Na osnovu člana 35. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, broj 72/09) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07 i 65/08),
Vlada donosi
UREDBU
O UTVRĐIVANjU PROSTORNOG PLANA PODRUČJA INFRASTRUKTURNOG KORIDORA NIŠ – GRANICA BUGARSKE
Član 1.
Utvrđuje se Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske (u daljem tekstu: Prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Član 2.
Prostornim planom utvrđuju se osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštite područja infrastrukturnog koridora na delovima teritorija grada Niša, i opština Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad.
Član 3.
Prostorni plan sastoji se iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.
Grafički prikazi (referalne karte) položaja infrastrukturnih sistema u infrastrukturnom koridoru, namene prostora, zaštite prostora i saobraćajne mreže i objekti, izrađeni su u razmeri 1 : 50.000.
Grafičke prikaze iz stava 2. ovog člana, izrađene u 14 primeraka, overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Tekstualni deo Prostornog plana objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
Član 4.
Prostorni plan se sprovodi planovima detaljne regulacije, planovima i programima razvoja i propisima i opštim aktima donetim za njegovo sprovođenje.
Član 5.
Grafički prikazi iz člana 3. stav 2. ove uredbe čuvaju se trajno u Vladi (jedan primerak), Ministarstvu za infrastrukturu (jedan primerak), Ministarstvu za telekomunikacije i informaciono društvo (jedan primerak), Javnom preduzeću „Putevi Srbije” (jedan primerak), gradu Nišu (jedan primerak), opštinama Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad (po jedan primerak), Ministarstvu životne sredine i prostornog planiranja (tri primerka) i Republičkoj agenciji za prostorno planiranje (tri primerka).
Član 6.
Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3. stav 2. ove uredbe imaju pravna i fizička lica pod uslovima i na način koji bliže propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Član 7.
Urbanistički planovi i projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Prostornim planom.
Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od dve godine od dana njenog stupanja na snagu.
Urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
Član 8.
Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Uredba o utvrđivanju Prostornog plana područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske („Službeni glasnik RS”, br. 83/03 i 41/06).
Član 9.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
05 Broj:
U Beogradu,
VLADA
POTPREDSEDNIK
PROSTORNI PLANPODRUČJA INFRASTRUKTURNOG KORIDORANIŠ – GRANICA BUGARSKE
I. POLAZNE OSNOVE
Pravni i planski osnov za izradu Prostornog plana
Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske (u daljem tekstu: Prostorni plan) je dugoročni planski dokument kojim se razrađuje Prostorni plan Republike Srbije, utvrđuju planska rešenja, smernice i pravila za korišćenje, organizaciju, uređenje i zaštitu prostora, kao i izgradnju, rekonstrukciju i funkcionisanje magistralnih i regionalnih infrastrukturnih sistema na području Prostornog plana za period do 2026. godine.
Prostorni plan je izrađen na osnovu Odluke o izradi Prostornog plana područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske (u daljem tekstu: Odluka), koju je donela Vlada na sednici od 19. juna 2000. godine („Službeni glasnik RS”, broj 22/00), a prema Programu izrade Prostornog plana područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske (u daljem tekstu: Program) koji je sastavni deo te odluke.
Planska rešenja Prostornog plana urađena su u skladu sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS”, broj 47/03), Zakona o Prostornom planu Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 13/96) i Pravilnika o sadržini i izradi planskih dokumenata („Službeni glasnik RS”, broj 60/03) i drugih komplementarnih zakona iz oblasti saobraćaja, vodoprivrede, životne sredine, spomenika kulture i dr.
Sadržaj Prostornog plana
Prostorni plan je elaboriran u dve knjige od kojih svaka sadrži:
KNjIGA I
I Granice Prostornog plana
II Značaj i funkciju infrastrukturnog koridora za integraciju prostora
III Ciljeve i osnovne postavke razvoja područja Prostornog plana
IV Organizaciju i namenu prostora
V Razmeštaj magistralnih infrastrukturnih sistema u infrastrukturnom koridoru
VI Zaštitu prostora
VII Pravila za uređenje i korišćenje prostora
VIII Primenu i sprovođenje Prostornog plana
IX Karte Prostornog plana
KNjIGA II
Brdska varijanta autoputa E-80 Niš – granica Bugarske na deonici BelaPalanka – petlja „Pirot – istok”.
Dokumentaciona osnova Prostornog plana elaborirana je u knjigu III i sadrži: dokumentaciju o važećim prostornim i urbanističkim planovima i relevantnim razvojnim dokumentima, analizu i ocenu razvoja i organizacije, korišćenja i uređenja prostora, ciljeve i projekcije razvoja, planska rešenja sa obrazloženjem i smernicama za sprovođenje Prostornog plana, uslove za izradu i druga dokumenta iz procedure pripremanja, javnog uvida i stručne rasprave o Prostornom planu.
Cilj izrade Prostornog plana
Prostorni plan je izrađen sa ciljem da se utvrde takva rešenja za izgradnju, rekonstrukciju, usaglašavanje i opremanje magistralnih infrastrukturnih sistema u koridoru od Niša do granice Bugarske i takva rešenja i smernice za organizaciju, uređenje i zaštitu prirodnih, stvorenih i planiranih vrednosti na području Prostornog plana koja će da obezbede:
– uravnoteženo i harmonično funkcionisanje svih magistralnih infrastrukturnih sistema u koridoru;
– relativiziranje konflikata koje proizvode infrastrukturni sistemi međusobno i u odnosu na okruženje;
– maksimiziranje pozitivnih efekata infrastrukturnog koridora na okruženje (podsticaj za razvoj društvenih zajednica kroz koje prolazi koridor);
– racionalno zauzimanje poljoprivrednog zemljišta i šuma u građevinske svrhe.
II. OBUHVAT I GRANICE PROSTORNOG PLANA
1. Obuhvat Prostornog plana
Prostorni plan obuhvata područje magistralnog infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske koje je utvrđeno Prostornim planom Republike Srbije.
Prostorni plan obuhvata naročito:
1) koridore magistralnih infrastrukturnih sistema, kako postojećih tako i planiranih, sa zaštitnim pojasom i pratećim objektima i to: autoputa E-80 (M.1.12), pruge za vozove velikih brzina E-70, gasovoda, magistralnih optičkih kablova, vodotoka Nišave;
2) koridore alternativnih i regionalnih infrastrukturnih sistema i to: alternativnog putnog pravca autoputa E-80, regionalnih puteva, regionalne pruge;
3) zonu uticaja infrastrukturnog koridora širine 1-5 km od krajnjeg magistralnog infrastrukturnog sistema, izuzev na području Generalnog plana Niša, gde se obuhvat Prostornog plana svodi na mrežu koridora magistralnih infrastrukturnih sistema.
Područje Prostornog plana obuhvata prostor površine oko 998,41 m2 i dužine od oko 92,00 km na delu teritorije:
1) grada Niša: cele katastarske opštine Čamurlija, Paljina, Rujnik, Donji Matejevac 2, Knez Selo, Manastir Prosek, Rautovo, Čukljenik, Kunovica, Sićevo, Ostrvica, Ravni Do, Bancarevo i delove katastarskih opština Radikina Bara, Jelašnica, Pasi Poljana, Niš-Bubanj, Novo Selo, Medoševac, Popovac, Trupale, Gornji Komren, Donji Komren, Niš-Crveni Krst, Niš-Ćele Kula, Niš-Pantelej, Hum, Brenica, Kamenica, Donji Matejevac 1, Gornji Matejevac, Donja Vrežina, Brzi Brod, Suvi Do, Prva Kutina, Niška Banja, Gornja Vrežina i Malča;
2) opštine Bela Palanka: cele katastarske opštine Gradište 1, Gradište 2, Crnče, Dolac, Krušac, Lanište, Leskovik, Tamnjanica, Veta, Toponica, Vrandol, Draževo, Moklište, Crveni Breg, Glogovac, Crvena Reka, Špaj, Vrgudinac, Novo Selo, Mokra, Oreovac, Kremenica, Klisura, Telovac, Čiflik, Sinjac, Trešnjaci, Ljubatovica, Klenje, Bukurovac, Dol, Varoš, Bela Palanka i Van Varoš;
3) opštine Pirot: cele katastarske opštine Vranište, Crnoklište, Crvenčevo, Kumanovo, Temska, Sopot, Nišor, Gradašnica, Berilovac, Izvor, Basara, Staničenje, Mali Suvodol, Veliki Suvodol, Gnjilan, Ponor, Blato, Kostur, Barje, Čiflik, Rasnica, Pirot-grad, Pirot-van varoš, Poljska Ržana, Trnjana, Petrovac, Držina, Veliki Jovanovac, Mali Jovanovac, Veliko Selo, Krupac, Gradište, Činiglavci, Milojkovac, Obrenovac, Srećkovac, Sukovo i Vojnegovac;
4) opštine Dimitrovgrad: cele katastarske opštine Paskašija, Gojin Dol, Željuša, Lukavica, Gradinje, Bačevo i Dimitrovgrad.
Na teritoriji grada Niša područje Prostornog plana obuhvata prostor površine od oko 221,44 km2, na teritoriji opštine Bela Palanka 281,0073 km2, na teritoriji opštine Pirot 428,8575 km2 i na teritoriji opštine Dimitrovgrad 67,1026 km2.
Područje Prostornog plana prikazano je na referalnim kartama Prostornog plana u razmeri 1 : 50 000.
2. Granice Prostornog plana
Granice Prostornog plana određene su po pravilu granicama katastarskih opština ili geografskim granicama.
Na području Generalnog plana Niša granice Prostornog plana određene su granicama koridora magistralnih infrastrukturnih sistema koji prolaze ovim područjem.
Utvrđuju se sledeće granice Prostornog plana:
– Zapadna granica – počinje na tromeđi katastarskih opština Donji Međurovo, Čokot i Novo Selo. Iz ove tačke granica prati zapadnu granicu zone zaštite pruge na deonici D. Međurovo – Trupale do ukrštanja sa autoputem E-75 Niš – Skoplje i obilazi Trupalsku petlju prvo sa juga u dužini od 800 m, pa dalje pravcem severo-zapad u dužini od 1 km. Ovde se granica pod pravim uglom lomi i ide na severo-istok u dužini od 1 km, ponovo preseca autoput E-75 Niš – Skoplje i dalje istim pravcem prati zapadnu stranu zone zaštite gasovoda do preseka sa regionalnim putem Niš – G. Toponica. Zatim, granica skreće pod pravim uglom na severozapad i u dužini od 350 m prati istočnu granicu koridora regionalnog puta Niš – G. Toponica do preseka sa istočnom granicom katastarske opštine Vrtište. Od ove tačke granica prati istočne granice katastarskih opština Vrtište, Gornja Toponica, Berčinac do tromeđe katastarskih opština Berčinac, Paljina i Gornja Trnava;
– Severna granica – od tromeđe katastarskih opština Berčinac, Gornja Trnava i Paljina granica ide na jugoistok severnom granicom katastarskih opština Paljina, Rujnik, Hum, Brenica i Hum do tromeđe katastarskih opština Rujnik, Leskovik i Hum; lomi se ka severoistoku i prati severne granice katastarskih opština Hum, Brenica i Kamenica do tromeđe katastarskih opština Hum, Cerje i Grbavče; nastavlja ka jugoistoku prateći granice katastarskih opština Kamenica, Donji Matejevac II, Gornji Matejevac i Knez Selo do četvoromeđe katastarskih opština Knez Selo, Jasenovik, Pasjača i Malča. Od ove tačke granica produžava ka istoku severnim granicama katastarskih opština Malča i Sićevo do tromeđe grada Niša i opština Svrljig i Bela Palanka. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije opštine Bela Palanka nastavljajući severnim granicama katastarskih opština Gradište I, Dolac, Krupac, Vrandol, Draževo, Moklište, Dol, Bukurovac, Klenje, Ljubatovica i Trešnjanci do tromeđe katastarskih opština Vranište, Osmakovo i Trešnjanci. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije opštine Pirot nastavljajući prvo zapadnom, severnom i istočnom granicom katastarske opštine Vranište, potom severoistočnom granicom katastarske opštine Crnoklište, pa severnom granicom katastarske opštine Kumanovo odakle prati granicu katastarske opštine Temska do tromeđe katastarskih opština Temska, Oreovica i Sopot i dalje granicom katastarskih opština Sopot, Nišor, Gradašnica, Berilovac, Izvor, Basara, Krupac, Veliko Selo i Činiglavci do četvoromeđe katastarskih opština Petrlaš, Paskašija, Milojkovac i Činiglavci. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije opštine Dimitrovgrad, nastavljajući severnim granicama katastarskih opština Paskašija, Dimitrovgrad i Bačevo do državne granice između Republike Srbije i Republike Bugarske;
– Istočna granica – počinje u razdelnoj tački katastarskih opština Bačevo i Brebevnica, skreće na jugozapad i istočnim granicama katastarskih opština Bačevo, Gradinje i Lukavica prati državnu granicu do tačke razgraničenja između katastarskih opština Lukavica i Slivnica.
– Južna granica – počinje u tački razgraničenja katastarskih opština Lukavica i Slivnica opštine Dimitrovgrad, potom menja pravac ka severozapadu prateći južne granice katastarskih opština Lukavica, Željuša i Gojin Dol do tromeđe katastarskih opština Gojin Dol, Srećkovac i Donja Planinica. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije opštine Pirot, nastavljajući južnim granicama katastarskih opština Srećkovac, Sukovo, Vojnegovac, Petrovac, Držina, Pirot-vanvaroš, Rasnica, Kostur, Blato i Ponor do tromeđe katastarskih opština Ponor, Telovac i Šljivovik. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije opštine Bela Palanka, nastavljajući južnim granicama katastarskih opština Telovac, Klisura, Oreovac, Mokra, Novo Selo, Toponica, Veta; lomi se ka severu zapadnom granicom katastarske opštine Veta do tromeđe katastarskih opština Veta, Bancarevo i Gornja Studena. Od ove tačke granica planskog područja Prostornog plana prati granice katastarskih opština teritorije grada Niša, nastavljajući ka zapadu, južnim granicama katastarskih opština Bancarevo, Čukljenik, Rautovo, Radikina Bara do tromeđe katastarskih opština Radikina Bara, Lazarevo Selo i Prva Kutina. Od ove tačke granica prati istočni koridor dalekovoda Niš 2 – Leskovac u dužini od 500 m do preseka sa istočnom granicom građevinskog područja Niša i prati je do preseka sa putem Niška Banja – Radikina Bara. Granica nastavlja istočnom stranom puta do preseka sa dalekovodom Niš 2 – Sofija i dalje južnom granicom koridora dalekovoda u dužini 1,7 km do preseka sa istočnom granicom građevinskog područja Niša. Ovde granica ide na severo-istok prateći granicu građevinskog područja Niša do preseka sa putem Niš – Dimitrovgrad.
Na području Generalnog plana Niša granica Prostornog plana prati granice koridora magistralnih infrastrukturnih sistema.
III. ZNAČAJ I FUNKCIJA INFRASTRUKTURNOG KORIDORA
ZA INTEGRACIJU PROSTORA
Ekonomsko, sadržajno i infrastrukturno povezivanje Republike Srbije sa okruženjem odvija se prvenstveno razvijanjem tranzitnih funkcija između Evrope i Azije tokovima koji prate glavne osovine razvoja Republike Srbije: Dunavsko-Savsku i Moravsku osovinu razvoja.
Centralni položaj Republike Srbije na Balkanskom poluostrvu i ukrštanje Dunavsko-Savske i Moravske osovine razvoja na njenoj teritoriji predstavljaju komparativnu prednost Republike Srbije i realnu mogućnost za formiranje najkraće drumske i železničke veze zapadne i centralne Evrope sa zemljama južne Evrope i Azije preko teritorije Republike Srbije.
Planom Panevropske saobraćajne mreže utvrđen je multimodalni koridor „10” (Salcburg – Ljubljana – Zagreb – Beograd – Niš – Skoplje – Veles – Solun) sa krakom „C” Niš – Dimitrovgrad – Sofija, koji predstavlja okosnicu formiranja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske.
Izgradnja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske uticaće podsticajno na bolju saobraćajnu i privrednu povezanost Republike Srbije sa okruženjem kao i na brži razvoj regiona koji se naslanja na ovaj koridor. Preko ovog koridora i regionalne saobraćajne mreže ostvariće se bolje veze jugoistočne Srbije sa zapadnom, centralnom i južnom Srbijom i timočkim Podunavljem. Intenziviranje i povezivanje saobraćajnih tokova u koridoru uticaće na jačanje privrednih i drugih funkcija Niša, koji je već sada najznačajnije čvorište u Republici Srbiji posle Beograda, kao i na razvoj Pirota, Bele Palanke i Dimitrovgrada, centara na trasi koridora Niš – granica Bugarske.
U infrastrukturnom koridoru Niš – granica Bugarske utvrđeni su sledeći magistralni infrastrukturni sistemi:
– autoput E-80;
– železnička pruga E-70 za vozove velikih brzina;
– magistralni optički kabl;
– magistralni gasovod;
– dalekovodi 110 kV, 220 kV i 400 kV;
-objekti zaštite od voda – odbrambeni nasipi, cevovod regionalnog sistema vodosnabdevanja.
1. Značaj i funkcija autoputa E-80
Putni pravac E-80 Niš – granica Bugarske ima veoma značajnu saobraćajnu funkciju u Republici Srbiji (M1.12), kao i u mreži E puteva srednje i jugoistočne Evrope. Funkcionalno predstavlja krak osnovnog magistralnog puta M-1, koji se pruža u pravcu Bugarske i Turske odnosno zemalja Bliskog i Srednjeg Istoka, a saobraćajno-strateški se poklapa sa pravcem transevropskog (TEM) puta i krakom „C” Panevropskog multimodalnog koridora „10”. Kao sastavni deo optimalne putne veze između evropske i azijske putne mreže ima veliki značaj u komuniciranju Evrope sa Bliskim Istokom preko teritorije Republike Srbije i u povezivanju zemalja zapadno evropskog i alpskog područja sa zemljama na jugoistoku Evrope i području Azije.
Preko mreže TEM puteva koji se pružaju teritorijom Republike Srbije, putE-80 povezuje se sa:
– zapadnom Evropom preko putnog pravca E-75 Niš-Beograd-Subotica;
– Grčkom, preko putnog pravca E-75 Niš-granica Makedonije;
– srednjom i zapadnom Srbijom preko putnog pravca E-761 u dolini Zapadne Morave;
– sa Crnom Gorom preko autoputa E-80 Niš-Priština-Kosovska Mitrovica-Rožaje; – sa istočnom Evropom preko putnog pravca E-70 Beograd-Pančevo-granica Rumunije;
– sa Jadranom, putnim pravcem E-763 Beograd-Bar.
Funkcija autoputa E-80 Niš – granica Bugarske je prihvatanje planiranih i očekivanih saobraćajnih tokova i podsticanje razvoja područja u zoni uticaja planiranog autoputa.
Značaj i funkcija železničke pruge za vozove
velikih brzina E-70
Železničke pruge u koridoru „10” povezaće Republiku Srbiju sa svim delovima Evrope, sa Bliskim i Dalekim Istokom, a kracima koridora „10”, u kojima je i pruga E-70, omogućiti regulisanje železničkog saobraćaja povezujući velike gradove Evrope sa gradovima Republike Srbije prugama za brzine od 160 – 250 km/ha.
Na osnovu plana razvoja železničke mreže Evrope i potrebe razvoja železničkog saobraćaja u Republici Srbiji utvrđeno je da pruge za velike brzine predstavljaju nadgradnju na sistem dvokolosečnih pruga standardnih brzina. Pruge za velike brzine uklapaju se u mrežu pruga za velike brzine Evrope, a u osnovi se vode po koridorima postojećih pruga.
Pruga za vozove velikih brzina E-70 Niš-granica Bugarske, definisana Prostornim planom Republike Srbije, povezuje se sa planiranim prugama za velike brzine (E-85) Subotica-Beograd-Niš-granica Makedonije, (E-66) Beograd-Pančevo-granica Rumunije i Beograd-Šid-granica Hrvatske.
Funkcija pruge za vozove velikih brzina jeste da ispuni zahteve efikasnosti, bezbednosti i ekonomičnosti transporta putnika i robe poboljšanjem konkurentske osposobljenosti železničkog u odnosu na druge vidove saobraćaja.
3. Značaj i funkcija magistralnih optičkih kablova
Optički kablovi koji su položeni od tranzitne telefonske centrale „Niš” zrakasto ka:
– severu, prema međunarodnoj (tranzitnoj) centrali „Beograd”;
– istoku, prema glavnoj telefonskoj centrali „Pirot” i međunarodnoj telefonskoj centrali „Sofija”;
– jugu, prema glavnoj telefonskoj centrali „Vranje” i međunarodnoj telefonskoj centrali „Skoplje”;
– jugozapadu, prema tranzitnoj telefonskoj centrali „Priština”;
– severoistoku, prema glavnoj telefonskoj centrali „Zaječar”,
omogućavaju uključivanje međunarodne centrale Niš u međunarodni saobraćaj prema istoku, jugu i severu i obavljanje lokalnog telefonskog saobraćaja preko tranzitne telefonske centrale „Niš”.
4. Značaj i funkcija magistralnog gasovoda
U infrastrukturnom koridoru Niš – granica Bugarske, Niš, svojim položajem u mreži planiranih magistralnih gasovoda, ima izuzetan značaj kao „čvorište” iz koga se račvaju gasovodi za sve pravce južne i istočne Srbije.
Magistralni gasovodi MG-09 „Pojate – Niš” i MG-10 „Niš – Dimitrovgrad” koji se spajaju u izgrađenom GRČ-u „Niš” omogućavaju dvostrano snabdevanje gasom (iz pravca Mađarske i iz pravca Bugarske) teritorije Republike Srbije.
5. Značaj i funkcija elektroenergetskih objekata
U infrastrukturnom koridoru Niš – granica Bugarske, a u okviru prenosnog 400 kV sistema Srbije, TS 400/220/110 kV „Niš 2” je jedno od najznačajnijih čvorišta. Do njega dolaze dalekovodi iz najvećih centrala „Obrenovca” (preko Kragujevca), „Đerdapa” (preko Bora) i Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija. Preko dalekovoda za Sofiju vrši se razmena energija sa Bugarskom, a preko 220 kV mreže iz TS „Niš 2” snabdeva se energijom konzumno područje Leskovca i dela Vranja, a po potrebi i konzumno područje Kruševca.
Preko 110 kV mreže iz TS „Niš 2” snabdevaju se električnom energijom potrošači u Nišavskoj i Topličkoj kotlini, Aleksinac sa Soko Banjom, Svrljig i po potrebi deo konzuma Leskovca.
6. Značaj i funkcija vodoprivrednih sistema
„Nišavski podsistem” za snabdevanje stanovništva vodom predstavlja deo Donje-Južnomoravskog regionalnog sistema iz kog se snabdevaju vodom naselja u opštini Niš i Bela Palanka i iz koga će se snabdevati vodom naselja u opštinama Pirot, Dimitrovgrad, Gadžin Han i Merošina kada se u konačnoj fazi izgradnje podsistema uključe akumulacije „Selova” (u izgradnji) na Toplici i „Zavoj” (izgrađena) na Visočici.
Regulacioni radovi izvedeni uglavnom na Nišavi zatvaraju kasete oko većih naselja Niša, Bele Palanke, Pirota i Dimitrovgrada i služe za odbranu teritorije naselja i poljoprivrednog zemljišta u njihovoj neposrednoj blizini. Izgradnjom linijskih sistema u okviru Južnomoravskog sistema, postići će se adekvatna zaštita od poplava i mogućnost planskog i kontrolisanog korišćenja, uređenja i zaštite rečnih voda.
Planirane akumulacije na Nišavi „Sopot” i „Čiflik” imaju za cilj poboljšanje elektroenergetskog potencijala kao osnovne namene, uglavnom lokalnog karaktera i održavanje režima malih voda i biološkog minimuma.
Rešavanje problema prečišćavanja otpadnih voda Niša i Pirota u sklopu Južnomoravskog sistema korišćenja, uređenja i zaštite rečnih voda uz učešće postojećih postrojenja u Beloj Palanci i Dimitrovgradu, dobija na značaju u okviru obezbeđenja propisane kategorije vodotoka, odnosno zaštite voda u slivu Nišave, posebno najuzvodnijih deonica osnovnog toka reke i njenih pritoka.
Polja za navodnjavanje i odvodnjavanje uglavnom služe kao dopunske mere stabilizacije poljoprivredne proizvodnje u prvom redu radi neutralizacije posledica suše (Belo Palanačko polje) i kao zaštita zemljišta od suvišnih voda (Pirotska kotlina). S obzirom na to da imaju isključivo lokalni karakter, nemaju poseban značaj na području koridora.
IV. CILjEVI I OSNOVNE POSTAVKE RAZVOJA PODRUČJA PROSTORNOG PLANA
1. Opšti ciljevi
Utvrđuju se opšti ciljevi dugoročnog razvoja područja Prostornog plana, i to:
– ostvarivanje uravnoteženog i harmoničnog razvoja ukupnog područja Prostornog plana;
– ublažavanje negativnih demografskih i privrednih kretanja na području Prostornog plana;
– podsticanje racionalne organizacije i uređenja prostora u skladu sa mogućnostima prostora i sa potrebama dugoročnog socijalnog i ekonomskog razvoja;
– ostvarivanje optimalnog korišćenja zemljišta u skladu sa njegovim prirodno-ekološkim svojstvima i potencijalima;
– optimalno korišćenje pogodnosti geografsko-saobraćajnog položaja područja Prostornog plana;
– aktiviranje prirodnih i antropogenih turističkih vrednosti;
– formiranje racionalne mreže infrastrukturnih sistema i njeno uklapanje u jedinstvene tehničke sisteme širih područja;
– otklanjanje negativnih posledica i degradacionih procesa od funkcionisanja već izgrađenih infrastrukturnih sistema na stanje i kvalitet zemljišta, voda, vazduha i građevinskih objekata;
– usklađivanje koncepcije organizacije, uređenja i zaštite prostora sa potrebama zaštite životne sredine, prirodnih vrednosti i nepokretnih kulturnih dobara od elementarnih i drugih nepogoda i od interesa za odbranu.
2. Posebni ciljevi
2.1. Korišćenje i organizacija prostora
U cilju očuvanja poljoprivrednog i šumskog zemljišta kao trajnog, neprocenjivog dobra, treba obezbediti:
– zaustavljanje tendencije stihijskog zauzimanja plodnog zemljišta u nepoljoprivredne svrhe;
– usklađivanje obima i načina korišćenja poljoprivrednog zemljišta i šuma sa prirodnim uslovima i ograničenjima;
– poboljšanje stanja uređenosti poljoprivrednog zemljišta putem komasacija, melioracija, regulacija vodotokova, uređenja putne mreže, uređenja naselja i ruralne sredine.
U cilju diferencijacije funkcija centara u potencijalnoj mreži naselja u okviru Prostornog plana i u njegovom funkcionalnom okruženju treba:
– usmeriti naseljavanje urbano polarizovanog stanovništva u naselja višeg stepena centraliteta u okviru potencijalne mreže naselja;
– povećati stepen urbanizovanosti seoskih naselja;
– podsticati disperziju privrednih kapaciteta u sekundarne centre u okviru potencijalne mreže naselja.
2.2. Saobraćaj i veze
Ciljevi razvoja saobraćaja baziraju se na komparativnim prednostima saobraćajno-strateškog položaja Republike Srbije i područja Prostornog plana na raskrsnici koridora međunarodnih saobraćajnih pravaca E-75 i E-80, koji povezuju zemlje Evrope sa zemljama Bliskog Istoka i Severne Afrike, a to su:
– izgradnja deonice međunarodnog puta E-80 Niš – granica Bugarske, kao kraka „C” Niš – Sofija – Istambul multimodalnog koridora „10”;
– uključivanje regiona u međunarodne tokove saobraćaja;
– modernizacija magistralne putne mreže;
– unapređenje i razvoj mreže regionalnih i lokalnih puteva;
– izgradnja obilaznica na magistralnim pravcima kroz veće gradove Niš, Pirot i Dimitrovgrad;
– izgradnja deonice pruge za vozove velikih brzina do 250 km/ha kao kraka „C” Niš – Sofija – Istambul Panevropskog koridora „10”;
– modernizacija postojeće magistralne železničke pruge Niš – Pirot – Dimitrovgrad za vozove brzine do 120 km/ha;
– izgradnja robno-transportnih centara i uključenje u sistem evropskih robno-transportnih centara;
– polaganje optičkih kablova i uključenje regiona u međunarodni telekomunikacioni sistem;
– razvoj kablovske televizije i mobilne telefonije.
2.3. Ostala infrastruktura
U razvoju ostale infrastrukture ciljevi su:
– racionalno zauzimanje novih prostora za izgradnju mreže infrastrukture;
– koordinirano i kontrolisano vođenje planiranih infrastrukturnih sistema kroz infrastarukturne koridore svuda gde to prirodni faktori i tehnološko-tehnički uslovi građenja eksploatacije i zaštite dozvoljavaju;
– razmeštaj magistralnih infrastrukturnih sistema u koridoru kojim se broj premošćavanja vodotoka i depresija i međusobnog ukrštanja svodi na najmanju moguću meru, s tim da je za magistralne infrastrukturne sisteme sa značajnim tehničko-tehnološkim i lokacijskim zahtevima (autoput i železnička pruga) poželjan razmeštaj duž iste obale vodotoka;
– položaj trase infrastrukturnih sistema koji je bezbedan od dejstva velikih voda vodotoka i ne ugrožava objekte u zaleđu od štetnih dejstva unutrašnjih voda;
– povećanje proizvodnje energije korišćenjem hidropotencijala reke Nišave;
– poboljšanje kvaliteta rada i pouzdanosti postojeće elektroenergetske mreže i magistralne gasovodne mreže i dalji razvoj ovih mreža i sistema;
– revitalizacija delova mreže 110, 220 i 400 kV;
– gasifikacija gradova u području koridora, na bazi usklađenih koncepcija gasifikacije i toplifikacije.
3. Uticaj infrastrukturnog koridora na okruženje
Aktiviranje i eksploatacija mreže planiranih i potencijalnih infrastrukturnih sistema u infrastrukturnom koridoru ostvariće neposredne (promena načina korišćenja prostora) i posredne (demografska kretanja, mreža naselja, privredni razvoj) uticaje na samo područje Prostornog plana i njegovo funkcionalno okruženje.
Usmeravanjem ovih uticaja obezbediće se:
– dovođenje u sklad lokalnih i regionalnih interesa sa nacionalnim;
– pokretanje privrednih aktivnosti i čitavog lanca međusobno povezanih socijalnih i prostornih unapređenja,
– podizanje područja i okruženja na viši stepen investicione privlačnosti.
Područje Prostornog plana predstavlja deo makroregionalnog područja Niša, koje svoj uticaj ostvaruje na području koje čini 31 opština, sa oko 1,3 miliona stanovnika. Koncentracija svih vidova saobraćaja na uskom području rečnih dolina Južne Morave, Nišave i Toplice uslovila je koncentraciju oko 90% ukupnog stanovništva regiona, gradskih naselja, privrednih kapaciteta neagrarnog karaktera i magistralnih infrastrukturnih sistema na ovim osovinama.
Razvojne perspektive područja obuhvaćenog Prostornim planom biće višestruke, i to:
1) prednosti koje proističu iz geografsko-saobraćajne pozicije područja Prostornog plana, koje imaju trajnu vrednost, na osnovu koje se u planskom periodu može očekivati realizacija značajnih efekata u domenu investicionih ulaganja što će generirati i druge ekonomske efekte i promene u prostoru;
2) u domenu demografskih kretanja ne očekuje se veći obim prostorne redistribucije stanovništva. Za intenzivnija migraciona kretanja ne postoje pretpostavke u ukupnom demografskom potencijalu koji se nalazi u silaznoj razvojnoj fazi (negativan prirodni priraštaj, nepovoljna starosna struktura stanovništva). Stepen koncentracije stanovništva u gradskim centrima (Niš, Pirot, Bela Palanka, Dimitrovgrad) će se povećavati, više po osnovu opadanja ukupnog broja stanovnika u seoskim naseljima nego po osnovu porasta u gradovima;
3) hijerarhija gradskih centara određuje dominantnu ulogu u sistemu naselja već afirmisanim centrima (Niš, Pirot, Bela Palanka i Dimitrovgrad) koji će zadržati stečene pozicije sa stanovišta interregionalne podele funkcije (trostepena hijerarhija).
Promene u strukturi seoskih naselja obeležiće nastavak već započetog procesa demografskog propadanja (gašenja) velikog broja malih naselja i formiranje manjih centara sa obeležjima urbane strukture na ruralnom području. Proces formiranja ruralnih centara podrazumeva njihovo prestrukturiranje sa stanovišta zastupljenosti društveno-ekonomskih aktivnosti, tako što će se u njima razvijati i neagrarne delatnosti (zanatstvo, sitna industrija, ugostiteljstvo i ostale uslužne delatnosti). Stepen ovih promena zavisiće od veličine i pozicija centra u mreži naselja, odnosno položaja u odnosu na infrastrukturne sisteme u prvom redu saobraćajne. Formiranje većeg broja ovakvih centara sa polifunkcionalnim odlikama podrazumeva viši nivo društveno-ekonomske razvijenosti, a imaće pozitivne efekte u smislu smanjenja potreba za transportom, usporavanje dinamike rasta većih urbanih centara, poboljšanja kvaliteeta životne sredine u naseljima, efikasniju zaštitu u slučaju ratnih i mirnodopskih opasnosti;
4) prostor obuhvaćen Prostornim planom ima dobre pretpostavke za intenzivan razvoj privrede, i to: povoljan geografsko-saobraćajni položaj, postojeće industrijske kapacitete i prirodno-ekološki i demografski potencijal. Polazeći od navedenih uslova, privredni razvoj će se usmeravati u sledećim pravcima:
– prioritetni razvoj tercijarnih delatnosti (saobraćajne usluge, trgovina, ugostiteljstvo, turizam). Lokacione povoljnosti za izgradnju odgovarajućih objekata nalaze se na skoro celoj relaciji puta i pruge. U ovom pogledu dve lokacije imaju izrazite prednosti: turistički kompleks na graničnom prelazu „Gradina” na teritoriji opštine Dimitrovgrad i područje grada Niša, posebno prostor deonice autoputa od Trupala do Proseka. Za ove lokacije već su pripremljeni odgovarajući urbanistički planovi i započete aktivnosti na izgradnji robno-transportsnih centara, slobodnih carinskih zona, ugostiteljsko-turističkih objekata i servisa;
– razvoj industrije koji će karakterisati dva prioriteta, i to: tehnološko, organizaciono i vlasničko prestruktuiranje postojećih društvenih preduzeća i disperzivan razmeštaj malih industrijskih kapaciteta za čiju izgradnju postoje uslovi u sekundarnim i opštinskim centrima zajednice naselja. Ova strateška orijentacija treba da realizuje više pozitivnih razvojnih efekata, od kojih su najznačajniji poboljšanje konkurentske pozicije na svetskom tržištu i brzo efektuiranje investicionih ulaganja u smislu porasta ukupnog društvenog proizvoda i zaposlenosti;
– razvoj poljoprivrede koji će se bazirati na prirodnim potencijalima, tradiciji i savremenim tehničko-tehnološkim i naučnim dostignućima. Organizaciona forma koja objedinjuje navedene faktore je agrokompleks koji, osim primarne poljoprivredne proizvodnje, podrazumeva industrijsku preradu, prometnu i razvojnu funkciju. Prednost ovoj oblasti imaće razvoj voćarstva, vinogradarstva i stočarstva, odnosno proizvodnja ekološki zdrave hrane za kojom će se u budućnosti stalno povećavati tražnja na domaćem i svetskom tržištu;
– razvoj turizma sa izgradnjom i uređenjem turističkih kompleksa za tranzitni turizam u koridoru autoputa (informacioni punktovi, moteli, odmorišta, granični prelaz „Gradina”), boravišni turizam u gradskim i banjskim turističkim centrima kao što je Niš sa Medijanom i Cerjanskom pećinom, Bela Palanka, Pirot, Dimitrovgrad, Niška Banja i drugi vidovi turizma kao što je zdravstveni turizam u Nišu i Niškoj Banji, kongresni turizam u Nišu i Niškoj Banji, rekreativni turizam na Bojaninim vodama, u Divljani, Sićevačkoj klisuri, Banji Topilo, Kameničkom Visu i drugi. Saobraćajna povezanost atraktivnih turističkih potencijala sa područjem infrastrukturnog koridora ostvarena je preko saobraćajnih čvorišta i saobraćajnih pravaca i to: preko triangle Trupale pravcem E-75 (M.1) sa Soko Banjom, jezerom Bovan, Ozrenom, Vranjskom i Bujanovačkom Banjom; pravcem M-25 sa turističkom regijom Kopaonik; pravcem M-25 sa centralnom peripanonskom regijom Đerdap i sa istoimenim nacionalnim parkom; pravcem R-121 sa istočnom visokoplaninskom regijom Stare Planine sa Zavojskim jezerom, Vidličem, Zaglavkom, Buxakom; pravcima R-244a i M-9 sa istočnom visokoplaninskom regijom Krajišta i Vlasine sa klisurom Jerme, Čemernikom, Vardenikom, Poganovskim manastirom, Zvonačkom Banjom, Vlasinskim jezerom;
– razvoj rudarstva i energetike uzevši u obzir mogućnost nastavka vršenja eksploatacije mineralnih sirovina i razvoja novih ležišta mineralnih sirovina, kao i lokacije za izgradnju malih hidroelektrana koje se nalaze u okviru područja ovog prostornog plana u skladu sa dokumentom „Katastar malih hidroelektrana na teritoriji SR Srbije van SAP” iz 1987. godine i mogućnost gradnje kombinovanog postrojenja za proizvodnju električne i toplotne energije na gas kapaciteta do 600MW a za potrebe grada Niša.
V. ORGANIZACIJA I NAMENA PROSTORA
Planska rešenja organizacije i namene prostora grafički su prikazana na referalnoj karti 2. Prostornog plana.
1. Organizacija prostora
Prema demografskoj projekciji na području opština čiji delovi ulaze u sastav područja Prostornog plana će 2026. godine živeti 313.750 stanovnika (područje grada Niša 226.350, opština Bela Palanka 12.600, opština Pirot 64.100, opština Dimitrovgrad 10.700) u 97 naselja. Jasno je izraženo pet nivoa centara koji u potencijalnoj mreži naselja predstavljaju:
– makroregionalni centar: Niš;
– regionalni centar: Pirot;
– gradske centre: Bela Palanka i Dimitrovgrad;
– centre zajednice sela (ukupno 5): Gornji Matejevac (grad Niš); Crvena Reka i Čiflik (opština Bela Palanka); Temska i Sukovo (opština Pirot);
– centre dva i više sela (ukupno 13): Jelašnica, Sićevo, Malča, Kamenica, Hum (grad Niš); Glogovac, Dolac, Moklište (opština Bela Palanka); Blato, Krupac, Rasnica i Staničenje (opština Pirot); i Željuša (opština Dimitrovgrad).
Prioriteti potencijalne organizacije prostora su:
1) konstituisanje Niša kao gradske zajednice i makroregiona Niš kao osnovnih administrativnih jedinica u okviru Republike Srbije i uspostavljanje trajnijih regionalnih uticaja na području makroregiona sa poboljšanjem saobraćajne i infrastrukturne povezanosti;
2) politika razvoja sela i ruralnih područja podsticanjem razvoja infrastrukture na ovom području i podizanjem standarda njegove opšte opremljenosti;
3) izgradnja, razvoj i povezivanje magistralnih i regionalnih infrastrukturnih sistema (autoput E-80, pruga za vozove velikih brzina, optički kabl, gasovod i dr.) kao preduslova privrednog aktiviranja regionalnih razvojnih prednosti prostora;
4) podizanje kvaliteta i nivoa usluga u okviru magistralnih i regionalnih infrastrukturnih sistema.
Planska mreža naselja utvrdiće se regionalnim prostornim planom makroregiona ili Nišavskog okruga, dok se ovim Prostornim planom definišu samo polazišta i potencijalne orijentacije.
2. Namena prostora
Kao rezultat projekcije dugoročnog društveno – ekonomskog i demografskog razvoja na područje Prostornog plana utvrđena je namena prostora za:
1) neizgrađeno područje, površine 857,73 km2 (86% od ukupnog prostora područja Prostornog plana) koje čine poljoprivredno zemljište, šume i šumsko zemljište, vodno zemljište i ostale slobodne površine;
2) izgrađeno područje, površine 140,68 km2 (14% od ukupnog prostora područja Prostornog plana) koje čine površine naselja, posebnih funkcija, mreže i objekti infrastrukturnih sistema i drugih izgrađenih prostora.
2.1. Neizgrađeno područje
2.1.1. Poljoprivredno zemljište
Najkvalitetnije poljoprivredno zemljište nalazi se u dolinama reka Južne Morave i Nišave. Do kraja planskog perioda površina poljoprivrednog zemljišta će se smanjiti za 7,18% odnosno 71,64 km2 i iznosiće ukupno 294,15 km2 do kraja 2026. godine.
Smanjenje će biti prouzrokovano angažovanjem 15,08 km2 poljoprivrednog zemljišta za izgradnju infrastrukturnih sistema (autoput i pruga) i za proširenje granica građevinskog područja gradova Niš, Bela Palanka i Dimitrovgrad i Pirot za 55,56 km2. Nije predviđena promena strukture korišćenja poljoprivrednog zemljišta na pojasevima postavljanja optičkog kabla i gasovoda.
Planirano je obnavljanje i intenziviranje poljoprivredne proizvodnje aktivnijim korišćenjem zemljišta u skladu sa njegovim pedološkim svojstvima. Realizacija planskih usmerenja podrazumeva primenu mera melioracije zemljišta (prevashodno njegovog navodnjavanja), saniranja klizišta i jake erozije (zatravnjivanjem i pošumljavanjem), unapređenja mreže atarskih puteva i podsticanja tržišnih uslova privređivanja.
Šume i šumsko zemljište
Šume pokrivaju prostore iznad VI bonitetne klase zemljišta ukupne površine od 561,08 km2. Površine pod šumama će se smanjiti za 0,64 km2 odnosno 0,066% (Tabela 2).
Prioritet će imati pošumljavanje erozijom zahvaćenih područja na zemljištu II – V bonitetne klase kao i uređenje zaštitnih šuma u zonama vodozahvata i vodotokova, saobraćajnih koridora i drugih područja zaštite kao i sanacija osiromašenih šumskih zajednica i obnova autohtonim vrstama.
Vodno i ostalo zemljište
Vodno zemljište na području Prostornog plana čine korito i obala vodotoka Nišave, njenih pritoka i akumulacija „Čiflik” i „Sopot”, zajedno sa pojasom zemljišta koji se proteže neposredno uz korito za veliku vodu vodotoka Nišave, njenih pritoka i akumulacija „Čiflik” i „Sopot”, pri čemu obala u području zaštićenom od poplava čini pojas zemljišta širine 50 metara računajući od unutrašnje nožice nasipa prema branjenom području.
Ostalo zemljište čine sva neproduktivna tla (bare, šikare, kamenjari i sl.).
Ukupna površina vodnog i ostalog zemljišta iznosi oko 143,18 km2.
Izgrađeno područje
Osnovni kriterijumi za utvrđivanje građevinskog područja infrastrukturnih sistema su:
– racionalno korišćenje prostora za novu magistralnu infrastrukturu;
– dislokacija u najvećoj mogućoj meri postojeće magistralne infrastrukture, koja je u koliziji sa već izgrađenim prostorom građevinskih područja naselja.
2.2.1. Zone urbanizacije
Zone intenzivne urbanizacije zadržaće se u dolini Morave i Nišave na pravcima infrastrukturnih koridora. Koncentrisana urbanizacija nastaviće se oko urbanih centara Niš, Pirot, Bela Palanka i Dimitrovgrad, tako da će optimalna građevinska područja ovih gradova biti: za Niš 99,92 km2 (na području Prostornog plana 30,58 km2), Pirot 14,26 km2, Belu Palanku 4,60 km2 i Dimitrovgrad 6,12 km2.
Nije planirano veće proširenje građevinskih područja seoskih naselja, već samo popunjavanje postojećih prostora. Eventualna nova izgradnja je moguća kao interpolacija u već izgrađenom tkivu ili kao zamena dotrajalih stambenih objekata novim.
Ukupna površina ove zone iznosi 55,56 km2, odnosno 5,56% od ukupnog prostora područja Prostornog plana.
Prostori za infrastrukturne sisteme
Prostornim planom se rezerviše prostor – koridor za izgradnju i funkcionisanje i formiranje zaštitnih pojaseva sledećih magistralnih i regionalnih infrastrukturnih sistema (Tabela 1):
– autoputa E-80 Niš – granica Bugarske, magistralne i regionalne putne mreže sa pratećim objektima ukupne površine 46,54 km2;
– potencijalne severne obilaznice autoputa oko Niša ukupne površine oko4,32 km2;
– železničke pruge za vozove velikih brzina Niš – granica Bugarske, modernizaciju postojeće magistralne pruge Niš – Pirot – Dimitrovgrad i rekonstrukciju regionalne pruge Niš – Zaječar na području grada Niša, ukupne površine 18,42 km2;
– magistralnog gasovoda Niš – Dimitrovgrad ukupne površine 31,6 km2;
– optičkog kabla Niš – Dimitrovgrad ukupne površine 0,41 km2;
– koaksijalnog kabla ukupne površine 0,365 km2;
– dalekovoda naponskih nivoa 400 kV, 220 kV i 110 kV od područja Prostornog plana ka Kruševcu, Kragujevcu, Boru, Sofiji, Leskovcu i Kosovu ukupne površine11,12 km2;
– magistralnog cevovoda regionalnog vodovodnog sistema Ljuberađa – Krupac – Niš, ukupne površine 1,2 km2 (do povezivanja sa Moravskim vodovodom);
– polaganje magistralnog cevovoda Nišavskog podsistema Donje – Južnomoravskog regionalnog sistema za vodosnabdevanje od HE Pirot do spoja sa trasom postojećeg cevovoda ukupne površine 0,7 km2.
Infrastrukturni sistemi su racionalno vođeni uglavnom kroz saobraćajne koridore. Odstupanja od koridorskih pravaca pojavljuju se najčešće kod magistralnih i drugih dalekovoda, čije trase ne degradiraju prostor, ali ograničavaju njegovo korišćenje.
Za izgradnju i funkcionisanje planiranih i potencijalnih magistralnih i regionalnih infrastrukturnih sistema rezervisan je potreban prostor od 21,06 km2.
2.2.3. Bilans potrebnih površina za izgradnju, funkcionisanje
i zaštitu infrastrukturnih sistema
Primenom izvedenog kriterijuma za širinu koridora autoputa od 700 m, pruge za velike brzine 435 m, gasovoda od 400 m, optičkog kabla od 10 m i dalekovoda od 10 do 35 m utvrđene su površine koridora svih infrastrukturnih sistema (Tabela 1).
Tabela 1. Bilans površina infrastrukturnih sistema
Infrastrukturnisistem Površina u km2 Trasa Pratećiobjekti Zaštita Ukupnokoridor Autoput i magistralni putevi 9,25 1,08 31,03 72,45 1) Pruge 2,80 1,50 37,70 40,00 Gasovod 0,20 0,02 48,00 48,22 Telekomunikacionikablovi 0,25 – 0,52 0,77 Dalekovodi – 0,12 11,00 11,12 Magistralni cevovod 0,26 – 1,64 1,88
Prostori za industriju
Ne planira se značajnije proširenje postojećih industrijskih zona koje su locirane u okviru građevinskih područja gradova Niš, Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad. Perspektivno se očekuje tehnološka preorijentacija u korišćenju postojećih kapaciteta, uključivanjem novih programa sa savremenom tehnologijom, koja zahteva manje prostora i obezbeđuje ekološki prihvatljiviju proizvodnju.
Skladišta i servisi
Skladišni prostor će se u planskom periodu intenzivnije širiti i opremati posebno uz gradove Niš i Pirot, uz pograničnu zonu, kao i u zonama intenzivne poljoprivredne proizvodnje.
Servisne zone, osim uz veće gradove, mogu se razvijati i kao manje samostalne jedinice uz trase magistralnih saobraćajnih pravaca, kao servisno – trgovinsko – ugostiteljski centri duž autoputa u neposrednoj blizini većih saobraćajnih raskrsnica kao što su turističko-uslužni centri: „Malča”, „Bela Palanka”, „Sopot”, „Sukovo” i „Gradina”.
Specijalizovani centri
Intenziviranje transporta na magistralnim pravcima omogućiće dalje jačanje i uređenje specijalizovanih centara kao što su: banjski (Niška Banja, Ostrovičke Terme, Banja Topilo), robno – transportni (Niš, Pirot), pogranični (Gradina), turistički i sportsko – rekreativni centri (Stara planina, Suva planina, Seličevica, Sićevačka klisura, Jelašnička klisura i druge zone prirodnih vrednosti i nepokretnih kulturnih dobara).
Bilans planirane osnovne namene površina
Realizacijom planskih rešenja organizacije i uređenja prostora, koja su usmerena ka optimizaciji međuodnosa namene i korišćenja prostora sa jedne i ekoloških svojstava prostora sa druge strane, doći će do konverzija površina od 2,81 km2 u opštini Dimitrovgrad; 5,95 km2 u gradu Nišu; 6,2 km2 u opštini Bela Palanka do 9,57 km2 u opštini Pirot. Bilans planirane namene površina dat je u Tabeli 2.
Tabela 2. Bilans planirane osnovne namene površina
Grad – Poljoprivredno zemljište km2 Šume i šumsko zemljište km2 Vodno i ostalo zemljište km2 Ukupna Opština 1999 2020 2020-1999 1999 2020 2020-1999 1999 2020 2020-1999 površina km2 Područje sa preko 50.000 ljudi 200 Područje sa 20.000 do 50.000 ljudi 100 Strateški privredni objekti (određuje rep. Vlada) 100 Objekti privrede koji nisu od strateškog značaja 50 (ili manje, zavisno od osiguranja) Mostovi na području naselja sa više od 20.000 ljudi 100 Mostovi na području naselja od 5.000 do 20.000 ljudi 50 Poljoprivredni sistemi i površine i izvorišta zavodosnabdevanje 25
Zaštita prirodnih dobara
Zaštićena prirodna dobra, Park prirode „Sićevačka klisura” (zaštićen Uredbom o zaštiti parka prirode „Sićevačka klisura”- „Službeni glasnik RS”, broj 16/00), Specijalni rezervat „Jelašnička klisura” (zaštićen Uredbom o zaštiti specijalnog rezervata „Jelašnička klisura” – „Službeni glasnik RS”, broj 9/95) i deo Parka prirode „Stara planina” (zaštićen Uredbom o zaštiti Parka prirode „Stara planina” – „Službeni glasnik RS”, broj 23/09) štite se posebnim merama koje su utvrđene uredbama o zaštiti svakog pojedinačnog prirodnog dobra. Razradu ovog Prostornog plana planovima nižeg reda i za sve radove na prostorima ovih prirodnih dobara obavezno je i naknadno obezbediti posebne detaljne uslove Zavoda za zaštitu prirode Srbije.
Rešenjem o prethodnoj zaštiti „Suve planine” („Službeni glasnik RS”, broj 47/02) štiti se područje prirodnog dobra Suva planina i spomenik prirode „Krupačko vrelo”.
Osim posebnih mera zaštite za zaštićena prirodna dobra, opšta mera zaštite je i obaveza da se bez odlaganja obavesti organizacija za zaštitu prirode ukoliko se na trasama infrastrukturnih sistema naiđe na prirodno dobro koje je geološko-palentološkog ili minerološkog porekla i da se prirodno dobro ne ošteti ili uništi.
Tabela 4. Bilans površina zaštićenih prirodnih dobara
Naziv područja Ukupna površina (ha) % 1. Područje PPIK 99.841 100 1.1. Zaštićena prirodna dobra 24.341,053 24,379 100 1.1.1. Park prirode „Sićevačka klisura” 7.700 7,712 31,84 1.1.2. Park prirode „Stara planina” 3.260 3,265 13,393 1.1.3. Specijalni rezervat prirode „Jelašnička klisura” 115,73 0,116 0,475 1.1.4. Suva planina 13.264 13,285 54,492 1.1.5. Spomenik prirode „Krupačko vrelo” 1,33 0,0013 0,006
Zaštita biljnog i životinjskog sveta
Površine pod izmenjenom vegetacijom, obuhvataju putni i pružni pojas (pojas nasipa i useka, kanali) koji se nakon izgradnje ozelenjava. One se štite pre svega odvođenjem atmosferskih voda sa kolovoza i trupa pruge u zabarene depresije sa prirodnom vodom.
Obavezno je utvrđivanje „ekoloških koridora” (prolaza za faunu), optimalnog razmaka oko 2 km, iznad ili ispod trupa autoputa i pruge na deonicama autoputa i pruge, a posebno na deonicama pored Kameničkog Visa i preko Suve planine.
U zone prelaza i prolaza treba ugraditi mere zaštite od buke, podići remize, obezbediti mrežu zelenih koridora – puteva faune i povezati remize sa zelenim masivima.
Utvrđivanje ekoloških koridora uradiće se razradom Prostornog plana na nivou regulacionog plana.
Zaštita pejzaža
Negativni vizuelni efekti se umanjuju:
– adekvatnim ozelenjavanjem nasipa i konstrukcija autohtonim vrstama;
– uklapanjem useka i nasipa u prirodni oblik terena;
– preoblikovanjem terena narušenog morfološkog lika u skladu sa pejzažom;
– ponovnim uspostavljanjem trajnog biljnog pokrivača na svim mestima na kojima su prestale aktivnosti koje prate građenje;
– kompozicionim rešenjem zelenih masiva na ulazima i izlazima iz tunela;
– formiranjem novih pojaseva zaštitnog zelenila sa rasporedom zelenih masiva, koji će smanjiti uticaj jednoličnosti trase, naizmeničnim otvaranjem i zatvaranjem vizura prema okolnom predelu.
Zaštitu pejzaža posebno izvršiti na delu koridora autoputa od Jelašnice do Crvene Reke i od Bele Palanke do Pirota.
Zaštita od akcidenata
Mere zaštite od akcidenata definisane su posebnim programima, u odnosu na propisan metod procene opasnosti od vrste zagađivača koji sadrže mere za otklanjanje posledice akcidenata.
Rizik od akumulacija „Čiflik” i „Sopot”, smanjiće se sistematskom kontrolom vodozahvatnih objekata i brana i blagovremenom intervencijom u slučaju zarušavanja brana i havarijskog pražnjenja akumulacija.
Neophodno je uraditi studiju rizika sa utvrđivanjem kota mogućih poplavnih talasa i zaštite prirodnih i materijalnih dobara u slučaju akcidenata.
Zaštita nepokretnih kulturnih dobara
Na području Prostornog plana nalazi se 79 nepokretnih kulturnih dobara(u daljem tekstu: NKD), od čega je utvrđeno (proglašenjem i upisom u registar), zaštićeno i kategorisano je osam NKD i to četiri kulturna dobra od velikog značaja i četiri kulturna dobra. Kulturnih dobara od izuzetnog značaja nema.
Dobra koja uživaju prethodnu zaštitu su ostala, evidentirana dobra (71 dobro) za koja će se vrednovati spomenična svojstva, predlog za utvrđivanje za kulturno dobro i kategorizaciju pripremiti i proglašenje izvršiti u I etapi realizacije Prostornog plana.
U delu koridora na području Grada Niša su spomenici kulture u Sićevu Sv. Bogorodica – manastir i arheološka nalazišta u Humu Velika čuka – praistorijsko naselje.
U delu koridora na području Opštine Bela Palanka je arheološko nalazište u Beloj Palanci Remesiana.
U delu koridora na području Opštine Pirot je spomenik kulture u Pirotu Momčilov grad.
Kulturna dobra od velikog značaja se nalaze u gradskim (Niš) i opštinskim centrima (Bela Palanka, Pirot, Dimitrovgrad) i njihova zaštita već je ugrađena u prostorne, generalne i regulacione planove.
Utvrđuju se sledeće osnovne mere zaštite NKD na području infrastrukturnog koridora:
– pre izgradnje pojedinačnih infrastrukturnih sistema mora se obezbediti stručna opservacija terena od strane nadležne službe zaštite kulturnih dobara;
– pri projektovanju i izgradnji pojedinačnih infrastrukturnih sistema, u dogovoru sa nadležnom službom zaštite kulturnih dobara treba se što je moguće više udaljiti od NKD. Ako se pri izgradnji pojedinačnih infrastrukturnih sistema ne mogu zaobići postojeća NKD mora se prethodno istražiti lokalitet (kod nekropola i manjih praistorijskih naseobina) i posle završenih istraživanja, pod određenim uslovima, predati lokacija;
– do utvrđivanja mera tehničke zaštite postojećih NKD i njihove okoline ne smeju se vršiti aktivnosti izgradnje i uređenja prostora bez prethodne saglasnosti nadležne službe zaštite kulturnih dobara;
– pri izgradnji pojedinačnih infrastrukturnih sistema mora se obezbediti prisustvo nadležnih stručnjaka koji će vršiti nadzor i dokumentovati eventualne nalaze;
– ako se pri izvođenju zemljanih radova naiđe na arheološka nalazišta ili predmete, izvođač radova je dužan da, bez odlaganja, prekine radove i obavesti nadležnu službu zaštite spomenika kulture i preduzme mere da se nalaz ne uništi ili ošteti, da se sačuva na mestu i u položaju u kom je otkriven;
– pri izgradnji i eksploataciji prostora, zaštita, prezentacija i uključivanje u turističku ponudu kulturnih dobara od velikog značaja, moraju se u svemu vršiti prema važećim prostornim, generalnim i regulacionim planovima.
2.10. Zaštita od elementarnih nepogoda i ratnih razaranja
Koncept zaštite od elementarnih nepogoda i ratnih razaranja ugrađen je u planska rešenja Prostornog plana koja obuhvataju organizaciju, namenu i korišćenje prostora, planiranje mreže saobraćajne, vodoprivredne i elektroenergetske infrastrukture i primenu opštih principa, mera i normativa zaštite od elementarnih nepogoda i ratnih razaranja.
Zaštita od elementarnih nepogoda ostvaruje se sanacijom i uređenjem infrastrukturnih pojaseva, podizanjem vatrozaštitnih i snegobranih pojaseva celom dužinom ugroženih trasa i sprovođenjem bioinženjerskih mera na zemljištu podložnom eroziji.
Posebne mere zaštite od ratnih razaranja utvrđene su posebnim aneksom „Odbrana i zaštita područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske od ratnih razaranja” koji je sastavni deo Prostornog plana.
VIII. PRAVILA ZA UREĐENjE I KORIŠĆENjE PROSTORA
1. Pravila za utvrđivanje potrebnog prostora za izgradnju infrastrukturnih sistema
1.1. Saobraćajna infrastruktura
Potreban prostor rezerviše se primenom sledećih parametara:
– autoput: prosečna širina pojasa 70,0 m
– površine pratećih objekata na autoputu: petlja ssa 5,0 ha
motel sa benzinskom pumpom, parkingom,restoranom, auto kampom do 20 ha
stanica za kerozin 0,5 ha
odmorište sa parkingom (RA20-50, TA10-16, BUS 5-10) 3,0 – 5,0 ha
benzinska stanica ssa 1,5 ha
naplatna stanica 1,5 – 5,0 ha
baza za održavanje puta 1,5 – 3,0 ha
– duž deonice autoputa Trupale – Prosek obezbeđuje se prostor za izgradnju severne i južne gradske saobraćajnice (sa obe strane autoputa) do pogodnog mesta za ukrštanje,
– atarski putevi duž ograde autoputa gradiće se ukoliko se pogodno mesto ukrštanja postojeće trase atarskog puta sa autoputem pomera više od 500 m od postojećeg ukrštaja,
– železnička pruga: širina pružnog pojasa ssa 35,0 m
površina stanice (prosečno) ssa 1,5 ha
Površina glavnih železničkih stanica u Nišu, Pirotu i Dimitrovgradu dimenzionisaće se po posebnom programu.
– optički kablovi: širina pojasa ssa 2,0 m
1.2. Energetska infrastruktura
Za izgradnju dalekovoda obezbeđuje se zemljište za radni prostor širine:
DV 400kV 60 m
DV 110kV 30 m
DV 2h110kV 40 m
Po izgradnji zadržava se imovinski status na zemljištu sem za stubna mesta gde zemljište pripada vlasniku dalekovoda. Veličina zemljišta za stubna mesta zavisi od tipa i namena stuba i naponskog nivoa.
U vreme normalnog pogona dalekovodi se štite užim koridorima, a za održavanje i otklanjanje havarija obezbeđuje se radni prostor širine kao pri izgradnji.
Za izgradnju i korišćenje trafostanica potreban kompleks je tipiziran i iznosi:
TS 400/hkV min 250 m h 250 m
TS 110/hkV min 50 m h 80 m
Za izgradnju magistralnog gasovoda (gasovod visokog pritiska), obezbeđuje se zemljište za radni pojas širine 16,0 m, koji se koristi u postupku izgradnje. Po izgradnji gasovoda zemljište zadržava postojeći imovinski status, a širina pojasa gasovoda iznosi 5,0 m.
Za potrebe izgradnje glavnih razdelnih čvorova (GRČ „Niš” i GRČ „Knjaževac”) potrebno je obezbediti prostor dimenzija 100,0 h 75,0 metara. Za potrebe izgradnje glavnih merno-regulacionih stanica (GMRS) potrebno je obezbediti prostor dimenzija 50,0 h 80,0 metara.
1.3. Vodoprivredna infrastruktura
Potreban prostor se utvrđuje primenom pravila da se:
– polaganje magistralnih cevovoda vrši u pojasu širine od 1,5 – 3,0 m zavisno od prečnika cevovoda;
– izgradnja otvorenih kanala za dovod vode iz akumulacije „Sopot” do hidroelektrane „Crnoklište” i iz akumulacije „Čiflik” do hidroelektrane „Bela Palanka” vrši se u pojasu širine od 11,0 – 25,0 m u zavisnosti od geometrijskih karakteristika poprečnog preseka kanala.
2. Pravila za vođenje trase, formiranje čvorišta,
stanica i drugih objekata
2.1. Saobraćajna infrastruktura
2.1.1. Autoput
Saobraćajna povezanost područja kroz koje prolazi autoput mora biti najmanje na istom nivou kao i pre izgradnje uz odgovarajuću racionalnost rešenja i zaštitu prostora.
Za vođenje trase, formiranje čvorišta i stanica utvrđuju se sledeća pravila koja će se primenjeivati u razradi planskih rešenja na nivou regulacionog plana:
– na delovima trase autoputa gde se javlja denivelacija levog i desnog kolovoza širina razdelnog pojasa je promenljiva;
– odstojanje saobraćajnih petlji je oko 20 km, osim u gradskom području gde je rastojanje uslovljeno položajem primarnih gradskih saobraćajnica i tokovima saobraćaja;
– u definisanju denivelisanih ukrštaja, uz prvenstveno uvažavanje zahteva očekivanog saobraćaja, vodiće se računa i o ravnomernoj zastupljenosti ovih ukrštaja po katastarskim opštinama preko kojih prolazi autoput;
– svi lokalni putevi, po pravilu, zadržavaju postojeću trasu, a obezbeđuje im se denivelisan ukrštaj sa autoputem;
– rastojanje susednih ukrštanja nije veće od 4 km.
2.1.2. Železnička pruga
Saobraćajna povezanost područja kroz koje prolazi trasa pruge za vozove velikih brzina mora biti najmanje na istom nivou kao i pre izgradnje uz odgovarajuću racionalnost rešenja i zaštitu prostora. Za osposobljavanje pruge za saobraćaj vozova velikih brzina i u uslovima odvijanja mešovitog saobraćaja potrebno je da:
– pruga na celoj dužini bude dvokolosečna, elektrificirana i opremljena savremnim signalno – sigurnosnim postrojenjima;
– pruga ispuni uslove ATS sporazuma o najvažnijim magistralnim prugama Evrope u pogledu brzine vožnje, nagiba nivelete, dužine preticajnih koloseka, dužine perona, osovinskih opterećenja, gabarita, denivelacije putnih prelaza i sl.;
– ulivanje saobraćaja na prugu i odlivanje saobraćaja sa pruge u priključnim stanicama bude bez presecanja puteva vožnje u nivou;
– preko stanica i industrijskih koloseka budu povezane postojeće i planirane industrijske zone;
– pri utvrđivanju trase pruge vodiće se računa o zaštiti nepokretnih kulturnih dobara i zaštiti prirode i zaštiti životne sredine;
– na pruzi će se zadržati sve dosadašnje stanice koje imaju opravdanost u ekonomskom i funkcionalnom pogledu uz obaveznu rekonstrukciju i modernizaciju.
3. Pravila za međusobno usaglašavanje
infrastrukturnih sistema
3.1. Saobraćajna infrastruktura
Osnovno pravilo u međusobnom usaglašavanju infrastrukturnih sistema odnosi se na njihovo trasiranje i paralelno vođenje kroz zajednički koridor uz obavezno uvažavanje pravila funkcionisanja i zaštite svakog pojedinačnog sistema sa što racionalnijim pristupom u korišćenju zemljišta u koridoru i to:
– telekomunikacioni kablovi (optički, koaksijalni) kod paralelnog polaganja sa saobraćajnicama i železničkom prugom moraju se polagati izvan zemljišnog pojasa puta ili pruge, ili izuzetno na spoljnoj ivici putnog pojasa, a kod paralelnog polaganja telekomunikacionih kablova sa vodovodnom i kanalizacionom mrežom, kablovskom elektroenergetskom mrežom minimalno horizontalno rastojanje ne sme biti manje od 1,0 metara;
– telegrafske i telefonske vazdušne i kablovske linije i vodovi niskog napona mogu da se postavljaju i u zaštitnom pojasu uz saglasnost pravnog lica koje upravlja autoputem;
– instalacije i vodovi koji su položeni uz prugu moraju biti van pružnog pojasa tj. moraju biti udaljeni najmanje 6 m od osovine poslednjeg koloseka u naseljima ili 8,0 m na otvorenoj pruzi;
– za vodove u pružnom pojasu potrebne su posebne mere zaštite.
3.2. Energetska infrastruktura i odnos prema ostalim sistemima
u infrastrukturnom koridoru
Približavanje i paralelno vođenje dalekovoda sa drugim objektima infrastrukture vrši se pod sledećim uslovima:
– udaljenost bilo kog dela stuba od ivice autoputa je najmanje 40,0 m. Pri paralelnom vođenju dužem od 5,0 km udaljenost je najmanje 100,0 m, a na brdovitom i šumovitim predelima može se smanjiti na 40,0 m;
– udaljenost bilo kog dela stuba, od ograde pruge za vozove velikih brzina je najmanje 25,0 m i od najbliže šine pruga za normalan transport najmanje 15,0 m;
– udaljenost TT kablova od stubova dalekovoda iznosi najmanje: za 110 kV- 10,0 m; 220 kV – 15,0 m; 400 kV – 25,0 m;
– horizontalna udaljenost između najbližih provodnika dalekovoda i TT voda je najmanje jednaka visini stubova uvećana za 3,0 m i uz pojačanu mehaničku i električnu sigurnost iznosi za: 400 kV – 5,5 m; 220 kV – 4,0 m i 110 kV – 3,0 m.
3.3. Vodoprivredna infrastruktura
Položaj trase infrastrukturnih sistema (autoput, pruga, gasovod, optički kabl) biće van zone neposredne i uže zaštite podzemnih i površinskih izvorišta vodosnabdevanja. Tamo gde to nije moguće, zaštita izvorišta obezbediće se posebnim projektom zaštite i kontinualne kontrole kvaliteta voda.
Minimalno horizontalno rastojanje trase cevovoda pri paralelnom vođenju trase u odnosu na trasu optičkog i koaksijalnog kabla i trasu gasovoda iznosi 1,0 m mereno od spoljnih ivica rovova, 1,5 m od nožice nasipa i 2,0 m od spoljnih ivica drumskog i železničkog zemljišta.
Sve aktivnosti na usaglašavanju infrastrukturnih sistema sa vodoprivrednom infrastrukturom obavljaće se uz saglasnost i kontrolu nadležnih organa za poslove vodoprivrede.
4. Pravila za ukrštanje infrastrukturnih sistema
Na području Prostornog plana pojavljuje se šest zona višestrukog ukrštanja infrastrukturnih sistema i to na sledećim lokalitetima: Jelašnica (oko km 21+000), Crvena Reka (oko km 40+700), Klenje (oko km 51+000), Čiflik (oko km 54+600), Crnoklište (oko km 66,000), Dimitrovgrad (oko km 98,000). Na ovim mestima javljaju se zone konflikata koji se rešavaju regulacionim planovima.
4.1. Saobraćajna infrastruktura
Ukrštanje pruge i autoputa sa ostalim infrastrukturnim sistemima kao što su vodovod, električne, TT, toplovodne, gasne i dr. instalacije kao i otvoreni vodotokovi najpovoljnije je pod pravim uglom. Sve nadzemne vodove treba rekonstruisati i provesti ispod pruge i puta.
Ukrštanje infrastrukturnih sistema odvijaće se primenom sledećih pravila:
– ukrštanje autoputa ili železničke pruge sa magistralnim i regionalnim putevima rešavaju se denivelisano i to na samom mestu ukrštanja;
– ukrštanje autoputa ili železničke pruge sa lokalnim putevima izvešće se grupisanjem i izgradnjom paralelnih veza ali ne duže od 2,0 km od mesta ukrštanja, odnosno 2,5 km od železničke pruge za vozove velikih brzina;
– na deonici „Pirot – Sukovo” svi ukrštaji rešavaju se denivelisanim objektima u trupu autoputa ili železničke pruge tj. samo izgradnjom podvožnjaka;
– na izgrađenim deonicama autoputa E-80 (Trupale – Komren i Komren – Prosek) zadržavaju se svi izgrađeni ukrštaji.
4.2. Energetska infrastruktura
Ukrštanje dalekovoda sa drugim objektima infrastrukture vrši se pod sledećim uslovima:
– ugao ukrštanja sa autoputem i magistralnim putem je 30o i više, a sa regionalnim 20o i više, sa visinom najnižeg provodnika pod najnepovoljnijim uslovima od najmanje 7,0 m;
– ugao ukrštanja sa železničkom prugom je 45o i više, sa visinom najnižeg provodnika pod najnepovoljnijim uslovima od 12,0 m;
– ugao ukrštanja sa TT vodovima je najmanje 45o i međusobnog odstojanja najbližih vodova od 3,0 m, 4,0 m i 5,5 m za napone 110 kV, 220 kV i 400 kV.
Ukrštanje gasovoda sa saobraćajnicama, vodotocima i drugim infrastrukturnim mrežama treba izvesti pod uglom od 60o i 90o. Kod ukrštanja gasovoda sa železničkom prugom ugao manji od 60o nije dozvoljen.
4.3. Telekomunikaciona infrastruktura
Ukrštanje telekomunikacionih kablova sa saobraćajnicama i železničkom prugom treba izvesti pod uglom od 90o.
Ukrštanje telekomunikacionih kablova sa visokonaponskim elektroenergetskim vodovima, vodovodnom i kanalizacionom mrežom poželjno je vršiti pod uglom od 90o, ali minimalni ugao ukrštanja može iznositi 45o van naseljenih mesta i 30o u naseljenom mestu. Telekomunikacioni kablovi se polažu iznad elektroenergetskih kablovskih vodova, vodovodne i kanalizacione mreže na minimalnom odstojanju od 0,3 m.
4.4. Vodoprivredna infrastruktura
Na mestu ukrštanja planiranih trasa autoputa i pruge sa izgrađenim vodovodnim ili kanalizacionim cevovodom, potrebno je predvideti odgovarajuću zaštitu cevovoda od uticaja statičkog i dinamičkog opterećenja konstrukcije autoputa i pruge.
Sva ukrštanja planiranih infrastrukturnih sistema autoput, pruga, optički kabl i gasovod sa vodotocima u prirodnom ili uređenom stanju, potrebno je organizovati na način kojim se neće poremetiti osnovna namena i funkcija vodotoka.
Objekte lokalnog karaktera, kao što su mostovi i propusti treba dimenzionisati na velike vode verovatnoće pojave jednom u sto godina. Na mestu ukrštanja, zaštitu obala i korita od erozije potrebno je obezbediti obaloutvrdama 3,0 m uzvodno i nizvodno od mesta ukrštanja uz odvodnjavanje u zoni mosta.
Položaj trase površinskog ili podzemnog linijskog vodnog objekta potrebno je predvideti po pravilu van vodnog zemljišta, a na mestima ukrštanja sa vodotokom, ukrštaj od približno 90o, pod uslovom da se podzemni linijski objekti na mestu ukrštanja obezbeđuju mostom za veći vodotok ili zaštitnim cevima ispod dna (regulisanog ili neregulisanog) manjeg vodotoka.
Kontrolisano prikupljanje i evakuacija atmosferskih voda duž trupa autoputa i pruge i njihovo odvođenje organizovati putem rigola i propusta u najbliži odvodnik (vodotok, retencioni prostor, jaruga).
Za projektovanje i realizaciju svih magistralnih sistema i njihovih ukrštanja sa vodotocima, odnosno vodoprivrednim objektima moraju se obezbediti vodoprivredni uslovi za projektovanje, saglasnost na projekat i potvrda po izgradnji od ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
Pravila za utvrđivanje zona zaštite magistralnih infrastrukturnih sistema i režim korišćenja prostora u njima
Utvrđuju se sledeće zone zaštite magistralnih infrastrukturnih sistema:
1) uža zona zaštite – prostor širine 60 m levo i desno od putnog zemljišta kod autoputa, 100 m levo i desno od pružnog pojasa, 60 m levo i desno od trase gasovoda i 4 m levo i desno od trase optičkih kablova;
2) šira zona zaštite – prostor širine od 255 levo i desno od užeg pojasa zaštite autoputa, 100 m levo i desno od užeg pojasa zaštite pruge, 130 m levo i desno od užeg pojasa zaštite gasovoda i 25 m levo i desno od trase dalekovoda.
Uspostavlja se sledeći režim korišćenja prostora u zonama zaštite:
– režim strogo kontrolisanog korišćenja prostora u užoj zoni zaštite pri kojem se mogu obavljati samo one aktivnosti koje su u funkciji infrasterukturnog sistema;
– režim kontrolisanog prostora u široj zoni zaštite pri kojem se mogu obavljati aktivnosti koje nisu u sukobu sa funkcionisanjem infrastrukturnih sistema.
Zone zaštite izvorišta i vodnih objekata, režim organizacije, uređenja i korišćenja prostora ustanovljavaju se kao:
– šira zona zaštite (zona sanitarnog osmatranja);
– uža zona zaštite (zona ograničenja);
– zona neposredne zaštite (zona strogog režima).
U pojasu šire zone zaštite dozvoljeno je slobodno korišćenje zemljišta, uz izuzetne mere ograničenja koje propisuju nadležni organi zdravstvene službe.
U pojasu uže zone zaštite zabranjuje se kopanje kanala i izvođenje zemljanih radova, probijanje gornjeg (zaštitnog) sloja zemljišta, odnosno kopanje šljunka, peska, gline i sl. Ne dozvoljava se građenje uređaja za uklanjanje otpadnih materija (kanalizacija, septičke jame, đubrišta), ne sme se gajiti stoka niti đubriti zemljište ili obavljati bilo kakva delatnost koja bi mogla zagaditi vodonosni sloj i izmeniti kvalitet vode u objektu za snabdevanje vode koji se napaja podzemnom vodom.
Pojas zone neposredne zaštite služi isključivo za potrebe vodovoda te se u njemu ne dozvoljavaju druge aktivnosti.
IX. PRIMENA I SPROVOĐENjE PROSTORNOG PLANA
1. Uvodni deo
Ciljevi i planska rešenja Prostornog plana sprovode se:
– ugrađivanjem u planove i programe društveno-ekonomskog razvoja grada Niš, opština Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad i programe aktivnosti javnih preduzeća i posebne programe koji se odnose na obnovu, uređenje i zaštitu prostora infrastrukturnog koridora;
– razradom planskih rešenja izradom planova detaljne regulacije;
– neposrednom primenom pojedinih mera, smernica i rešenja utvrđenih Prostornim planom;
– istraživačko – razvojnim i informatičkim aktivnostima koje su u funkciji ostvarivanja Prostornog plana;
– odgovarajućom institucionalnom organizacijom;
– permanentnom kontrolom nad korišćenjem prostora.
2. Smernice za sprovođenje Prostornog plana
2.1. Usaglašavanje i izbor konačne trase autoputa E-80
na deonici Bela Palanka – Pirot
Po usvajanju Prostornog plana potrebno je uraditi odgovarajuću tehničku dokumentaciju na osnovu koje će se izabrati optimalno plansko rešenje (prva dolinska varijanta) i na taj način definisati konačna trasa autoputa E-80, na deonici Bela Palanka – Pirot.
2.2. Usaglašavanje postojećih urbanističkih planova
Po donošenju Prostornog plana i izboru optimalnog planskog rešenja i konačne trase autoputa E-80, na deonici Bela Palanka – Pirot, za obuhvaćena građevinska područja naselja primenjivaće se samo oni urbanistički planovi čija rešenja nisu u suprotnosti sa postavkama Prostornog plana.
Usaglašavanje ostalih urbanističkih planova sa rešenjima, pravilima i smernicama Prostornog plana izvršiće nadležni gradski/opštinski organi do 2011. godine za Generalni plan Niša, Dimitrovgrada, Pirota i Bele Palanke.
Usaglašavanje ostalih važećih urbanističkih planova izvršiće nadležni gradski i opštinski organi u skladu sa dinamikom izgradnje pojedinih infrastrukturnih sistema.
2.3. Usklađivanje programa i utvrđivanje drugih mera na sprovođenju
Prostornog plana
Nadležni republički organi za poslove poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede, energetike, telekomunikacija, zaštite životne sredine i nadležna javna preduzeća, kao i javna preduzeća i druge organizacije koje se bave delatnostima od opšteg interesa ugradiće planska rešenja Prostornog plana u osnove zaštite, korišćenja i uređenja poljoprivrednog zemljišta, opšte i posebne osnove gazdovanja šumama, vodoprivredne osnove, lovne osnove i dr. u roku od pet godina od donošenja Prostornog plana.
Nadležna javna preduzeća i druge organizacije za puteve, železnicu, energetiku, telekomunikacije uskladiće svoje srednjoročne i godišnje programe sa planskim rešenjima i etapama realizacije Prostornog plana. Nadležne službe zaštite prirode i spomenika kulture ugradiće u svoje srednjoročne i godišnje programe rada. Stručne poslove na zaštiti prirodnih vrednosti i nepokretnih kulturnih dobara i aktivnosti na rekognosciranju i zaštiti ovih vrednosti, u skladu sa rešenjima, smernicama i etapama realizacije Prostornog plana. Nadležni organi grada Niša i opština Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad uskladiće srednjorečne i godišnje programe uređivanja građevinskog zemljišta sa rešenjima, smernicama i etapama sprovođenja Prostornog plana.
Nadležne službe grada Niša i opština Bela Palanka, Pirot i Dimitrovgrad obezbediće:
– pojačani nadzor nad korišćenjem prostora rezervisanog za infrastrukturne sisteme i objekte do privođenja prostora planiranoj nameni,
– permanentno praćenje i periodično izveštavanje o aktivnostima i problemima u sprovođenju planskih rešenja i smernica utvrđenih Prostornim planom.
Posebna organizacija nadležna za poslove geodezije programiraće ažuriranje i digitalizaciju topografskih karata u razmeri 1:50000 za područje obuhvaćeno ovim Prostornim planom i to listova: Aleksinac 3 (532-3); Aleksinac 4 (532-4); Niš 1 (582-1); Niš 2 (582-2); Niš 3 (582-3); Niš 4 (582-4); Leskovac 1 (632-1); Leskovac 2 (632-2); Bela Palanka 1 (583-1); Bela Palanka 2 (583-2); Bela Palanka 3 (583-3); Bela Palanka 4 (583-4); Vlasotince 1 (633-1); Vlasotince 2 (633-2); Pirot 1 (584-1); Pirot 2 (584-2); Pirot 3 (584-3); Pirot 4 (584-4); Breznik 1 (634-1); Breznik 2 (634-2).
2.4. Etape realizacije infrastrukturnih koridora
Predviđena dinamika realizacije magistralnih infrastrukturnih sistema na području Prostornog plana obuhvata:
1) autoput E-80:
I etapa: deonica Komren -Prosek;
II etapa: deonica Prosek – Bela Palanka;
III etapa: deonica Pirot – Dimitrovgrad;
2) pruga za vozove velikih brzina E-70 i postojeća pruga:
– dinamika izgradnje pruge za vozove velikih brzina utvrdiće se posebnim programom;
– planira se modernizacija i delimična rekonstrukcija građevinske i elektrotehničke infrastrukture na postojećoj jednokolosečnoj pruzi Niš – granica Bugarske;
3) dalekovodi:
– do 2011. godine – DV 2h110 kV „Niš 2 – Niš 1” sa ogrankom za Niš;
– do 2026. godine – DV 400 kV „Niš 2 – Kruševac” i DV 2h110 kV za TS 110/hkV „Dolac” i DV 2h110 kV za TS 110/hkV „Sukovo” realizovaće se sa elektrifikacijom železničke pruge;
4) magistralni gasovod – do 2011. godine deonica GRČ Niš – GRČ Knjaževac;
5) magistralni cevovod regionalnog sistema za vodosnabdevanje – do 2016. godine deonica od HE Pirot do spoja sa postojećim magistralnim cevovodom;
6) postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda – do 2016. godine za Niš i Pirot.
2.5. Aktivnosti na izmeni i dopuni Prostornog plana
i razradi kroz planove detaljne regulacije
Izmene i dopune Prostornog plana radiće se po verifikaciji:
– generalnog projekta pruge za vozove velikih brzina;
– generalnog projekta železničkog čvora Niš;
– prethodnih studija opravdanosti za brdske varijante autoputa E-80 na deoniciBela Palanka – Pirot.
Razrada planskih rešenja na nivou plana detaljne regulacije vršiće se u skladu sa dinamikom izrade idejnih projekta za te sisteme i to za sledeće deonice: Trupale – Prosek, Prosek – Bela Palanka, Pirot – Dimitrovgrad i po usvajanju konačne trase autoputa E-80 za deonicu od Bele Palanke do Pirota za deonicu Bela Palanka – Pirot.
X. KARTE
Prostorni plan grafički je prikazan na tri referalne karte i na jednoj tematskoj karti u razmeri 1:50.000 koje čine njegov sastavni deo, i to:
– Referalna karta 1. Položaj infrastrukturnih sistema u infrastrukturnom koridoru;
– Referalna karta 2. Namena prostora;
– Referalna karta 3. Zaštita prostora;
Prostorni plan sadrži i Tematsku kartu „Saobraćajna mreža i objekti” u razmeri 1:100.000.