,4/6.35 mm, s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u planiranom energetskom koridoru oko Novog Sada;

Novi Sad – Pančevo deonica DN – 2, s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u planiranom energetskom koridoru oko Novog Sada;

Nadrljan – Novi Sad (NNS) prečnika (219,1/7,92 mm, s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u delu planiranog energetskog koridora oko Novog Sada;

Elemir – Novi Sad (ENS) prečnika (273,1/7,8 mm, s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u delu planiranog energetskog koridora oko Novog Sada;

gasovodima:

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar: deonica RG04-15 Gospođinci-Sombor sa gasovodnim krakom za Odžake;

planiranim i projektovanim (potvrđena projektna dokumentacija sa svim potrebnim dozvolama od strane Vlade AP Vojvodine) razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar: deonica Kula-Odžaci, sa odvojkom za Ruski Krstur, GMRS „Odžaci” i GMRS „Ruski Krstur”;

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (219,1/6,35 mm : deonica GRČ „Gospođinci” – GRČ „Futog” (Stari Futoški) RG 04-11 s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u planiranom energetskom koridoru oko Novog Sada;

razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (406,4/8,7: deonica GRČ „Gospođinci” – GRČ „Futog” (Novi Futoški) RG 04-11/II s čijom planiranom izmeštenom deonicom će se produktovod voditi paralelno u planiranom energetskom koridoru oko Novog Sada;

magistralnim gasovodom pritiska r=50 bar i prečnika (219,1/4 mm : deonica GRČ „Gospođinci” – Novi Sad – Beočin.

Završetak ove deonice je posle obilaska glavne merno-regulacione stanice (GMRS) „Sombor” na lokaciji postojećeg terminala NIS ”Petrol”-a, tj. na lokaciji terminala „Sombor”.

Produktovod se uglavnom vodi ispod poljoprivrednog zemljišta na propisanom rastojanju od objekata, vodotoka, puteva, gasovoda, naftovoda i železničkog koloseka.

Deonica produktovoda: Pančevo – Beograd – Trasa produktovoda deonice Pančevo – Beograd polazi od terminala „Pančevo” i u ovom Prostornom planu daje se varijantno:

Prva moguća lokacija terminala je u Velikom Selu. Dužina prve varijante deonice do terminala „Beograd” u Velikom selu iznosi cca 7,8 km.

Druga moguća lokacija terminala „Beograd” je u južnom delu Beograda na potezu buduće beogradske obilaznice na deonici Bubanj Potok – Vinča u industrijskoj zoni Leštane. Dužina druge moguće deonice do terminala „Beograd” u Velikom selu iznosi cca 14,7 km.

Treća varijanta koja se razmatra je lokacija terminala „Beograd” u Gornjem Zemunu prema važećem „DUP-u kompleksa uskladištenja i distributivnog sistema naftnih derivata na području Gornjeg Zemuna („Službeni list grada Beograda”, broj 20/81). Dužina treće moguće deonice od planirane deonice produktovoda Pančevo – Novi Sad do terminala „Beograd” u Gornjem Zemunu iznosi cca 22,5 km.

Za sve tri varijante potrebno je obezbediti prelazak podzemno ispod korita Dunava. Druga varijanta na obilaznici je najpovoljnija zbog saobraćajne pristupačnosti i neposredne veze sa Koridorom X. Konačan izbor lokacije terminala „Beograd” i priključnog produktovoda utvrdiće se daljom uporednom analizom i u koordinaciji sa nadležnim organima u Republici Srbiji i gradu Beogradu. Za odabrano rešenje sistema produktovoda sa terminalom „Beograd” koje pripada teritoriji grada Beograda uradiće se Plan detaljne regulacije.

Sve napred navedene deonice produktovoda (u tački 2.2.) se mogu kroz dalju urbanističku i projektnu razradu (dispozicija i tehničke karakteristike sistema produktovoda po fazama u lokacijskom dozvolama, idejni i glavni projekat po fazama), bliže definisati ili korigovati sa analitičko-geodetskim elementima za obeležavanje trase produktovoda.

2.3. Opis trasa naftovoda i gasovoda u koridoru

Postojeći naftovod DN1, koji je postavljen paralelno uz severnu stranu autoputa E-75, i ulazi u novi energetski koridor i na mestu koje je u blizini stacionaže autoputa km 109+500. Naftovod se od ovog mesta vodi po osi koridora na dubini od 1,35 m, paralelno sa autoputem, u dužini od oko 640m, nakon čega skreće prema severoistoku i sa poluprečnikom krivine od 55m i ide sa zapadne strane trase postojećeg železničkog koloseka.

Na ovom mestu se nova trasa naftovoda DN1 ukršta sa novom trasom gasovoda: RG 04-11 i RG 04-11/II. Ukrštanje je predviđeno tako da gasovodi prolaze ispod naftovoda na rastojanju od oko 0,5 m (svetlo rastojanje).

Postojeći gasovodi RG 04-11 i RG 04-11/II dolaze sa jugozapada, približavaju se autoputu i pod uglom od 90° skreću na jugoistok ostajući južno od autoputa.

Nova trasa ovih gasovoda predviđa da se postojeća trasa produži neposredno pre skretanja na jugoistok i da se gasovodi vode ispod autoputa, pravo u koridor, pri čemu bi se gasovodi ukrštali sa naftovodom prilazeći ispod naftovoda.

Od ovog mesta se sva tri cevovoda vode kroz koridor, prema severoistoku, paralelno sa trasom postojećeg železničkog koloseka i na dubinama od po 1,35 m. Mereno od zapadne ivice koridora na rastojanju od 5 m nalazio bi se gasovod RG 04-11/II, na rastojanju od 15 m gasovod RG 04-11 i na rastojanju od 25 m naftovod DN1.

Na stacionaži koridora st. 2+636.00 cevovodi prolaze ispod puta kroz zaštitne cevi, nastavljaju u pravcu severoistok do skretanja koje je predviđeno kod stacionaže 3+640 pod uglom od 60°, i poluprečnicima krivina 55 m za neftovod i 45 m za gasovode, skreću u pravcu jugoistoka. Neposredno posle skretanja, na stacionaži koridora st. 3+763.83 km, cevovodi prolaze prvo ispod pruge, a odmah zatim i ispod puta. Ukrštanja sa prugom i putem su predviđena kroz zaštitne cevi.

Na ovom delu koridora, mereno od severne strane koridora, na rastojanju od 15 m nalazi se gasovod RG 04-11/II, na rastojanju od 25 m gasovod RG 04-11 i na rastojanju od 35 m naftovod DN1.

Ovaj pravac cevovodi zadržavaju do sledećeg skretanja prema jugoistoku, kod stacionaže koridora 5+950, pod uglom od 40° i sa poluprečnicima krivina 55 m za naftovod i 45 m za gasovode. Neposredno posle skretanja, na stacionaži koridora st. 5+960 km cevovodi prolaze prvo ispod kanala, zaštićeni betonskom oplatom, a zatim i ispod pruge kroz zaštitne cevi.

Dalje cevovodi zadržavaju jugoistočni pravac i predviđena rastojanja, mereno od severozapadne strane koridora, 15 m za gasovod RG 04-11/II, 25 m za gasovod RG 04-11 i 35 m za naftovod DN1. Na stacionaži koridora 6+104 km cevovodi se ukrštaju sa lokalnim putem i prolaze ispod njega kroz zaštitne cevi.

Kod stacionaže koridora 7+200 km cevovodi se sreću sa trasom postojećeg koloseka. Naftovod prolazi pravolinijski ispod pruge kroz zaštitnu cev dok gasovodi prolaze ispred pruge kroz zaštitnu cev i skreću prema severoistoku pod uglom od 65°, sa poluprečnikom krivina od 45 m, i povezuje se sa postojećim gasovodima RG 04-11 i RG 04-11/II.

Neposredno posle prolaska ispod pruge naftovod DN1 skreće u pravcu jugozapada pod uglom od 60° i sa poluprečnikom krivine od 55 m. Na ovom delu koridora naftovod DN1 se vodi, na rastojanju od 5 m od severne strane koridora. Naftovod DN1 najpre prolazi ispod nadvožnjaka kroz zaštitnu cev, na stacionaži st. 7+380, a zatim ispod lokalnog puta na stacionaži st. 7+690, takođe kroz zaštitnu cev. Dalje, planirana nova trasa naftovoda DN1 se dva puta ukršta sa kanalima i prolazi ispod kanala, sa zaštitom od betonske oplate, na stacionažama st. 8+020 i st. 8+140.

Posle prolaska ispod kanala naftovod DN1 skreće prema jugozapadu, pod uglom od oko 100°. Nakon ovog skretanja, planirana nova trasa naftovoda se vodi paralelno sa autoputem na rastojanju od 5 m od jugoistočne strane koridora i prolazi ispod dva kanala, sa zaštitom od betonske oplate, na stacionažama st. 9+480 i st. 9+690.

Projektant je na ovom delu koridora predvideo prostor, između naftovoda DN1 i autoputa, za eventualno izmeštanje naftovoda Nadrljan – Novi Sad, označen kao NNS, i naftovoda Elemir – Novi Sad, označen kao ENS, i budućih produktovoda.

Posle prolaska ispod kanala, naftovod DN1 skreće prema jugoistoku pod uglom od 13° udaljavajući se od autoputa i još jednom, prema autoputu pod uglom od 10°, i dalje zadržavajući rastojanje od 5 m od severoistočne strane koridora i na stacionaži st. 11+030. prolazi ispod lokalnog puta, kroz zaštitnu cev.

Naftovod DN1 kod stacionaže koridora 11+180, skreće prema jugozapadu pod uglom 100°, i kod stacionaže 11+250 se ukršta sa kanalom, prolazeći ispod kanala, zaštićen betonskom oplatom. Kod stacionaže koridora 11+510 naftovod DN1 se ukršta sa autoputem E-75, pod uglom od 90° i prolazi ispod autoputa E-75 zaštićen zaštitnom cevi i uklapa se u postojeći energetski koridor.

2.4. Odnos prema drugim infrastrukturnim sistemima

Za potrebe definisanja odnosa prema drugim infrastrukturnim sistemima u ovom konceptu, određeni su značajni postojeći i planirani infrastrukturni sistemi u okviru koridora magistralne infrastrukture na koridoru X i bočnim pravcima (ukrštanjima sa regionalnim sistemima i mrežama), koriste se kriterijumi utvrđeni planskom dokumentacijom za infrastrukturne koridore.

Planskom dokumentacijom za koridor X, definisane su mere zaštite od buke od autoputa, vazduha, zemljišta, voda, smanjenja negativnih uticaja na živi svet, sprečavanje hemijskih udesa. Negativni uticaji potiču od samog tela saobraćajnice, položaja saobraćajnice (saobraćajnica u dolini), položaja trase i izgradnja nasipa i useka, izgradnja nasipa, presecanjem šuma, presecanje vlažnih staništa, dok su za osetljiva područja označeni: (1) tereni sa visokim nivoom podzemne vode, vlažna zemljišta i starače; (2) uzane doline reka i potoka; (3) vizuelno atraktivne lokacije i spomen područja; (4) doline; (5) šume, živice i šiblja; (6) obale sa trskom, potoci, močvare i vlažne livade. Ovi uticaji nemaju veći značaj na rad sistema produktovoda u okviru koridora. Takođe, sistem produktovoda, nema veći uticaj na rad ovih sistema, uljkučujući i sam proces izgradnje.

Utvrđene su zone uticaja na životnu sredinu i širina zaštitnih pojaseva, za postojeće i planirane magistralne infrastrukturne sisteme u infrastrukturnom koridoru.

Ukrštanja sa drugim sistemima moraju projektnom dokumentacijom biti tako rešena da ne ugrožavaju redovni rad, što podrazumeva bezbedan i pouzdanost rad sistema produktovoda i drugih infrastrukturnih sistema.

Tabela Tabelarni pregled zona uticaja na životnu sredinu i širina zaštitinih pojaseva infrastrukturnih sistema

R. br. Infrastrukturni sistem Poremećaj funkcionisanja predela / slike predela Širina zaštitnog pojasa (m) Autoput 180 + 180 – nivo buke do 65 db (A)300 + 300 – nivo buke do 60 db (A)700 + 700 – nivo buke do 50 db (A) 300 +300 Železnička pruga 100 + 100 uz mere zaštite 125 +125 Optički kablovi / 5 + 5 Plovni put / 150 + 150 Gasovod / 50 + 50

Izvor: Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E – 75, deonica Beograd – Niš

Prostornim planom područja infrastrukturnog koridora autoputa E – 75, deonica Beograd – Niš, utvrđene su mere zaštite životne sredine i predela, koje se primenjuju u daljoj razradi odgovarajućim urbanističkim planovima i aktima utvrđenim zakonom na planskom području i tehničkoj dokumentaciji za utvrđivanje trasa planiranih magistralnih infrastrukturnih sistema i objekata, i to mere: (a) zaštite zemljišta, podzemnih i površinskih voda; (b) zaštite od buke i vibracija; (v) zaštite od zagađenog vazduha; (g) za rukovanje čvrstim otpadom; (d) zaštite od udesa cisterni sa opasnim i toksičnim hemijskim materijama; (đ) dodatne mere zaštite životne sredine na funkcionalnim i pratećim sadržajima autoputa; (e) za kontrolu stanja životne sredine u toku eksploatacije autoputa; (ž) za unapređenje postojećeg stanja vegetacije; (z) za realizaciju sadnje planirane vegetacije sa zaštitnom funkcijom; (i) estetskog uređenja infrastrukturnog koridora; (j) zaštite divljači.

Navedene zone i mere su osnov za definisanje kriterijuma uređenja, zaštitnih mera i širina pojaseva sistema produktovoda.

III PLANSKA REŠENjA

Prostornim planom, kao i strateškom procenom, obaviće se ocena efekata izgradnje sistema produktovoda, na: (a) razvoj lokalnih samouprava i zajednica, (b) razvoj pojedinih delatnosti koje zahtevaju energetsku pouzdanost (poljoprivreda, industrija i druga privreda); (v) usklađivanje razvojnih, fizičkih (prostornih) i ekoloških zahteva, između sistema produktovoda i neposrednog okruženja; (g) usklađivanje i utvrđivanje trase cevovoda sa drugim magistralnim infrastrukturnim sistemima u infrastrukturnom koridoru; (d) usklađivanje i utvrđivanje trasa saobraćajne i drugih magistralnih infrastrukturnih sistema, utvrđivanje položaja i uslova izgradnje i uređenja čvorišta ukrštanja pojedinih trasa, radi uključivanja u evropski transportni sistem; (đ) utvrđivanje planskih elemenata i kriterijuma za donošenje investicionih odluka i izbor lokacija za nove privredne objekte. Za potrebe ovog plana prikazani su ključni faktori prostornog razvoja, i to: (a) demografski razvoj, (b) mreža naselja, (v) ekonomski i privredni rzavoj, (g) prirodna dobra, (d) kulturna dobra.

I. UTICAJ NA PRIRODNA, KULTURNA DOBRA, ŽIVOTNU SREDINU I MERE ZAŠTITE

Na samom uticajnom području koridora produktovoda nema zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara.

Na široj teritoriji koridora produktovodanalazi se 25 zaštićenih prirodnih dobara (u celini ili delom), zastupljenih u vidu 2 specijalna rezervata prirode (SRP), predeo naročite prirodne lepote (PNPL), 2 zaštićene okoline nepokretnog kulturnog dobra (ZONKD) i 20 spomenika prirode (SP).

Pri realizaciji planiranih radova, investitor i izvođač radova se moraju pridržavati sledećih mera zaštite prirodnih dobara:

ukoliko se u toku zemljanih radova na pripremi lokacije naiđe na geološko-paleontološko ili mineraloško-petrografske pojave za koje se pretpostavlja da imaju svojstvo prirodnog dobra, izvođač radova je dužan da o tome obavesti nadležni zavod za zaštitu prirode i da preduzme sve mere kako se prirodno dobro ne bi oštetilo do dolaska ovlašćenog lica;

pri svim aktivnostima na izgradnji produktovoda i preciznijem definisanju njegove trase izvođač radova mora se striktno pridržavati mera zaštite koje su definisane aktom o zaštiti pojedinačnih prirodnih dobara, kao i opštih mera i uslova zaštite definisanih Zakonom o zaštiti životne sredine;

konačni izbor trase treba da bude rezultat detaljne lokacione analize u kojoj će se prioritet dati i zaštiti prirodnih dobara, zaštiti zelenih i drugih javnih površina (ovo se naročito odnosi za očekivane/moguće akcidentne situacije kod objekata kao što je predmetni produktovod);

na delovima gde trasa eventualno prolazi kroz zelene površine, razmotriti način realizacije radova u cilju što manjeg degradiranja prostora;

ukoliko se na trasi i u koridoru produktovoda nađu vrednija stabla drveća ili primerci biljnih vrsta za koje se pretpostavlja da predstavljaju zaštićene prirodne retkosti, o tome obavestiti nadležni zavod za zaštitu prirode radi obavljanja stručnog nadzora i preduzimanja odgovarajućih mera;

ukoliko se duž dela trase produktovoda koji se polaže u zaseban rov nalazi drvored ili pojedinačna stabla, iskop zemlje se mora obaviti ručno, a ne mašinski, da bi se što više sačuvao korenov sistem stabla;

ako trasa prolazi kroz šumu, trasa se mora voditi tako da se ukloni što manji broj stabala, bez obzira na njihovu pojedinačnu vrednost; u ovom slučaju zaštitni pojas i širinu rova treba smanjiti na neophodni minimum;

stabla u blizini trase obezbediti od oštećenja usled manipulacije građevinskih mašina i transportnih sredstava ili skladištenja opreme, instalacija, građevinskog materijala i dr.;

kako trasa na više mesta prolazi preko ili uz vodotoke, kanale i druge hidrološke objekte, neophodno je obratiti pažnju na priobalnu vegetaciju i sačuvati je maksimalno ili je nakon završetka radova vratiti u prvobitno stanje;

deponovanje viška zemlje i opreme, makar i privremeno, nije dozvoljeno u zaštićenim prirodnim dobrima i zaštićenoj okolini nepokretnuh kulturnih dobara;

nakon okončanja radova moraju se sve površine dovesti u prvobitno stanje.

U cilju integrativne zaštite, kulturno nasleđe planskog područja posmatra se kao neobnovljiv resurs jednak po značaju drugim resursima, izvor identifikacije i kulturni kapital koji se može koristiti za razne vrste obnove i razvoja.

Na području Prostornog plana utvrđuju se sledeće mere zaštite za utvrđena i dobra pod prethodnom zaštitom, kao i zaštićene okoline kulturih dobara:

na utvrđenim kulturnim dobrima i dobrima pod prethodnom zaštitom ne može se vršiti raskopavanje, rušenje, prepravljanje ili bilo kakvi radovi koji mogu da naruše svojstva kulturnog dobra bez prethodno utvrđenih uslova i saglasnosti nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture;

ako se u toku iskopa zemlje naiđe na arheološka nalazišta ili ostatke ranijih kultura, izvođač radova je dužan da odmah, bez odlaganja prekine radove i obavesti nadležni zavod za zaštitu spomenika kulture i preduzme mere da se nalaz ne uništi i ne ošteti i da se sačuva na mestu i u položaju u kome je otkriven;

dobra koja uživaju prethodnu zaštitu ne smeju se oštetiti, uništiti, niti može da se menja njihov izgled, svojstvo ili namena;

na utvrđenim kulturnim dobrima i dobrima pod prethodnom zaštitom, kao i u zaštićenoj okolini nepokretnih kulturnoh dobara, nije dozvoljeno deponovanje viška zemlje i opreme, makar i privremeno;

pristupni putevi mogu se otvarati samo van zaštićenih područja nepokretnik kulturnih dobara;

duž planirane trase produktovoda izvršiti arheološko rekognosciranje terena;

obezbediti arheološki nadzor uzimajući u obzir da trasa produktovoda može obuhvatiti i nove do sada neevidentirane arheološke lokalitete;

zabranjuje se neovlašćeno kopanje, odnošenje kamena i zemlje sa arheoloških nalazišta;

podnosilac zahteva, odnosno investitor je dužan da se u postupku izrade urbanističkih planova obrati teritorijalno nadležnom zavodu za zaštitu spomenika kulture radi izdavanja uslova i saglasnosti i omogući da u okviru granica plana stručna služba obavi prospekciju i evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom.

Mere zaštite životne sredine

Životna sredina je na području Prostornog plana u većoj meri očuvana, ali s obzirom na namenu samih objekata (transport produkata nafte), nosi određeni stepen rizika sa aspekta negativnih uticaja na životnu sredinu. Prema indikatoru koji prikazuje pritisak na životnu sredinu od urbanizacije, transportne mreže i intenzivne poljoprivredne proizvodnje za prirodne vrednosti, područje Prostornog plana je nisko osetljivo do srednje osetljivo područje. Deo trase produktovoda koji prolazi kroz područje Vojvodine karakteriše se relativno malom osetljivošću, dok se region centralne Srbije, zbog kompleksnog i heterogenog sastava, karakteriše kao region niske do srednje osetljivosti. Ipak najosetljivije delove trase predstavljaju prostrane aluvijalne ravni reke Dunava (u području Dunava, Pančeva i Kovina), Tise, Velike i Južne Morave.

Sa aspekta zaštite životne sredine na planskom području se izdvajaju sledeće celine:

područja pod poljoprivrednim zemljištem (ratarsko-stočarska proizvodnja) – predstavljaju područja kroz koje predložena trasa produktovoda najvećim delom prolazi;

područja pod vodnim zemljištem (aluvijalne ravni reka Dunava (u području Dunava, Pančeva i Kovina), Tise, Velike i Južne Morave) – mogu biti od posebnog značaja zbog postojanja uslova visoke vodopropusnosti i postojanja izvorišta za vodosnabdevanje na bazi podzemnih voda. Veći deo trase produktovoda kroz centralnu Srbiju prati obodne delove aluvijalne ravni Velike Morave i Južne Morave. U zonama neposredne zaštite izvorišta vodosnabdevanja biće potrebno posebnim projektima obezbediti rad sa višim nivoom monitoringa i primene preventivnih mera zaštite;

područja geološki i hidrološki osetljivih formacija (opasnost od zagađenja zemljišta i podzemnih voda) – objekat cevovoda za transport naftnih produkata karakteriše nizak rizik od zagađenja u uslovima redovnog rada, a visok u uslovima havarija (akcidentnih izliva). Trasa produktovoda može prolaziti kroz područja povišene ranjivosti (npr. izvorišta za vodosnabdevanje na bazi podzemnih voda formirana u plitkim kvartarnim naslagama visoke vodopropusnosti), ali zbog nepostojanja značajno zagađujućeg opterećenja u uslovima redovnog rada rizik zagađenja može se oceniti kao srednji do nizak;

područja zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara na kojima je neophodna primena utvrđenih mera zaštite, kao i područja uzanih dolina reka i potoka, živice i šiblja, obale sa trskom, potoci, močvare i vlažne livade (Titelski breg i uzana dolina Bagrdanske klisure).

Uticaj produktovoda na životnu sredinu može se posmatrati tokom tri faze – faze izgradnje produktovoda, period redovnog rada produktovoda i faze akcidenta, dok uticaj rada terminala na životnu sredinu predstavlja zasebnu celinu. U toku izgradnje produktovoda potencijalni problem se može javiti pri uticaju na površinske vode, dok u periodu eksploatacije produktovoda potencijalni rizici vezani su za akcidentne situacije koje mogu dovesti do curenja produkata nafte.

Vazduh – Na planskom području je vazduh u celini zadovoljavajućeg kvaliteta, izuzev u gradskim područjima kao što su Novi Sad (rafinerija nafte), Pančevo (hemijska i petrohemijska industrija), Beograd (industrija, saobraćaj, deponije), Smederevo (železara, deponija sirovina), Aleksinac (rudnik uglja) i Niš, gde zagađivanje vazduha potiče od termoenergetskih i industrijskih postrojenja, saobraćaja, posebno tranzitnog saobraćaja, individualnih ložišta i drugih, kao i Veliki Bački kanal (na delu Crvenka-Kula-Vrbas).

U fazi izgradnje produktovoda, u obliku difuznih izvora emisije u vazduh javiće se produkti sagorevanja goriva iz vozila i mehanizacije, emisije tokom procesa zavarivanja, prašenje usled iskopavanja i drugih zemljanih i građevinskih radova. U periodu eksploatacije produktovoda, neće biti značajnijih izvora emisije u vazduh. Uticaj rada terminala na životnu sredinu ogleda se u emisijama lako isparljivih jedinjenja (VOC). Usled isparavanja goriva, tokom skladištenja, pretakanja, mešanja goriva sa aditivima, utovara/istovara transportnih alata, creva, priključaka nastaju tzv. „skladišni gubici” i „radni gubici” i tom prilikom javlja se emisija VOC.

Površinske vode – Kvalitet Dunava i pored velikog zagađenja, ostaje unutar klase II–III, uglavnom zahvaljujući velikom kapacitetu razblaživanja. Toksične zagađujuće materije, ispuštene iz velikih industrijskih centara (Novog Sada, Pančeva, Smedereva, Beograda) i otpadne vode iz zemalja koje se nalaze uzvodno, opterećene kako organskim zagađenjem tako i teškim metalima, zadržavaju se u akumulacionom Đerdapskom jezeru. Reka Tisa ulazi u Republiku Srbiju kao reka III klase, a karakteristično za prekogranične reke je da su zagađene nutrijentima, naftom, teškim metalima i organskim materijama. Kanal Dunav–Tisa–Dunav i sekundarni irigacioni i transportni kanali u Vojvodini su veoma zagađeni, usled ispuštanja neprečišćenih industrijskih i komunalnih otpadnih voda i drenažnih voda iz poljoprivrede. Kvalitet Velike i Južne Morave, nije na zadovoljavajućem nivou, jer su vode opterećene organskim zagađenjem. Kvalitet površinskih voda prikazan je u Tabeli 4.

Tabela Stanje kvaliteta reka Dunava, DTD, Tise, Velike i Južne Morave, 2008. godina

Reka Dunav DTD Tisa Velika Morava Južna Morava Merna stanica Bezdan Pančevo Smederevo Naziv i tip naselja 2002 2006 2002. 2006. 2002-2006. Kula 7318 8190 151,52 175,63 872 Sombor 17168 19203 176,63 206,74 2035 Vrbas 7005 8139 153,07 182,61 1134 Novi Sad – grad 75935 91712 252,42 291,90 15777 Titel 2056 2470 120,86 149,58 414 Zrenjanin 25444 27818 192,82 216,44 2374 Opovo 1519 1907 136,93 175,24 388 Pančevo 25707 30820 201,95 243,85 5113 Kovin 5494 6651 147,04 179,39 1157 Smederevo 16181 17644 147,39 161,31 1463 Grad Beograd 337825 397843 214,03 248,21 60018 Velika Plana 6469 7213 145,36 165,93 744 Lapovo 997 1171 121,38 148,13 174 Batočina 2494 2693 203,91 227,43 199 Svilajnac 5834 6184 228,70 248,27 350 Jagodina 13755 13741 193,90 195,73 -14 Ćuprija 7350 7518 219,31 230,78 168 Paraćin 10955 10914 187,86 190,45 -41 Ćićevac 1348 1489 125,77 146,60 141 Ražanj 1262 1323 111,78 129,36 61 Aleksinac 7272 8264 126,10 150,00 992 Niš 50773 57521 202,41 226,31 6748 REPUBLIKA SRBIJA 1343658 1511837 179,15 203,98 168179 Centralna Srbija 964423 1078796 176,47 199,45 114373 Vojvodina 379235 433041 186,37 216,24 53806

Izvori: Opštine u Srbiji 2002, RZS, Beograd, mart 2004; Opštine u Srbiji 2006., RZS, Beograd, mart 2008. godine

Mreža naselja u funkciji specifičnosti posebne namene ovog prostornog plana, definiše se u užem i širem smislu. U užem smislu pod mrežom naselja se podrazumevaju sva naselja koja se nalaze u okviru obuhvata Prostornog plana, dok se u širem smislu, mreža naselja se proteže izvan granica planskog područja i obuhvata šire gravitaciono područje pomenutih centara, odnosno polova razvoja. Ovakva podela je izvršena, pre svega zbog uticaja koji ovaj infrastrukturni koridor ima, kao i zbog značaja pojedinih gradskih naselja preko čije teritorije prolazi.

Na svom pravcu pružanja sistem produktovoda obuhvata teritoriju 128 naselja, od kojih 18 naselja ima status gradskih. Međutim, naseljska mreža predmetnog područja je složen, dinamičan i još uvek nedovoljno koherentan sistem. Koncentracija stanovništva, naselja i aktivnosti na linijama koridora nastala je kao posledica socioekonomskog preobražaja Republike Srbije, zasnovanom na promenama u socijalnoj i prostornoj pokretljivosti stanovništva iz seoskih u gradska naselja, zatim iz slabije razvijenih u više razvijena područja zemlje, kao i iz primarnih u sekundarne i trecijarne delatnosti.

Tabela Pregled naselja prema veličinskim kategorijama

Veličinska kategorija Broj naselja Broj stanovnika % od ukupnog broja stanovnika Prosečna veličina naselja do 1000 43 22208 2,7 516 1001-3000 40 65948 8,1 1649 3001-5000 19 71093 8,7 3742 5001-10000 12 76284 9,4 6357 preko 10000 14 578375 71,1 41313 Ukupno 128 813908 100,0 6359

Izvor podataka: Popis stanovništva 2002. godina, RZS

Prosečna veličina naselja iznosi 6.359 stanovnika, što je oko pet puta više nego na nivou Republike Srbije u celini, gde prosečna veličina naselja iznosi 1.216 stanovnika. U skladu sa tim, mreža naselja na površini obuhvaćenoj Prostornim planom je relativno male gustine jer na svakih 100 km2 dolazi, u proseku 3,4 naselja, dok se na nivou Republike na svakih 100 km2 teritorije nalazi približno sedam naselja. Iz toga se jasno vidi da je stanovništvo pretežno koncentrisano u manjem broju većih naselja, odnosno gradskih centara koji su nosioci razvoja čitavog područja.

Grafikon 3. Zastupljenost pojedinih veličinskih kategorija naselja Grafikon 4. Razmeštaj stanovništva po veličinskim kategorijama naselja [pic] [pic]

Gradska naselja na planskom području su: Sombor (51.471 st.), Crvenka (10.136), Kula (19.301), Vrbas (25.907), Novi Sad (191.405), Titel (5.894), Opovo (4.693), Pančevo (77.087), Starčevo (7.615), Kovin (14.250), Smederevo (62.805), Velika Plana (16.210), Lapovo (7.422), Jagodina (35.589), Ćuprija (20.585), Paraćin (25.292), Ćićevac (5.094) i Aleksinac (17.171).

Značaj sistema produktovoda, kao infrastrukturnog koridora nacionalnog značaja, ogleda se i u tome što spaja najznačajnije gradske centre u Republici čime se povećava koherentnost čitavog područja. Osim toga, ovakav vid transporta naftnih derivata rasteretiće drumski saobraćaj na koridoru X čime će se unaprediti saobraćaj i omogućiti bolju pristupačnost navedenih gradskih i funkcionalnih centara.

Na području Prostornog plana postoji svih devet funkcionalnih tipova naselja ali je njihova zastupljenost neravnomerna.

Tabela Funkcionalna tipologija naselja

Funkcijski tip naselja Uslov Broj naselja Agrarna I >= 60 % 19 Agrarno-industrijska I > II > III 31 Agrarno-uslužna I > III > II 7 Industrijska II >= 60 % 7 Industrijsko-agrarna II > I > III 16 Industrijsko-uslužna II > III > I 33 Uslužna III >= 60 % 2 Uslužno-agrarna III > I > II 1 Uslužno- industrijska III > II > I 12

Izvor podataka: Popis iz 2002. godine, RZS

Najveći broj naselja, koja ulaze u obuhvat Prostornog plana, pripada industrijsko-uslužnom funkcionalnom tipu (33), a nešto manje agrarno-industrijskom (31). Uslužna i uslužno-agrarna naselja su najmanje zastupljena (samo dva, odnosno jedno naselje). Gradski centri najvećim brojem pripadaju industrijsko-uslužnom tipu naselja (Velika Plana, Vrbas, Kovin, Lapovo, Paraćin, Smederevo, Starčevo, Ćićevac), i uslužno-industrijskom tipu naselja (Aleksinac, Jagodina, Kula, Pančevo, Sombor, Titel, Ćuprija). Grad Novi Sad pripada uslužnom funkcionalnom tipu, dok Opovo je agrarno-uslužnom a Crvenka industrijski funkcionalni tip.

S obzirom da se većina naselja nalaze na najznačajnijim pravcima razvoja u Republici Srbiji, u proteklom periodu izvršena je funkcionalna transformacija agrarnih seoskih naselja. Ova transformacija je posledica razvoja određenih delatnosti sekundarnog i tercijarnog sektora. Da bi se podstakla dalja trensformacija preostalih agrarnih naselja neophodno je poboljšati njihovu saobraćajnu povezanost, a pri tome podstaći dnevne migracije radne snage u veća gradska naselja, čime bi se usporilo iseljavanje stanovništva u opštinske centre ili centre rada šireg regionalnog područja.

Grad Beograd i makroregionalni centri (Novi Sad, Kragujevac i Niš) predstavljaju centralna naselja i polove razvoja čitavog područja. Poboljšanjem međusobne infrastrukturne povezanosti ovih centra, kao i njihove povezanosti sa drugim centrima nižeg ranga stvaraju se uslovi za poboljšanje strukture u mreži naselja, a time se stvaraju i bolji uslovi za razvoj posmatranog područja.

S obzirom da se osnovni pokazatelji privrednog razvoja statistički prate na nivou opština i agregirano na nivou okruga, a da ne postoji mogućnost praćenja tokova privređivanja na nivou naselja, analiza privrednog rasta i razvoja će u okviru Prostornog plana područja posebne namene sistema produktovod kroz Republiku Srbiju, imati izvesne nedostatke, pre svega, u smislu preciznije alokacije efekata privređivanja po naseljima.

Tabela Pokazatelji socio -ekonomske razvijenosti opština/gradova

Gradovi Stopa zaposle-nosti 2007. Stopa nezapo-slenosti 2007. Zarade po zaposlenom 2007. (RS=100) ERO 2006.(RS=100) Indeks humanog razvoja – HDI 2004. [pic] [pic]

Za razliku od klasičnog pristupa koji se pri određivanju nivoa razvijenosti oslanja na jedan ekonomski indikator – Bruto domaći poroizvod (Društveni proizvod) po glavi stanovnika, Koncept humanog razvoja obuhvata više ekonomskih i socijalnih indikatora objedinjenih u jedan zbirni pokazatelj Indeks humanog razvoja (HDI). Indeks humanog razvoja se sastoji od tri osnovne komponente: 1. životni vek (meri se očekivanim trajanjem života), 2. nivo znanja (meri se kombinacijom pismenosti odraslog stanovništva i racinom brojem upisa u osnovno, srednje i visoko školstvo) i 3. životni standard (meri se MER capita BDP (ND) po kupovnoj moći). Indeks HDI može uzeti vrednost u rasponu od 0 do 1, u okviru koga postoji podela na tri nivoa, što za posledicu ima pozicioniranje zemlje u skladu sa dostignutim nivoom humanog razvoja : 1. 0≤ HDI ≤0,5 – nizak nivo humanog razvoja, 2. 0,51≤ HDI ≤0,8 – srednji nivo humanog razvoja, 3. 0,81≤ HDI ≤1,0 – visok nivo humanog razvoja.

Indeks humanog razvoja Srbije (HDI) za 2004. godinu iznosi 0,809 što svrstava Republiku Srbiju u grupu zemalja visokog nivoa humanog razvoja i kotira na 57 mesto u svetu i 5 mesto u grupi zemalja jugoistočne Evrope. Visok nivo humanog razvoja imaju Beograd (0,93), Pančevo (0,88), Novi Sad (0,86) i Niš (0,84). Beograd i Novi Sad su ekonomski najrazvijenija područja (prema indeksu ND) dok Niš ima razvijeniji humani potencijal (prema indeksu edukacije) u odnosu na ekonmski potencijal što je takođe i osnovna karakteristika ostalih gradova koje možemo prema vrednosti HDI svrstati u grupu srednjeg nivoa humanog razvoja – Sombor (0,79), Jagodina (0,76) i Smederevo (0,75).

Grafikon 7. Stopa zaposlenosti i nezaposlenosti u 2007. godini [pic]

Indeks humanog razvoja je pozitivno korelisan sa stopom zaposlenosti, odnosno porast vrednosti njegovih komponenti za 0,032 utiče na porast stope zaposlenosti za 1 procentni poen. Stopa zaposlenosti iznad nacionalnog proseka (40,3%) zabeležena je u Novom Sadu (66,3%), Jagodini (65,3%), Beogradu (54,2%), Pančevu (44,4%) i Nišu (44,3%). Iznad prosečne stope nezaposlenosti ostvarili su gradovi Niš (24,4%) i Jagodina (22,7%) dok je grad Sombor (15,9%) ostvario stopu nezaposlenosti na nivou republičkog proseka.

III. ODNOS PREMA DRUGIM TEHNIČKIM SISTEMIMA

Prostorni plan usklađen je sa strateškim dokumentima za razvoj energetike u Republici Srbiji, i to:

Odluka o utvrđivanju Strategije razvoja energetike Srbije do 2015. godine

Uredbom o ostvarivanju programa strategije razvoja energetike Srbije do 2015. godine za period 2007–2012. godine.

Za delove područja Prostornog plana postoje usvojeni brojni planski dokumenti, koji predstavljaju planski osnov i predviđaju izgradnju sistema produktovoda, kako u postojećim koridorima infrastrukture, tako i u građevinskim područjima Novog Sada, Beograda, Niša i dr., kao što su: Prostorni plan Republike Srbije; Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75, deonica Beograd-Niš; Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75 Subotica-Beograd (Batajnica); Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-80, deonica Niš-granica Bugarske; Prostorni plan područja posebne namene Specijalnog rezervata prirode „Stari Begej-Carska Bara”; Regionalni prostorni plan administrativnog područja grada Beograda; Prostorni plan grada Novog Sada; Prostorni plan grada Niša; i dr. Tim planovima je definisano da je moguće izgraditi produktovod za transport derivata nafte.

U Prostornom planu izvršeno je usaglašavanje i sa Prostornim planovima opština i Generalnim planovima pojedinih gradova , kako ne bi došlo do narušavanja usvojenih planskih rešenja.

Za I fazu deonice produktovoda Pančevo – Novi Sad i Pančevo – Smederevo egzistiraju:

Prostorni plan grada Novog Sada: Produktovod prolazi kroz poljoprivredno zemljište, a Terminal „Novi Sad” sa nalazi u „građevinskom rejonu” planiranog energetskog koridora;

Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75, deonica Subotica-Beograd (Batajnica) („Službeni glasnik RS”, br. 69/03 i 36/10): Trasa produktovoda je usaglašena sa predmetnim Planom;

Generalni plan grada Novog Sada do 2021. godine („Službeni list grada Novog Sada”, broj 39/06): Produktovod prolazi kroz planirani energetski koridor, i površine namenjene preradi otpadnih voda i kroz zonu infrastrukturnog koridora. Terminal „Novi Sad” sa nalazi u „zoni sekundarne i tercijalne delatnosti”;

Prostorni plan oštine Titel (u fazi usvajanja). Produktovod prolazi kroz planiranu radnu zonu „Titel-jug”;

Prostorni plan opštine Opovo („Službeni list opštine Pančevo”, broj 16/86): Produktovod prolazi kroz obradivo poljoprivredno zemljište, preseca planirani dalekovod 220 kV i planirani gradski gasovod;

Prostroni plan opštine – grada Pančeva („Službeni list grada Pančeva”, broj 19/09): Produktovod preseca planirani koridor produktovoda Pančevo – rumunska granica. Produktovod preseca planirani magistralni gasovod GRČ „Pančevo” – Energana „Pančevo”, planirani dalekovod od TS Pančevo 2 400/220 kV – do Drmno 400 kV, planirane vodovode Jabuka – Kačarevo i Aerodrom Pančevo – Kačarevo;

Prostorni plan opštine Kovin („Službeni list opštine Kovin “ broj 2/08): Produktovod prolazi kroz potencijalna područja vetrogeneratora;

Prostorni plan opštine Smederevo („Službeni list opštine Smederevo”, broj 6/05): Terminal „Smederevo” se nalazi u zoni industrije, a produktovod prolazi kroz zonu industrije i zonu lučko – privrednog kompleksa;

Plan detaljne regulacije dela radne zone „Sever IV” u Novom Sadu („Službeni list grada Novog Sada”, broj 25/07): Terminal „Novi Sad” se nalazi u zoni terminal-naftovod, a produktovod prolazi kroz zonu infrastrukturnih koridora.

Za II fazu deonice produktovoda Smederevo – Jagodina i Jagodina – Niš egzistiraju:

Prostorni plan opštine Smederevo („Službeni list opštine Smederevo”, broj 6/05): Produktovod prolazi kroz industrijsku zonu i poljoprivredna područja;

Prostorni plan opštine Velika Plana („Međuopštinski službeni list”, broj 14/87): Produktovod prolazi kroz povrtarsko – ratarsko – stočarski makroregion, zonu industrije, građevinsko područje, pojas kontrolisane izgradnje uz Auto-put Beograd – Niš i šumsko zemljište;

Generalni plan „Lapovo 2020” („Službeni glasnik opštine Lapovo”, broj 7/09): Produktovod prolazi pored zone stočne – kvantaške pijace, bliže postojećem magistralnom gasovodu MG-08 i kroz istražnu zonu izvorišta snabdevanja;

Prostorni plan opštine Batočina (Nacrt Plana 2010. godine): Produktovod prolazi kroz ratarsko-povrtarski rejon i razvojni pojas potencijalnih privredno radnih zona;

GP grada Ćuprije: Produktovod prolazi kroz zonu proizvodnog zanatstva, zonu poljoprivrednog zemljišta i preseca planirani dalekovod 110 kV.

Izmene i dopune GUP Jagodine („Opštinski službeni glasnik opštine Jagodina”, br. 26/81, 4-1/92, 9/94 i 6/2001): Terminal „Jagodina” nalazi se u Novoj industrijskoj zoni (rejon 1-zona 47), kao i delovi trase produktovoda koji priključuju terminal sa sistemom produktovoda;

GP – Paraćin 2020. („Opštinski službeni glasnik”, broj 24/04): Produktovod prolazi kroz poljoprivredno zemljište, šumsko zemljište, zone stanovanja srednje i male gustine, saobraćajne površine i privredne radne zone;

Plan detaljne regulacije magistralnog gasovoda M11 Niš – Leskovac – Vranje sa pratećim objektima na teritoriji grada Niša („Službeni list grada Niša”, broj 40/08): Produktovod preseca planirani magistralni gasovod – početna deonica GRČ „Niš”-Leskovac;

Izmene i dopune DUP-a kompleksa „NAFTAGAS” Radna zona „Sever” („Službeni list grada Niša”, broj 14/93): Produktovod prolazi krozpredmetni kompleks. Aneks terminala „Niš” je u ovom kompleksu;

RP kompleksa „Jugopetrol” („Službeni list grada Niša”, broj 49/02): Terminal „Niš” se nalazi u kompleksu;

Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-80 ,deonica Niš-granica Bugarske („Službeni glasnik RS”, broj 86/09): Trasa produktovoda je usaglašena sa predmetnim Planom;

Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75, deonica Beograd-Niš („Službeni glasnik RS”, broj 69/03): Trasa produktovoda je usaglašena sa predmetnim Planom.

Za III fazu deonice produktovoda Novi Sad – Sombor egzistiraju:

Prostorni plan grada Novog Sada: Produktovod prolazi kroz poljoprivredno zemljište, ogledna dobra i u okviru planiranog energetskog koridora;

Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora autoputa E-75 ,deonica Subotica-Beograd („Službeni glasnik RS”, broj 69/03): Trasa produktovoda je usaglašena sa predmetnim Planom;

Generalni plan grada Novog Sada do 2021. godine („Službeni list grada Novog Sada”, broj 39/06): Produktovod prolazi kroz planirani energetski koridor, površine namenjene hidrotehničkim zahvatima, površine namenjene preradi otpadnih voda i zoni infrastrukturnog koridora. Pri tome će se voditi paralelno u energetskom koridoru sa planiranim:

Razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar, deonica RG 04-11: GRČ Gospođinci – GRČ Futog (Stari Futoški) i prečnika (219,1/3.65 mm;

Razvodnim gasovodom pritiska r=50 bar, deonica RG 04-11: GRČ Gospođinci – GRČ Futog (Novi Futoški) i prečnika (406,4/8,7 mm.

PGR sa elementima PDR industrijske zone-blok 102 i 103 („Službeni list SO Sombor”, broj 9/07): Terminal Sombor se nalazi u zoni „skladišna zona”. Produktovod prolazi kroz „skladišnu zonu i radnu zonu – proizvodno poslovna”;

Generalni plan grada Sombora („Službeni list SO Sombor”, broj 5/07): Terminal Sombor se nalazi u zoni „poslovno-proizvodne usluge i skladišne funkcije”. Produktovod prolazi kroz zone „poslovno-proizvodne usluge i skladišne funkcije i industrija-poslovno-proizvodne funkcije”;

Prostorni plan opštine Sombor („Službeni list opštine Sombor”, 1984): Terminal Sombor se nalazi u „radnoj zoni”. Planirano je ukrštanje produktovoda sa 5 planiranih dalekovoda 110 kV posle prelaska Velikog Kanala.

Takođe, prema Prostornom Planu Republike Srbije potvrđeni su razvojni planovi JP „Železnice Srbije” po kojima se planira izgradnja:

drugog koloseka pruge Beograd – Stara Pazova – Inđija – Subotica. Trasa produktovoda deonica Novi Sad – Sombor (III faza) usklađena i vodi se paralelno na propisanom rastojanju od planiranog koloseka od naselja Stepanovićevo do 3km ispred Vrbasa u dužini od cca 13,7 km;

drugog koloseka na pruzi Beograd – Pančevo – Vršac – granica Rumunije. Trasa produktovoda deonica Pančevo Novi Sad (I faza) preseca postojeći i planirani kolosek međunarodne pruge;

pruge Ripanj (novi) – Mali Požarevac – Mala Krsna. Trasa produktovoda deonica Smederevo – Jagodina (II faza) preseca planiranu prugu;

dvokolosečne pruge Mala Krsna – Smederevo – novi most na Dunavu – Kovin – Pančevo. Trasa produktovoda deonica Smederevo – Jagodina (II faza) preseca planiranu prugu;

pruga od rasputnice Jezava do Nove Luke Smederevo sa industrijskim kolosecima prema „Jugopetrolu” i za „USS Serbia” od Nove Luke Smederevo. Trasa produktovoda deonica Smederevo – Jagodina (II faza) preseca planirane koloseke.

Ministarstvo odbrane (MO) Republike Srbije definisalo je svoje lokacije vojnih kompleksa (postojećih i planiranih) od interesa za odbranu zemlje sa (uslovi MO od 31.12.2009. godine) sledećim propozicijama:

Lokacija broj 1 u Nišu – Zona civilnog aerodroma (vojni kompleks je „perspektivan” tj. Ima status Kompleksa posebne namene). Prilikom izdavanja lokacijske dozvole za izgradnju produktovoda obavezno je mišljenje i saglasnost Direktorata civilnog vazduhoplovstva i Ministarstva odbrane (MO). Takođe, prilikom planiranja i izgradnje objekata obavezno je ispoštovati odredbe Zakona o vazdušnom saobraćaju („Službeni glasnik RS”, broj 73/10), kao i dr.zakonskih i podzakonskih akata koji se odnose na planiranje, visinu, izgradnju i obeležavanje objekata, instalacija i prepreka u zonama civilnih aerodroma. Predmetna trasa produktovoda i terminal „Niš” uz pomenute uslove mogu egzistirati.

Lokacije broj 2 i broj 3 kod Aleksinca – Vojni kompleksi Glogovica (Poligon 3-2403) i Rujevica (Poligon 3-2480) – zona ograničene gradnje 3000 m oko vojnog kompleksa. Za izgradnju objekata potrebna je saglasnost MO do konačnog rešenja statusa vojnog kompleksa Glogovica. Predmetna trasa produktovoda uz pomenute uslove može egzistirati.

Lokacija broj 4 – Vojni kompleks Paraćinske utrine (kod Paraćina) – perspektivan vojni kompleks. Zona kontrolisane gradnje je 300 m oko granice kompleksa – za izgradnju objekata potrebna je saglasnost MO. Predmetna trasa produktovoda uz pomenute uslove može egzistirati.

Generalno se može oceniti da se trase sistema produktovoda sa lokacijama terminala nalaze u kompaktibilnoj nameni sa namenama usvojenih (ili u završnoj proceduri usvajanja) prostornih i urbanističkih planova. Takođe, ispoštovane su zone zabrane bilo kakve izgradnje (npr. zaštitne zone vodoizvorišta), predviđene planskom dokumentacijom.

IV PRAVILA UREĐENjA I GRAĐENjA

I. OPŠTA PRAVILA UREĐENjA I ORGANIZACIJE ZEMLjIŠTA

Prostorni plan za sistem produktovoda u skladu sa odredbama čl. 54-57. Zakona o planiranju i izgradnji, može se sprovoditi lokacijskim dozvolama. U tom smislu, neophodno je da se definiše set pravila, kako bi se omogućilo direktno sprovođenje i izdavanje građevinskih dozvola. Za potrebe utvrđivanja koncepcije prostornog razvoja, postavljen je okvir za definisanje pravila korišćenja, uređenja i zaštite prostora. Kako se radi o planiranom sistemu produktovoda čija se izgradnja u najvećoj meri planira u okviru postojećih infrastrukturnih sistema (gasovoda, saobraćajnica, postojećih naftnih terminala i dr.), u ovoj koncepciji koridor/trasa je definisan u skladu sa osnovnim pravilima i postavkama trasiranja ovih infrastrukturnih sistema (pretežno neizgrađena područja – poljoprivredno zemljište i na bezbednoj udaljenosti od izgrađenih objekata).

Produktovodi se po pravilu izgrađuju izvan naseljenih mesta, ograđenih privrednih kompleksa, železničkih stanica, pristaništa, zaštitnih područja za pitke i lekovite vode, vojnih objekata i zaštićenih područja prirodnih i kulturnih dobara. Pri planiranju, izboru trase, projektovanju i izgradnji produktovoda mora se obezbediti stabilnost cevovoda i zaštita ljudi i imovine i sprečiti mogućnost štetnih uticaja cevovoda na okolinu. Materije (naftni derivati – motorni benzin i dizel), koji se transportuju produktovodom se klasifikuju prema kriterijumu zapaljivosti u skladu sa važećim standardom (JUS ZC 0.007, grupe I, II i IIIA).

Prilikom definisanja pravila, neophodno je koristiti pre svega kriterijume i uslove propisane Pravilnikom o tehničkim uslovima i normativima za bezbedan transport tečnih i gasovitih ugljovodonika magistralnim gasovodima i naftovodima i gasovodima za međunarodni transport, kao i drugim tehničkim standardima i normativima kojima se definiše problematika cevovodnog transporta i skladištenja derivata nafte.

II. PRAVILA UREĐENjA I GRAĐENjA ZA TRASU PRODUKTOVODA

Analizom preliminarnog definisanog koridora/trase, dominantan kriterijum za definisanje pravila je gustina naseljenosti područja na kome će produktovod biti izgrađen.

Plansko područje se deli na sledeće celine: (a) uticajna zona (tri zone korišćenja, uređenja i zaštite prostora) i (b) zone terminala.

Koridor/trasa infrastrukturnog sistema za transport naftnih derivata podrazumeva određene lokacione uslove. U koridoru/trasi produktovoda izdvajaju se 3 osnovne zone sa različitim uslovima:

Prva zona – neposredne zaštite iznosi 5 m obostrano od ose produktovoda u kojoj je po pravilu zabranjeno duboko oranje (preko 0,5 m), kao i sadnja biljaka sa dubokim korenjem (preko 1 m dubine);

Druga zona obuhvata obostrani pojas od 30 m u kome se po pravilu zabranjuje gradnja objekata za stanovanje, s tim da su mogući izuzeci u slučaju ograničenja (fizička ili već izgrađeni postojeći objekti) na pojedinim lokacijama. Tako se zgrade za stanovanje ili boravak ljudi mogu graditi u pojasu užem od 30 m , ako je gradnja bila već predviđena urbanističkim planom pre projektovanja produktovoda i ako se primene posebne mere zaštite, s tim da najmanje rastojanje naseljene zgrade od gasovoda mora biti:

za prečnik produktovoda do (125 mm – 10 m;

za prečnik produktovoda od (125 mm do (300 mm – 15 m;

za prečnik produktovoda od (300 mm do (500 mm – 20 m;

za prečnik produktovoda veći od (500 mm – 30m.

Treća zona obuhvata pojas od 200 m obostrano od ose produktovoda u kojem se po pravilu nalaze zone podeljene u četiri kategorije u zavisnosti od gustine naseljenosti.

Shema 1. Shematski prikaz poprečnog profila uticajne zone produktovoda

Tabela Pregled pravila i uslova po uticajnim zonama (bez deonice Pančevo – Beograd)

Naziv uticajne zone Širina zone Uslovi korišćenja, uređenja i zaštite Kategorija zemljišta Procenjena površina (u odnosu na ukupnu dužinu produktovoda – 404,9 km) u ha Prva zona 5 m obostrano od ose produktovoda Zabranjeno duboko oranje (dublje od 0,5 m)Zabranjena sadnja biljaka čije je korenje dublje od 1 m Poljoprivr. (vodno) 202,45 Druga zona 30 m obostrano od ose produktovoda Zabranjena izgradnja objekata za stanovanje i boravak ljudi Poljoprivr. (vodno), (šumsko) 1214,70 Treća zona 200 m obostrano od ose produktovoda Površine za aktivnosti (poljoprivredne, šumske, turističke, energetske, vodne, infrastrukturne) i građevinska područja Poljoprivr., građevinsko, vodno, šumsko, ostalo 8098,00 Ukupno uticajne zone 9515,15

Prostorni plan definiše prema kriterijumu gustine naseljenosti četiri kategorije, i to:

Prva kategorija – pojas cevovoda na kome se na jedinici pojasa cevovoda nalazi do šest stambenih zgrada nižih od četiri sprata;

Druga kategorija – pojas cevovoda na kome se na jedinici pojasa cevovoda nalazi više od šest, a manje od dvadeset osam stambenih zgrada nižih od četiri sprata;

Treća kategorija – pojas cevovoda na kome se na jedinici pojasa cevovoda nalazi dvadeset osam ili više stambenih zgrada nižih od četiri sprata, ili na kome se nalaze poslovne, industrijske, uslužne, školske, zdravstvene i slične zgrade i javne površine kao što su: igrališta, šetališta, rekreacioni tereni, otvorene pozornice, sportski tereni, sajmišta, parkovi i slične površine, na kojima se trajno ili povremeno zadržava više od dvadeset ljudi, a nalaze se na udaljenosti manjoj od 100 m od ose cevovoda;

Četvrta kategorija – pojas cevovoda na kome na jedinici pojasa cevovoda preovlađuju četvorospratne ili višespratne zgrade.

Gustina naseljenosti određuje se u zaštitnom pojasu cevovoda širine od po 200 m sa svake strane, računajući od ose cevovoda, i u dužini jedinice pojasa cevovoda.

Prostorni plani definiše pravila za postrojenja koja su sastavni deo produktovoda, i to najmanje rastojanje od:

granične linije susednog poseda;

krajnje spoljne ivice putnog pojasa;

krajnje spoljne ivice pružnog pojasa.

U slučaju da produktovod prolazi blizu drugih objekata ili je paralelan s tim objektima, odstojanje ne sme biti:

manje od 5 m od državnih puteva II reda i opštinskih puteva, računajući od spoljne ivice zemljišnog pojasa puta;

manje od 10 m od državnih puteva I reda , računajući od spoljne ivice zemljišnog pojasa puta, dok trasa produktovoda koja bi se vodila paralelno sa državnim putem I reda-autoputem mora biti postavljena van zaštitne ograde autoputa;

manje od 20 m od železničke pruge, računajući od granice pružnog pojasa;

manje od 30 m od nadzemnih delova cevovoda, računajući od spoljne ivice putnog pojasa, odnosno od granice pružnog pojasa, osim ako je cevovod postavljen na drumski ili železnički most;

manje od 15 m od industrijskih koloseka, računajući od ose krajnjeg koloseka;

manje od 1 m (mereno horizontalno) od građevinskih objekata, računajući od temelja objekta, pod uslovom da se ne ugrožava stabilnost objekta;

manje od 1 m (mereno horizontalno) od druge cevi produktovoda (računajući od spoljnje ivice cevovoda) tamo gde se produktovod planira kao dvocevni sistem (deonica Pančevo – Novi Sad);

manje od 50 cm od drugih podzemnih instalacija i melioracionih objekata, računajući od spoljne ivice cevovoda do spoljne ivice instalacije ili objekta;

manje od 10 m od regulisanih vodotoka i kanala, računajući od nožice nasipa;

ako cevovod prolazi blizu neregulisanih vodotoka, bunara, izvora i izvorišnih područja, kao i ako je paralelan sa vodotocima, potrebno je pribaviti saglasnost od organizacija i organa nadležnih za poslove vodoprivrede;

manje od 10 m od temelja stuba dalekovoda (prema Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 do 400 kV („Službeni list SRJ”, broj 18/92) i JUS N.CO.105 –Tehnički uslovi zaštite podzemnih metalnih cevovoda od uticaja elektroenergetskih postrojenja). Takođe, za dobijanje saglasnosti za izgradnju objekta u blizini ili ispod dalekovoda, čiji je vlasnik JP „Elektro mreža Srbije” potrebna je saglasnost iste.

Izgradnja prelaza produktovoda preko železničke pruge i železničkog mosta nije dozvoljena, osim u izuzetnim slučajevima, uz prethodno pribavljenu saglasnost nadležnih organa koji upravljaju železničkom mrežom.

U slučaju planiranog cevovoda ispod saobraćajnica (prokopavanjem saobraćajnice ili bušenjem rova) primenjuju se posebne tehničke antikorozione mere zaštite i izolacije (zaštitne cevi većeg prečnika i sl.). Kod postavljanja cevovoda od produktovoda ispod saobraćajnica I i II reda ukrštanje izvršiti mehanički podbušivanjem ispod trupa puta i upravno na put. Tom prilikom mora se upotrebiti zaštitna cev odgovarajuće čvrstoće i prečnika koji je za najmanje 100mm veći od spoljašnjeg prečnika produktovoda.

Pravila za ugao ukrštanja produktovoda sa saobraćajnicama, vodotocima i kanalima se propisuju u rasponu između 60° i 90°. Ukrštanje pod manjim uglom je moguće uz prethodnu pribavljenu saglasnost nadležnih organa.

Shema 2. Primer ukrštanja produktovoda sa saobraćajnicama i vodotocima

Za državne puteve I i II reda ukopavanje predvideti na minimalnoj dubini 1,35 m od najniže kote kolovoza do gornje kote zaštitne cevi . Minimalna kota od kote dna putnog kanala na državnim putevima I i II reda do gornje kote zaštitne cevi iznosi 1,00m.

Dubina na kojoj se vrši polaganje cevovoda zavisi od prečnika cevi uz obavezni nadsloj od 80 cm iznad gornje izvodnice ukopanog cevovoda.

Shema 3. Pravila za ukopavanje i polaganje cevovoda

[pic]

Ukrštanje produktovoda sa nadzemnim elektrovodovima izvodi se na minimalnom odstojanju od visine 1,5h najbližeg stuba ili kada je reč o visokim naponima od 110 kV i više, cevovodi se provode po sredini razmaka između dva stuba zbog izbegavanja dejstva „lutajućih struja”.

Pri vođenju produktovoda ispod elektrificiranih železničkih pruga mora biti izgrađena dvostruka izolacija cevovoda u dužini od 50 m ulevo i udesno, računajući od granice pružnog pojasa.

4.3. PRAVILA GRAĐENjA ZA TERMINALE

Terminali predstavljaju čvorna mesta na kojima se vrši merno – regulaciona, skladišna, distributivna, i druge funkcije koje su neophodne za nesmetani, pouzdani i bezbedan transport naftnih derivata.

Za potrebe terminala potrebno je realizovati sledeće hidrotehničke instalacije:

vodovodna mreža pitke vode;

mreža tehničke vode – stabilne instalacije za gašenje požara i hlađenje-hidrantska mreža;

fekalna kanalizacija;

kišna kanalizacija;

tehnološko – kišna kanalizacija sa postrojenjem za prečišćavanje.

Prilikom projektovanja i izgradnje objekata i postrojenja u okviru planiranih terminala pridržavati se u svemu odredbi iz:

Pravilnika o tehničkim uslovima i normativima za bezbedan transport tečnih i gasovitih ugljovodonika magistralnim gasovodima i naftovodima i gasovodima za međunarodni transport,

Pravilnika o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti, o uskladištavanju i o pretovaru zapaljivih tečnosti („Službeni list SFRJ”, br.20/71 i 23/71-ispravka).

Prostornim planom definišu se pravila za izgradnju objekata u sastavu terminala:

nadzemni rezervoari (pomoćni i glavni) u skladu sa kriterijumima zapaljivosti (grupa I, II i IIIA), prema uslovima napona pare do 17,2 mbar natpritiska: Najmanje rastojanje od granične linije susednog poseda, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa do rezervoara iznosi 30m;

najmanje rastojanje od objekta, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa na sopstvenom imanju (u kompleksu terminala) do rezervoara iznosi: za rezervoare zapremine do V = 2000m( – 5m i za rezervoare zapremine preko V = 2000m( – 10m;

rastojanje dva rezervoara za uskladištenje naftnih proizvoda (grupa I, II i IIIA), ne sme biti manja od 1/6 zbira njihovih prečnika. Ako je prečnik jednog rezervoara manji od polovine prečnika susednog rezervoara, udaljenost između ta dva rezervoara ne sme biti manja od polovine prečnika manjeg rezervoara;

sistem za gašenje požara mora posedovati svaki nadzemni rezervoar zapremine preko V=300 m(, kao i svaki nadzemni rezervoar zapremine do V=300 m( ako se u njemu uskladištavaju nestabilne tečnosti i rezervoar lociran u gusto naseljnim područjima. Sistem za hlađenje mora imati svaki nadzemni rezervoar. Hidrantska mreža mora za jedan nadzemni rezervoar imati najmanje dva standardna hidranta. Za dva ili više rezervoara broj hidranata se određuje prema rasporedu rezervoara i to tako da udaljenost između hidranata nije veća od 50m odnosno manja od 25m od rezervoara;

pumpne stanice: Najmanje rastojanje pumpnih stanica od graničnih linija susednog poseda, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa iznosi 30m. Najmanje rastojanje pumpnih stanica od objekata, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa na sopstvenom imanju (u komplesku terminala) do stanice iznosi 7,5m;

čistačke stanice: Najmanje rastojanje čistačkih stanica od graničnih linija susednog poseda, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa iznosi 30m. Najmanje rastojanje čistačkih stanica od objekata, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa na sopstvenom imanju (u komplesku terminala) do stanice iznosi 7,5m;

blok-stanice: Najmanje rastojanje blok stanica od graničnih linija susednog poseda, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa iznosi 30m. Najmanje rastojanje blok stanica od objekata, odnosno od krajnje spoljnje ivice putnog ili pružnog pojasa na sopstvenom imanju (u komplesku terminala) do stanice iznosi 7,5m. Tačan broj blok stanica kao i njihova lokacija po deonicama utvrdiće se u tehničkoj dokumentaciji (glavni projekat);

trafo stanice i drugi električne instalacije i uređaji – elektromotori, uređaji za daljinsku kontrolu i upravljanje, uređaji za osvetljavanje, električni merni uređaji, kablovi i provodnici, ostali električni uređaji mogu biti ugrađeni u kanalima, udubljenjima, podrumima, prostorijama koje se ne provetravaju i na sl.mestima, ako je takva ugradnja uslovljena tehnološkim zahtevima;

upravne zgrade i drugi građevinski objekti u kompleksu terminala. Vatrotpornost zidova, podova i stropova mora biti predviđena za najmanje dva časa. Električna instalacija mora biti izvedena u skladu sa odredbama „Propisa o električnim postrojenjima na nadzemnim mestima ugroženim od eksplozivnih smeša”. Takođe, mora biti obezbeđena prirodna ventilacija objekata ili izuzetno veštačka ventulacija u „S” izradi.

Posebno je potrebno ispitati stabilnost mikrolokacija sa aspekta seizmičkog rizika ili rizika od geodinamičkih procesa (kliženje, puženje, tečenje, likvifakcija, hemijska i mehanička sufozija i sl.), odnosno ukoliko je područje podložno plavljenju, propisuju se posebne inženjersko-građevinske mere zaštite, odnosno posebni uslove projektovanja i izvođenja radova.

IV. ZONE OPASNOSTI I NEPOSREDNE ZAŠTITE

Zone opasnosti i neposredne zaštite se definišu u širem i užem smislu.

U širem smislu, značajni faktori su: seizmički rizik, ugroženost poplavama i klizištima.

Prema Seizmološkoj karti Srbije (publikovanoj 1987. godine) koja izražava očekivani maksimalni intenzitet zemljotresa (dakle ima dugoročni prognozni karakter), na planskom području se izdvajaju područja za povratni period vremena od 100 godina intenziteta zemljotresa od locirana u području od 7, 8 i preko 8 stepeni MCS skale (region Svilajnca), što odgovara dogođenom stanju na ovom području. Ova potencijalna žarišta su locirana na osnovu kataloških podataka o lokacijama zemljotresa, Seizmotektonske karte Srbije, Tektonske karte SFRJ i Neotektonske karte SFRJ, kao relevantne za seizmičnost na planskom području. Na osnovu uslova Republičkog seizmološkog zavoda, na planskom području navedeno je da se plansko područje nalazi u zoni 6, 7 i 8 stepena MCS skale. Istovremeno, na osnovu podataka Republičkog seizmološkog zavoda, kao najugroženije područje navodi se Svilajnac sa zemljotresom jačine 9 stepeni MCS. Projektovanje i izgradnja objekata obavlja se u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima („Službeni list SFRJ”, broj 52/90) i Pravilnikom o tehničkim za projektovanjem i proračun inženjerskih i proračun inženjerskih objekata u seizmičkim područjima.

Trenutno ne postoji Katastar klizišta za teritoriju Republike Srbije, ali na osnovu raspoloživih podataka za plansko područje, mogu se izdvojiti potencijalno dve ugrožene zone, i to prva u Velikom Pomoravlju, i druga na prevoju Mečka.

Na planskom području ugroženost poplavama je izražena na severnom pravcu trase u Podunavlju. Plansko područje se nalazi u području relativno ugroženo sušom. Na planskom području mogući su akcidenti u saobraćaju, odnosno pojava elementarnih nepogoda – zemljotresa, nepogoda i bujičnih poplava.

U slučaju saobraćajnih akcidenata moguće su štete na samom izvoru, odnosno nema opasnosti na šire okruženje, uključujući uticaj na sistem produktovoda. Na osnovu dosadašnjih snimanja transportnih tokova, nisu zabeleženi transporti opasnih, otrovnih i eksplozivnih materijala.

Sistem produktovoda mora da ispuni uslove bezbedne aseizmične gradnje.

Postojeći planovi redovnih i vanrednih mera za odbranu od poplava moraju se dosledno primenjivati u zavisnosti od hidroloških uslova i proglašavanja mera u okviru redovnih merenja i hidroloških osmatranja koje obavlja Republički hidrometeorološki zavod.

Korišćenje prirodnih bogatstava, izgradnja objekata ili izvođenje radova može se vršiti pod uslovom da se ne izazovu trajna oštećenja ili značajne promene prirodnih oblika, zagađivanje ili na drugi način degradiranje životne sredine.

Investitor je dužan da izvrši procenu uticaja na životnu sredinu, da planira i sprovede mere kojima se sprečava ugrožavanje životne sredine ili mere rekultivacije, odnosno sanacije i obezbedi izvršenje propisanih normi.

Zabranjen je uvoz opasnih otpadnih materija, njihovo čuvanje i odlaganje.

U užem smislu definišu se zone opasnosti u cilju definisanja mera neposredne zaštite lica, imovine i životne sredine. U cilju bezbednog rada sistema produktovoda zone opasnosti za postrojenja i uređaje koji su sastavni delovi produktovoda u kojima se obavlja transport i uskladištenje zapaljivih materija, zavisno od stepena opasnosti izbijanja i širenja požara i eksplozije, zone opasnosti se klasifikuju, i to:

zona opasnosti 0 (prostor u kome je trajno prisutna eksplozivna smeša zapaljivih gasovitih i tečnih materija i vazduha);

zona opasnosti 1 (prostor u kome se mogu pri normalnom radu, pojaviti zapaljive ili eksplozivne smeše vazduha i gasa);

zona opasnosti 2 (prostor u kome se mogu pojaviti zapaljive ili eksplozivne smeše vazduha i gasa, ali samo u nenormalnim uslovima rada – vanredne okolnosti);

Pod nenormalnim uslovima rada podrazumevaju se: propuštanje na zaptivačima cevovoda, prskanje cevi ili posuda, lom elektromotora i pumpi, požar koji može ugroziti postrojenja i uređaje na produktovodu i ostali nepredviđeni događaji tokom rada produktovoda.

U zonama opasnosti ne smeju se nalaziti materije i uređaji koji mogu prouzrokovati požar ili omogućiti njegovo širenje.

U zonama opasnosti zabranjen je:

rad sa otvorenim plamenom;

unošenja pribora za pušenje;

rad sa alatom i uređajima koji mogu, pri upotrebi, izazivati varnicu, ako je u prostoru zone opasnosti utvrđeno prisustvo eksplozivnih smeša;

prisustvo vozila koja, pri radu pogonskog uređaja, mogu izazvati varnicu;

korišćenje električnih uređaja koji nisu u skladu sa normativima propisanim u odgovarajućim jugoslovenskim standardima za protiveksplozivnu zaštitu;

odlaganje zapaljivih materija;

držanje materija koje su podložne samozapaljivanju.

Pri obavljanju radova u zonama opasnosti korisnik postrojenja i uređaja mora preduzeti mere bezbednosti da bi se izbegli požari i eksplozije.

V IMPLEMENTACIJA

Institucionalni okvir i učesnici u implementaciji

Nosilac implementacije ovog prostornog plana jeste Javno preduzeće za transport nafte naftovodima i transport derivata nafte produktovodima „Transnafta”.

Kao učesnici u implementaciji mogu se izdvojiti nadležni organi AP Vojvodine u skladu sa Zakonom o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine („Službeni glasnik RS”, broj 99/09). Posebnu ulogu će imati jedinice lokalne samouprave sa područja Prostornog plana (gradovi Sombor, Novi Sad, Zrenjanin, Pančevo, Beograd, Smederevo, Jagodina i Niš, i opštine Kula, Vrbas, Titel, Opovo, Kovin, Temerin, Smederevska Palanka, Velika Plana, Lapovo, Batočina, Svilajnac, Ćuprija, Paraćin, Ćićevac, Ražanj i Aleksinac.) za potrebe ustupanja građevinskog zemljišta i po potrebi sprovođenja procedure donošenja urbanističkih projekata; ministarstvo nadležno za poslove energetike, za potrebe definisanja strateškog i dinamičkog okvira realizacije sistema produktovoda, kao i eventualnog učešća/dogovora o finansiranju; institucije koje će učestvovati u proceduri izrade i kontrole tehničke dokumentacije; ministarstvo nadležno za poslove planiranja i izgradnje, za potrebe sprovođenja upravnog postupka i izdavanja lokacijskih i građevinskih dozvola; ministarstvo nadležno za poslove finansija, za potrebe eventualnog sprovođenja eksproprijacije zemljišta; i dr.

Posebnu ulogu u procesu implementacije imaće Republička agencija za prostorno planiranje, i to za potrebe monitoringa i praćenja realizacije Prostornog plana, kao i izrade Programa implementacije Prostornog plana. Po Zakonom utvrđenom postupku, program implementacije prolazi stručnu kontrolu i utvrđuje mere i aktivnosti za sprovođenje Prostornog plana za razdoblje od pet godina. Program implementacije doneće Vlada Republike Srbije, u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu Prostornog plana. Pored organizaciono – tehničkih elemenata i zadataka, Program implementacije imaće za cilj da obezbedi praćenje sprovođenja planskih rešenja, njihovih socio-ekonomskih efekata i eventualnih uticaja na životnu sredinu. Uticaji na životnu sredinu posebno se obrađuju u okviru strateške procene uticaja na životnu sredinu, s tim da je praćenje realizacije definisanih uslova i mera zaštite u toku sprovođenja Plana u okviru posebno definisanih aktivnosti za sprovođenje u monitoring programu koji je sastavni deo izveštaja o strateškoj proceni. Na osnovu praćenja sprovođenja programa implementacije i analize efekata primenjenih mera i stanja u prostoru podnosiće se izveštaji, na osnovu kojih, ukoliko postoji potreba, se može pristupiti izmenama i dopunama programa implementacije i pre horizonta za sprovođenje (pet godina).

Prioritetna planska rešenja

Prioritetna planska rešenja i dinamika realizacije sistema produktovoda definisana je kroz samu koncepciju razvoja i realizacije sistema. U pogledu dinamike sprovođenja Prostornog plana Produktovod se realizuje u okviru tri faze: (a) I faza – deonica Pančevo– Novi Sad, Pančevo– Smederevo; (b) II faza – deonica Smederevo– Jagodina, Jagodina– Niš; i (v) III faza – deonica Novi Sad– Sombor i Pančevo – Beograd. Precizna dinamika aktivnosti sa odgovarajućim faznim gantogramima biće definisana programom implementacije u skladu sa projektnom dokumentacijom i načinom obezbeđivanja sredstava.

Način sprovođenja Prostornog plana

Usvajanjem ovog Prostornog plana područja posebne namene se stiču uslovi, shodno članu 57. Zakona o planiranju i izgradnji za izdavanje lokacijske dozvole kao preduslova za izradu tehničke dokumentacije kompletnog sistema ili njegovih pojedinih deonica.

Za potrebe izgradnje terminala po potrebi se može pristupiti izradi urbanističkog projekta (u slučaju potrebe idejno-arhitektonske razrade lokacije terminala).

Konačan izbor lokacije terminala „Beograd” i priključnog produktovoda utvrdiće se i dalje sprovoditi planom detaljne regulacije.

Prostorni plan predstavlja planski osnov za eksproprijaciju zemljišta za potrebe izgradnje terminala, i to eksproprijaciju katastarskih parcela navedenih u poglavlju 2. ovog plana kao građevinskog zemljišta javne namene.

Trasa produktovoda se može kroz dalju projektnu razradu (idejni i glavni projekat) bliže odrediti ili korigovati u okviru uspostavljenih i prostorno definisanih koridora.

U obuhvatu Prostornog plana na području van uticajne zone i zone terminala primenjuju se važeći planski dokumenti, u delu u kome nisu u suprotnosti sa ovim planom (uključujući i pravila uređenja i pravila građenja).

Druge smernice za sprovođenje

U skladu sa odredbama člana 77. Zakona o energetici omogućuje se energetskom subjektu da koristi i održava energetski objekat (cevovod), da ima pravo prelaska preko nepokretnosti drugog vlasnika radi izvođenja radova na održavanju, kontroli ispravnosti objekta, uređaja, postrojenja ili opreme i izvođenja drugih neophodnih radova i upotrebe nepokretnosti na kojoj se izvode navedeni radovi u toku izvođenja tih radova. Istovremeno, vlasnik nepokretnosti je dužan da omogući pristup energetskim objektima. Energetski subjekat je dužan da plati nadoknadu za korišćenje nepokretnosti i da nadoknadi štetu koju nanese vlasniku nepokretnosti u toku izvođenja radova, čiju visinu utvrđuju sporazumno. U slučaju da vlasnik nepokretnosti i energetski subjekt ne postignu sporazum, za dalje odlučivanje nadležne su sudske vlasti. Tokom sprovođenja plana potrebno je obezbediti nesmetano obavljanje nadzora u zaštitnom pojasu širine od 200 m sa jedne i druge strane cevovoda, računajući od ose cevovoda, u skladu sa utvrđenim planskim rešenjima.

U saradnji sa nadležnim institucijama za podršku razvoja lokalnih samouprava u skladu sa standardima EU, planira se realizacija projekta. Glavna obaveza iz navednih zakona je u merenju, odnosno zagađivači i ustanove koje obavljaju merenje u obavezi su da sprovode odgovarajuće aktivnosti na planskom području.

Obaveza nadležnih organa je da:

Obezbede redovno merenje emisije opštih i specifičnih polutanata vazduha i vode (merenje nivoa polutanata otpadnih voda), kao i merenja nivoa nejonizujućeg zračenja;

Sprovode sve mere za eventualno sprečavanje incidentnih situacija u saobraćaju i na saobraćajnicama;

Zaštite postojeće zelenilo i sprovode planska rešenja kojim je predviđeno povećanje površina pod zelenilom;

Obezbede sprovođenje inspekcijskog nadzora i sprovođenje zakona.

Takođe nadležnosti opštine/grada je aktivno učestvovanje u definisanju mera u skladu sa zakonom, normativima i standardima. Projektnom i drugom tehničkom dokumentacijom planiraće se mere koje su predviđene važećim propisima, JUS standardima i tehničkim preporukama koje se odnose na: (a) sigurnosna odstojanja, (b) periodične preglede i merenja i (v) obučavanje i kontrola obučenosti kadrova.

S tim u vezi, posebno je važno praćenje uticaja na životnu sredinu, kako u toku izgradnje, tako i u toku eksploatacije sistema produktovoda. U okviru praćenja stanja životne sredine posebno će se definisati elementi za praćenje: otpada i otpadnih materija, praćenje rada sistema, (deponovanje, rukovanje, transport, obrada materija iz tehnološkog procesa rada sistema produktovoda) i dr. Kako bi u toku realizacije moglo da se dođe do uporedivih podataka, biće potrebno da se u okviru programa praćenja stanja životne sredine – monitoringa kao njegovog sastavnog dela, definiše lista indikatora koja bi obuhvatila: (1) emisiju nespecifičnih i specifičnih polutanata vazduha; (2) eventualnu produkciju otpadnih voda; (3) imisije nespecifičnih i specifičnih polutanata vazduha; i eventualno (4) buka, vibracije i nejonizujuće zračenje. Metodologija, učestalost merenja, obaveze nadležnih organa i druga pitanja vezana za monitoring program biće definisani procenom uticaja na životnu sredinu i integrisanom dozvolom, za one aktivnosti i postrojenja koji mogu imati negativne uticaje na životnu sredinu.

U cilju bezbedne izgradnje i eksploatacije sistema produktovoda, projektnom i drugom tehničkom dokumentacijom trebalo bi planirati mere koje će se preduzeti u slučaju akcidenata. U slučaju izlivanja javljaju se određene pojave karakteristične pojave (npr. vlažne fleke karakterisitčnog mirisa, vegetacija bez boje, neuobičajeni mirisi naftnih derivata, pojava šištanja ili brujanja), potrebno je propisati aktivnosti koje treba preduzeti (npr. obavezno zabranjeno pušenje, upotreba otvorenog plamena, izbegavati kontakt sa iscurelom tečnošću, napuštanje mesta izlivanja u suprotnom pravcu od pravca duvanja vetra, pozivanje policije, vatrogasaca i drugih nadležnih organa za hitne intervencije…).

Posebno se preporučuje izrada specijalnih elaborata protivpožarne zaštite. Uz primenu mera protivpožarne zaštite eliminiše se mogućnost da dođe do širenja požara van izvora i pojedinačnih objekata.

———————–Konkurentska pozicija

Agresivna

pozicija

Defanzivna pozicija

Konkurentska pozicija

Agresivna

pozicija

odgovor

opstanak

rast

Konzervativna pozicija

preokret